Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej

art. 1. więcej Art. 1. Obrona Ojczyzny jest sprawą i obowiązkiem wszystkich obywateli
Rzeczypospolitej Polskiej.

art. 2. więcej Art. 2. Umacnianie obronności Rzeczypospolitej Polskiej, przygotowanie
ludności i mienia narodowego na wypadek wojny oraz wykonywanie innych zadań
w ramach powszechnego obowiązku obrony należy do wszystkich organów władzy
i administracji rządowej oraz innych organów i instytucji państwowych, organów
samorządu terytorialnego, przedsiębiorców i innych jednostek organizacyjnych,
organizacji społecznych, a także do każdego obywatela w zakresie określonym
w ustawach.

art. 3. więcej Art. 3. 1. Na straży suwerenności i niepodległości Narodu Polskiego oraz
jego bezpieczeństwa i pokoju stoją Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej, zwane
dalej „Siłami Zbrojnymi”.
2. Siły Zbrojne mogą ponadto brać udział w zwalczaniu klęsk żywiołowych
i likwidacji ich skutków, działaniach antyterrorystycznych i z zakresu ochrony
mienia, akcjach poszukiwawczych oraz ratowania lub ochrony zdrowia i życia
ludzkiego, oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych i niebezpiecznych
pochodzenia wojskowego oraz ich unieszkodliwianiu, a także w realizacji zadań
z zakresu zarządzania kryzysowego.
2a. Siły Zbrojne, realizując zadania konstytucyjne, w zakresie ochrony
niepodległości państwa, niepodzielności jego terytorium oraz zapewnienia
bezpieczeństwa i nienaruszalności jego granic, mają prawo stosowania środków przymusu bezpośredniego, użycia broni i innego uzbrojenia, z uwzględnieniem konieczności i celu wykonania tych zadań, w sposób adekwatny do zagrożenia oraz
w granicach zasad określonych w wiążących Rzeczpospolitą Polską
ratyfikowanych umowach międzynarodowych oraz międzynarodowym prawie zwyczajowym.
2b. Siły Zbrojne użyte w celu określonym w art. 2 pkt 1 ustawy z dnia
17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej
Polskiej poza granicami państwa (Dz. U. z 2014 r. poz. 1510) mają prawo
stosowania środków przymusu bezpośredniego, użycia broni i innego uzbrojenia na
warunkach określonych w tej ustawie, w granicach zasad określonych w wiążących
Rzeczpospolitą Polską ratyfikowanych umowach międzynarodowych oraz
międzynarodowym prawie zwyczajowym, a także z uwzględnieniem celu użycia
Sił Zbrojnych poza granicami państwa.
3. W skład Sił Zbrojnych wchodzą jako ich rodzaje:
1) Wojska Lądowe;
2) Siły Powietrzne;
3) Marynarka Wojenna;
4) Wojska Specjalne;
5) Wojska Obrony Terytorialnej.
4. Siły Zbrojne składają się z jednostek wojskowych i związków organizacyjnych.
4a. Dowódcami rodzajów Sił Zbrojnych są Dowódca Generalny Rodzajów Sił
Zbrojnych, zwany dalej „Dowódcą Generalnym”, Dowódca Operacyjny Rodzajów
Sił Zbrojnych, zwany dalej „Dowódcą Operacyjnym”, i Dowódca Wojsk Obrony Terytorialnej.
5. Przez jednostkę wojskową rozumie się jednostkę organizacyjną Sił
Zbrojnych, funkcjonującą na podstawie nadanego przez Ministra Obrony
Narodowej etatu określającego jej strukturę wewnętrzną, liczbę, rodzaje i rangę
wszystkich stanowisk służbowych występujących w tej jednostce, jak również
liczbę i rodzaje uzbrojenia, środków transportu i innego wyposażenia należnego
jednostce, oraz posługującą się pieczęcią urzędową z godłem Rzeczypospolitej
Polskiej i nazwą (numerem) jednostki.
6. Przez związek organizacyjny rozumie się jednostki wojskowe
zorganizowane w określoną strukturę, w szczególności w korpus, dywizję lub
brygadę, funkcjonującą samodzielnie albo w składzie rodzaju Sił Zbrojnych.
7. W skład Sił Zbrojnych wchodzi również Żandarmeria Wojskowa, jako ich
wyodrębniona i wyspecjalizowana służba.
8. W razie ogłoszenia powszechnej lub częściowej mobilizacji oraz w czasie
wojny Służba Kontrwywiadu Wojskowego i Służba Wywiadu Wojskowego stają
się, z mocy prawa, częścią Sił Zbrojnych.
9. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze zarządzenia, tryb i sposób
przygotowania Służby Kontrwywiadu Wojskowego i Służby Wywiadu
Wojskowego do włączenia w skład Sił Zbrojnych, w przypadku o którym mowa
w ust. 8, mając na uwadze zapewnienie sprawnego włączenia tych służb w skład
Sił Zbrojnych, w tym przebiegu operacyjnego i mobilizacyjnego rozwinięcia
jednostek wojskowych oraz koniecznych rezerw osobowych dla tych służb.

Art. 3a. 1. Jednostki wojskowe i ich związki organizacyjne są rozmieszczone
w garnizonach.
2. Minister Obrony Narodowej powierza pełnienie funkcji dowódcy
garnizonu żołnierzowi zawodowemu zajmującemu stanowisko służbowe w tym
garnizonie, a także zwalnia z tej funkcji.
3. Minister Obrony Narodowej, w drodze rozporządzenia, tworzy,
przekształca i znosi garnizony, określa zadania ich dowódców oraz siedziby
i terytorialny zasięg właściwości, z uwzględnieniem w szczególności podziału
terytorialnego państwa.

art. 4. więcej Art. 4. 1. Powszechnemu obowiązkowi obrony podlegają wszyscy obywatele
polscy zdolni ze względu na wiek i stan zdrowia do wykonywania tego obowiązku.
Obywatel polski będący równocześnie obywatelem innego państwa nie podlega
powszechnemu obowiązkowi obrony, jeżeli stale zamieszkuje poza granicami
Rzeczypospolitej Polskiej.
2. W ramach powszechnego obowiązku obrony obywatele polscy są
obowiązani do:
1) pełnienia służby wojskowej,
2) wykonywania obowiązków wynikających z nadanych przydziałów
kryzysowych i przydziałów mobilizacyjnych,
3) świadczenia pracy w ramach pracowniczych przydziałów mobilizacyjnych,
4) pełnienia służby w obronie cywilnej,
5) odbywania edukacji dla bezpieczeństwa,
6) uczestniczenia w samoobronie ludności,
7) odbywania ćwiczeń w jednostkach przewidzianych do militaryzacji
i pełnienia służby w jednostkach zmilitaryzowanych,
8) wykonywania świadczeń na rzecz obrony
– na zasadach i w zakresie określonych w ustawie.
2a. Przeznaczanie do służby zastępczej, kierowanie do jej odbywania oraz
odbywanie służby zastępczej następuje na zasadach określonych w ustawie z dnia
28 listopada 2003 r. o służbie zastępczej (Dz. U. z 2018 r. poz. 885).
3. Ochotnicze spełnianie zadań w ramach powszechnego obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej jest prawem wszystkich obywateli polskich.

Art. 4a. 1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, stojąc na straży
suwerenności i bezpieczeństwa państwa, nienaruszalności i niepodzielności jego
terytorium, w szczególności:
1) zatwierdza, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, strategię bezpieczeństwa
narodowego;
2) wydaje, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, w drodze postanowienia,
Polityczno-Strategiczną Dyrektywę Obronną Rzeczypospolitej Polskiej oraz
inne dokumenty wykonawcze do strategii bezpieczeństwa narodowego;
3) zatwierdza, na wniosek Rady Ministrów, plany krajowych ćwiczeń systemu
obronnego i kieruje ich przebiegiem;
4) postanawia, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, o wprowadzeniu albo
zmianie określonego stanu gotowości obronnej państwa;
4a) w razie konieczności obrony państwa postanawia, na wniosek Rady
Ministrów, o dniu, w którym rozpoczyna się czas wojny na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej. W tym samym trybie postanawia o dniu, w którym
czas wojny kończy się;
4b) kieruje obroną państwa, we współdziałaniu z Radą Ministrów, z chwilą
mianowania Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i przejęcia przez niego
dowodzenia;
5) może zwracać się do wszystkich organów władzy publicznej, administracji
rządowej i samorządowej, przedsiębiorców, kierowników innych jednostek
organizacyjnych oraz organizacji społecznych o informacje mające znaczenie
dla bezpieczeństwa i obronności państwa;
6) inicjuje i patronuje przedsięwzięciom ukierunkowanym na kształtowanie
postaw patriotycznych i obronnych w społeczeństwie.
1a. Postanowienia, o których mowa w ust. 1 pkt 4a, niezwłocznie ogłasza się
w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
1b. Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego jest organem pomocniczym
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w procesie kierowania obroną państwa.
2. Informacje, o których mowa w ust. 1 pkt 5, przekazywane są bezzwłocznie.

art. 5. więcej Art. 5. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, sprawując zwierzchnictwo nad
Siłami Zbrojnymi, w szczególności:
1) określa, na wniosek Ministra Obrony Narodowej, główne kierunki rozwoju
Sił Zbrojnych oraz ich przygotowań do obrony państwa;
1a) wskazuje, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, osobę przewidzianą do
mianowania na stanowisko Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych;
2) może uczestniczyć w odprawach kierowniczej kadry Ministerstwa Obrony
Narodowej i Sił Zbrojnych;
3) zatwierdza, na wniosek Ministra Obrony Narodowej, w drodze
postanowienia:
a) narodowe plany użycia Sił Zbrojnych do obrony państwa,
b) organizację i zasady funkcjonowania wojennego systemu dowodzenia
Siłami Zbrojnymi.

Art. 5a. 1. Osoba, o której mowa w art. 5 pkt 1a, przygotowuje się do
realizacji zadań wynikających z kompetencji Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych,
do czasu mianowania Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych lub wskazania przez
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej innej osoby przewidzianej do mianowania na
to stanowisko.
2. Przygotowania, o których mowa w ust. 1, obejmują w szczególności udział
w strategicznych grach i ćwiczeniach obronnych, planowaniu użycia Sił Zbrojnych
do obrony państwa oraz w przygotowywaniu wojennego systemu dowodzenia
Siłami Zbrojnymi.

art. 6. więcej Art. 6. 1. Do zadań Rady Ministrów wykonywanych w ramach zapewniania
zewnętrznego bezpieczeństwa państwa i sprawowania ogólnego kierownictwa
w dziedzinie obronności kraju należy w szczególności:
1) opracowywanie projektów strategii bezpieczeństwa narodowego;
2) planowanie i realizacja przygotowań obronnych państwa zapewniających
jego funkcjonowanie w razie zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa
i w czasie wojny, w tym planowanie przedsięwzięć gospodarczo-obronnych
oraz zadań wykonywanych na rzecz Sił Zbrojnych i wojsk sojuszniczych;
3) przygotowywanie systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym, w tym
obroną państwa, i organów władzy publicznej do funkcjonowania na
stanowiskach kierowania;
4) utrzymywanie stałej gotowości obronnej państwa, wnioskowanie do
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o jej podwyższanie w razie
zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa i w czasie wojny oraz o jej
obniżanie stosownie do zmniejszania stopnia zagrożenia;
5) określanie obiektów szczególnie ważnych dla bezpieczeństwa państwa, w tym
obronności, oraz przygotowywanie ich szczególnej ochrony;
6) przygotowanie na potrzeby obronne państwa i utrzymywanie w stałej
gotowości jednolitych systemów obserwacji, pomiarów, analiz,
prognozowania i powiadamiania;
7) przygotowanie systemu stałych dyżurów na czas zewnętrznego zagrożenia
bezpieczeństwa państwa i wojny;
8) określanie zasad wykorzystania służby zdrowia i infrastruktury technicznej
państwa na potrzeby obronne, w tym sposobu zabezpieczania przestrzeni
powietrznej i wód terytorialnych w razie zewnętrznego zagrożenia
bezpieczeństwa i w czasie wojny;
9) zapewnianie funkcjonowania systemu szkolenia obronnego w państwie;
10) prowadzenie kontroli stanu przygotowań obronnych w państwie.
2. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, tryb realizacji zadań,
o których mowa w ust. 1, w szczególności:
1) warunki i tryb planowania i finansowania zadań wykonywanych w ramach
przygotowań obronnych państwa realizowanych przez organy administracji
rządowej i organy samorządu terytorialnego, sposób ich nakładania oraz
właściwość organów w tych sprawach, w tym ujętych w planowaniu
operacyjnym i programach obronnych;
2) organizację i tryb przygotowania systemu kierowania bezpieczeństwem
narodowym, w tym obroną państwa, oraz warunki funkcjonowania organów
władzy publicznej na stanowiskach kierowania;
3) stany gotowości obronnej państwa, ich rodzaje, warunki wprowadzania,
zadania związane z podwyższaniem gotowości obronnej państwa i tryb ich
realizacji, organizację i zadania w zakresie tworzenia systemu stałych
dyżurów na potrzeby podwyższania gotowości obronnej państwa oraz
właściwość organów w tych sprawach;
4) obiekty szczególnie ważne dla bezpieczeństwa i obronności państwa, ich
kategorie, a także zadania w zakresie ich szczególnej ochrony oraz
właściwość organów w tych sprawach;
5) organizację i warunki przygotowania oraz sposób funkcjonowania systemów
obserwacji, pomiarów, analiz, prognozowania i powiadamiania o skażeniach
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz właściwość organów w tych
sprawach;
6) warunki i sposób przygotowania i wykorzystania transportu morskiego,
kolejowego, samochodowego, lotniczego, żeglugi śródlądowej oraz
infrastruktury drogowej i kolejowej na potrzeby obronne państwa, a także ich
ochrony w czasie wojny oraz właściwość organów w tych sprawach;
7) warunki i sposób przygotowania i wykorzystania systemów łączności na
potrzeby obronne państwa oraz właściwość organów w tych sprawach;
8) warunki i sposób przygotowania i wykorzystania podmiotów leczniczych
w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej na potrzeby obronne
państwa oraz właściwość organów w tych sprawach;
9) organizację szkolenia obronnego w państwie, podmioty objęte tym
szkoleniem, zadania w zakresie planowania i realizacji szkolenia obronnego
oraz właściwość organów w tych sprawach;
10) zakres i sposób prowadzenia przez organy administracji rządowej
i samorządu terytorialnego kontroli realizacji zadań obronnych
wykonywanych przez jednostki organizacyjne i przedsiębiorców.

art. 7. więcej Art. 7. (uchylony).

art. 8. więcej Art. 8. (uchylony).

art. 9. więcej Art. 9. (uchylony).

art. 10. więcej Art. 10. (uchylony).

art. 11. więcej Art. 11. 1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej wykonuje zadania w zakresie
bezpieczeństwa i obronności przy pomocy Biura Bezpieczeństwa Narodowego.
2. Do pracowników Biura Bezpieczeństwa Narodowego stosuje się
odpowiednio przepisy ustawy o pracownikach urzędów państwowych.
Przewidziane w tych przepisach uprawnienia właściwych organów przysługują
odpowiednio Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej.
3. Biurem Bezpieczeństwa Narodowego kieruje sekretarz stanu wyznaczony
przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
4. Działalność Biura Bezpieczeństwa Narodowego jest finansowana ze
środków budżetowych Kancelarii Prezydenta.
5. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej określa organizację oraz zakres
działania Biura Bezpieczeństwa Narodowego.

Art. 11a. 1. Dowódca Generalny jest właściwy w zakresie dowodzenia
jednostkami wojskowymi i związkami organizacyjnymi Sił Zbrojnych
z wyłączeniem jednostek wojskowych lub związków organizacyjnych Sił Zbrojnych:
1) bezpośrednio podporządkowanych Ministrowi Obrony Narodowej albo
innym organom lub podmiotom;
2) podporządkowanych Dowódcy Operacyjnemu;
3) podporządkowanych Dowódcy Wojsk Obrony Terytorialnej.
2. Do zakresu działania Dowódcy Generalnego w szczególności należy:
1) realizacja programów rozwoju Sił Zbrojnych;
2) planowanie, organizowanie i prowadzenie szkolenia podległych jednostek
wojskowych i związków organizacyjnych Sił Zbrojnych;
3) organizowanie mobilizacyjnego rozwinięcia wojsk;
4) szkolenie rezerw osobowych na potrzeby użycia w sytuacji kryzysowej lub
w razie wojny oraz utrzymywanie ich w gotowości do tego użycia;
5) realizacja zadań dotyczących logistyki wojskowej w jednostkach wojskowych
i związkach organizacyjnych Sił Zbrojnych;
6) współpraca z innymi organami i podmiotami w sprawach związanych
z obronnością państwa;
7) zarządzanie i przeprowadzanie kontroli w podległych jednostkach
wojskowych i związkach organizacyjnych na zasadach i w trybie określonych
w przepisach ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o kontroli w administracji
rządowej (Dz. U. poz. 1092 oraz z 2019 r. poz. 730).
3. Dowódca Generalny wykonuje swoje zadania przy pomocy Dowództwa
Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych, zwanego dalej „Dowództwem Generalnym”.
4. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze zarządzenia, szczegółowy
zakres działania, siedzibę i strukturę organizacyjną Dowództwa Generalnego.

Art. 11b. 1. Dowódca Operacyjny jest właściwy w zakresie dowodzenia
operacyjnego częścią Sił Zbrojnych podporządkowaną mu na podstawie decyzji
Ministra Obrony Narodowej.
2. Do zakresu działania Dowódcy Operacyjnego w szczególności należy:
1) (uchylony)
2) wykonywanie zadań Ministra Obrony Narodowej w zakresie ochrony granicy
państwowej w przestrzeni powietrznej Rzeczypospolitej Polskiej w czasie
pokoju, w sytuacji kryzysowej lub w czasie wojny;
3) planowanie, organizowanie i prowadzenie szkolenia organów dowodzenia Sił
Zbrojnych, zgodnie z wojennym systemem dowodzenia, a także zapewnienie
ich współdziałania z dowództwami jednostek wojskowych i związków
organizacyjnych Sił Zbrojnych, które mają zostać mu podporządkowane;
4) określanie wymagań operacyjnych dla Sił Zbrojnych w zakresie planowania
operacyjnego oraz programowania rozwoju Sił Zbrojnych;
5) przygotowanie stanowiska dowodzenia Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych;
6) zarządzanie i przeprowadzanie kontroli w podległych jednostkach
wojskowych i związkach organizacyjnych na zasadach i w trybie określonych w przepisach ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o kontroli w administracji rządowej;
7) przewodniczenie Radzie SAR, o której mowa w art. 121 ustawy z dnia
18 sierpnia 2011 r. o bezpieczeństwie morskim (Dz. U. z 2018 r. poz. 181,
1137, 1669 i 2245).
3. Dowódca Operacyjny wykonuje swoje zadania przy pomocy Dowództwa
Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych, zwanego dalej „Dowództwem Operacyjnym”.
4. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze zarządzenia, szczegółowy
zakres działania, siedzibę i strukturę organizacyjną Dowództwa Operacyjnego.

Art. 11c. 1. Dowódca Wojsk Obrony Terytorialnej jest właściwy w zakresie
dowodzenia jednostkami wojskowymi i związkami organizacyjnymi Wojsk
Obrony Terytorialnej.
2. Do zakresu działania Dowódcy Wojsk Obrony Terytorialnej należy w
szczególności:
1) realizacja programów rozwoju Sił Zbrojnych;
2) planowanie, organizowanie i prowadzenie szkolenia podległych jednostek
wojskowych i związków organizacyjnych;
3) planowanie oraz organizowanie mobilizacyjnego i operacyjnego rozwinięcia
oraz użycia Wojsk Obrony Terytorialnej;
4) przygotowanie sił i środków Wojsk Obrony Terytorialnej do działań
bojowych;
5) wykonywanie zadań związanych z udziałem oddziałów i pododdziałów
Wojsk Obrony Terytorialnej w zwalczaniu klęsk żywiołowych i likwidacji ich
skutków, ochrony mienia, akcjach poszukiwawczych oraz ratowania lub
ochrony zdrowia i życia ludzkiego, a także udziału w realizacji zadań z
zakresu zarządzania kryzysowego;
6) współpraca z innymi organami i podmiotami w sprawach związanych z
obronnością państwa;
7) zarządzanie i przeprowadzanie kontroli podległych jednostek wojskowych i
związków organizacyjnych na zasadach i w trybie określonych w ustawie z
dnia 15 lipca 2011 r. o kontroli w administracji rządowej.
3. Dowódca Wojsk Obrony Terytorialnej wykonuje swoje zadania przy
pomocy Dowództwa Wojsk Obrony Terytorialnej.
4. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze zarządzenia, szczegółowy
zakres działania, siedzibę i strukturę organizacyjną Dowództwa Wojsk Obrony Terytorialnej.

art. 12. więcej Art. 12. (utracił moc).

art. 13. więcej Art. 13. (uchylony).

Art. 13a. (uchylony).

Art. 13b. (uchylony).

Art. 13c. 1. W Siłach Zbrojnych tworzy się stanowisko Szefa Inspektoratu
Wsparcia Sił Zbrojnych.
1a. Szef Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych podlega bezpośrednio Szefowi
Sztabu Generalnego Wojska Polskiego.
2. Do zakresu działania Szefa Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych
w szczególności należy:
1) organizowanie i kierowanie systemem wsparcia logistycznego Sił Zbrojnych,
w tym zabezpieczeniem logistycznym jednostek wojskowych użytych lub
przebywających poza granicami państwa;
2) kierowanie procesem planowania i realizacji zadań wynikających z pełnienia
funkcji państwa-gospodarza (HNS) i państwa wysyłającego;
3) zarządzanie wydzielonymi siłami inżynierii wojskowej i obrony przed bronią
masowego rażenia;
4) dowodzenie podległymi związkami organizacyjnymi i jednostkami
wojskowymi niewydzielonymi w podporządkowanie Dowódcy Operacyjnego;
5) zarządzanie i przeprowadzanie kontroli podległych związków
organizacyjnych i jednostek wojskowych na zasadach i w trybie określonych
w przepisach o kontroli w administracji rządowej;
6) planowanie oraz realizacja mobilizacyjnego i operacyjnego rozwinięcia
podległych związków organizacyjnych i jednostek wojskowych;
7) szkolenie podległych związków organizacyjnych i jednostek wojskowych;
8) wykonywanie zadań związanych z udziałem oddziałów i pododdziałów
wojskowych w zwalczaniu klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków,
ochrony mienia, akcjach poszukiwawczych oraz ratowania lub ochrony
zdrowia i życia ludzkiego, a także w oczyszczaniu terenów z materiałów
wybuchowych i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu, a także w realizacji zadań z zakresu zarządzania kryzysowego;
9) zapewnianie uzupełnienia potrzeb jednostek wojskowych;
10) współpraca z innymi organami i podmiotami w sprawach związanych
z obronnością państwa.
3. Szef Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych wykonuje swoje zadania przy
pomocy Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych.
4. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze zarządzenia, szczegółowy
zakres działania, strukturę organizacyjną oraz siedzibę Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych.

art. 14. więcej Art. 14. 1. Terenowymi organami wykonawczymi Ministra Obrony
Narodowej w sprawach operacyjno-obronnych i rządowej administracji niezespolonej są:
1) (uchylony)
2) szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych;
3) wojskowi komendanci uzupełnień.
2. (uchylony)
3. Szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych w sprawach, o których
mowa w ust. 1, wykonują w szczególności zadania z zakresu:
1) organu wyższego stopnia, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 14 czerwca
1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2018 r. poz. 2096
oraz z 2019 r. poz. 60, 730 i 1133), w stosunku do wojskowych komendantów uzupełnień;
2) zapewnienia operacyjnego i mobilizacyjnego rozwinięcia jednostek wojskowych;
3) koordynacji rozwijania i użycia oddziałów i pododdziałów wojskowych na
potrzeby zwalczania klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, ochrony mienia, akcji poszukiwawczych oraz ratowania lub ochrony zdrowia i życia ludzkiego;
4) gromadzenia informacji na potrzeby realizacji przedsięwzięć wykonywanych
w ramach obowiązków państwa-gospodarza oraz planowania użycia
przydzielonych sił i środków do wsparcia wojsk sojuszniczych;
5) zapewniania uzupełnienia potrzeb osobowych jednostek wojskowych oraz
innych jednostek wykonujących zadania na rzecz obronności lub
bezpieczeństwa państwa;
5a) koordynacji czynności realizowanych w ramach gromadzenia zasobów
osobowych na potrzeby uzupełnienia mobilizacyjnego Sił Zbrojnych oraz
Narodowych Sił Rezerwowych i w czasie wojny;
5b) udziału w realizacji zadań z zakresu zarządzania kryzysowego w województwie;
5c) koordynacji przedsięwzięć prowadzonych w ramach pomocy w zakresie
aktywizacji zawodowej żołnierzy i osób zwolnionych z czynnej służby
wojskowej oraz członków ich rodzin (rekonwersji);
5d) organizowania szkoleń lub kursów dla żołnierzy rezerwy posiadających
nadane przydziały kryzysowe oraz żołnierzy pełniących terytorialną służbę
wojskową dyspozycyjnie w celu nabywania przez nich kwalifikacji
przydatnych w Siłach Zbrojnych, w tym wykorzystując również współpracę z
pracodawcami zatrudniającymi tych żołnierzy;
6) planowania wykorzystania sił układu pozamilitarnego na potrzeby obronne;
7) administracji rezerw osobowych i świadczeń na rzecz obrony;
8) udziału w planowaniu przestrzennego zagospodarowania, ze względu na
potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa;
9) współpracy z innymi organami i podmiotami w sprawach związanych
z obronnością państwa.
4. Wojskowi komendanci uzupełnień w sprawach, o których mowa w ust. 1,
wykonują w szczególności zadania z zakresu:
1) zapewnienia mobilizacyjnego rozwinięcia jednostek wojskowych;
2) administrowania rezerwami osobowymi;
3) świadczeń na rzecz obrony;
4) współpracy z innymi organami i podmiotami w sprawach związanych
z obronnością państwa;
5) rekrutacji i naboru ochotników do czynnej służby wojskowej, w tym do
zawodowej służby wojskowej i służby kandydackiej;
5a) realizacji czynności w ramach gromadzenia zasobów osobowych na potrzeby
uzupełnienia mobilizacyjnego Sił Zbrojnych i w czasie wojny;
6) udziału w realizacji zadań z zakresu zarządzania kryzysowego w ramach
terytorialnego zasięgu działania wojskowych komend uzupełnień;
7) promocji obronności i służby wojskowej.
5. (uchylony)
6. Minister Obrony Narodowej, w drodze rozporządzenia, tworzy,
przekształca i znosi wojewódzkie sztaby wojskowe i wojskowe komendy
uzupełnień, określa szczegółowe zadania szefów wojewódzkich sztabów
wojskowych i wojskowych komendantów uzupełnień, jako organów rządowej
administracji niezespolonej, oraz określa siedziby i terytorialny zasięg działania
wojewódzkich sztabów wojskowych i wojskowych komend uzupełnień,
z uwzględnieniem w szczególności podziału terytorialnego państwa.
W rozporządzeniu należy również określić stanowiska kierownicze i komórki
organizacyjne wojewódzkich sztabów wojskowych i wojskowych komend uzupełnień.

art. 15. więcej Art. 15. (uchylony).

art. 16. więcej Art. 16. (uchylony).

art. 17. więcej Art. 17. 1. Centralnym organem administracji rządowej w sprawach obrony
cywilnej jest Szef Obrony Cywilnej Kraju.
2. Szefa Obrony Cywilnej Kraju powołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek
ministra właściwego do spraw wewnętrznych.
3. Szef Obrony Cywilnej Kraju podlega ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych.
4. Do zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju należy:
1) przygotowywanie projektów założeń i zasad działania obrony cywilnej;
2) ustalanie ogólnych zasad realizacji zadań obrony cywilnej;
3) koordynowanie określonych przedsięwzięć i sprawowanie kontroli realizacji
przez organy administracji rządowej i organy samorządu terytorialnego zadań
obrony cywilnej;
4) sprawowanie nadzoru nad odbywaniem zasadniczej służby w obronie cywilnej.
5. Szef Obrony Cywilnej Kraju w sprawach należących do swojego zakresu
działania wydaje zarządzenia, wytyczne, instrukcje i regulaminy.
6. Terenowymi organami obrony cywilnej są wojewodowie, starostowie,
wójtowie lub burmistrzowie (prezydenci miast).
7. Do zakresu działania szefów obrony cywilnej województw, powiatów
i gmin należy kierowanie oraz koordynowanie przygotowań i realizacji
przedsięwzięć obrony cywilnej przez instytucje państwowe, przedsiębiorców i inne
jednostki organizacyjne oraz organizacje społeczne działające na ich terenie.
8. Rada Ministrów określa w drodze rozporządzenia szczegółowy zakres
działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju oraz szefów obrony cywilnej województw,
powiatów i gmin, jak również zasady i tryb kierowania oraz koordynowania przez
nich przygotowań i realizacji przedsięwzięć obrony cywilnej.

art. 18. więcej Art. 18. 1. Zadania wykonywane w ramach powszechnego obowiązku
obrony przez organy, podmioty, jednostki organizacyjne oraz organizacje
wymienione w art. 2 określają ustawy i wydane na ich podstawie akty prawne
właściwych organów.
2. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, ogólne zasady
wykonywania zadań w ramach powszechnego obowiązku obrony przez ministrów,
wojewodów, marszałków województw, starostów i wójtów lub burmistrzów
(prezydentów miast) oraz przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne, a także
organizacje społeczne.
3. Ministrowie organizują wykonywanie zadań w ramach powszechnego
obowiązku obrony przez podległe ministerstwa, podporządkowane i nadzorowane
jednostki organizacyjne oraz przedsiębiorców, dla których są organami założycielskimi.
4. Wojewodowie organizują wykonywanie zadań w ramach powszechnego
obowiązku obrony przez urzędy wojewódzkie, podporządkowane i nadzorowane
jednostki organizacyjne oraz przedsiębiorców, dla których są organami założycielskimi, a ponadto przez organy samorządu terytorialnego, organizacje społeczne oraz przedsiębiorców niebędących jednostkami organizacyjnymi
podporządkowanymi lub nadzorowanymi przez ministrów.

art. 19. więcej Art. 19. Organy administracji i kierownicy jednostek określonych
w art. 18 uwzględniają w toku wykonywania zadań w zakresie obronności
postulaty dotyczące potrzeb Sił Zbrojnych, przekazywane przez Ministra Obrony
Narodowej lub organy wojskowe przez niego upoważnione, oraz postulaty
dotyczące potrzeb obrony cywilnej, przekazywane przez Szefa Obrony Cywilnej
Kraju lub terenowe organy obrony cywilnej.

art. 20. więcej Art. 20. 1. Kierowanie sprawami obronności w województwie należy do wojewody.
2. Wojewoda w ramach kierowania, o którym mowa w ust. 1, wykonuje
zadania w zakresie i na zasadach określonych w ustawach, a w szczególności:
1) określa szczegółowe kierunki działania dla kierowników zespolonych służb,
inspekcji i straży, organów administracji niezespolonej oraz jednostek
samorządu terytorialnego w zakresie realizacji zadań obronnych;
2) kieruje realizacją przedsięwzięć związanych z podwyższaniem gotowości
obronnej państwa wykonywanych przez marszałków województw, starostów,
wójtów lub burmistrzów (prezydentów miast), przedsiębiorców oraz inne
jednostki organizacyjne i organizacje społeczne mające swoją siedzibę na
terenie województwa;
3) koordynuje przedsięwzięcia niezbędne dla zabezpieczenia mobilizacji
jednostek wojskowych i wykonywania świadczeń na rzecz obrony;
4) kieruje realizacją przedsięwzięć związanych z przygotowaniem stanowisk
kierowania dla organów terenowych;
5) organizuje wykorzystanie miejscowych sił i środków na potrzeby obronności
państwa i obszaru województwa, w tym ochrony ludności oraz dóbr
materialnych i kultury przed środkami rażenia, jak również niesienia pomocy poszkodowanym;
6) kontroluje i ocenia wykonywanie zadań obronnych przez organy, podmioty,
jednostki organizacyjne i organizacje, o których mowa w pkt 1 i 2;
7) organizuje edukację społeczeństwa dotyczącą przygotowania obronnego oraz
prowadzi szkolenia i ćwiczenia obronne.

art. 21. więcej Art. 21. (uchylony).

art. 22. więcej Art. 22. Przepisy ustawy dotyczące:
1) ministra – stosuje się odpowiednio również do przewodniczącego komitetu
wchodzącego w skład Rady Ministrów, centralnego organu administracji
rządowej, kierownika innego państwowego urzędu centralnego lub instytucji
państwowej, prezesa lub zarządu banku oraz zarządu głównego organizacji społecznej;
2) przedsiębiorców – stosuje się do osób fizycznych, osób prawnych oraz
jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, które
prowadzą działalność gospodarczą;
3) pracodawców – stosuje się do osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostek
organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, które zatrudniają pracowników.

art. 23. więcej Art. 23. Administrowanie rezerwami osobowymi dla celów powszechnego
obowiązku obrony obejmuje:
1) przeprowadzanie rejestracji i kwalifikacji wojskowej;
2) określanie zdolności do służby wojskowej;
3) przeznaczanie do:
a) służby wojskowej,
b) służby w obronie cywilnej,
c) służby w jednostkach zmilitaryzowanych;
4) uzupełnianie Sił Zbrojnych;
5) prowadzenie ewidencji wojskowej;
6) wykonywanie innych czynności w tym zakresie.

art. 24. więcej Art. 24. 1. Administrowanie rezerwami osobowymi, z wyjątkiem czynności
określonych w art. 23 pkt 1 i 2, należy do Ministra Obrony Narodowej.
2. Terenowymi organami administracji wojskowej właściwymi w sprawach
określonych w ust. 1 są szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych oraz
wojskowi komendanci uzupełnień.

art. 25. więcej Art. 25. 1. Do przeprowadzania czynności związanych z wykonywaniem
powszechnego obowiązku obrony oraz do współdziałania z organami wojskowymi
w zakresie określonym w art. 24 ust. 1 są właściwy wojewoda oraz wójt (burmistrz,
prezydent miasta) lub starosta sprawujący władzę administracji ogólnej oraz organy
samorządu terytorialnego.
2. W sprawach dotyczących spełniania powszechnego obowiązku obrony
przez obywateli polskich przebywających za granicą oraz współdziałania w tym
zakresie z organami wojskowymi są właściwe polskie urzędy konsularne.
3. Instytucje państwowe, przedsiębiorcy i inne jednostki organizacyjne oraz
organizacje społeczne są obowiązane do współdziałania z organami wojskowymi
i właściwymi wojewodami oraz wójtami (burmistrzami, prezydentami miast) lub
starostami sprawującymi władzę administracji ogólnej i organami samorządu
terytorialnego w zakresie administracji rezerw osobowych oraz do wykonywania
związanych z tym czynności określonych w ustawie i przepisach wydanych na jej podstawie.

art. 26. więcej Art. 26. 1. Określenie zdolności do czynnej służby wojskowej osób
stawiających się do kwalifikacji wojskowej należy do powiatowych
i wojewódzkich komisji lekarskich, z zastrzeżeniem art. 29 ust. 1.
1a. W ramach czynności, o których mowa w ust. 1, osoby stawiające się do
kwalifikacji wojskowej, poddaje się obowiązkowym badaniom lekarskim, a także,
stosownie do potrzeb i według decyzji przewodniczącego komisji lekarskiej,
badaniom specjalistycznym, w tym psychologicznym, oraz obserwacji szpitalnej.
1b. Osoba stawiająca się do kwalifikacji wojskowej jest obowiązana
przedstawić komisji lekarskiej posiadaną dokumentację medyczną, w tym wyniki
badań specjalistycznych, przeprowadzonych w okresie dwunastu miesięcy przed
dniem stawienia się do kwalifikacji wojskowej.
1c. Osób podlegających stawieniu się do kwalifikacji wojskowej, w stosunku
do których orzeczono stałą albo długotrwałą niezdolność do pracy w gospodarstwie
rolnym na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym
rolników (Dz. U. z 2019 r. poz. 299 i 303), osób całkowicie niezdolnych do pracy
oraz niezdolnych do samodzielnej egzystencji lub uznanych za całkowicie
niezdolne do pracy na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270 i 2245
oraz z 2019 r. poz. 39, 730 i 752), jak również osób podlegających stawieniu się do
kwalifikacji wojskowej zaliczonych do osób o znacznym stopniu
niepełnosprawności albo o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności
w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej
i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2019 r. poz.
1172), można nie poddawać badaniom lekarskim, o których mowa w ust. 1a, jeżeli
przedstawią komisji orzeczenie albo wypis z treści orzeczenia stwierdzającego tę
niezdolność lub niepełnosprawność, na podstawie którego można określić zdolność
tych osób do czynnej służby wojskowej.
2. Powiatowe i wojewódzkie komisje lekarskie powołują wojewodowie
w porozumieniu z szefami wojewódzkich sztabów wojskowych.
2a. Wojewódzka komisja lekarska sprawuje nadzór nad działalnością
powiatowych komisji lekarskich.
3. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, skład, tryb
powoływania i postępowania oraz terminy urzędowania powiatowych
i wojewódzkich komisji lekarskich oraz zasady przeprowadzania badań lekarskich,
a także zasady współdziałania komisji z wojewodami oraz wójtami (burmistrzami,
prezydentami miast) lub starostami sprawującymi władzę administracji ogólnej
i organami samorządu terytorialnego.
4. (uchylony)

art. 27. więcej Art. 27. (uchylony).

art. 28. więcej Art. 28. 1. Orzeczenie powiatowej komisji lekarskiej doręcza się osobie
stawiającej się do kwalifikacji wojskowej i wojskowemu komendantowi
uzupełnień na piśmie wraz z uzasadnieniem.
2. Od orzeczenia powiatowej komisji lekarskiej przysługuje osobie
stawiającej się do kwalifikacji wojskowej i wojskowemu komendantowi
uzupełnień odwołanie do wojewódzkiej komisji lekarskiej w terminie czternastu
dni od dnia doręczenia orzeczenia. Orzeczenie to może być zmienione przez
wojewódzką komisję lekarską również z urzędu, jeżeli zostało wydane
z naruszeniem przepisów prawa.
3. Członkom powiatowej komisji lekarskiej przysługuje prawo wnoszenia do
wojewódzkiej komisji lekarskiej sprzeciwów od orzeczeń powiatowej komisji
lekarskiej w terminie czternastu dni od dnia wydania orzeczenia.
4. Ostateczne orzeczenie o zdolności do czynnej służby wojskowej ustalające
kategorię zdolności do czynnej służby wojskowej A lub B może być zmienione
przez powiatową komisję lekarską z urzędu albo na pisemny wniosek osoby
stawiającej się do kwalifikacji wojskowej lub wojskowego komendanta uzupełnień,
jeżeli stan zdrowia tej osoby uległ istotnej zmianie.
4a. O wszczęciu z urzędu postępowania, o którym mowa w ust. 4,
zawiadamia się wojskowego komendanta uzupełnień oraz osobę stawiającą się do
kwalifikacji wojskowej.
4b. Wniosek o zmianę kategorii zdolności do czynnej służby wojskowej A lub
B składa się za pośrednictwem wojskowego komendanta uzupełnień. Do wniosku
osoba stawiająca się do kwalifikacji wojskowej dołącza zaświadczenie lekarskie
stwierdzające zmiany w jej stanie zdrowia, jakie nastąpiły od dnia ostatniego
orzeczenia ustalającego kategorię zdolności do czynnej służby wojskowej.
4c. Do powiatowej komisji lekarskiej nie kieruje się osób, wobec których
wydano ostateczne orzeczenie ustalające kategorię zdolności do czynnej służby
wojskowej D lub E.
4d. Wobec osób, dla których ustalono kategorię zdolności do czynnej służby
wojskowej D lub E, przewodniczący powiatowej komisji lekarskiej wszczyna
z urzędu postępowanie w sprawie zmiany kategorii zdolności do czynnej służby
wojskowej, jeżeli ostateczne orzeczenie o stopniu zdolności tych osób do czynnej
służby wojskowej zostało wydane z naruszeniem przepisów prawa. O wszczęciu
tego postępowania powiadamia się wojskowego komendanta uzupełnień oraz
osobę, wobec której orzeczona została kategoria zdolności do czynnej służby
wojskowej D lub E.
5. Ostateczne orzeczenia komisji lekarskich są wiążące dla wojskowych
komendantów uzupełnień.

art. 29. więcej Art. 29. 1. Wojskowe komisje lekarskie są właściwe do orzekania o zdolności
do czynnej służby wojskowej:
1) osób o nieuregulowanym stosunku do służby wojskowej w okresie, kiedy nie
urzęduje powiatowa komisja lekarska;
2) żołnierzy pełniących czynną służbę wojskową;
3) żołnierzy rezerwy;
4) osób przeniesionych do rezerwy niebędących żołnierzami rezerwy;
5) innych niż wymienione w pkt 1–4 osób, podlegających ze względu na wiek
obowiązkowi służby wojskowej, które zgłosiły się ochotniczo do jej
odbywania.
1a. Niezależnie od orzekania, o którym mowa w ust. 1, wojskowe komisje
lekarskie orzekają również o:
1) zdolności do pełnienia służby poza granicami państwa;
2) zdolności do pełnienia służby w rodzajach wojsk i służb oraz na stanowiskach
służbowych i funkcjach wojskowych wymagających szczególnych
predyspozycji zdrowotnych;
3) potrzebie udzielenia żołnierzowi urlopu zdrowotnego;
4) ustaleniu związku chorób oraz śmierci ze służbą wojskową;
5) prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do służby z powodu
choroby lub prawidłowości wykorzystania zwolnienia lekarskiego.
2. Osoby, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 3–5, do wojskowej komisji
lekarskiej kieruje – z urzędu lub na wniosek tych osób – wojskowy komendant
uzupełnień, a osoby, o których mowa w ust. 1 pkt 2 – dowódca jednostki
wojskowej. W celu ustalenia zdolności osób do pełnienia służby poza granicami
państwa wojskowy komendant uzupełnień lub dowódca jednostki wojskowej
kieruje te osoby, z urzędu lub na ich wniosek, do wojskowej komisji lekarskiej.
2a. O skierowaniu osoby, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lub 3–5, do wojskowej
komisji lekarskiej wojskowy komendant uzupełnień, a w przypadku skierowania
do wojskowej komisji lekarskiej osoby, o której mowa w ust. 1 pkt 2 – dowódca
jednostki wojskowej, informuje przewodniczącego tej komisji i przesyła w załączeniu posiadaną dokumentację medyczną dotyczącą stanu zdrowia osoby skierowanej.
3. Badania diagnostyczne i konsultacje specjalistyczne dla potrzeb orzekania
przez wojskowe komisje lekarskie realizują placówki medyczne wybrane przez
Ministra Obrony Narodowej.
3a. W czasie pokoju nie kieruje się do wojskowej komisji lekarskiej osoby,
wobec której wydano ostateczne orzeczenie ustalające kategorię zdolności do
czynnej służby wojskowej E.
3b. Orzeczenie wojskowej komisji lekarskiej doręcza się na piśmie wraz
z uzasadnieniem osobie skierowanej do wojskowej komisji lekarskiej oraz
organowi, który skierował tę osobę do wojskowej komisji lekarskiej.
3c. Od orzeczenia wojskowej komisji lekarskiej osobie skierowanej oraz
organowi, który skierował tę osobę do wojskowej komisji lekarskiej, przysługuje
odwołanie do wojskowej komisji lekarskiej będącej organem wyższego stopnia,
w terminie czternastu dni od dnia doręczenia orzeczenia.
3d. Przewodniczący wojskowej komisji lekarskiej informuje organ, który
skierował daną osobę do wojskowej komisji lekarskiej, o niestawieniu się tej osoby
przed wojskową komisją lekarską.
3e. Ostateczne orzeczenie wojskowej komisji lekarskiej jest wiążące dla
wojskowych komendantów uzupełnień i dowódców jednostek wojskowych.
4. Do zamówień na realizację świadczeń, o których mowa w ust. 3, nie stosuje
się przepisów ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. poz. 2019).
5. Skierowanie do wojskowej komisji lekarskiej na wniosek osób, o których
mowa w ust. 1 pkt 1 lub 3–5, może nastąpić wyłącznie w przypadku występowania
uzupełnieniowych potrzeb Sił Zbrojnych.
6. (uchylony)
7. Do orzekania o zdolności do czynnej służby wojskowej osób, o których
mowa w ust. 1 pkt 1, przez wojskowe komisje lekarskie przepisy art. 26 ust. 1a–1c stosuje się odpowiednio.
8. Minister Obrony Narodowej, w drodze rozporządzenia:
1) tworzy, przekształca i znosi wojskowe komisje lekarskie oraz określa ich
siedziby, zasięg działania, a także właściwość, z uwzględnieniem
w szczególności podziału terytorialnego państwa;
2) określi tryb udzielania zamówień na badania diagnostyczne i konsultacje
specjalistyczne dla potrzeb orzekania przez wojskowe komisje lekarskie,
uwzględniając równe traktowanie placówek medycznych.

art. 30. więcej Art. 30. 1. Podmioty lecznicze udzielają zwolnienia od pracy, z zachowaniem
prawa do wynagrodzenia, lekarzom wchodzącym w skład powiatowych
i wojewódzkich komisji lekarskich oraz pracownikom średniego personelu
medycznego wyznaczonym do powiatowych komisji lekarskich w razie
konieczności ich udziału w pracach komisji w godzinach pracy zawodowej.
2. Osobom wchodzącym w skład komisji lekarskich, o których mowa
w ust. 1, orzekających o stopniu zdolności do czynnej służby wojskowej osób
stawiających się do kwalifikacji wojskowej, oraz pracownikom średniego
personelu medycznego, o których mowa w ust. 1, przysługuje dodatkowe
wynagrodzenie za pracę związaną z określeniem zdolności tych osób do czynnej
służby wojskowej, wykonywaną poza godzinami pracy zawodowej,
z zachowaniem prawa do wynagrodzenia zgodnie z ust. 1.
3. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, sposób ustalania
dodatkowego wynagrodzenia osób wchodzących w skład komisji lekarskich
orzekających o stopniu zdolności do czynnej służby wojskowej osób stawiających
się do kwalifikacji wojskowej oraz pracowników średniego personelu medycznego
wyznaczonych do powiatowych komisji lekarskich. Wysokość wynagrodzenia za
każdy dzień pracy nie może przekraczać 10% przeciętnego wynagrodzenia
ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku
Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” na podstawie art. 20 pkt 2
ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych za kwartał poprzedzający wypłatę wynagrodzenia.
4. Wojewodowie zlecają podmiotom leczniczym przeprowadzanie na
potrzeby powiatowych i wojewódzkich komisji lekarskich badań
specjalistycznych, w tym psychologicznych, oraz obserwacji szpitalnej osób
stawiających się do kwalifikacji wojskowej.
4a. W razie niemożności zlecenia przeprowadzania badań specjalistycznych
lub badań psychologicznych podmiotom leczniczym wojewodowie mogą zawierać
umowy o przeprowadzanie takich badań przez lekarzy prowadzących indywidualne
specjalistyczne praktyki lekarskie lub grupowe praktyki lekarskie oraz przez psychologów.
4b. Przy powoływaniu powiatowych i wojewódzkich komisji lekarskich oraz
do zamówień na realizację świadczeń, o których mowa w art. 30 ust. 4 i 4a oraz
w art. 26 ust. 1a, nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo
zamówień publicznych.
5. Koszty wynagrodzeń, o których mowa w ust. 1 i 2, oraz badań
specjalistycznych i obserwacji szpitalnej, o których mowa w ust. 4, pokrywa się
z budżetu państwa, z części, którą dysponuje wojewoda.

Art. 30a. 1. Ustala się następujące kategorie zdolności do czynnej służby
wojskowej:
1) kategoria A – zdolny do czynnej służby wojskowej, co oznacza zdolność do
odbywania lub pełnienia określonego rodzaju czynnej służby wojskowej,
o którym mowa w art. 59, a także zdolność do odbywania służby w obronie
cywilnej oraz służby zastępczej;
2) kategoria B – czasowo niezdolny do czynnej służby wojskowej, co oznacza
przemijające upośledzenie ogólnego stanu zdrowia albo ostre lub przewlekłe
stany chorobowe, które w okresie do dwudziestu czterech miesięcy od dnia
badania rokują odzyskanie zdolności do służby wojskowej, o której mowa
w pkt 1, w czasie pokoju;
3) kategoria D – niezdolny do czynnej służby wojskowej, o której mowa w pkt
1, w czasie pokoju, z wyjątkiem niektórych stanowisk służbowych
przeznaczonych dla terytorialnej służby wojskowej;
4) kategoria E – trwale i całkowicie niezdolny do czynnej służby wojskowej,
o której mowa w pkt 1, w czasie pokoju oraz w razie ogłoszenia mobilizacji
i w czasie wojny.
2. Orzeczenie o zaliczeniu danej osoby do jednej z kategorii, o których mowa
w ust. 1, właściwe komisje lekarskie wydają na podstawie badania lekarskiego
fizycznej i psychicznej zdolności tej osoby do odpowiedniego rodzaju służby wojskowej, z uwzględnieniem wyników badań specjalistycznych, a w razie potrzeby również obserwacji szpitalnej.
3. W razie stwierdzenia kilku chorób i ułomności przy określaniu zdolności
do czynnej służby wojskowej rozpatruje się łącznie wszystkie ograniczenia
spowodowane tymi chorobami i ułomnościami. Osobę badaną można w takim
wypadku zaliczyć do niższej kategorii zdolności do czynnej służby wojskowej, niż
wynikałoby to z kategorii zdolności ustalonej dla poszczególnych chorób
i ułomności; w takim wypadku decyduje ocena ogólnej sprawności
psychofizycznej badanego.
4. Minister Obrony Narodowej w porozumieniu z ministrem właściwym do
spraw wewnętrznych i ministrem właściwym do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia:
1) wykaz chorób i ułomności uwzględniany przy orzekaniu o zdolności do
czynnej służby wojskowej oraz do służby poza granicami państwa;
2) wykaz chorób i ułomności uwzględniany przy orzekaniu o zdolności do
pełnienia służby w rodzajach wojsk i służb oraz na stanowiskach służbowych
i funkcjach wojskowych wymagających szczególnych predyspozycji
zdrowotnych;
3) szczegółowe warunki orzekania o zdolności do czynnej służby wojskowej
przez wojskowe komisje lekarskie;
4) szczegółowe warunki orzekania o zdolności do służby wojskowej poza
granicami państwa;
5) tryb postępowania wojskowych komisji lekarskich;
6) sposób ustalania związku chorób oraz śmierci ze służbą wojskową przez te
komisje;
7) sposób orzekania o potrzebie udzielenia żołnierzowi urlopu zdrowotnego.
5. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 4, należy wskazać kategorie
zdolności do służby orzekane w razie stwierdzenia poszczególnych chorób
i ułomności, uwzględniając oznaczenie tych chorób i ułomności według
paragrafów i punktów w celu zapewnienia ochrony danych osobowych w procesie
orzeczniczym, a także określić tryb kierowania do wojskowych komisji lekarskich
i tryb ich postępowania, z uwzględnieniem prowadzenia dodatkowych badań
specjalistycznych wymaganych w poszczególnych rodzajach wojsk i służb, na poszczególnych stanowiskach służbowych i funkcjach wojskowych oraz do służby poza granicami państwa, tryb wydawania orzeczeń i ich zatwierdzania, niezbędne
elementy orzeczenia, tryb rozpatrywania odwołań i sprzeciwów od tych orzeczeń
oraz ich uchylania w trybie nadzoru, niezbędną dokumentację lekarską i inne
dokumenty mogące stanowić podstawę orzeczenia wojskowej komisji lekarskiej,
wzór skierowania do wojskowych komisji lekarskich, jak również wzory orzeczeń
i certyfikatów wydawanych przez te komisje.

art. 31. więcej Art. 31. 1. Obywatele polscy, którzy ukończyli osiemnaście lat życia,
podlegają rejestracji.
2. Rejestrację prowadzi wójt lub burmistrz (prezydent miasta) właściwy ze
względu na miejsce pobytu stałego lub pobytu czasowego trwającego ponad trzy
miesiące osoby objętej rejestracją w dniu ukończenia przez nią osiemnastu lat
życia. W pozostałych przypadkach właściwość miejscową ustala się według
przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego.
3. Rejestrację prowadzi się na potrzeby założenia ewidencji wojskowej oraz
prowadzenia kwalifikacji wojskowej.
4. Rejestrację prowadzi się na podstawie danych osobowych określonych
w art. 8 pkt 1–5, 7, 9–11, 14, 17–21 i 26 ustawy z dnia 24 września 2010 r.
o ewidencji ludności (Dz. U. z 2018 r. poz. 1382 i 1544 oraz z 2019 r. poz. 60, 730
i 1016), o których mowa w art. 49 ust. 2b pkt 1, uzyskanych z ewidencji ludności
prowadzonej przez wójtów lub burmistrzów (prezydentów miast).
5. Dane, o których mowa w ust. 4, ujmuje się w rejestrze osób objętych
rejestracją oraz w wykazach osób podlegających wezwaniu do kwalifikacji wojskowej.
6. Jeden egzemplarz rejestru osób objętych rejestracją przekazuje się
właściwemu wojskowemu komendantowi uzupełnień na potrzeby założenia ewidencji wojskowej.
7. Prowadzenie rejestracji nie wymaga zgłoszenia się, zgody lub
powiadomienia osoby, o której mowa w ust. 1.

Art. 31a. 1. W razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny rejestracją mogą
zostać objęte również inne, niż wymienione w art. 31 ust. 1, osoby.
2. Osoby podlegające rejestracji mogą zostać obowiązane do zgłoszenia się
do rejestracji w określonym terminie i miejscu.
3. Obowiązki, o których mowa w ust. 1 i 2, może wprowadzić, w drodze
rozporządzenia, Rada Ministrów, w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny,
a także w przypadku dużej migracji ludności, wystąpienia zakłóceń w
przekazywaniu na potrzeby rejestracji danych z ewidencji ludności prowadzonej
przez wójtów lub burmistrzów (prezydentów miast) lub w razie potrzeby
rozszerzenia zakresu osób objętych obowiązkiem zgłoszenia się do kwalifikacji
wojskowej, wskazując jednocześnie grupy osób objęte rejestracją oraz
obowiązkiem zgłoszenia się do rejestracji.
4. Do prowadzenia rejestracji w przypadku, o którym mowa w ust. 2, stosuje
się odpowiednio przepisy art. 3, z zastrzeżeniem ust. 5–9.
5. Obowiązkowi zgłoszenia się do rejestracji w przypadku, o którym mowa
w ust. 2, nie podlegają osoby, w stosunku do których orzeczono stałą albo
długotrwałą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym na podstawie ustawy
z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, osoby całkowicie
niezdolne do pracy oraz niezdolne do samodzielnej egzystencji lub uznane za
całkowicie niezdolne do pracy na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o
emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jak również osoby
zaliczone do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności albo o umiarkowanym
stopniu niepełnosprawności w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o
rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,
jeżeli przedstawią wójtowi lub burmistrzowi (prezydentowi miasta) dokument
stwierdzający tę niezdolność lub niepełnosprawność.
6. Rejestrację w przypadku, o którym mowa w ust. 2, prowadzi wójt lub
burmistrz (prezydent miasta) właściwy ze względu na miejsce pobytu stałego lub
pobytu czasowego trwającego ponad trzy miesiące osoby podlegającej rejestracji.
W pozostałych przypadkach właściwość miejscową ustala się według przepisów
Kodeksu postępowania administracyjnego.
7. Do rejestracji w przypadku, o którym mowa w ust. 2, wzywa osobę
podlegającą temu obowiązkowi wójt lub burmistrz (prezydent miasta).
8. Osoby podlegające obowiązkowi zgłoszenia się do rejestracji, które nie
zgłosiły się do tej rejestracji w przypadku, o którym mowa w ust. 2, w określonym
terminie i miejscu, są obowiązane to uczynić niezwłocznie po ustaniu przeszkody.
9. W razie niezgłoszenia się bez uzasadnionej przyczyny do rejestracji
w przypadku, o którym mowa w ust. 2, osoby podlegającej temu obowiązkowi,
wójt lub burmistrz (prezydent miasta) nakłada grzywnę w celu przymuszenia albo
zarządza przymusowe doprowadzenie przez Policję do urzędu gminy, w trybie
przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Art. 31b. 1. Minister właściwy do spraw wewnętrznych w porozumieniu
z Ministrem Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, tryb
prowadzenia rejestracji i wzory dokumentów prowadzonych w ramach rejestracji,
uwzględniając pisemny lub elektroniczny sposób ich prowadzenia oraz wskazując
szczegółowy zakres danych ujmowanych w poszczególnych dokumentach.
Rozporządzenie powinno zapewniać realizację celu prowadzenia rejestracji, w tym
wskazywać organy, którym mogą być udostępniane dokumenty związane
z rejestracją.
2. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 1, należy również uwzględnić
możliwość wprowadzenia obowiązku osobistego zgłoszenia się osób do rejestracji,
w tym wskazywać tryb i sposób ich wzywania.

art. 32. więcej Art. 32. 1. Mężczyźni, którzy w danym roku kalendarzowym kończą
dziewiętnaście lat życia, są obowiązani stawić się, w określonym terminie
i miejscu, do kwalifikacji wojskowej.
2. Osoby podlegające stawieniu się do kwalifikacji wojskowej, które nie
dopełniły tego obowiązku w określonym terminie i miejscu, są obowiązane to
uczynić niezwłocznie po ustaniu przeszkody.
3. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1 i 2, trwa do końca roku
kalendarzowego, w którym osoba objęta tym obowiązkiem kończy dwadzieścia
cztery lata życia.
4. Do kwalifikacji wojskowej mogą się stawić również ochotnicy, w tym
kobiety, do końca roku kalendarzowego, w którym kończą dwadzieścia cztery lata
życia, niezależnie od posiadanych kwalifikacji i wykształcenia, jeżeli ukończyli co
najmniej osiemnaście lat życia. Ochotnicy, którzy stawili się do kwalifikacji wojskowej, z dniem tego stawienia się, podlegają obowiązkowi czynnej służby wojskowej na zasadach ogólnych.
5. Stawienie się do kwalifikacji wojskowej obejmuje stawienie się przed
wójtem lub burmistrzem (prezydentem miasta), powiatową komisją lekarską oraz
wojskowym komendantem uzupełnień.
6. W ramach kwalifikacji wojskowej wykonuje się czynności związane z:
1) sprawdzeniem tożsamości osób podlegających stawieniu się do kwalifikacji wojskowej;
2) ustaleniem zdolności do czynnej służby wojskowej osób podlegających
stawieniu się do kwalifikacji wojskowej;
3) wstępnym przeznaczeniem osób podlegających stawieniu się do kwalifikacji
wojskowej do poszczególnych form powszechnego obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej, określonych w art. 4 ust. 2, oraz przyjęciem
wniosków o przeznaczenie do służby zastępczej;
4) założeniem lub aktualizacją ewidencji wojskowej i przetwarzaniem danych
gromadzonych w tej ewidencji;
5) wydaniem wojskowych dokumentów osobistych;
6) przeniesieniem osób podlegających stawieniu się do kwalifikacji wojskowej
do rezerwy i wydaniem na ich wniosek zaświadczeń o uregulowanym
stosunku do służby wojskowej;
7) przygotowaniem rekrutacji wojskowej do ochotniczych form służby wojskowej.
7. Czynności, o których mowa w ust. 6, wymienione w:
1) pkt 1 – należą do wójta lub burmistrza (prezydenta miasta) albo
upoważnionego pracownika urzędu gminy (miasta);
2) pkt 2 – należą do powiatowej komisji lekarskiej;
3) pkt 3–7 – należą do wojskowego komendanta uzupełnień albo jego
upoważnionego przedstawiciela.
8. Do stawienia się do kwalifikacji wojskowej w przypadku, o którym mowa
w ust. 1, wzywa wójt lub burmistrz (prezydent miasta), zapewniając planowe
stawiennictwo osób do kwalifikacji wojskowej.
9. W czasie kwalifikacji wojskowej wójt lub burmistrz (prezydent miasta):
1) prowadzi listę stawiennictwa osób do kwalifikacji wojskowej, uwzględniając
następujące dane osobowe tych osób:
a) nazwisko,
b) imię lub imiona,
c) nazwisko rodowe,
d) numer ewidencyjny PESEL,
e) miejsce urodzenia,
f) serię i numer dowodu osobistego,
g) miejsce pobytu stałego lub pobytu czasowego trwającego ponad trzy
miesiące,
h) adres do korespondencji;
2) wypłaca świadczenia, o których mowa w art. 52 ust. 2 i 3.
10. W razie niestawienia się do kwalifikacji wojskowej bez uzasadnionej
przyczyny, wójt lub burmistrz (prezydent miasta) z urzędu albo na wniosek
przewodniczącego powiatowej komisji lekarskiej lub wojskowego komendanta
uzupełnień nakłada na osobę podlegającą kwalifikacji wojskowej grzywnę w celu
przymuszenia albo zarządza przymusowe doprowadzenie przez Policję do
kwalifikacji wojskowej w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym
w administracji.
11. Przepisy ust. 5 i 6 pkt 3–7 nie naruszają uprawnień wojskowego
komendanta uzupełnień związanych z wykonywaniem czynności, określonych
w tych przepisach, niezależnie od trwania kwalifikacji wojskowej oraz związanych
z nią uprawnień osób podlegających kwalifikacji wojskowej oraz tych, którzy się
do niej stawili.
11a. W okresie trwania obowiązku odbywania zasadniczej służby wojskowej
oraz przeszkolenia wojskowego, w ramach kwalifikacji wojskowej:
1) wojskowy komendant uzupełnień może również wykonywać czynności
związane z udzieleniem odroczeń czynnej służby wojskowej oraz służby
w obronie cywilnej;
2) wójt lub burmistrz (prezydent miasta) może również wykonywać czynności
związane z przyjęciem wniosków o orzeczenie konieczności sprawowania
przez osoby podlegające stawieniu się do kwalifikacji wojskowej
bezpośredniej opieki nad członkiem rodziny.
12. Rada Ministrów może, w drodze rozporządzenia, wprowadzić w razie
ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny obowiązek stawienia się do kwalifikacji
wojskowej osób, które w danym roku kalendarzowym kończą co najmniej
osiemnaście lat życia, trwający do końca roku kalendarzowego, w którym te osoby
kończą pięćdziesiąt pięć lat życia, uwzględniając potrzeby Sił Zbrojnych,
zagrożenie zewnętrznego i wewnętrznego bezpieczeństwa państwa oraz wskazując
granice wieku osób, których ten obowiązek dotyczy.

Art. 32a. 1. Starosta (prezydent miasta na prawach powiatu) na potrzeby
przeprowadzenia kwalifikacji wojskowej:
1) zapewnia lokal dla wójta lub burmistrza (prezydenta miasta), powiatowej
komisji lekarskiej i wojskowego komendanta uzupełnień wraz
z wyposażeniem oraz przedmioty niezbędne do pracy tych organów, a także
pomieszczenia wraz z wyposażeniem, niezbędne przy wprowadzaniu danych
do ewidencji wojskowej osób stawiających się do kwalifikacji wojskowej;
2) może zatrudnić, na podstawie umowy o pracę na czas określony lub umowę
zlecenia, nie więcej niż cztery osoby do prac związanych z wprowadzaniem
danych do ewidencji wojskowej osób stawiających się do kwalifikacji
wojskowej i wydawaniem wojskowych dokumentów osobistych oraz osobę
do prowadzenia zajęć z osobami zgłaszającymi się do kwalifikacji wojskowej
w lokalu, w którym jest prowadzona kwalifikacja wojskowa;
3) zapewnia porządek w lokalu, w którym jest prowadzona kwalifikacja
wojskowa oraz bezpieczeństwo pracy organów, o których mowa w pkt 1,
a także odpowiada za zabezpieczenie pomieszczeń i dokumentacji po
zakończeniu urzędowania tych organów.
4) (uchylony)
2. Osobom, o których mowa w ust. 1 pkt 2, przysługuje wynagrodzenie nie
niższe niż wynagrodzenie referentów z wykształceniem średnim lub średnim
branżowym, określone w przepisach wydanych na podstawie art. 37 ust. 1 ustawy
z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1282).
3. Osobom, o których mowa w ust. 1 pkt 2, wykonującym prace związane
z wprowadzaniem danych do ewidencji wojskowej i wydawaniem wojskowych
dokumentów osobistych osobom zgłaszającym się do kwalifikacji wojskowej, wojskowy komendant uzupełnień wydaje pisemne upoważnienie do wykonywania tych prac na zasadach określonych w przepisach o ochronie danych osobowych.
Czynności te są wykonywane pod nadzorem wojskowego komendanta uzupełnień.

Art. 32b. 1. Wojewoda zapewnia lokal dla wojewódzkiej komisji lekarskiej
wraz z wyposażeniem oraz przedmioty niezbędne do pracy tej komisji.
2. Wojewoda, w miarę potrzeby, zapewnia szkolenie osób wchodzących
w skład wojewódzkich i powiatowych komisji lekarskich, pracowników urzędów
gmin (miast) prowadzących sprawy kwalifikacji wojskowej, a także osób,
o których mowa w art. 32a ust. 1 pkt 2.
3. Wojskowy komendant uzupełnień prowadzi szkolenie osób, o których
mowa w art. 32a ust. 1 pkt 2.

art. 33. więcej Art. 33. 1. Osoby podlegające kwalifikacji wojskowej stawiają się przed
wójtem lub burmistrzem (prezydentem miasta), powiatową komisją lekarską oraz
wojskowym komendantem uzupełnień, właściwymi ze względu na miejsce ich
pobytu stałego. Osoby zameldowane na pobyt czasowy trwający ponad trzy
miesiące stawiają się przed wójtem lub burmistrzem (prezydentem miasta),
powiatową komisją lekarską oraz wojskowym komendantem uzupełnień,
właściwymi ze względu na miejsce tego pobytu.
2. Osoby podlegające stawieniu się do kwalifikacji wojskowej, które
w okresie od dnia ogłoszenia kwalifikacji wojskowej do dnia jej rozpoczęcia
zmieniły miejsce pobytu stałego lub pobytu czasowego trwającego ponad trzy
miesiące, zgłaszają się do wójta lub burmistrza (prezydenta miasta), właściwego ze
względu na ich nowe miejsce pobytu stałego lub pobytu czasowego trwającego
ponad trzy miesiące. Wójt lub burmistrz (prezydent miasta) wyznacza im miejsce
i termin stawienia się do kwalifikacji wojskowej.
3. Osoby podlegające stawieniu się do kwalifikacji wojskowej, które po
rozpoczęciu kwalifikacji wojskowej na danym terenie zamierzają zmienić miejsce
pobytu stałego lub pobytu czasowego trwającego ponad trzy miesiące, stawiają się
do kwalifikacji wojskowej przed opuszczeniem miejsca dotychczasowego pobytu.
W pozostałych przypadkach właściwość miejscową ustala się według przepisów
art. 21 § 1 pkt 3 i § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania
administracyjnego.
4. Przepisy ust. 1–3 stosuje się również do ochotników.

art. 34. więcej Art. 34. Osoby, które podlegały obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji
wojskowej i z jakichkolwiek powodów nie stawiły się do niej, są obowiązane
zgłosić się do wojskowego komendanta uzupełnień właściwego ze względu na ich
miejsce pobytu stałego lub pobytu czasowego trwającego ponad trzy miesiące w
celu uregulowania stosunku do powszechnego obowiązku obrony. Obowiązek ten
trwa do czasu ukończenia pięćdziesięciu pięciu lat życia, a w razie ogłoszenia
mobilizacji i w czasie wojny – do czasu ukończenia sześćdziesięciu lat życia.

art. 35. więcej Art. 35. 1. Kwalifikację wojskową przeprowadzają wojewodowie przy
współudziale szefów wojewódzkich sztabów wojskowych, wojskowych
komendantów uzupełnień i starostów, a także wójtów lub burmistrzów
(prezydentów miast).
2. Za przeprowadzenie kwalifikacji wojskowej na terenie powiatu (miasta na
prawach powiatu) odpowiada starosta (prezydent miasta).
3. Kwalifikację wojskową przeprowadza się corocznie, z zastrzeżeniem, że jej
przeprowadzenie w kilku okresach danego roku kalendarzowego może nastąpić
wyłącznie w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny.
4. Minister właściwy do spraw wewnętrznych i Minister Obrony Narodowej
określają corocznie, w drodze rozporządzenia, termin lub terminy ogłoszenia
kwalifikacji wojskowej i czas jej lub ich trwania na terytorium państwa oraz
roczniki i grupy osób podlegających obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji
wojskowej. Rozporządzenie powinno w szczególności uwzględniać osoby, które
mają obowiązek zgłosić się przed wójtem lub burmistrzem (prezydentem miasta),
powiatową komisją lekarską i wojskowym komendantem uzupełnień, a także
przewidywać, że termin lub terminy ogłoszenia kwalifikacji wojskowej będą
wyprzedzać, co najmniej o czternaście dni, dzień jej lub ich rozpoczęcia.

art. 36. więcej Art. 36. (uchylony).

art. 37. więcej Art. 37. 1. Zwierzchni nadzór nad przeprowadzaniem kwalifikacji
wojskowej, w tym także kontrole, sprawuje minister właściwy do spraw wewnętrznych.
2. Bieżący nadzór nad przygotowaniem i przebiegiem kwalifikacji wojskowej
sprawują wojewodowie.
3. Kontrolę prowadzenia kwalifikacji wojskowej przez wojewódzkie
i powiatowe komisje lekarskie oraz wojskowych komendantów uzupełnień
wykonuje Minister Obrony Narodowej i szefowie wojewódzkich sztabów
wojskowych, a przez organy samorządowe Prezes Rady Ministrów i wojewodowie.

art. 38. więcej Art. 38. (uchylony).

art. 39. więcej Art. 39. 1. Odroczenia zasadniczej służby wojskowej udziela się osobie
podlegającej obowiązkowi odbycia tej służby na jej udokumentowany wniosek ze
względu na:
1) wybór na posła, w tym do Parlamentu Europejskiego, lub senatora – na czas
pełnienia mandatu;
2) kandydowanie do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, Senatu Rzeczypospolitej
Polskiej lub Parlamentu Europejskiego – do dnia ogłoszenia wyników
wyborów;
3) konieczność sprawowania bezpośredniej opieki nad członkiem rodziny
wspólnie z nią zamieszkałym, który nie ukończył szesnastego roku życia lub
został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy i do samodzielnej
egzystencji albo który ukończył siedemdziesiąty piąty rok życia, jeżeli nie ma
innego pełnoletniego członka rodziny bliższego lub równego stopniem
pokrewieństwa obowiązanego do sprawowania tej opieki, albo ze względu na
obowiązek sprawowania opieki wynikającej z prawomocnego orzeczenia
sądu – na czas sprawowania tej opieki, z zastrzeżeniem ust. 4;
4) pobieranie nauki w szkole wyższej, jeżeli jest ona studentem – na czas
pobierania tej nauki;
5) (uchylony)
6) pobieranie nauki w szkole ponadpodstawowej – na czas pobierania tej nauki;
7) kształcenie w celu zdobycia kwalifikacji przydatnych w Siłach Zbrojnych na
podstawie umowy zawartej z wojskowym komendantem uzupełnień, o której
mowa w art. 132a ust. 3, albo skierowania określonego w art. 132b ust. 2 – na
czas tego kształcenia.
1a. Odroczenia zasadniczej służby wojskowej nie udziela się osobie
powołanej do terytorialnej służby wojskowej.
2. Odroczenia ze względu na pobieranie nauki udziela się także osobom
podlegającym obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej będącym
alumnami wyższych seminariów duchownych, osobami zakonnymi (po profesji
czasowej), nowicjuszami w zakonach albo słuchaczami szkół duchownych
kościołów i związków wyznaniowych mających osobowość prawną – na czas
pobierania tej nauki.
3. Odroczenia zasadniczej służby wojskowej można udzielić również ze
względu na ważne sprawy osobiste lub rodzinne osoby podlegającej obowiązkowi
odbycia zasadniczej służby wojskowej, a w szczególności związane z zaistnieniem
trudnej sytuacji osobistej lub rodzinnej, które nie upoważniają do udzielenia tej
osobie odroczenia z tytułu sprawowania bezpośredniej opieki nad członkiem
rodziny albo z powodu konieczności załatwienia spraw związanych z prowadzeniem przez nią przedsiębiorstwa, gospodarstwa rolnego albo innej działalności
gospodarczej.
4. Odroczenia, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, udziela się każdorazowo na
okres określony w decyzji, o której mowa w art. 39a ust. 1.
5. Odroczenia, o którym mowa w ust. 1 pkt 7 i w ust. 3, udziela się tylko jeden
raz na okres od trzech do dwunastu miesięcy.
6. Skreślenie z listy studentów, słuchaczy lub uczniów oraz niewywiązywanie
się osoby podlegającej obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej
z umowy, o której mowa w art. 132a ust. 3, lub z obowiązku określonego w
skierowaniu wskazanym w art. 132b ust. 2, powodują utratę udzielonego
odroczenia zasadniczej służby wojskowej z tytułu pobierania nauki.
7. Osoba podlegająca obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej,
której udzielono odroczenia, o którym mowa w ust. 1 pkt 4–6, po zakończeniu roku
szkolnego (studiów), nie później jednak niż w terminie czternastu dni od dnia
rozpoczęcia kolejnego roku szkolnego (studiów), przedstawia wojskowemu
komendantowi uzupełnień właściwemu ze względu na miejsce pobytu stałego
(zamieszkania) lub pobytu czasowego trwającego ponad trzy miesiące
zaświadczenie o ukończeniu poprzedniego i rozpoczęciu nowego roku szkolnego (studiów).
8. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe warunki
i tryb udzielania odroczeń zasadniczej służby wojskowej, uwzględniając wymóg, że odroczenia udziela się osobie podlegającej obowiązkowi odbycia zasadniczej
służby wojskowej na jej udokumentowany wniosek. Rozporządzenie powinno
określać również dokumenty, jakie należy dołączyć do wniosku o udzielenie odroczenia.

Art. 39a. 1. O konieczności sprawowania przez osobę podlegającą
obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej bezpośredniej opieki nad
członkiem rodziny, o którym mowa w art. 39 ust. 1 pkt 3, orzeka wójt lub burmistrz
(prezydent miasta), na uzasadniony wniosek osoby podlegającej obowiązkowi
odbycia zasadniczej służby wojskowej lub członka jej rodziny, określając zgodnie
z wnioskiem okres sprawowania opieki, nie dłuższy jednak niż dwanaście
miesięcy.
2. Decyzję wójta lub burmistrza (prezydenta miasta) doręcza się osobie
podlegającej obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej i wojskowemu
komendantowi uzupełnień na piśmie wraz z uzasadnieniem.
3. Od decyzji wójta lub burmistrza (prezydenta miasta) przysługuje osobie
podlegającej obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej i wojskowemu
komendantowi uzupełnień odwołanie do wojewody w terminie czternastu dni od
dnia doręczenia decyzji. Decyzja ta może być zmieniona przez wojewodę również
z urzędu, jeżeli została wydana z naruszeniem przepisów prawa. Wniesienie
odwołania nie wstrzymuje powołania do zasadniczej służby wojskowej osoby
podlegającej obowiązkowi odbycia tej służby.
4. Ostateczne decyzje w sprawach, o których mowa w ust. 1, są wiążące dla
wojskowych komendantów uzupełnień.
5. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, tryb orzekania
o konieczności sprawowania przez osobę podlegającą obowiązkowi odbycia
zasadniczej służby wojskowej bezpośredniej opieki nad członkiem rodziny oraz
dokumenty wymagane w tych sprawach, uwzględniając wymóg, że orzekanie
o konieczności sprawowania przez osobę podlegającą obowiązkowi odbycia
zasadniczej służby wojskowej bezpośredniej opieki nad członkiem rodziny
następuje na uzasadniony wniosek osoby podlegającej obowiązkowi odbycia
zasadniczej służby wojskowej lub członka jej rodziny.

art. 40. więcej Art. 40. Osoba podlegająca obowiązkowi odbycia zasadniczej służby
wojskowej korzystająca z odroczenia zasadniczej służby wojskowej jest
obowiązana stawić się przed wojskowym komendantem uzupełnień niezwłocznie
po upływie okresu odroczenia.

art. 41. więcej Art. 41. (uchylony).

art. 42. więcej Art. 42. 1. Orzekanie o udzieleniu osobom podlegającym obowiązkowi
odbycia zasadniczej służby wojskowej odroczeń tej służby należy do wojskowych
komendantów uzupełnień.
2. Decyzję o udzieleniu odroczenia można ogłosić ustnie, z zastrzeżeniem
ust. 3. W takim przypadku potwierdzenia wydanej decyzji administracyjnej
dokonuje się w formie wpisu lub zamieszczenia danych w wojskowym dokumencie
osobistym i przez wprowadzenie danych do ewidencji wojskowej.
3. Odmowa udzielenia odroczenia lub udzielenie odroczenia w treści innej niż
żądanie osoby podlegającej obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej,
określone w jej wniosku o udzielenie tego odroczenia, a także udzielanie odroczeń,
o których mowa w art. 39 ust. 3, następuje w drodze decyzji administracyjnej, którą
doręcza się osobie podlegającej obowiązkowi odbycia zasadniczej służby
wojskowej, na piśmie wraz z uzasadnieniem.
4. Od orzeczenia wojskowego komendanta uzupełnień przysługuje osobie
podlegającej obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej odwołanie do
szefa wojewódzkiego sztabu wojskowego w terminie czternastu dni od dnia
doręczenia orzeczenia. Wniesienie odwołania nie wstrzymuje powołania do
zasadniczej służby wojskowej osoby podlegającej obowiązkowi odbycia tej służby.
5. Orzeczenie wojskowego komendanta uzupełnień może być zmienione
przez szefa wojewódzkiego sztabu wojskowego również z urzędu, jeżeli zostało
wydane z naruszeniem przepisów prawa.
6. Z dniem upływu okresu trwania obowiązku odbywania zasadniczej służby
wojskowej oraz przeszkolenia wojskowego wygasają decyzje o udzieleniu osobom
podlegającym obowiązkowi odbywania zasadniczej służby wojskowej odroczenia tej służby.
7. Osoby, o których mowa w ust. 6, wojskowy komendant uzupełnień
przenosi do rezerwy z dniem następującym po dniu, w którym upłynął okres
trwania obowiązku odbywania zasadniczej służby wojskowej.
8. Przeniesienie do rezerwy, o którym mowa w ust. 7, następuje z urzędu i nie
wymaga zgody lub udziału osób, o których mowa w ust. 6.

art. 43. więcej Art. 43. Minister właściwy do spraw wewnętrznych i Minister Obrony
Narodowej w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia określą,
w drodze rozporządzenia, sposób wzywania do kwalifikacji wojskowej oraz treść
obwieszczeń i wzory wezwań w tych sprawach, sposób organizacji i przebieg
kwalifikacji wojskowej oraz dokumenty, jakie osoby podlegające temu
obowiązkowi powinny przedstawić przy kwalifikacji wojskowej, uwzględniając
czynności wojewodów, starostów, wójtów lub burmistrzów (prezydentów miast)
i wojskowych komendantów uzupełnień w tym zakresie. Rozporządzenie powinno
umożliwić współpracę organów wykonujących zadania w czasie kwalifikacji
wojskowej oraz zapewnić warunki do obsłużenia przez te organy określonej liczby
osób w danym dniu, w sposób jak najmniej uciążliwy dla tych osób, a także
uwzględnić możliwość stawiania się do kwalifikacji wojskowej ochotników, w tym kobiet.

art. 44. więcej Art. 44. 1. Nie powołuje się do czynnej służby wojskowej osób podlegających
obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej uznanych za zdolne do tej służby:
1) obywateli polskich, którzy stale zamieszkują za granicą i którzy nie posiadają
miejsca pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad trzy miesiące na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
2) absolwentów szkół i ośrodków szkolenia Państwowej Straży Pożarnej, którzy
w terminie do trzech miesięcy od dnia zakończenia studiów (nauki) podjęli
służbę w Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie
Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Policji, Straży
Granicznej, Służbie Ochrony Państwa, Służbie Więziennej lub Państwowej
Straży Pożarnej;
3) absolwentów szkół wyższych, którzy bezpośrednio po zakończeniu studiów
podjęli służbę w Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Policji, Biurze
Ochrony Rządu, Służby Ochrony Państwa lub Straży Granicznej.
2. W sprawach, o których mowa w ust. 1, orzeka wojskowy komendant
uzupełnień na wniosek osoby podlegającej obowiązkowi odbycia zasadniczej
służby wojskowej. Decyzję wojskowego komendanta uzupełnień doręcza się
osobie podlegającej obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej na piśmie
wraz z uzasadnieniem.
3. Od decyzji wojskowego komendanta uzupełnień przysługuje osobie
podlegającej obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej odwołanie do
szefa wojewódzkiego sztabu wojskowego w terminie czternastu dni od dnia
doręczenia decyzji. Decyzja ta może być zmieniona przez szefa wojewódzkiego
sztabu wojskowego również z urzędu, jeżeli została wydana z naruszeniem
przepisów prawa.
4. Decyzje w sprawach, o których mowa w ust. 1 pkt 1, wygasają z dniem
powrotu osoby podlegającej obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej
do kraju i zameldowania się na pobyt stały lub pobyt czasowy trwający ponad trzy
miesiące. Przepis art. 46 ust. 3 pkt 4 stosuje się odpowiednio.
5. Osobę, o której mowa w ust. 1 pkt 2, wojskowy komendant uzupełnień na
jej wniosek, udokumentowany zaświadczeniem o podjęciu służby, wystawionym
przez kierownika jednostki organizacyjnej Agencji Bezpieczeństwa
Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby
Wywiadu Wojskowego, Policji, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Służby
Ochrony Państwa, Służby Więziennej lub Państwowej Straży Pożarnej, przenosi do
rezerwy z dniem poprzedzającym dzień podjęcia służby.
6. Osobę, o której mowa w ust. 1 pkt 3, wojskowy komendant uzupełnień, na
podstawie otrzymanego od kierownika jednostki organizacyjnej Centralnego Biura
Antykorupcyjnego, Policji, Biura Ochrony Rządu, Służby Ochrony Państwa lub
Straży Granicznej zawiadomienia o reklamowaniu z urzędu, przenosi do rezerwy.

Art. 44a. 1. Osobę powoływaną do czynnej służby wojskowej, z wyłączeniem
służby, o której mowa w art. 59 ust. 1 pkt 7, oraz żołnierza rezerwy, który złożył
wniosek o zawarcie kontraktu na wykonywanie obowiązków w ramach
Narodowych Sił Rezerwowych, wojskowy komendant uzupełnień kieruje do wojskowej pracowni psychologicznej na badania psychologiczne w celu stwierdzenia braku przeciwwskazań do pełnienia czynnej służby wojskowej na
stanowisku wymagającym szczególnych predyspozycji psychofizycznych.
1a. Żołnierza w czynnej służbie wojskowej oraz żołnierza wykonującego
obowiązki w ramach Narodowych Sił Rezerwowych dowódca jednostki wojskowej
może skierować do wojskowej pracowni psychologicznej na badania
psychologiczne w celu stwierdzenia braku przeciwwskazań do dalszego pełnienia
czynnej służby wojskowej lub do pełnienia czynnej służby wojskowej na
stanowisku wymagającym szczególnych predyspozycji psychofizycznych.
1b. Badania psychologiczne obejmują ocenę sprawności intelektualnej, cech
osobowości, sprawności psychomotorycznej oraz poziomu dojrzałości
emocjonalnej i społecznej. W przypadku służby wymagającej szczególnych
predyspozycji psychofizycznych obejmują one również ocenę sprawności
funkcjonowania w sytuacjach trudnych i stresowych oraz ocenę sposobu działania
i podejmowania decyzji w sytuacjach zagrożenia.
2. O skierowaniu do wojskowej pracowni psychologicznej wojskowy
komendant uzupełnień albo dowódca jednostki wojskowej informuje kierownika
tej pracowni.
3. Kierownik wojskowej pracowni psychologicznej informuje wojskowego
komendanta uzupełnień albo dowódcę jednostki wojskowej o niestawieniu się
skierowanego do wojskowej pracowni psychologicznej.
4. Orzeczenie psychologiczne wojskowej pracowni psychologicznej wydaje
psycholog tej pracowni uprawniony do przeprowadzenia badań psychologicznych.
5. Orzeczenie psychologiczne wojskowej pracowni psychologicznej doręcza
się na piśmie badanemu i wojskowemu komendantowi uzupełnień albo dowódcy
jednostki wojskowej.
6. Od orzeczenia psychologicznego wojskowej pracowni psychologicznej
przysługuje badanemu oraz wojskowemu komendantowi uzupełnień albo dowódcy
jednostki wojskowej odwołanie do wojskowej pracowni psychologicznej będącej
organem wyższego stopnia.
7. Orzeczenia psychologiczne wojskowych pracowni psychologicznych
wyższego stopnia są wiążące dla wojskowego komendanta uzupełnień i dowódcy
jednostki wojskowej.
8. (uchylony)
9. (uchylony)
10. Wojskowe pracownie psychologiczne są również właściwe do wydawania
orzeczeń psychologicznych w zakresie braku przeciwwskazań do pełnienia
zawodowej służby wojskowej przez osoby, które zgłosiły chęć pełnienia tej służby
na zasadach określonych w art. 5a ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie
wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 330 i 730).
10a. Kontrolę wykonywania i dokumentowania badań psychologicznych oraz
wydawania orzeczeń psychologicznych przeprowadzają wojskowe pracownie
psychologiczne będące organem wyższego stopnia.
11. Minister Obrony Narodowej, w drodze rozporządzenia, tworzy,
przekształca i znosi wojskowe pracownie psychologiczne oraz określa ich siedziby
i zasięg działania, z uwzględnieniem w szczególności podziału terytorialnego
państwa i różnych rodzajów oraz wyspecjalizowanych służb Sił Zbrojnych.
12. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:
1) tryb odwoływania się od orzeczeń psychologicznych,
2) tryb kontroli wykonywania i dokumentowania badań psychologicznych oraz
wydawania orzeczeń psychologicznych,
3) sposób postępowania z dokumentacją związaną z badaniami
psychologicznymi,
4) wzór orzeczenia psychologicznego, z wyjątkiem wzoru orzeczenia
dotyczącego badań kierowców i osób ubiegających się o uprawnienia do
kierowania pojazdami oraz wykonujących pracę na stanowisku kierowcy
– uwzględniając właściwość wojskowych pracowni psychologicznych, potrzebę
zapewnienia jednolitej procedury kontroli i jednolitości wydawanych orzeczeń oraz
konieczność zapewnienia należytej ochrony dokumentacji związanej z prowadzeniem badań psychologicznych.

art. 45. więcej Art. 45. 1. Osoby uznane za zdolne do czynnej służby wojskowej
i podlegające obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej wojskowy
komendant uzupełnień przeznacza do służby, uwzględniając potrzeby Sił
Zbrojnych, orzeczenie właściwej komisji lekarskiej oraz stosownie do potrzeb
orzeczenie psychologiczne, kwalifikacje zawodowe, a także, w miarę możliwości,
życzenia tych osób.
2. Osoby, o których mowa w ust. 1, powinny być powoływane do odbycia
czynnej służby wojskowej, w miarę możliwości, w jednostce wojskowej mającej
siedzibę w pobliżu ich miejsca pobytu stałego (zamieszkania) lub pobytu
czasowego trwającego ponad trzy miesiące.
3. Wojskowy komendant uzupełnień na wniosek osoby, o której mowa
w ust. 1, udziela jej informacji o przewidywanym terminie powołania do odbycia
zasadniczej służby wojskowej.
4. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółowe zasady przeznaczania osób, o których mowa w ust. 1, do służby,
z uwzględnieniem wymogów niezbędnych do kierowania tych osób do
poszczególnych rodzajów Sił Zbrojnych i rodzajów wojsk oraz kryteriów ich
kierowania na poszczególne stanowiska i funkcje wojskowe.

art. 46. więcej Art. 46. 1. Osoby podlegające obowiązkowi odbycia zasadniczej służby
wojskowej i niepowołane do jej odbycia w ciągu osiemnastu miesięcy od dnia
stawienia się do kwalifikacji wojskowej albo od dnia zgłoszenia się do wojskowego
komendanta uzupełnień w celu uregulowania stosunku do powszechnego
obowiązku obrony w przypadku, o którym mowa w art. 34, przenosi się do rezerwy
w ostatnim dniu tego okresu, z zastrzeżeniem art. 47a ust. 3, art. 93 ust. 2a i art. 98l.
2. Przepis ust. 1 nie ma zastosowania do osób, które:
1) nie mogły być powołane do odbycia zasadniczej służby wojskowej w okresie,
o którym mowa w ust. 1, z powodu odroczenia tej służby albo złożenia
wniosku o przeznaczenie do odbycia służby zastępczej;
2) z przyczyn niezależnych od organów wojskowych nie mogły być powołane
do odbycia zasadniczej służby wojskowej w terminie określonym w ust. 1 ze
względu na:
a) odbywanie kary pozbawienia wolności,
b) orzeczenie środka karnego pozbawienia praw publicznych,
c) czasowe przebywanie za granicą,
d) niespełnienie wojskowego obowiązku meldunkowego,
e) niestawienie się na wezwanie organów wojskowych w sprawach
dotyczących powszechnego obowiązku obrony lub niepoddanie się
badaniom lekarskim lub psychologicznym;
3) zostały uznane za czasowo niezdolne do czynnej służby wojskowej;
4) zostały uznane za niezdolne do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju;
5) spełniły obowiązek służby wojskowej w innym kraju, którego równocześnie
były lub są obywatelami.
3. Osoby podlegające obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej
i niepowołane do jej odbycia z powodu:
1) odroczenia tej służby, z zastrzeżeniem ust. 4, przenosi się do rezerwy w
ostatnim dniu upływu osiemnastu miesięcy następujących po dniu uchylenia
lub wygaśnięcia decyzji o odroczeniu zasadniczej służby wojskowej albo
powzięcia wiadomości przez wojskowego komendanta uzupełnień o tym
wygaśnięciu, a jeżeli odroczenie zostało udzielone ze względu na pobieranie
nauki, w przypadku skreślenia z listy uczniów lub studentów albo wydalenia
ze szkoły wyższej, zakładu kształcenia nauczycieli, szkoły
ponadpodstawowej, po dniu otrzymania zawiadomienia przez wojskowego
komendanta uzupełnień o tym skreśleniu lub wydaleniu;
2) złożenia wniosku o przeznaczenie do odbycia służby zastępczej przenosi się
do rezerwy w ostatnim dniu upływu trzydziestu sześciu miesięcy,
a w przypadku absolwentów szkół wyższych – osiemnastu miesięcy,
następujących po dniu przeznaczenia do służby zastępczej, jeżeli osoba ta nie
została skierowana do odbycia tej służby, albo w ostatnim dniu upływu okresu
osiemnastu miesięcy następującego po dniu uchylenia orzeczenia
o przeznaczeniu do służby zastępczej;
3) odbywania kary pozbawienia wolności lub orzeczenia środka karnego
pozbawienia praw publicznych przenosi się do rezerwy w ostatnim dniu
upływu osiemnastu miesięcy następujących po dniu otrzymania
zawiadomienia przez wojskowego komendanta uzupełnień o odbyciu kary lub
zakończenia obowiązywania środka karnego;
4) czasowego przebywania za granicą albo niespełnienia wojskowego
obowiązku meldunkowego, niestawienia się na wezwanie organów
wojskowych w sprawach dotyczących powszechnego obowiązku obrony lub
niepoddania się badaniom lekarskim lub psychologicznym przenosi się do
rezerwy w ostatnim dniu upływu osiemnastu miesięcy następujących po dniu
otrzymania zawiadomienia przez wojskowego komendanta uzupełnień
o powrocie z zagranicy albo spełnienia wojskowego obowiązku meldunkowego, obowiązku stawienia się na wezwanie organów wojskowych w sprawach dotyczących powszechnego obowiązku obrony lub poddania się
badaniom lekarskim lub psychologicznym;
5) uznania za czasowo niezdolne do czynnej służby wojskowej przenosi się do
rezerwy w ostatnim dniu upływu osiemnastu miesięcy następujących po dniu,
w którym orzeczenie komisji lekarskiej stwierdzającej zdolność do czynnej
służby wojskowej stało się ostateczne;
6) uznania za niezdolne do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju przenosi
się do rezerwy z dniem uprawomocnienia się orzeczenia komisji lekarskiej;
7) spełnienia obowiązku służby wojskowej w innym kraju, którego
równocześnie były lub są obywatelami, przenosi się do rezerwy z dniem
otrzymania udokumentowanego zawiadomienia przez wojskowego
komendanta uzupełnień o spełnieniu obowiązku służby wojskowej w innym kraju.
4. Osoby podlegające obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej
i niepowołane do jej odbycia z powodu odroczenia tej służby, o którym mowa
w art. 39 ust. 1 pkt 3, przenosi się do rezerwy w ostatnim dniu upływu łącznego
okresu trzydziestu sześciu miesięcy tych odroczeń.
5. Osoby podlegające obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej
i przeznaczone do służby zastępczej, którym odroczono odbycie tej służby
z przyczyn określonych w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o
służbie zastępczej lub które zwolniono ze służby zastępczej przed jej odbyciem na
podstawie art. 31 ust. 2 pkt 2 tej ustawy, przenosi się do rezerwy w ostatnim dniu
upływu łącznego okresu trzydziestu sześciu miesięcy tych odroczeń lub zwolnień.
6. Termin przeniesienia do rezerwy określony w ust. 3 pkt 2 nie ma
zastosowania do osób przeznaczonych do służby zastępczej, które nie mogły być
skierowane do odbycia tej służby lub jej nie rozpoczęły z powodu odroczenia tej
służby, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 1, 2, 4 i 5 oraz ust. 3 ustawy z dnia
28 listopada 2003 r. o służbie zastępczej lub z przyczyn niezależnych od marszałka
województwa, o których mowa w ust. 2 pkt 2 lit. a–e i pkt 3 i 4.
7. Osoby, o których mowa w ust. 6, przenosi się do rezerwy w ostatnim dniu
upływu okresu trzydziestu sześciu miesięcy, a w przypadku absolwentów szkół
wyższych – osiemnastu miesięcy, następujących po dniu uchylenia lub wygaśnięcia decyzji o odroczeniu służby zastępczej lub ustania przyczyn niezależnych od marszałka województwa, o których mowa w ust. 2 pkt 2–4, uniemożliwiających
ich skierowanie do służby zastępczej.
8. Osoby, którym przerwano odbywanie służby zastępczej z przyczyn
rozwiązania umowy z podmiotem o wykonywanie pracy przez osobę skierowaną
do odbycia tej służby, przenosi się do rezerwy w ostatnim dniu upływu łącznego
okresu trzydziestu sześciu miesięcy, a w przypadku absolwentów szkół wyższych
osiemnastu miesięcy, oczekiwania na skierowanie do odbycia tej służby,
następującego po dniu rozwiązania umowy z przyczyn leżących po stronie
podmiotu lub po ustaniu innych przyczyn, które uzasadniały przerwanie tej służby.
9. Do okresu, o którym mowa w ust. 8, wlicza się czas liczony od dnia
następującego po dniu przeznaczenia do służby zastępczej do dnia jej rozpoczęcia,
z wyjątkiem czasu trwania odroczeń lub przyczyn określonych w ust. 2 pkt 2–4.
10. Osoby podlegające obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej,
wobec których przeprowadzone postępowanie kwalifikacyjne do służby w Agencji
Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu
Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego albo Centralnym Biurze
Antykorupcyjnym zakończyło się pozytywną oceną predyspozycji do służby i które
zamierza się przyjąć do służby w Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji
Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego
albo Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, wojskowy komendant uzupełnień, na
wniosek kierownika jednostki organizacyjnej Agencji Bezpieczeństwa
Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby
Wywiadu Wojskowego albo Centralnego Biura Antykorupcyjnego właściwej
w sprawach kadr, przenosi do rezerwy.
11. Osoby podlegające obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej
i niepowołane do odbycia tej służby lub przeszkolenia wojskowego przenosi do
rezerwy wojskowy komendant uzupełnień.
12. Minister Obrony Narodowej może zarządzić, w drodze rozporządzenia,
przeniesienie określonej części osób podlegających obowiązkowi odbycia
zasadniczej służby wojskowej, w tym również absolwentów szkół wyższych
podlegających obowiązkowi odbycia przeszkolenia wojskowego, do rezerwy,
przed upływem okresu, w którym podlegają powołaniu do odbycia służby wojskowej, uwzględniając potrzeby Sił Zbrojnych dotyczące uzupełnień. Rozporządzenie w szczególności powinno określić grupę lub grupy osób
podlegających przeniesieniu do rezerwy oraz termin tego przeniesienia.

art. 47. więcej Art. 47. 1. Osoby podlegające obowiązkowi odbycia zasadniczej służby
wojskowej, które zostały duchownymi lub członkami zakonów (po profesji
wieczystej), przenosi się do rezerwy.
2. Przepisu ust. 1 oraz innych przepisów ustawy dotyczących duchownych lub
członków zakonów nie stosuje się do:
1) duchownych wybieranych na określoną kadencję;
2) duchownych lub członków zakonów kościołów i innych związków
wyznaniowych nieposiadających osobowości prawnej.

Art. 47a. 1. Osoby uznane za zdolne do czynnej służby wojskowej można
powołać do odbycia zasadniczej służby wojskowej, w tym również w trybie
ochotniczym, wyłącznie w okresie trwania obowiązku jej odbywania, nie później
jednak niż do czasu przeniesienia ich do rezerwy na podstawie art. 46.
2. Osoby podlegające powołaniu, w tym również w trybie ochotniczym, do
odbycia zasadniczej służby wojskowej, po upływie okresu trwania obowiązku jej
odbywania, wojskowy komendant uzupełnień przenosi do rezerwy.
3. W przypadku osób, o których mowa w ust. 2, ich przeniesienie do rezerwy
następuje z dniem następującym po dniu upływu okresu trwania obowiązku
odbywania zasadniczej służby wojskowej oraz przeszkolenia wojskowego,
a w przypadku osób podlegających poza tym okresem kwalifikacji wojskowej lub
zgłoszeniu się do wojskowego komendanta uzupełnień w trybie art. 34 – z dniem,
w którym orzeczenie o ich zdolności do czynnej służby wojskowej stało się
ostateczne.
4. Przeniesienie do rezerwy osób, o których mowa w ust. 3, następuje
z urzędu i nie wymaga zgody lub udziału osoby przenoszonej do rezerwy.

art. 48. więcej Art. 48. 1. Kobiety posiadające kwalifikacje przydatne do czynnej służby
wojskowej oraz kobiety pobierające naukę w celu uzyskania tych kwalifikacji,
które w danym roku szkolnym lub akademickim kończą naukę albo będące
studentkami lub absolwentkami szkół wyższych, mogą być poddane obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej, poczynając od dnia 1 stycznia roku kalendarzowego, w którym kończą dziewiętnaście lat życia.
1a. (uchylony)
2. Za kwalifikacje, o których mowa w ust. 1, uznaje się wykształcenie lub
kwalifikacje zawodowe wymagane do wykonywania zawodów medycznych,
weterynaryjnych, morskich oraz lotniczych, a także zawodów: psychologów,
rehabilitantów, radiologów, diagnostyków laboratoryjnych, informatyków,
teleinformatyków, nawigatorów oraz tłumaczy.
3. W razie wprowadzenia obowiązku stawienia się do kwalifikacji wojskowej kobiet:
1) dyrektorzy szkół, o których mowa w ust. 1, przesyłają wojskowemu
komendantowi uzupełnień, właściwemu ze względu na siedzibę szkoły,
imienny wykaz kobiet, które kończą naukę w danym roku kalendarzowym;
2) wojskowy komendant uzupełnień, właściwy ze względu na siedzibę szkoły,
o której mowa w ust. 1, przesyła wojskowym komendantom uzupełnień,
właściwym ze względu na miejsce pobytu stałego kobiet lub miejsce ich
czasowego pobytu trwającego ponad trzy miesiące, imienne wykazy kobiet,
podlegających obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej;
3) wojskowi komendanci uzupełnień po otrzymaniu wykazów, o których mowa
w pkt 2, przesyłają je wójtom lub burmistrzom (prezydentom miast) w celu
wezwania kobiet do kwalifikacji wojskowej. Wykazy te uzupełniają
dodatkowym zestawieniem kobiet, o których mowa w ust. 4.
3a. W imiennych wykazach kobiet, o których mowa w ust. 3 pkt 1 i 2,
w zakresie danych osobowych osób objętych tymi wykazami zamieszcza się następujące dane:
1) nazwisko;
2) imię lub imiona;
3) nazwisko rodowe;
4) numer ewidencyjny PESEL;
5) miejsce urodzenia;
6) serię i numer dowodu osobistego;
7) miejsce pobytu stałego lub pobytu czasowego trwającego ponad trzy miesiące;
8) adres do korespondencji;
9) rok i kierunek nauki oraz nazwę i siedzibę szkoły;
10) kwalifikacje przydatne do czynnej służby wojskowej, których posiadanie
skutkuje obowiązkiem stawienia się do kwalifikacji wojskowej.
4. Do kwalifikacji wojskowej stawać również mogą, w terminie określonym
w ust. 1, kobiety, które ochotniczo zgłosiły się do pełnienia czynnej służby wojskowej.
5. Kobiety, które stawiły się do kwalifikacji wojskowej, podlegają
obowiązkowi czynnej służby wojskowej na zasadach ogólnych.
6. (uchylony)
7. (uchylony)
8. (uchylony)
9. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, nakłada obowiązek, o którym
mowa w ust. 1, wskazując grupy kobiet poddane temu obowiązkowi, oraz określa
stanowiska służbowe lub funkcje, na które przeznacza się kobiety do czynnej
służby wojskowej, uwzględniając przepisy w sprawie wykazu prac uciążliwych,
niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży lub kobiet
karmiących dziecko piersią wydane na podstawie art. 176 § 2 ustawy z dnia
26 czerwca 1974 r. ‒ Kodeks pracy (Dz. U. z 2019 r. poz. 1040 i 1043) i przepisy
w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych
wydane na podstawie art. 237¹⁵ § 1 tej ustawy oraz potrzeby Sił Zbrojnych.

art. 49. więcej Art. 49. 1. Ewidencję wojskową osób podlegających rejestracji, kwalifikacji
wojskowej oraz podlegających obowiązkowi czynnej służby wojskowej, a także
podlegających innym rodzajom powszechnego obowiązku obrony prowadzą:
1) na szczeblu centralnym – Minister Obrony Narodowej dla terytorium całego państwa;
2) na szczeblu wojewódzkim – szef wojewódzkiego sztabu wojskowego dla
obszaru województwa;
3) na szczeblu terenowym – wojskowy komendant uzupełnień dla obszaru
objętego terytorialnym zasięgiem działania tego komendanta.
1a. Wojskowi komendanci uzupełnień współpracują z Szefem Krajowego
Centrum Informacji Kryminalnych w zakresie niezbędnym do realizacji jego zadań
ustawowych.
1b. Ewidencję wojskową, o której mowa w ust. 1, w zakresie osób
odbywających w jednostkach wojskowych czynną służbę wojskową oraz
posiadających przydział mobilizacyjny lub pracowniczy przydział mobilizacyjny
do tych jednostek prowadzą również dowódcy tych jednostek.
1c. Organy prowadzące ewidencję wojskową są obowiązane do wzajemnego
przekazywania danych zgromadzonych w tej ewidencji.
1d. Dane osobowe zgromadzone w ewidencji wojskowej mogą być
udostępniane:
1) dowódcom jednostek wojskowych oraz ich przełożonym – jeżeli wymagają
tego ich zadania;
2) przełożonym wojskowego komendanta uzupełnień;
3) sądom wojskowym, powszechnym jednostkom organizacyjnym prokuratury,
w których utworzono komórki organizacyjne do spraw wojskowych, Służbie
Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego i Żandarmerii
Wojskowej – jeżeli wymagają tego ich zadania;
4) sądom powszechnym, powszechnym jednostkom organizacyjnym
prokuratury, Policji, Straży Granicznej, Agencji Bezpieczeństwa
Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnemu Biuru Antykorupcyjnemu i
Służbie Ochrony Państwa – jeżeli wymagają tego ich zadania i jest to
niezbędne do prowadzonego przez nie postępowania;
5) pracodawcom – w zakresie stosunku zatrudnianych przez nich pracowników
do powszechnego obowiązku obrony oraz rodzaju i terminu wykonania tego obowiązku;
6) osobom, których dotyczą dane osobowe zgromadzone w ewidencji wojskowej;
7) innym podmiotom uprawnionym na podstawie odrębnych przepisów.
1e. Udostępnianie danych osobowych zgromadzonych w ewidencji
wojskowej podmiotom wymienionym w ust. 1d następuje nieodpłatnie.
1f. Podmioty, o których mowa w ust. 1d pkt 1 i 2, są uprawnione również do
wglądu w dane osobowe zgromadzone w ewidencji wojskowej.
2. Organy administracji publicznej obowiązane są do bezpłatnego
udostępniania danych osobowych w celu ich przetwarzania w ewidencji wojskowej.
2a. Do ewidencji wojskowej prowadzonej na szczeblu centralnym, w ramach
udostępniania danych osobowych, niezbędnych do jej prowadzenia, przekazuje się
na informatycznym nośniku danych lub w drodze teletransmisji dane ze zbiorów
Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności, zwanego dalej
„PESEL”, oraz centralnej ewidencji kierowców i Krajowego Rejestru Karnego.
2b. W ewidencji wojskowej prowadzonej na szczeblu centralnym w zakresie
przekazywania danych ze zbiorów, o których mowa w ust. 2a, gromadzi się
następujące dane:
1) z rejestru PESEL – określone w art. 8 pkt 1–5, 7, 9–11, 14, 17–21 i 26 ustawy
z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności;
2) z centralnej ewidencji kierowców – określone w art. 100aa ust. 1 pkt 1–3
i ust. 4 pkt 1–16 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym
(Dz. U. z 2018 r. poz. 1990, z późn. zm.);
3) z Krajowego Rejestru Karnego – określone w art. 20 ust. 1 pkt 1 (obejmujące
nazwisko, imiona i numer ewidencyjny PESEL) i pkt 2 (obejmujące
stwierdzenie czy dana osoba figuruje lub nie figuruje w Rejestrze) ustawy
z dnia 24 maja 2000 r. o Krajowym Rejestrze Karnym (Dz. U. z 2019 r. poz. 1158).
2c. W ewidencji wojskowej mogą być gromadzone i przetwarzane
następujące dane:
1) imię lub imiona oraz nazwisko, w tym nazwisko rodowe, oraz nazwiska
i imiona poprzednie;
2) data i miejsce urodzenia;
3) numer ewidencyjny PESEL;
4) imiona i nazwiska rodowe rodziców;
5) stan cywilny i rodzinny, w tym imiona i nazwisko oraz data urodzenia
małżonka i dzieci;
6) obywatelstwo;
7) płeć;
8) seria i numer dowodu osobistego;
9) miejsce pobytu stałego lub pobytu czasowego trwającego ponad trzy miesiące
oraz adres do korespondencji, a także adres najbliższej rodziny;
10) dotyczące wykształcenia i zawodu wyuczonego;
11) dotyczące nauki, w tym miejsce jej pobierania, oraz posiadane kwalifikacje
zawodowe, w tym uprawnienia do wykonywania zawodów lub czynności;
12) dotyczące zatrudnienia lub prowadzonej działalności gospodarczej, w tym ich
miejsce, rodzaj i okres oraz zajmowane stanowisko;
13) dotyczące zdolności do czynnej służby wojskowej;
13a) dotyczące szkodliwego używania alkoholu lub używania środków
odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych;
13b) dotyczące orzeczeń psychologicznych;
14) stopień wojskowy, specjalność wojskowa, klasa kwalifikacyjna, korpus
osobowy i grupa osobowa;
15) przeznaczenie do czynnej służby wojskowej lub jej form równorzędnych oraz
służby zastępczej lub innych form powszechnego obowiązku obrony;
16) przydział kryzysowy, przydział mobilizacyjny, pracowniczy przydział
mobilizacyjny lub przydział organizacyjno-mobilizacyjny albo reklamowanie
od obowiązku pełnienia czynnej służby wojskowej w razie ogłoszenia
mobilizacji i w czasie wojny;
17) przebieg czynnej służby wojskowej lub jej form równorzędnych albo
zastępczych;
18) cechy wojskowego dokumentu osobistego, karty przydziału kryzysowego,
karty mobilizacyjnej lub karty przydziału organizacyjno-mobilizacyjnego
oraz karty i tabliczki tożsamości;
19) dotyczące prawomocnych orzeczeń w sprawach karnych oraz w sprawach
o wykroczenia;
20) o zastosowaniu tymczasowego aresztowania, o osadzeniu w zakładzie
karnym lub areszcie śledczym lub o umieszczeniu w zakładzie poprawczym
oraz o zwolnieniu z tych zakładów lub aresztu;
21) informacje o osobie z Krajowego Rejestru Karnego;
22) data zgonu, numer aktu zgonu oraz oznaczenie urzędu stanu cywilnego, który
sporządził akt zgonu.
2d. Przetwarzanie danych osobowych zgromadzonych w ewidencji
wojskowej może odbywać się bez zgody i wiedzy osoby, której dotyczą te dane.
2e. Osoby podlegające ewidencji wojskowej są obowiązane do udzielania
informacji organom prowadzącym tę ewidencję w zakresie danych dotyczących
tych osób i przetwarzanych w ewidencji wojskowej.
2f. Do pozyskiwania danych ze zbiorów, o których mowa w ust. 2a, nie
wymaga się odrębnego żądania, zapytania lub wniosku w tej sprawie, a ich
przekazywanie następuje bezpłatnie w sposób ustalony w porozumieniu zawartym
między Ministrem Obrony Narodowej i, w zakresie:
1) rejestru PESEL – z ministrem właściwym do spraw informatyzacji;
2) centralnej ewidencji kierowców – z ministrem właściwym do spraw
informatyzacji;
3) Krajowego Rejestru Karnego – z Ministrem Sprawiedliwości.
3. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, sposób
prowadzenia ewidencji wojskowej, szczegółowy zakres danych gromadzonych
i przetwarzanych w ewidencji wojskowej, dokumenty stanowiące ewidencję
wojskową i dokumenty będące podstawą wprowadzenia danych do tej ewidencji
oraz okres prowadzenia ewidencji wojskowej i przechowywania danych
zgromadzonych w tej ewidencji, uwzględniając w szczególności kategorie osób
objętych ewidencją wojskową, formy spełniania powszechnego obowiązku obrony
oraz zakres danych, o których mowa w ust. 2c, gromadzonych i przetwarzanych
w ewidencji wojskowej. Rozporządzenie powinno zapewniać prawidłowe
spełnianie przez obywateli polskich powszechnego obowiązku obrony oraz
niezbędną ochronę danych osobowych i informacji niejawnych gromadzonych
i przetwarzanych w ewidencji wojskowej.
4. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, zakres
i sposób odtwarzania ewidencji wojskowej osób podlegających obowiązkowi
służby wojskowej, z uwzględnieniem przypadków, kiedy następuje potrzeba
odtworzenia ewidencji wojskowej oraz miejsca odtworzenia tej ewidencji.

Art. 49a. 1. Jednolitą ewidencję żołnierzy w czynnej służbie wojskowej, w
tym żołnierzy zawodowych i żołnierzy pełniących służbę kandydacką, oraz pracowników jednostek wojskowych i jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej i przez niego nadzorowanych oraz komórek
organizacyjnych Ministerstwa Obrony Narodowej, zwaną dalej „jednolitą
ewidencją”, prowadzą:
1) Minister Obrony Narodowej;
2) szef komórki organizacyjnej właściwej w sprawach kadr;
3) szef komórki organizacyjnej właściwej w sprawach zarządzania zasobami
osobowymi;
4) szef komórki organizacyjnej właściwej w sprawach pracowniczych;
5) organ właściwy do wyznaczania na stanowiska służbowe;
6) organ właściwy do zawierania umów o pracę;
7) szef wojewódzkiego sztabu wojskowego;
8) dowódca jednostki wojskowej i jego przełożeni;
9) wojskowy komendant uzupełnień.
2. W jednolitej ewidencji mogą być gromadzone i przetwarzane następujące dane:
1) imię lub imiona oraz nazwisko, w tym nazwisko rodowe, oraz nazwiska i
imiona poprzednie;
2) data i miejsce urodzenia;
3) numer PESEL;
4) imiona i nazwiska rodowe rodziców;
5) stan cywilny i rodzinny, w tym imiona i nazwiska oraz daty urodzenia
małżonka i dzieci;
6) obywatelstwo;
7) płeć;
8) rodzaj, seria i numer dowodu tożsamości;
9) miejsce pobytu stałego lub pobytu czasowego trwającego ponad trzy miesiące
oraz adres do korespondencji, a także adres najbliższej rodziny;
10) dotyczące wykształcenia i kwalifikacji;
11) stopień wojskowy, specjalność wojskowa, klasa kwalifikacyjna, korpus
osobowy i grupa osobowa;
12) dotyczące przebiegu czynnej służby wojskowej i pracy;
13) dotyczące prawomocnych orzeczeń w sprawach karnych, w sprawach o
wykroczenia oraz w postępowaniu administracyjnym lub dyscyplinarnym, a
także odpowiedzialności zawodowej;
14) dotyczące stanu zdrowia;
15) dotyczące uposażeń lub wynagrodzeń i wyróżnień.
3. Jednolita ewidencja jest prowadzona w formie elektronicznej.
4. Przetwarzanie danych osobowych zgromadzonych w jednolitej ewidencji
może odbywać się bez wiedzy i zgody osoby, której te dane dotyczą.
5. Do jednolitej ewidencji stosuje się odpowiednio przepisy art. 49 ust. 1c, 1d
pkt 1–4, 6 i 7 oraz ust. 1e, 1f, 2 i 2e.
6. Jednolitą ewidencję aktualizuje się niezwłocznie.
7. Żołnierz lub pracownik informuje dowódcę jednostki wojskowej, w której
pełni służbę lub jest zatrudniony, o zmianach danych gromadzonych i
przetwarzanych w jednolitej ewidencji i przedstawia dokumenty potwierdzające te zmiany.
8. Jednolitą ewidencję prowadzi się do dnia zwolnienia żołnierza z czynnej
służby wojskowej lub wygaśnięcia stosunku służbowego służby wojskowej oraz
rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy pracownika.
9. Dane gromadzone i przetwarzane w jednolitej ewidencji przechowuje się
przez okres 10 lat od dnia, o którym mowa w ust. 8.
10. Po upływie terminu, o którym mowa w ust. 9, dane gromadzone i
przetwarzane w jednolitej ewidencji usuwa niezwłocznie komisja powołana przez
Ministra Obrony Narodowej. Z czynności komisji sporządza się protokół
zawierający wykaz osób, których dane zostały usunięte.

art. 50. więcej Art. 50. 1. Pracodawcy są obowiązani zawiadomić, nie później niż przed
upływem czternastu dni, wojskowych komendantów uzupełnień, właściwych ze
względu na miejsce pobytu stałego (zamieszkania) lub pobytu czasowego
trwającego ponad trzy miesiące pracownika, o jego zatrudnieniu i zwolnieniu oraz
o kwalifikacjach i zajmowanym stanowisku.
2. Rektorzy szkół wyższych, dyrektorzy zakładów kształcenia nauczycieli,
dyrektorzy szkół ponadpodstawowych są obowiązani zawiadomić, nie później niż
przed upływem czternastu dni od dnia zaistnienia zdarzenia, wojskowych
komendantów uzupełnień właściwych ze względu na miejsce pobytu stałego (zamieszkania) lub pobytu czasowego trwającego ponad trzy miesiące studenta
(ucznia) o przyjęciu go do szkoły, przewidywanym czasie studiów (nauki),
powtarzaniu roku lub semestru studiów (nauki), skreśleniu z listy studentów
(uczniów) lub wydaleniu ze szkoły wyższej oraz o uzyskaniu statusu absolwenta
szkoły wyższej albo o ukończeniu przez niego nauki w szkole.
3. Zawiadomienia, o których mowa w ust. 1 i 2, dotyczą tylko określonych
osób podlegających obowiązkowi czynnej służby wojskowej.
4. Pracodawcy, szkoły oraz inne jednostki organizacyjne są obowiązane
wydawać zaświadczenia w sprawach powszechnego obowiązku obrony na żądanie
osób zainteresowanych i właściwych organów wojskowych.
5. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, zakres obowiązków
i tryb postępowania w sprawach, o których mowa w ust. 1–4, uwzględniając
pisemną formę zawiadomień i dane, jakie powinny zawierać zawiadomienia.

art. 51. więcej Art. 51. 1. Wojskowi komendanci uzupełnień, a w przypadku wprowadzenia
obowiązku zgłoszenia się określonych osób do rejestracji również organy
przeprowadzające tę rejestrację, są zawiadamiani:
1) przez sądy – o zastosowaniu tymczasowego aresztowania wobec osób
podlegających obowiązkowi czynnej służby wojskowej i o prawomocnym
skazaniu tych osób;
2) przez zakłady karne i poprawcze oraz areszty śledcze – o osadzeniu
w zakładzie karnym lub areszcie śledczym osób podlegających obowiązkowi
czynnej służby wojskowej lub o umieszczeniu takich osób w zakładzie
poprawczym oraz o zwolnieniu z tych zakładów lub aresztu.
3) (uchylony)
2. Minister Sprawiedliwości, Minister Obrony Narodowej i minister właściwy
do spraw wewnętrznych określą, w drodze rozporządzenia, zakres zawiadomień,
o których mowa w ust. 1, oraz sposób i terminy ich przesyłania, uwzględniając
pisemną lub elektroniczną formę zawiadomienia.

art. 52. więcej Art. 52. 1. Osoby podlegające powszechnemu obowiązkowi obrony są
obowiązane do osobistego stawienia się na wezwanie właściwych organów
w sprawach dotyczących tego obowiązku w terminie i miejscu określonym
w wezwaniu oraz do poddania się badaniom lekarskim i psychologicznym.
2. Pracownikom wezwanym do osobistego stawienia się przed właściwy
organ w sprawach dotyczących powszechnego obowiązku obrony, którzy nie
otrzymali od pracodawcy wynagrodzenia za czas opuszczony z powodu wezwania,
przysługuje, na ich żądanie, zryczałtowana rekompensata za utracone zarobki, za
każdy dzień w wysokości 1/30 minimalnego wynagrodzenia za pracę
obowiązującego w grudniu roku poprzedniego, ustalanego na podstawie przepisów
ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę
(Dz. U. z 2018 r. poz. 2177). Rekompensatę wypłaca organ wzywający na
podstawie zaświadczeń wydanych przez pracodawców.
3. Osobom wezwanym przez właściwy organ do osobistego stawienia się
w sprawach dotyczących powszechnego obowiązku obrony przysługuje, na ich
żądanie, zwrot kosztów przejazdu do miejsca stawienia się i powrotu do miejsca
pobytu stałego (zamieszkania) lub pobytu czasowego trwającego ponad trzy
miesiące. Koszty te organ wzywający zwraca na podstawie udokumentowanego
oświadczenia osoby wezwanej, według zasad określonych w przepisach działu
2 tytułu III ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 785 i 1043).
4. Jeżeli wezwanie do stawienia się następuje wskutek niespełnienia lub
nienależytego spełnienia, z winy osoby wezwanej, obowiązków określonych
w ustawie, przepisów ust. 2 i 3 nie stosuje się.
5. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, przypadki,
w których osoby podlegające powszechnemu obowiązkowi obrony są obowiązane
do osobistego stawienia się na wezwanie organów wojskowych, tryb wzywania,
organy wojskowe właściwe w tych sprawach oraz wzór wezwania, uwzględniając
przypadki, w których miejsce stawienia się osoby wezwanej jest inne niż siedziba
organu wzywającego.

art. 53. więcej Art. 53. 1. Osoby podlegające obowiązkowi czynnej służby wojskowej są
obowiązane do zgłaszania wojskowym komendantom uzupełnień zmian imienia,
nazwiska, wykształcenia i zawodu, oraz miejsca pobytu stałego (zamieszkania) lub
pobytu czasowego trwającego ponad trzy miesiące lub adresu do korespondencji,
a także wyjazdu za granicę na okres dłuższy niż sześć miesięcy oraz powrotu z tego wyjazdu.
2. Osoby podlegające obowiązkowi czynnej służby wojskowej, które:
1) nie stawiły się do kwalifikacji wojskowej – od dnia 1 stycznia roku
kalendarzowego, w którym kończą dziewiętnaście lat życia, albo
2) zostały powołane do odbycia czynnej służby wojskowej lub szkolenia
w obronie cywilnej albo służby zastępczej – od dnia doręczenia karty
powołania (karty skierowania) do tej służby
– są obowiązane uzyskać zezwolenie wojskowego komendanta uzupełnień
właściwego ze względu na miejsce pobytu stałego lub pobytu czasowego
trwającego ponad trzy miesiące na wyjazd i pobyt za granicą. We wniosku
o zezwolenie na wyjazd i pobyt za granicą należy wskazać planowany termin
wyjazdu i powrotu oraz kraj wyjazdu. Do postępowań w sprawach wydawania
zezwoleń na wyjazd i pobyt za granicą stosuje się ustawę z dnia 14 czerwca 1960 r.
– Kodeks postępowania administracyjnego.
3. Obowiązek zgłaszania zmian, o których mowa w ust. 1, spełnia się
niezwłocznie po ich zaistnieniu osobiście, przesyłką poleconą lub za pomocą
środków komunikacji elektronicznej. W przypadku żołnierzy pełniących
terytorialną służbę wojskową dyspozycyjnie oraz osób, którym nadano przydział
kryzysowy, przydział mobilizacyjny lub pracowniczy przydział mobilizacyjny,
obowiązek ten może zostać spełniony przez zgłoszenie zmian dowódcy jednostki
wojskowej, w której pełnią służbę lub do której nadano przydział.
4. Osoby, o których mowa w ust. 3, powiadamiając wojskowego komendanta
uzupełnień osobiście, są obowiązane przedstawić książeczkę wojskową lub
dokument potwierdzający tożsamość oraz kartę mobilizacyjną.
5. Żołnierze rezerwy, którym nadano przydział kryzysowy, mają również
obowiązek powiadamiania dowódcy jednostki wojskowej, w sposób ustalony z tym
dowódcą, o aktualnym adresie korespondencyjnym lub sposobie ich
zawiadamiania o sprawach związanych z nadanym przydziałem kryzysowym.
5a. Żołnierze pełniący terytorialną służbę wojskową dyspozycyjnie mają
również obowiązek powiadamiania dowódcy jednostki wojskowej, w której pełnią
służbę, w sposób ustalony z tym dowódcą, o aktualnym adresie
korespondencyjnym lub sposobie ich zawiadamiania o sprawach związanych z tą
służbą, w tym w przypadku wystąpienia obowiązku ich stawienia się do służby
pełnionej rotacyjnie.
6. Żołnierze zwolnieni z zasadniczej służby wojskowej przedterminowo,
w trybie określonym w art. 90, są obowiązani do uzyskania zezwolenia dowódcy
jednostki wojskowej na zmianę miejsca pobytu; obowiązek ten trwa do czasu
przeniesienia do rezerwy.

art. 54. więcej Art. 54. 1. Wojskowi komendanci uzupełnień wydają dla potrzeb
powszechnego obowiązku obrony osobom objętym ewidencją wojskową,
wojskowe dokumenty osobiste.
1a. Wpisów lub zamieszczenia danych w wojskowych dokumentach
osobistych dokonują:
1) wojskowy komendant uzupełnień – w zakresie powszechnego obowiązku
obrony;
2) dowódca jednostki wojskowej lub wojskowy komendant uzupełnień –
w zakresie przebiegu czynnej służby wojskowej.
3) (uchylony)
1b. Czynności, o których mowa w ust. 1a, można dokonywać pisemnie lub
w formie elektronicznej.
1c. Osoby będące żołnierzami w czynnej służbie wojskowej, którym wydano
wojskowe dokumenty osobiste, są obowiązane do okazania tych dokumentów na żądanie:
1) przełożonych;
2) starszych stopniem wojskowym;
3) terenowych organów administracji wojskowej;
4) dowódców jednostek wojskowych;
5) żołnierzy Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organów porządkowych;
6) sądów i jednostek organizacyjnych prokuratury;
7) wójtów lub burmistrzów (prezydentów miast);
8) innych upoważnionych podmiotów.
1d. Osoby niebędące żołnierzami w czynnej służbie wojskowej, którym
wydano wojskowe dokumenty osobiste, są obowiązane do okazania tych
dokumentów na żądanie:
1) terenowych organów administracji wojskowej;
2) sądów i jednostek organizacyjnych prokuratury;
3) wójtów lub burmistrzów (prezydentów miast);
4) starostów;
5) marszałków województw;
6) organów zatrudnienia i organów rentowych;
7) pracodawców;
8) rektorów (dyrektorów) szkół wyższych i wyższych szkół zawodowych oraz
dyrektorów szkół ponadpodstawowych;
9) innych upoważnionych podmiotów.
1e. Osoba, której wydano wojskowy dokument osobisty, nie może
rozporządzać tym dokumentem i na żądanie wojskowego komendanta uzupełnień,
a w przypadku żołnierzy w czynnej służbie wojskowej również dowódcy jednostki
wojskowej, obowiązana jest zwrócić ten dokument organom wojskowym.
1f. Osoba, której wydano wojskowy dokument osobisty, jest obowiązana
powiadomić wojskowego komendanta uzupełnień, a będąca żołnierzem w czynnej
służbie wojskowej dowódcę jednostki wojskowej, w razie utraty lub zniszczenia
tego dokumentu.
2. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, wzór
wojskowego dokumentu osobistego (książeczki wojskowej), jego przeznaczenie,
sposób wydawania i ewidencjonowania oraz zwrotu, zakres informacji
dotyczących powszechnego obowiązku obrony i przebiegu czynnej służby
wojskowej oraz danych osobowych wpisywanych lub zamieszczonych w tych
dokumentach, uwzględniając, że dane osobowe, które powinien zawierać
wojskowy dokument osobisty, obejmują w szczególności imię (imiona), nazwisko,
datę i miejsce urodzenia, adres zameldowania oraz stopień wojskowy; wojskowy
dokument osobisty powinien zawierać również fotografię.
3. Wojskowych dokumentów osobistych nie wolno przenosić, przewozić ani
przesyłać za granicę.
4. Minister Obrony Narodowej w porozumieniu z ministrem właściwym do
spraw wewnętrznych określa, w drodze rozporządzenia, sposób doręczania
wojskowych dokumentów osobistych, tryb postępowania w razie ich utraty,
zniszczenia lub nieprzyjęcia oraz organ, któremu osoba wyjeżdżająca za granicę
jest obowiązana złożyć wojskowy dokument osobisty na przechowanie.

Art. 54a. 1. Organy wojskowe wyposażają żołnierzy w czynnej służbie
wojskowej oraz osoby pełniące służbę w jednostkach zmilitaryzowanych przydzielonych do Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, cywilny personel medyczno-sanitarny Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, osoby cywilne
towarzyszące Siłom Zbrojnym Rzeczypospolitej Polskiej, personel organizacji
„Polski Czerwony Krzyż” i innych ochotniczych organizacji pomocy, osoby
cywilne wykonujące czynności duszpasterskie oraz inne osoby określone prawem
międzynarodowym – w karty i tabliczki tożsamości.
2. Karty tożsamości, o których mowa w ust. 1, wydawane żołnierzom
w czynnej służbie wojskowej wyjeżdżającym w celach służbowych za granicę
stanowią również dowód tożsamości, o którym mowa w art. III ust. 2 lit. a Umowy
między Państwami-Stronami Traktatu Północnoatlantyckiego dotyczącej statusu
ich sił zbrojnych, sporządzonej w Londynie dnia 19 czerwca 1951 r. (Dz. U.
z 2000 r. poz. 257 oraz z 2008 r. poz. 1052).
3. Żołnierzom, o których mowa w ust. 2, wydaje się również indywidualny
lub zbiorowy rozkaz wyjazdu.
4. W kartach tożsamości, o których mowa w ust. 1, zamieszcza się odpowiednio:
1) nazwisko i imię (imiona) posiadacza karty;
2) datę urodzenia posiadacza karty;
3) stopień wojskowy i oznaczenie książeczki wojskowej posiadacza karty;
4) numer PESEL posiadacza karty;
5) rodzaj służby (status) posiadacza karty;
6) grupę krwi posiadacza karty;
7) fotografię i podpis posiadacza karty;
8) suchy odcisk pieczęci urzędowej organu wystawiającego kartę;
9) nazwę państwa wystawiającego kartę;
10) serię i numer karty;
11) elementy zabezpieczające kartę.
5. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje oraz
wzory kart i tabliczek tożsamości wydawanych osobom, o których mowa w ust. 1,
organy wojskowe właściwe do ich wydawania i ewidencjonowania, tryb ich
ewidencjonowania, doręczania i postępowania w razie ich zniszczenia lub utraty,
z uwzględnieniem przeznaczenia oraz wykorzystania kart i tabliczek tożsamości
przez osoby, o których mowa w ust. 1, a także wzór rozkazu wyjazdu.

art. 55. więcej Art. 55. 1. Obowiązek służby wojskowej polega na:
1) odbywaniu ćwiczeń wojskowych przez:
a) żołnierzy rezerwy,
b) osoby przeniesione do rezerwy niebędące żołnierzami rezerwy,
c) ochotników, którzy zgłoszą się do ich odbycia i nie podlegają
obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej;
2) pełnieniu służby przygotowawczej przez:
a) osoby przeniesione do rezerwy, w tym żołnierzy rezerwy, którzy
dotychczas nie odbywali czynnej służby wojskowej,
b) ochotników, którzy zgłoszą się do jej odbycia i nie podlegają
obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej;
2a) pełnieniu terytorialnej służby wojskowej przez żołnierzy;
3) pełnieniu okresowej służby wojskowej przez żołnierzy rezerwy.
2. W przypadku zagrożenia bezpieczeństwa państwa, jeżeli jest to niezbędne
do zapewnienia możliwości wykonywania zadań związanych z przeznaczeniem Sił
Zbrojnych, obowiązek służby wojskowej polega także na:
1) odbywaniu zasadniczej służby wojskowej przez osoby podlegające temu obowiązkowi;
2) odbywaniu przeszkolenia wojskowego przez absolwentów szkół wyższych.
3. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Rady Ministrów, określa,
w drodze rozporządzenia, termin rozpoczęcia i okres trwania obowiązku
odbywania zasadniczej służby wojskowej oraz przeszkolenia wojskowego,
uwzględniając stopień zagrożenia bezpieczeństwa państwa.
4. W razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny obowiązek służby
wojskowej polega na pełnieniu służby wojskowej przez:
1) osoby podlegające kwalifikacji wojskowej;
2) osoby przeniesione do rezerwy, w tym żołnierzy rezerwy;
3) żołnierzy pozostawionych w czynnej służbie wojskowej;
4) inne osoby, które zgłoszą się do tej służby w ramach zaciągu ochotniczego.
5. W ramach obowiązku służby wojskowej osoby podlegające kwalifikacji
wojskowej – zamiast do zasadniczej służby wojskowej – mogą być przeznaczone
do odbycia zasadniczej służby lub szkolenia w obronie cywilnej.
6. Za spełnienie obowiązku służby wojskowej uznaje się również pełnienie,
na zasadach określonych w ustawie z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej
żołnierzy zawodowych, służby kandydackiej oraz zawodowej służby wojskowej.

Art. 55a. 1. W przypadku, o którym mowa w art. 55 ust. 2 i 3, z mocy prawa
powstaje również obowiązek odbywania zasadniczej służby lub szkolenia
w obronie cywilnej, służby w formacjach uzbrojonych niewchodzących w skład Sił
Zbrojnych oraz służby zastępczej.
2. Żołnierze odbywający zasadniczą służbę wojskową lub przeszkolenie
wojskowe w dniu upływu okresu trwania obowiązku odbywania tej służby oraz
przeszkolenia, podlegają zwolnieniu z czynnej służby wojskowej i przeniesieniu do
rezerwy z tym dniem.
3. Osoby odbywające zasadniczą służbę lub szkolenie w obronie cywilnej,
służbę w formacjach uzbrojonych niewchodzących w skład Sił Zbrojnych lub
służbę zastępczą w dniu upływu okresu trwania obowiązku odbywania zasadniczej
służby wojskowej oraz przeszkolenia wojskowego, podlegają zwolnieniu z tych
służb albo szkolenia z tym dniem.
4. Osoby, o których mowa w ust. 3, z dniem zwolnienia ze służby albo
szkolenia, wojskowy komendant uzupełnień przenosi do rezerwy.

Art. 55b. Równoznaczne ze spełnianiem obowiązku zasadniczej służby
wojskowej przez osoby podlegające obowiązkowi jej odbycia jest pełnienie
terytorialnej służby wojskowej w Wojskach Obrony Terytorialnej przez okres i na
warunkach, o których mowa w art. 98l.

art. 56. więcej Art. 56. 1. Równoznaczne ze spełnianiem obowiązku zasadniczej służby
wojskowej przez osoby podlegające jej odbyciu jest pełnienie służby w formacjach
uzbrojonych niewchodzących w skład Sił Zbrojnych.
1a. Służbę w formacjach uzbrojonych niewchodzących w skład Sił Zbrojnych
można pełnić wyłącznie w okresie trwania obowiązku odbywania zasadniczej
służby wojskowej oraz przeszkolenia wojskowego.
2. Czas trwania służby w formacjach uzbrojonych niewchodzących w skład
Sił Zbrojnych wynosi dwanaście miesięcy.
3. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określa, w drodze
rozporządzenia, terminy kierowania osób, o których mowa w ust. 1, do służby
w formacjach uzbrojonych niewchodzących w skład Sił Zbrojnych i terminy
zwalniania z tej służby, uwzględniając potrzeby uzupełnieniowe tych formacji oraz
okresy szkolenia w tych formacjach. Rozporządzenie wydaje się corocznie
w okresie trwania obowiązku odbywania zasadniczej służby wojskowej oraz
przeszkolenia wojskowego.
4. Minister właściwy do spraw wewnętrznych może, w drodze
rozporządzenia, ograniczać czas trwania służby osób, o których mowa w ust. 1,
w formacjach uzbrojonych niewchodzących w skład Sił Zbrojnych, stosownie do
potrzeb uzupełnieniowych tych formacji, jeżeli nie zagraża to bezpieczeństwu państwa.
5. W przypadkach gdy wymaga tego konieczność zapewnienia
bezpieczeństwa państwa, Rada Ministrów może przedłużyć, w drodze
rozporządzenia, czas trwania służby osób, o których mowa w ust. 1, w formacjach
uzbrojonych niewchodzących w skład Sił Zbrojnych o okres nieprzekraczający
łącznie sześciu miesięcy.
6. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, formacje uzbrojone
niewchodzące w skład Sił Zbrojnych, w których pełnienie służby jest
równoznaczne ze spełnieniem obowiązku zasadniczej służby wojskowej.
7. Osobom, o których mowa w ust. 1, pełniącym służbę w formacjach
uzbrojonych niewchodzących w skład Sił Zbrojnych i członkom ich rodzin,
niezależnie od uprawnień określonych dla tych osób w przepisach z tytułu tej
służby, przysługują szczególne uprawnienia przewidziane w niniejszej ustawie
oraz w przepisach wydanych na jej podstawie dla żołnierzy zasadniczej służby
wojskowej i ich rodzin w zakresie określonym przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia.
8. Skierowanie do służby w formacjach uzbrojonych niewchodzących
w skład Sił Zbrojnych może nastąpić tylko za zgodą osoby, o której mowa w ust. 1.
9. Minister Obrony Narodowej w porozumieniu z ministrami, którym są
podporządkowane formacje, o których mowa w ust. 6, określa, w drodze rozporządzenia, tryb postępowania w sprawie przeznaczania i kierowania osób,
o których mowa w ust. 1, do służby w formacjach uzbrojonych niewchodzących
w skład Sił Zbrojnych, a także przebieg tej służby, zapewniając współdziałanie
w tych sprawach wojskowego komendanta uzupełnień i komendanta jednostki
organizacyjnej formacji uzbrojonej niewchodzącej w skład Sił Zbrojnych lub
innego właściwego w tych sprawach organu, a w zakresie przeznaczania
i kierowania do tej służby uwzględniając także konieczność uzupełniania Sił
Zbrojnych w pierwszej kolejności.

Art. 56a. Osoby, o których mowa w art. 56 ust. 1, pełniące służbę
w formacjach uzbrojonych niewchodzących w skład Sił Zbrojnych, określonych na
podstawie art. 56 ust. 6, są objęte obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego na
zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r.
o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych
(Dz. U. z 2018 r. poz. 1510, z późn. zm.).

Art. 56b. 1. Osoby, o których mowa w art. 56a, na zasadach określonych w
ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych, mają prawo wyboru:
1) lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, pielęgniarki podstawowej opieki
zdrowotnej lub położnej podstawowej opieki zdrowotnej, w rozumieniu
przepisów ustawy z dnia 27 października 2017 r. o podstawowej opiece
zdrowotnej (Dz. U. z 2019 r. poz. 357 i 730),
2) świadczeniodawcy udzielającego ambulatoryjnych świadczeń
specjalistycznych,
3) lekarza dentysty,
4) szpitala
– w miejscu pełnienia służby, spośród świadczeniodawców, którzy zawarli umowy
o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, będących jednostkami budżetowymi
tworzonymi i nadzorowanymi przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych,
posiadających w strukturze organizacyjnej ambulatorium, ambulatorium z izbą
chorych lub lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, pielęgniarkę podstawowej opieki zdrowotnej lub położną podstawowej opieki zdrowotnej, w rozumieniu ustawy z dnia 27 października 2017 r. o podstawowej opiece zdrowotnej, albo
będących podmiotami leczniczymi utworzonymi przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych.
2. W przypadku gdy osoby, o których mowa w ust. 1, nie mogą uzyskać
świadczenia opieki zdrowotnej u świadczeniodawcy określonego w ust. 1, mają
prawo wyboru innego świadczeniodawcy spośród świadczeniodawców, którzy
zawarli umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej.
3. Koszty częściowej lub całkowitej odpłatności za leki3) wydawane osobom,
o których mowa w art. 56a, na zasadach i w zakresie określonych w ustawie z dnia
27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków
publicznych, są finansowane z budżetu państwa, z części pozostającej
w dyspozycji ministra właściwego do spraw wewnętrznych.
4. Minister właściwy do spraw wewnętrznych w porozumieniu z ministrem
właściwym do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, sposób i tryb
finansowania kosztów leków, o których mowa w ust. 3, uwzględniając zasady
i sposób wydatkowania środków publicznych.

art. 57. więcej Art. 57. 1. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, liczbę osób,
które mogą być powołane w danym roku kalendarzowym do czynnej służby
wojskowej, zasadniczej służby lub szkolenia w obronie cywilnej oraz do służby
w formacjach uzbrojonych niewchodzących w skład Sił Zbrojnych.
2. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 1, należy uwzględnić
odpowiednio potrzeby uzupełnieniowe Sił Zbrojnych, ze wskazaniem rodzajów
czynnej służby wojskowej oraz poszczególnych formacji, do których
następowałoby powołanie, a także możliwość odbywania danego rodzaju służby
przez ochotników w ramach limitu osób określonego w tym rozporządzeniu.

art. 58. więcej Art. 58. 1. Obowiązkowi służby wojskowej, w zakresie określonym w
niniejszej ustawie, podlegają obywatele polscy, począwszy od dnia, w którym
kończą osiemnaście lat życia, do końca roku kalendarzowego, w którym kończą pięćdziesiąt pięć lat życia, a posiadający stopień podoficerski lub oficerski – sześćdziesiąt trzy lata życia.
2. Obowiązkowi służby wojskowej nie podlegają jednak osoby wymienione
w ust. 1, które zostały uznane ze względu na stan zdrowia za trwale niezdolne do
tej służby.
3. Obowiązkowi służby wojskowej nie podlegają kobiety:
1) w ciąży oraz w okresie sześciu miesięcy po odbyciu porodu;
2) sprawujące opiekę nad dziećmi do lat ośmiu;
3) sprawujące opiekę nad:
a) dziećmi od lat ośmiu do szesnastu,
b) osobami obłożnie chorymi,
c) osobami, wobec których orzeczono stałą niezdolność do pracy
w gospodarstwie rolnym na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r.
o ubezpieczeniu społecznym rolników,
d) osobami, wobec których orzeczono całkowitą niezdolność do pracy oraz
samodzielnej egzystencji na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
e) osobami zaliczonymi do znacznego stopnia niepełnosprawności
w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,
jeżeli osoby te wspólnie z nimi zamieszkują i opieki tej nie można powierzyć
innym osobom.
3a. W przypadku kobiet, które złożyły wniosek o zawarcie kontraktu na
wykonywanie obowiązków w ramach Narodowych Sił Rezerwowych lub zawarły
taki kontrakt, lub pozostających na przydziale kryzysowym i wykonujących
obowiązki w ramach Narodowych Sił Rezerwowych albo które złożyły wniosek o
powołanie do służby przygotowawczej lub do terytorialnej służby wojskowej albo
które pełnią terytorialną służbę wojskową, obowiązek służby wojskowej ulega
zawieszeniu na okres ciąży oraz w okresie sześciu miesięcy po porodzie.
4. (uchylony)

art. 59. więcej Art. 59. 1. Żołnierzami w czynnej służbie wojskowej, w rozumieniu
niniejszej ustawy, są osoby, które odbywają lub pełnią następujące jej rodzaje:
1) zasadniczą służbę wojskową;
2) przeszkolenie wojskowe;
3) terytorialną służbę wojskową;
4) ćwiczenia wojskowe;
5) służbę przygotowawczą;
6) okresową służbę wojskową;
7) służbę wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny.
2. Żołnierzy w czynnej służbie wojskowej dzieli się na:
1) korpus oficerów, do którego zalicza się:
a) oficerów młodszych,
b) oficerów starszych,
c) generałów i admirałów;
2) korpus podoficerów, do którego zalicza się:
a) podoficerów młodszych,
b) podoficerów,
c) podoficerów starszych;
3) korpus szeregowych.
3. Korpusy oficerów, podoficerów i szeregowych dzielą się na korpusy
osobowe. Korpusy osobowe dzielą się na grupy osobowe, w których występuje
podział na specjalności wojskowe.
4. Żołnierza w czynnej służbie wojskowej dowódca jednostki wojskowej, w
której żołnierz pełni służbę, zalicza do określonego korpusu osobowego, grupy
osobowej i specjalności wojskowej i stwierdza ten fakt w rozkazie dziennym.
5. Żołnierz w czynnej służbie wojskowej może być przeniesiony do innego
korpusu osobowego, innej grupy osobowej lub innej specjalności wojskowej przez
dowódcę jednostki wojskowej w przypadku wyznaczenia na inne stanowisko
służbowe lub zmiany tego korpusu osobowego, grupy osobowej lub specjalności
wojskowej na zajmowanym stanowisku służbowym.
5a. Żołnierz w czynnej służbie wojskowej może być skierowany przez
dowódcę jednostki wojskowej do wykonywania zadań innych niż wynikające
z jego specjalności wojskowej i przeszkolenia wojskowego, o ile posiada
kwalifikacje i uprawnienia do wykonywania tych zadań.
6. Minister Obrony Narodowej, w drodze rozporządzenia, tworzy i znosi
korpusy osobowe, ustala ich podział na grupy osobowe i specjalności wojskowe,
zapewniając zaspokojenie potrzeb Sił Zbrojnych.

Art. 59a. 1. Żołnierzy rezerwy, których w pierwszej kolejności przewiduje się
powołać do czynnej służby wojskowej pełnionej w razie ogłoszenia mobilizacji
i w czasie wojny, przeznacza się do tej służby przez nadanie w czasie pokoju
przydziału mobilizacyjnego na stanowiska służbowe lub do pełnienia funkcji
wojskowych, które są określone w etacie jednostki wojskowej i występują w czasie
wojny.
1a. Przydział mobilizacyjny, o którym mowa w ust. 1, może zostać nadany
również żołnierzowi w czynnej służbie wojskowej oraz pełniącemu zawodową
służbę wojskową lub służbę kandydacką w dniu jego zwolnienia z tej służby, ze
skutkiem następującym po dniu zwolnienia ze służby.
1b. Przydział mobilizacyjny nadaje się na wolne stanowisko służbowe lub do
pełnienia nieobsadzonej funkcji wojskowej, a w razie potrzeby również na
stanowiska lub funkcje, na które nadano już taki przydział.
1c. Przydziałów mobilizacyjnych nie nadaje się osobom, które są
reklamowane od obowiązku pełnienia czynnej służby wojskowej w razie
ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny, oraz osobom, którym zawieszono
obowiązek służby wojskowej.
2. Pracownikom zatrudnionym w jednostkach wojskowych, a w razie
potrzeby również pracownikom zatrudnionym u innych pracodawców oraz innym
osobom niebędącym pracownikami, mogą być nadawane w czasie pokoju
pracownicze przydziały mobilizacyjne na stanowiska pracownicze, które są
określone w etacie jednostki wojskowej i występują w czasie wojny.
3. Pracowniczych przydziałów mobilizacyjnych nie nadaje się osobom, które:
1) nie ukończyły osiemnastu lat życia;
2) ukończyły sześćdziesiąt lat życia, z wyjątkiem osób zatrudnionych
w jednostce wojskowej, które wyraziły zgodę na nadanie im tego przydziału;
3) (uchylony)
4) posiadają nadany przydział kryzysowy lub przydział mobilizacyjny;
5) są sędziami, asesorami sądowymi lub prokuratorami;
6) są funkcjonariuszami Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego,
Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Służby Ochrony
Państwa, Straży Granicznej, Służby Więziennej, Państwowej Straży Pożarnej,
Straży Ochrony Kolei lub pracownikami specjalistycznych uzbrojonych
formacji ochronnych w jednostkach organizacyjnych podległych,
podporządkowanych lub nadzorowanych przez ministrów, kierowników
urzędów centralnych, wojewodów, Prezesa Narodowego Banku Polskiego
oraz Krajową Radę Radiofonii i Telewizji;
7) są reklamowane od obowiązku pełnienia czynnej służby wojskowej w razie
ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny;
8) zostały uznane za stale lub długotrwale niezdolne do pracy w gospodarstwie
rolnym na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu
społecznym rolników lub za całkowicie niezdolne do pracy oraz samodzielnej
egzystencji albo całkowicie niezdolne do pracy na podstawie ustawy z dnia
17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych lub zaliczone do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności
albo umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w rozumieniu ustawy z dnia
27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu
osób niepełnosprawnych.
4. Przydziały mobilizacyjne oraz pracownicze przydziały mobilizacyjne
nadaje oraz uchyla wojskowy komendant uzupełnień, działając w porozumieniu
z dowódcą jednostki wojskowej.
5. Nadanie przydziału mobilizacyjnego oraz pracowniczego przydziału
mobilizacyjnego następuje w formie karty mobilizacyjnej. Osoba, której nadano
przydział mobilizacyjny lub pracowniczy przydział mobilizacyjny, jest obowiązana
przyjąć kartę mobilizacyjną.
6. Kartę mobilizacyjną wojskowy komendant uzupełnień doręcza w trybie,
o którym mowa w art. 52, albo w trybie określonym w art. 39 ustawy z dnia
14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego.
6a. Kartę mobilizacyjną można również doręczyć żołnierzom w czasie
pełnienia lub odbywania czynnej służby wojskowej oraz pełnienia zawodowej
służby wojskowej lub służby kandydackiej w miejscu pełnienia służby,
a pracownikom zatrudnionym w jednostkach wojskowych – w miejscu pracy.
Żołnierzom rezerwy, którym nadaje się przydziały kryzysowe, kartę mobilizacyjną
można doręczyć razem z kartą tego przydziału.
7. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:
1) tryb i warunki nadawania i uchylania przydziałów mobilizacyjnych oraz
pracowniczych przydziałów mobilizacyjnych oraz warunki, jakie powinni
spełniać żołnierze rezerwy, pracownicy lub inne osoby niebędące
pracownikami do przeznaczenia ich do czynnej służby wojskowej lub pracy
w jednostkach wojskowych w razie ogłoszenia mobilizacji lub w czasie
wojny, uwzględniając współdziałanie wojskowego komendanta uzupełnień
i dowódcy jednostki wojskowej oraz konieczność zapewnienia
mobilizacyjnego rozwinięcia Sił Zbrojnych;
2) wzory kart mobilizacyjnych zawierających datę ich wydania, organ wydający,
dane osobowe żołnierza rezerwy, pracownika lub innej osoby niebędącej
pracownikiem, w tym stopień wojskowy, imię i nazwisko, dane jednostki
wojskowej, w tym nazwę, adres, numer mobilizacyjny, pododdział, przydział
mobilizacyjny lub pracowniczy przydział mobilizacyjny, a także termin
i miejsce stawienia się do jednostki wojskowej, pouczenie o skutkach
uchylania się odpowiednio od obowiązku czynnej służby wojskowej lub
pracy, sposób postępowania w razie utraty karty oraz w przypadku
niemożliwości stawienia się w miejscu określonym w tej karcie, a także
wykaz przedmiotów użytku osobistego, które żołnierz rezerwy, pracownik lub
inna osoba niebędąca pracownikiem powinna zabrać ze sobą, stawiając się do
jednostki wojskowej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny.

Art. 59b. 1. Żołnierzom rezerwy mogą być nadawane w czasie pokoju
przydziały kryzysowe na stanowiska służbowe, które są określone w etacie
jednostki wojskowej, w tym również na stanowiska, na które nadano już taki przydział.
2. Warunkiem nadania przydziału kryzysowego jest zawarcie kontraktu na
wykonywanie obowiązków w ramach Narodowych Sił Rezerwowych, zwanego
dalej „kontraktem”, między żołnierzem rezerwy, żołnierzem w czynnej służbie
wojskowej oraz żołnierzem pełniącym zawodową służbę wojskową lub służbę
kandydacką, który ochotniczo zgłosił się do wykonywania obowiązków w ramach
Narodowych Sił Rezerwowych i złożył wniosek do wojskowego komendanta uzupełnień o zawarcie kontraktu oraz spełnia warunki do jego zawarcia, a dowódcą jednostki wojskowej, w której ma być nadany ten przydział. Wniosek może być
złożony za pomocą środków komunikacji elektronicznej.
3. Wniosek o zawarcie kontraktu może być wycofany albo można odmówić
zawarcia kontraktu. Odmowa poddania się badaniom lekarskim lub
psychologicznym, niestawienie się w określonym terminie w wojskowej komisji
lekarskiej, wojskowej pracowni psychologicznej lub w jednostce wojskowej jest
równoznaczne z wycofaniem wniosku.
4. Kontrakt może być zawarty, jeżeli występują potrzeby uzupełnieniowe Sił
Zbrojnych uzasadniające nadanie przydziału kryzysowego.
5. Kontrakt zawiera:
1) oznaczenie stron – stopień wojskowy, imię i nazwisko oraz nazwę stanowiska
służbowego dowódcy jednostki wojskowej, a także stopień wojskowy, imię
i nazwisko, imię ojca, adres zameldowania, serię i numer dowodu tożsamości
oraz numer PESEL żołnierza, który ochotniczo zgłosił się do wykonywania
obowiązków w ramach Narodowych Sił Rezerwowych;
2) datę i miejsce podpisania;
3) określenie dnia przyjęcia obowiązków wynikających z nadania przydziału
kryzysowego oraz dnia, do którego kontrakt obowiązuje;
4) określenie rodzaju stanowisk służbowych, na których będzie pełniona służba
wojskowa – w przypadku powołania do niej, oraz prognozowanego okresu
pełnienia służby i trybu powołania do niej;
5) zobowiązanie dowódcy do informowania żołnierza o terminach odbywania
ćwiczeń wojskowych, z wyjątkiem ćwiczeń prowadzonych w trybie
natychmiastowego stawiennictwa;
6) zobowiązanie żołnierza do odbycia ćwiczeń wojskowych przygotowujących
do nadania przydziału kryzysowego oraz ćwiczeń wojskowych odbywanych
w ramach tego przydziału, w tym ćwiczeń wojskowych rotacyjnych;
7) zobowiązanie żołnierza do przyjęcia przydziału kryzysowego w określonym terminie;
8) zobowiązanie żołnierza do stawienia się do czynnej służby wojskowej, do
której powołanie następuje w trybie natychmiastowego stawiennictwa,
w terminie określonym w zawiadomieniu w tej sprawie;
9) zobowiązanie żołnierza rezerwy do pełnienia okresowej służby wojskowej,
w tym poza granicami państwa, oraz jego oświadczenie, że znane mu są
zasady pełnienia tej służby.
6. Kontrakt może być zawarty z żołnierzem, który spełnia następujące
warunki:
1) nie był przeznaczony do służby zastępczej;
2) nie był karany za przestępstwo umyślne;
3) posiada wykształcenie co najmniej:
a) gimnazjalne albo podstawowe po ukończeniu ośmioletniej szkoły
podstawowej – przewidziane dla stanowisk przeznaczonych dla
szeregowych,
b) średnie lub średnie branżowe – przewidziane dla stanowisk
przeznaczonych dla podoficerów,
c) wyższe – przewidziane dla stanowisk przeznaczonych dla oficerów;
4) posiada przygotowanie zawodowe oraz kwalifikacje i umiejętności przydatne
w Siłach Zbrojnych;
5) zaliczył sprawdzian z wychowania fizycznego;
6) pełnił służbę przygotowawczą i zdał egzamin, o którym mowa w art. 98b
ust. 5 – w przypadku żołnierza rezerwy, który wcześniej nie odbywał czynnej
służby wojskowej.
7. Wykształcenie, o którym mowa w ust. 6 pkt 3, przewidziane dla stanowisk
przeznaczonych dla danego korpusu, nie dotyczy żołnierzy rezerwy posiadających
już w tym korpusie odpowiedni stopień wojskowy.
8. Zawarcie kontraktu może być również uzależnione od posiadania przez
żołnierza rezerwy poświadczenia bezpieczeństwa lub posiadania orzeczenia
wojskowej pracowni psychologicznej o braku przeciwskazań do pełnienia służby
wymagającej szczególnych predyspozycji psychofizycznych albo o zdolności do
pełnienia służby poza granicami państwa. Przed zawarciem kontraktu dowódca
jednostki wojskowej lub wojskowy komendant uzupełnień może wystąpić o
przeprowadzenie postępowania sprawdzającego, o którym mowa w art. 64 ust. 5,
lub skierować do wojskowej pracowni psychologicznej na badania psychologiczne.
9. Kontrakt wygasa w przypadku uchylenia lub wygaśnięcia przydziału
kryzysowego, a także w przypadku pisemnej rezygnacji przez żołnierza rezerwy z zawartego kontraktu dokonanej przed dniem, w którym decyzja o nadaniu przydziału kryzysowego stała się ostateczna, albo nieprzyjęcia przydziału
kryzysowego w określonym terminie.
10. Przedłużenie okresu obowiązywania kontraktu lub zmiana stanowiska
służbowego nie wymaga zawarcia kolejnego kontraktu i następuje w drodze
pisemnej zmiany zawartego kontraktu.
11. Właściwy do zmiany kontraktu jest dowódca jednostki wojskowej,
w której żołnierz będzie wykonywał obowiązki w ramach Narodowych Sił Rezerwowych.
12. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:
1) tryb zawierania kontraktu, uwzględniając potrzebę sprawnego ustalania
przydatności do służby wojskowej osób ubiegających się o jego zawarcie oraz
współpracy wojskowych komendantów uzupełnień i dowódców jednostek wojskowych;
2) wzór wniosku zawierającego informację ochotnika o przygotowaniu
zawodowym oraz szczególnych kwalifikacjach i umiejętnościach
przydatnych w Siłach Zbrojnych oraz wzór kontraktu zawierającego elementy
określone w ust. 5, wraz z koniecznymi pouczeniami o prawach
i obowiązkach ochotnika.

art. 60. więcej Art. 60. 1. Powołanie do czynnej służby wojskowej następuje za pomocą kart
powołania, kart mobilizacyjnych albo w drodze obwieszczeń lub w inny sposób
określony przez Ministra Obrony Narodowej. Karta powołania jest decyzją
administracyjną.
2. Powoływanie do czynnej służby wojskowej należy do wojskowego
komendanta uzupełnień.
2a. Od decyzji o powołaniu do czynnej służby wojskowej służy powołanemu
odwołanie do szefa wojewódzkiego sztabu wojskowego, składane za
pośrednictwem wojskowego komendanta uzupełnień w terminie czternastu dni od
dnia jej doręczenia. Wniesienie odwołania nie wstrzymuje wykonania decyzji.
W razie ogłoszenia mobilizacji lub w czasie wojny odwołanie nie przysługuje.
3. Dniem powołania do czynnej służby wojskowej jest określony w karcie
powołania dzień stawienia się do tej służby, a w przypadku ćwiczeń wojskowych rotacyjnych dzień stawienia się do tych ćwiczeń w pierwszym dniu ich rozpoczęcia w danym roku kalendarzowym.
3a. Do karty powołania na ćwiczenia wojskowe rotacyjne dołącza się, jako
załącznik, wykaz dni, w których w danym roku kalendarzowym odbywają się te
ćwiczenia, będący wyciągiem z wykazu, o którym mowa w art. 101c ust. 1.
4. Zorganizowanie doręczania i doręczanie kart powołania do odbycia
ćwiczeń wojskowych przeprowadzanych w trybie natychmiastowego
stawiennictwa, okresowej służby wojskowej pełnionej w trybie natychmiastowego
stawiennictwa oraz do czynnej służby wojskowej pełnionej w razie ogłoszenia
mobilizacji i w czasie wojny, a także wezwań do pełnienia terytorialnej służby
wojskowej rotacyjnie w trybie natychmiastowego stawiennictwa należy:
1) w gminach – do wójtów lub burmistrzów (prezydentów miast);
2) w powiatach – do starostów (prezydentów miast na prawach powiatu).
5. W przypadkach, o których mowa w ust. 4, doręczenie kart powołania może
nastąpić również przez jednostki wojskowe, jednostki organizacyjne Poczty
Polskiej Spółki Akcyjnej lub Policję.
6. Rozplakatowanie obwieszczeń o powołaniu osób do czynnej służby
wojskowej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny należy do wójtów lub
burmistrzów (prezydentów miast).
7. Karty powołania w uzasadnionych przypadkach mogą być doręczane
również w dniach ustawowo wolnych od pracy i o każdej porze doby. O potrzebie
doręczenia kart powołania w dni ustawowo wolne od pracy przez jednostki
organizacyjne Poczty Polskiej Spółki Akcyjnej, w celach określonych w ust. 8
pkt 1, Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego powiadamia każdorazowo
Dyrektora Generalnego tego przedsiębiorstwa z co najmniej dwudniowym
wyprzedzeniem przed dniem ustawowo wolnym od pracy.
7a. Powołanie do odbycia ćwiczeń wojskowych przeprowadzanych w trybie
natychmiastowego stawiennictwa oraz okresowej służby wojskowej pełnionej
w trybie natychmiastowego stawiennictwa zarządza Szef Sztabu Generalnego
Wojska Polskiego.
8. Powołanie do odbycia ćwiczeń wojskowych, przeprowadzanych w trybie
natychmiastowego stawiennictwa, może nastąpić w celu:
1) sprawdzenia gotowości mobilizacyjnej i bojowej jednostek wojskowych;
2) udziału jednostek wojskowych w zwalczaniu klęsk żywiołowych i likwidacji
ich skutków.
8a. Powołanie do okresowej służby wojskowej, pełnionej w trybie
natychmiastowego stawiennictwa, może nastąpić w celu udziału jednostek
wojskowych w zwalczaniu klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków,
działaniach antyterrorystycznych i z zakresu ochrony mienia, akcjach
poszukiwawczych oraz ratowania lub ochrony zdrowia i życia ludzkiego,
oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych i niebezpiecznych pochodzenia
wojskowego oraz ich unieszkodliwiania, a także w realizacji zadań z zakresu
zarządzania kryzysowego.
8aa. Wezwanie żołnierzy pełniących terytorialną służbę wojskową do
stawienia się w trybie natychmiastowego stawiennictwa do pełnienia terytorialnej
służby wojskowej rotacyjnie może nastąpić w celu:
1) sprawdzenia gotowości mobilizacyjnej i bojowej jednostek wojskowych;
2) udziału jednostek wojskowych w zwalczaniu klęsk żywiołowych i likwidacji
ich skutków, działaniach antyterrorystycznych i z zakresu ochrony mienia,
akcjach poszukiwawczych oraz ratowania lub ochrony zdrowia i życia
ludzkiego, oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych i
niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich unieszkodliwianiu, a
także w realizacji zadań z zakresu zarządzania kryzysowego;
3) przeciwdziałania zagrożeniu bezpieczeństwa państwa, jeżeli jest to niezbędne
do wykonywania zadań Sił Zbrojnych i roli Wojsk Obrony Terytorialnej w
tym zakresie.
8b. W celu powołania żołnierzy rezerwy posiadających nadane przydziały
kryzysowe do czynnej służby wojskowej, o której mowa w ust. 8 lub 8a,
żołnierzom tym można doręczyć karty powołania bez określonego terminu
stawiennictwa do tej służby, z jednoczesnym wskazaniem, że termin ten zostanie
podany przez wojskowego komendanta uzupełnień lub dowódcę jednostki
wojskowej w drodze zawiadomienia, o którym mowa w art. 53 ust. 5.
8c. Wojskowy komendant uzupełnień informuje pracodawcę osoby
powoływanej o jej powołaniu do czynnej służby wojskowej, z wyjątkiem służby
wojskowej pełnionej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny oraz gdy
powołanie następuje w trybie natychmiastowego stawiennictwa. W przypadku żołnierza rezerwy powołanego na ćwiczenia wojskowe rotacyjne wojskowy komendant uzupełnień powiadamia jego pracodawcę również o dniach, w których
te ćwiczenia będą się odbywać, i o zmianach w wykazie tych ćwiczeń.
9. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, wzory kart
powołania i ich przeznaczenie, a także wzory obwieszczeń. Wzory kart powołania
powinny zawierać pouczenie o skutkach uchylenia się od obowiązku czynnej
służby wojskowej i o postępowaniu w razie utraty karty oraz w przypadku
niemożności stawienia się do czynnej służby wojskowej, a także wykaz
dokumentów i przedmiotów użytku osobistego, które osoba powołana do czynnej
służby wojskowej powinna zabrać ze sobą, stawiając się do tej służby.

art. 61. więcej Art. 61. 1. Powołani do czynnej służby wojskowej są obowiązani stawić się
do tej służby w określonym terminie i miejscu. Stają się oni żołnierzami w czynnej
służbie wojskowej z chwilą stawienia się do tej służby w określonym miejscu.
2. W razie niestawienia się powołanego do czynnej służby wojskowej bez
uzasadnionej przyczyny, z wyjątkiem ćwiczeń wojskowych rotacyjnych, starosta
(prezydent miasta na prawach powiatu) właściwy ze względu na miejsce pobytu
stałego lub pobytu czasowego trwającego ponad trzy miesiące, na wniosek
wojskowego komendanta uzupełnień, zarządza przymusowe doprowadzenie
powołanego przez Policję do wskazanej jednostki wojskowej, w trybie przepisów
o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

art. 62. więcej Art. 62. Minister właściwy do spraw wewnętrznych, Minister Obrony
Narodowej oraz minister właściwy do spraw łączności, określą, w drodze
rozporządzenia, tryb doręczania kart powołania i rozplakatowania obwieszczeń,
uwzględniając w szczególności tryb postępowania organów jednostek
wojskowych, Policji i Poczty Polskiej Spółki Akcyjnej w tym zakresie oraz sposób
pokrywania kosztów związanych z doręczeniem dokumentów powołania, a także
wzór upoważnień dla kurierów akcji kurierskiej.

art. 63. więcej Art. 63. Sposób odbywania czynnej służby wojskowej oraz obowiązki
i uprawnienia żołnierzy określa ustawa oraz wydane na jej podstawie
rozporządzenia i zarządzenia, a także regulaminy i rozkazy wydane przez Ministra
Obrony Narodowej.

Art. 63a. 1. Żołnierzom w czynnej służbie wojskowej dowódca jednostki
wojskowej może nadawać klasy kwalifikacyjne odpowiadające poziomowi ich
wyszkolenia wojskowego i specjalistycznego, zgodnie z zajmowanym
stanowiskiem służbowym lub pełnioną funkcją wojskową, z zastrzeżeniem ust. 2.
2. Klasę kwalifikacyjną nadaje się żołnierzom w czynnej służbie wojskowej
po zdaniu egzaminu przed komisją egzaminacyjną powołaną przez dowódcę
jednostki wojskowej.
3. Ustala się cztery rodzaje klas kwalifikacyjnych: trzecią, drugą, pierwszą i mistrzowską.
4. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółowy sposób nadawania klasy kwalifikacyjnej, tryb jej nadawania,
potwierdzania, podwyższania i utraty, sposób przeprowadzania i zdawania
egzaminu oraz zakres wiedzy i umiejętności sprawdzanych w czasie egzaminu,
a także właściwość dowódców jednostek wojskowych i składy komisji
egzaminacyjnych, uwzględniając specyfikę służby oraz fakt, że nadanie klasy
kwalifikacyjnej następuje rozkazem dowódcy jednostki wojskowej.

Art. 63b. (uchylony).

art. 64. więcej Art. 64. 1. Żołnierze są obowiązani do zachowania w tajemnicy wszystkich
wiadomości, z którymi zapoznali się bezpośrednio lub w związku z odbywaniem
czynnej służby wojskowej, jeżeli wiadomości te stanowią informacje niejawne.
2. Obowiązek zachowania tajemnicy trwa zarówno w czasie pełnienia czynnej
służby wojskowej, jak i po zwolnieniu z niej.
3. Od obowiązku zachowania tajemnicy może zwolnić żołnierza w czynnej
służbie wojskowej dowódca rodzaju Sił Zbrojnych, a żołnierza zwolnionego
z czynnej służby wojskowej Minister Obrony Narodowej, z zastrzeżeniem
przypadków określonych w przepisach ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks
postępowania karnego (Dz. U. z 2018 r. poz. 1987 i 2399 oraz z 2019 r. poz. 150, 679 i 1255).
3a. Żołnierze w czynnej służbie wojskowej nie mogą bez zezwolenia Ministra
Obrony Narodowej rozpowszechniać rezultatów swej działalności naukowej,
literackiej, artystycznej lub publicystycznej, zawierających informacje niejawne.
Zezwolenie stanowi decyzję administracyjną.
4. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, tryb
udzielania żołnierzom w czynnej służbie wojskowej zezwoleń na
rozpowszechnianie rezultatów ich działalności naukowej, literackiej, artystycznej
lub publicystycznej, zawierających informacje niejawne, uwzględniając fakt, że
zezwolenie wydaje się na wniosek żołnierza lub redaktora naczelnego, redakcji,
wydawcy, kierownika podmiotu gospodarczego albo dowódcy jednostki
wojskowej (instytucji wojskowej), zamierzającego rozpowszechniać rezultat
działalności żołnierza, wymagający zezwolenia.
5. Żołnierze w czynnej służbie wojskowej i żołnierze rezerwy, którzy
w związku z nadaniem przydziałów kryzysowych lub przydziałów
mobilizacyjnych mają lub będą mieć dostęp do informacji niejawnych, podlegają,
na zasadach określonych w przepisach o ochronie informacji niejawnych,
właściwemu postępowaniu sprawdzającemu. Zwykłe postępowanie sprawdzające
przeprowadza na pisemne polecenie dowódcy jednostki wojskowej lub
wojskowego komendanta uzupełnień pełnomocnik do spraw ochrony informacji
niejawnych, natomiast poszerzone postępowanie sprawdzające przeprowadza
Służba Kontrwywiadu Wojskowego na pisemny wniosek odpowiednio dowódcy
jednostki wojskowej lub właściwego wojskowego komendanta uzupełnień.

Art. 64a. 1. W czasie pokoju dowódca jednostki wojskowej nadaje i uchyla
przydziały mobilizacyjne na stanowiska służbowe lub funkcje wojskowe określone
w etacie jednostki wojskowej żołnierzom w czynnej służbie wojskowej, którzy
będą pełnili służbę wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny na
stanowiskach służbowych lub funkcjach wojskowych innych niż te, które zajmują
w czasie pokoju.
2. W przydziale mobilizacyjnym określa się stanowisko służbowe lub funkcję
wojskową oraz nazwę lub numer jednostki wojskowej, w której żołnierz będzie
pełnił służbę wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny.
3. Fakt nadania lub uchylenia przydziału mobilizacyjnego, o którym mowa
w ust. 1, stwierdza się w rozkazie dziennym.
4. Z rozkazem, o którym mowa w ust. 3, zapoznaje się żołnierza.
5. Żołnierzom pełniącym okresową służbę wojskową lub odbywającym
ćwiczenia wojskowe przydziały mobilizacyjne nadaje i uchyla na zasadach określonych dla żołnierzy rezerwy, wojskowy komendant uzupełnień, działając w porozumieniu z dowódcą jednostki wojskowej.
6. Żołnierze pełniący okresową służbę wojskową lub odbywający ćwiczenia
wojskowe, którzy posiadali nadane przydziały mobilizacyjne przed powołaniem do
tej służby, zachowują je do czasu ich uchylenia przez wojskowego komendanta uzupełnień.
7. Przydział mobilizacyjny wygasa z mocy prawa z dniem zwolnienia
żołnierza z czynnej służby wojskowej, z wyjątkiem przydziału mobilizacyjnego
nadanego żołnierzowi, o którym mowa w ust. 5 lub 6.
8. Żołnierzowi odbywającemu zasadniczą służbę wojskową lub przeszkolenie
wojskowe albo służbę przygotowawczą można nie nadawać imiennie oznaczonego
przydziału mobilizacyjnego, jeżeli dla stanowiska służbowego lub funkcji
wojskowej, którą zajmuje lub pełni ten żołnierz, dowódca jednostki wojskowej określił taki przydział.
9. Wyznaczenie żołnierza w czasie pokoju na stanowisko służbowe lub
funkcję wojskową, na których również będzie pełnić służbę wojskową w razie
ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny, jest równoznaczne z nadaniem temu
żołnierzowi przydziału mobilizacyjnego na to stanowisko lub funkcję.
10. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze zarządzenia, warunki i tryb
nadawania oraz uchylania przydziałów mobilizacyjnych żołnierzom w czynnej
służbie wojskowej pełnionej w czasie pokoju oraz właściwość organów
wojskowych w tych sprawach, uwzględniając niejawny charakter tego zarządzenia.

art. 65. więcej Art. 65. 1. W okresie odbywania czynnej służby wojskowej członkostwo
żołnierzy w partiach politycznych ulega zawieszeniu.
2. W okresie odbywania czynnej służby wojskowej żołnierze nie mogą brać
udziału w działalności ruchów obywatelskich i innych ugrupowań obywateli
o charakterze politycznym ani też prowadzić żadnej działalności politycznej na
terenie jednostki (instytucji) wojskowej, w tym rozpowszechniać publikacji
dotyczących zagadnień politycznych.
3. Żołnierze w czynnej służbie wojskowej i żołnierze rezerwy, biorąc udział
w zgromadzeniach o charakterze politycznym, nie mogą występować
w umundurowaniu oraz odznakach i oznakach wojskowych.
4. Przepisu ust. 2 nie stosuje się w przypadku kandydowania żołnierza
w czynnej służbie wojskowej do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej lub Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej, Parlamentu Europejskiego lub organów samorządu
terytorialnego.
5. Żołnierze w czynnej służbie wojskowej nie mogą tworzyć i wstępować do
związków zawodowych ani brać udziału w działalności związków zawodowych,
których byli członkami w chwili powołania do tej służby.
6. Żołnierze w czynnej służbie wojskowej mogą wstępować do stowarzyszeń
i innych organizacji działających poza wojskiem oraz brać udział w działalności
stowarzyszeń i innych organizacji, do których należeli w chwili powołania do tej
służby, po pisemnym poinformowaniu dowódcy jednostki wojskowej, w której
pełnią służbę.
7. Działalność partii politycznych oraz stowarzyszeń i innych organizacji na
terenie jednostek (instytucji) wojskowych określają odrębne ustawy, z tym że na
terenie jednostek (instytucji) wojskowych nie mogą być tworzone i nie mogą
działać środowiskowe stowarzyszenia i inne organizacje zrzeszające żołnierzy
w czynnej służbie wojskowej.

art. 66. więcej Art. 66. Żołnierze w czynnej służbie wojskowej są obowiązani uzyskać
zezwolenie Ministra Obrony Narodowej lub organu wojskowego przez niego
upoważnionego na wyjazd i pobyt za granicą w trybie określonym przez Ministra
Obrony Narodowej w drodze rozporządzenia.

art. 67. więcej Art. 67. 1. Żołnierze w czynnej służbie wojskowej, z wyjątkiem żołnierzy
pełniących terytorialną służbę wojskową dyspozycyjnie, są obowiązani w czasie
wykonywania zadań służbowych nosić umundurowanie oraz odznaki i oznaki wojskowe.
1a. Żołnierzom pełniącym terytorialną służbę wojskową dyspozycyjnie
wydaje się przedmioty umundurowania i wyekwipowania wojskowego. Żołnierze
ci są obowiązani stawić się w wydanym umundurowaniu wraz z ekwipunkiem
w przypadku pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie.
2. Żołnierzom, którzy nie pełnią czynnej służby wojskowej, mogą być
wydawane przedmioty umundurowania i wyekwipowania wojskowego do celów
związanych z wykonywaniem powszechnego obowiązku obrony. Żołnierze ci są obowiązani stawić się w wydanym umundurowaniu i z ekwipunkiem w razie powołania do służby.
3. W innych przypadkach niż określone w ust. 1 i 2 żołnierze mogą nosić
umundurowanie oraz odznaki i oznaki wojskowe tylko w razie uzyskania
zezwolenia w trybie i na zasadach określonych przez Ministra Obrony Narodowej.
3a. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółowe zasady i tryb postępowania w sprawach o uzyskanie zezwolenia,
o którym mowa w ust. 3, z uwzględnieniem w szczególności warunku uzyskania
przez żołnierza pozytywnej opinii właściwego organu wojskowego prowadzącego
ewidencję żołnierza, wywiązywania się przez niego z powszechnego obowiązku
obrony, jeżeli jemu podlega, i zasadności motywów, jakie przytoczył żołnierz
w swojej prośbie o uzyskanie zezwolenia.
4. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:
1) wzory, zasady i sposób noszenia umundurowania oraz odznak i oznak
wojskowych, jak również zasady i sposób noszenia uzbrojenia,
2) przypadki, w których żołnierze są zwolnieni od obowiązku noszenia
umundurowania oraz odznak i oznak wojskowych,
3) zasady i sposób noszenia przez żołnierzy orderów, odznaczeń, medali
i odznak innych niż wojskowe,
4) sposób wydawania przedmiotów umundurowania i wyekwipowania
wojskowego oraz normy należności i czas używalności tych przedmiotów w
przypadkach, o których mowa w ust. 1a i 2
– w szczególności z uwzględnieniem podziału mundurów na wyjściowe,
ćwiczebne i polowe, specyfiki związanej z oznakowaniem mundurów, zestawów
ubiorczych dla żołnierzy poszczególnych rodzajów wojsk i służb, sposobu oraz
okoliczności noszenia umundurowania, odznak i oznak wojskowych oraz
charakteru wykonywanych zadań.

art. 68. więcej Art. 68. 1. Żołnierze w czynnej służbie wojskowej otrzymują:
1) bezpłatne wyżywienie lub równoważnik pieniężny, z wyjątkiem żołnierzy
pełniących terytorialną służbę wojskową dyspozycyjnie;
2) umundurowanie i wyekwipowanie wojskowe w naturze lub równoważnik pieniężny.
1a. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, przypadki,
w których żołnierze otrzymują świadczenia, o których mowa w ust. 1, szczegółowe
zasady oraz normy ich otrzymywania z uwzględnieniem w szczególności
warunków pełnionej służby, sposobów realizacji dodatkowych norm wyżywienia
oraz warunków, trybu i terminów wypłacania równoważników pieniężnych.
2. Uprawnienia żołnierzy do zakwaterowania, uposażenia, świadczeń
odszkodowawczych i emerytalnych oraz zaopatrzenia inwalidzkiego określają
odrębne ustawy i akty prawne wydane na ich podstawie.

art. 69. więcej Art. 69. Żołnierze odbywający zasadniczą służbę wojskową, przeszkolenie
wojskowe lub ćwiczenia wojskowe oraz żołnierze pełniący służbę
przygotowawczą, terytorialną służbę wojskową pełnioną rotacyjnie lub służbę
wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny są objęci obowiązkiem
ubezpieczenia zdrowotnego na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 sierpnia
2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Art. 69a. Żołnierze pełniący okresową służbę wojskową są objęci
obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego na zasadach określonych w ustawie
z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze
środków publicznych.

Art. 69b. 1. Żołnierze, o których mowa w art. 69, na zasadach określonych w
ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych, mają prawo wyboru:
1) lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, pielęgniarki podstawowej opieki
zdrowotnej lub położnej podstawowej opieki zdrowotnej, w rozumieniu
przepisów ustawy z dnia 27 października 2017 r. o podstawowej opiece
zdrowotnej, albo osoby pełniącej służbę lub zatrudnionej w podmiocie
leczniczym w formie jednostki budżetowej i jednostki wojskowej, dla której
podmiotem tworzącym jest Minister Obrony Narodowej,
2) świadczeniodawcy udzielającego ambulatoryjnych świadczeń
specjalistycznych,
3) lekarza dentysty,
4) szpitala
– w miejscu pełnienia służby, spośród świadczeniodawców, którzy zawarli umowy
o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, będących podmiotami leczniczymi
utworzonymi przez Ministra Obrony Narodowej.
2. W przypadku gdy żołnierze, o których mowa w ust. 1, nie mogą uzyskać
świadczenia opieki zdrowotnej u świadczeniodawcy określonego w ust. 1, mają
prawo wyboru innego świadczeniodawcy spośród świadczeniodawców, którzy
zawarli umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej.
3. Żołnierzom odbywającym zasadniczą służbę wojskową, przeszkolenie
wojskowe, ćwiczenia wojskowe, kandydatom na żołnierzy zawodowych oraz
pełniącym służbę przygotowawczą lub służbę wojskową w razie ogłoszenia
mobilizacji i w czasie wojny przysługuje bezpłatne zaopatrzenie w produkty
lecznicze, wyroby medyczne i wyposażenie wyrobów medycznych, w rozumieniu
przepisów ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych (Dz. U. z 2019
r. poz. 175, 447 i 534), inne niż oznaczone znakiem „Rp”, finansowane z budżetu
państwa, z części pozostającej w dyspozycji Ministra Obrony Narodowej.
4. Minister Obrony Narodowej w porozumieniu z ministrem właściwym do
spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, wykaz produktów leczniczych
oznaczonych symbolem OTC i wyrobów, o których mowa w ust. 3, wydawanych
bezpłatnie, oraz sposób i tryb finansowania ponoszonych kosztów, uwzględniając
zasady i sposób wydatkowania środków publicznych.

art. 70. więcej Art. 70. 1. W czasie odbywania czynnej służby wojskowej żołnierzom można
udzielać następujących urlopów:
1) wypoczynkowego – żołnierzom odbywającym zasadniczą służbę wojskową
lub pełniącym okresową służbę wojskową, służbę przygotowawczą,
terytorialną służbę wojskową, jeżeli łączny czas trwania tej służby pełnionej
rotacyjnie wynosi co najmniej trzydzieści dni w ciągu roku kalendarzowego,
lub służbę wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny;
2) dodatkowego – żołnierzom pełniącym okresową służbę wojskową lub służbę
wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny;
3) zdrowotnego – żołnierzom odbywającym zasadniczą służbę wojskową lub
pełniącym okresową służbę wojskową, służbę przygotowawczą oraz służbę
wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny;
4) okolicznościowego – żołnierzom w czynnej służbie wojskowej;
5) nagrodowego – żołnierzom w czynnej służbie wojskowej;
6) z tytułu honorowego krwiodawstwa – żołnierzom odbywającym zasadniczą
służbę wojskową.
2. Żołnierzom odbywającym zasadniczą służbę wojskową lub pełniącym
okresową służbę wojskową albo terytorialną służbę wojskową udziela się urlopu na
czas trwania ich własnej kampanii wyborczej, w przypadku kandydowania do
organów, o których mowa w art. 65 ust. 4.
3. Urlopów, o których mowa w ust. 1 i 2, udziela dowódca jednostki
wojskowej, a urlopu, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, udziela również organ
właściwy do wyróżniania żołnierza.
4. Dowódca jednostki wojskowej może odwołać żołnierza z urlopu, o którym
mowa w ust. 1, z ważnych względów służbowych. Żołnierz odwołany z urlopu jest
obowiązany niezwłocznie stawić się w miejscu odbywania czynnej służby wojskowej.
5. Żołnierzom przebywającym na urlopie, o którym mowa w ust. 1, urlop ten
może być przedłużony.
6. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, tryb
i warunki udzielania urlopów żołnierzom w czynnej służbie wojskowej,
odwoływania z urlopu lub jego przedłużania oraz wymiar tych urlopów.
W rozporządzeniu należy uwzględnić możliwość zróżnicowania wymiaru urlopów
w zależności od rodzaju czynnej służby wojskowej lub charakteru wykonywanych
zadań na stanowisku służbowym lub w ramach pełnionej funkcji, wyjątkowy
charakter odwoływania żołnierzy z urlopu lub jego przedłużania.

art. 71. więcej Art. 71. 1. Zwolnienie z czynnej służby wojskowej następuje po upływie
czasu trwania służby ustalonego w ustawie lub powołaniu, a przed upływem tego
czasu – w przypadkach określonych w ustawie lub przepisach wydanych na jej podstawie.
1a. Żołnierz – kobieta pełniący czynną służbę wojskową podlega zwolnieniu
z tej służby również z powodu uznania za czasowo niezdolnego do czynnej służby
wojskowej ze względu na ciążę. Z dniem zwolnienia z czynnej służby wojskowej
dowódca jednostki wojskowej przenosi tego żołnierza do rezerwy.
1b. Żołnierzowi pełniącemu terytorialną służbę wojskową – kobiecie
zawiesza się pełnienie tej służby na czas ciąży oraz w okresie sześciu miesięcy po porodzie.
2. Zwolnienie przeprowadzają dowódcy jednostek wojskowych lub inne
organy wojskowe.
3. Żołnierza uważa się za zwolnionego z czynnej służby wojskowej z chwilą
jego odejścia z miejsca pełnienia służby, po zwolnieniu z niej stosownie do ust. 2.
4. Zwolnienie z czynnej służby wojskowej żołnierza odbywającego ćwiczenia
wojskowe rotacyjne następuje po upływie ustalonego łącznego czasu ich trwania.
5. Żołnierza, o którym mowa w ust. 4, uważa się również za zwolnionego
z czynnej służby wojskowej z chwilą jego odejścia z miejsca odbywania ćwiczeń
wojskowych rotacyjnych, po zwolnieniu z nich w danym dniu lub po okresie ich odbywania.
6. Zwolnienie żołnierza z czynnej służby wojskowej dowódca jednostki
wojskowej, w której żołnierz pełni służbę, stwierdza w rozkazie dziennym oraz
dokonuje wpisu w wojskowym dokumencie osobistym tego żołnierza. W
przypadku ćwiczeń wojskowych rotacyjnych w wojskowym dokumencie
osobistym dokonuje się wpisu o zwolnieniu z czynnej służby wojskowej
następującym po upływie ustalonego łącznego czasu trwania tych ćwiczeń, a w
przypadku terytorialnej służby wojskowej – po upływie czasu trwania tej służby.

art. 72. więcej Art. 72. 1. Osobom powołanym do czynnej służby wojskowej oraz osobom
zwalnianym z tej służby przysługuje zwrot kosztów przejazdu do miejsca stawienia
się i powrotu do miejsca pobytu stałego albo pobytu czasowego trwającego ponad trzy miesiące.
2. Za koszty podróży uznaje się koszty przejazdu środkami publicznego
transportu zbiorowego kolejowego pociągiem osobowym lub pospiesznym
w klasie drugiej albo autobusowego w komunikacji zwykłej lub pospiesznej,
a w przypadku braku takiego środka – koszty przejazdu najtańszym dostępnym
środkiem transportu zbiorowego.
3. Zwrotu kosztów przejazdu dokonują dowódcy jednostek wojskowych na
podstawie udokumentowanego oświadczenia lub w drodze wypłaty ekwiwalentu
pieniężnego, z zastrzeżeniem ust. 4.
4. Wojskowy komendant uzupełnień, na udokumentowany wniosek osoby
powołanej do czynnej służby wojskowej, uzasadniony jej trudną sytuacją
materialną, może dokonać, za pokwitowaniem, wypłaty ekwiwalentu pieniężnego
w celu pokrycia kosztów przejazdu związanych ze stawieniem się do tej służby,
w wysokości i według zasad określonych w ust. 2 i 5.
5. Zwrot kosztów przejazdu nie przysługuje w przypadku zapewnienia
bezpłatnego przejazdu lub gdy przejazd następuje w granicach miejscowości,
w której znajduje się miejsce odbywania czynnej służby wojskowej.
6. W razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny przejazdy na podstawie
kart mobilizacyjnych i kart powołania są bezpłatne.

art. 73. więcej Art. 73. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółowe warunki, tryb i terminy powoływania do czynnej służby wojskowej
i zwalniania z tej służby, uwzględniając potrzeby uzupełnieniowe rodzajów Sił
Zbrojnych oraz różne okresy szkolenia w wojskowych ośrodkach szkolenia.

Art. 73a. 1. Przełożeni ponoszą odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa
i higieny służby żołnierzy i są obowiązani zapewnić warunki ochrony ich życia
i zdrowia przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.
2. Żołnierz jest obowiązany do przestrzegania przepisów i zasad
bezpieczeństwa i higieny pracy.
3. W zakresie wymienionym w ust. 1 i 2, do żołnierzy stosuje się
odpowiednio przepisy działu dziesiątego ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. –
Kodeks pracy, z wyjątkiem art. 209, art. 210, art. 230 § 2, art. 232, art. 234 § 2,
art. 235, art. 237, art. 237¹, art. 237⁷ § 1 pkt 1 i § 2–4, art. 237⁸ § 1, art. 237⁹ § 3 oraz art. 237¹¹ § 4.
4. W zakresie szczegółowego stosowania przepisów Kodeksu pracy
w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy do żołnierzy, o których mowa
w ust. 1–3, mają zastosowanie przepisy wydane na podstawie art. 70 ust. 4 ustawy
z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych.

Art. 73b. 1. Spełnienie obowiązku odbycia zasadniczej służby wojskowej lub
przeszkolenia wojskowego albo zasadniczej służby lub szkolenia w obronie
cywilnej, służby zastępczej lub służby w formacjach uzbrojonych niewchodzących
w skład Sił Zbrojnych przez osoby podlegające obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej i przeniesienie ich do rezerwy uznaje się za uregulowanie przez nie stosunku do służby wojskowej.
2. Za posiadające uregulowany stosunek do służby wojskowej uważa się
również inne osoby, które nie podlegają powszechnemu obowiązkowi obrony oraz
w zakresie dotyczącym osób, o których mowa w ust. 1, obowiązkowi odbycia
służby wojskowej.
3. Osobom, o których mowa w ust. 1 lub 2, wojskowy komendant uzupełnień
na żądanie tych osób wydaje zaświadczenie o ich stosunku do służby wojskowej.

art. 74. więcej Art. 74. 1. Ze względu na posiadany stopień wojskowy żołnierze są
szeregowymi, podoficerami lub oficerami.
2. Stopniami wojskowymi są następujące stopnie, z zastrzeżeniem ust. 2a:
1) szeregowych:
a) szeregowy,
b) starszy szeregowy;
2) podoficerskie:
a) podoficerów młodszych:
– kapral,
– starszy kapral,
– plutonowy,
b) podoficerów:
– sierżant,
– starszy sierżant,
– młodszy chorąży,
c) podoficerów starszych:
– chorąży,
– starszy chorąży,
– starszy chorąży sztabowy;
3) oficerskie:
a) oficerów młodszych:
– podporucznik,
– porucznik,
– kapitan,
b) oficerów starszych:
– major,
– podpułkownik,
– pułkownik,
c) generalskie:
– generał brygady,
– generał dywizji,
– generał broni,
– generał.
2a. W Marynarce Wojennej stopniami wojskowymi są stopnie:
1) szeregowych:
a) marynarz,
b) starszy marynarz;
2) podoficerskie:
a) podoficerów młodszych:
– mat,
– starszy mat,
– bosmanmat,
b) podoficerów:
– bosman,
– starszy bosman,
– młodszy chorąży marynarki,
c) podoficerów starszych:
– chorąży marynarki,
– starszy chorąży marynarki,
– starszy chorąży sztabowy marynarki;
3) oficerskie:
a) oficerów młodszych:
– podporucznik marynarki,
– porucznik marynarki,
– kapitan marynarki,
b) oficerów starszych:
– komandor podporucznik,
– komandor porucznik,
– komandor,
c) admiralskie:
– kontradmirał,
– wiceadmirał,
– admirał floty,
– admirał.
3. Najwyższym stopniem wojskowym jest stopień Marszałka Polski.
4. Minister Obrony Narodowej może ustalać również inne nazwy stopni
wojskowych w poszczególnych rodzajach wojsk lub służb równoznaczne ze
stopniami wymienionymi w ust. 2 oraz ustanawiać w drodze rozporządzenia nowe
stopnie wojskowe.

art. 75. więcej Art. 75. 1. Stopnie wojskowe są dożywotnie.
2. Stopień wojskowy jest tytułem żołnierza.
3. Minister Obrony Narodowej może, w drodze rozporządzenia, wprowadzić
inne tytuły wojskowe oraz określić zasady używania stopni i innych tytułów
wojskowych, uwzględniając potrzeby Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

art. 76. więcej Art. 76. 1. Stopień wojskowy szeregowego otrzymują bez szczególnego
nadania osoby powołane po raz pierwszy do czynnej służby wojskowej – z dniem
stawienia się do tej służby.
2. Nadanie wyższego stopnia wojskowego następuje w drodze mianowania.
3. Na stopnie wojskowe szeregowych i podoficerów mianuje Minister Obrony
Narodowej lub organy wojskowe, którymi są: Szef Sztabu Generalnego Wojska
Polskiego, dowódca rodzaju Sił Zbrojnych, Komendant Główny Żandarmerii
Wojskowej, Dowódca Garnizonu Warszawa, terenowe organy administracji
wojskowej oraz inni dowódcy jednostek wojskowych, co najmniej od szczebla
pułku (równorzędni).
4. Na pierwszy stopień oficerski (podporucznika) oraz na stopnie oficerskie
generałów i admirałów mianuje Prezydent na wniosek Ministra Obrony Narodowej.
5. Na pozostałe stopnie oficerskie mianuje Minister Obrony Narodowej.
6. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Ministra Obrony
Narodowej mianuje na stopień wojskowy Marszałka Polski oficera posiadającego
stopień wojskowy generała (admirała) za wyjątkowe zasługi dla Sił Zbrojnych.
7. W razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny na wyższy stopień
wojskowy mianuje:
1) w przypadku stopnia wojskowego podporucznika – w drodze postanowienia
Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych;
2) w przypadku stopni wojskowych generałów i admirałów – w drodze
postanowienia Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Naczelnego
Dowódcy Sił Zbrojnych;
3) w pozostałych przypadkach – odpowiednio w drodze decyzji lub rozkazu
Minister Obrony Narodowej lub Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych, a także
organy wojskowe, którymi są: Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego,
dowódca rodzaju Sił Zbrojnych, Szef Służby Kontrwywiadu Wojskowego,
Szef Służby Wywiadu Wojskowego, Komendant Główny Żandarmerii
Wojskowej, Dowódca Garnizonu Warszawa, terenowe organy administracji
wojskowej oraz inni dowódcy jednostek wojskowych, oddziałów lub pododdziałów.
8. Minister Obrony Narodowej, a w przypadkach, o których mowa w ust. 4,
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, w czasie pokoju mogą mianować na wyższy
stopień wojskowy również osoby, które z racji ukończonego wieku lub stanu
zdrowia nie podlegają obowiązkowi służby wojskowej, oraz żołnierzy rezerwy:
1) w uznaniu ich zasług z tytułu udziału w walkach o niepodległość państwa polskiego;
2) w uznaniu ich szczególnych zasług z tytułu działalności na rzecz suwerennej
i demokratycznej Rzeczypospolitej Polskiej;
3) w uznaniu ich zasług z tytułu udziału w misjach i operacjach poza granicami państwa;
4) w uznaniu ich zasług za wykonywanie prac lub zadań na rzecz obronności
państwa, w tym tych, którzy:
a) działają lub działali w organizacjach pozarządowych, wykonujących
działania o charakterze obronnym, edukacyjno-wychowawczym lub
w zakresie bezpieczeństwa publicznego,
b) są zatrudnieni lub byli zatrudnieni w organach władzy publicznej albo
w podmiotach posiadających osobowość prawną,
c) posiadają nadany pracowniczy przydział mobilizacyjny lub przydział
organizacyjno-mobilizacyjny;
5) jeżeli posiadają nadany przydział mobilizacyjny albo przewiduje się nadanie
im takiego przydziału i odbyli ćwiczenia wojskowe lub okresową służbę
wojskową;
6) w przypadkach uzasadnionych potrzebami Sił Zbrojnych, pomimo nieodbycia
ćwiczeń wojskowych lub okresowej służby wojskowej, jeżeli posiadają
zawód lub wykształcenie przydatne na stanowisku służbowym w jednostce
wojskowej.
8a. Mianowanie na wyższy stopień wojskowy może nastąpić:
1) w przypadku, o którym mowa w ust. 8 pkt 1 i 2, w stosunku do:
a) osób posiadających stopnie wojskowe szeregowych lub podoficerów –
na pierwszy stopień oficerski (podporucznika),
b) osób posiadających stopnie oficerskie – na wyższe stopnie oficerskie;
2) w przypadkach, o których mowa w ust. 8 pkt 3, tylko jeden raz w ramach
danego korpusu kadry zawodowej Sił Zbrojnych;
3) w przypadkach, o których mowa w ust. 8 pkt 4, tylko w ramach danego
korpusu kadry zawodowej Sił Zbrojnych, jeżeli od poprzedniego mianowania
upłynęły co najmniej trzy lata;
4) w przypadkach, o których mowa w ust. 8 pkt 5, jeżeli w posiadanym stopniu
wojskowym pełnili okresową służbę wojskową lub odbyli odpowiednią liczbę
dni ćwiczeń wojskowych;
5) w przypadkach, o których mowa w ust. 8 pkt 6, jeżeli posiadają nadany
przydział mobilizacyjny przez okres co najmniej roku lub byli zamustrowani
na statku żeglugi morskiej przewidzianym na potrzeby mobilizacyjne i od
poprzedniego mianowania upłynęły co najmniej trzy lata.
8b. W szczególnie uzasadnionych przypadkach za zasługi, o których mowa
w ust. 8 pkt 1 lub 2, może nastąpić pośmiertne mianowanie na wyższy stopień
wojskowy. Mianowanie to może nastąpić tylko raz.
9. Warunkiem mianowania żołnierza na pierwszy stopień wojskowy w czasie
pokoju jest:
1) w korpusie podoficerów – posiadanie przez niego wykształcenia co najmniej
na poziomie szkoły ponadgimnazjalnej lub ponadpodstawowej i zdanie
egzaminu na podoficera;
2) w korpusie oficerskim – posiadanie przez niego wykształcenia wyższego
i zdanie egzaminu na oficera.
10. Żołnierze w czynnej służbie wojskowej mogą być mianowani w czasie
pokoju na kolejny wyższy stopień wojskowy, jeżeli spełniają łącznie następujące
warunki:
1) uzyskają pozytywne wyniki w szkoleniu wojskowym;
2) otrzymali pozytywną opinię służbową;
3) są zdyscyplinowani;
4) ukończyli kurs lub szkolenie wojskowe wymagane dla stopnia wojskowego,
na który mają być mianowani.
11. (uchylony)
11a. (uchylony)
12. Mianowania na wyższy stopień wojskowy nie można dokonać wobec osób
skazanych za przestępstwo popełnione z winy umyślnej, z wyjątkiem przypadku,
gdy w czasie wojny żołnierz zasłużył się męstwem na polu walki.
13. W razie śmierci żołnierza w czynnej służbie wojskowej, mającej związek
z tą służbą, za jego zasługi na rzecz obronności państwa, Minister Obrony
Narodowej, a w przypadkach, o których mowa w ust. 4, Prezydent
Rzeczypospolitej Polskiej, może mianować pośmiertnie tego żołnierza na wyższy
stopień wojskowy.
13a. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej określi, w drodze rozporządzenia,
tryb nadawania stopni wojskowych, o których mowa w ust. 4 i 6, uwzględniając
potrzeby Sił Zbrojnych.
14. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółowe warunki, tryb i sposób mianowania na stopnie wojskowe, na które mogą mianować Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej albo Minister Obrony Narodowej, oraz stopnie wojskowe, na które mogą mianować organy wojskowe,
o których mowa w ust. 3 i 7 pkt 3, a także wzór wniosku, uwzględniając
w szczególności różne rodzaje czynnej służby wojskowej, o której mowa w art. 55
ust. 1, przebieg służby wojskowej lub przeznaczenie żołnierza rezerwy na wypadek
ogłoszenia mobilizacji i czas wojny, a także potrzeby uzupełnieniowe Sił
Zbrojnych w zakresie stanu osobowego.
15. (uchylony)

Art. 76a. 1. Osobę posiadającą stopień policyjny, Agencji Bezpieczeństwa
Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Biura Ochrony Rządu, Służby Ochrony
Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Kontrwywiadu Wojskowego,
Służby Wywiadu Wojskowego, Służby Więziennej lub Straży Granicznej,
powołaną na jej wniosek lub za jej zgodą do odbycia ćwiczeń wojskowych lub
pełnienia służby przygotowawczej, okresowej służby wojskowej lub służby
wojskowej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny, można mianować na
stopień wojskowy określony dla stanowiska służbowego, na które została
wyznaczona, równorzędny z posiadanym stopniem w odpowiedniej służbie, jeżeli
przemawiają za tym potrzeby Sił Zbrojnych.
2. Osobę, o której mowa w ust. 1, powołaną na jej wniosek lub za jej zgodą
do odbycia ćwiczeń wojskowych lub pełnienia służby przygotowawczej, okresowej
służby wojskowej lub służby wojskowej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie
wojny, mianuje się na odpowiedni stopień wojskowy na zasadach określonych dla
żołnierzy rezerwy w czasie odbywania tych ćwiczeń lub pełnienia tej służby, jeśli
spełnia warunki do tego mianowania.
3. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, stopnie policyjne,
Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Biura Ochrony Rządu,
Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Kontrwywiadu
Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Służby Więziennej lub Straży
Granicznej odpowiadające poszczególnym stopniom wojskowym. Rozporządzenie
powinno uwzględniać równorzędność pierwszych stopni w poszczególnych korpusach.

art. 77. więcej Art. 77. (uchylony).

art. 78. więcej Art. 78. 1. Żołnierz traci stopień wojskowy w razie:
1) zrzeczenia się obywatelstwa polskiego;
2) uprawomocnienia się wyroku sądu orzekającego środek karny pozbawienia
praw publicznych albo degradacji;
3) odmowy złożenia przysięgi wojskowej.
2. W przypadkach określonych w ust. 1 pkt 2 żołnierz zachowuje stopień
wojskowy szeregowego (marynarza).

art. 79. więcej Art. 79. (uchylony).

art. 80. więcej Art. 80. 1. Żołnierz odzyskuje stopień wojskowy w razie uchylenia
prawomocnego wyroku sądu, w którym został zastosowany środek karny
pozbawienia praw publicznych albo degradacji lub obniżenia stopnia wojskowego.
2. W razie ponownego uzyskania obywatelstwa polskiego osoba pozbawiona
stopnia wojskowego odzyskuje stopień szeregowego, chyba że organ uprawniony
do mianowania uzna za wskazane przywrócić jej utracony wyższy stopień
wojskowy. Przywrócenie stopnia wojskowego następuje w drodze decyzji
administracyjnej.

art. 81. więcej Art. 81. 1. Za szczególne osiągnięcia w pracy lub zasługi dla
Rzeczypospolitej Polskiej można żołnierzowi przywrócić stopień wojskowy.
2. Przywrócenie stopnia wojskowego w razie jego utraty wskutek
zastosowania środka karnego pozbawienia praw publicznych nie może nastąpić
przed upływem czasu, na który został zastosowany ten środek karny.
3. O przywróceniu stopnia wojskowego orzeka organ właściwy do
mianowania na ten stopień. O przywróceniu stopnia podporucznika orzeka Minister
Obrony Narodowej. Przywrócenie stopnia wojskowego następuje w drodze decyzji administracyjnej.

art. 82. więcej Art. 82. 1. Czas trwania zasadniczej służby wojskowej wynosi dziewięć miesięcy.
2. Służbę określoną w ust. 1 odbywa się w jednym nieprzerwanym okresie.
3. (uchylony)
4. Minister Obrony Narodowej może, w drodze rozporządzenia, ograniczać
czas trwania zasadniczej służby wojskowej, stosownie do potrzeb Sił Zbrojnych
i jeżeli nie zagraża to obronności lub bezpieczeństwu Państwa.
5. W przypadkach gdy wymaga tego konieczność zapewnienia obrony lub
bezpieczeństwa państwa, Rada Ministrów może przedłużyć, w drodze
rozporządzenia, czas trwania zasadniczej służby wojskowej o okres
nieprzekraczający łącznie sześciu miesięcy.
6. (uchylony)

art. 83. więcej Art. 83. 1. Do odbycia zasadniczej służby wojskowej powołuje się osoby
przeznaczone zgodnie z art. 45 do tej służby oraz osoby podlegające kwalifikacji
wojskowej, które zgłosiły się ochotniczo do jej odbycia.
2. Do odbycia zasadniczej służby wojskowej powołuje się również osoby
uznane za zdolne do służby wojskowej, które ukończyły osiemnaście lat życia
i zgłosiły się ochotniczo do tej służby.
3. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:
1) tryb postępowania w sprawach ochotniczego zgłaszania się do odbycia
zasadniczej służby wojskowej, uwzględniając kwalifikacje ochotników
przydatne w czynnej służbie wojskowej oraz potrzeby uzupełnieniowe Sił Zbrojnych;
2) sposób odbywania zasadniczej służby wojskowej.
Rozporządzenie powinno w szczególności określać sposób i tryb postępowania
organów wojskowych w zakresie przyjmowania osób powołanych do zasadniczej
służby wojskowej, wyznaczania, zmiany i zwalniania żołnierzy ze stanowisk
służbowych, przenoszenia do innych jednostek wojskowych, delegowania
i podróży służbowych, a także rodzaje i sposób opiniowania służbowego,
z uwzględnieniem prawa żołnierzy do składania zażaleń w tych sprawach.

art. 84. więcej Art. 84. (uchylony).

art. 85. więcej Art. 85. Żołnierze przeniesieni w czasie odbywania zasadniczej służby
wojskowej do jednostki wojskowej, w której służba ta trwa dłużej lub krócej od
okresu, na jaki ich powołano, są obowiązani do odbywania służby przez czas
ustalony dla żołnierzy tej jednostki.

art. 86. więcej Art. 86. (uchylony).

Art. 86a. Do czasu trwania czynnej służby wojskowej nie zalicza się okresu
samowolnego opuszczenia jednostki wojskowej, w której żołnierz odbywa służbę,
lub wyznaczonego miejsca przebywania albo samowolnego pozostawania poza
nimi. Jednakże okres ten można zaliczyć do czasu trwania czynnej służby
wojskowej, jeżeli w późniejszym okresie żołnierz wyróżnił się wzorową służbą.

art. 87. więcej Art. 87. 1. Żołnierza, który odbył zasadniczą służbę wojskową, dowódca
jednostki wojskowej przenosi do rezerwy.
2. Przed odbyciem zasadniczej służby wojskowej dowódca jednostki
wojskowej zwalnia żołnierza z tej służby w razie:
1) uznania go ze względu na stan zdrowia za czasowo niezdolnego do czynnej
służby wojskowej lub niezdolnego do czynnej służby wojskowej w czasie
pokoju albo za trwale i całkowicie niezdolnego do czynnej służby wojskowej
w czasie pokoju oraz w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny;
2) konieczności sprawowania przez niego bezpośredniej opieki nad członkiem
rodziny; przepis art. 39 ust. 1 pkt 3 stosuje się odpowiednio;
3) wybrania go na posła, w tym do Parlamentu Europejskiego, lub senatora;
4) zarządzenia w stosunku do niego wykonania kary pozbawienia wolności,
w tym również kary zastępczej.
2a. W przypadkach, o których mowa w ust. 2 pkt 2 i 3, wojskowy komendant
uzupełnień z urzędu udziela żołnierzom zwolnionym z zasadniczej służby
wojskowej przed jej odbyciem odroczenia zasadniczej służby wojskowej,
określając zarazem okres jego trwania. Przepis art. 40 ust. 2 stosuje się
odpowiednio.
3. Po ustaniu przyczyn zwolnienia z zasadniczej służby wojskowej,
określonych w ust. 2, wojskowy komendant uzupełnień powołuje żołnierza do
odbycia pozostałego okresu tej służby, jeżeli nie zachodzą okoliczności
uzasadniające udzielenie odroczenia z innego tytułu, albo przenosi go do rezerwy
w ostatnim dniu upływu trzech miesięcy następujących po dniu, w którym ustały
przyczyny lub okoliczności wyłączające możliwość tego powołania.
3a. Żołnierz – kobieta, odbywający zasadniczą służbę wojskową i zwolniony
z tej służby z powodu uznania go za czasowo niezdolnego do czynnej służby
wojskowej ze względu na ciążę, nie podlega powołaniu do odbycia pozostałego okresu tej służby. Z dniem zwolnienia ze służby dowódca jednostki wojskowej przenosi tego żołnierza do rezerwy.
4. Odroczenia, o którym mowa w ust. 3, wojskowy komendant uzupełnień
udziela w przypadkach, o których mowa w art. 39 ust. 1 pkt 1–6.
4a. Żołnierza, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, niepowołanego do odbycia
pozostałego okresu zasadniczej służby wojskowej z powodu odroczenia tej służby,
w przypadku, o którym mowa w art. 39 ust. 1 pkt 3, wojskowy komendant
uzupełnień przenosi do rezerwy w ostatnim dniu upływu łącznego okresu
trzydziestu sześciu miesięcy tych odroczeń.
5. Przeniesienie do rezerwy żołnierza zwolnionego przed odbyciem
zasadniczej służby wojskowej, w przypadku uznania tego żołnierza za niezdolnego
do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju, należy do dowódcy jednostki
wojskowej i następuje z dniem jego zwolnienia z tej służby.
6. Minister Obrony Narodowej może, w drodze decyzji administracyjnej, na
udokumentowany wniosek żołnierza uzasadniony szczególnie ważnymi względami
osobistymi lub rodzinnymi, złożony drogą służbową, zwolnić go z czynnej służby
wojskowej przed odbyciem zasadniczej służby wojskowej i przenieść do rezerwy,
jeżeli nie stoją temu na przeszkodzie potrzeby uzupełnieniowe Sił Zbrojnych.

Art. 87a. (uchylony).

art. 88. więcej Art. 88. 1. O konieczności sprawowania przez żołnierza bezpośredniej opieki
nad członkiem rodziny, o którym mowa w art. 39 ust. 1 pkt 3, orzeka na wniosek
tego żołnierza wójt lub burmistrz (prezydent miasta), określając każdorazowo
zgodnie z jego wnioskiem okres sprawowania tej opieki, jednorazowo nie dłuższy
jednak niż dwanaście miesięcy.
2. Decyzję wójta lub burmistrza (prezydenta miasta) doręcza się żołnierzowi
i właściwemu organowi wojskowemu na piśmie wraz z uzasadnieniem.
3. Od decyzji wójta lub burmistrza (prezydenta miasta) przysługuje
żołnierzowi oraz właściwemu organowi wojskowemu odwołanie do wojewody
w terminie czternastu dni od dnia doręczenia decyzji. Decyzja ta może być
zmieniona przez wojewodę również z urzędu, jeżeli została wydana z naruszeniem
przepisów prawa.
4. Ostateczne decyzje w sprawach, o których mowa w ust. 1, są wiążące dla
dowódców jednostek wojskowych.
5. W sprawach orzekania o konieczności sprawowania przez żołnierza
bezpośredniej opieki nad członkiem rodziny stosuje się przepisy wydane na
podstawie art. 39a ust. 5.

art. 89. więcej Art. 89. (uchylony).

art. 90. więcej Art. 90. 1. Żołnierze mogą być zwolnieni z zasadniczej służby wojskowej
przedterminowo z pozostawieniem w dyspozycji dowódcy jednostki wojskowej.
1a. Zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, może nastąpić z przyczyn
służbowych uzasadniających natychmiastowe dokonanie zmiany stanu
ewidencyjnego żołnierzy odbywających czynną służbę wojskową w jednostce wojskowej.
1b. Zwolnienia, o którym mowa w ust. 1, dokonuje dowódca jednostki
wojskowej za zgodą lub na polecenie Ministra Obrony Narodowej.
1c. Żołnierzom, o których mowa w ust. 1, w okresie pozostawania
w dyspozycji dowódcy jednostki wojskowej, nie przysługują świadczenia z tytułu
odbywania czynnej służby wojskowej, określone w niniejszej ustawie.
2. Przeniesienie do rezerwy żołnierzy zwolnionych z zasadniczej służby
wojskowej przedterminowo należy do wojskowego komendanta uzupełnień
i następuje z upływem ustawowego czasu trwania tej służby, liczonego od dnia
rozpoczęcia jej odbywania.
3. Przed przeniesieniem do rezerwy żołnierze zwolnieni z zasadniczej służby
wojskowej przedterminowo mogą być w każdym czasie wezwani przez dowódcę
jednostki wojskowej lub wojskowego komendanta uzupełnień do dalszego jej odbywania.
4. Nie wzywa się do odbycia pozostałego okresu zasadniczej służby
wojskowej tych żołnierzy, którzy odbyli co najmniej osiem miesięcy czynnej
służby wojskowej.

Art. 90a. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:
1) szczegółowy tryb postępowania w zakresie zwalniania żołnierzy
z zasadniczej służby wojskowej przed jej odbyciem, a także przenoszenia do
rezerwy tych żołnierzy, ustalając terminy, w których następuje zwolnienie ze służby i przeniesienie do rezerwy, uwzględniając czynności podlegające wykonaniu przez poszczególne organy wojskowe, zróżnicowanie
postępowania w zależności od podstaw zwolnienia oraz niezbędny okres
konieczny do rozliczenia się żołnierza z jednostką wojskową;
2) szczegółowe przypadki, warunki i sposób postępowania w zakresie wzywania
żołnierzy zwolnionych przedterminowo z zasadniczej służby wojskowej do
odbycia pozostałego okresu tej służby, mając na względzie, że wezwanie do
odbycia pozostałego okresu zasadniczej służby wojskowej doręcza się
żołnierzowi na piśmie, co najmniej na trzy dni przed dniem stawienia się do tej służby.

art. 91. więcej Art. 91. Ilekroć w ustawie jest mowa o „absolwentach szkół wyższych”,
rozumie się przez to osoby podlegające kwalifikacji wojskowej, które złożyły
egzaminy wymagane planem studiów, w tym egzamin dyplomowy, i uzyskały
uprawnienia do otrzymania dyplomu.

art. 92. więcej Art. 92. 1. Absolwenci szkół wyższych są obowiązani do odbycia
przeszkolenia wojskowego.
2. Obowiązkowi odbycia przeszkolenia wojskowego podlegają również
absolwenci szkół wyższych, którzy ukończyli studia za granicą.
2a. Absolwenci szkół wyższych zamiast przeszkolenia wojskowego mogą
odbywać na własną prośbę zasadniczą służbę wojskową.
3. Absolwenci szkół wyższych będący żołnierzami rezerwy mogą odbyć
przeszkolenie wojskowe na własną prośbę.
4. Rada Ministrów może nałożyć, w drodze rozporządzenia, obowiązek
odbycia przeszkolenia wojskowego również na absolwentki szkół wyższych
posiadające kwalifikacje przydatne do czynnej służby wojskowej. Przepis art. 48
ust. 2 stosuje się odpowiednio.

art. 93. więcej Art. 93. 1. Przeszkolenie wojskowe absolwentów szkół wyższych odbywa się
w jednostkach wojskowych w wymiarze do trzech miesięcy.
2. Absolwentów szkół wyższych powołuje się do odbycia przeszkolenia
wojskowego nie później niż w terminie dwunastu miesięcy od dnia otrzymania zawiadomienia przez wojskowego komendanta uzupełnień o tym, że stali się oni absolwentami szkół wyższych, a w przypadku wystąpienia okoliczności, o których
mowa w art. 46 ust. 2, nie później niż w terminie dwunastu miesięcy od dnia
zawiadomienia wojskowego komendanta uzupełnień o ustaniu tych okoliczności.
Przepisy art. 46 ust. 3 i 4 oraz 10 i 11 stosuje się odpowiednio.
2a. W ostatnim dniu upływu okresu, o którym mowa w ust. 2, absolwentów
szkół wyższych niepowołanych do odbycia przeszkolenia wojskowego przenosi się
do rezerwy, o ile nie zostaną oni wcześniej przeniesieni do rezerwy na podstawie art. 46.
3. W sprawach odroczenia przeszkolenia wojskowego absolwentom szkół
wyższych stosuje się odpowiednio art. 38–42.
4. Wojskowy komendant uzupełnień odracza absolwentowi szkoły wyższej,
na jego wniosek, przeszkolenie wojskowe również wtedy, gdy bezpośrednio po
ukończeniu studiów podjął kształcenie w szkole doktorskiej. W takim przypadku
absolwenta szkoły wyższej powołuje się do odbycia przeszkolenia wojskowego nie
później niż w ciągu dwunastu miesięcy od dnia uchylenia lub wygaśnięcia decyzji
o odroczeniu. Przepis art. 42 stosuje się odpowiednio.
5. (uchylony)
6. (uchylony)

Art. 93a. (uchylony).

Art. 93b. (uchylony).

Art. 93c. Przeszkolenie wojskowe, o którym mowa w art. 92 ust. 1, kończy
się egzaminem.

Art. 93d. Koszty związane z odbywaniem przeszkolenia wojskowego przez
absolwentów szkół wyższych pokrywa się z budżetu państwa z części, której
dysponentem jest Minister Obrony Narodowej.

Art. 93e. (uchylony).

art. 94. więcej Art. 94. 1. (uchylony)
2. W sprawach zwalniania żołnierzy z przeszkolenia wojskowego przed jego
odbyciem stosuje się odpowiednio art. 87, 88 i 90a.
3. (uchylony)

art. 95. więcej Art. 95. (uchylony).

art. 96. więcej Art. 96. (uchylony).

art. 97. więcej Art. 97. 1. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, może zwolnić
absolwentów niektórych szkół wyższych z obowiązku odbycia przeszkolenia
wojskowego.
2. Studenci, którzy nie stali się absolwentami szkół wyższych, podlegają
obowiązkowi odbycia czynnej służby wojskowej na zasadach ogólnych.

Art. 97a. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, tryb
przeznaczania i powoływania absolwentów szkół wyższych do odbycia
przeszkolenia wojskowego oraz zwalniania z niego, a także jego przebieg. W rozporządzeniu należy w szczególności uwzględnić, aby przy przeznaczaniu
i powoływaniu absolwentów szkół wyższych do odbycia przeszkolenia
wojskowego dążyć do zapewnienia zgodności wykształcenia, kierunku studiów lub
kwalifikacji zawodowych posiadanych przez absolwentów szkół wyższych
z potrzebami uzupełnieniowymi Sił Zbrojnych, a w zakresie przebiegu
przeszkolenia wojskowego przyjmowanie do jednostek wojskowych w celu
odbycia przeszkolenia wojskowego i zwalnianie z niego odbywało się sprawnie
i z zachowaniem indywidualnego charakteru przyjęcia każdego absolwenta,
natomiast wyznaczanie i zwalnianie żołnierzy ze stanowisk służbowych
uwzględniało zróżnicowane uwarunkowania służby.

Art. 97b. W zakresie podlegania przez absolwentów szkół wyższych
obowiązkowi odbywania przeszkolenia wojskowego przepis art. 47a stosuje się
odpowiednio.

art. 98. więcej Art. 98. (uchylony).

Art. 98a. 1. Ochotnicy posiadający uregulowany stosunek do służby
wojskowej, a także inne osoby niepodlegające obowiązkowi odbycia zasadniczej
służby wojskowej lub przeszkolenia wojskowego, mogą pełnić na ich wniosek lub
za ich zgodą służbę przygotowawczą.
2. Służby przygotowawczej nie pełni się w okresie trwania obowiązku
odbywania zasadniczej służby wojskowej oraz przeszkolenia wojskowego.
3. Stosunek służbowy służby przygotowawczej powstaje w drodze
powołania, na podstawie dobrowolnego zgłoszenia się do tej służby.
4. Do służby przygotowawczej może być powołana osoba niekarana za
przestępstwo umyślne, posiadająca obywatelstwo polskie, odpowiednią zdolność
fizyczną i psychiczną do pełnienia czynnej służby wojskowej, wiek co najmniej
osiemnastu lat i wykształcenie:
1) co najmniej wyższe – w przypadku kształcenia na potrzeby korpusu oficerów;
2) co najmniej średnie lub średnie branżowe – w przypadku kształcenia na
potrzeby korpusu podoficerów;
3) co najmniej gimnazjalne albo podstawowe po ukończeniu ośmioletniej szkoły
podstawowej – w przypadku kształcenia na potrzeby korpusu szeregowych.

Art. 98b. 1. Żołnierzy służby przygotowawczej kształci się w szkołach
wojskowych i ośrodkach szkolenia.
2. Szkołami wojskowymi, o których mowa w ust. 1, są uczelnie wojskowe
i szkoły podoficerskie.
3. Żołnierzy służby przygotowawczej kształcą na potrzeby korpusu:
1) oficerów – uczelnie wojskowe;
2) podoficerów – szkoły podoficerskie;
3) szeregowych – ośrodki szkolenia.
4. Żołnierzy służby przygotowawczej w ramach kształcenia można szkolić
również w jednostkach wojskowych.
5. Służba przygotowawcza kończy się egzaminem.

Art. 98c. Z dniem rozpoczęcia pełnienia służby przygotowawczej żołnierze
służby przygotowawczej otrzymują bez szczególnego nadania tytuł:
1) podchorążego, jeżeli kształcą się na oficera;
2) kadeta, jeżeli kształcą się na podoficera;
3) elewa, jeżeli kształcą się na szeregowego.
Art. 98d. 1. Czas trwania służby przygotowawczej wynosi:
1) dla żołnierza kształcącego się na oficera – do sześciu miesięcy;
2) dla żołnierza kształcącego się na podoficera – do pięciu miesięcy;
3) dla żołnierza kształcącego się na szeregowego – do czterech miesięcy.
2. Służba przygotowawcza w przypadku studentów uczelni wyższych może
być pełniona w kilku okresach w czasie letnich przerw wakacyjnych.
3. Czas trwania służby przygotowawczej w przypadku absolwentów szkół
realizujących programy innowacyjne lub eksperymentalne przysposobienia
obronnego lub edukacji dla bezpieczeństwa oraz członków organizacji
pozarządowych, którzy odbyli w tych szkołach lub organizacjach pozarządowych
szkolenie odpowiadające w określonym zakresie programowi kształcenia
realizowanemu w ramach służby przygotowawczej, może być ograniczony –
stosownie do regulaminu kształcenia tej służby – pod warunkiem zawarcia
porozumienia w tej sprawie przez szkołę lub organizację pozarządową
z komendantem szkoły wojskowej lub ośrodka szkolenia, o których mowa
w art. 98b ust. 1. Porozumienie wymaga zatwierdzenia przez Szefa Sztabu
Generalnego Wojska Polskiego.

Art. 98e. 1. Żołnierza, który wcześniej nie pełnił czynnej służby wojskowej,
w tym zawodowej służby wojskowej lub służby kandydackiej, z dniem zwolnienia
ze służby przygotowawczej komendant szkoły wojskowej lub ośrodka szkolenia
albo dowódca jednostki wojskowej przenosi do rezerwy.
2. Żołnierza pełniącego służbę przygotowawczą zwalnia się z tej służby,
przed upływem czasu jej trwania, w przypadku:
1) zrzeczenia się obywatelstwa polskiego;
2) wybrania na posła, w tym do Parlamentu Europejskiego, lub senatora;
3) uznania ze względu na stan zdrowia za trwale lub czasowo niezdolnego do
czynnej służby wojskowej;
4) utraty stopnia wojskowego albo degradacji;
5) prawomocnego orzeczenia kary dyscyplinarnej usunięcia ze służby
przygotowawczej;
6) prawomocnego orzeczenia środka karnego pozbawienia praw publicznych lub
zakazu wykonywania zawodu żołnierza;
7) skazania prawomocnym wyrokiem na karę ograniczenia wolności lub karę
pozbawienia wolności.
8) (uchylony)
3. Zwolnienie ze służby przygotowawczej następuje decyzją komendanta
szkoły wojskowej lub ośrodka szkolenia albo decyzją dowódcy jednostki wojskowej.
4. W przypadku zwolnienia żołnierza ze służby przygotowawczej lub
odmowy przyjęcia przez niego przydziału kryzysowego żołnierz ten nie ponosi
kosztów, związanych z przebiegiem tej służby, także w przypadku niepodjęcia
przez niego innego rodzaju czynnej służby wojskowej.
5. Żołnierza pełniącego służbę przygotowawczą można zwolnić z tej służby
przed upływem czasu jej trwania w przypadku nieuzyskiwania przez niego
zadowalających wyników w nauce lub niezaliczenia egzaminów prowadzonych
zgodnie z programem szkolenia, a także na jego pisemny wniosek złożony drogą
służbową i uzasadniony szczególnie ważnymi względami osobistymi lub rodzinnymi.

Art. 98f. Okres pełnienia służby przygotowawczej wlicza się pracownikowi
do okresu zatrudnienia w zakresie wszystkich uprawnień wynikających ze stosunku pracy.

Art. 98g. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:
1) szczegółowe warunki, tryb i terminy powoływania do służby
przygotowawczej, w tym wzór wniosku i dokumenty składane o powołanie
do tej służby, oraz terminy zwalniania z tej służby, uwzględniając potrzeby
uzupełnieniowe Sił Zbrojnych, w tym potrzeby Narodowych Sił
Rezerwowych i różne okresy kształcenia;
2) regulamin kształcenia żołnierzy służby przygotowawczej, przebieg służby
przygotowawczej oraz przebieg i czas trwania kształcenia, w zależności od
korpusu, na którego potrzeby żołnierz będzie kształcony, uwzględniając
potrzebę optymalizacji efektów tego kształcenia.

Art. 98h. 1. W czasie trwania służby przygotowawczej oraz w przypadku
zwolnienia z tej służby żołnierz podlega opiniowaniu służbowemu w formie opinii służbowej.
2. Opiniowanie służbowe prowadzi w formie pisemnej przełożony żołnierza.
3. Opinia służbowa o żołnierzu służby przygotowawczej zawiera ocenę
przebiegu jego dotychczasowej służby wojskowej, w tym ocenę wykonywania przez niego zadań służbowych i przestrzegania dyscypliny wojskowej oraz
przepisów o ochronie informacji niejawnych, oraz określa jego cechy osobowe,
predyspozycje i uzdolnienia, a także może zawierać informacje pozwalające na
określenie możliwości dalszego wykorzystania żołnierza w ramach powszechnego
obowiązku obrony, w tym na potrzeby Narodowych Sił Rezerwowych.
4. Od opinii służbowej żołnierzowi służby przygotowawczej przysługuje
odwołanie do bezpośredniego przełożonego sporządzającego tę opinię.
5. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:
1) sposób i tryb opiniowania służbowego, w tym metodologię dokonywania
oceny w opiniowaniu służbowym i skalę ocen,
2) tryb postępowania odwoławczego od opinii służbowej,
3) wzór arkusza opinii służbowej
– uwzględniając konieczność uzyskania informacji w zakresie przydatności
żołnierza do dalszej służby wojskowej, cele i charakter tej służby oraz prawo
żołnierza do wniesienia odwołania od opinii służbowej.

Art. 98i. 1. Terytorialną służbę wojskową mogą pełnić, na ich wniosek lub za
ich zgodą, osoby posiadające uregulowany stosunek do służby wojskowej, a także
inne osoby niepodlegające obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej lub
przeszkolenia wojskowego, a w przypadku wprowadzenia obowiązku odbycia
zasadniczej służby wojskowej lub przeszkolenia wojskowego – także osoby
podlegające temu obowiązkowi.
2. Terytorialną służbę wojskową pełni się w jednostkach wojskowych i
związkach organizacyjnych Wojsk Obrony Terytorialnej oraz w Dowództwie
Wojsk Obrony Terytorialnej.
3. Z dniem rozpoczęcia pełnienia terytorialnej służby wojskowej żołnierze
otrzymują tytuł „żołnierz OT”.

Art. 98j. 1. Czas trwania terytorialnej służby wojskowej wynosi od roku do sześciu lat.
2. Czas trwania terytorialnej służby wojskowej może zostać przedłużony na
kolejny okres, na wniosek lub za zgodą żołnierza OT, przez dowódcę jednostki
wojskowej, w której żołnierz OT pełni służbę, w trakcie pełnienia tej służby.

Art. 98k. 1. Stosunek służbowy terytorialnej służby wojskowej powstaje w
drodze powołania, na podstawie dobrowolnego zgłoszenia się do tej służby.
2. W powołaniu wskazuje się miejsce i okres pełnienia terytorialnej służby
wojskowej oraz stanowisko służbowe występujące w etacie jednostki wojskowej
przeznaczone dla żołnierza OT.
3. Do terytorialnej służby wojskowej może być powołana osoba, która spełnia
następujące warunki:
1) posiada obywatelstwo polskie,
2) posiada zdolność fizyczną i psychiczną do pełnienia czynnej służby
wojskowej,
3) posiada wiek co najmniej osiemnastu lat,
4) nie była karana za przestępstwo umyślne,
5) nie była przeznaczona do służby zastępczej,
6) nie pełni innego rodzaju czynnej służby wojskowej lub nie posiada nadanego
przydziału kryzysowego,
7) nie jest reklamowana od obowiązku pełnienia czynnej służby wojskowej w
razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny lub w przypadku nadania
przydziału organizacyjno-mobilizacyjnego w formie zbiorowej listy imiennej
w jednostce przewidzianej do militaryzacji,
8) posiada wykształcenie:
a) co najmniej wyższe – w przypadku pełnienia służby na stanowisku
służbowym w korpusie oficerów,
b) co najmniej średnie lub średnie branżowe – w przypadku pełnienia
służby na stanowisku służbowym w korpusie podoficerów,
c) co najmniej podstawowe – w przypadku pełnienia służby na stanowisku
służbowym w korpusie szeregowych
– jeżeli występują potrzeby uzupełnieniowe Sił Zbrojnych.
4. Powołanie do terytorialnej służby wojskowej może być również uzależnione od:
1) posiadania przez kandydata na żołnierza OT kwalifikacji wymaganych do
zajmowania stanowiska służbowego;
2) posiadania orzeczenia wojskowej pracowni psychologicznej o braku
przeciwskazań do pełnienia służby na stanowiskach wymagających
szczególnych predyspozycji psychofizycznych;
3) złożenia wniosku wraz z ankietą bezpieczeństwa o przeprowadzenie
właściwego postępowania sprawdzającego, o którym mowa w art. 64 ust. 5.
5. Pierwszeństwo w powołaniu do terytorialnej służby wojskowej przysługuje:
1) osobom posiadającym pobyt stały (zamieszkanie) lub pobyt czasowy powyżej
trzech miesięcy na obszarze dyslokacji miejsca pełnienia tej służby;
2) byłym żołnierzom zawodowym;
3) członkom proobronnych organizacji pozarządowych, które podpisały
porozumienie o współpracy z Ministrem Obrony Narodowej lub dowódcami
jednostek wojskowych, posiadającym rekomendacje władz tych organizacji;
4) absolwentom szkół realizujących programy innowacyjne lub
eksperymentalne przysposobienia obronnego lub edukacji dla bezpieczeństwa.
6. W przypadku osób, które wcześniej nie pełniły czynnej służby wojskowej
i nie złożyły przysięgi wojskowej, powołanie może nastąpić wyłącznie na
stanowisko służbowe w korpusie szeregowych.

Art. 98l. W przypadku wprowadzenia obowiązku odbywania zasadniczej
służby wojskowej lub przeszkolenia wojskowego nie podlegają temu obowiązkowi
osoby, które zostały powołane do terytorialnej służby wojskowej i będą ją pełnić
przez okres co najmniej sześciu lat.

Art. 98m. 1. Terytorialną służbę wojskową żołnierz OT pełni rotacyjnie lub dyspozycyjnie.
2. Terytorialną służbę wojskową żołnierz OT pełni rotacyjnie w jednostce
wojskowej, w określonych przez dowódcę jednostki wojskowej dniach służby, co
najmniej raz w miesiącu przez okres dwóch dni w czasie wolnym od pracy.
3. Terytorialną służbę wojskową żołnierz OT może pełnić rotacyjnie również
w inne dni, stosownie do potrzeb Sił Zbrojnych, zgodnie z rocznym wykazem sporządzonym przez dowódcę jednostki wojskowej, w której żołnierz OT pełni
służbę, uzgodnionym z tym żołnierzem.
4. Terytorialną służbę wojskową żołnierz OT pełni dyspozycyjnie poza
jednostką wojskową, pozostając w gotowości do stawienia się do służby pełnionej
rotacyjnie w terminie i miejscu wskazanych przez dowódcę jednostki wojskowej.
5. Żołnierze OT, którzy wcześniej nie pełnili czynnej służby wojskowej i nie
złożyli przysięgi wojskowej, w pierwszym okresie pełnią terytorialną służbę
wojskową rotacyjnie nieprzerwanie przez okres szesnastu dni, w ramach którego
żołnierze OT odbywają szkolenie podstawowe i składają przysięgę wojskową.
6. W uzasadnionych przypadkach szkolenie podstawowe można odbyć w
kilku okresach w ciągu czterech miesięcy w czasie wolnym od pracy.
7. Powołanie do terytorialnej służby wojskowej żołnierzy, o których mowa w
ust. 5, następuje raz na kwartał, z określeniem miejsca stawienia się na szkolenie
podstawowe. Po zakończeniu szkolenia żołnierza OT kieruje się do jednostki
wojskowej w celu pełnienia dalszej służby i objęcia stanowiska służbowego.

Art. 98n. 1. W trakcie pełnienia terytorialnej służby wojskowej przez
żołnierza OT dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz OT pełni służbę,
może kierować żołnierza OT, na jego wniosek lub za jego zgodą, na kurs, w tym
kurs podoficerski lub oficerski, lub szkolenie specjalistyczne, stosownie do potrzeb
Sił Zbrojnych i jednostki wojskowej.
2. Żołnierz OT może być powołany do służby kandydackiej lub zawodowej
służby wojskowej na zasadach określonych dla żołnierzy rezerwy, na zasadach
pierwszeństwa powołania do tych służb przed innymi osobami, jeżeli pełnił
terytorialną służbę wojskową przez okres co najmniej trzech lat.

Art. 98o. 1. Dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierze OT pełnią
terytorialną służbę wojskową, ustala – w formie zbiorowego wykazu dla jednostki
wojskowej – dni, w których w danym roku kalendarzowym służba jest pełniona
rotacyjnie. Dni, w których służba jest pełniona rotacyjnie w trybie
natychmiastowego stawiennictwa, są uwzględniane w wykazie po zakończeniu
pełnienia tej służby, w formie załącznika do wykazu.
2. Wykaz sporządza się nie później niż na trzydzieści dni przed upływem roku
kalendarzowego poprzedzającego rok kalendarzowy, w którym terytorialna służba wojskowa będzie pełniona rotacyjnie, i zapoznaje się z nim żołnierzy OT za
pisemnym potwierdzeniem, a wyciąg z wykazu przesyła się właściwemu
wojskowemu komendantowi uzupełnień.
3. Ustalenie dni, o których mowa w ust. 1, w pierwszym roku kalendarzowym
pełnienia przez żołnierza OT terytorialnej służby wojskowej może nastąpić w
okresie tego roku, w formie załącznika do wykazu.
4. Wykaz może być zmieniany na uzasadniony wniosek żołnierza OT albo za
jego zgodą, z wyjątkiem przypadku pełnienia terytorialnej służby wojskowej
rotacyjnie w trybie natychmiastowego stawiennictwa.
5. Żołnierz OT po zapoznaniu się z wykazem zawiadamia niezwłocznie
swojego pracodawcę o dniach, w których będzie pełnił terytorialną służbę
wojskową rotacyjnie, oraz o zmianach tych terminów, a także zawiadamia
pracodawcę o wezwaniu go do pełnienia tej służby w innych dniach, z wyjątkiem
przypadku pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie w trybie
natychmiastowego stawiennictwa.
6. W przypadku wezwania żołnierza OT do pełnienia terytorialnej służby
wojskowej rotacyjnie w trybie natychmiastowego stawiennictwa wojskowy
komendant uzupełnień niezwłocznie po otrzymaniu informacji od dowódcy
jednostki wojskowej, do której żołnierz został wezwany, o stawieniu się żołnierza
OT do służby zawiadamia o tym fakcie pracodawcę tego żołnierza.
7. Przed rozpoczęciem kolejnego okresu szkoleniowego, jednak nie później
niż na sześć miesięcy przed przewidywanym terminem skierowania na kurs lub
szkolenie specjalistyczne prowadzone w ramach terytorialnej służby wojskowej
pełnionej rotacyjnie, dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz OT pełni
służbę, informuje żołnierza OT o możliwości skierowania na ten kurs lub szkolenie.

Art. 98p. 1. Dzień stawienia się żołnierza OT do terytorialnej służby
wojskowej dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz OT pełni służbę,
stwierdza w rozkazie dziennym.
2. W pierwszym dniu pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie
dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz OT pełni służbę, wyznacza
żołnierza OT na stanowisko służbowe i nadaje mu przydział mobilizacyjny.
3. W czasie pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie żołnierza OT
można kierować w podróż służbową, delegować do wykonywania zadań poza jednostką wojskową lub w innej jednostce wojskowej, w tym w ośrodku szkolenia,
a także kierować za jego zgodą lub na jego wniosek na kurs lub szkolenie
specjalistyczne oraz przenosić do innej jednostki wojskowej w celu dalszego
pełnienia tej służby.

Art. 98q. 1. Żołnierz OT pełniący terytorialną służbę wojskową
dyspozycyjnie może być wezwany przez dowódcę jednostki wojskowej, w której
pełni służbę, właściwego wojskowego komendanta uzupełnień lub w sposób
określony w art. 60 ust. 4 do jej pełnienia rotacyjnie w trybie natychmiastowego stawiennictwa.
2. Żołnierz OT wezwany do pełnienia terytorialnej służby wojskowej
rotacyjnie w trybie natychmiastowego stawiennictwa jest obowiązany stawić się do
tej służby w określonym terminie i miejscu.

Art. 98r. 1. W czasie pełnienia terytorialnej służby wojskowej dyspozycyjnie
żołnierz OT jest obowiązany kształcić się i doskonalić, w tym podnosić sprawność
fizyczną w zakresie niezbędnym do wykonywania zadań na stanowisku
służbowym, a także utrzymywać stały kontakt z jednostką wojskową.
2. W czasie terytorialnej służby wojskowej pełnionej dyspozycyjnie żołnierz
OT może przebywać w jednostce wojskowej za zgodą dowódcy tej jednostki. Czas
ten nie zalicza się do czasu trwania terytorialnej służby wojskowej pełnionej rotacyjnie.

Art. 98s. 1. W czasie pełnienia terytorialnej służby wojskowej żołnierz OT
podlega opiniowaniu służbowemu, w formie opinii służbowej.
2. Opiniowanie służbowe prowadzi, w formie pisemnej, przełożony żołnierza
OT, zajmujący stanowisko służbowe co najmniej dowódcy kompanii lub równorzędne.
3. Opinię służbową sporządza się nie rzadziej niż raz w roku kalendarzowym,
w pierwszym kwartale roku za rok poprzedni.
4. W przypadku żołnierza, który został powołany do terytorialnej służby
wojskowej w ostatnim kwartale roku kalendarzowego, opinię sporządza się w
kolejnym roku kalendarzowym po upływie 365 dni od dnia powołania.
5. W ramach opiniowania żołnierza OT przełożony ocenia:
1) cechy osobowe;
2) przebieg dotychczasowej służby wojskowej;
3) przestrzeganie dyscypliny wojskowej;
4) przestrzeganie przepisów o ochronie informacji niejawnych.
6. W ramach opiniowania służbowego przełożony wystawia ogólną ocenę
opiniowanego żołnierza OT, wyrażoną przy zastosowaniu następującej skali ocen:
1) wzorowa (6);
2) bardzo dobra (5);
3) dobra (4);
4) dostateczna (3);
5) niedostateczna (2).
7. Opinia służbowa może zawierać również informacje pozwalające na
określenie przydatności żołnierza OT do pełnienia służby na zajmowanym
stanowisku służbowym lub innym stanowisku służbowym odpowiadającym jego
przygotowaniu zawodowemu oraz kwalifikacjom i umiejętnościom.
8. Od opinii służbowej żołnierzowi OT przysługuje odwołanie do wyższego
przełożonego.
9. Odwołanie wnosi się na piśmie wraz z uzasadnieniem, za pośrednictwem
przełożonego sporządzającego opinię służbową, w terminie siedmiu dni od dnia
zapoznania się żołnierza OT z opinią służbową.
10. Odwołanie wniesione po terminie, o którym mowa w ust. 9, pozostawia
się bez rozpatrzenia, o czym informuje się żołnierza OT.
11. W przypadku gdy przełożony, o którym mowa w ust. 9, uwzględni
odwołanie żołnierza OT w całości, zmienia treść zaskarżonej opinii służbowej.
Taka opinia służbowa jest ostateczna.
12. W przypadku nieuwzględnienia odwołania żołnierza OT lub
uwzględnienia go w części przełożony, o którym mowa w ust. 9, przekazuje
odwołanie wyższemu przełożonemu wraz z opinią służbową, od której wniesiono
odwołanie, oraz swoim stanowiskiem w tej sprawie nie później niż w terminie
trzech dni od dnia otrzymania odwołania.
13. Wyższy przełożony może opinię służbową, od której wniesiono odwołanie:
1) utrzymać w mocy;
2) zmienić lub uzupełnić;
3) uchylić i wydać nową;
4) uchylić, jeżeli brak było podstaw prawnych do jej wydania.
14. Wyższy przełożony może zmienić opinię służbową na niekorzyść
żołnierza OT wyłącznie w przypadku ujawnienia okoliczności lub faktów mających
negatywny wpływ na wynik opinii służbowej, które nie były znane opiniującemu,
o którym mowa w ust. 9, w dniu wydania opinii, od której wniesiono odwołanie.
15. Opinię służbową dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz OT
pełni służbę, może udostępnić nieodpłatnie:
1) przełożonym,
2) wojskowemu komendantowi uzupełnień i jego przełożonym,
3) sądom wojskowym, powszechnym jednostkom organizacyjnym prokuratury,
w których utworzono komórki organizacyjne do spraw wojskowych, Służbie
Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego i Żandarmerii
Wojskowej,
4) sądom powszechnym, powszechnym jednostkom organizacyjnym
prokuratury, Policji, Straży Granicznej, Agencji Bezpieczeństwa
Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnemu Biuru Antykorupcyjnemu i
Biuru Ochrony Rządu oraz Służbie Ochrony Państwa, jeżeli jest to niezbędne
do prowadzonego przez nie postępowania
– jeżeli wymagają tego ich zadania.
16. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:
1) sposób oceniania żołnierzy,
2) wzór arkusza opinii służbowej
– uwzględniając zróżnicowany charakter służby i wykonywanych zadań w ramach
jej pełnienia dyspozycyjnie lub rotacyjnie, aby wzór arkusza opinii służbowej
zawierał wszystkie dane niezbędne do jej sporządzenia oraz umożliwiał
opiniowanemu wypowiedzenie się w sprawie dalszego przebiegu służby, a także
aby opiniowanie było oparte na zasadzie jawności dla opiniowanego.

Art. 98t. 1. Żołnierza OT zwalnia się z terytorialnej służby wojskowej z
dniem jej zakończenia ustalonym w powołaniu lub przedłużeniu, o którym mowa w art. 98j ust. 2.
2. Żołnierza OT zwalnia się z terytorialnej służby wojskowej przed upływem
czasu jej trwania w przypadku:
1) osiągnięcia wieku, w którym przestaje podlegać obowiązkowi służby
wojskowej, określonego w art. 58 ust. 1 – odpowiednio do posiadanego
stopnia wojskowego;
2) niespełniania warunków, o których mowa w art. 98k ust. 3;
3) utraty stopnia wojskowego albo degradacji;
4) prawomocnego orzeczenia kary dyscyplinarnej usunięcia z tej służby;
5) prawomocnego orzeczenia środka karnego pozbawienia praw publicznych;
6) skazania prawomocnym wyrokiem na karę ograniczenia wolności,
pozbawienia wolności lub karę aresztu wojskowego;
7) powołania do zawodowej służby wojskowej lub przyjęcia do służby
wojskowej w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego;
8) otrzymania w opinii służbowej ogólnej oceny niedostatecznej;
9) nieukończenia szkolenia podstawowego lub niezłożenia przysięgi wojskowej
w przypadku żołnierzy, o których mowa w art. 98m ust. 5;
10) niewyrażenia zgody na zmianę stanowiska służbowego na stanowisko w innej
jednostce wojskowej w przypadku rozformowania jednostki wojskowej, w
której pełnił tę służbę;
11) niewyrażenia zgody na zmianę stanowiska służbowego w przypadku
zniesienia w etacie jednostki wojskowej stanowiska służbowego, na które był
wyznaczony.
3. Żołnierza OT można zwolnić z terytorialnej służby wojskowej przed
upływem czasu jej trwania w przypadku:
1) złożenia przez niego, drogą służbową, pisemnego wniosku uzasadnionego
szczególnie ważnymi względami osobistymi lub rodzinnymi;
2) zaistnienia potrzeb Sił Zbrojnych;
3) niestawienia się do terytorialnej służby wojskowej pełnionej rotacyjnie;
4) odmowy wydania lub cofnięcia żołnierzowi OT poświadczenia
bezpieczeństwa, wszczęcia kontrolnego postępowania sprawdzającego w tej
sprawie lub niewyrażenia przez żołnierza OT zgody na przeprowadzenie
postępowania sprawdzającego;
5) odmowy przyjęcia skierowania do wojskowej komisji lekarskiej lub
wojskowej pracowni psychologicznej, niezgłoszenia się do tej komisji lub pracowni w określonym terminie i miejscu albo niepoddania się badaniom, do
których żołnierz OT został zobowiązany przez tę komisję lub pracownię;
6) otrzymania w opinii służbowej ogólnej oceny dostatecznej;
7) braku możliwości wyznaczenia żołnierza OT na inne stanowisko służbowe w
tej samej lub innej jednostce wojskowej, odpowiadające jego przygotowaniu
zawodowemu oraz kwalifikacjom i umiejętnościom przydatnym w Siłach
Zbrojnych, gdy żołnierz ten wyraził zgodę na zmianę stanowiska służbowego.
4. Żołnierza OT, o którym mowa w art. 98m ust. 5, zwolnionego z
terytorialnej służby wojskowej dowódca jednostki wojskowej przenosi do rezerwy.

Art. 98u. 1. Zwolnienie żołnierza OT z terytorialnej służby wojskowej oraz
fakt jego odejścia z tej służby w danym dniu jej pełnienia rotacyjnie dowódca
jednostki wojskowej, w której pełni służbę, stwierdza w rozkazie dziennym,
ustalając jednocześnie łączną nieprzerwaną liczbę dni pełnienia tej służby.
2. Na wniosek żołnierza OT dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz
OT pełni służbę, wydaje mu zaświadczenie o okresie pełnienia terytorialnej służby
wojskowej, wskazując w nim okres i liczbę dni, w których pełnił tę służbę rotacyjnie.

Art. 98v. 1. W ramach pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie
żołnierz OT jest szkolony w specjalności wojskowej odpowiadającej stanowisku
służbowemu, na które został wyznaczony, oraz funkcji, która została mu powierzona.
2. Szkolenie, o którym mowa w ust. 1, może być prowadzone w centrach i
ośrodkach szkolenia oraz jednostkach wojskowych.

Art. 98w. 1. Żołnierz OT pełniący terytorialną służbę wojskową rotacyjnie
może być czasowo delegowany, na podstawie rozkazu dowódcy jednostki
wojskowej, w której pełni służbę, do wykonywania zadań w innej jednostce wojskowej.
2. Okres delegowania nie może przekraczać jednorazowo dwóch dni, a w
przypadku wyrażenia zgody przez żołnierza OT – trzech miesięcy.

Art. 98x. 1. Żołnierz OT pełniący terytorialną służbę wojskową rotacyjnie
może być skierowany w podróż służbową.
2. W krajową podróż służbową żołnierza OT kieruje dowódca jednostki
wojskowej, w której żołnierz OT pełni służbę.
3. W zagraniczną podróż służbową żołnierza OT, za jego zgodą i na wniosek
dowódcy jednostki wojskowej, w której żołnierz OT pełni służbę, kieruje dowódca
brygady lub Dowódca Wojsk Obrony Terytorialnej.
4. Zagraniczną podróż służbową żołnierz OT odbywa w obecności i pod
nadzorem żołnierza zawodowego.
5. Żołnierzowi OT, który odbył podróż służbową w godzinach nocnych,
przysługuje bezpośrednio po zakończeniu podróży co najmniej sześć godzin odpoczynku.

Art. 98y. 1. Żołnierz OT może zostać przeniesiony, z urzędu lub na swój
wniosek, do innej jednostki wojskowej Wojsk Obrony Terytorialnej.
2. Przeniesienie żołnierza OT do innej jednostki wojskowej może nastąpić z
urzędu, w szczególności:
1) ze względów szkoleniowych;
2) w celu uzupełnienia potrzeb etatowych innych jednostek wojskowych;
3) w razie rozformowania jednostki wojskowej;
4) w razie zmniejszenia stanu etatowego jednostki wojskowej.

Art. 98z. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:
1) szczegółowy tryb powoływania do terytorialnej służby wojskowej,
2) wzór wniosku o powołanie do terytorialnej służby wojskowej,
3) dokumenty składane wraz z wnioskiem, o którym mowa w pkt 2,
4) szczegółowy sposób pełnienia terytorialnej służby wojskowej
– uwzględniając potrzeby uzupełnieniowe Sił Zbrojnych i przeznaczenie Wojsk
Obrony Terytorialnej.

art. 99. więcej Art. 99. 1. Żołnierzem rezerwy jest osoba, która złożyła przysięgę wojskową
i została przeniesiona do rezerwy po zwolnieniu z czynnej służby wojskowej,
w tym z zawodowej służby wojskowej lub ze służby kandydackiej, jeżeli w
dalszym ciągu podlega obowiązkowi służby wojskowej.
2. Osobom, o których mowa w ust. 1, przysługuje tytuł żołnierza rezerwy.

Art. 99a. 1. Żołnierze rezerwy, którym nadano przydziały kryzysowe, tworzą
Narodowe Siły Rezerwowe.
2. Nadanie przydziału kryzysowego żołnierzowi w czynnej służbie
wojskowej oraz żołnierzowi pełniącemu zawodową służbę wojskową lub służbę
kandydacką następuje nie wcześniej niż z dniem jego zwolnienia z tej służby, ze
skutkiem następującym po dniu zwolnienia.
3. Przydział kryzysowy nadaje się na okres od dwóch do sześciu lat albo na
okres zawieszenia, o którym mowa w art. 58 ust. 3a, z możliwością jego
ponownego nadania. Jeżeli przydział kryzysowy nie został ponownie nadany,
zmieniony lub uchylony, wygasa on z mocy prawa po upływie okresu, na który go
nadano.
4. Przydziały kryzysowe nadaje oraz uchyla wojskowy komendant
uzupełnień, w porozumieniu z dowódcą jednostki wojskowej.
5. Nadanie przydziału kryzysowego następuje w formie karty przydziału
kryzysowego stanowiącej decyzję administracyjną. W karcie przydziału
kryzysowego nie podaje się uzasadnienia.
6. Nadanie przydziału kryzysowego jest tożsame z nadaniem przydziału
mobilizacyjnego na to samo stanowisko służbowe występujące również w czasie
wojny, o ile nie zostanie nadany przydział mobilizacyjny na inne stanowisko służbowe.
7. Kartę przydziału kryzysowego wojskowy komendant uzupełnień doręcza
w trybie, o którym mowa w art. 52, albo w trybie określonym w art. 39 ustawy
z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego. Kartę
przydziału kryzysowego można również doręczyć żołnierzom rezerwy w dniu
zawarcia kontraktu a żołnierzom, o których mowa w ust. 2, w dniu zwolnienia ze
służby wojskowej, w jednostce wojskowej, w tym w szkole wojskowej i ośrodku
szkolenia. Pracownikom zatrudnionym w jednostkach wojskowych kartę
przydziału kryzysowego można doręczyć także w miejscu pracy.
8. Do czasu wygaśnięcia lub uchylenia przydziału kryzysowego żołnierz
rezerwy jest obowiązany do wykonywania obowiązków wynikających z tego przydziału.
9. Zmiana przydziału kryzysowego żołnierzowi rezerwy może nastąpić, za
zgodą lub na wniosek dowódcy jednostki wojskowej, jeżeli takie są potrzeby Sił Zbrojnych, w szczególności w przypadku konieczności wyznaczenia żołnierza na inne stanowisko służbowe:
1) w ramach stanowisk określonych w kontrakcie;
2) w związku z mianowaniem na wyższy stopień wojskowy;
3) w innej jednostce wojskowej, w przypadku rozformowania jednostki
wojskowej, w której posiadał dotychczasowy przydział kryzysowy;
4) w przypadku zniesienia w etacie jednostki wojskowej stanowiska
służbowego, na które posiadał dotychczasowy przydział kryzysowy;
5) w przypadku utraty lub nieuzyskania uprawnień lub kwalifikacji zawodowych
wymaganych na dotychczasowym stanowisku służbowym, o ile występuje
potrzeba zmiany przydziału kryzysowego na stanowisko, na którym są
wymagane inne uprawnienia lub kwalifikacje;
6) w przypadku podwyższenia dotychczasowych lub nabycia nowych uprawnień
lub kwalifikacji zawodowych wymaganych lub przydatnych na innym stanowisku;
7) w przypadku złożenia wniosku w tej sprawie przez żołnierza rezerwy.
10. Zmiana przydziału kryzysowego nie wymaga zawarcia kolejnego
kontraktu, o ile następuje w okresie i na czas obowiązywania kontraktu.
W przypadku zmiany przydziału kryzysowego na stanowisko służbowe
występujące w innej jednostce wojskowej niż określona w zawartym kontrakcie
wymagana jest zgoda lub wniosek żołnierza rezerwy.
11. Uchylenie przydziału kryzysowego żołnierzowi rezerwy następuje
w przypadku:
1) zrzeczenia się obywatelstwa polskiego;
2) osiągnięcia wieku, w którym przestaje podlegać obowiązkowi służby
wojskowej, określonego w art. 58 ust. 1 – odpowiednio do posiadanego
stopnia wojskowego;
3) wyboru na senatora albo posła, w tym do Parlamentu Europejskiego, na
kierownicze stanowisko państwowe oraz do organów wykonawczych
samorządu terytorialnego;
4) uznania ze względu na stan zdrowia za czasowo niezdolnego do czynnej
służby wojskowej lub niezdolnego do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju albo za trwale i całkowicie niezdolnego do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju oraz w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny;
5) utraty stopnia wojskowego albo degradacji;
6) zwolnienia z okresowej służby wojskowej w wyniku prawomocnego
orzeczenia kary dyscyplinarnej usunięcia z tej służby;
7) prawomocnego orzeczenia środka karnego pozbawienia praw publicznych;
8) skazania prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności albo karę
aresztu wojskowego bez warunkowego zawieszenia jej wykonania;
9) powołania do zawodowej służby wojskowej lub przyjęcia do służby
wojskowej w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego;
9a) powołania do terytorialnej służby wojskowej;
10) niewyrażenia przez żołnierza rezerwy zgody na zmianę przydziału
kryzysowego na stanowisko służbowe w innej jednostce wojskowej
w przypadku rozformowania jednostki wojskowej, w której posiadał
dotychczasowy przydział kryzysowy;
11) niewyrażenia przez żołnierza rezerwy zgody na zmianę przydziału
kryzysowego na inne stanowisko służbowe w przypadku zniesienia w etacie
jednostki wojskowej stanowiska służbowego, na które posiadał
dotychczasowy przydział kryzysowy;
12) zaistnienia okoliczności wyłączających możliwość nadania przydziału
kryzysowego oraz utraty lub nieuzyskania uprawnień lub kwalifikacji
zawodowych wymaganych na stanowisku służbowym oraz jeżeli nie
występuje potrzeba zmiany przydziału kryzysowego na inne stanowisko.
12. Uchylenie przydziału kryzysowego żołnierzowi rezerwy może nastąpić,
za zgodą lub na wniosek dowódcy jednostki wojskowej, w przypadku:
1) odmowy przyjęcia skierowania do wojskowej komisji lekarskiej lub
wojskowej pracowni psychologicznej, niezgłoszenia się do tej komisji lub
pracowni w określonym terminie i miejscu albo niepoddania się badaniom, do
których żołnierz rezerwy został zobowiązany przez tę komisję lub pracownię;
2) odmowy przyjęcia lub nieodebrania karty powołania albo niestawienia się
w przypadku powołania do czynnej służby wojskowej w określonym terminie
i miejscu w celu odbycia ćwiczeń wojskowych lub okresowej służby wojskowej;
3) skazania prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności albo karę
aresztu wojskowego z warunkowym zawieszeniem wykonania tej kary;
4) odmowy wydania lub cofnięcia żołnierzowi rezerwy wymaganego
poświadczenia bezpieczeństwa albo odmowy wyrażenia zgody na
przeprowadzenie postępowania sprawdzającego;
5) w przypadkach, o których mowa w ust. 11 pkt 10 i 11, jeżeli brak jest
możliwości zmiany przydziału kryzysowego żołnierzowi rezerwy na inne
stanowisko służbowe w tej samej lub innej jednostce wojskowej,
odpowiadające jego przygotowaniu zawodowemu oraz kwalifikacjom
i umiejętnościom przydatnym w Siłach Zbrojnych;
6) wniosku żołnierza rezerwy uzasadnionego szczególnie ważnymi względami
osobistymi lub rodzinnymi;
7) wydania opinii służbowej stwierdzającej nieprzydatność żołnierza rezerwy do
pełnienia służby na zajmowanym stanowisku służbowym lub innym
stanowisku służbowym odpowiadającym jego przygotowaniu zawodowemu
oraz kwalifikacjom i umiejętnościom.
13. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:
1) tryb nadawania, zmiany i uchylania przydziałów kryzysowych, uwzględniając
współdziałanie wojskowego komendanta uzupełnień i dowódcy jednostki
wojskowej przy realizacji czynności związanych z nadawaniem i uchylaniem
przydziałów kryzysowych oraz wymóg udokumentowania okoliczności
powodujących ich nadanie, zmianę lub uchylenie;
2) wzór karty przydziału kryzysowego zawierającej datę jej wydania, organ
wydający, dane osobowe żołnierza rezerwy, w tym stopień wojskowy, imię
i nazwisko, dane jednostki wojskowej wraz z nazwą, adresem, pododdziałem,
przydział kryzysowy oraz informacje o sposobie postępowania w razie utraty karty.

Art. 99b. (uchylony).

art. 100. więcej Art. 100. 1. Obowiązek służby wojskowej żołnierzy rezerwy w czasie pokoju
polega na odbywaniu ćwiczeń wojskowych oraz pełnieniu okresowej służby wojskowej.
1a. Obowiązek służby wojskowej w czasie pokoju osób przeniesionych do
rezerwy niebędących żołnierzami rezerwy polega na odbywaniu ćwiczeń
wojskowych.
2. Na ćwiczenia wojskowe można powołać:
1) żołnierzy rezerwy posiadających nadane przydziały kryzysowe;
2) żołnierzy rezerwy, na ich wniosek lub za ich zgodą, w drodze ochotniczego
zgłoszenia się na te ćwiczenia, jeżeli przemawiają za tym potrzeby Sił
Zbrojnych;
3) osoby przeniesione do rezerwy niebędące żołnierzami rezerwy, które
ochotniczo zgłosiły się do odbycia ćwiczeń wojskowych, jeżeli przemawiają
za tym potrzeby Sił Zbrojnych.
3. Na ćwiczenia wojskowe i do okresowej służby wojskowej nie powołuje się
żołnierzy rezerwy, którzy:
1) prowadzą własną kampanię wyborczą w przypadku kandydowania do
organów, o których mowa w art. 65 ust. 4 – w czasie jej trwania;
2) zostali wybrani na posła, w tym do Parlamentu Europejskiego, albo senatora
– w czasie trwania kadencji;
3) zostali przeznaczeni do odbycia służby zastępczej lub odbyli tę służbę.
4. Na ćwiczenia wojskowe nie powołuje się osób niebędących żołnierzami
rezerwy, które:
1) prowadzą własną kampanię wyborczą w przypadku kandydowania do
organów, o których mowa w art. 65 ust. 4 – w czasie jej trwania;
2) zostały wybrane na senatora albo posła, w tym do Parlamentu Europejskiego
– w czasie trwania kadencji;
3) zostały przeznaczone do odbycia służby zastępczej lub odbyły tę służbę.

art. 101. więcej Art. 101. 1. Ćwiczenia wojskowe mogą być odbywane jako:
1) jednodniowe;
2) krótkotrwałe – trwające nieprzerwanie do trzydziestu dni;
3) długotrwałe – trwające nieprzerwanie do dziewięćdziesięciu dni;
4) rotacyjne – trwające łącznie do trzydziestu dni i odbywane z przerwami
w określonych dniach w ciągu danego roku kalendarzowego.
2. Żołnierze rezerwy posiadający nadane przydziały kryzysowe:
1) odbywają corocznie ćwiczenia wojskowe rotacyjne;
2) mogą odbywać ćwiczenia wojskowe w trybie natychmiastowego
stawiennictwa, nie częściej jednak niż jeden raz w ciągu roku
kalendarzowego, a w razie powołania na te ćwiczenia odbyty ich okres zalicza
się do czasu trwania ćwiczeń wojskowych rotacyjnych;
3) mogą zostać zobowiązani do odbycia, w okresie obowiązywania przydziału
kryzysowego, ćwiczeń wojskowych krótkotrwałych;
3a) mogą zostać zobowiązani do odbycia jeden raz przez cały okres pozostawania
na przydziałach kryzysowych ćwiczeń wojskowych długotrwałych;
4) na ich wniosek lub za ich zgodą mogą odbywać ćwiczenia wojskowe
krótkotrwałe i długotrwałe, jeżeli takie są potrzeby Sił Zbrojnych;
5) na ich wniosek lub za ich zgodą mogą odbywać, w dniach wolnych od pracy,
ćwiczenia wojskowe jednodniowe, jeżeli w danym roku kalendarzowym
został wyczerpany limit dni przeznaczonych na ćwiczenia wojskowe
rotacyjne.
2a. O możliwości powołania do odbycia ćwiczeń wojskowych, o których
mowa w ust. 2 pkt 3a, wojskowy komendant uzupełnień lub dowódca jednostki
wojskowej informuje żołnierza rezerwy posiadającego nadany przydział
kryzysowy co najmniej przed rozpoczęciem kolejnego okresu szkoleniowego,
jednak nie później niż na sześć miesięcy przed przewidywanym terminem
powołania na te ćwiczenia.
3. Żołnierze rezerwy, za ich zgodą, w drodze ochotniczego zgłoszenia się na
potrzeby zawarcia kontraktu w celu nadania przydziału kryzysowego, mogą
odbywać ćwiczenia wojskowe krótkotrwałe albo długotrwałe.
4. Na ćwiczenia wojskowe mogą zostać powołani żołnierze rezerwy i osoby
przeniesione do rezerwy niebędące żołnierzami rezerwy w wyniku ochotniczego
zgłoszenia się.
5. W przypadkach, o których mowa w ust. 2 pkt 1–3 i ust. 10, powołanie na
ćwiczenie wojskowe nie wymaga wniosku lub zgody żołnierzy rezerwy i osób
przeniesionych do rezerwy niebędących żołnierzami rezerwy.
6. Żołnierzy rezerwy zwalnia się z ćwiczeń wojskowych po upływie czasu ich
trwania określonego w karcie powołania.
7. Żołnierzy rezerwy powołanych na ćwiczenia wojskowe w trybie
natychmiastowego stawiennictwa zwalnia się z tych ćwiczeń po ustaniu przyczyn
ich powołania.
8. Żołnierzy rezerwy zwalnia się z ćwiczeń wojskowych przed ich odbyciem
w przypadku uchylenia ich przydziałów kryzysowych.
9. Żołnierzy rezerwy można zwolnić z ćwiczeń wojskowych przed ich
odbyciem również w przypadku wystąpienia okoliczności uzasadniających
uchylenie przydziału kryzysowego.
10. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, może wprowadzić
obowiązkowe ćwiczenia wojskowe dla żołnierzy rezerwy i osób przeniesionych do
rezerwy niebędących żołnierzami rezerwy w przypadkach zagrożenia
bezpieczeństwa państwa lub wystąpienia potrzeb Sił Zbrojnych, a także w okresie
trwania obowiązku odbywania zasadniczej służby wojskowej oraz przeszkolenia
wojskowego, uwzględniając cel wprowadzania ćwiczeń wojskowych, kategorie
osób objętych obowiązkiem ich odbycia, a także okres, na który wprowadza się ten obowiązek.

Art. 101a. 1. Żołnierz rezerwy może ochotniczo zgłaszać się do odbycia
ćwiczeń wojskowych, w tym odbywanych w składzie jednostki wojskowej poza
granicami państwa, przez złożenie wniosku do wojskowego komendanta
uzupełnień.
2. Złożenie wniosku, o którym mowa w ust. 1, nie powoduje obowiązku
powołania żołnierza rezerwy do odbycia ćwiczeń wojskowych i jest traktowane
jako jego zgoda na powołanie w każdym czasie, jednak nie później niż w ciągu
sześciu miesięcy od dnia złożenia wniosku.
3. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, tryb
postępowania w sprawach ochotniczego zgłaszania się do odbycia ćwiczeń
wojskowych, uwzględniając kwalifikacje ochotników przydatne w czynnej służbie
wojskowej oraz potrzeby uzupełnieniowe Sił Zbrojnych.

Art. 101b. 1. Żołnierze rezerwy odbywają ćwiczenia wojskowe
w jednostkach wojskowych i związkach organizacyjnych, a w przypadkach
uzasadnionych potrzebami szkoleniowymi mogą je odbywać również w uczelniach
wojskowych, szkołach podoficerskich i ośrodkach szkolenia.
2. Żołnierze rezerwy mogą odbywać ćwiczenia wojskowe również w innych
niż określone w ust. 1 jednostkach organizacyjnych podporządkowanych
Ministrowi Obrony Narodowej lub przez niego nadzorowanych, wykonujących
zadania w zakresie spraw mobilizacyjnych oraz szkolenia żołnierzy rezerwy, jeżeli
jednostkami tymi kierują lub w celu wykonywania tych zadań w jednostkach tych
pełnią czynną służbę wojskową żołnierze zawodowi.
3. W przypadku prowadzenia ćwiczeń wojskowych w jednostkach
organizacyjnych, o których mowa w ust. 2, właściwym do wykonywania czynności
określonych dla dowódcy jednostki wojskowej w zakresie ćwiczeń wojskowych
żołnierzy rezerwy jest kierownik jednostki organizacyjnej, jeżeli jest żołnierzem
zawodowym, a w innym przypadku żołnierz zawodowy pełniący czynną służbę
wojskową w tej jednostce, wyznaczony do realizacji zadań w zakresie spraw
mobilizacyjnych oraz szkolenia żołnierzy rezerwy.

Art. 101c. 1. Dowódca jednostki wojskowej, do której żołnierze rezerwy
posiadają nadane przydziały kryzysowe, ustala – w formie zbiorowego wykazu dla
jednostki wojskowej – dni, w których w danym roku kalendarzowym są odbywane
przez nich ćwiczenia wojskowe rotacyjne. Wykaz ten nie obejmuje ćwiczeń
wojskowych prowadzonych w trybie natychmiastowego stawiennictwa.
2. Wykaz, o którym mowa w ust. 1, sporządza się nie później niż na
trzydzieści dni przed upływem roku kalendarzowego poprzedzającego rok
kalendarzowy, w którym będą odbywane ćwiczenia wojskowe rotacyjne,
i zapoznaje z nim, za pisemnym potwierdzeniem, żołnierzy rezerwy, a wyciąg
z tego wykazu przesyła wojskowemu komendantowi uzupełnień w celu powołania
tych żołnierzy na ćwiczenia wojskowe.
3. Ustalenie dni, o których mowa w ust. 1, w pierwszym roku
kalendarzowym, w którym nadano żołnierzowi rezerwy przydział kryzysowy,
może nastąpić w ciągu tego samego roku w formie załącznika do wykazu.
4. Wykaz, o którym mowa w ust. 1, może być zmieniany na wniosek
żołnierza, w tym w przypadku uzasadnionym jego sytuacją rodzinną i zawodową,
a także za jego zgodą, z wyjątkiem zmian wynikających z przeprowadzenia
ćwiczeń wojskowych w trybie natychmiastowego stawiennictwa oraz pełnienia
okresowej służby wojskowej.
5. Żołnierz rezerwy, po zapoznaniu się z wykazem, o którym mowa w ust. 1,
informuje niezwłocznie swojego pracodawcę o dniach, w których będzie odbywał
ćwiczenia wojskowe rotacyjne, oraz o zmianach w wykazie, o których mowa
w ust. 4, a także powiadamia go o powołaniu na te ćwiczenia.

art. 102. więcej Art. 102. (uchylony).

art. 103. więcej Art. 103. 1. Łączny czas trwania ćwiczeń wojskowych przez cały okres
pozostawania żołnierza w rezerwie nie może przekraczać:
1) dla szeregowych, którzy odbyli zasadniczą służbę wojskową – dwunastu
miesięcy;
2) dla szeregowych, którzy nie odbyli zasadniczej służby wojskowej – piętnastu
miesięcy;
3) dla podoficerów – osiemnastu miesięcy;
4) dla oficerów – dwudziestu jeden miesięcy.
2. Ćwiczenia wojskowe odbyte w stopniu szeregowego lub w stopniu
podoficerskim zalicza się do łącznego czasu ćwiczeń wojskowych ustalonego dla oficerów.

art. 104. więcej Art. 104. 1. Czas trwania ćwiczeń wojskowych nie może przekraczać łącznie
dziewięćdziesięciu dni w ciągu roku.
2. Żołnierz rezerwy może odbywać ćwiczenia wojskowe trwające do
dwudziestu czterech godzin nie więcej niż trzy razy w roku, a pozostałe ćwiczenia
raz w roku. Niezależnie od tych ćwiczeń żołnierz rezerwy może odbywać nie
więcej niż jeden raz w roku ćwiczenia wojskowe prowadzone w celu sprawdzenia
gotowości mobilizacyjnej i bojowej jednostek wojskowych.
3. W przypadkach gdy wymaga tego konieczność zapewnienia obrony lub
bezpieczeństwa państwa, Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, może
przedłużyć czas trwania ćwiczeń wojskowych o okres nieprzekraczający łącznie
sześciu miesięcy w ciągu roku.

art. 105. więcej Art. 105. Przepisów art. 103 i art. 104 nie stosuje się do ćwiczeń wojskowych
związanych z udziałem w zwalczaniu klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków,
akcjami poszukiwawczymi oraz ratowania życia ludzkiego, a także ćwiczeń, na
które powołanie nastąpiło w wyniku ochotniczego zgłoszenia się żołnierza rezerwy
lub wykonywania obowiązków w ramach Narodowych Sił Rezerwowych.

art. 106. więcej Art. 106. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:
1) tryb powoływania na ćwiczenia wojskowe i zwalniania z tych ćwiczeń,
2) sposób odbywania ćwiczeń wojskowych, a także ich liczbę i czas trwania dla
poszczególnych grup żołnierzy rezerwy, stosownie do stopnia i rodzaju
wyszkolenia wojskowego oraz wykształcenia,
3) sposób i tryb postępowania organów wojskowych podczas odbywania
ćwiczeń wojskowych w zakresie przyjmowania żołnierzy rezerwy i innych
osób do służby wojskowej, wyznaczania na stanowiska służbowe, zmiany
stanowisk służbowych i zwalniania żołnierzy ze stanowisk służbowych,
przenoszenia do innych jednostek wojskowych, delegowania i podróży służbowych
– uwzględniając potrzeby uzupełnieniowe Sił Zbrojnych, w tym Narodowych Sił
Rezerwowych, zróżnicowane okresy szkolenia w jednostkach wojskowych,
konieczność zapewnienia sprawnego przyjęcia osób powołanych do odbycia tych
ćwiczeń oraz cel dokonywania tych czynności.

art. 107. więcej Art. 107. Duchowni, z wyjątkiem wybieranych na określoną kadencję, oraz
członkowie zakonów mogą być powoływani do odbywania ćwiczeń wojskowych
tylko w celu przeszkolenia do pełnienia funkcji kapelana wojskowego, za zgodą
właściwego przełożonego kościelnego.

art. 108. więcej Art. 108. 1. Okresową służbę wojskową pełni się w przypadkach
uzasadnionych potrzebami obrony państwa, potrzebami Sił Zbrojnych lub
zarządzania kryzysowego, zwalczania klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków,
działań antyterrorystycznych, ochrony mienia, akcji poszukiwawczych oraz
ratowania lub ochrony zdrowia i życia ludzkiego, oczyszczania terenów
z materiałów wybuchowych i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwiania, a także wykonywania zadań przez Siły Zbrojne poza granicami państwa.
2. Okresową służbę wojskową pełni się w jednostkach wojskowych
i związkach organizacyjnych, a w przypadku wyznaczenia lub skierowania do
służby, o której mowa w ust. 5, również na stanowiskach służbowych lub funkcjach
wojskowych występujących poza tymi jednostkami lub związkami.
3. Żołnierza rezerwy pełniącego okresową służbę wojskową wyznacza się na
stanowiska służbowe lub funkcje wojskowe określone w etacie jednostki wojskowej.
4. Żołnierza rezerwy pełniącego okresową służbę wojskową można przenosić
do innej jednostki wojskowej, delegować lub kierować w podróż służbową, jeżeli
przemawiają za tym względy służbowe, w tym w szczególności szkoleniowe lub
związane z wykonywaniem zadań przez jednostki wojskowe, w tym o charakterze reprezentacyjnym.
5. W ramach okresowej służby wojskowej żołnierz rezerwy może być
wyznaczony lub skierowany do pełnienia tej służby poza granicami państwa.
Zobowiązanie żołnierza rezerwy do pełnienia służby poza granicami państwa,
o którym mowa w art. 59b ust. 5 pkt 9, stanowi jednocześnie pisemną zgodę,
o której mowa w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia
lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa.
5a. Wyznaczenie lub skierowanie, w ramach okresowej służby wojskowej,
żołnierza rezerwy posiadającego nadany przydział kryzysowy do pełnienia tej
służby poza granicami państwa nie wymaga zmiany lub uchylenia
dotychczasowego i nadania nowego przydziału kryzysowego.
5b. Wyznaczenie lub skierowanie, w ramach okresowej służby wojskowej,
żołnierza rezerwy nieposiadającego nadanego przydziału kryzysowego do
pełnienia tej służby poza granicami państwa może nastąpić za pisemną zgodą lub
na wniosek tego żołnierza.
6. Czas trwania okresowej służby wojskowej nie może przekraczać łącznie
dwudziestu czterech miesięcy. Czas ten może zostać wydłużony za zgodą żołnierza
rezerwy łącznie nie dłużej niż do czterdziestu ośmiu miesięcy przez:
1) dowódcę jednostki wojskowej – w trakcie pełnienia tej służby;
2) wojskowego komendanta uzupełnień – przed powołaniem do jej pełnienia.
7. Czas pełnienia okresowej służby wojskowej żołnierzy skierowanych do
pełnienia służby poza granicami państwa nie może jednorazowo trwać dłużej niż
dziewięć miesięcy. Czas ten jest liczony od dnia przekroczenia granicy państwowej
do dnia przekroczenia tej granicy w drodze powrotnej po zakończeniu służby.
8. Żołnierza rezerwy zwalnia się z okresowej służby wojskowej po ustaniu
przyczyny powołania go do tej służby, nie później jednak niż po upływie czasu,
o którym mowa w ust. 6 lub 7.
9. Żołnierza rezerwy posiadającego nadany przydział kryzysowy zwalnia się
z okresowej służby wojskowej przed upływem czasu, o którym mowa w ust. 6,
również w przypadku uchylenia jego przydziału kryzysowego lub wystąpienia
okoliczności uzasadniających jego uchylenie.
10. (uchylony)
11. W roku kalendarzowym, w którym żołnierz rezerwy pełnił okresową
służbę wojskową, dowódca jednostki wojskowej może zwolnić tego żołnierza
z odbywania ćwiczeń wojskowych, z wyjątkiem ćwiczeń prowadzonych w trybie
natychmiastowego stawiennictwa.
12. Żołnierzom rezerwy pełniącym okresową służbę wojskową przysługują,
odpowiednio do posiadanego stopnia wojskowego, uprawnienia żołnierzy
pełniących kontraktową zawodową służbę wojskową, o której mowa w ustawie
z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych.
13. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, sposób
pełnienia okresowej służby wojskowej oraz tryb postępowania organów
wojskowych w zakresie przyjmowania żołnierzy rezerwy do okresowej służby
wojskowej, wyznaczania na stanowiska służbowe, zmiany stanowisk służbowych
i zwalniania żołnierzy ze stanowisk służbowych, przenoszenia do innych jednostek
wojskowych, delegowania i podróży służbowych, w tym wyznaczania i kierowania
do pełnienia służby poza granicami państwa, uwzględniając konieczność
zapewnienia sprawnego przyjęcia osób powołanych do odbycia tej służby oraz cel
dokonywania tych czynności.

Art. 108a. 1. W czasie odbywania ćwiczeń wojskowych i w czasie trwania
okresowej służby wojskowej żołnierz rezerwy podlega opiniowaniu służbowemu
w formie opinii służbowej.
2. Opiniowanie służbowe prowadzi w formie pisemnej przełożony żołnierza
zajmujący stanowisko służbowe co najmniej dowódcy kompanii lub równorzędne.
3. Opinia służbowa żołnierza rezerwy zawiera ocenę przebiegu jego
dotychczasowej służby wojskowej, w tym ocenę wykonywania przez niego zadań
służbowych i przestrzegania dyscypliny wojskowej oraz przepisów o ochronie
informacji niejawnych, oraz określa jego cechy osobowe, predyspozycje
i uzdolnienia, a także może zawierać informacje pozwalające na określenie
możliwości dalszego wykorzystania żołnierza rezerwy w ramach powszechnego
obowiązku obrony, w tym na potrzeby Narodowych Sił Rezerwowych.
4. W przypadku żołnierzy rezerwy posiadających nadane przydziały
kryzysowe opinia służbowa zawiera również informacje pozwalające na określenie
przydatności żołnierza do pełnienia służby na zajmowanym stanowisku służbowym
lub innym stanowisku służbowym odpowiadającym jego przygotowaniu
zawodowemu oraz kwalifikacjom i umiejętnościom w tej samej lub innej jednostce
wojskowej.
5. W przypadku żołnierzy rezerwy posiadających nadane przydziały
kryzysowe opiniowanie służbowe można prowadzić również poza służbą
wojskową, w szczególności na potrzeby zmiany przydziału kryzysowego,
powołania do zawodowej służby wojskowej lub służby kandydackiej, mianowania
na wyższy stopień wojskowy lub przyznania wyróżnienia.
6. Od opinii służbowej żołnierzowi rezerwy przysługuje odwołanie do
bezpośredniego przełożonego sporządzającego tę opinię.
7. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:
1) sposób i tryb opiniowania służbowego, w tym metodologię dokonywania
oceny w opiniowaniu służbowym i skalę ocen,
2) tryb postępowania odwoławczego od opinii służbowej,
3) wzór arkusza opinii służbowej
– uwzględniając konieczność uzyskania informacji w zakresie przydatności
żołnierza do dalszej służby wojskowej oraz prawo żołnierza do wniesienia
odwołania od opinii służbowej.

art. 109. więcej Art. 109. 1. W razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny osoby uznane za
zdolne do służby wojskowej, niezależnie od ich przeznaczenia, mogą być
w każdym czasie powołane do czynnej służby wojskowej.
2. Do czynnej służby wojskowej mogą być powołane również inne osoby,
które zgłosiły się do pełnienia tej służby w drodze zaciągu ochotniczego.
2a. Zaciąg ochotniczy przeprowadza wojskowy komendant uzupełnień
właściwy ze względu na miejsce pobytu stałego (zamieszkania) lub pobytu
czasowego ochotnika, trwającego ponad trzy miesiące.
2b. Obywatele polscy mający stałe miejsce zamieszkania za granicą
w sprawach zaciągu ochotniczego zgłaszają się do polskich przedstawicielstw
dyplomatycznych.
2c. W ramach zaciągu ochotniczego nie powołuje się do czynnej służby
wojskowej osób, które na podstawie odrębnych przepisów nie podlegają
obowiązkowi tej służby w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny.
3. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółowe zasady przeprowadzania zaciągu ochotniczego, z uwzględnieniem
sytuacji, w których przeprowadzany będzie zaciąg, sposobu ogłaszania zaciągu,
warunków, jakie muszą spełniać osoby podejmujące zaciąg, oraz sposobu
postępowania z osobami zgłaszającymi się w ramach zaciągu ochotniczego
bezpośrednio do dowódców jednostek wojskowych.

Art. 109a. 1. Osoby posiadające przydział mobilizacyjny są obowiązane
w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny stawić się w miejscu i czasie
określonych w karcie mobilizacyjnej. Osoby posiadające pracowniczy przydział
mobilizacyjny są obowiązane stawić się w miejscu i czasie określonych w karcie
mobilizacyjnej, w razie ogłoszenia mobilizacji, w czasie stanu wojennego oraz
w czasie wojny.
2. Żołnierze rezerwy, o których mowa w art. 59a ust. 1, stają się z mocy prawa
po ogłoszeniu mobilizacji lub w czasie wojny żołnierzami w czynnej służbie
wojskowej z chwilą stawienia się do tej służby w określonym miejscu i czasie.
3. W razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny dotychczasowy stosunek
pracy pracownika, któremu nadano pracowniczy przydział mobilizacyjny do
jednostki wojskowej, z dniem jego stawienia się do tej jednostki, określonym w
karcie mobilizacyjnej, ulega zawieszeniu na czas wykonywania zadań
wynikających z przydziału nie dłużej niż na czas do dnia ogłoszenia demobilizacji.
4. Z dniem ogłoszenia mobilizacji lub z dniem, w którym rozpoczyna się czas
wojny, określonym przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie
art. 4a ust. 1 pkt 4a, dowódca jednostki wojskowej rozwiązuje stosunek pracy
z pracownikiem tej jednostki, któremu nie nadano pracowniczego przydziału mobilizacyjnego. Pracownikowi temu wypłaca się świadczenia należne pracownikom z tytułu rozwiązania z nimi stosunku pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy.
5. Pracownik, o którym mowa w ust. 3, oraz inna osoba niebędąca
pracownikiem po stawieniu się w jednostce wojskowej w dniu określonym
w karcie mobilizacyjnej, staje się z mocy prawa osobą cywilną wchodzącą w skład
personelu Sił Zbrojnych, w rozumieniu obowiązujących Rzeczpospolitą Polską
przepisów prawa międzynarodowego.
6. Do osób świadczących po ogłoszeniu mobilizacji, w stanie wojennym lub
w dniu, w którym rozpoczyna się czas wojny, określonym przez Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 4a ust. 1 pkt 4a, pracę w jednostkach
wojskowych na podstawie pracowniczego przydziału mobilizacyjnego, w tym
w zakresie ich obowiązków i uprawnień, stosuje się odpowiednio przepisy
dotyczące osób pełniących służbę w jednostkach zmilitaryzowanych. Do osób tych
nie stosuje się przepisów dotyczących powszechnego obowiązku wykonywania
pracy, o którym mowa w przepisach ustawy z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie
wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach
jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2017 r. poz. 1932).

art. 110. więcej Art. 110. Żołnierze odbywający czynną służbę wojskową w dniu ogłoszenia
mobilizacji lub w dniu, w którym rozpoczyna się czas wojny, określonym przez
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 4a ust. 1 pkt 4a, a także
żołnierze powołani do tej służby na podstawie art. 109 i art. 109a ust. 2 pozostają
w czynnej służbie wojskowej do czasu zwolnienia.

art. 111. więcej Art. 111. 1. Żołnierze powołani do czynnej służby wojskowej mogą być
przeznaczeni do pełnienia tej służby w obronie cywilnej lub w jednostkach zmilitaryzowanych.
2. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółowe zasady i tryb przeznaczania żołnierzy do służby w jednostkach
zmilitaryzowanych, z uwzględnieniem sytuacji i czasu, w których następuje
nadanie przeznaczenia do służby, oraz określeniem rodzajów jednostek, w których
służba ta jest odbywana.

art. 112. więcej Art. 112. 1. Duchowni, z wyjątkiem wybieranych na określoną kadencję,
mogą być powołani do czynnej służby wojskowej wyłącznie do pełnienia funkcji
kapelanów wojskowych.
2. Słuchacze seminariów i szkół duchownych oraz członkowie zakonów mogą
być powołani do czynnej służby wojskowej wyłącznie do służby sanitarnej lub
służby w obronie cywilnej.

Art. 112a. 1. Przeprowadzenie kwalifikacji wojskowej w razie ogłoszenia
mobilizacji i w czasie wojny zarządza Minister Obrony Narodowej.
2. Do przeprowadzania kwalifikacji wojskowej są właściwi szefowie
wojewódzkich sztabów wojskowych.
3. Szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych powołują powiatowe
i wojewódzkie komisje lekarskie.
4. Orzeczenia powiatowych komisji lekarskich są ostateczne.
5. Orzeczenie powiatowej komisji lekarskiej może być zmienione lub
uchylone przez wojewódzką komisję lekarską tylko w trybie nadzoru, jeżeli zostało
wydane z naruszeniem przepisów prawa lub jest oczywiście błędne.
6. Do przeprowadzenia kwalifikacji wojskowej w razie ogłoszenia
mobilizacji i w czasie wojny stosuje się odpowiednio przepisy art. 32–33 i art. 48
oraz przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 43, z zastrzeżeniem, że
przewidziane w tych przepisach kompetencje starosty oraz wójta lub burmistrza
(prezydenta miasta) przysługują wojskowemu komendantowi uzupełnień.

art. 113. więcej Art. 113. (uchylony).

art. 114. więcej Art. 114. (uchylony).

art. 115. więcej Art. 115. Odroczenia czynnej służby wojskowej udziela się tylko ze względu
na stan zdrowia, na czas ustalony przez powiatową komisję lekarską, nie dłuższy
jednak niż sześć miesięcy. Po upływie tego okresu osoba, korzystająca z odroczenia, obowiązana jest stawić się ponownie przed właściwą komisją lekarską.

art. 116. więcej Art. 116. 1. Nie powołuje się do czynnej służby wojskowej pełnionej w razie
ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny osób, które zostały zwolnione z obowiązku
pełnienia tej służby w drodze reklamowania.
2. Reklamowania, o którym mowa w ust. 1, dokonuje wojskowy komendant
uzupełnień, a w przypadku żołnierzy pełniących czynną służbę wojskową dowódca
jednostki wojskowej.
3. Reklamowanie prowadzi się również w czasie pokoju.
4. Reklamowanie następuje:
1) z urzędu i dotyczy osób, które:
a) wykonują mandat posła, senatora lub radnego,
b) zajmują kierownicze stanowiska państwowe określone w art. 2 ustawy
z dnia 31 lipca 1981 r. o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze
stanowiska państwowe (Dz. U. z 2019 r. poz. 152) lub stanowiska
organów administracji publicznej w rozumieniu Kodeksu postępowania
administracyjnego,
c) ze względu na posiadane kwalifikacje lub zajmowane stanowiska są
niezbędne dla zapewnienia obrony lub bezpieczeństwa państwa;
2) na wniosek i dotyczy osób, których powołanie do czynnej służby wojskowej,
o której mowa w ust. 1, groziłoby zaprzestaniem lub poważnym zakłóceniem
pracy urzędu państwowego lub samorządowego albo działalności
gospodarczej przedsiębiorcy, niezbędnej dla zapewnienia obrony lub
bezpieczeństwa państwa.
5. Podstawę reklamowania z urzędu stanowi pisemne zawiadomienie
(imienny wykaz osób) przekazane przez Kancelarię Sejmu Rzeczypospolitej
Polskiej, Kancelarię Senatu Rzeczypospolitej Polskiej oraz kierowników urzędów
jednostek samorządu terytorialnego w stosunku do osób, o których mowa w ust. 4
pkt 1 lit. a, lub kierowników urzędów państwowych lub urzędów jednostek
samorządu terytorialnego oraz przedsiębiorców, pracodawców lub innych
podmiotów uprawnionych do zatrudnienia lub nawiązania stosunku służbowego
w stosunku do osób, o których mowa w ust. 4 pkt 1 lit. b i c.
6. Podstawę reklamowania na wniosek stanowi pisemny udokumentowany
wniosek kierowników urzędów państwowych lub samorządowych albo
przedsiębiorców w stosunku do osób, o których mowa w ust. 4 pkt 2.
7. Reklamowanie stanowi czynność materialno-techniczną podlegającą
wpisowi lub zamieszczeniu w ewidencji wojskowej.
8. Odmowa dokonania reklamowania na wniosek lub jej uchylenie, w czasie
pokoju stanowi decyzję administracyjną, od której służy wnioskodawcy odwołanie
do szefa wojewódzkiego sztabu wojskowego.
9. W przypadku ustania przyczyn reklamowania, wygasa ono z mocy prawa.
10. Odmowa dokonania reklamowania, o którym mowa w ust. 8, może
nastąpić w przypadku, jeżeli istnieje potrzeba uzupełnienia Sił Zbrojnych stanem
osobowym, a w ewidencji wojskowej nie występują zasoby osób, którym z racji
posiadanego wieku, stopnia wojskowego, wykształcenia, kwalifikacji, stanu
zdrowia lub miejsca zamieszkania, można nadać przydział mobilizacyjny lub
pracowniczy przydział mobilizacyjny.
11. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe warunki
i tryb reklamowania od obowiązku pełnienia czynnej służby wojskowej,
szczegółowy wykaz kwalifikacji lub stanowisk, których posiadanie lub zajmowanie
powoduje reklamowanie z urzędu, wzory zawiadomień i wniosków w sprawie
reklamowania, uwzględniając obowiązek powiadamiania organów wojskowych
przez osoby reklamowane o wszelkich okolicznościach mających wpływ na to
reklamowanie, właściwość organów dokonujących zawiadomienia o osobach
podlegających reklamowaniu z urzędu lub wnioskujących o reklamowanie, a także
priorytet uzupełnienia Sił Zbrojnych stanem osobowym na wypadek ogłoszenia
mobilizacji i w czasie wojny oraz nakłady poniesione przez Siły Zbrojne na
wyszkolenie żołnierzy rezerwy.

art. 117. więcej Art. 117. 1. Zwolnienie z czynnej służby wojskowej następuje:
1) w razie uznania żołnierza przez wojskową komisję lekarską za trwale
niezdolnego do służby wojskowej;
2) w razie demobilizacji poszczególnych roczników lub grup żołnierzy
określonych przez Ministra Obrony Narodowej.
2. Zwolnienie z czynnej służby wojskowej może nastąpić:
1) w razie uznania żołnierza przez wojskową komisję lekarską za czasowo
niezdolnego do służby wojskowej;
2) w przypadku reklamowania.
3. Żołnierze zwolnieni z czynnej służby wojskowej obowiązani są zgłosić się
osobiście w ciągu siedmiu dni od dnia zwolnienia ze służby do właściwej ze względu na miejsce pobytu stałego (zamieszkania) wojskowej komendy uzupełnień w celu dokonania odpowiednich zmian w ewidencji wojskowej.

art. 118. więcej Art. 118. 1. W okresie między dniem doręczenia pracownikowi karty
powołania do czynnej służby wojskowej a jej odbyciem stosunek pracy nie może
być przez pracodawcę wypowiedziany ani rozwiązany.
2. Jeżeli okres dokonanego przez pracodawcę lub przez pracownika
wypowiedzenia stosunku pracy upływa po dniu doręczenia pracownikowi karty
powołania do czynnej służby wojskowej, wypowiedzenie staje się bezskuteczne.
W tym przypadku rozwiązanie stosunku pracy może nastąpić tylko na żądanie
pracownika.
3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się również do umów o pracę zawartych na okres
próbny. W razie upływu okresu próbnego po powołaniu pracownika do czynnej
służby wojskowej umowę o pracę uważa się za zawartą na czas nieokreślony.
4. Przepisy ust. 1–3 nie dotyczą pracowników powołanych do czynnej służby
wojskowej, która ma być odbywana w formie jednodniowych ćwiczeń.
5. Umowa o pracę zawarta na czas określony ulega jednakże rozwiązaniu
z upływem terminu określonego w umowie.
6. Przepisów ust. 1–5 nie stosuje się, jeżeli pracodawca może rozwiązać
umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika oraz w razie ogłoszenia
upadłości lub likwidacji zakładu pracy. W tych przypadkach rozwiązanie stosunku
pracy następuje na zasadach ogólnych.

Art. 118a. 1. W okresie posiadania przydziału kryzysowego przez żołnierza
rezerwy będącego pracownikiem stosunek pracy z tym pracownikiem nie może być
przez pracodawcę wypowiedziany ani rozwiązany.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do umów o pracę zawartych na okres próbny
lub na czas określony, a także jeżeli pracodawca może rozwiązać stosunek pracy
bez wypowiedzenia z winy pracownika (urzędnika) oraz w przypadku ogłoszenia
upadłości lub likwidacji zakładu pracy albo likwidacji stanowiska pracy, a także
w przypadkach określonych w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 r.
o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. z 2018 r. poz. 1969). W tych przypadkach rozwiązanie stosunku pracy może nastąpić na ogólnych zasadach.

art. 119. więcej Art. 119. 1. Na wniosek pracownika, któremu doręczono kartę powołania do
czynnej służby wojskowej, pracodawca jest obowiązany udzielić mu zwolnienia od
pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia:
1) na dwa dni, jeżeli pracownikowi doręczono kartę powołania do zasadniczej
lub okresowej służby wojskowej;
2) na jeden dzień, jeżeli pracownikowi doręczono kartę powołania do odbycia
ćwiczeń wojskowych trwających powyżej trzydziestu dni lub pełnienia
terytorialnej służby wojskowej.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeżeli doręczona karta powołania
zobowiązuje do natychmiastowego stawiennictwa.
3. Na wniosek pracownika, który odbył ćwiczenia wojskowe trwające
powyżej trzydziestu dni lub pełnił terytorialną służbę wojskową rotacyjnie
jednorazowo nieprzerwanie przez okres co najmniej trzydziestu dni, pracodawca
jest obowiązany udzielić mu zwolnienia od pracy po odbyciu tych ćwiczeń lub
pełnienia tej służby na jeden dzień, bez zachowania prawa do wynagrodzenia.
4. W przypadkach określonych w ust. 1 i 3 pracodawca może – na własny
koszt – wypłacić pracownikowi wynagrodzenie za czas zwolnienia od pracy.

Art. 119a. 1. Żołnierzowi rezerwy oraz osobie przeniesionej do rezerwy
niebędącej żołnierzem rezerwy, którzy odbyli ćwiczenia wojskowe, z wyjątkiem
ćwiczeń trwających do dwudziestu czterech godzin odbywających się w czasie lub
dniu wolnym od pracy, przysługuje świadczenie pieniężne rekompensujące
utracone wynagrodzenie ze stosunku pracy lub stosunku służbowego albo dochód
z prowadzonej działalności gospodarczej lub rolniczej, które mogliby uzyskać
w okresie odbywania ćwiczeń wojskowych.
2. Świadczenie pieniężne za każdy dzień ćwiczeń wojskowych stanowi kwota
1/21 miesięcznego wynagrodzenia lub dochodu, o których mowa w ust. 1,
pomnożona przez liczbę dni odbytych ćwiczeń wojskowych.
3. Kwota dziennego świadczenia pieniężnego nie może być wyższa od
1/21 dwuipółkrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze
przedsiębiorstw obowiązującego w okresie poprzedzającym termin powołania do odbycia ćwiczeń wojskowych, którego wysokość ogłasza Prezes Głównego Urzędu Statystycznego.
4. (uchylony)
5. Świadczenie pieniężne ustala i wypłaca wójt lub burmistrz (prezydent
miasta) na udokumentowany wniosek uprawnionego żołnierza rezerwy lub osoby
przeniesionej do rezerwy niebędącej żołnierzem rezerwy, złożony nie później niż
w ciągu trzech miesięcy od zakończenia ćwiczeń wojskowych.
6. Świadczenie pieniężne wypłaca się w kwocie pomniejszonej o uposażenie,
jakie żołnierz rezerwy otrzymał z tytułu odbytych ćwiczeń wojskowych.
7. Wydatki z tytułu wypłaty świadczeń pieniężnych pokrywane są z budżetu
Ministerstwa Obrony Narodowej.
8. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, sposób ustalania i tryb
wypłacania świadczenia pieniężnego, tryb zwrotu wydatków z tego tytułu organom
samorządu terytorialnego oraz tryb postępowania w tych sprawach, uwzględniając
potrzebę rekompensaty utraconego wynagrodzenia albo dochodu oraz konieczność
zapewnienia sprawności i szybkości postępowania.

Art. 119b. 1. Żołnierzom OT, którzy pełnili terytorialną służbę wojskową
rotacyjnie, z wyjątkiem służby pełnionej jednorazowo w czasie lub dniu wolnym
od pracy, przysługuje świadczenie pieniężne rekompensujące utracone
wynagrodzenie ze stosunku pracy lub stosunku służbowego albo dochód z
prowadzonej działalności gospodarczej lub rolniczej, które mogliby uzyskać w
okresie pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie.
2. Świadczenie pieniężne za każdy dzień terytorialnej służby wojskowej
pełnionej rotacyjnie stanowi kwota 1/21 miesięcznego wynagrodzenia lub
dochodu, o których mowa w ust. 1, pomnożona przez liczbę dni pełnienia tej służby
w danym miesiącu.
3. Kwota dziennego świadczenia pieniężnego nie może być wyższa od 1/21
dwuipółkrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze
przedsiębiorstw obowiązującego w roku poprzedzającym pełnienie terytorialnej
służby wojskowej rotacyjnie, którego wysokość ogłasza Prezes Głównego Urzędu
Statystycznego.
4. W przypadku gdy prowadzona przez żołnierza OT działalność gospodarcza
w roku poprzedzającym okres pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie nie przynosiła dochodu lub przynosiła straty lub gdy nie jest możliwe ustalenie wysokości dochodu uzyskiwanego przez żołnierza z prowadzonej działalności
gospodarczej, świadczenie pieniężne przysługuje mu w kwocie wynikającej z
podzielenia przez 21 minimalnego wynagrodzenia za pracę pracowników
ustalonego na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 października 2002 r. o
minimalnym wynagrodzeniu za pracę, obowiązującego w okresie pełnienia
terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie, i następnie pomnożenia przez liczbę dni pełnienia tej służby.
5. Świadczenie pieniężne za dany miesiąc ustala i wypłaca dowódca jednostki
wojskowej, w której żołnierz OT pełni służbę, na udokumentowany wniosek
uprawnionego żołnierza OT, złożony nie później niż w ciągu trzech miesięcy po
upływie miesiąca, w którym terytorialna służba wojskowa była pełniona rotacyjnie.
6. Świadczenie pieniężne wypłaca się w kwocie pomniejszonej o uposażenie,
jakie żołnierz OT otrzymał z tytułu pełnienia w danym miesiącu terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie.
7. Do okresu pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie, za które
przysługuje świadczenie pieniężne, nie wlicza się dni stwierdzonych w rozkazie
dziennym jednostki wojskowej, w których żołnierz OT:
1) samowolnie opuścił jednostkę wojskową lub wyznaczone miejsce
przebywania albo samowolnie poza nimi pozostawał;
2) z powodu spożycia alkoholu lub zażycia środków odurzających, substancji
psychotropowych, ich preparatów, prekursorów oraz środków zastępczych
był niezdolny do wykonywania obowiązków służbowych;
3) odmówił uczestnictwa w szkoleniu lub wykonywania obowiązków służbowych;
4) nie pełnił terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie w pełnym ustalonym
wymiarze z powodu niestawienia się do niej w terminie lub
nieusprawiedliwionego spóźnienia z przepustki, urlopu albo podróży służbowej.
8. W przypadku zbiegu uprawnień do wynagrodzenia ze stosunku pracy lub
stosunku służbowego albo dochodu z prowadzonej działalności gospodarczej lub
rolniczej stanowiących podstawę do wyliczenia świadczenia pieniężnego, żołnierzowi OT przysługuje tylko jeden, korzystniejszy rodzaj świadczenia pieniężnego.
9. Wydatki z tytułu wypłaty świadczeń pieniężnych są pokrywane z budżetu
państwa, z części, której dysponentem jest Minister Obrony Narodowej.
10. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółowy sposób i tryb ustalania i wypłacania świadczenia pieniężnego,
uwzględniając potrzebę rekompensaty utraconego wynagrodzenia albo dochodu
oraz konieczność zapewnienia sprawności i szybkości postępowania.

art. 120. więcej Art. 120. 1. Pracownikowi, który w ciągu trzydziestu dni od dnia zwolnienia
z czynnej służby wojskowej podjął pracę u pracodawcy, u którego był zatrudniony
w dniu powołania do tej służby, czas odbywania służby wojskowej wlicza się do
okresu zatrudnienia u tego pracodawcy w zakresie wszystkich uprawnień
wynikających ze stosunku pracy.
2. Pracownikowi, który w ciągu trzydziestu dni od dnia zwolnienia z czynnej
służby wojskowej podjął pracę po raz pierwszy lub u innego pracodawcy niż ten,
u którego był zatrudniony w dniu powołania do tej służby, czas odbywania służby
wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia wymaganego do nabywania lub
zachowania uprawnień wynikających ze stosunku pracy, z wyjątkiem uprawnień
przysługujących wyłącznie pracownikom u pracodawcy, u którego podjął pracę.
3. Pracownikowi, który podjął pracę po upływie trzydziestu dni od dnia
zwolnienia z czynnej służby wojskowej, czas odbywania tej służby wlicza się do
okresu zatrudnienia wymaganego do nabycia lub zachowania uprawnień
wynikających ze stosunku pracy, z wyjątkiem uprawnień przysługujących
wyłącznie pracownikom u pracodawcy, u którego podjęli pracę.
4. Terminy przewidziane w ust. 1 i 2 uważa się za zachowane, jeżeli
pracownik nie mógł podjąć pracy z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy.
5. Przepisy ust. 1–4 stosuje się, jeżeli przepisy szczególne nie przewidują korzystniejszych uprawnień.
6. Przepisy ust. 1–3 nie naruszają uprawnień bezrobotnych, określonych w odrębnych przepisach.
7. W przypadku żołnierzy OT do okresu zatrudnienia, o którym mowa w ust.
1–3, wlicza się wyłącznie okres pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie.

art. 121. więcej Art. 121. 1. Żołnierze rezerwy, którzy w ciągu trzydziestu dni od dnia
zwolnienia z czynnej służby wojskowej, z zastrzeżeniem art. 120 ust. 4, nie mogą
podjąć pracy wskutek ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, u którego
byli zatrudnieni w dniu powołania do tej służby, albo rozwiązania z nimi stosunku
pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, a także którzy z innych przyczyn
poszukują pracy – korzystają z pierwszeństwa w zakresie pośrednictwa pracy.
2. Minister właściwy do spraw pracy w porozumieniu z Ministrem Obrony
Narodowej określa, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady prowadzenia
pośrednictwa pracy w stosunku do żołnierzy rezerwy, o których mowa w ust. 1.

art. 122. więcej Art. 122. 1. Pracodawca, który zatrudniał pracownika w dniu powołania do
czynnej służby wojskowej, jest obowiązany zatrudnić go na poprzednio
zajmowanym stanowisku lub na stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju
pracy oraz wynagrodzenia, jeżeli w ciągu trzydziestu dni od dnia zwolnienia ze
służby pracownik zgłosił się do tego zakładu w celu podjęcia pracy. Niezachowanie
tego terminu powoduje wygaśnięcie stosunku pracy, chyba że nastąpiło z przyczyn
usprawiedliwiających nieobecność w pracy.
2. Jeżeli pracownik uzyskał podczas odbywania czynnej służby wojskowej
inne lub wyższe kwalifikacje zawodowe, pracodawca jest obowiązany na wniosek
pracownika zatrudnić go w miarę możliwości na stanowisku, które odpowiada
kwalifikacjom nabytym w Siłach Zbrojnych.

art. 123. więcej Art. 123. Pracownik, który podjął pracę po przedterminowym zwolnieniu
z zasadniczej służby wojskowej z pozostawieniem w dyspozycji dowódcy
jednostki wojskowej – w razie wezwania do dalszego odbywania tej służby – jest
obowiązany stawić się do pracy następnego dnia po zwolnieniu ze służby.

art. 124. więcej Art. 124. 1. Pracodawca udziela pracownikowi powołanemu do odbycia
ćwiczeń wojskowych, pełnienia okresowej służby wojskowej lub terytorialnej
służby wojskowej rotacyjnie urlopu bezpłatnego na okres trwania tych ćwiczeń lub służby.
2. W czasie trwania urlopu bezpłatnego, o którym mowa w ust. 1, pracownik
zachowuje wszystkie uprawnienia wynikające ze stosunku pracy, z wyjątkiem
prawa do wynagrodzenia.

art. 125. więcej Art. 125. Pracownik powołany do zasadniczej służby wojskowej, okresowej
służby wojskowej lub terytorialnej służby wojskowej otrzymuje od pracodawcy
odprawę w wysokości dwutygodniowego wynagrodzenia obliczonego według
zasad określonych dla ustalania ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy. Odprawa
nie przysługuje w razie ponownego powołania do tej samej służby.

art. 126. więcej Art. 126. W okresie odbywania przez żołnierza zasadniczej służby
wojskowej rozwiązanie przez pracodawcę stosunku pracy z żoną żołnierza może
nastąpić wyłącznie z winy pracownicy oraz w razie ogłoszenia upadłości lub
likwidacji pracodawcy.

Art. 126a. 1. W okresie między dniem doręczenia studentowi lub uczniowi,
który ochotniczo zgłosił się do odbycia zasadniczej służby wojskowej, karty
powołania do czynnej służby wojskowej a dniem upływu okresu trzydziestu dni od
dnia jego zwolnienia z tej służby, nie można tego studenta lub ucznia skreślić z listy
studentów lub uczniów oraz zwolnić lub wydalić ze szkoły.
2. W okresie, o którym mowa w ust. 1, do dnia zgłoszenia, o którym mowa
w ust. 5, studentowi lub uczniowi udziela się urlopu.
3. W czasie urlopu, o którym mowa w ust. 2, student lub uczeń jest zwolniony
z łożenia wszelkich świadczeń na rzecz danej uczelni lub szkoły wynikających
z tytułu pobierania w niej nauki.
4. Wojskowy komendant uzupełnień zawiadamia daną uczelnię lub szkołę
o zwolnieniu żołnierza będącego studentem lub uczniem, o którym mowa w ust. 1,
z zasadniczej służby wojskowej.
5. Studenta lub ucznia, który w terminie trzydziestu dni od dnia zwolnienia
z zasadniczej służby wojskowej zgłosi w szkole, w której pobierał naukę w dniu
powołania do tej służby, zamiar kontynuowania tej nauki, przywraca się w prawach
studenta lub ucznia i wpisuje na rok lub semestr nauki, który został przerwany
z powodu odbywania zasadniczej służby wojskowej. Niezachowanie tego terminu
powoduje skreślenie tego studenta lub ucznia z listy studentów lub uczniów oraz
jego zwolnienie ze szkoły.

art. 127. więcej Art. 127. 1. Wójt lub burmistrz (prezydent miasta), w drodze decyzji
administracyjnej, uznaje żołnierza w czynnej służbie wojskowej albo osobę, której
doręczono kartę powołania do tej służby, za posiadającego na wyłącznym
utrzymaniu członków rodziny albo za żołnierza samotnego. Decyzję wydaje się na
udokumentowany wniosek uprawnionego albo członka jego rodziny, o którym
mowa w art. 128 ust. 2. Przepisu nie stosuje się do okresowej służby wojskowej.
2. Żołnierzem samotnym w rozumieniu ustawy jest żołnierz lub osoba,
o której mowa w ust. 1, niebędący w związku małżeńskim, prowadzący odrębne
gospodarstwo domowe, samodzielnie zajmujący lokal mieszkalny lub dom
mieszkalny, w którym jest zameldowany na pobyt stały, jeżeli nie ma innych osób
zobowiązanych do pokrywania należności z tytułu zajmowania tego lokalu lub
domu mieszkalnego.
3. Decyzję, o której mowa w ust. 1, wydaje wójt lub burmistrz (prezydent
miasta) właściwy ze względu na miejsce pobytu stałego (zamieszkania) lub pobytu
czasowego wnioskodawcy trwającego ponad trzy miesiące.
4. Od decyzji wójta lub burmistrza (prezydenta miasta) przysługuje osobie,
która złożyła wniosek, odwołanie do wojewody w terminie czternastu dni od dnia
doręczenia decyzji. Decyzja może być zmieniona przez wojewodę również
z urzędu, jeżeli została wydana z naruszeniem przepisów prawa.

art. 128. więcej Art. 128. 1. Żołnierzom czynnej służby wojskowej, z wyjątkiem okresowej
służby wojskowej i terytorialnej służby wojskowej, posiadającym na wyłącznym
utrzymaniu członków rodziny w czasie odbywania lub pełnienia służby
przysługuje, z zastrzeżeniem ust. 4 i 5, zasiłek w kwocie minimalnego
wynagrodzenia za pracę obowiązującego w grudniu roku poprzedniego, ustalanego
na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym
wynagrodzeniu za pracę.
2. Członkami rodziny żołnierza odbywającego czynną służbę wojskową,
pozostającymi na jego wyłącznym utrzymaniu, są jego małżonek, dzieci, rodzice
oraz osoby, względem których żołnierza obciąża obowiązek alimentacyjny, o ile
nie uzyskują oni dochodu lub uzyskiwany przez nich dochód z jakiegokolwiek
tytułu jest niższy od minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego
w grudniu roku poprzedniego, ustalanego na podstawie przepisów ustawy z dnia
10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.
3. Przepisu ust. 2 nie stosuje się do osób wymienionych w tym przepisie, jeśli
utraciły prawo do zasiłku dla bezrobotnych z powodu upływu okresu jego
pobierania, z wyjątkiem żony żołnierza.
4. Jeżeli łączny miesięczny dochód uzyskiwany przez osoby, o których mowa
w ust. 2, jest niższy od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę
obowiązującego w grudniu roku poprzedniego, ustalanego na podstawie odrębnych
przepisów, zasiłek, o którym mowa w ust. 1, przysługuje w wysokości stanowiącej
różnicę między kwotą minimalnego wynagrodzenia za pracę a wysokością tego
dochodu. Za dochód nie uważa się zasiłku rodzinnego.
5. Zasiłek nie przysługuje, jeżeli osoby, o których mowa w ust. 2, uzyskują
łącznie dochód równy kwocie minimalnego wynagrodzenia, o której mowa
w ust. 1, lub wyższy od niej.

Art. 128a. 1. Żołnierzowi, z wyjątkiem żołnierza odbywającego czynną
służbę wojskową poniżej trzydziestu dni, pełniącego okresową służbę wojskową
lub terytorialną służbę wojskową, na którym ciąży obowiązek alimentacyjny na
podstawie prawomocnego orzeczenia sądu, wypłaca się zasiłek w wysokości
świadczenia alimentacyjnego, jednak nie wyższy niż kwota, o której mowa w art.
128 ust. 1.
2. Zasiłek, o którym mowa w ust. 1, może być wypłacony bezpośrednio
osobie, której przysługuje świadczenie alimentacyjne, lub jej pełnomocnikowi, na
ich wniosek. Przepisy art. 128b stosuje się odpowiednio.
3. Łączna wysokość świadczeń, o których mowa w ust. 1 i w art. 128 ust. 1,
nie może być wyższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę
pracowników.

Art. 128b. 1. Decyzję o przyznaniu żołnierzowi zasiłku, o którym mowa
w art. 128 ust. 1 i art. 128a, wydaje dowódca jednostki wojskowej na podstawie
udokumentowanego wniosku tego żołnierza.
2. Od decyzji, o której mowa w ust. 1, przysługuje żołnierzowi odwołanie do
organu wojskowego wyższego stopnia, określonego w odrębnych przepisach.
3. Zasiłek, o którym mowa w art. 128 ust. 1 oraz w art. 128a, wypłaca
dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz odbywa służbę. Zasiłek wypłaca
się za okres pełnienia czynnej służby wojskowej.

Art. 128c. Żołnierz, który podał nieprawdziwe dane w celu uzyskania
nienależnego zasiłku lub uzyskania zasiłku w wyższej wysokości niż mu
przysługuje albo nie zawiadomił o okolicznościach powodujących zmianę
wysokości zasiłku lub wygaśnięcie decyzji o jego przyznaniu, jest obowiązany do
zwrotu nienależnie pobranego zasiłku lub jego części wraz z odsetkami
ustawowymi za opóźnienie.

Art. 128d. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe
zasady i tryb przyznawania i wypłacania zasiłków na utrzymanie członków
rodziny, o których mowa w art. 128 ust. 1 i art. 128a ust. 1. Rozporządzenie
powinno określać szczegółowy wykaz podmiotów uprawnionych do pobierania
zasiłku, organy upoważnione do wydania decyzji o przyznaniu zasiłku, dokumenty
wymagane do wydania decyzji o przyznaniu zasiłku, sposób postępowania z
dokumentacją przy przeniesieniu żołnierza do innej jednostki wojskowej lub osoby
odbywającej zasadniczą służbę w obronie cywilnej do innej jednostki
organizacyjnej, a także termin wypłaty oraz okres pobierania zasiłku.

art. 129. więcej Art. 129. (uchylony).

Art. 129a. 1. Żołnierzowi przysługuje zwrot kosztów poniesionych na pomoc
prawną, jeżeli postępowanie przygotowawcze wszczęte przeciwko niemu
o przestępstwo popełnione w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych
zostanie zakończone prawomocnym orzeczeniem o umorzeniu.
2. Koszty w wysokości odpowiadającej wynagrodzeniu jednego obrońcy,
określone w przepisach wydanych na podstawie art. 16 ust. 2 i 3 ustawy z dnia
26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2018 r. poz. 1184, 1467, 1669
i 2193 oraz z 2019 r. poz. 730), zwraca się ze środków części budżetu państwa,
której dysponentem jest Minister Obrony Narodowej.
3. W zakresie nieuregulowanym w ust. 1 i 2 do zwrotu kosztów poniesionych
na pomoc prawną stosuje się przepisy działu XIV ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r.
– Kodeks postępowania karnego.

art. 130. więcej Art. 130. 1. Członków rodziny żołnierza odbywającego czynną służbę
wojskową, którzy zamieszkiwali wspólnie z nim w dniu powołania go do tej
służby, nie wolno usuwać przymusowo z lokali mieszkalnych zajmowanych na
podstawie tytułu prawnego, z zastrzeżeniem przepisu ust. 2.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeżeli żołnierz nie został uznany za
posiadającego na wyłącznym utrzymaniu członków rodziny i zwłoka z zapłatą
należności z tytułu zajmowania lokalu mieszkalnego wynosi co najmniej dwa pełne
okresy płatności.
3. Nie wolno również zajmować lokali mieszkalnych żołnierzy samotnych
odbywających czynną służbę wojskową.
4. Przepisów ust. 1–3 nie stosuje się do żołnierzy pełniących okresową służbę
wojskową lub terytorialną służbę wojskową dyspozycyjnie.

art. 131. więcej Art. 131. 1. Żołnierzom uznanym za posiadających na wyłącznym
utrzymaniu członków rodziny i żołnierzom uznanym za samotnych, w okresie
odbywania przez nich czynnej służby wojskowej, z wyjątkiem okresowej służby
wojskowej i terytorialnej służby wojskowej, na ich udokumentowany wniosek:
1) pokrywa się:
a) należności z tytułu najmu lokalu mieszkalnego zajmowanego na
podstawie decyzji administracyjnej,
b) należności z tytułu zajmowania spółdzielczego lokalu mieszkalnego typu
lokatorskiego,
c) bieżące opłaty eksploatacyjne z tytułu zajmowania spółdzielczego lokalu
mieszkalnego typu własnościowego,
d) należności z tytułu zajmowania lokalu mieszkalnego na podstawie
umowy najmu, z wyjątkiem sytuacji, w których przedmiotem umowy
jest część tego lokalu, a jedna ze stron umowy jest obciążona
obowiązkiem alimentacyjnym względem drugiej strony,
e) bieżące należności z tytułu zajmowania lokalu mieszkalnego,
stanowiącego przedmiot odrębnej własności w rozumieniu przepisów
o własności lokali, albo domu mieszkalnego, stanowiącego przedmiot
własności żołnierza;
2) zawiesza się spłatę:
a) pożyczki uzyskanej z zakładowego funduszu mieszkaniowego,
b) kredytu lub pożyczki udzielonych przez banki lub instytucje uprawnione
do udzielania kredytów lub pożyczek, chyba że strony w umowie
postanowiły inaczej.
2. Pożyczka i kredyty, o których mowa w ust. 1 pkt 2, w okresie zawieszenia
ich spłaty nie podlegają oprocentowaniu.
3. Uprawnienia, o których mowa w ust. 1 i 2, przysługują również małżonkom
żołnierzy odbywających lub pełniących czynną służbę wojskową, z wyjątkiem
okresowej służby wojskowej i terytorialnej służby wojskowej, jeżeli ze względu na
nich żołnierze zostali uznani za posiadających na wyłącznym utrzymaniu członków
rodziny.
3a. Uprawnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i ust. 2, przysługują również
innym niż wymienieni w ust. 1 żołnierzom odbywającym lub pełniącym czynną
służbę wojskową, z wyjątkiem okresowej służby wojskowej i terytorialnej służby
wojskowej, jeżeli wystąpią z żądaniem w tej sprawie odpowiednio do pracodawcy,
banku lub instytucji udzielającej kredytu lub pożyczki.
4. Warunkiem korzystania z uprawnień wymienionych:
1) w ust. 1 pkt 1 lit. a–c i e – jest nieoddanie lokalu mieszkalnego albo domu
mieszkalnego do bezpłatnego używania albo w najem lub w podnajem;
2) w ust. 1 w pkt 2 oraz w ust. 2 – jest zaciągnięcie kredytu lub pożyczki przed
dniem powołania żołnierza do czynnej służby wojskowej;
3) w ust. 1 pkt 1 lit. d – oprócz warunku określonego w pkt 1 jest również
zawarcie przez żołnierza samotnego umowy najmu z właścicielem lokalu
mieszkalnego oraz dopełnienie obowiązku zameldowania się w tym lokalu na
pobyt stały.
5. Przepisów ust. 1, 2 i 4 nie stosuje się do żołnierzy samotnych
odbywających ćwiczenia wojskowe trwające poniżej trzydziestu dni.
5a. Decyzję o pokrywaniu należności i opłat, o których mowa w ust. 1,
wydaje wójt lub burmistrz (prezydent miasta), właściwy dla miejsca położenia
lokalu mieszkalnego albo domu mieszkalnego żołnierza.
6. Wójtowie lub burmistrzowie (prezydenci miast) wypłacają należności
i opłaty, o których mowa w ust. 1 pkt 1, od dnia stawienia się żołnierza do czynnej
służby wojskowej.
7. Należności, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. d, wypłaca się w formie
ryczałtu. Przy określaniu wysokości ryczałtu nie uwzględnia się powierzchni
przekraczającej normatywną powierzchnię, o której mowa w art. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 180 oraz z 2018 r. poz. 756, 1540 i 2529).
8. (uchylony)

art. 132. więcej Art. 132. 1. Wydatki z tytułu zasiłków, należności i opłat, o których mowa
w art. 128, art. 128a i art. 131 ust. 1 pkt 1, są pokrywane z budżetu państwa
z części, której dysponentem jest Minister Obrony Narodowej.
2. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:
1) sposób i tryb pokrywania należności i opłat, o których mowa w art. 131 ust. 1
pkt 1, oraz wysokość ryczałtu, o którym mowa w art. 131 ust. 7,
uwzględniając konieczność udokumentowania okoliczności uzasadniających
pokrycie tych należności i opłat oraz stawki czynszu określonego przez
właściwą jednostkę samorządu terytorialnego dla lokalu mieszkalnego
o porównywalnej powierzchni użytkowej, z uwzględnieniem standardu tego
lokalu;
2) tryb zwrotu organom samorządu terytorialnego wydatków poniesionych na
cele wymienione w ust. 1, uwzględniając potrzebę zapewnienia szybkości
i sprawności zwrotu wydatków;
3) tryb zawieszania spłat pożyczek i kredytów, o których mowa w art. 131 ust. 1
pkt 2, uwzględniając potrzebę sprawności i szybkości postępowania oraz
konieczność udokumentowania wniosku o zawieszenie spłaty.

Art. 132a. 1. Żołnierzom, którzy odbyli zasadniczą służbę wojskową
w ustalonym czasie jej trwania na stanowiskach służbowych lub funkcjach
wojskowych odpowiadających ich kwalifikacjom nabytym przed powołaniem do
tej służby, wypłaca się ekwiwalent pieniężny z tytułu poniesionych przed
powołaniem do tej służby kosztów związanych z uzyskaniem kwalifikacji
przydatnych w Siłach Zbrojnych, zrewaloryzowany o prognozowany w ustawie
budżetowej na dany rok wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych
obowiązujący w dniu zwolnienia żołnierza ze służby.
2. Ekwiwalent pieniężny, o którym mowa w ust. 1, wypłaca na wniosek
żołnierza wojskowy komendant uzupełnień w ciągu czternastu dni od dnia złożenia
wniosku, pod warunkiem że wniosek został złożony nie później niż w terminie
trzydziestu dni od dnia zwolnienia żołnierza z zasadniczej służby wojskowej.
Należności te są pokrywane z części budżetu państwa, której dysponentem jest
Minister Obrony Narodowej.
3. Podstawę wypłaty należności z tytułu uzyskania kwalifikacji stanowi
umowa zawarta między wojskowym komendantem uzupełnień a osobą podlegającą
obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej, na podstawie której osoba ta
zobowiązała się do uzyskania przed powołaniem do tej służby określonych
kwalifikacji, a wojskowy komendant uzupełnień zobowiązał się do powołania jej
do tej służby na stanowisko służbowe lub funkcję wojskową odpowiadające
uzyskanym kwalifikacjom.

Art. 132b. 1. Osoby przeznaczone do odbycia zasadniczej służby wojskowej
mogą być kierowane do odbycia szkolenia (kursu) w celu uzyskania kwalifikacji
przydatnych w Siłach Zbrojnych.
2. Do odbycia szkolenia (kursu), o którym mowa w ust. 1, kieruje wojskowy
komendant uzupełnień. Skierowanie stanowi decyzję administracyjną.
3. Szkolenia (kursy), o których mowa w ust. 1, prowadzą osoby fizyczne,
osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej,
z którymi szef wojewódzkiego sztabu wojskowego zawarł umowę na realizację
tego szkolenia (kursu). Do wyłonienia podmiotów realizujących szkolenie (kursy)
stosuje się przepisy ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych.
4. Czas trwania szkolenia (kursu), o którym mowa w ust. 1, może wynosić do
trzech miesięcy i być realizowany w czasie wolnym od pracy lub w przerwie
wakacyjnej.
5. Uczestnikom szkolenia (kursu), o którym mowa w ust. 1, będącym
pracownikami przysługuje:
1) zwolnienie z pracy na czas niezbędny do odbycia zajęć, z uwzględnieniem
czasu koniecznego na dojazd;
2) wynagrodzenie w pełnej wysokości za czas zwolnienia z pracy z powodu
odbywania zajęć.
6. Koszty związane z realizacją szkolenia (kursu), o którym mowa w ust. 1,
oraz wynikające ze świadczeń określonych w ust. 5, pokrywa się z części budżetu
państwa, której dysponentem jest Minister Obrony Narodowej.

Art. 132c. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:
1) kwalifikacje przydatne w Siłach Zbrojnych, o których mowa w art. 132a
ust. 1 i art. 132b ust. 1,
2) wzór umowy, o której mowa w art. 132a ust. 3 i art. 132b ust. 3,
3) sposób i tryb naliczania i wypłacania ekwiwalentu pieniężnego, o którym
mowa w art. 132a ust. 1
– uwzględniając klasyfikację zawodów i specjalności określoną na podstawie
art. 36 ust. 8 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia
i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2018 r. poz. 1265, z późn. zm.), prawa
i obowiązki stron umowy oraz okres, po którego upływie wypłacany jest ekwiwalent.

Art. 132d. 1. Żołnierzom rezerwy, posiadającym przydziały kryzysowe,
niezależnie od uprawnień wynikających z odbywania ćwiczeń wojskowych
i pełnienia okresowej służby wojskowej:
1) których wynagrodzenie z tytułu stosunku pracy jest wyższe niż uposażenie
zasadnicze otrzymywane w czasie pełnienia okresowej służby wojskowej –
przysługuje w tym czasie rekompensata finansowa, w wysokości różnicy
między tym wynagrodzeniem i uposażeniem;
2) (uchylony)
3) zamieszkującym poza miejscem pełnienia służby – przysługuje prawo do
zwrotu kosztów dojazdów z miejsca zamieszkania do miejsca pełnienia
czynnej służby wojskowej i z powrotem na zasadach określonych w art. 72;
4) okres urlopu bezpłatnego udzielonego przez pracodawcę jest wliczany do
okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze, w tym wymiar
urlopu wypoczynkowego za dany rok;
5) okres pełnienia czynnej służby wojskowej w ramach Narodowych Sił
Rezerwowych dolicza się do wysługi emerytalnej na zasadach określonych
w ustawie z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy
zawodowych oraz ich rodzin (Dz. U. z 2019 r. poz. 289 i 730);
6) (uchylony)
7) przysługuje prawo do:
a) odznaczeń, wyróżnień i nagród,
b) wystąpień publicznych oraz udziału w uroczystościach państwowych,
wojskowych i lokalnych w mundurze, na zasadach określonych ustawie
z dnia 21 grudnia 1978 r. o odznakach i mundurach (Dz. U. z 2016 r. poz. 38),
c) używania tytułu honorowego nadanego w drodze wyróżnienia osobom
wyróżniającym się w służbie, w szkoleniu wojskowym lub
w wykonywaniu zadań służbowych, w tym po zakończeniu służby
w Narodowych Siłach Rezerwowych,
d) korzystania z pierwszeństwa w zatrudnieniu w urzędach administracji
publicznej na stanowiskach związanych z obronnością kraju, na
zasadach przewidzianych dla żołnierzy zawodowych, określonych
w art. 119 ust. 1–1c ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie
wojskowej żołnierzy zawodowych i w przepisach wykonawczych
wydanych na podstawie art. 119 ust. 2 i 3 tej ustawy;
8) przysługują świadczenia obejmujące:
a) bezpłatne wyżywienie lub równoważnik pieniężny, o których mowa
w art. 68 ust. 1 pkt 1 – w czasie pełnienia czynnej służby wojskowej,
b) bezpłatne zakwaterowanie zbiorowe na zasadach określonych w art. 7
ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2018 r. poz. 2356) – w czasie
pełnienia czynnej służby wojskowej,
c) umundurowanie i wyekwipowanie wojskowe w naturze lub
równoważnik pieniężny, o których mowa w art. 68 ust. 1 pkt 2 –
w czasie pełnienia czynnej służby wojskowej,
d) oznaki i odznaki przewidziane dla żołnierzy Narodowych Sił Rezerwowych.
e) (uchylona)
2. Koszty związane ze świadczeniami dla żołnierzy rezerwy z tytułu
pozostawania na przydziale kryzysowym pokrywa się z budżetu państwa z części,
której dysponentem jest Minister Obrony Narodowej.
3. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy tryb
i zakres oraz warunki przyznawania świadczeń, o których mowa w ust. 1,
żołnierzom rezerwy posiadającym przydziały kryzysowe. Rozporządzenie
powinno w szczególności uwzględniać, aby warunki i zakres przyznania
poszczególnych uprawnień uwzględniały potrzebę różnicowania wysokości lub
zakresu tych świadczeń w zależności od okresu posiadania przydziału
kryzysowego, a tryb prowadzonego postępowania zapewniały możliwość
udokumentowania zasadności przyznania tych świadczeń oraz rozpatrzenie sprawy
bez zbędnej zwłoki.

Art. 132e. 1. Żołnierzom wyznaczonym do pełnienia okresowej służby
wojskowej poza granicami państwa przysługują następujące uprawnienia
i świadczenia:
1) prawo przebywania w miejscu pełnienia służby wraz z małżonkiem i dziećmi;
2) prawo do nieodpłatnego zakwaterowania w lokalu mieszkalnym, wraz
z niezbędnym umeblowaniem i wyposażeniem albo prawo do równoważnika
pieniężnego na wynajęcie lokalu mieszkalnego, odpowiednio do
zajmowanego stanowiska służbowego oraz liczby uprawnionych
i przesiedlonych członków rodziny;
3) prawo do ryczałtu na pokrycie niektórych świadczeń związanych
z użytkowaniem lokalu mieszkalnego;
4) zwrot opłat związanych z nauką dzieci w szkole podstawowej i
ponadpodstawowej, jeżeli przebywają z żołnierzem za granicą;
5) zwrot niezbędnych, udokumentowanych kosztów leczenia w państwie,
w którym pełnią służbę, oraz kosztów leczenia uprawnionych
i przesiedlonych członków rodziny;
6) zwrot kosztów:
a) podróży żołnierza i członków jego rodziny, w przypadku żołnierzy
udających się poza granice państwa w celu objęcia stanowiska
służbowego, w tym z państwa, w którym dotychczas żołnierz pełnił
służbę wojskową do innego państwa, w którym został wyznaczony na
kolejne stanowisko służbowe, a także żołnierzy powracających do kraju
po zakończeniu pełnienia służby poza granicami państwa,
b) przewozu rzeczy osobistego użytku i przedmiotów gospodarstwa
domowego w przypadku żołnierzy, o których mowa w lit. a,
c) przejazdu do miejsca pełnienia służby za granicą i z powrotem do kraju
członków rodziny nieprzebywających z nim za granicą:
– raz na dwa lata, jeżeli członek rodziny żołnierza nie przesiedlał się
za granicę do miejsca pełnienia służby żołnierza,
– jeden raz, jeżeli członek rodziny przebywał z żołnierzem za granicą
i żołnierzowi pokryto koszty jego podróży, po upływie nie mniej niż
jednego roku po przesiedleniu.
2. Żołnierzom skierowanym do pełnienia okresowej służby wojskowej poza
granicami państwa przysługują następujące uprawnienia i świadczenia:
1) bezpłatne zakwaterowanie i wyżywienie;
2) bezpłatne świadczenia zdrowotne oraz bezpłatne zaopatrzenie w produkty
lecznicze i wyroby medyczne, oraz wyposażenie wyrobów medycznych,
w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach
medycznych;
3) bezpłatny przewóz:
a) z kraju do miejsca pełnienia służby i z powrotem w związku
z rozpoczęciem i zakończeniem pełnienia służby poza granicami państwa,
b) z miejsca pełnienia służby do kraju i z powrotem w razie śmierci członka rodziny;
4) indywidualne i zbiorowe ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych
wypadków zaistniałych w czasie pełnienia służby poza granicami państwa,
wskutek których nastąpiło uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia lub śmierć żołnierza.
3. Żołnierzom skierowanym do pełnienia okresowej służby wojskowej poza
granicami państwa, po zakończeniu służby w ramach tego skierowania, udziela się
urlopu aklimatyzacyjnego w wymiarze jednego dnia roboczego za każde
rozpoczęte dziesięć dni pełnienia służby poza granicami państwa. Urlopu udziela
dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz zajmuje stanowisko służbowe albo
do której został skierowany lub wyznaczony w ramach pełnienia okresowej służby wojskowej. Wymiar urlopu aklimatyzacyjnego nie może przekroczyć dwudziestu dwóch dni roboczych.
4. Żołnierzom skierowanym do pełnienia okresowej służby wojskowej poza
granicami państwa przysługują coroczne bezpłatne badania profilaktyczne na
zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie
medycyny pracy (Dz. U. z 2019 r. poz. 1175).
5. Żołnierze skierowani do okresowej służby wojskowej poza granicami
państwa podlegają bezpłatnym badaniom lekarskim i psychologicznym oraz
szczepieniom ochronnym.
6. Żołnierze powracający do kraju po zakończeniu okresowej służby
wojskowej poza granicami państwa podlegają bezpłatnym badaniom lekarskim
i psychologicznym, z możliwością skierowania na turnusy leczniczo-
-profilaktyczne. Turnusy leczniczo-profilaktyczne obejmują działania leczniczo-
-rehabilitacyjne oraz profilaktyki zdrowotnej, w tym profilaktyki psychologicznej,
którym podlegają żołnierze rezerwy pełniący służbę okresową poza granicami
państwa chorzy lub ranni oraz którzy doznali urazu psychicznego lub wymaga tego
ich stan psychofizyczny.
7. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, warunki przyznawania
świadczeń żołnierzom wyznaczonym lub skierowanym do pełnienia okresowej
służby wojskowej poza granicami państwa oraz świadczeń przysługujących
żołnierzom w związku z wyznaczeniem lub skierowaniem do pełnienia okresowej
służby wojskowej poza granicami państwa, mając na uwadze świadczenia
przysługujące członkom rodzin żołnierzy przebywającym z nimi za granicą,
z uwzględnieniem specyfiki wykonywanych zadań, zagrożeń dla zdrowia lub życia
tych żołnierzy, a także istniejących w danym państwie warunków miejscowych.
8. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, tryb
udzielania urlopu aklimatyzacyjnego i kierowania na turnusy leczniczo-
-profilaktyczne, ramowy program tych turnusów, a także organ kierujący
dokonujący oceny aktualnego stanu zdrowia żołnierzy, o których mowa w ust. 6,
i wskazujący miejsce prowadzenia turnusów leczniczo-profilaktycznych,
uwzględniając potrzeby żołnierzy wynikające z ich aktualnego stanu zdrowia,
w tym konieczność zapewnienia pełnej rekonwalescencji oraz umożliwienia im dalszego leczenia lub rehabilitacji po zakończeniu pobytu na turnusie leczniczo-profilaktycznym, oraz warunki pełnienia służby.

Art. 132f. 1. Żołnierzom rezerwy, którzy wykonywali obowiązki w ramach
Narodowych Sił Rezerwowych przez okres co najmniej trzech lat na stanowiskach
służbowych lub funkcjach wojskowych odpowiadających ich kwalifikacjom
nabytym przed zawarciem kontraktu lub w jego trakcie, wypłaca się ekwiwalent
pieniężny z tytułu poniesionych kosztów związanych z uzyskaniem kwalifikacji
przydatnych w Siłach Zbrojnych, zrewaloryzowany o prognozowany w ustawie
budżetowej na dany rok wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych
obowiązujący w dniu zwolnienia żołnierza ze służby wojskowej.
2. Podstawę do wypłaty ekwiwalentu stanowi umowa zawarta pomiędzy
wojskowym komendantem uzupełnień a żołnierzem rezerwy, na podstawie której
zobowiązał się on do uzyskania przed zawarciem kontraktu określonych
kwalifikacji, a wojskowy komendant uzupełnień zobowiązał się do nadania
przydziału kryzysowego na stanowisko służbowe lub funkcję wojskową
odpowiadającą uzyskanym kwalifikacjom.
3. Ekwiwalent jest wypłacany po upływie trzech lat wykonywania
obowiązków w ramach Narodowych Sił Rezerwowych. Na wniosek żołnierza
rezerwy ekwiwalent można wypłacić przed upływem tego okresu w sytuacji, gdy
żołnierz rezerwy zobowiąże się do zwrotu wypłaconego ekwiwalentu w razie
uchylenia przydziału kryzysowego z przyczyn niezależnych od organów
wojskowych przed upływem tego okresu, z wyjątkiem przypadku wynikającego
z orzeczenia o niezdolności do czynnej służby wojskowej lub orzeczenia
psychologicznego stwierdzającego przeciwwskazania do pełnienia tej służby albo
powołania do zawodowej służby wojskowej lub przyjęcia do służby wojskowej
w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego.

Art. 132g. 1. Żołnierze rezerwy, którzy zawarli kontrakt na wykonywanie
obowiązków w ramach Narodowych Sił Rezerwowych i zobowiązali się do
posiadania przydziału kryzysowego nieprzerwanie przez okres nie krótszy niż trzy
lata, mogą być kierowani przez wojskowego komendanta uzupełnień w celu
uzyskania kwalifikacji przydatnych w Siłach Zbrojnych do odbycia szkolenia
(kursu). Skierowanie stanowi decyzję administracyjną.
2. Skierowanie powinno mieć związek z posiadanym przydziałem
kryzysowym lub wynikać z potrzeby zmiany przydziału kryzysowego lub potrzeby
nadania kolejnego przydziału.
3. Skierowanie może nastąpić na wniosek dowódcy jednostki wojskowej oraz
za zgodą żołnierza rezerwy, a jeżeli żołnierz rezerwy jest jednocześnie
pracownikiem, to skierowanie może nastąpić po zasięgnięciu opinii pracodawcy.
4. Żołnierz rezerwy ponosi koszty związane ze skierowaniem na szkolenie
(kurs) w przypadku:
1) nieukończenia szkolenia (kursu) lub nieuzyskania kwalifikacji przydatnych
w Siłach Zbrojnych;
2) uchylenia przydziału kryzysowego z przyczyn niezależnych od organów
wojskowych przed upływem okresu trzech lat posiadania przydziału
kryzysowego, z wyjątkiem: orzeczenia o niezdolności do czynnej służby
wojskowej, orzeczenia psychologicznego stwierdzającego przeciwwskazania
do pełnienia tej służby, powołania do zawodowej służby wojskowej albo
przyjęcia do służby wojskowej w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego.
5. Uczestnikom szkolenia (kursu), którzy są pracownikami, przysługuje:
1) zwolnienie z pracy na czas niezbędny do odbycia zajęć, z uwzględnieniem
czasu koniecznego na dojazd;
2) wynagrodzenie w pełnej wysokości za czas zwolnienia z pracy z powodu
odbywania zajęć.
6. Koszty związane z realizacją szkolenia (kursu) oraz wynikające ze
świadczeń określonych w ust. 5 są pokrywane z części budżetu państwa, której
dysponentem jest Minister Obrony Narodowej.

Art. 132h. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:
1) kwalifikacje przydatne w Siłach Zbrojnych, o których mowa w art. 132f ust. 1
i art. 132g ust. 1,
2) wzory umowy, o której mowa w art. 132f ust. 2, oraz skierowania, o którym
mowa w art. 132g ust. 1,
3) sposób i tryb naliczania i wypłacania ekwiwalentu pieniężnego, o którym
mowa w art. 132f ust. 1,
4) sposób i tryb naliczania oraz dokonywania zwrotu kosztów, o których mowa
w art. 132g ust. 4 i 5
– uwzględniając klasyfikację zawodów i specjalności określoną na podstawie
art. 36 ust. 8 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia
i instytucjach rynku pracy, prawa i obowiązki stron umowy oraz okres, po którego
upływie wypłacany jest ekwiwalent.

Art. 132i. 1. Żołnierzowi rezerwy posiadającemu przydział kryzysowy,
można przyznać dofinansowanie kosztów studiów lub nauki albo stażu, kursu lub
specjalizacji, zwłaszcza w specjalnościach wojskowych wymagających
podwyższonych kwalifikacji, w wymiarze proporcjonalnym do deklarowanego
okresu pozostawania na przydziale kryzysowym.
2. Dowódca jednostki wojskowej zawiera z żołnierzem rezerwy posiadającym
przydział kryzysowy umowę określającą zasady, wysokość i sposób
dofinansowania kosztów, o których mowa w ust. 1, oraz warunki zwrotu tego
dofinansowania w przypadku przerwania kształcenia lub wygaśnięcia albo
uchylenia przydziału kryzysowego przed określonym w umowie okresem
posiadania przydziału kryzysowego, nie dłuższym niż trzy lata od zakończenia kształcenia
3. Zwrot dofinansowania następuje w przypadku przerwania kształcenia lub
wygaśnięcia albo uchylenia przydziału kryzysowego z przyczyn niezależnych od
organów wojskowych. Zwrot dofinansowania nie następuje w przypadku
orzeczenia o niezdolności do czynnej służby wojskowej lub orzeczenia
psychologicznego stwierdzającego przeciwwskazania do pełnienia służby albo
powołania do zawodowej służby wojskowej lub przyjęcia do służby kandydackiej.
4. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:
1) tryb udzielania żołnierzom rezerwy posiadającym nadane przydziały
kryzysowe dofinansowania kosztów studiów lub nauki albo stażu, kursu lub specjalizacji,
2) rodzaj, zakres i wysokość dofinansowania oraz tryb jego zwrotu,
3) sposób dokumentowania poniesionych przez żołnierza rezerwy wydatków
objętych dofinansowaniem,
4) wzór umowy, o której mowa w ust. 2
– uwzględniając sprawność postępowania w sprawie dofinansowania, wysokość
rzeczywistych kosztów studiów lub nauki albo stażu, kursu lub specjalizacji,
możliwość weryfikacji tych kosztów oraz prawa i obowiązki stron umowy.

Art. 132j. 1. Żołnierzom OT:
1) zamieszkującym poza miejscem pełnienia służby – przysługuje prawo do
zwrotu kosztów dojazdów z miejsca zamieszkania do miejsca pełnienia tej
służby rotacyjnie i z powrotem na zasadach określonych w art. 72;
2) okres urlopu bezpłatnego w związku z tą służbą udzielonego przez
pracodawcę jest wliczany do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia
pracownicze, w tym wymiar urlopu wypoczynkowego za dany rok.
2. Koszty związane ze świadczeniami dla żołnierzy OT z tytułu pełnienia
czynnej służby wojskowej są pokrywane z budżetu państwa, z części, której
dysponentem jest Minister Obrony Narodowej.

Art. 132k. 1. Żołnierz zwolniony z terytorialnej służby wojskowej, który
pełnił zawodową służbę wojskową co najmniej przez dziesięć lat, ze względu na
szczególny charakter wykształcenia, doświadczenia wojskowego i wiedzy
specjalistycznej korzysta z pierwszeństwa w zatrudnieniu na stanowiskach
związanych z obronnością kraju w administracji publicznej.
2. Uprawnienie, o którym mowa w ust. 1, w pierwszej kolejności przysługuje
byłym żołnierzom OT, którzy zostali zwolnieni z terytorialnej służby wojskowej
wskutek ustalenia przez wojskową komisję lekarską niezdolności do pełnienia
terytorialnej służby wojskowej wskutek wypadku lub choroby pozostających w
związku z pełnieniem terytorialnej służby wojskowej.
3. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, stanowiska pracy
związane z obronnością kraju w administracji publicznej, na których są
wykonywane zadania i czynności, dla których kwalifikacje żołnierzy zwolnionych
z terytorialnej służby wojskowej są szczególnie przydatne, uwzględniając potrzeby
obronne kraju.

Art. 132l. 1. Żołnierzom OT, którzy pełnili terytorialną służbę wojskową
przez okres co najmniej trzech lat na stanowiskach służbowych lub funkcjach
wojskowych odpowiadających ich kwalifikacjom nabytym przed powołaniem do
tej służby lub w jej trakcie, wypłaca się ekwiwalent pieniężny z tytułu poniesionych kosztów związanych z uzyskaniem kwalifikacji przydatnych w Siłach Zbrojnych, zrewaloryzowany o prognozowany w ustawie budżetowej na dany rok wskaźnik
cen towarów i usług konsumpcyjnych obowiązujący w dniu zwolnienia żołnierza
ze służby wojskowej.
2. Podstawę do wypłaty ekwiwalentu stanowi umowa zawarta między
wojskowym komendantem uzupełnień a żołnierzem OT, na podstawie której
żołnierz OT zobowiązał się do uzyskania przed powołaniem do terytorialnej służby
wojskowej określonych kwalifikacji, a wojskowy komendant uzupełnień
zobowiązał się, po uzgodnieniu z dowódcą jednostki wojskowej, do powołania
żołnierza OT na stanowisko służbowe lub funkcję wojskową odpowiadającą
uzyskanym kwalifikacjom.
3. Ekwiwalent jest wypłacany po upływie trzech lat pełnienia terytorialnej
służby wojskowej. Na wniosek żołnierza OT ekwiwalent można wypłacić przed
upływem tego okresu w przypadku, gdy zobowiąże się on do zwrotu wypłaconego
ekwiwalentu w razie zwolnienia go z tej służby przed jej zakończeniem z przyczyn
niezależnych od organów wojskowych, z wyjątkiem przypadku wynikającego z
orzeczenia o niezdolności do czynnej służby wojskowej lub orzeczenia psychologicznego stwierdzającego przeciwwskazania do pełnienia tej służby albo powołania do zawodowej służby wojskowej lub przyjęcia do służby wojskowej w
charakterze kandydata na żołnierza zawodowego.

Art. 132m. 1. Żołnierze OT, którzy zobowiązali się do pełnienia terytorialnej
służby wojskowej nieprzerwanie przez okres nie krótszy niż trzy lata, mogą zostać
skierowani przez wojskowego komendanta uzupełnień, w drodze decyzji, na
wniosek dowódcy jednostki wojskowej, w której żołnierz pełni służbę, albo na swój
wniosek, za zgodą dowódcy jednostki wojskowej, do odbycia kursu lub szkolenia
specjalistycznego prowadzonego poza Siłami Zbrojnymi w celu uzyskania
kwalifikacji przydatnych w Siłach Zbrojnych, o ile ma ono związek z zajmowanym
stanowiskiem służbowym lub skierowanie żołnierza OT na kurs lub szkolenie
specjalistyczne wynika z potrzeby zmiany stanowiska służbowego albo
pozostawienia go w terytorialnej służbie wojskowej na kolejny okres, nie krótszy niż trzy lata.
2. Żołnierz OT ponosi koszty związane ze skierowaniem na kurs lub szkolenie
specjalistyczne w przypadku:
1) nieukończenia kursu lub szkolenia specjalistycznego lub nieuzyskania
kwalifikacji przydatnych w Siłach Zbrojnych;
2) zwolnienia go z terytorialnej służby wojskowej z przyczyn niezależnych od
organów wojskowych przed ustalonym okresem jej pełnienia trwającym nie
krócej niż trzy lata, z wyjątkiem przypadku wynikającego z orzeczenia o
niezdolności do czynnej służby wojskowej lub orzeczenia psychologicznego
stwierdzającego przeciwwskazania do pełnienia tej służby albo powołania do
zawodowej służby wojskowej lub przyjęcia do służby wojskowej w
charakterze kandydata na żołnierza zawodowego.
3. Uczestnikom kursu lub szkolenia specjalistycznego, którzy są
pracownikami, przysługuje:
1) zwolnienie z pracy na czas niezbędny do odbycia zajęć, z uwzględnieniem
czasu koniecznego na dojazd;
2) wynagrodzenie w pełnej wysokości za czas zwolnienia z pracy z powodu
odbywania zajęć.
4. Koszty związane z realizacją kursu lub szkolenia specjalistycznego oraz
koszty świadczeń, o których mowa w ust. 3, są pokrywane z budżetu państwa, z
części, której dysponentem jest Minister Obrony Narodowej.

Art. 132n. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:
1) kwalifikacje przydatne w Siłach Zbrojnych, o których mowa w art. 132l ust.
1 i art. 132m ust. 1,
2) wzory umowy, o której mowa w art. 132l ust. 2, oraz skierowania, o którym
mowa w art. 132m ust. 1,
3) sposób i tryb naliczania i wypłacania ekwiwalentu pieniężnego, o którym
mowa w art. 132l ust. 1,
4) sposób i tryb naliczania oraz dokonywania zwrotu kosztów, o których mowa
w art. 132m ust. 2, i kosztów świadczeń, o których mowa w art. 132m ust. 3
– uwzględniając klasyfikację zawodów i specjalności określoną w przepisach
wydanych na podstawie art. 36 ust. 8 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji
zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, prawa i obowiązki stron umowy oraz okres,
po którego upływie wypłacany jest ekwiwalent.

Art. 132o. 1. Żołnierzowi OT można przyznać dofinansowanie kosztów
studiów, nauki, stażu, kursu lub specjalizacji, zwłaszcza w specjalnościach
wojskowych wymagających podwyższonych kwalifikacji, w wymiarze
proporcjonalnym do deklarowanego okresu pełnienia terytorialnej służby
wojskowej.
2. Dofinansowanie może być przyznane wyłącznie w przypadkach, gdy
poziom i kierunek nauki są zbieżne z wymaganiami kwalifikacyjnymi na
zajmowanym lub na planowanym do wyznaczenia stanowisku służbowym.
3. Podstawę dofinansowania stanowi umowa zawarta między dowódcą
jednostki wojskowej a żołnierzem OT, określająca zasady, wysokość i sposób tego
dofinansowania oraz warunki jego zwrotu.
4. Dofinansowanie przyznaje się żołnierzowi OT w formie zwrotu opłaty
uiszczonej przez żołnierza OT.
5. Dofinansowanie kosztów studiów, nauki, stażu, kursu lub specjalizacji,
które trwały krócej niż sześć miesięcy, następuje po ich zakończeniu oraz
przedstawieniu przez żołnierza OT dowodu uiszczenia opłaty.
6. Dofinansowanie przyznaje się w wysokości 1/3 kosztów, o których mowa
w ust. 1, za każdy rok pełnienia terytorialnej służby wojskowej przez żołnierza OT
po zakończeniu kształcenia.
7. Jeżeli studia, nauka, staż, kurs lub specjalizacja trwały dłużej niż sześć
miesięcy, żołnierz OT przedstawia dowódcy jednostki wojskowej, w której pełni
służbę, zaświadczenie potwierdzające zaliczenie ich kolejnych okresów oraz
dowód uiszczenia opłaty.
8. Zwrot dofinansowania przez żołnierza OT następuje w przypadku
przerwania kształcenia lub zwolnienia z terytorialnej służby wojskowej przed
ustalonym w umowie okresem jej pełnienia, trwającym nie krócej niż trzy lata, z
przyczyn niezależnych od organów wojskowych, z wyjątkiem przypadku
wynikającego z orzeczenia o niezdolności do czynnej służby wojskowej lub
orzeczenia psychologicznego stwierdzającego przeciwwskazania do pełnienia tej
służby albo powołania do zawodowej służby wojskowej lub przyjęcia do służby
wojskowej w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego.
9. Zwrotu, o którym mowa w ust. 8, dochodzi dowódca jednostki wojskowej,
w której żołnierz OT pełni służbę.
10. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:
1) tryb udzielania żołnierzom OT dofinansowania kosztów studiów, nauki, stażu,
kursu lub specjalizacji,
2) sposób dokumentowania poniesionych przez żołnierza OT wydatków
objętych dofinansowaniem,
3) wzór umowy, o której mowa w ust. 3
– uwzględniając sprawność postępowania w sprawie dofinansowania, wysokość
rzeczywistych kosztów studiów, nauki, stażu, kursu lub specjalizacji, możliwość
weryfikacji tych kosztów oraz prawa i obowiązki stron umowy.

art. 133. więcej Art. 133. Żołnierzom pełniącym służbę przygotowawczą oraz członkom ich
rodzin przysługują szczególne uprawnienia przewidziane dla żołnierzy zasadniczej
służby wojskowej i członków ich rodzin na zasadach określonych w art. 118–132.

Art. 133a. 1. Żołnierz, który został zwolniony z czynnej służby wojskowej
wskutek ustalenia przez wojskową komisję lekarską trwałej lub czasowej
niezdolności do służby wojskowej w następstwie wypadku lub choroby
pozostających w związku z pełnieniem czynnej służby wojskowej, może korzystać,
w okresie dwóch lat od dnia zwolnienia z czynnej służby wojskowej, z pomocy
w zakresie podnoszenia kwalifikacji, przekwalifikowania, doradztwa zawodowego
lub pośrednictwa pracy, udzielanej przez właściwe organy.
2. Żołnierz, który został zwolniony z czynnej służby wojskowej z powodów,
o których mowa w ust. 1, w związku z pełnieniem służby wojskowej poza
granicami państwa, związanej z realizacją celów, o których mowa w art. 2 pkt 1
ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa, korzysta z pomocy, o której
mowa w ust. 1, bezterminowo.
3. Z pomocy, o której mowa w ust. 1, mogą bezterminowo korzystać również
małżonek oraz dzieci pozostające na utrzymaniu żołnierza, który:
a) zaginął lub poniósł śmierć, w związku z wykonywaniem zadań służbowych;
b) zmarł w okresie trzech lat po zwolnieniu z czynnej służby wojskowej
w następstwie wypadku lub choroby pozostających w związku
z pełnieniem czynnej służby wojskowej.
4. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółowe warunki i tryb korzystania przez żołnierzy, o których mowa w ust. 1
i 2, a także małżonków oraz dzieci pozostających na utrzymaniu żołnierzy, którzy
zaginęli lub ponieśli śmierć, w związku z wykonywaniem zadań służbowych,
z pomocy wymienionej w ust. 1, z uwzględnieniem szczególnego traktowania tych
żołnierzy, którzy zostali inwalidami.

Art. 133b. (uchylony).

art. 134. więcej Art. 134. Przepisy art. 118–132 stosuje się odpowiednio do absolwentów
szkół wyższych odbywających przeszkolenie wojskowe oraz członków ich rodzin.

Art. 134a. 1. Pracodawcy zatrudniającemu pracownika będącego żołnierzem
rezerwy posiadającym nadany przydział kryzysowy lub żołnierzem OT przysługuje
świadczenie pieniężne za okres odbywania ćwiczeń wojskowych, pełnienia
okresowej służby wojskowej lub terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie przez
tego żołnierza.
2. Świadczenie obejmuje wyłącznie rekompensatę kosztów, bez kwot
wynagrodzenia, poniesionych przez pracodawcę z tytułu zatrudnienia na podstawie
umowy o pracę na czas określony nowego pracownika w celu zastępstwa żołnierza
rezerwy, o którym mowa w ust. 1, lub z tytułu powierzenia tego zastępstwa innemu
pracownikowi zatrudnionemu dotychczas u tego pracodawcy, a także wypłaty
żołnierzowi rezerwy odprawy, o której mowa w art. 125.
3. (uchylony)
4. (uchylony)
5. Pracodawca przesyła wniosek w sprawie wypłaty świadczenia wraz z
dokumentami potwierdzającymi poniesione koszty, o których mowa w ust. 2,
szefowi wojewódzkiego sztabu wojskowego właściwemu ze względu na siedzibę
pracodawcy nie później niż przed upływem dziewięćdziesięciu dni od dnia
zwolnienia żołnierza rezerwy z ćwiczeń wojskowych, z pełnienia okresowej służby
wojskowej lub pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie.
6. Kwotę świadczenia ustala właściwy szef wojewódzkiego sztabu
wojskowego.
7. Odmowa wypłaty świadczenia lub ustalenie kwoty niższej niż wskazana we
wniosku pracodawcy następuje w drodze decyzji administracyjnej.
8. Kwota świadczenia za każdy dzień odbywania przez żołnierza rezerwy
ćwiczeń wojskowych, pełnienia przez żołnierza rezerwy okresowej służby
wojskowej lub pełnienia przez żołnierza OT terytorialnej służby wojskowej
rotacyjnie nie może być wyższa od 1/21 dwuipółkrotnego przeciętnego
miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw obowiązującego w
okresie poprzedzającym termin powołania do odbycia ćwiczeń wojskowych albo w
okresie poprzedzającym dany miesiąc pełnienia okresowej służby wojskowej lub
terytorialnej służby wojskowej pełnionej rotacyjnie, którego wysokość ogłasza
Prezes Głównego Urzędu Statystycznego.
9. Kwotę świadczenia ustala się i wypłaca każdorazowo za czas odbywania
danego rodzaju ćwiczeń wojskowych, a w przypadku okresowej służby wojskowej
lub terytorialnej służby wojskowej pełnionej rotacyjnie – za dany miesiąc ich
pełnienia.
10. Jeżeli żołnierz rezerwy posiadający nadany przydział kryzysowy lub
żołnierz OT jest zatrudniony u dwóch lub więcej pracodawców, świadczenie
przysługuje wszystkim zatrudniającym go pracodawcom, proporcjonalnie do
poniesionych przez nich kosztów, z uwzględnieniem, że wysokość świadczenia dla
jednego pracodawcy za każdy dzień odbytych ćwiczeń wojskowych albo pełnionej
okresowej służby wojskowej lub terytorialnej służby wojskowej pełnionej
rotacyjnie nie może przekraczać kwoty obliczonej na podstawie ust. 8.
11. Wydatki z tytułu wypłaty świadczeń, o których mowa w ust. 1, pokrywa
się z budżetu państwa z części, której dysponentem jest Minister Obrony
Narodowej.
12. Minister Obrony Narodowej w porozumieniu z ministrem właściwym do
spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia:
1) sposób obliczania poniesionych kosztów, o których mowa w ust. 2,
2) wzór wniosku o wypłatę świadczenia, o którym mowa w ust. 5,
3) sposób dokumentowania przez pracodawcę poniesionych kosztów,
4) tryb wypłacania świadczenia
– uwzględniając możliwość weryfikacji przez właściwego szefa wojewódzkiego
sztabu wojskowego przedłożonych dokumentów przed dokonaniem wypłaty
świadczenia, konieczny zakres informacji do dokonania rozliczenia oraz kierując się potrzebą zapewnienia sprawności i szybkości postępowania oraz szybkości zwrotu świadczenia.

art. 135. więcej Art. 135. 1. Przepisy art. 118, 119 ust. 1, 2 i 4, art. 120, 122, 124–126 oraz
129–132 stosuje się do żołnierzy pełniących czynną służbę wojskową w razie
ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny, jeżeli odpowiednie przepisy nie stanowią inaczej.
2. Członkowie rodziny pozostający na wyłącznym utrzymaniu żołnierza
pełniącego służbę wojskową, o której mowa w ust. 1, zachowują prawo do
wszystkich świadczeń od pracodawcy, który zatrudniał żołnierza w dniu powołania
go do służby, przysługujących członkom rodziny innych pracowników
zatrudnionych przez tego pracodawcę.
3. Rada Ministrów w drodze rozporządzenia określa:
1) kategorie żołnierzy pełniących służbę wojskową określoną w ust. 1, których
członkowie rodziny pozostający na ich utrzymaniu uprawnieni są do zasiłków wojennych;
2) wysokość, zasady i tryb przyznawania zasiłków wojennych.

art. 136. więcej Art. 136. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, może przyznać
żołnierzom oraz członkom ich rodzin inne szczególne uprawnienia lub ulgi,
określając zasady i warunki korzystania z nich.

art. 137. więcej Art. 137. Obrona cywilna ma na celu ochronę ludności, zakładów pracy
i urządzeń użyteczności publicznej, dóbr kultury, ratowanie i udzielanie pomocy
poszkodowanym w czasie wojny oraz współdziałanie w zwalczaniu klęsk
żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwaniu ich skutków.

art. 138. więcej Art. 138. 1. Podstawowymi jednostkami organizacyjnymi przeznaczonymi
do wykonywania zadań obrony cywilnej są formacje obrony cywilnej.
2. Formacje obrony cywilnej składają się z oddziałów obrony cywilnej
przeznaczonych do wykonywania zadań ogólnych lub specjalnych oraz innych
jednostek tych formacji.
3. Formacje obrony cywilnej tworzą, w drodze rozporządzenia, ministrowie,
a wojewodowie, starostowie, wójtowie lub burmistrzowie (prezydenci miast) –
w drodze zarządzenia, uwzględniając w szczególności: skalę występujących
zagrożeń, rodzaj formacji, ich przeznaczenie oraz stan osobowy i organizację wewnętrzną.
4. Formacje obrony cywilnej mogą tworzyć także pracodawcy.

art. 139. więcej Art. 139. 1. Obowiązek obywateli w zakresie obrony cywilnej polega na:
1) odbywaniu:
a) służby w obronie cywilnej,
b) edukacji dla bezpieczeństwa,
c) szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony ludności;
2) wykonywaniu innych zadań przewidzianych w ustawie.
2. Służbę w obronie cywilnej odbywa się w formacjach obrony cywilnej.
3. Służba w obronie cywilnej może być odbywana również w jednostkach
organizacyjnych niebędących formacjami obrony cywilnej, określonych przez
Radę Ministrów.
4. Osoby podlegające obowiązkowi służby w obronie cywilnej mogą być
zobowiązane w ramach tej służby do wykonywania prac niezbędnych dla potrzeb
obrony cywilnej oraz do udziału w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń
środowiska oraz usuwaniu ich skutków.
4a. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, zasady zwalniania
przez pracodawców z obowiązku świadczenia pracy osób powołanych do służby
w obronie cywilnej w związku ze zwalczaniem klęsk żywiołowych, katastrof
i zagrożeń środowiska, biorąc pod uwagę zasady zrekompensowania utraconego
wynagrodzenia i uwzględniając w szczególności profil działania zakładu.
5. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, stanowiska w urzędach
organów administracji rządowej i innych organów państwowych, instytucjach
państwowych, urzędach organów samorządu terytorialnego oraz u przedsiębiorców
i w innych jednostkach organizacyjnych, uznawane za równorzędne z odbywaniem służby w obronie cywilnej, uwzględniając w szczególności stanowiska związane z ochroną ludności i zwalczaniem klęsk żywiołowych.

art. 140. więcej Art. 140. (uchylony).

art. 141. więcej Art. 141. 1. Obowiązek służby w obronie cywilnej polega na:
1) odbywaniu w czasie pokoju:
a) zasadniczej służby lub szkolenia,
b) ćwiczeń;
2) pełnieniu w czasie wojny czynnej służby.
2. Zasadniczą służbę lub szkolenie w obronie cywilnej w czasie pokoju
odbywa się wyłącznie w okresie trwania obowiązku odbywania zasadniczej służby
wojskowej oraz przeszkolenia wojskowego.

art. 142. więcej Art. 142. 1. Obowiązkowi służby w obronie cywilnej podlegają:
1) osoby uznane za zdolne do służby wojskowej, przeznaczone zamiast
zasadniczej służby wojskowej do odbycia:
a) zasadniczej służby w oddziałach obrony cywilnej, jeżeli nie korzystają
z odroczenia zasadniczej służby wojskowej,
b) szkolenia w oddziałach obrony cywilnej;
2) przeznaczeni do tej służby:
a) żołnierze rezerwy nieprzewidziani do służby wojskowej albo do służby
w jednostkach zmilitaryzowanych,
b) mężczyźni niepodlegający obowiązkowi służby wojskowej, do końca
roku kalendarzowego, w którym kończą sześćdziesiąt lat życia,
c) kobiety, począwszy od 1 stycznia roku, w którym kończą osiemnaście lat
życia, do końca roku kalendarzowego, w którym kończą pięćdziesiąt pięć lat życia.
2. (uchylony)
3. Obowiązkowi służby w obronie cywilnej nie podlegają:
1) osoby uznane za stale lub długotrwale niezdolne do pracy w gospodarstwie
rolnym na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu
społecznym rolników lub za całkowicie niezdolne do pracy oraz samodzielnej egzystencji albo całkowicie niezdolne do pracy na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych lub zaliczone do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności
albo umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w rozumieniu ustawy z dnia
27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu
osób niepełnosprawnych;
2) kobiety w ciąży i w okresie sześciu miesięcy po odbyciu porodu;
3) osoby sprawujące opiekę nad dziećmi do lat ośmiu;
4) sprawujące opiekę nad:
a) dziećmi od lat ośmiu do szesnastu,
b) osobami obłożnie chorymi,
c) osobami, wobec których orzeczono stałą niezdolność do pracy
w gospodarstwie rolnym na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r.
o ubezpieczeniu społecznym rolników,
d) osobami, wobec których orzeczono całkowitą niezdolność do pracy oraz
samodzielnej egzystencji na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
e) osobami zaliczonymi do znacznego stopnia niepełnosprawności
w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,
jeżeli osoby te wspólnie z nimi zamieszkują i opieki tej nie można powierzyć innym osobom.

art. 143. więcej Art. 143. 1. Do zasadniczej służby w obronie cywilnej przeznacza i powołuje
wojskowy komendant uzupełnień.
2. Osoby, o których mowa w art. 142 ust. 1 pkt 2, przeznacza do służby
w obronie cywilnej komendant formacji obrony cywilnej lub kierownik jednostki
organizacyjnej, o której mowa w art. 139 ust. 3, a na stanowisko komendanta
formacji – pracodawca albo wójt lub burmistrz (prezydent miasta), po zasięgnięciu,
w uzasadnionych przypadkach, opinii lekarza.
3. Powołanie do zasadniczej służby w obronie cywilnej następuje za pomocą
karty powołania do tej służby.
4. Przeznaczenie do służby w obronie cywilnej osób, o których mowa
w ust. 2, następuje w drodze nadania przydziału organizacyjno-mobilizacyjnego do
służby w określonej:
1) formacji obrony cywilnej lub
2) jednostce organizacyjnej, o której mowa w art. 139 ust. 3.
5. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, kategorie
żołnierzy rezerwy, których przeznaczenie do służby w obronie cywilnej wymaga
zgody wojskowego komendanta uzupełnień, z uwzględnieniem celu powołania do
służby w obronie cywilnej oraz zadań, jakie mają tam wykonywać.

art. 144. więcej Art. 144. 1. Osoby powołane do zasadniczej służby w obronie cywilnej są
obowiązane zgłosić się do tej służby w terminie i miejscu określonych w karcie powołania.
2. Dniem powołania do zasadniczej służby w obronie cywilnej jest określony
w karcie powołania dzień stawienia się do tej służby.
3. Osoby wymienione w art. 142 ust. 1 pkt 2 są obowiązane zgłaszać się do
służby w terminie i miejscu określonych w karcie przydziału do służby w formacji
obrony cywilnej albo w wezwaniu komendanta oddziału lub kierownika jednostki
organizacyjnej, o której mowa w art. 139 ust. 3; przepis art. 61 ust. 2 stosuje się odpowiednio.

art. 145. więcej Art. 145. 1. Zasadniczą służbę w obronie cywilnej odbywa się w jednym,
nieprzerwanym okresie przez dziewięć miesięcy.
2. (uchylony)
3. Osoby powołane do zasadniczej służby w obronie cywilnej z dniem
stawienia się do tej służby otrzymują bez szczególnego nadania tytuł ratownika.
Nadanie tytułu starszego ratownika następuje w drodze mianowania.
4. Ratownicy odbywają zasadniczą służbę w obronie cywilnej w formie
skoszarowanej lub nieskoszarowanej w oddziałach obrony cywilnej i przechodzą
szkolenie praktyczne w zakresie przygotowania obrony cywilnej. Formę
odbywania służby określa organ, który tworzy oddział obrony cywilnej w ramach
formacji obrony cywilnej.
5. W zakresie zwalniania ratowników z zasadniczej służby w obronie
cywilnej przed jej odbyciem stosuje się zasady określone w art. 87 ust. 2–6 oraz
zasady i tryb określone w art. 88.

art. 146. więcej Art. 146. 1. Szkolenie w obronie cywilnej polega na odbywaniu
w jednostkach organizacyjnych obrony cywilnej w okresie trzech lat:
1) zajęć szkoleniowych organizowanych w czasie wolnym od pracy;
2) przeszkolenia na obozie szkoleniowym przez okres do trzydziestu dni.
2. Łączny czas szkolenia w jednostkach organizacyjnych obrony cywilnej nie
może przekraczać sześćdziesięciu dni w roku, w tym dwudziestu dni ustawowo
wolnych od pracy.
3. Do czasu szkolenia nie wlicza się udziału w zwalczaniu klęsk żywiołowych
i zagrożeń środowiska oraz usuwaniu ich skutków. Zajęcia szkoleniowe w okresie
zwalczania klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwania ich skutków
mogą być prowadzone w czasie pracy.
4. Szkoleniem w obronie cywilnej mogą być objęte również kobiety uznane
za zdolne do służby wojskowej. Powołanie kobiet do odbywania tego szkolenia
może nastąpić do końca roku kalendarzowego, w którym kończą dwadzieścia
cztery lata życia.

art. 147. więcej Art. 147. 1. Szef Obrony Cywilnej Kraju może skrócić czas trwania
zasadniczej służby lub szkolenia w obronie cywilnej.
2. Osoby, które odbyły zasadniczą służbę lub szkolenie w obronie cywilnej,
wojskowy komendant uzupełnień przenosi do rezerwy.

art. 148. więcej Art. 148. 1. Ćwiczenia odbywa się w jednostkach organizacyjnych obrony
cywilnej lub w jednostkach organizacyjnych, o których mowa w art. 139 ust. 3,
w czasie wolnym od pracy w wymiarze do piętnastu dni w roku, w tym nie więcej
niż pięć dni ustawowo wolnych od pracy.
2. Osoby przeznaczone do pełnienia funkcji instruktorskich i kierowniczych,
niezależnie od ćwiczeń określonych w ust. 1, mogą być wzywane raz na trzy lata
do odbycia ćwiczeń trwających w sposób ciągły do piętnastu dni.
3. Łączny czas trwania ćwiczeń w obronie cywilnej przez cały okres
podlegania obowiązkowi służby w obronie cywilnej nie może przekraczać okresów
ustalonych w art. 103.
4. Do czasu trwania ćwiczeń w obronie cywilnej nie wlicza się okresów
udziału w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwaniu ich
skutków. W okresie zwalczania klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska lub
usuwania ich skutków ćwiczenia mogą być prowadzone w czasie pracy.
5. W przypadkach gdy wymaga tego konieczność zapewnienia obrony
Państwa, Rada Ministrów w drodze rozporządzenia może przedłużyć czas trwania
ćwiczeń, o których mowa w ust. 1, o okres nieprzekraczający łącznie piętnastu dni
oraz zarządzić przeprowadzenie tych ćwiczeń w czasie pracy.

art. 149. więcej Art. 149. 1. W razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny osoby powołane
i przeznaczone do służby w obronie cywilnej są obowiązane do pełnienia czynnej
służby przez czas i w zakresie wynikającym z wykonywania zadań.
2. Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia, jednostki
organizacyjne obrony cywilnej, w których w razie ogłoszenia mobilizacji
i w czasie wojny czynna służba jest pełniona bezterminowo, biorąc pod uwagę
jednostki, do których zadań należy wykrywanie zagrożeń, alarmowanie
i prowadzenie akcji ratunkowych.
3. Osoby pełniące czynną służbę w obronie cywilnej mogą być skoszarowane
na zarządzenie organu tworzącego jednostkę organizacyjną obrony cywilnej.

art. 150. więcej Art. 150. Osoby odbywające służbę w obronie cywilnej są zobowiązane do
wykonywania poleceń przełożonych w sprawach związanych z pełnieniem tej
służby i wykonywaniem zadań obrony cywilnej.

art. 151. więcej Art. 151. Do ratowników odbywających zasadniczą służbę w obronie
cywilnej stosuje się odpowiednio przepisy art. 65.

art. 152. więcej Art. 152. 1. Osobom odbywającym służbę w obronie cywilnej za wzorową
służbę oraz za osiągnięcia w wykonywaniu zadań obrony cywilnej mogą być
udzielane następujące wyróżnienia:
1) pochwała;
2) pismo pochwalne;
3) krótkoterminowy urlop;
4) nagroda rzeczowa lub pieniężna;
5) dyplom uznania;
6) nadanie wyróżniającego tytułu i odznaki wzorowego ratownika;
7) wpisanie nazwiska i zasług do kroniki oddziału jednostki organizacyjnej
obrony cywilnej;
8) wpisanie nazwiska i zasług do „Honorowej Księgi Obrony Cywilnej”.
2. Wyróżnień, o których mowa w ust. 1 pkt 3, 4 i 6, udziela się wyłącznie
ratownikom odbywającym zasadniczą służbę w obronie cywilnej.
3. Wyróżnieniem jest także wcześniejsze skreślenie poprzednio wymierzonej
kary dyscyplinarnej.
4. Szef Obrony Cywilnej Kraju może wprowadzić również inne rodzaje wyróżnień.

art. 153. więcej Art. 153. Osobom odbywającym służbę w obronie cywilnej niezależnie od
udzielanych wyróżnień mogą być nadawane ordery lub odznaczenia oraz odznaka
„Za Zasługi dla Obrony Cywilnej” – w przypadkach i na zasadach określonych
w odrębnych przepisach.

art. 154. więcej Art. 154. 1. Osobom odbywającym służbę w obronie cywilnej za naruszenie
obowiązków wynikających z tej służby mogą być wymierzane następujące kary dyscyplinarne:
1) upomnienie;
2) nagana;
3) nagana z ostrzeżeniem;
4) wykonywanie czynności porządkowych poza kolejnością;
5) zakaz opuszczania miejsca zakwaterowania przez czas określony;
6) pozbawienie wyróżniającego tytułu i odznaki wzorowego ratownika lub
tytułu starszego ratownika;
7) zmniejszenie lub pozbawienie urlopu.
2. Kary, o których mowa w ust. 1 pkt 3–7, wymierza się wyłącznie
ratownikom odbywającym zasadniczą służbę w obronie cywilnej.
3. Nie można karać dyscyplinarnie po upływie sześciu miesięcy od
popełnienia przewinienia.

art. 155. więcej Art. 155. 1. Wymierzoną karę dyscyplinarną uchyla się w razie:
1) ujawnienia nowych okoliczności, które wskazują, że brak było podstaw do
ukarania;
2) ukarania wbrew przepisom ustawy albo przepisom wydanym na jej podstawie.
2. Uprawnionymi do uchylania kar dyscyplinarnych są przełożony, który karę
wymierzył, i jego przełożeni.
3. Szef Obrony Cywilnej Kraju może uchylić każdą karę dyscyplinarną
wymierzoną osobie odbywającej służbę w obronie cywilnej.

art. 156. więcej Art. 156. Do czasu trwania zasadniczej służby w obronie cywilnej nie zalicza
się okresu, na który ratownik samowolnie opuścił jednostkę organizacyjną obrony
cywilnej lub wyznaczone miejsce przebywania albo przez który samowolnie poza
nimi pozostawał. Jednakże okres ten można zaliczyć do czasu trwania zasadniczej
służby w obronie cywilnej, jeżeli w późniejszym okresie ratownik wyróżnił się
wzorową służbą i kara dyscyplinarna za to przewinienie została skreślona w drodze
wyróżnienia.

art. 157. więcej Art. 157. Do osób odbywających służbę w obronie cywilnej stosuje się
odpowiednio przepisy art. 64.

art. 158. więcej Art. 158. 1. Osoby odbywające służbę w obronie cywilnej są obowiązane do
noszenia w czasie odbywania tej służby oznak i umundurowania, jeżeli zostały
ustanowione dla tych osób.
2. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, wzór i kolor
umundurowania osób odbywających służbę w obronie cywilnej, uwzględniając
w szczególności rodzaje służby oraz składniki umundurowania.

art. 159. więcej Art. 159. 1. Osobom odbywającym służbę w obronie cywilnej mogą być
przyznane, na zasadach określonych przez Radę Ministrów, w drodze
rozporządzenia, zakwaterowanie i bezpłatne wyżywienie lub równoważniki
pieniężne oraz zwrot kosztów przejazdu.
2. Ratownikom w czasie odbywania zasadniczej służby:
1) przysługuje umundurowanie lub równoważnik pieniężny i uposażenie
w wysokości i na zasadach przewidzianych dla szeregowych odbywających
zasadniczą służbę wojskową;
2) udziela się urlopów w wymiarze i na zasadach przewidzianych dla żołnierzy
zasadniczej służby wojskowej.
3. Ratownicy mogą otrzymywać również inne należności pieniężne określone
przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia.

art. 160. więcej Art. 160. 1. Do pracowników odbywających przeszkolenie na obozie
szkoleniowym lub ćwiczenia w obronie cywilnej stosuje się odpowiednio zasady
wynagradzania żołnierzy rezerwy odbywających ćwiczenia wojskowe.
2. Osoby pełniące czynną służbę w razie mobilizacji i w czasie wojny
otrzymują wynagrodzenie określone przez Radę Ministrów w drodze
rozporządzenia; do członków rodzin pozostających na utrzymaniu tych osób stosuje
się odpowiednio przepis art. 135 ust. 2.

art. 161. więcej Art. 161. 1. Osobom odbywającym służbę w obronie cywilnej, które
zachorowały lub doznały uszczerbku na zdrowiu podczas lub w związku z jej
odbywaniem albo w bezpośredniej drodze do miejsca jej odbywania lub w drodze
powrotnej, przysługuje prawo do bezpłatnego korzystania ze świadczeń opieki
zdrowotnej podmiotów leczniczych w rozumieniu przepisów o działalności
leczniczej, w zakresie i na warunkach określonych w ustawie z dnia 27 sierpnia
2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
2. Świadczenia, o których mowa w ust. 1, dla osób nieobjętych powszechnym
ubezpieczeniem zdrowotnym są finansowane odpowiednio przez podmioty,
o których mowa w art. 138 ust. 3 i 4 oraz w art. 139 ust. 3, w których osoby te pełnią służbę.
3. Dokumentami uprawniającymi do korzystania z bezpłatnych świadczeń,
o których mowa w ust. 1, w razie zachorowania lub doznania uszczerbku na
zdrowiu są: przydział organizacyjno-mobilizacyjny do służby w obronie cywilnej
oraz zaświadczenie komendanta oddziału lub kierownika jednostki organizacyjnej,
o której mowa w art. 139 ust. 3, stwierdzające, że zachorowanie lub doznanie
uszczerbku na zdrowiu miało miejsce podczas lub w związku z odbywaniem tej
służby albo w bezpośredniej drodze do miejsca jej odbywania lub w drodze
powrotnej, przedkładane podmiotom leczniczym.

art. 162. więcej Art. 162. 1. Osobie odbywającej służbę w obronie cywilnej, która doznała
uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku pozostającego w związku z odbywaniem
tej służby, a w razie śmierci tej osoby – członkom rodziny, przysługują, z zastrzeżeniem ust. 4–6, świadczenia na zasadach i w trybie przewidzianych dla pracowników w przepisach o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Postępowanie w sprawie ustalenia okoliczności i przyczyn
wypadku przeprowadza i odszkodowanie wypłaca pracodawca, organ administracji
rządowej lub inny organ, któremu jednostka organizacyjna obrony cywilnej jest
podporządkowana, albo jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 139 ust. 3.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do wypadków w drodze do miejsca
lub z miejsca pełnienia służby, z tym że prawo do świadczeń ustala i świadczenia
wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
3. Od decyzji pracodawcy lub organu wymienionego w ust. 1 i 2 w sprawie
odszkodowania przysługuje odwołanie na zasadach i w trybie przewidzianych dla
pracowników w przepisach o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy
i chorób zawodowych.
4. Ratownikowi odbywającemu zasadniczą służbę w jednostce organizacyjnej
obrony cywilnej, który doznał uszczerbku na zdrowiu w czasie odbywania tej
służby, a w razie śmierci ratownika – członkom rodziny, przysługują świadczenia
odszkodowawcze i rentowe oraz należności pośmiertne, na zasadach
przewidzianych w odrębnych przepisach dla żołnierzy odbywających zasadniczą
służbę wojskową.
5. Rada Ministrów w drodze rozporządzenia określa:
1) właściwość organów i tryb ustalania:
a) okoliczności i przyczyn wypadku, któremu uległ ratownik,
b) związku choroby ratownika ze szczególnymi właściwościami lub
warunkami zasadniczej służby w obronie cywilnej;
2) właściwość organów do orzekania o uszczerbku na zdrowiu ratownika oraz
do przyznawania i wypłacania świadczeń odszkodowawczych oraz należności
pośmiertnych, o których mowa w ust. 4.
6. Od decyzji organu właściwego w sprawach świadczeń
odszkodowawczych, o których mowa w ust. 4, przysługuje zainteresowanemu
odwołanie do okręgowego sądu pracy i ubezpieczeń społecznych w terminie
określonym w przepisach o postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych.
7. Okres odbywania zasadniczej służby w obronie cywilnej jest okresem
składkowym w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych.

art. 163. więcej Art. 163. Do odpowiedzialności materialnej ratowników za szkody
wyrządzone w związku z wykonywaniem obowiązków wynikających z odbywania
zasadniczej służby w obronie cywilnej stosuje się odpowiednio zasady określone
dla żołnierzy w czynnej służbie wojskowej, z tym że w razie odmowy
dobrowolnego uiszczenia odszkodowania sprawę rozpoznaje sąd powszechny.

art. 164. więcej Art. 164. 1. W zakresie uprawnień osób odbywających zasadniczą służbę
w obronie cywilnej i członków ich rodzin stosuje się odpowiednio przepisy
art. 118, art. 119 ust. 1 pkt 1 i ust. 4, art. 120–122, 124–126, 128–132 i 136.
2. Rada Ministrów może, w drodze rozporządzenia, przyznać osobom
odbywającym służbę w obronie cywilnej oraz członkom ich rodzin inne
uprawnienia oprócz przewidzianych w art. 159–162, określając zasady i warunki
korzystania z nich.

art. 165. więcej Art. 165. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określa, w drodze rozporządzenia:
1) szczegółową organizację i sposób odbywania służby w obronie cywilnej,
uwzględniając w szczególności zasady i tryb powoływania i przeznaczania do
służby oraz zwalniania ze służby, wzory kart powołania do zasadniczej służby
w obronie cywilnej oraz karty przydziału do formacji obrony cywilnej, zasady
i tryb udzielania wyróżnień i wymierzania kar dyscyplinarnych oraz
uprawnienia przełożonych w tym zakresie, zasady wykonywania i skreślania kar;
2) wzór odznaki wzorowego ratownika, z uwzględnieniem także wzoru
legitymacji do odznaki;
3) wzory oznak oraz sposób noszenia tych oznak i umundurowania,
uwzględniając w szczególności międzynarodowe i krajowe oznaki obrony cywilnej;
4) normy umundurowania przysługującego osobom odbywającym służbę
w obronie cywilnej, uwzględniając potrzeby poszczególnych
specjalistycznych formacji;
5) w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych
wysokość równoważnika pieniężnego w zamian za umundurowanie ratowników, z uwzględnieniem zasad jego wypłacania oraz organów
właściwych w tym zakresie.

art. 166. więcej Art. 166. 1. Uczniowie szkół podstawowych i szkół ponadpodstawowych:
liceum ogólnokształcącego, technikum i branżowej szkoły I stopnia, z wyjątkiem
uczniów szkół dla dorosłych, podlegają obowiązkowi w zakresie edukacji dla
bezpieczeństwa.
2. Edukacja dla bezpieczeństwa jest obowiązkowym przedmiotem nauczania
w szkołach wymienionych w ust. 1, w wymiarze jednej godziny tygodniowo
w cyklu kształcenia.
3. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, w porozumieniu
z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych oraz Ministrem Obrony
Narodowej, określi, w drodze rozporządzenia, sposób realizacji edukacji dla
bezpieczeństwa, z uwzględnieniem możliwości organizowania obozów
specjalistycznych.

Art. 166a. (uchylony).

art. 167. więcej Art. 167. (uchylony).

art. 168. więcej Art. 168. 1. Osoby posiadające obywatelstwo polskie, zdolne ze względu na
stan zdrowia, podlegają obowiązkowi szkolenia ludności w zakresie powszechnej samoobrony.
2. Szkolenie ludności w zakresie powszechnej samoobrony ma na celu
przygotowanie do samoobrony przed środkami masowego rażenia oraz innymi
działaniami nieprzyjaciela.
3. Szkolenie ludności w zakresie powszechnej samoobrony przeprowadza się
w formie zajęć podstawowych lub ćwiczeń praktycznych.
4. Ćwiczenia praktyczne mogą polegać również na udziale w zwalczaniu
klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwaniu ich skutków.

art. 169. więcej Art. 169. 1. Obowiązkowi szkolenia nie podlegają:
1) osoby, które ukończyły sześćdziesiąt lat życia;
2) osoby uznane za stale lub długotrwale niezdolne do pracy w gospodarstwie
rolnym na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu
społecznym rolników lub za całkowicie niezdolne do pracy oraz samodzielnej
egzystencji albo całkowicie niezdolne do pracy na podstawie ustawy z dnia
17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych lub zaliczone do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności
albo umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w rozumieniu ustawy z dnia
27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu
osób niepełnosprawnych;
3) kobiety w ciąży oraz w okresie sześciu miesięcy po odbyciu porodu;
4) osoby sprawujące opiekę nad dziećmi do lat ośmiu;
5) osoby sprawujące opiekę nad:
a) dziećmi od lat ośmiu do szesnastu,
b) osobami obłożnie chorymi,
c) osobami, wobec których orzeczono stałą niezdolność do pracy
w gospodarstwie rolnym na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r.
o ubezpieczeniu społecznym rolników,
d) osobami, wobec których orzeczono całkowitą niezdolność do pracy oraz
samodzielnej egzystencji na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
e) osobami zaliczonymi do znacznego stopnia niepełnosprawności
w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,
jeżeli osoby te wspólnie z nimi zamieszkują i opieki tej nie można powierzyć innym osobom;
6) osoby pobierające naukę lub odbywające studia w szkołach wszystkich typów;
7) osoby odbywające zasadniczą służbę lub szkolenie w obronie cywilnej oraz służbę zastępczą;
8) żołnierze w czynnej służbie wojskowej oraz funkcjonariusze Agencji
Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Policji, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa,
Służby Więziennej i Państwowej Straży Pożarnej.
2. Od obowiązku odbywania szkolenia mogą być zwolnieni:
1) żołnierze rezerwy posiadający karty mobilizacyjne do jednostek Sił Zbrojnych;
2) osoby posiadające karty przydziału do jednostek zmilitaryzowanych;
3) osoby posiadające karty przydziału do służby w obronie cywilnej.
3. Zwolnienie od obowiązku szkolenia w formie ćwiczeń praktycznych
polegających na udziale w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska
oraz usuwaniu ich skutków nie dotyczy osób, o których mowa w ust. 1 pkt 6 i 7.

art. 170. więcej Art. 170. 1. Osobom wykonującym obowiązek szkolenia ludności w zakresie
powszechnej samoobrony, które zachorowały lub doznały uszczerbku na zdrowiu
podczas lub w związku z wykonywaniem tego obowiązku albo w bezpośredniej
drodze do miejsca jego wykonywania lub w drodze powrotnej, przysługuje prawo
do bezpłatnego korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej podmiotów
leczniczych w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej, w zakresie i na
warunkach określonych w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach
opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
2. Świadczenia, o których mowa w ust. 1, dla osób nieobjętych powszechnym
ubezpieczeniem zdrowotnym są finansowane odpowiednio przez podmioty,
o których mowa w art. 138 ust. 3 i 4 oraz art. 139 ust. 3, w których osoby te
odbywają szkolenie.
2a. Dokumentami uprawniającymi do korzystania z bezpłatnych świadczeń,
o których mowa w ust. 1, w razie zachorowania lub doznania uszczerbku na
zdrowiu są: decyzja w sprawie obowiązku udziału w szkoleniu w zakresie
powszechnej samoobrony oraz zaświadczenie organizatora szkolenia
potwierdzające udział w szkoleniu i stwierdzające, że do zachorowania lub
powstania uszczerbku na zdrowiu doszło podczas lub w związku z wykonywaniem
tego obowiązku albo w bezpośredniej drodze do miejsca jego wykonywania lub
w drodze powrotnej, które należy przedłożyć podmiotom leczniczym.
3. Osobom, które doznały uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku
powstałego podczas lub w związku z wykonywaniem obowiązku szkolenia
ludności w zakresie powszechnej samoobrony albo w bezpośredniej drodze do miejsca wykonywania tego obowiązku lub w drodze powrotnej, oraz członkom rodzin osób zmarłych wskutek takiego wypadku przysługują świadczenia na
zasadach i w trybie przewidzianym dla pracowników w przepisach
o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, z tym że
prawo do świadczeń ustala i świadczenia wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

art. 171. więcej Art. 171. 1. Rada Ministrów określa w drodze rozporządzenia organizację,
zasady i wymiar szkolenia ludności w zakresie powszechnej samoobrony, zasady
i tryb zwalniania od obowiązku szkolenia oraz właściwość organów w tych sprawach.
2. Ćwiczenia praktyczne w zakresie powszechnej samoobrony zarządza Rada
Ministrów, w drodze rozporządzenia, określając każdorazowo kategorie osób
zobowiązane do udziału w tych ćwiczeniach, obszar, na którym będą one
przeprowadzane, oraz ich zakres.

art. 172. więcej Art. 172. 1. Osoby posiadające obywatelstwo polskie mogą być zobowiązane
do zaopatrzenia się w sprzęt ochrony indywidualnej oraz w inne artykuły
i przedmioty niezbędne w razie zagrożenia.
2. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1, może wprowadzić Rada Ministrów
w drodze rozporządzenia, określając równocześnie zasady i warunki zaopatrzenia.

art. 173. więcej Art. 173. 1. W ramach przygotowania do samoobrony osoby posiadające
obywatelstwo polskie mogą być zobowiązane do:
1) przygotowania ochrony budynku lub lokalu mieszkalnego oraz mienia
osobistego i indywidualnego;
2) zabezpieczenia własnych źródeł wody pitnej i środków spożywczych przed
zanieczyszczeniem lub skażeniem;
3) utrzymywania i konserwacji posiadanego oraz przydzielonego sprzętu
i środków ochrony;
4) utrzymywania i konserwacji domowych pomieszczeń ochronnych;
5) wykonywania innych przedsięwzięć mających na celu ochronę własnego
życia, zdrowia i mienia oraz udzielania pomocy poszkodowanym.
2. Obowiązki określone w ust. 1 nakładają wójtowie lub burmistrzowie
(prezydenci miast).
3. Rada Ministrów określa w drodze rozporządzenia zasady i tryb
postępowania w sprawach, o których mowa w ust. 2.

art. 174. więcej Art. 174. 1. W razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny Rada Ministrów
może objąć militaryzacją jednostki organizacyjne, które wykonują zadania
szczególnie ważne dla obronności lub bezpieczeństwa Państwa, a także jednostki
organizacyjne specjalnie tworzone do wykonywania takich zadań.
2. Rada Ministrów, na wniosek ministrów i wojewodów po uprzednim
zaopiniowaniu przez Ministra Obrony Narodowej, ustala istniejące i specjalnie
tworzone jednostki organizacyjne, które przewiduje się objąć militaryzacją
(jednostki przewidziane do militaryzacji) oraz jednostki organizacyjne stanowiące
bazę formowania specjalnie tworzonych jednostek zmilitaryzowanych, a także
limity osób, które przewiduje się powołać do służby w jednostkach zmilitaryzowanych.
3. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, kategorie zadań
uzasadniających militaryzację oraz tryb ustalania jednostek organizacyjnych
i limitów osób, o których mowa w ust. 2, a także wzór wniosku o objęcie
poszczególnych jednostek organizacyjnych przygotowaniami do militaryzacji.
Rozporządzenie uwzględni w szczególności potrzeby związane z rozwinięciem
systemu obronności i funkcjonowaniem jego elementów w warunkach
zewnętrznego zagrożenia państwa i w czasie wojny, w tym mobilizacyjne
i wojenne potrzeby Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz zapewnienia
wsparcia wojskom sojuszniczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
z wyszczególnieniem we wzorze wniosku przeznaczenia tych jednostek, ich
siedzib, organów, o których mowa w art. 187 ust. 3, oraz organów, według których
ustaleń będą przygotowywane poszczególne jednostki, jak również specyfikacji
przewidywanych wydatków z tym związanych.
4. Jednostki organizacyjne, o których mowa w ust. 1 i 2, Rada Ministrów
może objąć militaryzacją również w razie wprowadzenia stanu wyjątkowego na
całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

art. 175. więcej Art. 175. 1. Do służby w jednostkach zmilitaryzowanych mogą być
przeznaczone osoby spełniające wymagania określone w ust. 3, o ile nie spełniają
przesłanek wskazanych w ust. 4.
2. Przeznaczenie osób do służby w jednostkach zmilitaryzowanych następuje
w drodze nadania im przydziałów organizacyjno-mobilizacyjnych do tych
jednostek. Przydziały nadaje się również po objęciu militaryzacją ustalonych
jednostek organizacyjnych.
3. W czasie pokoju przydziały organizacyjno-mobilizacyjne mogą być
nadawane mężczyznom, którzy nie ukończyli sześćdziesięciu lat życia, i kobietom,
które nie ukończyły pięćdziesięciu pięciu lat życia. Po objęciu militaryzacją
ustalonych jednostek organizacyjnych przydziały do tych jednostek nadaje się
również osobom, które nie osiągnęły wieku określonego w odpowiednich
przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym.
4. Przydziałów organizacyjno-mobilizacyjnych nie nadaje się osobom, które:
1) przekroczyły wiek określony w ust. 3;
2) nie ukończyły osiemnastu lat życia;
2a) są żołnierzami w czynnej służbie wojskowej;
3) są osobami o nieuregulowanym stosunku do służby wojskowej;
4) mają nadane przydziały kryzysowe lub przydziały mobilizacyjne albo
pracownicze przydziały mobilizacyjne do jednostek wojskowych;
5) są funkcjonariuszami Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego,
Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej,
Służby Ochrony Państwa, Służby Więziennej, Straży Ochrony Kolei
i Państwowej Straży Pożarnej, jeżeli osoby te na mocy odrębnych przepisów
mogą pełnić służbę w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny i są
przeznaczone do pełnienia tej służby;
6) zostały uznane za stale lub długotrwale niezdolne do pracy w gospodarstwie
rolnym na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu
społecznym rolników lub za całkowicie niezdolne do pracy oraz samodzielnej
egzystencji albo całkowicie niezdolne do pracy na podstawie ustawy z dnia
17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych lub zaliczone do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności
albo umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych;
7) zostały skazane na karę pozbawienia wolności i oczekują na jej odbycie albo ją odbywają.
5. Osobom zatrudnionym w istniejących jednostkach przewidzianych do
militaryzacji oraz jednostkach organizacyjnych stanowiących bazę formowania
specjalnie tworzonych jednostek przewidzianych do militaryzacji, przydziały
organizacyjno-mobilizacyjne nadaje się w formie zbiorowej listy imiennej.
Pozostałym osobom, o których mowa w ust. 1, przydziały organizacyjno-
-mobilizacyjne nadaje się w formie kart przydziału.
6. Przydziały organizacyjno-mobilizacyjne nadają:
1) kierownicy istniejących jednostek przewidzianych do militaryzacji oraz
jednostek organizacyjnych stanowiących bazę formowania specjalnie
tworzonych jednostek przewidzianych do militaryzacji, a także kierownicy
jednostek zmilitaryzowanych – osobom zatrudnionym w tych jednostkach,
z tym że osobom będącym żołnierzami rezerwy przydziały nadaje się
w uzgodnieniu z wojskowym komendantem uzupełnień właściwym ze
względu na miejsce pobytu stałego (zamieszkania) osoby, której ma być
nadany przydział;
2) wojskowi komendanci uzupełnień właściwi ze względu na miejsce pobytu
stałego (zamieszkania) – pozostałym osobom, na wniosek kierownika
jednostki przewidzianej do militaryzacji.
7. Przydział organizacyjno-mobilizacyjny nadany w czasie pokoju podlega
unieważnieniu, jeżeli osoba, której nadano przydział:
1) otrzymała kartę mobilizacyjną do jednostki wojskowej;
2) została powołana do czynnej służby wojskowej;
3) zrzekła się obywatelstwa polskiego;
4) zamieszkała na stałe poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej;
5) osiągnęła wiek określony w ust. 3 albo spełniła przesłanki określone w ust. 4 pkt 5–7;
6) (uchylony)
7) otrzymała wypowiedzenie stosunku pracy albo rozwiązała stosunek pracy lub
służby z pracodawcą, który nadał przydział organizacyjno-mobilizacyjny.
8. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, tryb postępowania
związanego z nadawaniem przydziałów organizacyjno-mobilizacyjnych, a także
wzory zbiorowej listy imiennej oraz karty przydziału, o których mowa w ust. 5,
z uwzględnieniem we wzorach danych osobowych i danych o miejscu pełnienia
służby oraz poświadczenia przyjęcia do wiadomości faktu przeznaczenia do służby
w jednostce zmilitaryzowanej. W rozporządzeniu należy uwzględnić także sposób
kwalifikowania osób, którym przewiduje się nadać przydział organizacyjno-
-mobilizacyjny do jednostek zmilitaryzowanych oraz sporządzania
zapotrzebowania na uzupełnienie potrzeb specjalnie tworzonych jednostek
przewidzianych do militaryzacji żołnierzami rezerwy, ze szczególnym
uwzględnieniem potrzeb jednostek podległych Ministrowi Obrony Narodowej,
Ministrowi Sprawiedliwości oraz ministrom właściwym do spraw wewnętrznych i transportu.

art. 176. więcej Art. 176. 1. Osoby, którym nadano przydziały organizacyjno-mobilizacyjne,
są obowiązane do odbywania ćwiczeń w jednostkach przewidzianych do
militaryzacji w czasie wolnym od pracy w wymiarze do piętnastu dni w roku,
w tym nie więcej niż pięć dni ustawowo wolnych od pracy, z zastrzeżeniem
przepisu ust. 2. Przepisy art. 148 ust. 3–5 stosuje się odpowiednio.
1a. Osoby, o których mowa w ust. 1, które mają lub mogą mieć dostęp do
informacji niejawnych, podlegają, na zasadach określonych w przepisach
o ochronie informacji niejawnych, właściwemu postępowaniu sprawdzającemu.
Postępowanie sprawdzające przeprowadza Agencja Bezpieczeństwa
Wewnętrznego lub Służba Kontrwywiadu Wojskowego, zgodnie z właściwością
określoną w przepisach o ochronie informacji niejawnych, na pisemny wniosek
kierownika jednostki organizacyjnej przewidzianej do militaryzacji, do której
nadano przydziały organizacyjno-mobilizacyjne.
2. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, jednostki przewidziane
do militaryzacji, do których osoby posiadające przydziały organizacyjno-
-mobilizacyjne mogą być powoływane do odbywania ćwiczeń w wymiarze
przewidzianym w art. 104.
3. Rada Ministrów określi corocznie, w drodze rozporządzenia, liczbę osób
powoływanych w roku kalendarzowym do odbycia ćwiczeń w jednostkach przewidzianych do militaryzacji, z uwzględnieniem potrzeby zapewnienia realizacji zadań przewidzianych dla tych jednostek na czas mobilizacji oraz wojny.
4. Przeprowadzenie ćwiczeń w jednostkach przewidzianych do militaryzacji
zarządza Prezes Rady Ministrów.
5. Powołanie do odbycia ćwiczeń w jednostkach przewidzianych do
militaryzacji następuje:
1) w stosunku do osób zatrudnionych w istniejących jednostkach
przewidzianych do militaryzacji oraz jednostkach stanowiących bazę
formowania specjalnie tworzonych jednostek przewidzianych do militaryzacji
– w formie zbiorowych list imiennych sporządzanych przez kierowników tych jednostek;
2) w stosunku do pozostałych osób – w formie wezwania wystawionego przez
wojskowego komendanta uzupełnień właściwego ze względu na miejsce
pobytu stałego tych osób, na wniosek kierownika jednostki przewidzianej do militaryzacji.
6. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, tryb postępowania
związanego z powoływaniem do odbycia ćwiczeń w jednostkach przewidzianych
do militaryzacji oraz wzór wezwania, o którym mowa w ust. 5 pkt 2, uwzględniając
w szczególności sposób wzywania osób, które przewiduje się powołać do odbycia
ćwiczeń w jednostkach przewidzianych do militaryzacji organizowanych
w związku ze zwalczaniem klęsk żywiołowych lub usuwaniem ich skutków,
a także ćwiczeń przeprowadzanych w trybie natychmiastowego stawiennictwa.
Wzór wezwania powinien uwzględniać dane osobowe, przewidywany czas trwania
ćwiczeń oraz termin i miejsce stawienia się, a także poświadczenie przyjęcia do
wiadomości faktu powołania na ćwiczenia.

art. 177. więcej Art. 177. 1. Do osób odbywających ćwiczenia w jednostkach przewidzianych
do militaryzacji stosuje się przepisy prawa pracy obowiązujące pracowników tych jednostek.
1a. Do osób odbywających ćwiczenia jednostek przewidzianych do
militaryzacji stosuje się wymiar i rozkład czasu pracy obowiązujące w jednostce
przewidzianej do militaryzacji.
1b. Przedłużenie czasu pracy osób odbywających ćwiczenia w jednostce
przewidzianej do militaryzacji poza normalne godziny pracy może nastąpić na zasadach i w trybie przewidzianych w przepisach prawa pracy obowiązujących w jednostce przewidzianej do militaryzacji, z tym że nie stosuje się określonej
w tych przepisach dopuszczalnej liczby godzin nadliczbowych oraz dozwolona jest
praca w dniach ustawowo wolnych od pracy.
1c. Osobie odbywającej ćwiczenia w jednostce przewidzianej do militaryzacji
można powierzyć wykonywanie pracy innego rodzaju niż wynikająca
z nawiązanego stosunku pracy lub stosunku służbowego, jeżeli odpowiada ona jej
kwalifikacjom. Osobie tej przysługuje wówczas wynagrodzenie odpowiadające
rodzajowi powierzonej pracy, nie niższe jednak niż ostatnio otrzymywane przed
dniem powierzenia innego rodzaju pracy. W takim przypadku wypowiedzenie
dotychczasowych warunków pracy i płacy nie jest wymagane.
2. Osobom odbywającym ćwiczenia w jednostkach przewidzianych do
militaryzacji, niezatrudnionym w tych jednostkach, przysługują uprawnienia
żołnierzy rezerwy odbywających ćwiczenia wojskowe.
2a. Osobom, o których mowa w ust. 2, przysługuje wynagrodzenie określone
dla żołnierzy rezerwy odbywających ćwiczenia wojskowe, według stopnia
wojskowego posiadanego przez te osoby, a jeżeli nie posiadają one stopnia
wojskowego – według stopnia wojskowego szeregowego.
3. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, stawki wynagrodzenia
osób odbywających ćwiczenia w jednostkach przewidzianych do militaryzacji
niezatrudnionych w tych jednostkach oraz tryb wypłacania przez jednostkę
przewidzianą do militaryzacji przysługującego im wynagrodzenia,
z uwzględnieniem, że dzienną stawkę wynagrodzenia nalicza się, jeżeli czas
odbywanych ćwiczeń jest nie krótszy niż osiem godzin.

art. 178. więcej Art. 178. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:
1) zadania związane z przygotowaniem jednostek organizacyjnych
przewidzianych do objęcia ich militaryzacją oraz organy zobowiązane do
realizacji tych zadań, z uwzględnieniem zakresu przedsięwzięć, trybu ich
wykonania, terminów gotowości do działania, zabezpieczenia potrzeb,
zapewnienia środków finansowych;
2) zasady wyposażania jednostek przewidzianych do militaryzacji i jednostek
zmilitaryzowanych w środki transportowe, maszyny i urządzenia oraz
w sprzęt wojskowy, z uwzględnieniem źródeł ich pochodzenia;
3) zasady i tryb przeprowadzania kontroli stanu przygotowania jednostek
organizacyjnych przewidzianych do objęcia ich militaryzacją oraz organy
właściwe w tych sprawach, z uwzględnieniem przedmiotu kontroli
i podmiotów objętych kontrolą.

art. 179. więcej Art. 179. 1. Z dniem objęcia militaryzacją ustalonych jednostek
organizacyjnych jednostki te stają się jednostkami zmilitaryzowanymi, a osoby,
którym nadano przydziały organizacyjno-mobilizacyjne do tych jednostek, są
osobami pełniącymi służbę w jednostce zmilitaryzowanej.
2. Po objęciu militaryzacją ustalonych jednostek organizacyjnych do służby
w tych jednostkach mogą być powoływane, w drodze nadania przydziałów
organizacyjno-mobilizacyjnych, również inne osoby niż określone w ust. 1, jeżeli
posiadają kwalifikacje przydatne do tej służby.

art. 180. więcej Art. 180. 1. Kierownik jednostki zmilitaryzowanej zwalnia ze służby w tej jednostce:
1) osoby, które osiągnęły wiek określony w odpowiednich przepisach
o zaopatrzeniu emerytalnym;
2) osoby, które utraciły zdolność do wykonywania zawodu.
2. Kierownik jednostki zmilitaryzowanej może zwolnić ze służby w tej
jednostce inne osoby niż określone w ust. 1, jeżeli wykonują one czynności
niezwiązane bezpośrednio z przedmiotem działania tej jednostki.
3. Osoby zwolnione ze służby w jednostce zmilitaryzowanej oraz osoby, które
nie zostały powołane do tej służby, pozostają pracownikami jednostki zmilitaryzowanej.

art. 181. więcej Art. 181. 1. Osoby pełniące służbę w jednostce zmilitaryzowanej nie mogą
rozwiązać stosunku pracy z tą jednostką.
2. Rozwiązanie stosunku pracy z osobą pełniącą służbę w jednostce
zmilitaryzowanej może nastąpić tylko po uprzednim zwolnieniu tej osoby ze służby.

art. 182. więcej Art. 182. 1. Dotychczasowy stosunek pracy osób pełniących służbę
w jednostkach zmilitaryzowanych ulega zawieszeniu z dniem powołania ich do tej
służby; jednocześnie powstaje z mocy prawa stosunek służbowy militaryzacji,
uregulowany przepisami niniejszego działu.
2. Do osób pełniących służbę w jednostkach zmilitaryzowanych stosuje się
ogólnie obowiązujące przepisy prawa pracy oraz przepisy szczególne, jeżeli
obowiązują w tych jednostkach, ze zmianami i uzupełnieniami wynikającymi
z przepisów niniejszego działu.
2a. Kierownicy jednostek zmilitaryzowanych ponoszą odpowiedzialność za
stan bezpieczeństwa i higieny służby osób pełniących służbę w tych jednostkach
i są obowiązani zapewnić warunki ochrony ich życia i zdrowia przez zapewnienie
bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.
2b. Osobom pełniącym służbę w jednostkach zmilitaryzowanych w razie
ogłoszenia mobilizacji, ogłoszenia stanu wojennego i w czasie wojny przysługują
bezpłatne świadczenia zdrowotne. Koszty tych świadczeń pokrywa się z części
budżetu państwa, której dysponentem jest organ, któremu podlega jednostka
zmilitaryzowana.
3. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, może określić szczegółowe
zasady pełnienia służby w jednostkach zmilitaryzowanych, uwzględniając
specyfikę służby w jednostkach przydzielonych Siłom Zbrojnym oraz
podlegających Ministrowi Obrony Narodowej, Ministrowi Sprawiedliwości,
a także ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych.
3a. W zakresie uprawnień osób pełniących służbę w jednostkach
zmilitaryzowanych i członków ich rodzin stosuje się odpowiednio przepisy
art. 118, 119 ust. 1, 2 i 4, art. 120, 122, 124–126, 130–132 oraz art. 136.
4. Stosunek służbowy militaryzacji, o którym mowa w ust. 1, oraz jego skutki
prawne wygasają z mocy prawa z dniem zwolnienia ze służby w jednostce
zmilitaryzowanej.
5. Okres pełnienia służby w jednostce zmilitaryzowanej wlicza się do okresu
zatrudnienia w zakresie wszystkich uprawnień wynikających ze stosunku pracy.

art. 183. więcej Art. 183. 1. Osoby pełniące służbę w jednostce zmilitaryzowanej są
obowiązane do wykonywania poleceń przełożonych, wydanych w sprawach służbowych.
2. Osoby pełniące służbę w jednostce zmilitaryzowanej mogą być
wyznaczane przez kierownika jednostki na inne stanowiska pracy, niż zajmowały
w dniu powołania do tej służby.
3. Wyznaczenie na niższe stanowisko pracy może nastąpić tylko:
1) w razie naruszenia dyscypliny służby w jednostce zmilitaryzowanej;
2) ze względu na potrzeby organizacyjne jednostki zmilitaryzowanej;
3) na wniosek osoby zainteresowanej.
4. Osoby pełniące służbę w jednostce zmilitaryzowanej mogą być
przenoszone do innej jednostki. Przeniesienie następuje w drodze nadania
przydziału organizacyjno-mobilizacyjnego.
5. Jeżeli przeniesienie, o którym mowa w ust. 4, miałoby nastąpić do
jednostki zmilitaryzowanej mającej siedzibę w innej miejscowości, przepisu
ust. 4 nie stosuje się do:
1) kobiet w ciąży i w okresie sześciu miesięcy po odbyciu porodu;
2) (uchylony)
3) osób sprawujących opiekę nad:
a) dziećmi do lat szesnastu,
b) wspólnie z nimi zamieszkałymi osobami obłożnie chorymi lub osobami,
wobec których orzeczono stałą niezdolność do pracy w gospodarstwie
rolnym na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu
społecznym rolników, lub uznanymi za całkowicie niezdolne do pracy
oraz samodzielnej egzystencji na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia
1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
lub zaliczonymi do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności na
podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej
i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,
jeżeli opieki tej nie można powierzyć innej osobie.

art. 184. więcej Art. 184. 1. Osoby pełniące służbę w jednostce zmilitaryzowanej otrzymują
w razie ogłoszenia mobilizacji, ogłoszenia stanu wojennego i w czasie wojny,
z zastrzeżeniem ust. 2, wynagrodzenie według zajmowanego stanowiska służbowego.
2. Wynagrodzenie osób pełniących służbę w jednostce zmilitaryzowanej nie
może być niższe od otrzymywanego w dniu powołania do tej służby.
3. Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia, inne niż
określone w ust. 1 stawki wynagrodzenia osób pełniących służbę w jednostkach
zmilitaryzowanych, uwzględniając zakres zadań powierzonych na poszczególnych stanowiskach.

art. 185. więcej Art. 185. 1. Służba w jednostkach zmilitaryzowanych jest wykonywana
w wymiarze i rozkładzie czasu określonym w ogólnie obowiązujących przepisach
prawa pracy.
2. Minister (wojewoda), któremu podlega jednostka zmilitaryzowana, może
ustalać inny niż określony w ust. 1 wymiar i rozkład czasu służby, z zachowaniem
prawa do wypoczynku.
3. Czas służby ustalony przez właściwe organy na podstawie ust. 2 nie może
naruszać ogólnie obowiązujących przepisów prawa pracy dotyczących ochrony
pracy kobiet i zatrudnienia młodocianych, a także dotyczących czasu pracy
pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnie uciążliwych lub
szkodliwych dla zdrowia oraz pracowników uznanych za osoby niepełnosprawne
w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu
osób niepełnosprawnych.

art. 186. więcej Art. 186. 1. Osoby odbywające ćwiczenia w jednostkach przewidzianych do
militaryzacji i pełniące służbę w jednostkach zmilitaryzowanych są obowiązane do
noszenia w czasie ćwiczeń albo służby umundurowania i oznak, jeżeli
umundurowanie i oznaki zostały ustanowione dla jednostki organizacyjnej,
w której są odbywane ćwiczenia lub jest pełniona służba.
2. Osoby odbywające ćwiczenia w jednostkach przewidzianych do
militaryzacji i pełniących służbę w jednostkach zmilitaryzowanych są obowiązane
do noszenia, w czasie ćwiczeń albo służby, uzbrojenia i innego wyposażenia
specjalnego przewidzianego w odrębnych przepisach dla jednostek
organizacyjnych, w których są odbywane ćwiczenia lub jest pełniona służba.

art. 187. więcej Art. 187. 1. Kierownikiem jednostki przewidzianej do militaryzacji jest
kierownik jednostki organizacyjnej, którą przewiduje się objąć militaryzacją, albo
kierownik jednostki organizacyjnej stanowiącej bazę formowania specjalnie
tworzonej jednostki zmilitaryzowanej.
2. Kierownikiem jednostki zmilitaryzowanej jest kierownik jednostki
organizacyjnej objętej militaryzacją.
3. Jednostki przewidziane do militaryzacji w sprawach przygotowania ich
objęcia militaryzacją podlegają właściwym ministrom (wojewodom) zgodnie
z ogólnie obowiązującymi przepisami.
4. Jednostki zmilitaryzowane podlegają ministrom właściwym ze względu na
przedmiot ich działania albo właściwym miejscowo wojewodom, zgodnie z ogólnie
obowiązującymi przepisami.
5. Jednostki zmilitaryzowane wykonują zadania ustalone przez organy,
którym podlegają.

art. 188. więcej Art. 188. 1. Rada Ministrów może przydzielić jednostki zmilitaryzowane
ministrom (wojewodom) innym niż określeni w art. 187 ust. 3 i 4 albo organom
obrony cywilnej.
2. Rada Ministrów może przydzielić jednostki zmilitaryzowane do Sił
Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.
3. W wypadkach, o których mowa w ust. 2, jednostka zmilitaryzowana
podlega organowi wojskowemu określonemu przez Ministra Obrony Narodowej.
4. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady
i tryb postępowania w sprawach, o których mowa w ust. 1–3, z uwzględnieniem
w szczególności potrzeb organizacyjnych Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej
oraz struktury dowodzenia tymi Siłami Zbrojnymi w czasie pokoju i na wypadek wojny.

art. 189. więcej Art. 189. (uchylony).

art. 190. więcej Art. 190. (uchylony).

art. 191. więcej Art. 191. (uchylony).

art. 192. więcej Art. 192. (uchylony).

art. 193. więcej Art. 193. (uchylony).

art. 194. więcej Art. 194. (uchylony).

art. 195. więcej Art. 195. (uchylony).

art. 196. więcej Art. 196. (uchylony).

art. 197. więcej Art. 197. (uchylony).

art. 198. więcej Art. 198. (uchylony).

art. 199. więcej Art. 199. (uchylony).

Art. 199a. 1. Obywatel polski może przyjąć służbę w obcym wojsku lub
obcej organizacji wojskowej za zgodą organu, o którym mowa w art. 199d.
2. Zgody nie udziela się w razie ogłoszenia mobilizacji, w czasie wojny oraz
w razie wprowadzenia na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej stanu
wojennego lub stanu wyjątkowego.
3. Obywatele polscy, którzy przed ogłoszeniem, zaistnieniem lub
wprowadzeniem stanów, o których mowa w ust. 2, uzyskali zgodę na przyjęcie
służby w obcym wojsku lub obcej organizacji wojskowej, mogą pełnić tę służbę
przez okres, na jaki zgoda została im udzielona, o ile rozpoczęli już pełnienie tej służby.
4. Obowiązek uzyskiwania zgody, o której mowa w ust. 1, nie dotyczy
obywateli polskich będących jednocześnie obywatelami innego państwa, jeżeli
stale zamieszkują na jego terytorium i zamierzają przyjąć służbę w siłach zbrojnych
lub organizacji wojskowej tego państwa.
5. Zgody udziela się wyłącznie na pisemny wniosek obywatela polskiego,
który zamierza przyjąć służbę w obcym wojsku lub obcej organizacji wojskowej,
złożony do właściwego organu, o którym mowa w art. 199d.
6. Do wniosku, o którym mowa w ust. 5, dołącza się:
1) zaświadczenie o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego;
2) zaświadczenie naczelnika urzędu skarbowego o braku zaległości podatkowych;
3) zaświadczenie właściwego oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub
Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego o braku zaległości z tytułu
składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenia zdrowotne;
4) zaświadczenie z Krajowego Rejestru Sądowego o niefigurowaniu w rejestrze
dłużników niewypłacalnych;

Art. 199b. Obywatelowi polskiemu podlegającemu powszechnemu
obowiązkowi obrony może być udzielona zgoda na służbę w obcym wojsku lub
obcej organizacji wojskowej tylko w przypadku, gdy ma uregulowany stosunek do
służby wojskowej, nie jest żołnierzem w czynnej służbie wojskowej oraz nie
posiada przydziału kryzysowego, przydziału mobilizacyjnego, pracowniczego
przydziału mobilizacyjnego lub przydziału organizacyjno-mobilizacyjnego, a
właściwy wojskowy komendant uzupełnień nie prowadzi postępowania w sprawie
nadania temu obywatelowi któregokolwiek z tych przydziałów.

Art. 199c. 1. Zgody na służbę w obcym wojsku lub obcej organizacji
wojskowej można udzielić, z zastrzeżeniem ust. 2, jeżeli są spełnione łącznie
następujące warunki:
1) służba ta nie narusza interesów Rzeczypospolitej Polskiej;
2) służba nie jest zakazana przez prawo międzynarodowe;
3) służba nie wpłynie na zadania wykonywane przez Siły Zbrojne;
4) nie zachodzi przeszkoda, o której mowa w art. 199b.
2. Nie udziela się zgody na służbę w obcym wojsku lub obcej organizacji
wojskowej pomimo spełnienia warunków określonych w ust. 1, jeżeli obywatel
polski, ubiegający się o zgodę:
1) został przeniesiony do rezerwy wskutek uznania przez właściwą komisję
lekarską za niezdolnego do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju
(kategoria „D” zdolności do czynnej służby wojskowej);
2) nie spełnił choćby jednego z obowiązków określonych w art. 31a ust. 2,
art. 32 ust. 1 i 4, art. 34, art. 40, art. 48 ust. 1, art. 52 ust. 1 oraz art. 53 ust. 1
i 3–6, jeżeli do ich spełnienia był zobowiązany;
3) nie został powołany i nie odbył zasadniczej służby wojskowej, przeszkolenia
wojskowego, ćwiczeń wojskowych, ćwiczeń w jednostkach przewidzianych
do militaryzacji lub służby w obronie cywilnej, z przyczyn leżących po stronie
obywatela;
4) został uznany przez właściwą komisję lekarską za trwale i całkowicie
niezdolnego do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju oraz w razie
ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny (kategoria „E” zdolności do czynnej
służby wojskowej);
5) złożył wniosek o przeznaczenie go do służby zastępczej, został przeznaczony
do służby zastępczej, został skierowany do odbycia służby zastępczej,
odbywał służbę zastępczą, został przeniesiony do rezerwy po odbyciu służby
zastępczej lub bez jej odbycia;
6) został skazany prawomocnym wyrokiem sądu na karę co najmniej jednego
roku pozbawienia wolności, w tym także z warunkowym zawieszeniem jej
wykonania;
7) odbywa karę pozbawienia wolności lub oczekuje na jej wykonanie;
8) znajduje się w okresie próby w wykonywaniu warunkowo zawieszonej kary
pozbawienia wolności;
9) odbywa karę ograniczenia wolności;
10) ma zaległości podatkowe lub zaległości z tytułu składek na ubezpieczenie
społeczne lub zdrowotne;
11) jest wpisany do rejestru dłużników niewypłacalnych.
3. Złożenie wniosku, o którym mowa w art. 199a ust. 5, nie powoduje
obowiązku skierowania obywatela polskiego ubiegającego się o zgodę do
właściwej wojskowej komisji lekarskiej w celu określenia zdolności do czynnej
służby wojskowej.

Art. 199d. 1. Zgody na służbę w obcym wojsku lub obcej organizacji
wojskowej udziela albo odmawia jej udzielenia, z zastrzeżeniem ust. 2, minister
właściwy do spraw wewnętrznych, po zasięgnięciu opinii Ministra Obrony
Narodowej i ministra właściwego do spraw zagranicznych lub organów przez nich upoważnionych.
2. Obywatelom polskim będącym byłymi żołnierzami zawodowymi zgody
udziela albo odmawia jej udzielenia Minister Obrony Narodowej, po zasięgnięciu
opinii ministra właściwego do spraw zagranicznych lub organu przez niego upoważnionego.
3. Obywatele polscy zamieszkujący lub przebywający czasowo powyżej
trzech miesięcy za granicą składają wniosek o udzielenie zgody na służbę w obcym
wojsku lub obcej organizacji wojskowej do organu określonego w ust. 1 lub 2, za
pośrednictwem polskiego urzędu konsularnego.
4. Udzielenie zgody i odmowa jej udzielenia następuje w drodze decyzji administracyjnej.
5. Osobom, którym została udzielona zgoda na służbę w obcym wojsku lub
obcej organizacji wojskowej, nie nadaje się przydziałów wymienionych w art. 199b
przez okres, na jaki zgoda ta została udzielona.
6. Organ udzielający zgody zawiadamia właściwego wojskowego
komendanta uzupełnień o każdym przypadku udzielenia obywatelowi polskiemu
zgody na służbę w obcym wojsku lub obcej organizacji wojskowej.

Art. 199e. Udzielenie zgody na służbę w obcym wojsku lub obcej organizacji
wojskowej nie rodzi odpowiedzialności organów Rzeczypospolitej Polskiej za
następstwa podjęcia tej służby.

Art. 199f. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:
1) tryb udzielania obywatelom polskim zgody na służbę w obcym wojsku lub
obcej organizacji wojskowej, mając na uwadze, że w udzielanej zgodzie
należy podać nazwę obcego wojska lub obcej organizacji wojskowej, w której
może być pełniona służba, okres, na jaki udziela się zgody, a także wymóg
zawiadomienia polskiego urzędu konsularnego o terminie i miejscu
rozpoczęcia służby oraz jej zakończenia;
2) wzór wniosku o udzielenie zgody na służbę w obcym wojsku lub obcej
organizacji wojskowej;
3) zakres informacji, o które występują do ministra właściwego do spraw
zagranicznych lub organu przez niego upoważnionego organy udzielające
zgody, jak również zakres informacji, o które występuje do Ministra Obrony
Narodowej lub organu przez niego upoważnionego minister właściwy do
spraw wewnętrznych, mając każdorazowo na uwadze obowiązek
zabezpieczania interesów Rzeczypospolitej Polskiej oraz możliwości
wykonywania zadań przez Siły Zbrojne.

art. 200. więcej Art. 200. 1. Na osoby posiadające obywatelstwo polskie, które ukończyły
szesnaście, a nie przekroczyły sześćdziesięciu lat życia, może być nałożony
obowiązek świadczeń osobistych, polegających na wykonywaniu różnego rodzaju
prac doraźnych na rzecz przygotowania obrony państwa albo zwalczania klęsk
żywiołowych i likwidacji ich skutków.
2. Obowiązek świadczeń osobistych może obejmować również obowiązek
użycia posiadanych narzędzi prostych, a w stosunku do osób wykonujących
świadczenia polegające na doręczaniu dokumentów powołania do czynnej służby
wojskowej oraz wezwań do wykonania świadczeń, zwanych dalej „kurierami” –
także posiadanych środków transportowych.
3. Obowiązek świadczeń osobistych może być nałożony w związku
z ćwiczeniami wojskowymi, ćwiczeniami w jednostkach przewidzianych do
militaryzacji, ćwiczeniami w obronie cywilnej oraz ćwiczeniami praktycznymi w zakresie powszechnej samoobrony, a także w celu dostarczenia i obsługi przedmiotów świadczeń rzeczowych, z zastrzeżeniem ust. 4.
4. W stosunku do kurierów obowiązek świadczeń osobistych może być
nałożony w celu sprawdzenia gotowości mobilizacyjnej Sił Zbrojnych oraz w
przypadku powoływania w trybie natychmiastowego stawiennictwa żołnierzy
rezerwy posiadających przydziały kryzysowe lub wezwania żołnierzy OT do
stawienia się do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie.

art. 201. więcej Art. 201. 1. Czas wykonywania świadczeń osobistych nie może przekraczać
jednorazowo dwunastu godzin, a w stosunku do kurierów oraz osób
dostarczających i obsługujących przedmioty świadczeń rzeczowych – czterdziestu
ośmiu godzin.
2. Nałożenie obowiązku wykonania świadczenia osobistego może nastąpić
najwyżej trzy razy w roku.
3. Do czasu wykonywania świadczeń osobistych, o których mowa w ust. 1,
wlicza się:
1) czas dojazdu do miejsca wykonywania świadczenia osobistego i powrotu do
miejsca pobytu stałego lub pobytu czasowego trwającego ponad trzy miesiące,
nie więcej jednak niż łącznie dwie godziny;
2) czas przeznaczony na wypoczynek, nie więcej jednak niż osiem godzin, jeżeli
świadczenie jest wykonywane dłużej niż dwanaście godzin.

art. 202. więcej Art. 202. 1. Wójt lub burmistrz (prezydent miasta) nakłada, w drodze decyzji
administracyjnej, obowiązek świadczeń osobistych na wniosek wojskowego
komendanta uzupełnień, kierownika jednostki organizacyjnej stanowiącej bazę
formowania specjalnie tworzonej jednostki zmilitaryzowanej, kierownika jednostki
organizacyjnej wykonującej zadania na potrzeby obrony państwa, o której mowa
w art. 208 ust. 2, albo właściwego organu obrony cywilnej.
2. Decyzję o nałożeniu obowiązku wykonania świadczenia osobistego
doręcza się osobie zobowiązanej i wnioskodawcy na piśmie wraz z uzasadnieniem,
na czternaście dni przed terminem stawienia się do wykonania świadczenia.
3. Od decyzji, o której mowa w ust. 1, przysługuje osobie zobowiązanej
i wnioskodawcy odwołanie do wojewody, w terminie 7 dni od dnia doręczenia decyzji. Decyzja ta może być zmieniona przez wojewodę również z urzędu, jeżeli została wydana z naruszeniem przepisów prawa.
4. Decyzji, o której mowa w ust. 1, nadaje się rygor natychmiastowej
wykonalności w terminie w niej określonym.
5. Osoba, na którą nałożono obowiązek wykonania świadczenia osobistego,
jest obowiązana stawić się do wykonania tego świadczenia w terminie i miejscu
wskazanym w decyzji.
6. Przepisy art. 60 i 61 stosuje się odpowiednio.
7. Przepisów ust. 1–5 nie stosuje się do kurierów.

art. 203. więcej Art. 203. 1. Wójt lub burmistrz (prezydent miasta) wydaje w czasie pokoju
decyzję administracyjną o przeznaczeniu osoby do wykonania świadczeń
osobistych, w tym planowanych do wykonania w razie ogłoszenia mobilizacji
i w czasie wojny, na wniosek organów i jednostek organizacyjnych, o których
mowa w art. 202 ust. 1.
2. Przeznaczenie osób do funkcji kuriera następuje z urzędu lub na wniosek
wojskowego komendanta uzupełnień.
3. Decyzję, o której mowa w ust. 1, doręcza się osobie przeznaczonej do
wykonywania świadczeń osobistych oraz wnioskodawcy na piśmie wraz
z uzasadnieniem.
4. Od decyzji, o której mowa w ust. 1, przysługuje osobie przeznaczonej do
wykonywania świadczeń osobistych i wnioskodawcy odwołanie do wojewody,
w terminie czternastu dni od dnia doręczenia decyzji.
5. Osoby, którym wydano ostateczne decyzje administracyjne
o przeznaczeniu ich do wykonania świadczeń osobistych, mogą być z urzędu lub
na wniosek organów i kierowników jednostek organizacyjnych, o których mowa
w art. 202 ust. 1, wzywane przez wójta lub burmistrza (prezydenta miasta) do
wykonania tych świadczeń.
6. Wezwanie osób przeznaczonych do funkcji kuriera do wykonania
świadczenia osobistego polegającego na doręczeniu dokumentów, o których mowa
w art. 200 ust. 2, może nastąpić z urzędu lub na wniosek wojskowego komendanta
uzupełnień.
7. Wezwania, o których mowa w ust. 5 i 6, mogą zobowiązywać do
wykonania świadczeń osobistych w trybie natychmiastowego stawiennictwa.
8. Od wezwań, o których mowa w ust. 5 i 6, odwołanie nie przysługuje.
9. Osoby, o których mowa w ust. 5 i 6, są obowiązane stawić się do
wykonania świadczenia osobistego w terminie i miejscu wskazanych w wezwaniu.
10. Przepisy art. 60 i 61 stosuje się odpowiednio.

art. 204. więcej Art. 204. 1. Za wykonanie świadczenia osobistego przysługuje ryczałt
godzinowy w wysokości 1/178 kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę
obowiązującego w grudniu roku poprzedniego, ustalanego na podstawie przepisów
ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, za
każdą godzinę czasu, o którym mowa w art. 201 ust. 1 i 3, z zastrzeżeniem ust. 2
i 3.
2. Jeżeli świadczenie osobiste jest wykonywane przez pracownika w czasie
pracy i pracodawca nie wypłacił wynagrodzenia za czas pracy opuszczony
z powodu świadczenia osobistego, osobie wykonującej świadczenie przysługuje za
opuszczony czas pracy należność pieniężna – zamiast ryczałtu, o którym mowa
w ust. 1, w wysokości odpowiadającej utraconemu wynagrodzeniu za pracę.
Należność tę wypłaca się na podstawie zaświadczenia pracodawcy.
3. Jeżeli świadczenie osobiste jest wykonywane przez pracownika w czasie
urlopu wypoczynkowego, osobie wykonującej świadczenie przysługuje za czas
wykonywania świadczenia, równy średniemu dziennemu wymiarowi czasu pracy,
należność pieniężna, zamiast ryczałtu, o którym mowa w ust. 1, obliczona według
zasad obowiązujących przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy.
Należność tę wypłaca się na podstawie zaświadczenia pracodawcy.
4. Ryczałt i należność, o których mowa w ust. 1–3, wypłaca jednostka
organizacyjna, na której rzecz jest wykonywane świadczenie osobiste.
5. Osobom wykonującym świadczenia osobiste przysługuje bezpłatne
wyżywienie na zasadach określonych dla żołnierzy odbywających zasadniczą
służbę wojskową lub ryczałt odpowiadający stawkom tego wyżywienia, o ile czas
wykonywania świadczenia osobistego jest dłuższy niż osiem godzin. Do tego czasu
nie wlicza się czasu, o którym mowa w art. 201 ust. 3 pkt 1.
6. Koszty przejazdu do miejsca wykonywania świadczenia osobistego
i powrotu do miejsca pobytu stałego lub pobytu czasowego trwającego ponad trzy
miesiące ponosi jednostka organizacyjna, na której rzecz jest wykonywane
świadczenie.

art. 205. więcej Art. 205. 1. Pracodawca jest obowiązany zwolnić (usprawiedliwić
nieobecność w pracy) pracownika na czas niezbędny do wykonywania świadczenia
osobistego.
2. Czas zwolnienia od pracy (nieobecności w pracy) z powodu wykonywania
świadczenia osobistego wlicza się do okresu pracy wymaganego do nabycia lub
zachowania uprawnień pracowniczych.

art. 206. więcej Art. 206. 1. Osobom wykonującym świadczenia osobiste, które zachorowały
lub doznały uszczerbku na zdrowiu podczas lub w związku z udzielaniem tych
świadczeń albo w bezpośredniej drodze do miejsca ich wykonywania lub w drodze
powrotnej, przysługuje prawo do bezpłatnego korzystania ze świadczeń podmiotów
leczniczych niebędących przedsiębiorcami w rozumieniu przepisów o działalności
leczniczej.
2. (uchylony)
3. Osobom, które doznały uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku
powstałego podczas lub w związku z wykonywaniem świadczeń osobistych albo
w bezpośredniej drodze do miejsca wykonywania tych świadczeń lub w drodze
powrotnej, oraz członkom rodzin osób zmarłych wskutek takiego wypadku
przysługują świadczenia na zasadach i w trybie przewidzianym dla pracowników
w przepisach o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób
zawodowych, z tym że prawo do świadczeń ustala i świadczenia wypłaca Zakład
Ubezpieczeń Społecznych.

Art. 206a. 1. Obowiązkowi świadczeń osobistych nie podlegają,
z zastrzeżeniem ust. 2:
1) osoby wybrane do Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej lub organów
samorządu terytorialnego na czas pełnienia mandatu;
2) żołnierze pełniący czynną służbę wojskową oraz osoby, którym doręczono
kartę powołania do tej służby, jeżeli termin stawienia się do służby koliduje
z terminem wykonania świadczenia;
3) osoby odbywające zasadniczą służbę w obronie cywilnej lub służbę zastępczą;
4) osoby, wobec których orzeczono stałą lub długotrwałą niezdolność do pracy
w gospodarstwie rolnym na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, osoby uznane za całkowicie niezdolne do pracy oraz samodzielnej egzystencji albo całkowicie niezdolne do pracy na
podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jak również osoby zaliczone do osób
o znacznym stopniu niepełnosprawności albo umiarkowanym stopniu
niepełnosprawności w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r.
o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych;
5) sędziowie, asesorzy sądowi, prokuratorzy, funkcjonariusze Policji, Agencji
Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu
Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura
Antykorupcyjnego, Służby Ochrony Państwa, Straży Granicznej, Służby
Więziennej, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Ochrony Kolei oraz
pracownicy specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych
w jednostkach organizacyjnych podległych, podporządkowanych lub
nadzorowanych przez ministrów, kierowników urzędów centralnych,
wojewodów, Prezesa Narodowego Banku Polskiego oraz Krajową Radę
Radiofonii i Telewizji;
6) kobiety w ciąży i w okresie sześciu miesięcy po odbyciu porodu oraz osoby
sprawujące opiekę nad dziećmi do lat ośmiu;
7) osoby sprawujące opiekę nad wspólnie z nimi zamieszkałymi dziećmi od lat
ośmiu do szesnastu, osobami, wobec których orzeczono stałą niezdolność do
pracy w gospodarstwie rolnym lub uznanymi za całkowicie niezdolne do
pracy oraz samodzielnej egzystencji albo zaliczonymi do osób o znacznym
stopniu niepełnosprawności na podstawie ustaw, o których mowa w pkt 4,
a także osobami obłożnie chorymi, jeżeli opieki tej nie można powierzyć
innym osobom;
8) osoby zatrudnione na stanowiskach kierowników podmiotów leczniczych
niebędących przedsiębiorcami w rozumieniu przepisów o działalności
leczniczej oraz na stanowiskach w opiece społecznej i placówkach
opiekuńczo-wychowawczych.
2. Zwolnienie osób, o których mowa w ust. 1, od obowiązku świadczeń
osobistych następuje na podstawie dokumentów potwierdzających przyczynę zwolnienia i przedstawionych wójtowi lub burmistrzowi (prezydentowi miasta) przez zainteresowane osoby.

art. 207. więcej Art. 207. 1. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:
1) tryb i zakres planowania i nakładania obowiązku świadczeń osobistych,
przeznaczania do tych świadczeń i zwalniania z nich oraz ich wykonywania;
2) wzory planów i wykazów świadczeń osobistych prowadzonych przez
wojewodę, terenowe organy administracji wojskowej, organy samorządu
terytorialnego i jednostki organizacyjne, na rzecz których może być
wykonywane świadczenie osobiste;
3) wzory decyzji administracyjnych, wniosków, wezwań i obwieszczeń oraz
zaświadczeń wydawanych w sprawach świadczeń osobistych;
4) tryb wypłacania ryczałtu i należności pieniężnych za wykonanie świadczeń
osobistych oraz dokumenty składane w celu ich wypłacenia.
2. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 1, należy uwzględnić
w szczególności priorytet zadań realizowanych przez Siły Zbrojne lub zadań
realizowanych na ich rzecz, obowiązek informowania się tych organów oraz ich
powiadamiania przez osoby przeznaczone lub zobowiązane do wykonania
świadczeń osobistych o sytuacjach i okolicznościach mających wpływ na ich
wykonanie, sposób i miejsce przechowywania dokumentów oraz zakres
udostępniania lub doręczania planów i wykazów świadczeń osobistych, bądź ich
wyciągów, lub innych dokumentów sporządzanych w tych sprawach, możliwość
wypłacania ryczałtu i należności pieniężnych nie wcześniej niż po wykonaniu
świadczenia osobistego oraz obowiązek ich zwrotu w przypadku nienależnej
wypłaty.

Art. 207a. Wojewoda koordynuje na obszarze województwa działalność
organów samorządu terytorialnego w zakresie planowania i nakładania obowiązku
świadczeń osobistych, w tym:
1) prowadzi zbiorczy wykaz świadczeń osobistych przewidzianych do realizacji
na obszarze województwa;
2) planuje wydatki finansowe związane z nakładaniem obowiązku świadczeń
osobistych na obszarze województwa;
3) nadzoruje zadania związane z planowaniem, typowaniem i nakładaniem
świadczeń osobistych na obszarze województwa;
4) analizuje potrzeby i możliwości realizacji świadczeń osobistych przez organy
gminy na obszarze województwa, a w razie potrzeby wskazuje wójta lub
burmistrza (prezydenta miasta), który może zrealizować zadania nałożenia
tych świadczeń.

art. 208. więcej Art. 208. 1. Na urzędy i instytucje państwowe oraz przedsiębiorców i inne
jednostki organizacyjne, a także osoby fizyczne może być nałożony obowiązek
świadczeń rzeczowych, polegających na oddaniu do używania posiadanych
nieruchomości i rzeczy ruchomych na cele przygotowania obrony Państwa.
2. Świadczenia rzeczowe mogą być wykonywane na rzecz Sił Zbrojnych,
jednostek organizacyjnych stanowiących bazy formowania specjalnie tworzonych
jednostek zmilitaryzowanych, jednostek organizacyjnych obrony cywilnej oraz
jednostek organizacyjnych wykonujących zadania na potrzeby obrony państwa
albo zwalczania klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków.
2a. Jednostkami organizacyjnymi wykonującymi zadania na potrzeby obrony
państwa są jednostki organizacyjne Policji, Agencji Bezpieczeństwa
Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży
Granicznej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby
Więziennej, jednostki organizacyjne podległe i nadzorowane przez Ministra
Obrony Narodowej, nie wchodzące w skład Sił Zbrojnych, a także państwowe
jednostki organizacyjne, o których mowa w art. 221 ust. 1 i 2.
3. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do zakwaterowania przejściowego Sił
Zbrojnych.
4. Przedmiotem świadczeń rzeczowych nie mogą być:
1) tereny, pomieszczenia, środki transportowe, maszyny i inny sprzęt, znajdujące
się w posiadaniu:
a) jednostek organizacyjnych służących bezpośrednio działalności Sejmu
i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Kancelarii Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej, Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, ministerstw i urzędów wojewódzkich oraz Narodowego Banku
Polskiego i banków, a także Państwowej Wytwórni Papierów Wartościowych i Mennicy Państwowej,
b) jednostek organizacyjnych podległych, podporządkowanych lub
nadzorowanych odpowiednio przez Ministra Obrony Narodowej,
Ministra Sprawiedliwości, ministra właściwego do spraw wewnętrznych,
ministra właściwego do spraw informatyzacji, Szefa Agencji
Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Szefa Agencji Wywiadu oraz Szefa
Centralnego Biura Antykorupcyjnego,
c) przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych państw
obcych oraz innych przedstawicielstw i instytucji zrównanych z nimi
w zakresie przywilejów i immunitetów na mocy ustaw, umów lub
powszechnie ustalonych zwyczajów międzynarodowych, jak również
członków tych przedstawicielstw, urzędów i instytucji oraz członków ich
rodzin, a także innych osób zrównanych z nimi w zakresie przywilejów
i immunitetów, jeżeli nie posiadają obywatelstwa polskiego;
2) biblioteki, muzea, archiwa i zabytki uznane przez Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej za pomniki historii oraz dobra kulturalne, o których
mowa w art. 218 ustawy, oraz obiekty wpisane na „listę dziedzictwa
światowego” na podstawie Konwencji w sprawie ochrony światowego
dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, przyjętej w Paryżu dnia 16 listopada
1972 r. (Dz. U. z 1976 r. poz. 190 i 191);
3) zbiory naukowe i artystyczne mające charakter publiczny;
4) świątynie, domy modlitwy oraz pomieszczenia kościołów i innych związków
wyznaniowych mających osobowość prawną, wraz ze znajdującymi się
w nich przedmiotami przeznaczonymi do wykonywania kultu religijnego;
5) przedmioty wyłączone spod egzekucji stosownie do przepisów ustawy z dnia
17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U.
z 2018 r. poz. 1314, z późn. zm.), z wyjątkiem narzędzi prostych oraz
środków transportowych;
6) parki narodowe i rezerwaty przyrody;
7) przedszkola, domy dziecka, zakłady opiekuńczo-wychowawcze, szkoły
specjalne i internaty tych szkół, specjalne ośrodki wychowawcze i szkolno-
-wychowawcze oraz poradnie psychologiczno-pedagogiczne;
8) urządzenia i sieci telekomunikacyjne:
a) ujęte w planach działania, o których mowa w art. 176a ust. 2 ustawy
z dnia 16 lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. z 2018 r. poz.
1954, 2245 i 2354 oraz z 2019 r. poz. 643, 730 i 1030), przewidziane do
użycia na potrzeby jednostek organizacyjnych, o których mowa w ust. 2,
b) niezbędne do wykonania decyzji nałożonych na przedsiębiorców
telekomunikacyjnych przez Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej
w trybie określonym w art. 178 ust. 1 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. –
Prawo telekomunikacyjne;
9) pojazdy samochodowe niedopuszczone do ruchu po drogach publicznych oraz
używane wyłącznie do przewozu wewnątrz zakładu, po przedstawieniu przez
posiadacza odpowiednich dokumentów.
5. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, dla wykonania
niezbędnych świadczeń rzeczowych:
1) rodzaj i liczbę nieruchomości, które mogą być w tym celu w użytkowaniu
w danym roku kalendarzowym,
2) rodzaj i liczbę rzeczy ruchomych, które w danym roku kalendarzowym mogą
być w tym celu pobrane,
uwzględniając w szczególności potrzeby związane z prowadzeniem kwalifikacji
wojskowej, przeprowadzaniem ćwiczeń wojskowych, w tym organizowanych
z zastosowaniem natychmiastowego stawiennictwa żołnierzy rezerwy
i sprawdzaniem gotowości mobilizacyjnej Sił Zbrojnych.

art. 209. więcej Art. 209. 1. Czas wykonywania świadczeń rzeczowych nie może przekraczać
jednorazowo w przypadku pobrania przedmiotu świadczenia:
1) w celu sprawdzenia gotowości mobilizacyjnej Sił Zbrojnych – czterdziestu
ośmiu godzin;
2) w związku z ćwiczeniami wojskowymi lub ćwiczeniami w jednostkach
przewidzianych do militaryzacji – siedmiu dni;
3) w związku z ćwiczeniami w obronie cywilnej lub ćwiczeniami praktycznymi
w zakresie powszechnej samoobrony – dwudziestu czterech godzin.
2. Nałożenie obowiązku świadczenia rzeczowego może nastąpić najwyżej
trzy razy w roku, z tym że w wymiarze określonym w ust. 1 pkt 2 – tylko jeden raz.
3. Do czasu wykonywania świadczeń rzeczowych, o którym mowa w ust. 1,
wlicza się czas niezbędny do dostarczenia przedmiotu świadczenia do wskazanego
miejsca oraz jego powrotu do miejsca postoju (przechowywania), nie więcej jednak
niż dwie godziny.
4. Ograniczenie, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy używania
nieruchomości udostępnianych na czas przeprowadzenia rejestracji oraz
kwalifikacji wojskowej.
5. Ograniczeń, o których mowa w ust. 1 i 2 oraz w art. 210 i 211, nie stosuje
się do używania nieruchomości i rzeczy ruchomych udostępnionych w celu
zwalczania klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków.

art. 210. więcej Art. 210. 1. Wójt lub burmistrz (prezydent miasta) wydaje decyzję
administracyjną o przeznaczeniu nieruchomości lub rzeczy ruchomej na cele
świadczeń rzeczowych, w tym planowanych do wykonania w razie ogłoszenia
mobilizacji i w czasie wojny, na wniosek organów i kierowników jednostek
organizacyjnych, o których mowa w art. 202 ust. 1.
1a. Wniosek o wydanie decyzji, o której mowa w ust. 1, o przeznaczeniu
nieruchomości lub rzeczy ruchomej na cele świadczeń w związku z użyciem ich
w czasie kwalifikacji wojskowej składa odpowiednio do zadań wojewoda lub starosta.
2. Decyzję, o której mowa w ust. 1, doręcza się posiadaczowi nieruchomości
lub rzeczy ruchomej oraz wnioskodawcy na piśmie wraz z uzasadnieniem.
3. Od decyzji, o której mowa w ust. 1, przysługuje posiadaczowi
nieruchomości lub rzeczy ruchomej oraz wnioskodawcy odwołanie do wojewody,
w terminie czternastu dni od dnia doręczenia decyzji. Decyzja ta może być
zmieniona przez wojewodę również z urzędu, jeżeli została wydana z naruszeniem
przepisów prawa.
4. W decyzji, o której mowa w ust. 1, można zobowiązać posiadaczy
nieruchomości lub rzeczy ruchomych do wykonania tych świadczeń bez odrębnego wezwania.

art. 211. więcej Art. 211. 1. Posiadacz nieruchomości lub rzeczy ruchomej, wobec którego
wydano ostateczną decyzję administracyjną o przeznaczeniu nieruchomości lub
rzeczy ruchomej na cele świadczeń rzeczowych, może być, na wniosek organów
i kierowników jednostek organizacyjnych, o których mowa w art. 202 ust. 1,
wezwany przez wójta lub burmistrza (prezydenta miasta) do wykonania tego świadczenia.
2. Wezwanie, o którym mowa w ust. 1, doręcza się na czternaście dni przed
terminem wykonania świadczenia, z wyjątkiem przypadków, w których wykonanie
świadczenia następuje w celu sprawdzenia gotowości mobilizacyjnej Sił Zbrojnych.
3. Od wezwania, o którym mowa w ust. 1, odwołanie nie przysługuje.
4. Wezwaniu, o którym mowa w ust. 1, nadaje się rygor natychmiastowej
wykonalności w terminie w nim określonym.
5. Posiadacz, o którym mowa w ust. 1, jest obowiązany oddać do używania
przedmiot świadczenia w terminie i miejscu wskazanym w wezwaniu.
6. Przepisy art. 60 i 61 stosuje się odpowiednio.

art. 212. więcej Art. 212. 1. Posiadacze nieruchomości i rzeczy ruchomych, wobec których
wydano ostateczną decyzję o przeznaczeniu tych nieruchomości i rzeczy
ruchomych na cele świadczeń rzeczowych, są obowiązani informować wójta lub
burmistrza (prezydenta miasta) o rozporządzeniu tą nieruchomością lub rzeczą ruchomą.
2. Organy administracji rządowej, organy samorządu terytorialnego oraz
przedsiębiorcy są obowiązani, na żądanie wojskowych komendantów uzupełnień
oraz właściwych organów obrony cywilnej, do udzielania informacji, według
posiadanych ewidencji, o stanie nieruchomości i rzeczy ruchomych mogących być
przedmiotem świadczeń rzeczowych.

art. 213. więcej Art. 213. 1. Posiadacz przedmiotu świadczenia wezwany do wykonania
świadczenia jest obowiązany oddać go do używania w stanie przydatnym do użytku
wraz z dotyczącymi go dokumentami.
2. Biorący przedmiot świadczenia jest obowiązany używać go w sposób
odpowiadający jego właściwościom i przeznaczeniu. Biorący ponosi zwykłe
koszty i inne ciężary związane z utrzymaniem przedmiotu świadczenia, a poczynione przez niego wydatki lub nakłady na przedmiot świadczenia nie podlegają zwrotowi.
3. Biorący przedmiot świadczenia jest odpowiedzialny za jego utratę lub
uszkodzenia oraz za szkody wynikłe z używania go w sposób sprzeczny z jego
właściwościami lub przeznaczeniem.
4. Biorący jest obowiązany zwrócić posiadaczowi przedmiot świadczenia
w stanie niepogorszonym. Biorący nie ponosi odpowiedzialności za zużycie
przedmiotu świadczenia będące następstwem prawidłowego używania.
5. Biorący przedmiot świadczenia jest odpowiedzialny za szkody wynikłe
z niezwrócenia go w terminie oraz z tytułu napraw wykonywanych po tym terminie
wskutek uszkodzeń powstałych w czasie używania go przez biorącego.
6. Roszczenia posiadacza przeciwko biorącemu, o których mowa w ust. 3–5,
przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu przedmiotu świadczenia.

art. 214. więcej Art. 214. 1. Za używanie przedmiotu świadczenia rzeczowego przysługuje
jego posiadaczowi ryczałt w wysokości odpowiadającej szkodzie poniesionej
wskutek jego dostarczenia oraz stawce jego amortyzacji.
2. Ryczałt za używanie przedmiotu świadczenia rzeczowego wypłaca
jednostka organizacyjna, na której rzecz świadczenie zostało wykonane.

art. 215. więcej Art. 215. 1. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:
1) tryb i zakres planowania i nakładania obowiązku świadczeń rzeczowych,
przeznaczania do tych świadczeń i zwalniania z nich oraz ich wykonywania;
2) rodzaje planów, zestawień i wykazów świadczeń rzeczowych prowadzonych
przez wojewodę, terenowe organy administracji wojskowej, organy
samorządu terytorialnego i jednostki organizacyjne, na rzecz których może
być wykonywane świadczenie rzeczowe;
3) wzory decyzji administracyjnych, wniosków, wezwań w sprawach świadczeń
rzeczowych;
4) tryb i zakres żądania oraz przekazywania informacji, o których mowa w art. 212;
5) tryb oddania, przyjęcia i zwrotu przedmiotu świadczeń rzeczowych oraz tryb
dochodzenia roszczeń, o których mowa w art. 213;
6) wykaz dobowych stawek ryczałtu za używanie poszczególnych przedmiotów
świadczeń rzeczowych, o których mowa w art. 214.
2. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 1, należy uwzględnić
w szczególności priorytet zadań realizowanych przez Siły Zbrojne lub zadań
realizowanych na ich rzecz; obowiązek informowania się organów i jednostek
organizacyjnych właściwych w sprawach świadczeń rzeczowych oraz ich
powiadamiania przez osoby zobowiązane do wykonywania tych świadczeń
o sytuacjach i okolicznościach mających wpływ na ich wykonanie; sposób
i miejsce przechowywania dokumentów oraz zakres udostępniania lub doręczania
planów, zestawień i wykazów świadczeń rzeczowych, bądź ich wyciągów, lub
innych dokumentów sporządzanych w tych sprawach; możliwość przechowywania
i doręczania wezwań w sprawach świadczeń rzeczowych przez organy lub
jednostki organizacyjne, na rzecz których będzie wykonywane świadczenie
rzeczowe; możliwość dokonywania oględzin nieruchomości i rzeczy ruchomych,
które mogą być lub są przedmiotem świadczeń rzeczowych; dopuszczenie drogi
postępowania sądowego w dochodzeniu roszczeń, o których mowa w art. 213,
a także fakt, że ryczałt za używanie poszczególnych przedmiotów świadczeń
rzeczowych podlega corocznej waloryzacji.

Art. 215a. Wojewoda koordynuje na obszarze województwa działalność
organów samorządu terytorialnego w zakresie planowania i nakładania obowiązku
świadczeń rzeczowych, w tym:
1) prowadzi zbiorczy wykaz świadczeń rzeczowych przewidzianych do
realizacji na obszarze województwa;
2) planuje wydatki finansowe związane z nakładaniem obowiązku świadczeń
rzeczowych na obszarze województwa;
3) nadzoruje zadania związane z planowaniem, typowaniem i nakładaniem
świadczeń rzeczowych na obszarze województwa;
4) analizuje potrzeby i możliwości realizacji świadczeń rzeczowych przez
organy gminy na obszarze województwa, a w razie potrzeby wskazuje wójta
lub burmistrza (prezydenta miasta), który może zrealizować zadania nałożenia
tych świadczeń.
5) (uchylony)

art. 216. więcej Art. 216. 1. Osoby podlegające obowiązkowi świadczeń osobistych mogą
być w każdym czasie w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny powołane do
wykonania różnego rodzaju prac doraźnych na rzecz Sił Zbrojnych, obrony
cywilnej lub jednostek organizacyjnych wykonujących zadania na potrzeby obrony państwa.
2. Czas wykonywania świadczeń osobistych nie może przekraczać
jednorazowo siedmiu dni.

art. 217. więcej Art. 217. 1. Organy administracji rządowej, organy samorządu
terytorialnego, przedsiębiorcy i inne jednostki organizacyjne, organizacje
społeczne oraz osoby fizyczne mogą być w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie
wojny zobowiązane do wykonania świadczeń rzeczowych, polegających na
oddaniu posiadanych nieruchomości i rzeczy ruchomych do używania przez Siły
Zbrojne, jednostki organizacyjne obrony cywilnej lub jednostki organizacyjne
wykonujące zadania na potrzeby obrony państwa.
2. Przedmioty świadczeń rzeczowych podlegają zwrotowi po ustaniu potrzeby ich używania.

art. 218. więcej Art. 218. Dobra kultury objęte ochroną specjalną w rozumieniu Konwencji
haskiej z dnia 14 maja 1954 r. o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu
zbrojnego (Dz. U. z 1957 r. poz. 212) lub ochroną wzmocnioną w rozumieniu
Drugiego Protokołu do tej Konwencji z dnia 26 marca 1999 r. nie mogą być
przedmiotem świadczeń rzeczowych. Dobra kultury podlegające w rozumieniu tej
Konwencji ochronie ogólnej mogą być przedmiotem świadczeń rzeczowych
jedynie za zgodą wojewódzkiego konserwatora zabytków.

art. 219. więcej Art. 219. 1. Obowiązek świadczeń osobistych i rzeczowych nakłada wójt lub
burmistrz (prezydent miasta) na podstawie doraźnie zgłoszonych wniosków przez
organy i kierowników jednostek organizacyjnych, o których mowa w art. 202
ust. 1, a także dowódców jednostek wojskowych.
2. Decyzji o nałożeniu obowiązku świadczenia nadaje się rygor
natychmiastowej wykonalności w terminie w niej określonym.
3. Wójt, burmistrz (prezydent miasta) w szczególnych sytuacjach, może
nakładać obowiązek świadczeń osobistych lub rzeczowych również w drodze
obwieszczeń lub w inny sposób.
4. Obowiązkowi świadczeń osobistych nie podlegają osoby reklamowane od
obowiązku pełnienia czynnej służby wojskowej.
5. Do świadczeń osobistych wykonywanych w czasie mobilizacji i wojny
stosuje się odpowiednio przepisy art. 200 ust. 1 i 2, art. 201 ust. 3, art. 204–206a
i art. 207a.
6. Do świadczeń rzeczowych wykonywanych w czasie mobilizacji i wojny
stosuje się odpowiednio przepisy art. 208 ust. 4, art. 209 ust. 3, art. 211–214
i art. 215a.
7. Osoby przeznaczone w czasie pokoju do wykonania świadczeń osobistych
lub rzeczowych są obowiązane do ich wykonania w terminie i miejscu określonym
w decyzji o przeznaczeniu lub w wezwaniu do wykonania tych świadczeń.
8. Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia:
1) tryb i zakres nakładania obowiązku świadczeń osobistych i rzeczowych;
2) wzory decyzji administracyjnych, wniosków i obwieszczeń oraz zaświadczeń
wydawanych w sprawach świadczeń osobistych i rzeczowych;
3) szczegółowe zasady i tryb odpłatności za używanie przedmiotów świadczeń rzeczowych;
4) tryb i sposób ustalania i wypłacania odszkodowań za szkody w nich powstałe;
5) tryb wypłacania ryczałtu i należności pieniężnych za wykonanie świadczeń
osobistych, a także dokumenty składane w celu ich wypłacania.
9. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 8, należy uwzględnić
w szczególności priorytet zadań realizowanych przez Siły Zbrojne lub zadań
realizowanych na ich rzecz; obowiązek informowania się tych organów oraz ich
powiadamiania przez osoby zobowiązane do wykonywania świadczeń o sytuacjach
i okolicznościach mających wpływ na ich wykonanie; możliwość dokonania
odpłatności za używanie przedmiotu świadczenia rzeczowego lub wypłacenia
ryczałtu i należności pieniężnych za wykonanie świadczenia osobistego nie
wcześniej niż po wykonaniu tego świadczenia oraz obowiązek ich zwrotu
w przypadku nienależnej wypłaty.

art. 220. więcej Art. 220. Osobom obowiązanym do wykonywania świadczeń osobistych
i członkom ich rodzin przysługują uprawnienia określone w art. 206.

art. 221. więcej Art. 221. 1. Terenowe organy administracji rządowej, instytucje państwowe,
organy samorządu terytorialnego oraz przedsiębiorcy i inne jednostki
organizacyjne mogą być zobowiązane do odpłatnego:
1) dostosowania posiadanych nieruchomości i rzeczy ruchomych do potrzeb
obrony Państwa, w sposób niezmieniający ich właściwości i przeznaczenia;
2) przystosowania budowanych (przebudowywanych i rozbudowywanych)
obiektów budowlanych oraz wytwarzanych rzeczy ruchomych do potrzeb
obrony Państwa, w sposób niezmieniający ich właściwości i przeznaczenia;
3) gromadzenia, przechowywania i konserwacji przedmiotów niezbędnych do
wykonania czynności, o których mowa w pkt 1 i 2.
2. Terenowe organy administracji rządowej, instytucje państwowe, organy
samorządu terytorialnego oraz przedsiębiorcy i inne jednostki organizacyjne mogą
być zobowiązane do odpłatnego wykonania zadań mobilizacyjnych na rzecz Sił
Zbrojnych.
3. Obowiązki i zadania, o których mowa w ust. 1 i 2, są finansowane
z budżetu państwa.

art. 222. więcej Art. 222. 1. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określa organy
właściwe do nakładania obowiązków i zadań, o których mowa w art. 221 ust. 1 i 2.
2. W sprawach, o których mowa w ust. 1, stosuje się przepisy Kodeksu
postępowania administracyjnego.
3. Wykonanie obowiązku lub zadania następuje na podstawie umowy
zawartej z wykonawcą przez właściwy organ.

art. 223. więcej Art. 223. 1. (uchylony)
2. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, zasady i tryb nakładania
i wykonywania obowiązków i zadań, o których mowa w art. 221 ust. 1 i 2, zasady
odpłatności za ich wykonanie oraz zasady przeprowadzania przez właściwe organy
kontroli ich wykonywania.

Art. 223a. 1. Wojskowi komendanci uzupełnień prowadzą z upoważnienia
Ministra Obrony Narodowej ewidencję wojskową osób fizycznych, osób prawnych
i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej podlegających
obowiązkowi świadczeń na rzecz obrony oraz rzeczy ruchomych i nieruchomości
będących lub mogących być przedmiotem świadczeń rzeczowych, których
świadczeniobiorcą są lub mogą być Siły Zbrojne.
2. Ewidencję wojskową, o której mowa w ust. 1, w zakresie osób fizycznych,
osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej
przeznaczonych do wykonania świadczeń na rzecz obrony wykonywanych na rzecz
jednostek wojskowych oraz rzeczy ruchomych i nieruchomości będących
przedmiotem świadczeń rzeczowych w jednostkach wojskowych prowadzą
również dowódcy tych jednostek.
3. Wojskowi komendanci uzupełnień udostępniają dowódcom jednostek
wojskowych dane z ewidencji wojskowej, o której mowa w ust. 1, w tym
ewidencję osób fizycznych, osób prawnych i jednostek organizacyjnych
nieposiadających osobowości prawnej przeznaczonych do wykonania świadczeń
na rzecz obrony wykonywanych na rzecz tych jednostek oraz rzeczy ruchomych
i nieruchomości będących przedmiotem świadczeń rzeczowych w tych
jednostkach.
4. Ewidencję wojskową, o której mowa w ust. 1, na szczeblu centralnym
prowadzi w systemie informatycznym szef komórki organizacyjnej Ministerstwa
Obrony Narodowej właściwy w sprawach zarządzania zasobami osobowymi.
5. Organy administracji publicznej i przedsiębiorcy obowiązani są do
bezpłatnego udostępniania niezbędnych danych w celu ich przetwarzania
w ewidencji wojskowej, o której mowa w ust. 1.
6. Do ewidencji wojskowej prowadzonej na szczeblu centralnym, w ramach
udostępniania danych, niezbędnych do jej prowadzenia, przekazuje się na
informatycznym nośniku danych lub w drodze teletransmisji dane z centralnej
ewidencji pojazdów i gromadzi się dane określone w art. 80b ust. 1 pkt 1 lit. b,
pkt 2 lit. a, b, d i e, pkt 3 lit. a, b, d i e, pkt 4 lit. a, b, d i e, pkt 10 – w zakresie terminu badania technicznego i odczytu liczników przebiegu pojazdu w momencie
badania technicznego wraz z jednostką miary, pkt 13 – w zakresie marki, kategorii,
typu, modelu, wariantu, wersji, rodzaju i roku produkcji pojazdu, pkt 14 –
w zakresie daty kradzieży i daty odnalezienia pojazdu oraz pkt 18 – w zakresie
numeru świadectwa homologacji typu WE pojazdu, świadectwa homologacji typu
pojazdu, dopuszczenia jednostkowego pojazdu albo dopuszczenia indywidualnego
WE pojazdu – ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym.
7. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje
rzeczy ruchomych i nieruchomości podlegających ewidencji wojskowej, zakres
i sposób prowadzenia ewidencji, z uwzględnieniem w szczególności danych
osobowych osób podlegających obowiązkowi świadczeń na rzecz obrony, w tym
właścicieli, posiadaczy lub użytkowników rzeczy ruchomych i nieruchomości
objętych ewidencją, sposób zbierania, utrwalania i przechowywania danych,
a także tryb i zakres ich udostępniania.

art. 224. więcej Art. 224. Kto wbrew obowiązkom wynikającym z ustawy lub przepisów
wydanych na jej podstawie:
1) nie stawia się do kwalifikacji wojskowej przed wójtem lub burmistrzem
(prezydentem miasta), przed właściwą komisją lekarską lub przed
wojskowym komendantem uzupełnień w określonym terminie i miejscu, nie
stawia się do wojskowej pracowni psychologicznej albo nie przedstawia
dokumentów, których przedstawienie zostało nakazane,
2) nie zgłasza się w celu uregulowania stosunku do powszechnego obowiązku obrony,
3) nie zgłasza się w określonym terminie i miejscu na wezwanie właściwych
organów w sprawach dotyczących powszechnego obowiązku obrony oraz
odmawia poddania się badaniom lekarskim,
3a) nie zawiadamia wojskowego komendanta uzupełnień właściwego ze względu
na miejsce pobytu stałego (zamieszkania) lub pobytu czasowego trwającego ponad trzy miesiące pracownika o jego zatrudnieniu i zwolnieniu oraz o kwalifikacjach i zajmowanym stanowisku,
3b) nie zawiadamia wojskowego komendanta uzupełnień właściwego ze względu
na miejsce pobytu stałego (zamieszkania) lub pobytu czasowego trwającego
ponad trzy miesiące studenta (ucznia) o przyjęciu go do szkoły, skreśleniu
z listy studentów (uczniów), wydaleniu, udzieleniu mu urlopu w nauce oraz
o ukończeniu przez niego studiów (nauki),
4) nie dopełnia obowiązku zgłoszenia zmian, o którym mowa w art. 53 ust. 1,
5) zmienia miejsce pobytu bez uzyskania zezwolenia dowódcy jednostki wojskowej,
6) opuszcza terytorium Państwa lub przebywa za granicą bez zezwolenia
organów wojskowych,
podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

art. 225. więcej Art. 225. 1. Kto bez usprawiedliwionej przyczyny:
1) będąc żołnierzem rezerwy nie zgłasza się w określonym terminie i miejscu na
ćwiczenia wojskowe trwające do dwudziestu czterech godzin,
2) będąc przeznaczony do szkolenia lub ćwiczeń w obronie cywilnej nie zgłasza
się w określonym terminie i miejscu do tej służby,
3) posiadając przydział organizacyjno-mobilizacyjny do jednostki przewidzianej
do militaryzacji nie zgłasza się w określonym terminie i miejscu do odbycia
ćwiczeń w tej jednostce,
podlega karze aresztu do 30 dni albo karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto:
1) uporczywie uchyla się od wykonywania poleceń służbowych w czasie
odbywania szkolenia lub ćwiczeń w obronie cywilnej albo w czasie
odbywania ćwiczeń w jednostkach przewidzianych do militaryzacji;
2) w czasie odbywania ćwiczeń w jednostce przewidzianej do militaryzacji
samowolnie opuszcza wyznaczone miejsce przebywania.

art. 226. więcej Art. 226. Kto uporczywie uchyla się od wykonania obowiązków w zakresie
powszechnej samoobrony ludności,
podlega karze grzywny.

art. 227. więcej Art. 227. 1. Kto wbrew obowiązkom wynikającym z ustawy lub przepisów
wydanych na jej podstawie:
1) uchyla się od wykonania obowiązku świadczenia osobistego lub rzeczowego,
2) nie zawiadamia właściwego organu o rozporządzeniu nieruchomością lub
rzeczą ruchomą przeznaczoną na cele świadczeń rzeczowych,
podlega karze aresztu do 30 dni albo karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto umyślnie utrudnia lub uniemożliwia
wykonanie świadczenia osobistego lub rzeczowego.

art. 228. więcej Art. 228. Kto w celu trwałego uchylenia się od obowiązku służby wojskowej
albo innej służby przewidzianej w ustawie dopuszcza się czynu określonego
w art. 224,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 2.

art. 229. więcej Art. 229. (utracił moc).

art. 230. więcej Art. 230. (utracił moc).

art. 231. więcej Art. 231. (utracił moc).

art. 232. więcej Art. 232. (utracił moc).

art. 233. więcej Art. 233. (utracił moc).

art. 234. więcej Art. 234. (utracił moc).

art. 235. więcej Art. 235. (utracił moc).

art. 236. więcej Art. 236. Kto będąc przeznaczony do szkolenia lub ćwiczeń w obronie
cywilnej uchyla się od ich odbywania, podlega grzywnie, karze ograniczenia
wolności albo pozbawienia wolności do roku.

art. 237. więcej Art. 237. (utracił moc).

art. 238. więcej Art. 238. (utracił moc).

art. 239. więcej Art. 239. Obywatel polski, który – w celu uchylenia się od obowiązku służby
wojskowej lub innej służby przewidzianej w ustawie – w czasie mobilizacji lub
wojny przebywając czasowo za granicą nie zgłasza niezwłocznie swego adresu
w najbliższym polskim urzędzie konsularnym (przedstawicielstwie
dyplomatycznym) lub nie spełnia wydanych przez ten urząd (przedstawicielstwo)
nakazów dotyczących wykonania obowiązku służby,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

art. 240. więcej Art. 240. Kto w czasie mobilizacji lub wojny będąc powołany do czynnej
służby wojskowej nie zgłasza się do tej służby w określonym terminie i miejscu,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 2.

art. 241. więcej Art. 241. 1. Kto w czasie mobilizacji lub wojny w celu trwałego uchylenia się
od obowiązku służby wojskowej:
1) nie zgłasza się do rejestracji będąc zobowiązanym do tego zgłoszenia lub nie
stawia się do kwalifikacji wojskowej w określonym terminie i miejscu albo
nie przedstawia dokumentów, których przedstawienie zostało nakazane,
2) nie zgłasza się w celu uregulowania stosunku do powszechnego obowiązku
obrony,
3) nie zgłasza się w określonym terminie i miejscu na wezwanie właściwych
organów w sprawach dotyczących powszechnego obowiązku obrony,
4) nie dopełnia obowiązku zgłoszenia zmian, o którym mowa w art. 53 ust. 1,
5) zmienia miejsce pobytu bez uzyskania zezwolenia dowódcy jednostki
wojskowej,
6) opuszcza terytorium Państwa lub przebywa za granicą bez zezwolenia
organów wojskowych,
7) powoduje u siebie lub dopuszcza, by kto inny spowodował u niego,
uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia,
8) wprowadza w błąd właściwy organ,
9) będąc powołany do czynnej służby wojskowej nie zgłasza się do tej służby
w określonym terminie i miejscu,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5.
2. Tej samej karze podlega, kto w czasie mobilizacji lub wojny powoduje
u innej osoby uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia albo wprowadza w błąd
właściwy organ w celu uzyskania dla niej zwolnienia od obowiązku służby
wojskowej lub odroczenia tej służby.

art. 242. więcej Art. 242. 1. Kto, w czasie mobilizacji lub wojny, wbrew obowiązkom
wynikającym z ustawy lub przepisów wydanych na jej podstawie:
1) uchyla się od wykonania obowiązku świadczenia osobistego lub rzeczowego,
2) nie zawiadamia właściwego organu o rozporządzeniu nieruchomością lub
rzeczą ruchomą przeznaczoną na cele świadczeń rzeczowych,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
2. Tej samej karze podlega, kto w czasie mobilizacji lub wojny utrudnia lub
uniemożliwia wykonanie świadczenia osobistego lub rzeczowego.

art. 243. więcej Art. 243. 1. W sprawach o czyny określone w art. 224–242, jeżeli czyn
polega na nieuczynieniu zadość obowiązkowi stawienia się do służby lub zgłoszenia do właściwego organu, przedawnienie ścigania i wyrokowania biegnie od chwili uczynienia zadość temu obowiązkowi lub od chwili, w której na sprawcy
obowiązek przestał ciążyć.
2. Przedawnienie ścigania i wyrokowania w sprawach o czyny określone
w art. 228 i 239–241 nie biegnie w czasie samowolnego przebywania sprawcy za granicą.

art. 244. więcej Art. 244. 1. W czasie mobilizacji lub wojny osoby pełniące służbę w obronie
cywilnej lub w jednostkach zmilitaryzowanych albo do niej powołane ponoszą
odpowiedzialność karną za przestępstwa popełnione w związku z tą służbą, według
przepisów odnoszących się do żołnierzy w czynnej służbie wojskowej.
2. Sprawy o przestępstwa określone w ust. 1 należą do właściwości sądów wojskowych.
3. W rozumieniu przepisów karnych w czasie mobilizacji lub wojny:
1) niezgłoszenie się do służby w obronie cywilnej lub w jednostkach
zmilitaryzowanych w określonym terminie i miejscu jest równoznaczne
z niezgłoszeniem się do pełnienia służby wojskowej;
2) obowiązek służby w obronie cywilnej i w jednostkach zmilitaryzowanych jest
równoznaczny z obowiązkiem służby wojskowej;
3) służba w obronie cywilnej i w jednostkach zmilitaryzowanych jest
równoznaczna z czynną służbą wojskową;
4) niewykonanie lub odmowa wykonania polecenia przełożonego, wydanego
w sprawach służbowych osobie pełniącej służbę w obronie cywilnej lub
w jednostce zmilitaryzowanej, jest równoznaczna z niewykonaniem lub
odmową wykonania rozkazu.

art. 245. więcej Art. 245. Sprawy o przestępstwa określone w art. 239–241 należą do
właściwości sądów wojskowych.

art. 246. więcej Art. 246. Przewidzianym w ustawie obowiązkom służby wojskowej, służby
w obronie cywilnej i służby w jednostkach zmilitaryzowanych oraz świadczeń
osobistych nie podlegają osoby pełniące służbę wojskową z mocy szczególnego
obowiązku określonego w przepisach o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych.

art. 247. więcej Art. 247. 1. W czasie obowiązywania stanu wojennego stosuje się w zakresie
obowiązku służby wojskowej, służby w obronie cywilnej i służby w jednostkach
zmilitaryzowanych oraz świadczeń na rzecz obrony przepisy obowiązujące
w czasie wojny, jeżeli Prezydent wprowadzając stan wojenny nie postanowi inaczej.
2. W czasie obowiązywania stanu wyjątkowego stosuje się w zakresie
obowiązku służby w jednostkach zmilitaryzowanych oraz w zakresie świadczeń na
rzecz obrony przepisy obowiązujące w czasie wojny, jeżeli organ wprowadzający
stan wyjątkowy nie postanowi inaczej.

art. 248. więcej Art. 248. (uchylony).

art. 249. więcej Art. 249. 1. Tracą moc wszelkie dotychczasowe przepisy dotyczące
przedmiotów unormowanych w ustawie.
2. W szczególności tracą moc:
1) ustawa z dnia 30 stycznia 1959 r. o powszechnym obowiązku wojskowym
(Dz. U. z 1963 r. poz. 108);
2) ustawa z dnia 26 lutego 1951 r. o terenowej obronie przeciwlotniczej (Dz. U.
poz. 109);
3) dekret z dnia 24 czerwca 1953 r. o dostarczaniu środków transportowych dla
potrzeb obrony Państwa (Dz. U. z 1953 r. poz. 142 oraz z 1956 r. poz. 270);
4) rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r.
o świadczeniach osobistych (Dz. U. z 1939 r. poz. 354);
5) ustawa z dnia 30 marca 1939 r. o komunikacjach w służbie obrony Państwa
(Dz. U. poz. 195, z późniejszymi zmianami);
6) ustawa z dnia 30 marca 1939 r. o powszechnym obowiązku świadczeń
rzeczowych (Dz. U. poz. 200).