Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej

art. 1. więcej Art. 1. Ustawa określa:
1) zadania w zakresie pomocy społecznej;
2) rodzaje świadczeń z pomocy społecznej oraz zasady i tryb ich udzielania;
3) organizację pomocy społecznej;
4) zasady i tryb postępowania kontrolnego w zakresie pomocy społecznej.

art. 2. więcej Art. 2. 1. Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą
na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji
życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia,
zasoby i możliwości.
2. Pomoc społeczną organizują organy administracji rządowej i samorządowej,
współpracując w tym zakresie, na zasadzie partnerstwa, z organizacjami społecznymi
i pozarządowymi, Kościołem Katolickim, innymi kościołami, związkami
wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi.

art. 3. więcej Art. 3. 1. Pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających
do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach
odpowiadających godności człowieka.
2. Zadaniem pomocy społecznej jest zapobieganie sytuacjom, o których mowa
w art. 2 ust. 1, przez podejmowanie działań zmierzających do życiowego
usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem.
3. Rodzaj, forma i rozmiar świadczenia powinny być odpowiednie do
okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy.
4. Potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy powinny zostać
uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej.

art. 4. więcej Art. 4. Osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej są obowiązane do
współdziałania w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej.

art. 5. więcej Art. 5. Prawo do świadczeń z pomocy społecznej, jeżeli umowy
międzynarodowe nie stanowią inaczej, przysługuje:
1) osobom posiadającym obywatelstwo polskie mającym miejsce zamieszkania
i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
2) cudzoziemcom mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej:
a) na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta
długoterminowego Unii Europejskiej, zezwolenia na pobyt czasowy
udzielonego w związku z okolicznością, o której mowa w art. 159 ust. 1
pkt 1 lit. c lub d lub w art. 186 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r.
o cudzoziemcach (Dz. U. z 2020 r. poz. 35), lub w związku z uzyskaniem
w Rzeczypospolitej Polskiej statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej,
b) w związku z uzyskaniem w Rzeczypospolitej Polskiej zgody na pobyt ze
względów humanitarnych lub zgody na pobyt tolerowany – w formie
schronienia, posiłku, niezbędnego ubrania oraz zasiłku celowego;
3) mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej obywatelom państw członkowskich Unii Europejskiej,
państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA)
– stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji
Szwajcarskiej oraz członkom ich rodzin w rozumieniu art. 2 pkt 4 ustawy z dnia
14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie
oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin (Dz. U. z 2019 r. poz. 293), posiadającym prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 5a. Prawo do świadczeń w formie interwencji kryzysowej, schronienia,
posiłku, niezbędnego ubrania oraz zasiłku celowego przysługuje cudzoziemcom
przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zaświadczenia,
o którym mowa w art. 170 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, lub na
podstawie zezwolenia, o którym mowa w art. 176 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach.

art. 6. więcej Art. 6. Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1) całkowita niezdolność do pracy – całkowitą niezdolność do pracy w rozumieniu
przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych albo
zaliczenie do I lub II grupy inwalidów lub legitymowanie się znacznym lub
umiarkowanym stopniem niepełnosprawności w rozumieniu przepisów
o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych;
2) dochód dziecka – dochód, do którego zalicza się kwotę otrzymywanej renty wraz
z dodatkiem dla sierot zupełnych, zasiłek pielęgnacyjny, dodatek pielęgnacyjny,
otrzymywane alimenty oraz kwotę odpowiadającą dochodom uzyskiwanym z majątku dziecka;
3) dochód na osobę w rodzinie – dochód rodziny podzielony przez liczbę osób w rodzinie;
4) dochód rodziny – sumę miesięcznych dochodów osób w rodzinie;
5) jednostka organizacyjna pomocy społecznej – regionalny ośrodek polityki
społecznej, powiatowe centrum pomocy rodzinie, ośrodek pomocy społecznej,
centrum usług społecznych – w przypadku przekształcenia ośrodka pomocy
społecznej w centrum usług społecznych na podstawie przepisów ustawy z dnia
19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług
społecznych (Dz. U. poz. 1818), dom pomocy społecznej, placówkę
specjalistycznego poradnictwa, w tym rodzinnego, ośrodek wsparcia i ośrodek
interwencji kryzysowej;
6) kontrakt socjalny – pisemną umowę zawartą z osobą ubiegającą się o pomoc,
określającą uprawnienia i zobowiązania stron umowy, w ramach wspólnie podejmowanych działań zmierzających do przezwyciężenia trudnej sytuacji życiowej osoby lub rodziny;
7) niezdolność do pracy z tytułu wieku – osiągnięcie wieku emerytalnego
określonego w art. 24 ust. 1 oraz w art. 27 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2020 r.
poz. 53, 252, 568, 1222 i 1578);
8) osoba bezdomna – osobę niezamieszkującą w lokalu mieszkalnym w rozumieniu
przepisów o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy
i niezameldowaną na pobyt stały, w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności,
a także osobę niezamieszkującą w lokalu mieszkalnym i zameldowaną na pobyt
stały w lokalu, w którym nie ma możliwości zamieszkania;
9) osoba samotna – osobę samotnie gospodarującą, niepozostającą w związku
małżeńskim i nieposiadającą wstępnych ani zstępnych;
10) osoba samotnie gospodarująca – osobę prowadzącą jednoosobowe gospodarstwo domowe;
11) osoba zatrudniona – osobę pozostającą w zatrudnieniu w rozumieniu przepisów
o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy lub prowadzącą działalność
gospodarczą w rozumieniu przepisów dotyczących działalności gospodarczej;
11a) (uchylony)
12) praca socjalna – działalność zawodową mającą na celu pomoc osobom
i rodzinom we wzmacnianiu lub odzyskiwaniu zdolności do funkcjonowania
w społeczeństwie poprzez pełnienie odpowiednich ról społecznych oraz
tworzenie warunków sprzyjających temu celowi;
13) renta – rentę z polskiego lub zagranicznego systemu ubezpieczeń społecznych,
rentę strukturalną lub rentę socjalną;
14) rodzina – osoby spokrewnione lub niespokrewnione pozostające w faktycznym
związku, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące;
15) średni miesięczny koszt utrzymania w domu pomocy społecznej – kwotę
rocznych kosztów działalności domu wynikającą z utrzymania mieszkańców,
z roku poprzedniego, bez kosztów inwestycyjnych i wydatków na remonty,
powiększoną o prognozowany średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług
konsumpcyjnych ogółem, przyjęty w ustawie budżetowej na dany rok kalendarzowy, podzieloną przez liczbę miejsc, ustaloną jako sumę rzeczywistej liczby mieszkańców w poszczególnych miesiącach roku poprzedniego, w domu;
16) świadczenie nienależnie pobrane – świadczenie pieniężne uzyskane na podstawie
przedstawionych nieprawdziwych informacji lub niepoinformowania o zmianie
sytuacji materialnej lub osobistej;
17) bar mleczny – przedsiębiorcę prowadzącego działalność gospodarczą w postaci
samoobsługowych, bezalkoholowych, ogólnodostępnych zakładów masowego
żywienia, sprzedających całodziennie posiłki mleczno-nabiałowo-jarskie;
18) projekt socjalny – zespół działań mających na celu poprawę sytuacji życiowej
osób, rodzin, grup zagrożonych ubóstwem, marginalizacją i wykluczeniem społecznym.

art. 7. więcej Art. 7. Pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom w szczególności
z powodu:
1) ubóstwa;
2) sieroctwa;
3) bezdomności;
4) bezrobocia;
5) niepełnosprawności;
6) długotrwałej lub ciężkiej choroby;
7) przemocy w rodzinie;
7a) potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi;
8) potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności;
9) bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia
gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych;
10) (uchylony)
11) trudności w integracji cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej
Polskiej status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt
czasowy udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 159 ust. 1
pkt 1 lit. c lub d ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach;
12) trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego;
13) alkoholizmu lub narkomanii;
14) zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej;
15) klęski żywiołowej lub ekologicznej.

Art. 7a. 1. Pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom także poprzez
udzielenie dotacji przedmiotowej do posiłków sprzedawanych w barach mlecznych.
2. Dotacje przedmiotowe do posiłków sprzedawanych w barach mlecznych
mogą być udzielane na wniosek przedsiębiorcy, w zakresie określonym w ustawie
budżetowej na dany rok.

art. 8. więcej Art. 8. 1. Prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej,
z zastrzeżeniem art. 40, art. 41, art. 53a i art. 91, przysługuje:
1) osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza kwoty 4611)
zł,
zwanej dalej „kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej”,
2) osobie w rodzinie, w której dochód na osobę nie przekracza kwoty 3161)
zł,
zwanej dalej „kryterium dochodowym na osobę w rodzinie”,
3) rodzinie, której dochód nie przekracza sumy kwot kryterium dochodowego na
osobę w rodzinie, zwanej dalej „kryterium dochodowym rodziny”
– przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednego z powodów wymienionych
w art. 7 pkt 2–15 lub innych okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy społecznej.
2. Rada gminy, w drodze uchwały, może podwyższyć kwoty, o których mowa
w ust. 1 pkt 1 i 2, uprawniające do zasiłków okresowego i celowego.
3. Za dochód uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca
poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca,
w którym wniosek został złożony, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, jeżeli
ustawa nie stanowi inaczej, pomniejszoną o:
1) miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych;
2) składki na ubezpieczenie zdrowotne określone w przepisach o świadczeniach
opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ubezpieczenia
społeczne określone w odrębnych przepisach;
3) kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób.
4. Do dochodu ustalonego zgodnie z ust. 3 nie wlicza się:
1) jednorazowego pieniężnego świadczenia socjalnego;
2) zasiłku celowego;
3) pomocy materialnej mającej charakter socjalny albo motywacyjny,
przyznawanej na podstawie przepisów o systemie oświaty;
4) wartości świadczenia w naturze;
5) świadczenia przysługującego osobie bezrobotnej na podstawie przepisów
o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z tytułu wykonywania prac
społecznie użytecznych;
5a) świadczenia pieniężnego, o którym mowa w ustawie z dnia 20 marca 2015 r.
o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych
z powodów politycznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 319 i 1578), i pomocy pieniężnej,
o której mowa w art. 19 ust. 2 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach
oraz niektórych osobach będących ofiarami represji i okresu powojennego
(Dz. U. z 2020 r. poz. 517), w art. 7a ust. 2 ustawy z dnia 2 września 1994 r.
o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących żołnierzom
zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla,
kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych (Dz. U. z 2020
r. poz. 619), w art. 5a ust. 2 ustawy z dnia 31 maja 1996 r. o osobach
deportowanych do pracy przymusowej oraz osadzonych w obozach pracy przez
III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (Dz. U. z 2019 r.
poz. 1168), w art. 10a ust. 2 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o świadczeniu
pieniężnym i uprawnieniach przysługujących cywilnym niewidomym ofiarom
działań wojennych (Dz. U. z 2020 r. poz. 684) oraz w art. 10 ust. 2 ustawy z dnia
20 marca 2015 r. o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach
represjonowanych z powodów politycznych;
6) dochodu z powierzchni użytków rolnych poniżej 1 ha przeliczeniowego;
7) świadczenia wychowawczego, o którym mowa w ustawie z dnia 11 lutego
2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. z 2019 r. poz. 2407),
oraz dodatku wychowawczego, o którym mowa w ustawie z dnia 9 czerwca
2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2020 r. poz. 821);
8) świadczenia pieniężnego, o którym mowa w art. 8a ust. 1 ustawy z dnia
7 września 2007 r. o Karcie Polaka (Dz. U. z 2019 r. poz. 1598);
9) świadczenia pieniężnego przyznawanego na podstawie art. 9 ustawy z dnia
22 listopada 2018 r. o grobach weteranów walk o wolność i niepodległość Polski
(Dz. U. poz. 2529);
10) nagrody specjalnej Prezesa Rady Ministrów przyznawanej na podstawie art. 31a
ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (Dz. U. z 2019 r. poz. 1171
oraz z 2020 r. poz. 568 i 695).
4a. W przypadku dochodu ustalonego zgodnie z ust. 3 i 4 na potrzeby ustalenia
prawa do świadczenia pieniężnego oraz opłaty wnoszonej przez osoby, o których
mowa w art. 61 ust. 2 pkt 2, w dochodzie osoby lub rodziny nie uwzględnia się
świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 31 lipca
2019 r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej
egzystencji (Dz. U. poz. 1622 i 2473 oraz z 2020 r. poz. 252).
5. W stosunku do osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą:
1) opodatkowaną podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach
określonych w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych – za
dochód przyjmuje się przychód z tej działalności pomniejszony o koszty
uzyskania przychodu, obciążenie podatkiem należnym określonym w przepisach
o podatku dochodowym od osób fizycznych i składkami na ubezpieczenie
zdrowotne określonymi w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych, związane z prowadzeniem tej
działalności oraz odliczonymi od dochodu składkami na ubezpieczenia społeczne
niezaliczonymi do kosztów uzyskania przychodów, określonymi w odrębnych
przepisach, z tym że dochód ustala się, dzieląc kwotę dochodu z działalności
gospodarczej wykazanego w zeznaniu podatkowym złożonym za poprzedni rok
kalendarzowy przez liczbę miesięcy, w których podatnik prowadził działalność,
a jeżeli nie prowadził działalności, za dochód przyjmuje się kwotę
zadeklarowaną w oświadczeniu tej osoby;
2) opodatkowaną na zasadach określonych w przepisach o zryczałtowanym
podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby
fizyczne – za dochód przyjmuje się kwotę zadeklarowaną w oświadczeniu tej osoby.
6. W sytuacji gdy podatnik łączy przychody z działalności gospodarczej
z innymi przychodami lub rozlicza się wspólnie z małżonkiem, przez podatek należny, o którym mowa w ust. 5 pkt 1, rozumie się podatek wyliczony w takiej proporcji, w jakiej pozostaje dochód podatnika z pozarolniczej działalności gospodarczej wynikający z deklaracji podatkowych do sumy wszystkich wykazanych w nich dochodów.
7. Wysokość dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej w przypadku
prowadzenia działalności opodatkowanej na zasadach określonych w przepisach
o podatku dochodowym od osób fizycznych ustala się na podstawie zaświadczenia
wydanego przez naczelnika właściwego urzędu skarbowego, zawierającego
informację o wysokości:
1) przychodu;
2) kosztów uzyskania przychodu;
3) różnicy pomiędzy przychodem a kosztami jego uzyskania;
4) dochodów z innych źródeł niż pozarolnicza działalność gospodarcza
w przypadkach, o których mowa w ust. 6;
5) odliczonych od dochodu składek na ubezpieczenia społeczne;
6) należnego podatku;
7) odliczonych od podatku składek na ubezpieczenie zdrowotne związanych
z prowadzeniem pozarolniczej działalności gospodarczej.
8. Wysokość dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej w przypadku
prowadzenia działalności na zasadach określonych w przepisach o zryczałtowanym
podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
ustala się na podstawie zaświadczenia wydanego przez naczelnika właściwego urzędu
skarbowego zawierającego informację o formie opodatkowania oraz na podstawie
dowodu opłacenia składek w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.
9. Przyjmuje się, że z 1 ha przeliczeniowego uzyskuje się dochód miesięczny
w wysokości 194 zł.
10. Dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej i z ha przeliczeniowych
oraz z innych źródeł sumuje się.
11. W przypadku uzyskania w ciągu 12 miesięcy poprzedzających miesiąc
złożenia wniosku lub w okresie pobierania świadczenia z pomocy społecznej dochodu
jednorazowego przekraczającego pięciokrotnie kwoty:
1) kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, w przypadku osoby
samotnie gospodarującej,
2) kryterium dochodowego rodziny, w przypadku osoby w rodzinie
– kwotę tego dochodu rozlicza się w równych częściach na 12 kolejnych miesięcy,
poczynając od miesiąca, w którym dochód został wypłacony.
12. W przypadku uzyskania jednorazowo dochodu należnego za dany okres,
kwotę tego dochodu uwzględnia się w dochodzie osoby lub rodziny przez okres, za
który uzyskano ten dochód.
13. W przypadku uzyskiwania dochodu w walucie obcej, wysokość tego
dochodu ustala się według średniego kursu Narodowego Banku Polskiego z dnia
wydania decyzji administracyjnej w sprawie świadczenia z pomocy społecznej.

art. 9. więcej Art. 9. 1. Kryteria dochodowe podlegają weryfikacji co 3 lata,
z uwzględnieniem wyniku badań progu interwencji socjalnej. Badania progu
interwencji socjalnej dokonuje Instytut Pracy i Spraw Socjalnych.
2. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, sposób ustalania progu interwencji socjalnej, zakres potrzeb
niezbędnych do egzystencji, minimalny zakres wydatków, okres oraz źródło danych,
z jakiego przyjmuje się wysokość cen towarów i usług, uwzględniając poziom
wydatków gospodarstw domowych z I kwintyla rozkładu dochodów, których wydatki
należy uwzględnić w badaniu progu interwencji socjalnej.
3. W roku, w którym przeprowadza się weryfikację, Rada Ministrów do dnia
15 maja przedstawia Radzie Dialogu Społecznego:
1) propozycję kwot kryteriów dochodowych;
2) informację o realizacji świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej za okres od
poprzedniej weryfikacji, obejmującą liczbę świadczeniobiorców, liczbę
świadczeń i ogólną kwotę wydatków na świadczenia.
4. Rada Dialogu Społecznego uzgadnia kryteria dochodowe w terminie do dnia
15 czerwca danego roku kalendarzowego.
5. Kwota stanowiąca podstawę ustalenia wysokości pomocy pieniężnej na
usamodzielnienie, na kontynuowanie nauki i pomocy na zagospodarowanie w formie
rzeczowej, kwoty minimalnego i maksymalnego świadczenia pieniężnego na
utrzymanie i pokrycie wydatków związanych z nauką języka polskiego dla
cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy, ochronę
uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z okolicznością,
o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub d ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, a także maksymalna kwota zasiłku stałego ulegają zmianie w terminach weryfikacji kryteriów dochodowych o 50% sumy kwot, o które wzrosły
kryterium dochodowe osoby samotnie gospodarującej i kryterium dochodowe na osobę w rodzinie.
6. Kwota dochodu z 1 ha przeliczeniowego ulega zmianie w terminach
weryfikacji kryteriów dochodowych o 25% sumy kwot, o które wzrosły kryterium
dochodowe osoby samotnie gospodarującej i kryterium dochodowe na osobę w rodzinie.
7. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego ogłasza, w drodze
obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor
Polski”, zweryfikowane kryteria dochodowe oraz kwoty, o których mowa w ust. 5 i 6,
do dnia 15 lipca w roku, w którym przeprowadza się weryfikację.
8. W przypadku gdy Rada Dialogu Społecznego nie uzgodni w przewidzianym
terminie kryteriów dochodowych, Rada Ministrów ustala nie niższe niż
w przedstawionej propozycji kryteria dochodowe oraz kwoty, o których mowa
w ust. 5 i 6, w drodze rozporządzenia, w terminie do dnia 15 lipca danego roku.
8a. Zweryfikowane kryteria dochodowe oraz kwoty, o których mowa w ust. 5
i 6, obowiązują od dnia 1 października roku, w którym jest przeprowadzana weryfikacja.
9. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego przedkłada
corocznie do dnia 15 kwietnia Radzie Dialogu Społecznego informację o wysokości
minimum egzystencji ustalonego przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych. Jeśli
w danym roku kalendarzowym kwota kryterium dochodowego osoby samotnie
gospodarującej i kwota kryterium dochodowego na osobę w rodzinie będzie równa lub
niższa niż minimum egzystencji, Rada Dialogu Społecznego może wystąpić do Rady
Ministrów z wnioskiem o zweryfikowanie kwot kryteriów dochodowych. W takim
przypadku ust. 1–8 stosuje się odpowiednio.

art. 10. więcej Art. 10. 1. Przy ustalaniu prawa do zasiłków stałego i okresowego w składzie
rodziny nie uwzględnia się dzieci wychowywanych w rodzinie zastępczej lub
rodzinnym domu dziecka oraz pełnoletnich wychowanków rodziny zastępczej lub
rodzinnego domu dziecka, a do dochodu rodziny nie wlicza się ich dochodów oraz
świadczeń na pokrycie kosztów ich utrzymania i dodatków przyznanych na podstawie
przepisów o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
2. Przy ustalaniu prawa do pomocy pieniężnej na usamodzielnienie oraz pomocy
pieniężnej na kontynuowanie nauki do dochodu nie wlicza się pomocy pieniężnej,
o której mowa w art. 88 ust. 1.
3. (uchylony)
4. Przy ustalaniu wysokości odpłatności za pobyt osoby w domu pomocy
społecznej, w składzie rodziny uwzględnia się innych członków rodziny
przebywających w instytucjonalnych placówkach opieki, jeżeli rodzina ponosi
odpłatność za ich pobyt.

art. 11. więcej Art. 11. 1. W przypadku stwierdzenia przez pracownika socjalnego
marnotrawienia przyznanych świadczeń, ich celowego niszczenia lub korzystania
w sposób niezgodny z przeznaczeniem bądź marnotrawienia własnych zasobów
finansowych może nastąpić ograniczenie świadczeń, odmowa ich przyznania albo
przyznanie pomocy w formie świadczenia niepieniężnego.
2. Brak współdziałania osoby lub rodziny z pracownikiem socjalnym lub
asystentem rodziny, o którym mowa w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie
pieczy zastępczej, w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej, odmowa zawarcia
kontraktu socjalnego, niedotrzymywanie jego postanowień, nieuzasadniona odmowa
podjęcia zatrudnienia, innej pracy zarobkowej przez osobę bezrobotną lub
nieuzasadniona odmowa podjęcia lub przerwanie szkolenia, stażu, przygotowania
zawodowego w miejscu pracy, wykonywania prac interwencyjnych, robót
publicznych, prac społecznie użytecznych, a także odmowa lub przerwanie udziału
w działaniach w zakresie integracji społecznej realizowanych w ramach Programu
Aktywizacja i Integracja, o których mowa w przepisach o promocji zatrudnienia
i instytucjach rynku pracy, lub nieuzasadniona odmowa podjęcia leczenia
odwykowego w zakładzie lecznictwa odwykowego przez osobę uzależnioną mogą
stanowić podstawę do ograniczenia wysokości lub rozmiaru świadczenia, odmowy
przyznania świadczenia, uchylenia decyzji o przyznaniu świadczenia lub wstrzymania
świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej.
3. W przypadku odmowy przyznania albo ograniczenia wysokości lub rozmiaru
świadczeń z pomocy społecznej należy uwzględnić sytuację osób będących na
utrzymaniu osoby ubiegającej się o świadczenie lub korzystającej ze świadczeń.

art. 12. więcej Art. 12. W przypadku stwierdzonych przez pracownika socjalnego dysproporcji
między udokumentowaną wysokością dochodu a sytuacją majątkową osoby lub
rodziny, wskazującą, że osoba ta lub rodzina jest w stanie przezwyciężyć trudną
sytuację życiową, wykorzystując własne zasoby majątkowe, w szczególności
w przypadku posiadania znacznych zasobów finansowych, wartościowych
przedmiotów majątkowych lub nieruchomości, można odmówić przyznania
świadczenia.

art. 13. więcej Art. 13. 1. Osobie odbywającej karę pozbawienia wolności nie przysługuje
prawo do świadczeń z pomocy społecznej, z zastrzeżeniem ust. 1a.
1a. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do osób odbywających karę pozbawienia
wolności w systemie dozoru elektronicznego.
2. Osobie tymczasowo aresztowanej zawiesza się prawo do świadczeń z pomocy
społecznej. Za okres tymczasowego aresztowania nie udziela się świadczeń.

art. 14. więcej Art. 14. W sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio
przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego
(Dz. U. z 2020 r. poz. 256, 695 i 1298), jeżeli ustawa nie stanowi inaczej.

art. 15. więcej Art. 15. Pomoc społeczna polega w szczególności na:
1) przyznawaniu i wypłacaniu przewidzianych ustawą świadczeń;
2) pracy socjalnej;
3) prowadzeniu i rozwoju niezbędnej infrastruktury socjalnej;
4) analizie i ocenie zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia z pomocy
społecznej;
5) realizacji zadań wynikających z rozeznanych potrzeb społecznych;
6) rozwijaniu nowych form pomocy społecznej i samopomocy w ramach
zidentyfikowanych potrzeb.

art. 16. więcej Art. 16. 1. Obowiązek zapewnienia realizacji zadań pomocy społecznej
spoczywa na jednostkach samorządu terytorialnego oraz na organach administracji
rządowej w zakresie ustalonym ustawą.
2. Gmina i powiat, obowiązane zgodnie z przepisami ustawy do wykonywania
zadań pomocy społecznej, nie mogą odmówić pomocy osobie potrzebującej, mimo
istniejącego obowiązku osób fizycznych lub osób prawnych do zaspokajania jej
niezbędnych potrzeb życiowych.
3. Pomocy nie mogą również odmówić podmioty, którym jednostki samorządu
terytorialnego zleciły realizację zadań, na zasadach określonych w art. 25.

Art. 16a. 1. Gmina, powiat i samorząd województwa przygotowują ocenę
zasobów pomocy społecznej w oparciu o analizę lokalnej sytuacji społecznej
i demograficznej.
2. Zasoby, o których mowa w ust. 1, obejmują w szczególności infrastrukturę,
kadrę, organizacje pozarządowe i nakłady finansowe na zadania pomocy społecznej
bez względu na podmiot je finansujący i realizujący.
3. Ocena, o której mowa w ust. 1, obejmuje osoby i rodziny korzystające
z pomocy społecznej, rodzaje ich problemów oraz ich rozkład ilościowy.
4. Organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego przedstawia co roku
do dnia 30 kwietnia odpowiednio radzie gminy, radzie powiatu, a do dnia 30 czerwca
sejmikowi województwa właściwej jednostki samorządu terytorialnego ocenę,
o której mowa w ust. 1. Ocena wraz z rekomendacjami jest podstawą do planowania
budżetu na rok następny.

Art. 16b. 1. Gmina i powiat opracowują strategię rozwiązywania problemów
społecznych, a samorząd województwa strategię w zakresie polityki społecznej.
2. Strategia, o której mowa w ust. 1, zawiera w szczególności:
1) diagnozę sytuacji społecznej;
2) prognozę zmian w zakresie objętym strategią;
3) określenie:
a) celów strategicznych projektowanych zmian,
b) kierunków niezbędnych działań,
c) sposobu realizacji strategii oraz jej ram finansowych,
d) wskaźników realizacji działań.

art. 17. więcej Art. 17. 1. Do zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym należy:
1) opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwiązywania problemów
społecznych ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i innych, których celem
jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka;
2) sporządzanie, zgodnie z art. 16a, oceny w zakresie pomocy społecznej;
3) udzielanie schronienia, zapewnienie posiłku oraz niezbędnego ubrania osobom
tego pozbawionym;
4) przyznawanie i wypłacanie zasiłków okresowych;
5) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych;
6) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków
powstałych w wyniku zdarzenia losowego;
7) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków na
świadczenia zdrowotne osobom bezdomnym oraz innym osobom niemającym
dochodu i możliwości uzyskania świadczeń na podstawie przepisów o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych;
8) przyznawanie zasiłków celowych w formie biletu kredytowanego;
9) opłacanie składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za osobę, która
zrezygnuje z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania
bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem
rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem;
10) praca socjalna;
11) organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych,
w miejscu zamieszkania, z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych
dla osób z zaburzeniami psychicznymi;
12) prowadzenie i zapewnienie miejsc w mieszkaniach chronionych;
13) (uchylony)
14) dożywianie dzieci;
15) sprawienie pogrzebu, w tym osobom bezdomnym;
16) kierowanie do domu pomocy społecznej i ponoszenie odpłatności za pobyt
mieszkańca gminy w tym domu;
16a) pomoc osobom mającym trudności w przystosowaniu się do życia po zwolnieniu
z zakładu karnego;
17) sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej właściwemu
wojewodzie, w formie dokumentu elektronicznego, z zastosowaniem systemu
teleinformatycznego;
18) utworzenie i utrzymywanie ośrodka pomocy społecznej, w tym zapewnienie
środków na wynagrodzenia pracowników;
19) przyznawanie i wypłacanie zasiłków stałych;
20) opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne określonych w przepisach
o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
1a. W przypadku przekształcenia ośrodka pomocy społecznej w centrum usług
społecznych na podstawie przepisów ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu
usług społecznych przez centrum usług społecznych, do zadań własnych gminy
o charakterze obowiązkowym należy utrzymywanie i zapewnienie środków na
wynagrodzenia pracowników zespołu do spraw realizacji zadań z zakresu pomocy
społecznej w centrum usług społecznych.
2. Do zadań własnych gminy należy:
1) przyznawanie i wypłacanie zasiłków specjalnych celowych;
2) przyznawanie i wypłacanie pomocy na ekonomiczne usamodzielnienie w formie
zasiłków, pożyczek oraz pomocy w naturze;
3) prowadzenie i zapewnienie miejsc w domach pomocy społecznej i ośrodkach
wsparcia o zasięgu gminnym oraz kierowanie do nich osób wymagających opieki;
3a) opracowanie i realizacja projektów socjalnych;
4) podejmowanie innych zadań z zakresu pomocy społecznej wynikających
z rozeznanych potrzeb gminy, w tym tworzenie i realizacja programów osłonowych;
5) współpraca z powiatowym urzędem pracy w zakresie upowszechniania ofert
pracy oraz informacji o wolnych miejscach pracy, upowszechniania informacji
o usługach poradnictwa zawodowego i o szkoleniach oraz realizacji Programu
Aktywizacja i Integracja, o którym mowa w przepisach o promocji zatrudnienia
i instytucjach rynku pracy.

art. 18. więcej Art. 18. 1. Do zadań zleconych z zakresu administracji rządowej realizowanych
przez gminę należy:
1) (uchylony)
2) (uchylony)
3) organizowanie i świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu
zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi;
4) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków
związanych z klęską żywiołową lub ekologiczną;
5) prowadzenie i rozwój infrastruktury ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami
psychicznymi;
6) realizacja zadań wynikających z rządowych programów pomocy społecznej,
mających na celu ochronę poziomu życia osób, rodzin i grup społecznych oraz
rozwój specjalistycznego wsparcia;
7) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych, a także udzielanie schronienia,
posiłku oraz niezbędnego ubrania cudzoziemcom, o których mowa w art. 5a;
8) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych, a także udzielanie schronienia
oraz zapewnianie posiłku i niezbędnego ubrania cudzoziemcom, którym
udzielono zgody na pobyt ze względów humanitarnych lub zgody na pobyt
tolerowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
9) wypłacanie wynagrodzenia za sprawowanie opieki.
2. Środki na realizację i obsługę zadań, o których mowa w ust. 1, zapewnia
budżet państwa.
3. Koszty obsługi zadania, o którym mowa w ust. 1 pkt 9, wynoszą 1,5%
otrzymanej dotacji celowej na wypłacanie wynagrodzeń za sprawowanie opieki.

art. 19. więcej Art. 19. Do zadań własnych powiatu należy:
1) opracowanie i realizacja powiatowej strategii rozwiązywania problemów
społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej,
wspierania osób niepełnosprawnych i innych, których celem jest integracja osób
i rodzin z grup szczególnego ryzyka – po konsultacji z właściwymi terytorialnie
gminami;
2) prowadzenie specjalistycznego poradnictwa;
3) (uchylony)
4) (uchylony)
5) (uchylony)
6) przyznawanie pomocy pieniężnej na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie
nauki osobom opuszczającym domy pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży
niepełnosprawnych intelektualnie, domy dla matek z małoletnimi dziećmi
i kobiet w ciąży oraz schroniska dla nieletnich, zakłady poprawcze, specjalne
ośrodki szkolno-wychowawcze, specjalne ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii zapewniające całodobową opiekę lub młodzieżowe ośrodki wychowawcze;
7) pomoc w integracji ze środowiskiem osób mających trudności w przystosowaniu
się do życia, młodzieży opuszczającej domy pomocy społecznej dla dzieci
i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, domy dla matek z małoletnimi
dziećmi i kobiet w ciąży oraz schroniska dla nieletnich, zakłady poprawcze,
specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze, specjalne ośrodki wychowawcze,
młodzieżowe ośrodki socjoterapii zapewniające całodobową opiekę lub
młodzieżowe ośrodki wychowawcze, mających braki w przystosowaniu się;
8) pomoc cudzoziemcom, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status
uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy udzielone
w związku z okolicznością, o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub d
ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, mającym trudności
w integracji ze środowiskiem;
9) (uchylony)
10) prowadzenie i rozwój infrastruktury domów pomocy społecznej o zasięgu
ponadgminnym oraz umieszczanie w nich skierowanych osób;
11) prowadzenie mieszkań chronionych dla osób z terenu więcej niż jednej gminy
oraz powiatowych ośrodków wsparcia, w tym domów dla matek z małoletnimi
dziećmi i kobiet w ciąży, z wyłączeniem środowiskowych domów samopomocy
i innych ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi;
12) prowadzenie ośrodków interwencji kryzysowej;
13) udzielanie informacji o prawach i uprawnieniach;
14) szkolenie i doskonalenie zawodowe kadr pomocy społecznej z terenu powiatu;
15) doradztwo metodyczne dla kierowników i pracowników jednostek
organizacyjnych pomocy społecznej z terenu powiatu;
16) podejmowanie innych działań wynikających z rozeznanych potrzeb, w tym
tworzenie i realizacja programów osłonowych;
17) sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej właściwemu
wojewodzie, w formie dokumentu elektronicznego, z zastosowaniem systemu
teleinformatycznego;
18) sporządzanie, zgodnie z art. 16a, oceny w zakresie pomocy społecznej;
19) utworzenie i utrzymywanie powiatowego centrum pomocy rodzinie, w tym
zapewnienie środków na wynagrodzenia pracowników.

art. 20. więcej Art. 20. 1. Do zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez
powiat należy:
1) pomoc cudzoziemcom, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status
uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy udzielone
w związku z okolicznością, o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub d
ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, w zakresie indywidualnego
programu integracji, oraz opłacanie za te osoby składek na ubezpieczenie
zdrowotne określonych w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych;
2) prowadzenie i rozwój infrastruktury ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami
psychicznymi;
3) realizacja zadań wynikających z rządowych programów pomocy społecznej,
mających na celu ochronę poziomu życia osób, rodzin i grup społecznych oraz
rozwój specjalistycznego wsparcia;
4) udzielanie cudzoziemcom, o których mowa w art. 5a, pomocy w zakresie
interwencji kryzysowej.
5) (uchylony)
6) (uchylony)
2. Środki na realizację zadań, o których mowa w ust. 1, zapewnia budżet państwa.
3. (uchylony)

art. 21. więcej Art. 21. Do zadań samorządu województwa należy:
1) opracowanie, aktualizowanie i realizacja strategii wojewódzkiej w zakresie
polityki społecznej będącej integralną częścią strategii rozwoju województwa
obejmującej w szczególności programy: przeciwdziałania wykluczeniu
społecznemu, wyrównywania szans osób niepełnosprawnych, pomocy
społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, współpracy
z organizacjami pozarządowymi – po konsultacji z powiatami;
2) organizowanie kształcenia, w tym prowadzenie publicznych szkół służb
społecznych oraz szkolenia zawodowego kadr pomocy społecznej;
3) rozpoznawanie przyczyn ubóstwa oraz opracowywanie regionalnych programów
pomocy społecznej wspierających samorządy lokalne w działaniach na rzecz
ograniczania tego zjawiska;
3a) diagnozowanie i monitorowanie wybranych problemów społecznych w regionie;
4) inspirowanie i promowanie nowych rozwiązań w zakresie pomocy społecznej;
4a) koordynowanie działań na rzecz sektora ekonomii społecznej w regionie;
5) organizowanie i prowadzenie regionalnych jednostek organizacyjnych pomocy społecznej;
6) (uchylony)
7) sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej właściwemu
wojewodzie, w formie dokumentu elektronicznego, z zastosowaniem systemu
teleinformatycznego;
8) sporządzanie oceny, o której mowa w art. 16a, na podstawie ocen sporządzonych
przez gminy i powiaty z obszaru województwa, uwzględniającej kwestie
i problemy społeczne wynikające z przyjętej strategii wraz z projektami,
o których mowa w pkt 3 i przekazanie ich właściwemu wojewodzie do dnia
31 lipca każdego roku;
9) utworzenie i utrzymanie regionalnego ośrodka polityki społecznej, w tym
zapewnienie środków na wynagrodzenia pracowników.

Art. 21a. Działania, o których mowa w art. 21 pkt 4a, obejmują
w szczególności:
1) rozwój infrastruktury usług aktywizacji, integracji oraz reintegracji społecznej
i zawodowej na rzecz osób i rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym;
2) inspirowanie i promowanie nowych metod działań w zakresie aktywizacji,
integracji oraz reintegracji społecznej i zawodowej osób i rodzin zagrożonych
wykluczeniem społecznym;
3) wspieranie rozwoju partnerskiej współpracy pomiędzy samorządami lokalnymi
a podmiotami świadczącymi usługi aktywizacji, integracji oraz reintegracji
społecznej i zawodowej na rzecz osób i rodzin zagrożonych wykluczeniem
społecznym;
4) monitorowanie rozwoju lokalnej przedsiębiorczości społecznej służącej
zwiększeniu aktywności społecznej i zawodowej osób i rodzin zagrożonych
wykluczeniem społecznym;
5) zwiększanie kompetencji służb zajmujących się aktywizacją, integracją oraz
reintegracją społeczną i zawodową osób i rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym.

art. 22. więcej Art. 22. Do zadań wojewody należy:
1) ustalanie sposobu wykonywania zadań z zakresu administracji rządowej
realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego;
2) stwierdzenie zgodności programów naprawczych w zakresie osiągania
standardów w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej oraz ocena
stopnia ich realizacji;
3) wydawanie i cofanie zezwoleń lub zezwoleń warunkowych na prowadzenie
domów pomocy społecznej oraz wydawanie i cofanie zezwoleń na prowadzenie
placówek zapewniających całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym,
przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, w tym prowadzonych na
podstawie przepisów o działalności gospodarczej;
3a) (uchylony)
4) prowadzenie rejestru domów pomocy społecznej, placówek zapewniających
całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom
w podeszłym wieku, w tym prowadzonych na podstawie przepisów
o działalności gospodarczej, miejsc udzielania tymczasowego schronienia oraz
jednostek specjalistycznego poradnictwa;
5) koordynowanie działań w zakresie integracji cudzoziemców, którzy uzyskali
w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub
zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z okolicznością, o której
mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub d ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r.
o cudzoziemcach, w szczególności w zakresie wskazania im miejsca
zamieszkania, oraz prowadzenie rejestru zatwierdzonych indywidualnych
programów integracji;
6) (uchylony)
7) realizacja lub zlecanie jednostkom samorządu terytorialnego lub podmiotom
niepublicznym zadań wynikających z programów rządowych;
8) nadzór nad realizacją zadań samorządu gminnego, powiatowego i województwa,
w tym nad jakością działalności jednostek organizacyjnych pomocy społecznej
oraz nad jakością usług, dla których minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określił standardy, a także nad zgodnością zatrudnienia pracowników jednostek organizacyjnych pomocy społecznej z wymaganymi kwalifikacjami;
8a) (uchylony)
9) kontrola jakości usług, o których mowa w pkt 8, wykonywanych przez podmioty
niepubliczne na podstawie umowy z organami administracji rządowej
i samorządowej;
9a) kontrola jakości usług, o których mowa w pkt 8, wykonywanych przez domy
pomocy społecznej prowadzone nie na zlecenie organu jednostki samorządu
terytorialnego przez podmioty niepubliczne, o których mowa w art. 57 ust. 1 pkt 2–4;
10) kontrola placówek zapewniających całodobową opiekę osobom
niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, w tym
prowadzonych na podstawie przepisów o działalności gospodarczej, w zakresie
standardów usług socjalno-bytowych i przestrzegania praw tych osób, a także
nad zgodnością zatrudnienia pracowników z wymaganymi kwalifikacjami;
11) analiza stanu i skuteczności pomocy społecznej w oparciu o ocenę zasobów
pomocy społecznej przyjętą przez samorząd województwa z uwzględnieniem
założeń przewidzianych w strategii;
12) sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej ministrowi właściwemu
do spraw zabezpieczenia społecznego, w formie dokumentu elektronicznego,
z zastosowaniem systemu teleinformatycznego;
13) realizacja zadań określanych przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia
społecznego w zakresie utrzymania i rozwoju systemu informatycznego
w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej w województwie oraz
współfinansowanie i sprawowanie nadzoru nad jego funkcjonowaniem;
14) finansowe wspieranie programów w określonym przez wojewodę obszarze
pomocy społecznej, realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego lub
podmioty uprawnione, o których mowa w art. 25 ust. 1; do wyboru programów
stosuje się odpowiednio przepisy art. 25;
15) koordynowanie, w ramach systemu pomocy społecznej, działań w zakresie
zapobiegania handlowi ludźmi oraz wsparcia udzielanego ofiarom handlu ludźmi.

art. 23. więcej Art. 23. 1. Do zadań ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego
należy:
1) tworzenie koncepcji i określanie kierunków rozwoju w obszarze pomocy
społecznej;
2) zlecanie i finansowanie badań, ekspertyz i analiz w obszarze pomocy społecznej;
3) monitorowanie standardów, o których mowa w art. 22 pkt 8;
4) analiza skuteczności pomocy społecznej;
5) inspirowanie i promowanie nowych form i metod działania, a także szkolenie
kadr;
6) nadzór merytoryczny nad szkoleniem w zakresie organizacji pomocy społecznej
i specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny oraz nad szkoleniem dla
superwizorów pracy socjalnej;
7) opracowywanie i finansowanie programów osłonowych;
7a) finansowe wspieranie programów w określonym przez ministra obszarze
pomocy społecznej, realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego lub
podmioty uprawnione, o których mowa w art. 25 ust. 1;
8) (uchylony)
9) określanie zadań administracji publicznej w zakresie utrzymania i rozwoju
systemu informatycznego w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej
w województwach, przekazywanie środków na współfinansowanie oraz
sprawowanie nadzoru nad funkcjonowaniem tego systemu;
10) współdziałanie z organizacjami pozarządowymi.
1a. Do wyboru programów, o których mowa w ust. 1 pkt 7a, stosuje się
odpowiednio przepisy ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku
publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2020 r. poz. 1057).
1b. Minister może dokonywać kontroli i oceny realizacji programów, które
wspiera finansowo.
2. (uchylony)
3. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu
z ministrem właściwym do spraw informatyzacji, określi, w drodze rozporządzenia:
1) opis systemów teleinformatycznych, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 17,
art. 19 pkt 17, art. 21 pkt 7 i art. 22 pkt 12, stosowanych w jednostkach
organizacyjnych pomocy społecznej, zawierający strukturę systemu, wymaganą minimalną funkcjonalność systemu oraz zakres komunikacji między elementami struktury systemu, w tym zestawienie struktur dokumentów elektronicznych,
formatów danych oraz protokołów komunikacyjnych i szyfrujących, o których
mowa w art. 13 ust. 2 pkt 2 lit. a ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji
działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. z 2020 r. poz.
346, 568, 695 i 1517),
2) wymagania standaryzujące w zakresie bezpieczeństwa, wydajności i rozwoju systemu,
3) sposób postępowania w zakresie stwierdzania zgodności oprogramowania
z opisem systemu
– mając na uwadze zapewnienie jednorodności zakresu i rodzaju danych, która
umożliwi ich scalanie w zbiór centralny, a także zachowanie zgodności
z minimalnymi wymaganiami i sposobem stwierdzania zgodności oprogramowania,
określonymi na podstawie ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji
działalności podmiotów realizujących zadania publiczne.
4. W przypadku gdy realizacja zadań określonych w ustawie jest związana
z przekazywaniem informacji za pomocą systemu teleinformatycznego, minister
właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego nieodpłatnie udostępni podmiotom
obowiązanym do przekazywania informacji na podstawie niniejszej ustawy
oprogramowanie, które jest zgodne z wymaganiami określonymi przez ministra
właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego w przepisach wydanych na
podstawie ust. 3.
4a. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego prowadzi i rozwija
rejestr centralny obejmujący dane dotyczące jednostek organizacyjnych pomocy
społecznej, a także dane dotyczące osób i rodzin ubiegających się o świadczenia
z pomocy społecznej lub korzystających z tych świadczeń oraz form udzielonej
pomocy społecznej, gromadzone przez jednostki organizacyjne pomocy społecznej na
podstawie przepisów ustawy, oraz przetwarza te dane w celu realizacji zadań,
o których mowa w ust. 1. Jednostki organizacyjne pomocy społecznej przekazują dane
do rejestru centralnego, wykorzystując oprogramowanie, o którym mowa w ust. 4.
5. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, realizując zadania
określone w ustawie związane z przekazywaniem informacji za pomocą środków
komunikacji elektronicznej, uwzględnia zasadę równego traktowania wszystkich powszechnie użytkowanych w kraju systemów operacyjnych oraz uwzględnia potrzebę umożliwienia wszystkim podmiotom obowiązanym do przechowywania
informacji w formie dokumentu elektronicznego, stosowania oprogramowania
dostosowanego do używanych systemów informatycznych bez konieczności
ponoszenia dodatkowych kosztów licencyjnych.

Art. 23a. 1. W rejestrze centralnym, o którym mowa w art. 23 ust. 4a, gromadzi
się zanonimizowane informacje o:
1) jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej;
2) wnioskach o przyznanie świadczeń;
3) realizowanych świadczeniach;
4) sytuacji osób lub rodzin, którym przyznano świadczenia;
5) rozstrzygnięciach w sprawie świadczeń.
2. W celu umożliwienia weryfikacji danych dotyczących osób ubiegających się
o świadczenia z pomocy społecznej, osób korzystających z tych świadczeń oraz
członków ich rodzin, w rejestrze centralnym, o którym mowa w art. 23 ust. 4a,
gromadzi się informacje o:
1) imieniu i nazwisku;
2) dacie urodzenia;
3) adresie miejsca zamieszkania lub pobytu lub zameldowania na pobyt stały;
4) miejscu zamieszkania lub pobytu;
5) numerze PESEL;
6) numerze dokumentu potwierdzającego tożsamość;
7) płci;
8) stanie cywilnym;
9) obywatelstwie;
10) dacie wydania, numerze i rodzaju dokumentu określającego status cudzoziemca
w Rzeczypospolitej Polskiej;
11) stopniu pokrewieństwa z członkami rodziny;
12) rodzaju szkoły lub szkoły wyższej, do której uczęszcza osoba;
13) dacie i miejscu złożenia wniosku o przyznanie świadczenia oraz rodzaju
wnioskowanego świadczenia;
14) dacie wydania i rodzaju rozstrzygnięcia w sprawie świadczenia;
15) okresie, na który świadczenie zostało przyznane;
16) liczbie, rodzaju i wysokości przyznanych świadczeń o charakterze pieniężnym;
17) liczbie, rodzaju, zakresie, wartości i miejscu przyznanych usług i świadczeń
o charakterze niepieniężnym;
18) miejscu otrzymania świadczenia;
19) składkach na ubezpieczenie zdrowotne obejmujące informacje o:
a) imieniu i nazwisku,
b) numerze PESEL, a w razie gdy nie nadano numeru PESEL – serii i numerze
paszportu oraz dacie urodzenia,
c) dacie powstania obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego,
d) dacie wyrejestrowania z ubezpieczenia zdrowotnego,
e) kodzie i nazwie tytułu ubezpieczenia,
f) okresie rozliczeniowym,
g) danych dotyczących płatników składek:
– numerze NIP, a jeżeli płatnikowi składek nie nadano tego numeru –
numerze PESEL lub serii i numerze dowodu osobistego albo paszportu,
– nazwie skróconej lub imieniu i nazwisku płatnika składek.
3. Prawo dostępu do informacji, o których mowa w ust. 2, oraz ich przetwarzania mają:
1) ośrodek pomocy społecznej oraz powiatowe centrum pomocy rodzinie – w celu
weryfikacji danych dotyczących osób ubiegających się o świadczenia z pomocy
społecznej, osób korzystających z tych świadczeń oraz członków ich rodzin;
2) wojewoda w stosunku do osób, które uzyskały w Rzeczypospolitej Polskiej
status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy
udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c
lub d ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach – w celu koordynowania
działań w zakresie integracji cudzoziemców;
3) organ właściwy, o którym mowa w art. 3 pkt 11 ustawy z dnia 28 listopada
2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 111), i wojewoda –
w celu weryfikacji danych dotyczących osób ubiegających się o świadczenia
rodzinne, osób pobierających świadczenia rodzinne oraz członków ich rodzin;
4) organ właściwy dłużnika, o którym mowa w art. 2 pkt 9 ustawy z dnia 7 września
2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2020 r. poz.
808, 875 i 1517), i organ właściwy wierzyciela, o którym mowa w art. 2 pkt 10 tej ustawy – w celu weryfikacji danych dotyczących osób ubiegających się o świadczenia z funduszu alimentacyjnego, osób pobierających świadczenia
z funduszu alimentacyjnego i członków ich rodzin oraz danych dotyczących
dłużników alimentacyjnych;
5) organ właściwy, o którym mowa w art. 2 pkt 11 ustawy z dnia 11 lutego 2016 r.
o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, i wojewoda – w celu weryfikacji
danych dotyczących osób ubiegających się o świadczenie wychowawcze, osób
pobierających świadczenie wychowawcze oraz członków ich rodzin.
3a. Prawo dostępu do informacji, o których mowa w ust. 2 pkt 19, oraz ich
przetwarzania ma także minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego
w celu umożliwienia podmiotom wymienionym w ust. 3 weryfikacji danych
dotyczących osób ubiegających się o świadczenia z pomocy społecznej, osób
korzystających z tych świadczeń oraz członków ich rodzin.
3b. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, w celu realizacji
zadania, o którym mowa w ust. 3a, przekazuje drogą elektroniczną jednostkom
organizacyjnym Zakładu Ubezpieczeń Społecznych informacje, o których mowa
w ust. 2 pkt 19 lit. a i b.
4. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego przechowuje
informacje w rejestrze centralnym, o którym mowa w art. 23 ust. 4a, przez okres 10 lat
od dnia zaprzestania udzielania świadczeń, z wyjątkiem informacji dotyczących osób,
którym świadczenie nie zostało przyznane, które przechowuje się przez okres 1 roku
od dnia, w którym decyzja w sprawie świadczenia stała się ostateczna, lub od dnia
pozostawienia wniosku o ustalenie prawa do świadczenia bez rozpatrzenia.
5. Podmioty wymienione w ust. 3 przechowują informacje, o których mowa
w ust. 2, przez okres 10 lat od dnia ich udostępnienia z rejestru centralnego, o którym
mowa w art. 23 ust. 4a, z wyjątkiem informacji dotyczących osób, którym
świadczenie nie zostało przyznane, które przechowuje się przez okres 1 roku od dnia,
w którym decyzja w sprawie świadczenia stała się ostateczna, lub od dnia
pozostawienia wniosku o ustalenie prawa do świadczenia bez rozpatrzenia.
6. Informacje, o których mowa w ust. 2, usuwa się niezwłocznie po upływie
okresów przechowywania, o których mowa w ust. 4 i 5.
7. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego udostępnia
ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych, na jego żądanie, dane, o których mowa w ust. 1 i 2, w celu niezbędnym do wykonywania zadań analitycznych. Minister właściwy do spraw finansów publicznych dokonuje
pseudonimizacji udostępnionych danych, o których mowa w ust. 2.

art. 24. więcej Art. 24. 1. Rada Ministrów może przyjąć rządowy program pomocy społecznej
mający na celu ochronę poziomu życia osób, rodzin i grup społecznych oraz rozwój
specjalistycznego wsparcia.
2. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, szczegółowe warunki
realizacji programu, o którym mowa w ust. 1, uwzględniając potrzebę zapewnienia
efektywności rządowego programu pomocy społecznej.

art. 25. więcej Art. 25. 1. Organy administracji rządowej i samorządowej, zwane dalej
„organami”, mogą zlecać realizację zadania z zakresu pomocy społecznej, udzielając
dotacji na finansowanie lub dofinansowanie realizacji zleconego zadania
organizacjom pozarządowym, o których mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia
24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz
podmiotom wymienionym w art. 3 ust. 3 tej ustawy, prowadzącym działalność
w zakresie pomocy społecznej, zwanych dalej „podmiotami uprawnionymi”.
2. Zlecanie realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej nie może obejmować:
1) ustalania uprawnień do świadczeń, w tym przeprowadzania rodzinnych
wywiadów środowiskowych;
2) opłacania składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne;
3) wypłaty świadczeń pieniężnych.
3. (uchylony)
4. Zlecenie realizacji zadania z zakresu pomocy społecznej odbywa się po
uprzednim przeprowadzeniu konkursu ofert.
5. Do zlecania zadań, o których mowa w ust. 1, stosuje się przepisy ustawy z dnia
24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
6. Zlecenie realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej, o którym mowa
w ust. 1, nie wyłącza możliwości zawierania umów o partnerstwie
publiczno-prywatnym w rozumieniu ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie
publiczno-prywatnym (Dz. U. z 2020 r. poz. 711), których przedmiotem jest budowa,
remont, utrzymanie lub wyposażenie domów pomocy społecznej. Do średniego
miesięcznego kosztu utrzymania w domu pomocy społecznej nie wlicza się wynagrodzenia partnera prywatnego za budowę, remont, utrzymanie i wyposażenie domu pomocy społecznej.
7. Podmioty uprawnione, którym zlecono realizację zadania z zakresu pomocy
społecznej, a w przypadku wykonywania zleconego zadania poprzez jednostki
organizacyjne pomocy społecznej – te jednostki, są administratorami danych
osobowych przetwarzanych w celu udzielania świadczeń z pomocy społecznej przez
te podmioty i jednostki.

Art. 25a. (uchylony).

art. 26. więcej Art. 26. (uchylony).

art. 27. więcej Art. 27. (uchylony).

art. 28. więcej Art. 28. (uchylony).

art. 29. więcej Art. 29. (uchylony).

art. 30. więcej Art. 30. (uchylony).

art. 31. więcej Art. 31. (uchylony).

art. 32. więcej Art. 32. (uchylony).

art. 33. więcej Art. 33. (uchylony).

art. 34. więcej Art. 34. (uchylony).

art. 35. więcej Art. 35. (uchylony).

art. 36. więcej Art. 36. Świadczeniami z pomocy społecznej są:
1) świadczenia pieniężne:
a) zasiłek stały,
b) zasiłek okresowy,
c) zasiłek celowy i specjalny zasiłek celowy,
d) zasiłek i pożyczka na ekonomiczne usamodzielnienie,
e) (uchylona)
f) pomoc na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki,
g) świadczenie pieniężne na utrzymanie i pokrycie wydatków związanych
z nauką języka polskiego dla cudzoziemców, którzy uzyskali
w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub
zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z okolicznością,
o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub d ustawy z dnia 12 grudnia
2013 r. o cudzoziemcach,
h) wynagrodzenie należne opiekunowi z tytułu sprawowania opieki przyznane
przez sąd;
2) świadczenia niepieniężne:
a) praca socjalna,
b) bilet kredytowany,
c) składki na ubezpieczenie zdrowotne,
d) składki na ubezpieczenia społeczne,
e) pomoc rzeczowa, w tym na ekonomiczne usamodzielnienie,
f) sprawienie pogrzebu,
g) poradnictwo specjalistyczne,
h) interwencja kryzysowa,
i) schronienie,
j) posiłek,
k) niezbędne ubranie,
l) usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania, w ośrodkach wsparcia oraz
w rodzinnych domach pomocy,
m) specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania oraz
w ośrodkach wsparcia,
n) mieszkanie chronione,
o) pobyt i usługi w domu pomocy społecznej,
p) (uchylona)
q) pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, w tym
w mieszkaniu chronionym, pomoc w uzyskaniu zatrudnienia, pomoc na
zagospodarowanie – w formie rzeczowej dla osób usamodzielnianych.
r) (uchylona)

art. 37. więcej Art. 37. 1. Zasiłek stały przysługuje:
1) pełnoletniej osobie samotnie gospodarującej, niezdolnej do pracy z powodu
wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód jest niższy od
kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej;
2) pełnoletniej osobie pozostającej w rodzinie, niezdolnej do pracy z powodu wieku
lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód, jak również dochód na
osobę w rodzinie są niższe od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie.
2. Zasiłek stały ustala się w wysokości:
1) w przypadku osoby samotnie gospodarującej – różnicy między kryterium
dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, z tym że
kwota zasiłku nie może być wyższa niż 4181)
zł miesięcznie;
2) w przypadku osoby w rodzinie – różnicy między kryterium dochodowym na
osobę w rodzinie a dochodem na osobę w rodzinie.
3. Kwota zasiłku stałego nie może być niższa niż 30 zł miesięcznie.
4. W przypadku zbiegu uprawnień do zasiłku stałego i renty socjalnej,
świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego, dodatku z tytułu
samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na
skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania lub zasiłku dla opiekuna, zasiłek
stały nie przysługuje.
5. Osobę przebywającą w domu pomocy społecznej lub ubiegającą się
o przyjęcie do niego uznaje się za osobę samotnie gospodarującą, jeżeli przed
przyjęciem do domu pomocy społecznej lub rozpoczęciem oczekiwania na miejsce
w takim domu była uprawniona do zasiłku stałego.
6. Przy ustalaniu uprawnienia oraz wysokości zasiłku stałego do dochodu nie
wlicza się kwoty zasiłku okresowego.

art. 38. więcej Art. 38. 1. Zasiłek okresowy przysługuje w szczególności ze względu na
długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub
nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego:
1) osobie samotnie gospodarującej, której dochód jest niższy od kryterium
dochodowego osoby samotnie gospodarującej;
2) rodzinie, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego rodziny.
2. Zasiłek okresowy ustala się:
1) w przypadku osoby samotnie gospodarującej – do wysokości różnicy między
kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby,
z tym że kwota zasiłku nie może być wyższa niż 418 zł miesięcznie;
2) w przypadku rodziny – do wysokości różnicy między kryterium dochodowym
rodziny a dochodem tej rodziny.
3. Kwota zasiłku okresowego ustalona zgodnie z ust. 2 nie może być niższa niż
50% różnicy między:
1) kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby;
2) kryterium dochodowym rodziny a dochodem tej rodziny.
4. Kwota zasiłku okresowego nie może być niższa niż 20 zł miesięcznie.
4a. W przypadku podjęcia zatrudnienia przez osobę objętą kontraktem socjalnym
pobierającą zasiłek okresowy, może być on wypłacany nadal niezależnie od dochodu,
do dnia wynikającego z decyzji przyznającej zasiłek okresowy, nie dłużej jednak niż
do 2 miesięcy od dnia, w którym osoba została zatrudniona.
4b. Zasiłek okresowy jest wypłacany niezależnie od dochodu w sytuacji
określonej w ust. 4a nie częściej niż raz na 2 lata.
5. Okres, na jaki jest przyznawany zasiłek okresowy, ustala ośrodek pomocy
społecznej na podstawie okoliczności sprawy.
6. Rada gminy, w drodze uchwały, może podwyższyć minimalne kwoty zasiłku
okresowego, o których mowa w ust. 2 i 3.

art. 39. więcej Art. 39. 1. W celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej może być
przyznany zasiłek celowy.
2. Zasiłek celowy może być przyznany w szczególności na pokrycie części lub
całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych
przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także
kosztów pogrzebu.
3. Osobom bezdomnym i innym osobom niemającym dochodu oraz możliwości
uzyskania świadczeń na podstawie przepisów o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych może być przyznany zasiłek celowy na
pokrycie części lub całości wydatków na świadczenia zdrowotne.
4. Zasiłek celowy może być przyznany w formie biletu kredytowanego.

Art. 39a. 1. Zasiłek celowy może być przyznany również w celu realizacji
postanowień kontraktu socjalnego.
2. Zasiłek celowy, o którym mowa w ust. 1, może być wypłacany niezależnie od
dochodu, przez okres do 2 miesięcy od dnia, w którym osoba objęta kontraktem
socjalnym, w trakcie jego realizacji, stała się osobą zatrudnioną.

art. 40. więcej Art. 40. 1. Zasiłek celowy może być przyznany również osobie albo rodzinie,
które poniosły straty w wyniku zdarzenia losowego.
2. Zasiłek celowy może być przyznany także osobie albo rodzinie, które poniosły
straty w wyniku klęski żywiołowej lub ekologicznej.
3. Zasiłek celowy, o którym mowa w ust. 1 i 2, może być przyznany niezależnie
od dochodu i może nie podlegać zwrotowi.

art. 41. więcej Art. 41. W szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie albo rodzinie
o dochodach przekraczających kryterium dochodowe może być przyznany:
1) specjalny zasiłek celowy w wysokości nieprzekraczającej odpowiednio
kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub rodziny, który nie
podlega zwrotowi;
2) zasiłek okresowy, zasiłek celowy lub pomoc rzeczowa, pod warunkiem zwrotu
części lub całości kwoty zasiłku lub wydatków na pomoc rzeczową.

art. 42. więcej Art. 42. 1. Za osobę, która zrezygnuje z zatrudnienia w związku z koniecznością
sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym
członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem,
ośrodek pomocy społecznej, a w przypadku przekształcenia ośrodka pomocy
społecznej w centrum usług społecznych na podstawie przepisów ustawy z dnia
19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych –
centrum usług społecznych, opłaca składkę na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od
kwoty kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, jeżeli dochód na osobę
w rodzinie osoby opiekującej się nie przekracza 150% kwoty kryterium dochodowego
na osobę w rodzinie i osoba opiekująca się nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom
emerytalnemu i rentowym z innych tytułów lub nie otrzymuje emerytury albo renty.
Dotyczy to również osób, które w związku z koniecznością sprawowania opieki
pozostają na bezpłatnym urlopie.
2. Przez ojca i matkę, o których mowa w ust. 1, należy rozumieć również ojca
i matkę współmałżonka.
3. Konieczność sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad osobami,
o których mowa w ust. 1, stwierdza lekarz ubezpieczenia zdrowotnego
w zaświadczeniu wydanym nie wcześniej niż na 14 dni przed złożeniem wniosku
o przyznanie świadczenia.
4. Składka na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w wysokości określonej
przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych jest opłacana przez okres
sprawowania opieki, nie dłużej jednak niż przez okres niezbędny do uzyskania okresu
ubezpieczenia (składkowego i nieskładkowego) wynoszącego 20 lat dla kobiet i 25 lat
dla mężczyzn.
5. Składka na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie przysługuje osobie, która
w dniu złożenia wniosku o przyznanie świadczenia:
1) ukończyła 50 lat i nie posiada okresu ubezpieczenia (składkowego
i nieskładkowego) wynoszącego co najmniej 10 lat;
2) posiada okres ubezpieczenia (składkowy i nieskładkowy) wynoszący 20 lat
w przypadku kobiet i 25 lat w przypadku mężczyzn.
6. Przy ustalaniu okresu ubezpieczenia, o którym mowa w ust. 5, okresy
nieskładkowe ustala się w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej
udowodnionych okresów składkowych.

art. 43. więcej Art. 43. 1. Osobie albo rodzinie gmina może przyznać pomoc w formie
pieniężnej lub rzeczowej, w celu ekonomicznego usamodzielnienia.
2. Pomoc w formie pieniężnej w celu ekonomicznego usamodzielnienia może
być przyznana w formie jednorazowego zasiłku celowego lub nieoprocentowanej pożyczki.
3. Warunki udzielenia i spłaty pożyczki oraz jej zabezpieczenie określa się
w umowie z gminą.
4. Pożyczka może być umorzona w całości lub w części, jeżeli przyczyni się to
do szybszego osiągnięcia celów pomocy społecznej.
5. Pomoc w formie rzeczowej w celu ekonomicznego usamodzielnienia
następuje przez udostępnienie maszyn i narzędzi pracy stwarzających możliwość
zorganizowania własnego warsztatu pracy oraz urządzeń ułatwiających pracę
niepełnosprawnym.
6. Przedmioty, o których mowa w ust. 5, są udostępniane na podstawie umowy
użyczenia.
7. Podstawą odmowy przyznania albo ograniczenia rozmiarów pomocy na
ekonomiczne usamodzielnienie może być uchylanie się przez osobę lub rodzinę
ubiegającą się o pomoc od podjęcia odpowiedniej pracy w rozumieniu przepisów
o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy albo poddania się przeszkoleniu
zawodowemu.
8. Pomoc w celu ekonomicznego usamodzielnienia nie przysługuje, jeżeli osoba
lub rodzina ubiegająca się otrzymała już pomoc na ten cel z innego źródła.
9. W sprawach, o których mowa w ust. 1–8, gmina współdziała z powiatowym
urzędem pracy.
10. Rada gminy, w drodze uchwały, określa wysokość oraz szczegółowe
warunki i tryb przyznawania i zwrotu zasiłku celowego na ekonomiczne
usamodzielnienie.

art. 44. więcej Art. 44. Sprawienie pogrzebu odbywa się w sposób ustalony przez gminę,
zgodnie z wyznaniem zmarłego.

art. 45. więcej Art. 45. 1. Praca socjalna świadczona jest na rzecz poprawy funkcjonowania
osób i rodzin w ich środowisku społecznym. Praca socjalna prowadzona jest:
1) z osobami i rodzinami w celu rozwinięcia lub wzmocnienia ich aktywności
i samodzielności życiowej;
2) ze społecznością lokalną w celu zapewnienia współpracy i koordynacji działań
instytucji i organizacji istotnych dla zaspokajania potrzeb członków
społeczności.
2. Praca socjalna może być prowadzona w oparciu o kontrakt socjalny lub
projekt socjalny.
3. W pracy socjalnej wykorzystuje się właściwe tej działalności metody
i techniki, stosowane z poszanowaniem godności osoby i jej prawa do
samostanowienia.
4. Praca socjalna świadczona jest osobom i rodzinom bez względu na posiadany
dochód.

art. 46. więcej Art. 46. 1. Poradnictwo specjalistyczne, w szczególności prawne,
psychologiczne i rodzinne, jest świadczone osobom i rodzinom, które mają trudności lub wykazują potrzebę wsparcia w rozwiązywaniu swoich problemów życiowych, bez względu na posiadany dochód.
2. Poradnictwo prawne realizuje się przez udzielanie informacji
o obowiązujących przepisach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego,
zabezpieczenia społecznego, ochrony praw lokatorów.
3. Poradnictwo psychologiczne realizuje się przez procesy diagnozowania,
profilaktyki i terapii.
4. Poradnictwo rodzinne obejmuje problemy funkcjonowania rodziny, w tym
problemy opieki nad osobą niepełnosprawną, a także terapię rodzinną.
Art. 46a. 1. Wojewoda prowadzi rejestr jednostek specjalistycznego
poradnictwa.
2. Rejestr jest jawny.
3. Wojewoda corocznie, do dnia 30 czerwca, ogłasza rejestr w wojewódzkim
dzienniku urzędowym oraz publikuje na przedmiotowej stronie internetowej.

art. 47. więcej Art. 47. 1. Interwencja kryzysowa stanowi zespół interdyscyplinarnych działań
podejmowanych na rzecz osób i rodzin będących w stanie kryzysu. Celem interwencji
kryzysowej jest przywrócenie równowagi psychicznej i umiejętności samodzielnego
radzenia sobie, a dzięki temu zapobieganie przejściu reakcji kryzysowej w stan
chronicznej niewydolności psychospołecznej.
2. Interwencją kryzysową obejmuje się osoby i rodziny bez względu na
posiadany dochód.
3. W ramach interwencji kryzysowej udziela się natychmiastowej
specjalistycznej pomocy psychologicznej, a w zależności od potrzeb – poradnictwa
socjalnego lub prawnego, w sytuacjach uzasadnionych – schronienia do 3 miesięcy.
3a. Cudzoziemcom, o których mowa w art. 5a, można udzielić schronienia na
okres ważności zaświadczenia, o którym mowa w art. 170 ustawy z dnia 12 grudnia
2013 r. o cudzoziemcach, lub na okres ważności zezwolenia na pobyt czasowy.
4. Matki z małoletnimi dziećmi oraz kobiety w ciąży dotknięte przemocą lub
znajdujące się w innej sytuacji kryzysowej mogą w ramach interwencji kryzysowej
znaleźć schronienie i wsparcie w domach dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet
w ciąży. Do tych domów mogą być również przyjmowani ojcowie z małoletnimi
dziećmi albo inne osoby sprawujące opiekę prawną nad dziećmi.
5. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, standard obowiązujących podstawowych usług świadczonych przez
domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży oraz tryb kierowania
i przyjmowania do takich domów, uwzględniając możliwości odizolowania
ubiegających się o pomoc osób od sprawcy przemocy i przezwyciężenia sytuacji
kryzysowej.

art. 48. więcej Art. 48. Osoba lub rodzina ma prawo do schronienia, posiłku i niezbędnego
ubrania, jeżeli jest tego pozbawiona.

Art. 48a. 1. Udzielenie schronienia następuje przez przyznanie tymczasowego
schronienia w noclegowni, schronisku dla osób bezdomnych albo schronisku dla osób
bezdomnych z usługami opiekuńczymi.
2. Schronisko dla osób bezdomnych zapewnia osobom bezdomnym, które
podpisały kontrakt socjalny, całodobowe, tymczasowe schronienie oraz usługi
ukierunkowane na wzmacnianie aktywności społecznej, wyjście z bezdomności
i uzyskanie samodzielności życiowej.
2a. Przyznanie osobie bezdomnej tymczasowego schronienia w schronisku dla
osób bezdomnych przez gminę miejsca jej pobytu, na podstawie art. 101 ust. 3, nie
wymaga podpisania przez osobę bezdomną kontraktu socjalnego.
2b. Schronisko dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi zapewnia
osobom bezdomnym, które ze względu na wiek, chorobę lub niepełnosprawność
wymagają częściowej opieki i pomocy w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb
życiowych, ale nie wymagają usług w zakresie świadczonym przez jednostkę
całodobowej opieki, zakład opiekuńczo-leczniczy lub zakład pielęgnacyjno-
-opiekuńczy, tymczasowe schronienie wraz z usługami opiekuńczymi oraz usługami
ukierunkowanymi na wzmacnianie aktywności społecznej, w miarę możliwości
wyjście z bezdomności i uzyskanie samodzielności życiowej.
2c. W szczególnie uzasadnionych przypadkach osobom bezdomnym, o których
mowa w ust. 2b, zapewnia się posiłek lub całodzienne wyżywienie, świadczone
w schronisku dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi.
2d. W szczególnie uzasadnionych przypadkach dopuszcza się przyznanie
tymczasowego schronienia w schronisku dla osób bezdomnych z usługami
opiekuńczymi osobom bezdomnym, które posiadają decyzję o skierowaniu do domu pomocy społecznej, przez okres oczekiwania na umieszczenie w domu pomocy społecznej, jednak nie dłużej niż przez 4 miesiące.
2e. Jeżeli w schronisku dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi są
przewidziane miejsca dla osób niewymagających usług opiekuńczych, osobie
bezdomnej zdolnej do samoobsługi i niewymagającej usług opiekuńczych może być
przyznane tymczasowe schronienie w schronisku dla osób bezdomnych z usługami
opiekuńczymi. W takim przypadku świadczenie usług osobom bezdomnym zdolnym
do samoobsługi i niewymagającym usług opiekuńczych następuje z zastosowaniem
przepisów ust. 2, 2a i 2g oraz standardów przewidzianych dla schronisk dla osób bezdomnych.
2f. W schronisku dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi mogą
przebywać jedynie osoby na podstawie decyzji o przyznaniu tymczasowego
schronienia w schronisku dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi albo
decyzji o przyznaniu tymczasowego schronienia w schronisku dla osób bezdomnych,
wydanej przez gminę.
2g. Do wykonywania czynności w zakresie usług świadczonych w schronisku
dla osób bezdomnych zatrudnia się:
1) pracowników socjalnych;
2) opiekunów posiadających co najmniej wykształcenie średnie lub średnie
branżowe oraz ukończone szkolenie z zakresu udzielania pierwszej pomocy.
2h. Do wykonywania czynności w zakresie usług świadczonych w schronisku
dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi zatrudnia się:
1) pracowników socjalnych;
2) opiekunów posiadających:
a) kwalifikacje do wykonywania zawodu pielęgniarki, ratownika medycznego,
opiekuna w domu pomocy społecznej, opiekuna osoby starszej, asystenta
osoby niepełnosprawnej, opiekunki środowiskowej, opiekuna medycznego lub
b) udokumentowane co najmniej roczne doświadczenie zawodowe polegające
na świadczeniu usług opiekuńczych osobom niepełnosprawnym,
przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku oraz ukończone
szkolenie z zakresu udzielania pierwszej pomocy.
3. Noclegownia zapewnia schronienie osobom bezdomnym, świadcząc
tymczasową pomoc w postaci miejsca noclegowego, w ramach której umożliwia
spędzenie nocy w warunkach gwarantujących ochronę życia i zdrowia.
3a. Do wykonywania czynności w zakresie usług świadczonych w noclegowni
zatrudnia się osoby, które posiadają co najmniej wykształcenie średnie lub średnie
branżowe oraz ukończone szkolenie z zakresu udzielania pierwszej pomocy.
4. Tymczasowe schronienie może być udzielone również w formie ogrzewalni,
która umożliwia interwencyjny, bezpieczny pobyt w ogrzewanych pomieszczeniach
wyposażonych co najmniej w miejsca siedzące.
4a. Do wykonywania czynności w zakresie usług świadczonych w ogrzewalni
zatrudnia się osoby, które posiadają co najmniej wykształcenie średnie lub średnie
branżowe oraz ukończone szkolenie z zakresu udzielania pierwszej pomocy.
5. W noclegowni, schronisku dla osób bezdomnych, ogrzewalni mogą
przebywać osoby zdolne do samoobsługi, których stan zdrowia nie zagraża zdrowiu
i życiu innych osób przebywających w placówce.
5a. W schronisku dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi mogą
przebywać osoby, których stan zdrowia nie zagraża zdrowiu i życiu innych osób
przebywających w placówce.
6. W noclegowni, schronisku dla osób bezdomnych oraz schronisku dla osób
bezdomnych z usługami opiekuńczymi nie mogą przebywać osoby będące pod
wpływem alkoholu lub pod wpływem substancji psychoaktywnych.
7. W szczególnie uzasadnionych przypadkach dopuszcza się przebywanie
w noclegowni, schronisku dla osób bezdomnych oraz schronisku dla osób
bezdomnych z usługami opiekuńczymi osób pod wpływem alkoholu lub substancji
psychoaktywnych.
8. Pomoc przyznawana w formie tymczasowego schronienia w ogrzewalni lub
noclegowni nie wymaga przeprowadzenia rodzinnego wywiadu środowiskowego oraz
wydania decyzji administracyjnej, a wydatki poniesione za udzieloną pomoc nie
podlegają zwrotowi.
8a. Noclegownia, schronisko dla osób bezdomnych, schronisko dla osób
bezdomnych z usługami opiekuńczymi i ogrzewalnia, w celu zaspokojenia
niezbędnych potrzeb życiowych związanych z udzielaniem schronienia, powinny
spełniać minimalne standardy podstawowych usług i minimalne standardy obiektów, w tym w zakresie odpowiednich warunków higienicznych i sanitarnych oraz odpowiednich warunków do odpoczynku, określone w przepisach wydanych na podstawie ust. 14.
9. W sytuacji kryzysowej występującej na skalę masową przyznanie
tymczasowego schronienia może nastąpić z pominięciem standardów, o których
mowa w ust. 8a, oraz w innej formie niż określona w ust. 1.
10. Poniesione wydatki na świadczenia w postaci schronienia w ogrzewalni lub
noclegowni udzielone na podstawie art. 101 ust. 3 nie podlegają zwrotowi przez
gminę właściwą ze względu na miejsce zamieszkania albo miejsce ostatniego miejsca
zameldowania na pobyt stały.
11. Wojewoda prowadzi rejestr miejsc, w których gmina udziela tymczasowego
schronienia w schroniskach dla osób bezdomnych, schroniskach dla osób bezdomnych
z usługami opiekuńczymi, noclegowniach oraz ogrzewalniach.
11a. Rejestr zawiera:
1) wykaz miejsc, w których gmina udziela tymczasowego schronienia – adres,
formę i nazwę placówki, pod którą jest ona prowadzona;
2) dane identyfikacyjne podmiotu prowadzącego placówkę, jeżeli podmiotem
prowadzącym placówkę nie jest gmina zgłaszająca, w tym:
a) nazwę i adres siedziby podmiotu prowadzącego placówkę,
b) formę organizacyjno-prawną podmiotu prowadzącego placówkę;
3) liczbę miejsc w poszczególnych formach placówek;
4) w przypadku miejsc w placówce, które gmina prowadzi dla innej gminy na
podstawie zawartego porozumienia, dane identyfikujące gminę, z którą zawarto
porozumienie, oraz liczbę miejsc w placówce, których dotyczy porozumienie.
11b. Zgłoszenia do rejestru dokonuje gmina:
1) prowadząca placówkę;
2) zlecająca na podstawie art. 25 ust. 1 zadanie prowadzenia placówki;
3) która zawarła umowę z podmiotem niepublicznym na zakup usługi udzielenia
tymczasowego schronienia w odpowiedniej formie, w placówce prowadzonej
przez podmiot niepubliczny.
11c. Gmina zgłasza wojewodzie wszelkie zmiany danych objętych rejestrem
w terminie 14 dni od dnia ich powstania.
11d. Wojewoda na bieżąco aktualizuje zgłoszone dane w rejestrze.
12. Rejestr jest jawny.
13. Dane z rejestru udostępnia się na stronie internetowej urzędu
wojewódzkiego.
14. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia:
1) minimalny standard podstawowych usług świadczonych w noclegowniach,
schroniskach dla osób bezdomnych, schroniskach dla osób bezdomnych
z usługami opiekuńczymi i ogrzewalniach,
2) minimalny standard obiektów, w których mieszczą się noclegownie, schroniska
dla osób bezdomnych, schroniska dla osób bezdomnych z usługami
opiekuńczymi i ogrzewalnie
– kierując się potrzebą zapewnienia osobom bezdomnym kierowanym do tych
placówek właściwego wsparcia.

Art. 48b. 1. Przyznanie niezbędnego ubrania następuje przez zapewnienie
osobie potrzebującej odpowiedniego rozmiaru bielizny, odzieży i obuwia
odpowiednich do pory roku.
2. Pomoc doraźna albo okresowa w postaci jednego gorącego posiłku dziennie
przysługuje osobie, która własnym staraniem nie może go sobie zapewnić.
3. Pomoc, o której mowa w ust. 2, przyznana dzieciom i młodzieży w okresie
nauki w szkole może być realizowana w formie zakupu posiłków.
4. Osoba lub rodzina może otrzymać pomoc w formie rzeczowej w postaci
produktów żywnościowych.
5. Pomoc, o której mowa w ust. 1–4, przyznawana:
1) doraźnie dzieciom i młodzieży,
2) w sytuacji kryzysowej występującej na skalę masową, a także w przypadku
wystąpienia klęski żywiołowej albo zdarzenia losowego
– nie wymaga przeprowadzenia rodzinnego wywiadu środowiskowego oraz wydania
decyzji administracyjnej, a wydatki poniesione na udzieloną pomoc nie podlegają zwrotowi.

art. 49. więcej Art. 49. 1. Osoba bezdomna może zostać objęta indywidualnym programem
wychodzenia z bezdomności, polegającym na wspieraniu osoby bezdomnej w rozwiązywaniu jej problemów życiowych, w szczególności rodzinnych i mieszkaniowych, oraz pomocy w uzyskaniu zatrudnienia.
2. Indywidualny program wychodzenia z bezdomności jest opracowywany przez
pracownika socjalnego ośrodka pomocy społecznej, a w przypadku przekształcenia
ośrodka pomocy społecznej w centrum usług społecznych na podstawie przepisów
ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług
społecznych – przez pracownika socjalnego centrum usług społecznych, wraz z osobą
bezdomną i podlega zatwierdzeniu przez kierownika ośrodka, a w przypadku
przekształcenia ośrodka pomocy społecznej w centrum usług społecznych na
podstawie przepisów ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych
przez centrum usług społecznych – przez dyrektora centrum usług społecznych.
3. Jeżeli osoba bezdomna przebywa w schronisku dla osób bezdomnych albo
schronisku dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi, indywidualny program
wychodzenia z bezdomności może być opracowany przez pracownika socjalnego
zatrudnionego w tej placówce, z zastrzeżeniem ust. 5.
4. Realizatorem indywidualnego programu wychodzenia z bezdomności
w przypadku, o którym mowa w ust. 3, jest odpowiednio schronisko dla osób
bezdomnych albo schronisko dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi.
5. Jeżeli indywidualny program wychodzenia z bezdomności wykracza poza
będące w dyspozycji placówki środki pomocy lub zachodzi konieczność objęcia osoby
bezdomnej ubezpieczeniem zdrowotnym, podlega on zatwierdzeniu przez kierownika
ośrodka pomocy społecznej, a w przypadku przekształcenia ośrodka pomocy
społecznej w centrum usług społecznych na podstawie przepisów ustawy z dnia
19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych –
przez dyrektora centrum usług społecznych. W takim przypadku w programie
wskazuje się podmioty odpowiedzialne za realizację poszczególnych postanowień programu.
6. Indywidualny program wychodzenia z bezdomności powinien uwzględniać
sytuację osoby bezdomnej oraz zapewniać szczególne wspieranie osobie aktywnie
uczestniczącej w wychodzeniu z bezdomności.
7. Indywidualny program wychodzenia z bezdomności, stosownie do potrzeb
osoby bezdomnej, może uwzględniać wszelkie środki pomocy, jakimi dysponuje
ośrodek pomocy społecznej, a w przypadku przekształcenia ośrodka pomocy społecznej w centrum usług społecznych na podstawie przepisów ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych –
centrum usług społecznych, realizujące program.
8. Za osobę bezdomną objętą indywidualnym programem wychodzenia
z bezdomności ośrodek pomocy społecznej, a w przypadku przekształcenia ośrodka
pomocy społecznej w centrum usług społecznych na podstawie przepisów ustawy
z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług
społecznych – centrum usług społecznych, opłaca składkę na ubezpieczenie
zdrowotne na zasadach określonych w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych.

art. 50. więcej Art. 50. 1. Osobie samotnej, która z powodu wieku, choroby lub innych
przyczyn wymaga pomocy innych osób, a jest jej pozbawiona, przysługuje pomoc
w formie usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych.
2. Usługi opiekuńcze lub specjalistyczne usługi opiekuńcze mogą być przyznane
również osobie, która wymaga pomocy innych osób, a rodzina, a także wspólnie
niezamieszkujący małżonek, wstępni, zstępni nie mogą takiej pomocy zapewnić.
3. Usługi opiekuńcze obejmują pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb
życiowych, opiekę higieniczną, zaleconą przez lekarza pielęgnację oraz, w miarę
możliwości, zapewnienie kontaktów z otoczeniem.
4. Specjalistyczne usługi opiekuńcze są to usługi dostosowane do szczególnych
potrzeb wynikających z rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności, świadczone przez
osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym.
5. Ośrodek pomocy społecznej albo centrum usług społecznych, o którym mowa
w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum
usług społecznych, przyznając usługi opiekuńcze, ustala ich zakres, okres i miejsce
świadczenia.
6. Rada gminy określa, w drodze uchwały, szczegółowe warunki przyznawania
i odpłatności za usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze, z wyłączeniem
specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi, oraz
szczegółowe warunki częściowego lub całkowitego zwolnienia od opłat, jak również
tryb ich pobierania.
7. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu
z ministrem właściwym do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje specjalistycznych usług opiekuńczych i kwalifikacje osób świadczących te usługi oraz
warunki i tryb ustalania i pobierania opłat za specjalistyczne usługi opiekuńcze
świadczone osobom z zaburzeniami psychicznymi, jak również warunki częściowego
lub całkowitego zwolnienia z tych opłat, ze względu na szczególne potrzeby osób
korzystających z usług, uwzględniając sytuację materialną tych osób.

art. 51. więcej Art. 51. 1. Osobom, które ze względu na wiek, chorobę lub niepełnosprawność
wymagają częściowej opieki i pomocy w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb
życiowych, mogą być przyznane usługi opiekuńcze, specjalistyczne usługi opiekuńcze
lub posiłek, świadczone w ośrodku wsparcia.
2. Ośrodek wsparcia jest jednostką organizacyjną pomocy społecznej dziennego pobytu.
3. W ośrodku wsparcia mogą być prowadzone miejsca całodobowe okresowego pobytu.
4. Ośrodkiem wsparcia, o którym mowa w ust. 1–3, może być ośrodek wsparcia
dla osób z zaburzeniami psychicznymi, dzienny dom pomocy, dom dla matek
z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, schronisko dla osób bezdomnych z usługami
opiekuńczymi oraz klub samopomocy.
5. Za ośrodek wsparcia uznaje się również schronisko dla osób bezdomnych
pomimo nieświadczenia w nim usług opiekuńczych oraz specjalistycznych usług opiekuńczych.

Art. 51a. 1. Ośrodkami wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi są:
środowiskowy dom samopomocy lub klub samopomocy dla osób z zaburzeniami
psychicznymi, zwanych dalej „uczestnikami”, które w wyniku upośledzenia
niektórych funkcji organizmu lub zdolności adaptacyjnych wymagają pomocy do
życia w środowisku rodzinnym i społecznym, w szczególności w celu zwiększania
zaradności i samodzielności życiowej, a także ich integracji społecznej.
2. Środowiskowy dom samopomocy świadczy usługi w ramach indywidualnych
lub zespołowych treningów samoobsługi i treningów umiejętności społecznych,
polegających na nauce, rozwijaniu lub podtrzymywaniu umiejętności w zakresie
czynności dnia codziennego i funkcjonowania w życiu społecznym.
3. Okres korzystania z miejsca całodobowego pobytu w środowiskowym domu
samopomocy nie może być jednorazowo dłuższy niż 3 miesiące, z możliwością przedłużenia do 6 miesięcy w uzasadnionych przypadkach, przy czym maksymalny okres pobytu całodobowego osoby w roku kalendarzowym nie może być dłuższy niż
8 miesięcy.
4. Zakres usług świadczonych w klubach samopomocy ustala właściwy organ
jednostki samorządu terytorialnego prowadzącej klub samopomocy w uzgodnieniu
z wojewodą.
5. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia:
1) sposób funkcjonowania środowiskowych domów samopomocy,
2) tryb kierowania i przyjmowania do środowiskowych domów samopomocy,
3) kwalifikacje osób świadczących usługi,
4) standardy usług świadczonych przez środowiskowe domy samopomocy,
5) termin dostosowania środowiskowych domów samopomocy do wymaganych
standardów
– uwzględniając potrzeby i możliwości psychofizyczne osób kierowanych do
środowiskowych domów samopomocy, a także konieczność zapewnienia sprawnego
funkcjonowania tych domów.

Art. 51b. 1. Odpłatność miesięczną za usługi świadczone w ośrodkach wsparcia
osobom z zaburzeniami psychicznymi ustala się w wysokości 5% kwoty dochodu
osoby samotnie gospodarującej lub kwoty dochodu na osobę w rodzinie, jeżeli dochód
osoby samotnie gospodarującej lub dochód na osobę w rodzinie przekracza kwotę
300% odpowiedniego kryterium dochodowego, o którym mowa w art. 8 ust. 1 pkt 1 i 2.
2. Korzystanie z usług klubów samopomocy dla osób z zaburzeniami
psychicznymi jest nieodpłatne.
3. Odpłatność za usługi całodobowe w ośrodkach wsparcia dla osób
z zaburzeniami psychicznymi ustala się w wysokości 70% dochodu osoby
korzystającej z usług, proporcjonalnie do okresu jej pobytu.
4. Odpłatność, o której mowa w ust. 1 i 3, nie może być wyższa niż średnia
miesięczna kwota dotacji na jednego uczestnika, o której mowa w art. 51c ust. 3,
wyliczona dla ośrodka wsparcia, w którym osoba przebywa.
5. Decyzję o skierowaniu do ośrodka wsparcia dla osób z zaburzeniami
psychicznymi i decyzję ustalającą odpłatność za korzystanie z usług w tych ośrodkach wydaje właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego prowadzącej lub
zlecającej prowadzenie ośrodka wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi.
6. Organ, o którym mowa w ust. 5, może zwolnić osoby zobowiązane do
odpłatności za usługi w ośrodkach wsparcia, na ich wniosek, częściowo lub całkowicie
z tej odpłatności. Przepis art. 64 stosuje się odpowiednio.
7. Dochody z tytułu odpłatności za usługi świadczone w ośrodkach wsparcia dla
osób z zaburzeniami psychicznymi stanowią dochód budżetu państwa.

Art. 51c. 1. Jednostka samorządu terytorialnego może, w uzgodnieniu
z wojewodą, utworzyć ośrodek wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi lub
uruchomić nowe miejsca w takim ośrodku, z uwzględnieniem możliwości ich
sfinansowania ze środków budżetu państwa.
2. Miesięczną kwotę dotacji z budżetu państwa na pokrycie bieżących kosztów
prowadzenia ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi ustala
wojewoda jako iloczyn aktualnej liczby osób korzystających z usług w tych ośrodkach
oraz średniej miesięcznej wojewódzkiej kwoty dotacji na jednego uczestnika, nie
wyższą jednak niż średnia miesięczna kwota dotacji wyliczona dla województwa.
3. Wojewoda corocznie ustala średnią miesięczną wojewódzką kwotę dotacji na
jednego uczestnika ośrodka wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi, w tym:
1) dla środowiskowych domów samopomocy w wysokości nie niższej niż 250%
kryterium dochodowego, o którym mowa w art. 8 ust. 1 pkt 1;
2) dla klubów samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi, w wysokości
nie niższej niż 80% kryterium dochodowego, o którym mowa w art. 8 ust. 1 pkt 1.
4. Kwota dotacji ustalana zgodnie z ust. 2 może być zwiększona, nie więcej
jednak niż o 20%, w zależności od liczby uczestników oraz zakresu, jakości i rodzaju
świadczonych usług.
5. Kwota dotacji ustalana zgodnie z ust. 3 pkt 1 może być zwiększona, nie więcej
niż o 30%, na uczestników z niepełnosprawnościami sprzężonymi lub spektrum
autyzmu, którzy posiadają orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności wraz
ze wskazaniem konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby
w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.

art. 52. więcej Art. 52. 1. W przypadku braku możliwości zapewnienia usług opiekuńczych
w miejscu zamieszkania osoba wymagająca z powodu wieku lub niepełnosprawności
pomocy innych osób może korzystać z usług opiekuńczych i bytowych w formie
rodzinnego domu pomocy.
2. Rodzinny dom pomocy stanowi formę usług opiekuńczych i bytowych
świadczonych całodobowo przez osobę fizyczną lub organizację pożytku publicznego
dla nie mniej niż trzech i nie więcej niż ośmiu zamieszkujących wspólnie osób
wymagających z powodu wieku lub niepełnosprawności wsparcia w tej formie.
2a. Rodzinny dom pomocy jest prowadzony na podstawie umowy zawartej przez
osobę fizyczną albo organizację pożytku publicznego z gminą właściwą ze względu
na miejsce położenia rodzinnego domu pomocy.
3. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, standardy, rodzaj i zakres usług bytowych i opiekuńczych
świadczonych przez rodzinny dom pomocy, warunki kierowania, odpłatności
i nadzoru nad rodzinnymi domami pomocy, kierując się potrzebą zapewnienia
właściwej opieki osobom umieszczonym w rodzinnym domu pomocy.

art. 53. więcej Art. 53. 1. Osobie pełnoletniej, która ze względu na trudną sytuację życiową,
wiek, niepełnosprawność lub chorobę potrzebuje wsparcia w funkcjonowaniu
w codziennym życiu, ale nie wymaga usług w zakresie świadczonym przez jednostkę
całodobowej opieki, w szczególności osobie z zaburzeniami psychicznymi, osobie
opuszczającej pieczę zastępczą w rozumieniu przepisów o wspieraniu rodziny
i systemie pieczy zastępczej, młodzieżowy ośrodek wychowawczy, zakład dla
nieletnich, a także cudzoziemcowi, który uzyskał w Rzeczypospolitej Polskiej status
uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy udzielone
w związku z okolicznością, o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub d ustawy
z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, może być przyznane wsparcie
w mieszkaniu chronionym.
2. Mieszkanie chronione jest formą pomocy społecznej przygotowującą pod
opieką specjalistów osoby tam przebywające do prowadzenia samodzielnego życia lub
wspomagającą te osoby w codziennym funkcjonowaniu.
3. Mieszkanie chronione może być prowadzone przez każdą jednostkę
organizacyjną pomocy społecznej lub organizację pożytku publicznego i w zależności od celu udzielania wsparcia prowadzone jest jako mieszkanie chronione treningowe lub mieszkanie chronione wspierane.
4. W mieszkaniu chronionym treningowym zapewnia się usługi bytowe oraz
naukę, rozwijanie lub utrwalanie samodzielności, sprawności w zakresie samoobsługi,
pełnienia ról społecznych w integracji ze społecznością lokalną, w celu umożliwienia
prowadzenia samodzielnego życia.
5. Mieszkanie chronione wspierane przeznaczone jest dla:
1) osoby niepełnosprawnej, w szczególności osoby niepełnosprawnej fizycznie lub
osoby z zaburzeniami psychicznymi;
2) osoby w podeszłym wieku lub przewlekle chorej.
6. W mieszkaniu chronionym wspieranym zapewnia się usługi bytowe oraz
pomoc w wykonywaniu czynności niezbędnych w życiu codziennym i realizacji
kontaktów społecznych, w celu utrzymania lub rozwijania samodzielności osoby na
poziomie jej psychofizycznych możliwości.
7. Decyzję o skierowaniu do korzystania ze wsparcia w mieszkaniu chronionym
wydaje się na czas określony.
8. W stosunku do osób, które posiadają orzeczenie o znacznym lub
umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, a także w szczególnie uzasadnionych
przypadkach w stosunku do innych osób, może być wydana decyzja o skierowaniu do
korzystania ze wsparcia w mieszkaniu chronionym wspieranym na czas nieokreślony.
9. Decyzja o skierowaniu osoby do korzystania ze wsparcia w mieszkaniu
chronionym wydawana jest po dokonaniu uzgodnień pomiędzy pracownikiem
socjalnym podmiotu kierującego, pracownikiem socjalnym jednostki organizacyjnej
pomocy społecznej prowadzącej mieszkanie chronione lub organizacji pożytku
publicznego prowadzącej mieszkanie chronione a osobą ubiegającą się o skierowanie
do korzystania ze wsparcia w mieszkaniu chronionym lub jej przedstawicielem ustawowym.
10. Uzgodnienia, o których mowa w ust. 9, mają formę pisemną i dotyczą:
1) celu pobytu;
2) okresu pobytu;
3) rodzaju i zakresu świadczonego wsparcia;
4) odpłatności osoby korzystającej ze wsparcia;
5) sposobu zgłaszania planowanej nieobecności w mieszkaniu chronionym;
6) zasad i sposobu realizacji programu usamodzielniania osoby korzystającej ze
wsparcia lub programu wspierania osoby.
11. Wsparcie świadczone w mieszkaniu chronionym nie stanowi zaspokojenia
potrzeb mieszkaniowych osób lub rodzin.
12. Korzystanie ze wsparcia w mieszkaniu chronionym, prowadzonym przez
podmioty inne niż gmina, powiat lub na ich zlecenie, odbywa się na podstawie umowy
cywilnoprawnej zawartej z osobą korzystającą z pobytu w mieszkaniu chronionym
lub jej przedstawicielem ustawowym. W tym przypadku nie stosuje się ust. 7–11.
13. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, minimalne standardy usług świadczonych w mieszkaniach
chronionych oraz minimalne standardy pomieszczeń w mieszkaniu chronionym,
kierując się potrzebą zapewnienia właściwych usług i pomocy oraz uwzględniając
indywidualne potrzeby i możliwości psychofizyczne osób kierowanych do mieszkania
chronionego odpowiedniego rodzaju.

Art. 53a. 1. Wynagrodzenie za sprawowanie opieki wypłaca się w wysokości
ustalonej przez sąd. Wynagrodzenie to obliczone w stosunku miesięcznym nie może
przekraczać 1/10 przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze
przedsiębiorstw, bez wypłat nagród z zysku, ogłoszonego przez Prezesa Głównego
Urzędu Statystycznego za okres poprzedzający dzień przyznania wynagrodzenia.
2. Udzielenie świadczeń w postaci wynagrodzenia za sprawowanie opieki nie
wymaga przeprowadzenia rodzinnego wywiadu środowiskowego oraz wydania
decyzji administracyjnej.

art. 54. więcej Art. 54. 1. Osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby
lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym
życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych,
przysługuje prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej.
2. Osobę, o której mowa w ust. 1, kieruje się do domu pomocy społecznej
odpowiedniego typu, zlokalizowanego jak najbliżej miejsca zamieszkania osoby
kierowanej, z zastrzeżeniem ust. 2a, chyba że okoliczności sprawy wskazują inaczej, po uzyskaniu zgody tej osoby lub jej przedstawiciela ustawowego na umieszczenie w domu pomocy społecznej.
2a. W przypadku gdy przewidywany termin oczekiwania na umieszczenie
w domu pomocy społecznej danego typu zlokalizowanym najbliżej miejsca
zamieszkania osoby kierowanej wynosi ponad 3 miesiące, osobę, o której mowa
w ust. 1, kieruje się na jej wniosek do domu pomocy społecznej tego samego typu
zlokalizowanego jak najbliżej miejsca zamieszkania osoby kierowanej, w którym
przewidywany termin oczekiwania na umieszczenie jest krótszy niż 3 miesiące.
3. Osoba wymagająca wzmożonej opieki medycznej kierowana jest na podstawie
art. 33a ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1398, 1492, 1493 i
1578) do zakładu opiekuńczo-leczniczego lub pielęgnacyjno-opiekuńczego.
4. W przypadku gdy osoba bezwzględnie wymagająca pomocy lub jej
przedstawiciel ustawowy nie wyrażają zgody na umieszczenie w domu pomocy
społecznej lub po umieszczeniu wycofają swoją zgodę, ośrodek pomocy społecznej,
centrum usług społecznych, o którym mowa w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r.
o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych, lub dom pomocy
społecznej są obowiązane do zawiadomienia o tym właściwego sądu, a jeżeli osoba
taka nie ma przedstawiciela ustawowego lub opiekuna – prokuratora.

art. 55. więcej Art. 55. 1. Dom pomocy społecznej świadczy usługi bytowe, opiekuńcze,
wspomagające i edukacyjne na poziomie obowiązującego standardu, w zakresie
i formach wynikających z indywidualnych potrzeb osób w nim przebywających,
zwanych dalej „mieszkańcami domu”.
2. Organizacja domu pomocy społecznej, zakres i poziom usług świadczonych
przez dom uwzględnia w szczególności wolność, intymność, godność i poczucie
bezpieczeństwa mieszkańców domu oraz stopień ich fizycznej i psychicznej sprawności.
2a. Dom pomocy społecznej może określić zasady zgłaszania przez
mieszkańców domu personelowi tego domu wyjść poza jego teren.
2b. W przypadku gdy brak opieki zagraża życiu lub poważnie zagraża zdrowiu
mieszkańca domu będącego osobą z zaburzeniami psychicznymi, dyrektor lub
kierownik tego domu może ograniczyć możliwość samodzielnego opuszczania przez
tego mieszkańca terenu domu pomocy społecznej na podstawie zaświadczenia lekarza wydanego na czas oznaczony, nie dłuższy niż 6 miesięcy, wskazującego zasadność takiego ograniczenia.
2c. Ograniczenie może być wydane na czas oznaczony wskazany
w zaświadczeniu lekarza, nie dłuższy niż 6 miesięcy.
2d. Ograniczenie jest wydawane w formie pisemnej i zawiera wskazanie osoby,
której to ograniczenie dotyczy, okresu, na jaki jest wydane, uzasadnienie ograniczenia
oraz pouczenie o prawie do złożenia wniosku o uchylenie ograniczenia do sądu
opiekuńczego, w którego okręgu znajduje się dom pomocy społecznej.
2e. Ograniczenie doręcza się mieszkańcowi domu, a gdy jest on osobą
ubezwłasnowolnioną całkowicie, również jego przedstawicielowi ustawowemu.
Doręczając ograniczenie, dyrektor lub kierownik domu pomocy społecznej poucza
mieszkańca domu o prawie do złożenia wniosku o uchylenie ograniczenia.
2f. Informację o ograniczeniu dyrektor lub kierownik domu pomocy społecznej
przesyła do sądu opiekuńczego, w którego okręgu znajduje się ten dom, w terminie
3 dni od dnia doręczenia ograniczenia mieszkańcowi domu.
2g. Mieszkaniec domu, w tym również mieszkaniec ubezwłasnowolniony, jego
przedstawiciel ustawowy, małżonek, krewny w linii prostej, rodzeństwo oraz osoba
sprawująca nad nim faktyczną opiekę mogą wystąpić do sądu opiekuńczego,
w którego okręgu znajduje się dom pomocy społecznej, z wnioskiem o uchylenie ograniczenia.
2h. W sprawach określonych w ust. 2d sąd opiekuńczy orzeka niezwłocznie po
przeprowadzeniu rozprawy. Rozprawa powinna się odbyć nie później niż w terminie
14 dni od dnia wpływu wniosku o uchylenie ograniczenia.
2i. Za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie w zakresie
ograniczenia możliwości samodzielnego opuszczania terenu domu pomocy społecznej
przez jego mieszkańca odpowiedzialność ponosi podmiot prowadzący dom pomocy
społecznej lub, w przypadku domu pomocy społecznej prowadzonego na zlecenie,
odpowiedzialność solidarną ponoszą jednostka samorządu terytorialnego oraz
podmiot prowadzący dom pomocy społecznej na jej zlecenie.
3. Dom pomocy społecznej może również świadczyć usługi opiekuńcze
i specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób w nim niezamieszkujących.

art. 56. więcej Art. 56. Domy pomocy społecznej, w zależności od tego, dla kogo są
przeznaczone, dzielą się na następujące typy domów, dla:
1) osób w podeszłym wieku;
2) osób przewlekle somatycznie chorych;
3) osób przewlekle psychicznie chorych;
4) dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie;
5) dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie;
6) osób niepełnosprawnych fizycznie;
7) osób uzależnionych od alkoholu.

Art. 56a. 1. Dom pomocy społecznej może być prowadzony w jednym budynku
łącznie dla:
1) osób w podeszłym wieku oraz osób przewlekle somatycznie chorych;
2) osób przewlekle somatycznie chorych oraz osób niepełnosprawnych fizycznie;
3) osób w podeszłym wieku oraz osób niepełnosprawnych fizycznie;
4) osób dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie oraz dzieci i młodzieży
niepełnosprawnych intelektualnie.
2. Typy domów pomocy społecznej mogą być łączone w inny sposób niż
określony w ust. 1, pod warunkiem usytuowania każdego z nich w odrębnym budynku.
3. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 i 2, dom pomocy społecznej
świadczy usługi na poziomie obowiązującego standardu odpowiednio dla każdego
typu domu.

art. 57. więcej Art. 57. 1. Domy pomocy społecznej mogą prowadzić, po uzyskaniu zezwolenia wojewody:
1) jednostki samorządu terytorialnego;
2) Kościół Katolicki, inne kościoły, związki wyznaniowe oraz organizacje
społeczne, fundacje i stowarzyszenia;
3) inne osoby prawne;
4) osoby fizyczne.
2. Zezwolenie na prowadzenie domu pomocy społecznej wydaje wojewoda
właściwy ze względu na położenie domu.
3. Wojewoda wydaje zezwolenie na prowadzenie domu pomocy społecznej,
jeżeli podmiot o nie występujący:
1) spełnia warunki określone w niniejszej ustawie;
2) spełnia standardy, o których mowa w art. 55 ust. 1 i 2;
3) złoży wniosek o wydanie zezwolenia na prowadzenie domu pomocy społecznej.
3a. Wniosek o zezwolenie na prowadzenie domu pomocy społecznej zawiera:
1) nazwę podmiotu, jego siedzibę i adres, a w przypadku osoby fizycznej także
dane osobowe (imię i nazwisko, adres zamieszkania, numer PESEL, o ile osoba
taki posiada);
2) numer w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym albo
wskazanie dokumentu określającego status prawny podmiotu;
3) numer identyfikacji podatkowej (NIP);
4) numer identyfikacyjny REGON;
5) nazwę, adres i typ domu pomocy społecznej;
6) liczbę miejsc przeznaczonych dla mieszkańców domu;
7) strukturę zatrudnienia i zakres świadczonych usług przez poszczególne grupy personelu.
3b. Do wniosku o zezwolenie na prowadzenie domu pomocy społecznej należy dołączyć:
1) kopię dokumentu potwierdzającego tytuł prawny do nieruchomości, na której jest usytuowany dom;
2) dokumenty potwierdzające spełnienie wymagań określonych odrębnymi przepisami;
3) regulamin organizacyjny domu pomocy społecznej lub jego projekt;
4) w przypadku podmiotów, o których mowa w ust. 1 pkt 2–4:
a) dokumenty potwierdzające status prawny podmiotu, w przypadku gdy nie
podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze
Sądowym lub do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej,
b) informację o sposobie finansowania domu,
c) zaświadczenie, że osoba, która będzie kierowała domem jest zdolna ze
względu na stan zdrowia do kierowania domem,
d) zaświadczenie albo oświadczenie o niezaleganiu z płatnościami wobec
urzędu skarbowego i składkami do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz
e) zaświadczenie albo oświadczenie o niekaralności za przestępstwo
popełnione umyślnie osoby, która będzie kierowała domem.
3c. Oświadczenia, o których mowa w ust. 3b pkt 4 lit. d i e, składa się pod
rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Składający
oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli następującej treści: „Jestem
świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”. Klauzula
ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych
zeznań.
4. Zezwolenie wydaje się po przeprowadzeniu wizytacji obiektu, w którym
usytuowany jest dom pomocy społecznej.
5. Zezwolenie na prowadzenie domu pomocy społecznej wydaje się na czas
nieokreślony.
6. Wojewoda prowadzi rejestr domów pomocy społecznej. Wojewoda corocznie,
do dnia 30 czerwca, ogłasza rejestr domów pomocy społecznej w wojewódzkim
dzienniku urzędowym.
7. Bez zgody wojewody właściwe organy samorządu województwa, powiatu
i miasta na prawach powiatu nie mogą zmienić przeznaczenia oraz typu domu pomocy
społecznej i ośrodka wsparcia.
8. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia:
1) sposób funkcjonowania określonych typów domów pomocy społecznej
i obowiązujący standard podstawowych usług świadczonych przez domy
pomocy społecznej,
2) wzór wniosku o wydanie zezwolenia na prowadzenie domu pomocy społecznej,
3) tryb kierowania i przyjmowania osób ubiegających się o przyjęcie do domu
pomocy społecznej
– uwzględniając indywidualne potrzeby i możliwości psychofizyczne mieszkańców
domów oraz osób kierowanych do domów pomocy społecznej.

Art. 57a. 1. Jeżeli podmiot, któremu wydano zezwolenie na prowadzenie domu
pomocy społecznej:
1) przestał spełniać warunki określone w niniejszej ustawie,
2) przestał spełniać standardy, o których mowa w art. 55 ust. 1 i 2,
3) nie przedstawi na żądanie wojewody w wyznaczonym terminie aktualnych
dokumentów, oświadczeń lub informacji, o których mowa w art. 57 ust. 3b
– wojewoda wyznacza dodatkowy termin na spełnienie warunków lub standardów
albo na dostarczenie wymaganych dokumentów, oświadczeń lub informacji.
2. Po bezskutecznym upływie terminu, o którym mowa w ust. 1, wojewoda cofa
zezwolenie na prowadzenie domu pomocy społecznej.
3. W przypadku cofnięcia zezwolenia, wojewoda wykreśla dom z rejestru
domów pomocy społecznej.

art. 58. więcej Art. 58. 1. Wydatki związane z zapewnieniem całodobowej opieki mieszkańcom
oraz zaspokajaniem ich niezbędnych potrzeb bytowych i społecznych w całości
pokrywa dom pomocy społecznej.
2. Dom pomocy społecznej umożliwia i organizuje mieszkańcom pomoc
w korzystaniu ze świadczeń zdrowotnych przysługujących im na podstawie odrębnych przepisów.
3. Dom pomocy społecznej pokrywa opłaty ryczałtowe i częściową odpłatność
do wysokości limitu ceny, przewidziane w przepisach o świadczeniach opieki
zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
4. Dom pomocy społecznej może pokryć wydatki ponoszone na niezbędne usługi
pielęgnacyjne w zakresie wykraczającym poza uprawnienia wynikające z przepisów
o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

art. 59. więcej Art. 59. 1. Decyzję o skierowaniu do domu pomocy społecznej i decyzję
ustalającą opłatę mieszkańca domu za jego pobyt w domu pomocy społecznej wydaje
organ gminy właściwej dla tej osoby w dniu jej kierowania do domu pomocy
społecznej.
2. Decyzję o umieszczeniu w domu pomocy społecznej wydaje organ gminy
prowadzącej dom pomocy społecznej lub starosta powiatu prowadzącego dom
pomocy społecznej. W przypadku regionalnych domów pomocy społecznej decyzję
wydaje marszałek województwa, z zastrzeżeniem ust. 5.
3. W razie niemożności umieszczenia w domu pomocy społecznej z powodu
braku wolnych miejsc, powiadamia się osobę o wpisaniu na listę oczekujących oraz
o przewidywanym terminie oczekiwania na umieszczenie w domu pomocy
społecznej.
4. Przepisy ust. 1–3 stosuje się do domów pomocy społecznej prowadzonych na
zlecenie organów jednostek samorządu terytorialnego.
5. W przypadku regionalnego domu pomocy społecznej finansowanego
z dochodów własnych samorządu województwa decyzję o skierowaniu wydaje organ
gminy, a decyzję o umieszczeniu i opłacie mieszkańca domu za jego pobyt w tym
domu wydaje marszałek województwa na podstawie art. 61 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 1,
przy czym art. 64, art. 64a i art. 64b stosuje się odpowiednio.
6. W przypadku regionalnego domu pomocy społecznej, o którym mowa
w art. 56 pkt 7, decyzję o skierowaniu do domu pomocy społecznej i decyzję
ustalającą opłatę mieszkańca domu za jego pobyt w domu pomocy społecznej wydaje
organ gminy właściwej dla tej osoby w dniu jej kierowania do domu pomocy
społecznej. Decyzję o umieszczeniu w regionalnym domu pomocy społecznej wydaje
marszałek województwa.
7. Decyzję o skierowaniu oraz o umieszczeniu w domu pomocy społecznej,
o którym mowa w art. 56 pkt 7, wydaje się na czas określony nie dłuższy niż
12 miesięcy, z możliwością przedłużenia do 18 miesięcy w uzasadnionych
przypadkach.

art. 60. więcej Art. 60. 1. Pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny do wysokości
średniego miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca, z zastrzeżeniem ust. 3.
2. Średni miesięczny koszt utrzymania mieszkańca:
1) w domu pomocy społecznej o zasięgu gminnym – ustala wójt (burmistrz,
prezydent miasta) i ogłasza w wojewódzkim dzienniku urzędowym, nie później
niż do dnia 31 marca każdego roku;
2) w domu pomocy społecznej o zasięgu powiatowym – ustala starosta i ogłasza
w wojewódzkim dzienniku urzędowym, nie później niż do dnia 31 marca
każdego roku;
3) w regionalnym domu pomocy społecznej – ustala marszałek województwa
i ogłasza w wojewódzkim dzienniku urzędowym, nie później niż do dnia
31 marca każdego roku.
3. Ogłoszony średni miesięczny koszt utrzymania mieszkańca w domu pomocy
społecznej, o którym mowa w ust. 2, może być niższy niż obliczony zgodnie z art. 6
pkt 15, jednak pod warunkiem zapewnienia realizacji zadań na poziomie
obowiązującego standardu.
4. Ogłoszenie, o którym mowa w ust. 2, stanowi podstawę do ustalenia
odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej od następnego miesiąca przypadającego po miesiącu, w którym zostało opublikowane. Do tego czasu
odpłatność za pobyt w domu pomocy społecznej ustala się na podstawie ogłoszenia z roku poprzedniego.
5. W domu pomocy społecznej, który rozpoczął działalność, średni miesięczny
koszt utrzymania mieszkańca ustala się w wysokości średniej wojewódzkiej kwoty
średniego kosztu utrzymania w domach pomocy społecznej danego typu, a jeżeli
takiego typu nie ma na terenie województwa, średni miesięczny koszt utrzymania
mieszkańca ustala się w wysokości średniej wojewódzkiej kwoty średniego kosztu
utrzymania w domach pomocy społecznej.
6. W celu ustalenia średniego miesięcznego kosztu utrzymania w domu pomocy
społecznej, który nie był prowadzony przez cały rok kalendarzowy, kwotę kosztów
działalności domu wynikającą z utrzymania mieszkańców z roku poprzedniego dzieli
się przez średnią miesięczną liczbę mieszkańców przebywających w domu pomocy
społecznej oraz liczbę miesięcy w roku przypadających po miesiącu wydania
zezwolenia na prowadzenie domu.

art. 61. więcej Art. 61. 1. Obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy
społecznej są w kolejności:
1) mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy
z dochodów dziecka,
2) małżonek, zstępni przed wstępnymi,
3) gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej
– przy czym osoby i gmina określone w pkt 2 i 3 nie mają obowiązku wnoszenia opłat,
jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność.
2. Opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej wnoszą:
1) mieszkaniec domu, nie więcej jednak niż 70% swojego dochodu, a w przypadku
osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka, nie więcej niż
70% tego dochodu;
2) małżonek, zstępni przed wstępnymi – zgodnie z umową zawartą w trybie art. 103 ust. 2:
a) w przypadku osoby samotnie gospodarującej, jeżeli dochód jest wyższy niż
300% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, jednak
kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż
300% tego kryterium,
b) w przypadku osoby w rodzinie, jeżeli posiadany dochód na osobę jest
wyższy niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, z tym że
kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż
300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie;
3) gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej –
w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy
społecznej a opłatami wnoszonymi przez osoby, o których mowa w pkt 1 i 2.
2a. Opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej mogą wnosić osoby
niewymienione w ust. 2.
2b. W przypadku, o którym mowa w ust. 2a, gmina wnosi opłatę w wysokości
różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatami
wnoszonymi przez osoby, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 2a.
2c. W przypadku, o którym mowa w ust. 2a, art. 103 ust. 2 stosuje się odpowiednio.
2d. W przypadku odmowy przez osoby, o których mowa w ust. 1 pkt 2, zawarcia
umowy, o której mowa w art. 103 ust. 2, wysokość ich opłaty za pobyt mieszkańca
domu w domu pomocy społecznej ustala w drodze decyzji organ gminy właściwej
zgodnie z art. 59 ust. 1, z uwzględnieniem ograniczeń, o których mowa w ust. 2 pkt 2
i art. 103 ust. 2.
2e. W przypadku odmowy przez osoby, o których mowa w ust. 1 pkt 2, zawarcia
umowy, o której mowa w art. 103 ust. 2, oraz niewyrażenia zgody na przeprowadzenie
rodzinnego wywiadu środowiskowego, wysokość ich opłaty za pobyt mieszkańca
domu w domu pomocy społecznej ustala, w drodze decyzji, organ gminy właściwej
zgodnie z art. 59 ust. 1, w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania
w domu pomocy społecznej a opłatą wnoszoną przez mieszkańca domu i opłatami
wnoszonymi przez inne osoby obowiązane, o których mowa w ust. 1 pkt 2.
2f. Wysokość opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej,
o której mowa w ust. 2e, ustala się proporcjonalnie do liczby osób obowiązanych do jej wnoszenia.
3. W przypadku niewywiązywania się osób, o których mowa w ust. 2 pkt 1 i 2
oraz ust. 2a, z obowiązku opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy
społecznej, ustalonego w decyzji lub umowie, o której mowa w art. 103 ust. 2, opłaty
te zastępczo wnosi gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej. Wydatki gminy podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu
egzekucyjnym w administracji. Przepis art. 104 ust. 3–8 stosuje się odpowiednio.
4. Dochód mieszkańca domu podejmującego pracę ze wskazań terapeutyczno-
-rehabilitacyjnych lub uczestniczącego w warsztatach terapii zajęciowej, stanowiący
podstawę naliczania opłaty, zmniejsza się o 50% kwoty otrzymywanej z tytułu
wynagrodzenia za tę pracę lub o kwotę odpowiadającą wysokości kieszonkowego
wypłacanego z tytułu uczestnictwa w tych warsztatach.

art. 62. więcej Art. 62. 1. Mieszkaniec domu wnosi opłatę do kasy domu lub na jego rachunek
bankowy. Za jego zgodą opłata może być potrącana:
1) z emerytury lub renty mieszkańca domu – przez właściwy organ emerytalno-
-rentowy, zgodnie z odrębnymi przepisami;
2) z zasiłku stałego mieszkańca domu – przez ośrodek pomocy społecznej albo
centrum usług społecznych, o którym mowa w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r.
o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych, dokonujące
wypłaty świadczenia; opłatę za pobyt ośrodek pomocy społecznej albo centrum
usług społecznych przekazują na rachunek bankowy domu pomocy społecznej.
2. Osoby, o których mowa w art. 61 ust. 1 pkt 2 i ust. 2a, wnoszą opłatę ustaloną
zgodnie z art. 61 ust. 2 pkt 2 i ust. 2c do kasy lub na rachunek bankowy gminy, z której
mieszkaniec domu został skierowany; opłatę tę gmina wraz z opłatą, o której mowa
w art. 61 ust. 2 pkt 3, przekazuje na rachunek bankowy właściwego domu pomocy społecznej.
3. Opłaty, o których mowa w ust. 1 i 2, przeznacza się na utrzymanie domu
pomocy społecznej.

art. 63. więcej Art. 63. 1. Mieszkaniec domu, a także inna osoba obowiązana do wnoszenia
opłat za pobyt w domu pomocy społecznej, jeżeli mieszkaniec domu przebywa u tej
osoby, nie ponoszą opłat za okres nieobecności mieszkańca domu nieprzekraczającej
21 dni w roku kalendarzowym.
2. Za małoletniego mieszkańca domu nie wnosi się opłaty z jego dochodu
i dochodu osób obowiązanych do wnoszenia opłaty w okresie jego nieobecności
nieprzekraczającej 70 dni w roku kalendarzowym, jeżeli w tym czasie przebywa
w domu rodzinnym.

art. 64. więcej Art. 64. Osoby wnoszące opłatę lub obowiązane do wnoszenia opłaty za pobyt
mieszkańca domu w domu pomocy społecznej można zwolnić z tej opłaty częściowo
lub całkowicie, na ich wniosek, po przeprowadzeniu rodzinnego wywiadu
środowiskowego, w szczególności jeżeli:
1) wnoszą opłatę za pobyt innych członków rodziny w domu pomocy społecznej,
ośrodku wsparcia lub innej placówce;
2) występują uzasadnione okoliczności, zwłaszcza długotrwała choroba,
bezrobocie, niepełnosprawność, śmierć członka rodziny, straty materialne
powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych;
3) małżonkowie, zstępni, wstępni utrzymują się z jednego świadczenia lub
wynagrodzenia;
4) osoba obowiązana do wnoszenia opłaty jest w ciąży lub samotnie wychowuje
dziecko;
5) osoba obowiązana do wnoszenia opłaty lub jej rodzic przebywała w rodzinie
zastępczej, rodzinnym domu dziecka lub placówce opiekuńczo-wychowawczej,
na podstawie orzeczenia sądu o ograniczeniu władzy rodzicielskiej osobie
kierowanej do domu pomocy społecznej lub mieszkańcowi domu;
6) osoba obowiązana do wnoszenia opłaty przedstawi wyrok sądu oddalający
powództwo o alimenty na rzecz osoby kierowanej do domu pomocy społecznej
lub mieszkańca domu.

Art. 64a. Osobę obowiązaną do wnoszenia opłaty za pobyt mieszkańca domu
w domu pomocy społecznej zwalnia się całkowicie z tej opłaty, na jej wniosek, pod
warunkiem że przedstawi prawomocne orzeczenie sądu o pozbawieniu rodzica władzy
rodzicielskiej nad tą osobą i oświadczy, że władza rodzicielska nie została
przywrócona albo prawomocne orzeczenie sądu o skazaniu za umyślne przestępstwo
popełnione z użyciem przemocy na szkodę osoby obowiązanej do wnoszenia opłaty,
jej małoletniego rodzeństwa lub jej rodzica. Zwolnienia te obejmują zstępnych osoby
zwolnionej z opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej.

Art. 64b. 1. Członków Korpusu Weteranów Walk o Niepodległość
Rzeczypospolitej Polskiej, o których mowa w art. 6² ust. 2 ustawy z dnia 24 stycznia
1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji
wojennych i okresu powojennego, obowiązanych do wnoszenia opłaty za swój pobyt w domu pomocy społecznej można zwolnić, na ich wniosek albo z urzędu, całkowicie
albo częściowo z opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej.
2. Przy podejmowaniu decyzji o całkowitym albo częściowym zwolnieniu
członka Korpusu Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej
z opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej albo o odmowie zwolnienia organ bierze
pod uwagę możliwości i sytuację finansową gminy.

art. 65. więcej Art. 65. 1. Do domów pomocy społecznej prowadzonych przez podmioty
niepubliczne, o których mowa w art. 57 ust. 1 pkt 2–4, jeżeli nie są one prowadzone
na zlecenie organu jednostki samorządu terytorialnego, nie stosuje się art. 59–64b.
2. W przypadku braku miejsc w domu pomocy społecznej o zasięgu gminnym
lub powiatowym gmina może kierować osoby tego wymagające do domu pomocy
społecznej, który nie jest prowadzony na zlecenie wójta (burmistrza, prezydenta
miasta) lub starosty. W takim przypadku stosuje się odpowiednio art. 59 ust. 1
i art. 61–64b, z tym że wysokość opłaty za pobyt w takim domu określa umowa
zawarta przez gminę z podmiotem prowadzącym dom.

art. 66. więcej Art. 66. Rada gminy może określić, w drodze uchwały, dla osób, o których
mowa w art. 61 ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 2a, korzystniejsze warunki ustalania opłat za
pobyt w domu pomocy społecznej o zasięgu gminnym, częściowego lub całkowitego
zwolnienia z tych opłat, zwrotu należności za okres nieobecności osoby w domu.

art. 67. więcej Art. 67. 1. Działalność gospodarcza w zakresie prowadzenia placówki
zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub
osobom w podeszłym wieku może być prowadzona po uzyskaniu zezwolenia wojewody.
1a. Uzyskania zezwolenia, o którym mowa w ust. 1, wymaga również
prowadzenie placówki zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym,
przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku przez usługodawcę z państwa
członkowskiego w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2020 r. poz. 1252).
2. Wojewoda wydaje zezwolenie, jeżeli podmiot o nie występujący:
1) spełnia warunki określone w niniejszej ustawie;
2) spełnia standardy, o których mowa w art. 68;
3) przedstawi:
a) wniosek o zezwolenie,
b) dokumenty potwierdzające tytuł prawny do nieruchomości, na której jest
usytuowany dom,
c) zaświadczenie organu nadzoru budowlanego potwierdzające możliwość
użytkowania obiektu budowlanego określonego w kategorii XI załącznika
do ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2020 r. poz. 1333),
d) koncepcję prowadzenia placówki,
e) informację o sposobie finansowania placówki i niezaleganiu z płatnościami
wobec urzędu skarbowego i składkami do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,
f) informację z Krajowego Rejestru Karnego o niekaralności osoby, która
będzie kierowała placówką, i zaświadczenie, że ze względu na stan zdrowia
jest ona zdolna do prowadzenia placówki,
g) oświadczenie, że nie został prawomocnie ukarany za czyny, o których
mowa w art. 130 ust. 4–6, w okresie 5 lat poprzedzających dzień złożenia
wniosku o wydanie zezwolenia na prowadzenie placówki;
4) nie został prawomocnie ukarany za czyny, o których mowa w art. 130 ust. 4–6,
w okresie 5 lat poprzedzających dzień złożenia wniosku o wydanie zezwolenia
na prowadzenie placówki.
2a. Oświadczenie, o którym mowa w ust. 2 pkt 3 lit. g, składa się pod rygorem
odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Składający
oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli o następującej treści:
„Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”.
Klauzula ta zastępuje pouczenie organu uprawnionego do odebrania oświadczenia
o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.
3. Wojewoda prowadzi rejestr placówek, o których mowa w ust. 1. Rejestr jest jawny.
3a. Jeżeli podmiot, któremu wydano zezwolenie na prowadzenie placówki,
o której mowa w ust. 1:
1) przestał spełniać warunki określone w ustawie,
2) przestał spełniać standardy, o których mowa w art. 68,
3) nie przedstawi na żądanie wojewody w wyznaczonym terminie aktualnych
dokumentów, o których mowa w ust. 2 pkt 3
– wojewoda wyznacza dodatkowy termin na spełnienie warunków lub standardów
albo na dostarczenie wymaganych dokumentów.
3b. Po bezskutecznym upływie terminu, o którym mowa w ust. 3a, wojewoda
cofa zezwolenie na prowadzenie placówki.
3c. W przypadku cofnięcia zezwolenia wojewoda wykreśla placówkę z rejestru,
o którym mowa w ust. 3.
4. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, tryb postępowania w sprawach dotyczących wydawania i cofania
zezwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie prowadzenia placówki
zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub
osobom w podeszłym wieku i wzór wniosku o zezwolenie, uwzględniając
konieczność zapewnienia właściwej opieki osobom przebywającym w takich placówkach.

art. 68. więcej Art. 68. 1. Opieka w placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom
niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku polega na
świadczeniu przez całą dobę usług:
1) opiekuńczych zapewniających:
a) udzielanie pomocy w podstawowych czynnościach życiowych,
b) pielęgnację, w tym pielęgnację w czasie choroby,
c) opiekę higieniczną,
d) niezbędną pomoc w załatwianiu spraw osobistych,
e) kontakty z otoczeniem;
2) bytowych zapewniających:
a) miejsce pobytu,
b) wyżywienie,
c) utrzymanie czystości.
2. Sposób świadczenia usług powinien uwzględniać stan zdrowia, sprawność
fizyczną i intelektualną oraz indywidualne potrzeby i możliwości osoby
przebywającej w placówce, a także prawa człowieka, w tym w szczególności prawo
do godności, wolności, intymności i poczucia bezpieczeństwa.
2a. W przypadku gdy brak opieki zagraża życiu lub poważnie zagraża zdrowiu
osoby przebywającej w placówce, będącej osobą z zaburzeniami psychicznymi, osoba
kierująca tą placówką może ograniczyć możliwość samodzielnego opuszczania przez
tę osobę terenu placówki na podstawie zaświadczenia lekarza wydanego na czas
oznaczony, nie dłuższy niż 6 miesięcy, wskazującego zasadność takiego ograniczenia.
2b. Ograniczenie może być wydane na czas oznaczony wskazany
w zaświadczeniu lekarza, nie dłuższy niż 6 miesięcy.
2c. Ograniczenie jest wydawane w formie pisemnej i zawiera wskazanie osoby,
której to ograniczenie dotyczy, okresu, na jaki jest wydane, uzasadnienie ograniczenia
oraz pouczenie o prawie do złożenia wniosku o uchylenie ograniczenia do sądu
opiekuńczego, w którego okręgu znajduje się placówka.
2d. Ograniczenie doręcza się osobie przebywającej w placówce, a gdy jest ona
osobą ubezwłasnowolnioną całkowicie, również jej przedstawicielowi ustawowemu.
Doręczając ograniczenie, osoba kierująca placówką poucza osobę w niej
przebywającą o prawie do złożenia wniosku o uchylenie ograniczenia.
2e. Informację o ograniczeniu osoba kierująca placówką przesyła do sądu
opiekuńczego, w którego okręgu znajduje się placówka, w terminie 3 dni od dnia
doręczenia ograniczenia osobie przebywającej w placówce.
2f. Osoba przebywająca w placówce, w tym również osoba
ubezwłasnowolniona, jej przedstawiciel ustawowy, małżonek, krewny w linii prostej,
rodzeństwo oraz osoba sprawująca nad nią faktyczną opiekę mogą wystąpić do sądu
opiekuńczego, w którego okręgu znajduje się placówka, z wnioskiem o uchylenie
ograniczenia.
2g. W sprawach określonych w ust. 2c sąd opiekuńczy orzeka niezwłocznie po
przeprowadzeniu rozprawy. Rozprawa powinna się odbyć nie później niż w terminie
14 dni od dnia wpływu wniosku o uchylenie ograniczenia.
2h. Za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie w zakresie
ograniczenia możliwości samodzielnego opuszczania terenu placówki przez osobę
w niej przebywającą odpowiedzialność ponosi podmiot prowadzący placówkę.
3. Usługi opiekuńcze powinny zapewniać:
1) pomoc w czynnościach życia codziennego, w miarę potrzeby pomoc w ubieraniu
się, jedzeniu, myciu i kąpaniu;
2) organizację czasu wolnego;
3) pomoc w zakupie odzieży i obuwia;
4) pielęgnację w chorobie oraz pomoc w korzystaniu ze świadczeń zdrowotnych.
4. Miejsce pobytu powinno spełniać następujące warunki:
1) budynek i jego otoczenie – bez barier architektonicznych;
2) w budynkach wielokondygnacyjnych bez dźwigów osobowych – pokoje
mieszkalne oraz pomieszczenia wymienione w ust. 5 usytuowane na parterze;
3) pokoje mieszkalne – nie więcej niż trzyosobowe, z tym że:
a) pokój jednoosobowy – nie mniejszy niż 9 m2
,
b) pokój dwu- i trzyosobowy – o powierzchni nie mniejszej niż po 6 m2 na
osobę,
c) pokoje mieszkalne – wyposażone w łóżko lub tapczan, szafę, stół, krzesła
i szafkę nocną dla każdej osoby,
d) pokój mieszkalny uznaje się za spełniający wymaganą normę, o której
mowa w lit. a i b, jeśli odstępstwo od wymaganej powierzchni nie jest
większe niż 5%.
4a. Jeżeli pokój zajmują wyłącznie osoby leżące może być on czteroosobowy,
a jego powierzchnia nie może być mniejsza niż 6 m2 na osobę. Pokój uznaje się za
spełniający wymaganą normę jeśli odstępstwo od wymaganej powierzchni nie jest
większe niż 5%.
5. Placówka, o której mowa w ust. 1, powinna posiadać:
1) pokój dziennego pobytu służący jako jadalnia;
2) pomieszczenie pomocnicze do prania i suszenia;
3) jedną łazienkę dla nie więcej niż pięciu osób i jedną toaletę dla nie więcej niż
czterech osób, wyposażone w uchwyty ułatwiające osobom mniej sprawnym
korzystanie z tych pomieszczeń, z tym że jeśli liczba osób leżących przekracza 50% ogólnej liczby mieszkańców, dopuszcza się zmniejszenie liczby tych pomieszczeń o 25%.
5a. Placówki mieszczące się w budynkach wpisanych do rejestru zabytków są
obowiązane spełnić warunki, o których mowa w ust. 4 i 5, w zakresie, w jakim nie
narusza to przepisów ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad
zabytkami (Dz. U. z 2020 r. poz. 282, 782 i 1378).
6. Placówka, o której mowa w ust. 1, powinna zapewnić:
1) co najmniej 3 posiłki dziennie, w tym posiłki dietetyczne, zgodnie ze
wskazaniem lekarza;
2) przerwę między posiłkami nie krótszą niż 4 godziny, przy czym ostatni posiłek
nie powinien być podawany wcześniej niż o godzinie 18;
3) dostęp do drobnych posiłków i napojów między posiłkami;
4) możliwość spożywania posiłków w pokoju mieszkalnym, w razie potrzeby karmienie;
5) środki higieny osobistej, środki czystości, przybory toaletowe i inne przedmioty
niezbędne do higieny osobistej;
6) sprzątanie pomieszczeń, w miarę potrzeby, nie rzadziej niż raz dziennie.
7. Wymóg, o którym mowa w ust. 4 pkt 2, nie ma zastosowania do placówek,
w których przebywa nie więcej niż 5 osób, jeżeli placówki te są wyposażone
w urządzenie do przemieszczania osób niepełnosprawnych, a łazienki i toalety
znajdują się na tej samej kondygnacji, na której znajdują się pokoje mieszkalne.
8. W jednym budynku placówki nie może przebywać więcej niż 100 osób,
którym jest zapewniana opieka całodobowa.

Art. 68a. Podmiot prowadzący placówkę zapewniającą całodobową opiekę
osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku jest obowiązany:
1) prowadzić szczegółową dokumentację osób przebywających w placówce, zawierającą:
a) umowę o świadczenie usług w placówce,
b) dane identyfikacyjne osób przebywających w placówce, takie jak: imię
i nazwisko, miejsce zamieszkania, numer PESEL lub numer dokumentu
potwierdzającego tożsamość osoby w przypadku braku numeru PESEL,
c) imię i nazwisko opiekuna prawnego lub kuratora osoby przebywającej
w placówce, jeżeli został ustanowiony,
d) informacje dotyczące stanu zdrowia osoby przebywającej w placówce,
w szczególności:
– informacje o wydanych orzeczeniach,
– zalecenia lekarskie,
– ewidencję przypadków korzystania ze świadczeń zdrowotnych na
terenie placówki, ze wskazaniem daty i zakresu tych świadczeń oraz
danych świadczeniodawcy udzielającego świadczeń zdrowotnych,
– ewidencję przypadków stosowania na terenie placówki przymusu
bezpośredniego, ze wskazaniem daty i zakresu tego środka,
e) dane kontaktowe, takie jak: adres zamieszkania i numer telefonu najbliższej
rodziny, opiekuna prawnego lub innych osób wskazanych przez osobę
przebywającą w placówce,
f) postanowienia sądu opiekuńczego w przedmiocie udzielenia zezwolenia na
umieszczenie w placówce – w przypadku osób ubezwłasnowolnionych
całkowicie,
g) zaświadczenia lekarza wskazujące zasadność ograniczenia osobom
przebywającym w placówce możliwości samodzielnego opuszczania terenu
placówki,
h) ograniczenia możliwości samodzielnego opuszczania terenu placówki,
i) orzeczenia sądu opiekuńczego dotyczące ograniczenia możliwości
samodzielnego opuszczania terenu placówki;
2) umieścić w widocznym miejscu na budynku, w którym prowadzi placówkę,
tablicę informacyjną zawierającą informację o rodzaju posiadanego zezwolenia
oraz numer wpisu do rejestru placówek zapewniających całodobową opiekę
osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym
wieku;
3) umieścić na tablicy ogłoszeń znajdującej się w widocznym miejscu w budynku,
w którym prowadzi placówkę, informacje dotyczące:
a) zakresu działalności prowadzonej w placówce,
b) podmiotu prowadzącego placówkę, w tym informacje o siedzibie lub
miejscu zamieszkania podmiotu;
4) do wykonywania czynności, o których mowa w art. 68 ust. 1 pkt 1, zatrudniać
osoby posiadające kwalifikacje niezbędne do wykonywania zawodu lekarza,
pielęgniarki, ratownika medycznego, opiekuna w domu pomocy społecznej,
opiekuna osoby starszej, asystenta osoby niepełnosprawnej, opiekunki
środowiskowej, opiekuna medycznego albo osoby posiadające udokumentowane
co najmniej 2-letnie doświadczenie zawodowe polegające na świadczeniu usług
opiekuńczych osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom
w podeszłym wieku oraz ukończone szkolenie z zakresu udzielania pierwszej
pomocy;
5) zatrudniać osoby, o których mowa w pkt 4, w wymiarze nie mniej niż
1/3 pełnego wymiaru czasu pracy na jedną osobę przebywającą w placówce, nie
mniej niż w wymiarze 4,5 pełnego wymiaru czasu pracy, z tym że czas pracy
osoby fizycznej prowadzącej placówkę, spełniającej warunki, o których mowa
w pkt 4, zalicza się w wymiarze 1/2 pełnego wymiaru czasu pracy,
a w przypadku prowadzenia więcej niż jednej placówki zalicza się w wymiarze
1/2 pełnego wymiaru czasu pracy tylko w jednej placówce.

Art. 68b. W placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom
niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku może być
zapewniana opieka wyłącznie osobom pełnoletnim.

Art. 68c. Osoba ubezwłasnowolniona całkowicie może być umieszczona
w placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym,
przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku za pisemną zgodą jej
przedstawiciela ustawowego. Przedstawiciel ustawowy wyraża zgodę po uzyskaniu
zezwolenia sądu opiekuńczego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania
osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie.

art. 69. więcej Art. 69. 1. W przypadku prowadzenia przez podmioty, o których mowa
w art. 57 ust. 1 pkt 2, w ramach działalności statutowej, placówek zapewniających
całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom
w podeszłym wieku, stosuje się art. 67 ust. 1–3c i art. 68–68c.
2. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, tryb postępowania w sprawach dotyczących wydawania i cofania
zezwoleń na prowadzenie placówki zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku i wzór wniosku o zezwolenie, uwzględniając konieczność zapewnienia właściwej opieki
osobom przebywającym w takich placówkach.

art. 70. więcej Art. 70. (uchylony).

art. 71. więcej Art. 71. (uchylony).

art. 72. więcej Art. 72. (uchylony).

art. 73. więcej Art. 73. (uchylony).

art. 74. więcej Art. 74. (uchylony).

art. 75. więcej Art. 75. (uchylony).

art. 76. więcej Art. 76. (uchylony).

art. 77. więcej Art. 77. (uchylony).

art. 78. więcej Art. 78. (uchylony).

Art. 78a. (uchylony).

Art. 78b. (uchylony).

Art. 78c. (uchylony).

Art. 78d. (uchylony).

art. 79. więcej Art. 79. (uchylony).

art. 80. więcej Art. 80. (uchylony).

Art. 80a. (uchylony).

art. 81. więcej Art. 81. (uchylony).

art. 82. więcej Art. 82. (uchylony).

art. 83. więcej Art. 83. (uchylony).

art. 84. więcej Art. 84. (uchylony).

art. 85. więcej Art. 85. (uchylony).

Art. 85a. (uchylony).

Art. 85b. (uchylony).

Art. 85c. (uchylony).

Art. 85d. (uchylony).

Art. 85e. (uchylony).

Art. 85f. (uchylony).

art. 86. więcej Art. 86. (uchylony).

Art. 86a. (uchylony).

art. 87. więcej Art. 87. (uchylony).

Art. 87a. (uchylony).

art. 88. więcej Art. 88. 1. Osoba pełnoletnia opuszczająca dom pomocy społecznej dla dzieci
i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, dom dla matek z małoletnimi dziećmi
i kobiet w ciąży oraz schronisko dla nieletnich, zakład poprawczy, specjalny ośrodek
szkolno-wychowawczy, specjalny ośrodek wychowawczy, młodzieżowy ośrodek
socjoterapii zapewniający całodobową opiekę i młodzieżowy ośrodek wychowawczy,
zwana dalej „osobą usamodzielnianą”, zostaje objęta pomocą mającą na celu jej
życiowe usamodzielnienie i integrację ze środowiskiem przez pracę socjalną, a także pomocą:
1) pieniężną na usamodzielnienie;
2) pieniężną na kontynuowanie nauki;
3) w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, w tym w mieszkaniu chronionym;
4) w uzyskaniu zatrudnienia;
5) na zagospodarowanie – w formie rzeczowej.
2. Pomoc, o której mowa w ust. 1, przysługuje osobie usamodzielnianej,
w przypadku gdy skierowanie na pobyt całodobowy do domu pomocy społecznej,
specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego, specjalnego ośrodka wychowawczego
albo młodzieżowego ośrodka socjoterapii zapewniającego całodobową opiekę
nastąpiło na podstawie orzeczenia sądu.
3. Pomoc pieniężna na usamodzielnienie i pomoc pieniężna na kontynuowanie
nauki przysługuje osobie, która przebywała w domu pomocy społecznej, schronisku
dla nieletnich, zakładzie poprawczym, specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym,
specjalnym ośrodku wychowawczym, młodzieżowym ośrodku socjoterapii
zapewniającym całodobową opiekę albo młodzieżowym ośrodku wychowawczym co
najmniej rok.
4. Pomoc, o której mowa w ust. 1, przysługuje osobie usamodzielnianej
opuszczającej dom pomocy społecznej, specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy
albo specjalny ośrodek wychowawczy, w przypadku gdy osoba ta jest zdolna do
samodzielnej egzystencji.
5. Pomoc, o której mowa w ust. 1, przysługuje osobie opuszczającej dom dla
matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, jeżeli bezpośrednio przed przyjęciem
do takiego domu przebywała co najmniej rok w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu
dziecka, placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo-
-terapeutycznej, w domu pomocy społecznej, w schronisku dla nieletnich, w zakładzie
poprawczym, w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, w specjalnym
ośrodku wychowawczym, w młodzieżowym ośrodku socjoterapii zapewniającym
całodobową opiekę albo w młodzieżowym ośrodku wychowawczym.
6. Warunkiem uzyskania pomocy, o której mowa w ust. 1, jest zobowiązanie się
osoby usamodzielnianej do realizacji indywidualnego programu usamodzielnienia,
opracowanego wspólnie z opiekunem usamodzielnienia, zatwierdzonego przez
kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie.
7. W realizacji indywidualnego programu usamodzielnienia osobę
usamodzielnianą wspiera opiekun usamodzielnienia, którym może być pracownik
socjalny powiatowego centrum pomocy rodzinie, wychowawca, psycholog lub
pracownik socjalny domu pomocy społecznej, schroniska dla nieletnich, zakładu
poprawczego, specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego, specjalnego ośrodka
wychowawczego, młodzieżowego ośrodka socjoterapii zapewniającego całodobową
opiekę, młodzieżowego ośrodka wychowawczego, albo inna osoba wskazana przez
osobę usamodzielnianą.
8. W przypadku, gdy osoba usamodzielniana otrzymuje pomoc dla osób
usamodzielnianych w rozumieniu przepisów o wspieraniu rodziny i systemie pieczy
zastępczej pomoc, o której mowa w ust. 1, nie przysługuje.

art. 89. więcej Art. 89. 1. Wysokość pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki i pomocy
pieniężnej na usamodzielnienie oraz wartość pomocy na zagospodarowanie w formie
rzeczowej ustala się od kwoty 1647 zł, zwanej dalej „podstawą”.
2. Pomoc pieniężna na kontynuowanie nauki w wysokości 30% podstawy
miesięcznie przysługuje osobie usamodzielnianej kontynuującej naukę w szkole
podstawowej, szkole ponadpodstawowej, szkole wyższej, na kursach, jeśli ich
ukończenie jest zgodne z indywidualnym programem usamodzielnienia, w zakładzie
kształcenia nauczycieli lub u pracodawcy w celu przygotowania zawodowego.
3. Pomoc, o której mowa w ust. 2, przyznaje się na czas nauki, do czasu jej
ukończenia, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez osobę usamodzielnianą 25 lat.
4. (uchylony)
5. Pomoc pieniężna na usamodzielnienie i pomoc pieniężna na kontynuowanie
nauki przysługuje osobie usamodzielnianej:
1) samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza 200% kwoty kryterium
dochodowego na osobę samotnie gospodarującą;
2) w rodzinie, w której dochód na osobę nie przekracza 200% kwoty kryterium
dochodowego na osobę w rodzinie.
6. W przypadku gdy osoba usamodzielniana kontynuuje naukę, pomoc pieniężną
na usamodzielnienie wypłaca się po ukończeniu nauki. W uzasadnionych przypadkach
starosta może wypłacić pomoc pieniężną na usamodzielnienie w trakcie trwania nauki.
7. Przyznania pomocy pieniężnej na usamodzielnienie i pomocy pieniężnej na
kontynuowanie nauki można odmówić w przypadku, gdy:
1) istnieje uzasadnione przypuszczenie, że pomoc pieniężna zostanie wykorzystana
niezgodnie z celem, na jaki została przyznana;
2) osoba usamodzielniana przed osiągnięciem pełnoletności opuściła samowolnie
dom pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
intelektualnie, dom dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży lub
schronisko dla nieletnich, zakład poprawczy, specjalny ośrodek szkolno-
-wychowawczy, specjalny ośrodek wychowawczy, młodzieżowy ośrodek
socjoterapii zapewniający całodobową opiekę lub młodzieżowy ośrodek wychowawczy;
3) osoba usamodzielniana porzuci naukę umożliwiającą jej przygotowanie
zawodowe i nie podejmie zatrudnienia;
4) osoba usamodzielniana porzuci pracę i uchyla się od podjęcia proponowanego
jej zatrudnienia;
5) osoba usamodzielniana została skazana prawomocnym wyrokiem za popełnienie
przestępstwa z winy umyślnej.
8. Pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki zaprzestaje się udzielać
w przypadku, gdy osoba usamodzielniana:
1) kontynuuje naukę w szkole ponadpodstawowej lub szkole wyższej, która
zapewnia nieodpłatną naukę i nieodpłatne pełne utrzymanie lub
2) bez uzasadnionych powodów zmieniła trzykrotnie na tym samym poziomie
kształcenia szkołę lub szkołę wyższą, o których mowa w pkt 1.
9. Pomoc pieniężną na usamodzielnienie i pomoc pieniężną na kontynuowanie
nauki można zawiesić w przypadku, gdy:
1) wystąpiły szczególne okoliczności związane z tokiem nauki, stanem zdrowia lub
zdarzeniem losowym dotyczącym osoby usamodzielnianej;
2) nastąpiła przerwa w kontynuowaniu nauki przez osobę usamodzielnianą
w okresie między ukończeniem przez nią szkoły niższego stopnia
a rozpoczęciem nauki w szkole wyższego stopnia;
3) stwierdzi się marnotrawienie przyznanej pomocy;
4) osoba usamodzielniana nie realizuje programu usamodzielnienia.
10. Pomoc pieniężną na usamodzielnienie i pomoc pieniężną na kontynuowanie
nauki zawiesza się, w przypadku gdy przeciwko osobie usamodzielnianej wszczęto
postępowanie karne o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego, do czasu
prawomocnego zakończenia postępowania.
11. Jeżeli po upływie okresu zawieszenia pomocy pieniężnej na
usamodzielnienie i pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki przyczyny jej
zawieszenia nie ustąpiły, następuje odmowa udzielenia pomocy.

art. 90. więcej Art. 90. 1. Pomocy pieniężnej na usamodzielnienie i pomocy pieniężnej na
kontynuowanie nauki udziela starosta powiatu właściwego ze względu na miejsce
zamieszkania dziecka przed skierowaniem do placówki, o której mowa w art. 88 ust. 1.
2. Pomocy w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, w tym
w mieszkaniu chronionym, w uzyskaniu zatrudnienia oraz na zagospodarowanie w formie rzeczowej udziela starosta właściwy ze względu na miejsce osiedlenia się osoby usamodzielnianej.
3. Osoba usamodzielniana zamieszkująca w mieszkaniu chronionym jest
obowiązana do ponoszenia częściowych kosztów utrzymania tego mieszkania
proporcjonalnie do swoich dochodów. W uzasadnionych przypadkach starosta może
ją zwolnić z ponoszenia opłat.
4. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu
z Ministrem Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia:
1) warunki i tryb przyznawania pomocy pieniężnej na usamodzielnienie i pomocy
pieniężnej na kontynuowanie nauki, wysokość tej pomocy oraz wartość
i składniki pomocy na zagospodarowanie;
2) sposób przygotowania i realizacji indywidualnego programu usamodzielnienia
oraz zadania opiekuna usamodzielnienia, biorąc pod uwagę konieczność
indywidualnej pracy z osobą usamodzielnianą;
3) tryb zawieszania pomocy na usamodzielnienie i pomocy pieniężnej na
kontynuowanie nauki.

Art. 90a. 1. Rada powiatu może, w drodze uchwały, podwyższyć wysokość
kwot pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki i usamodzielnienie oraz wartość
pomocy na zagospodarowanie.
2. Podwyższenie wysokości pomocy, o której mowa w ust. 1, może być
zróżnicowane i uzależnione od spełnienia dodatkowych warunków określonych
w uchwale rady powiatu.

art. 91. więcej Art. 91. 1. Cudzoziemcowi, który:
1) uzyskał w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą lub
2) przybywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na
pobyt czasowy udzielonego w związku z okolicznością, o której mowa
w art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub d ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach
– zwanemu dalej w niniejszym rozdziale „cudzoziemcem”, udziela się pomocy
mającej na celu wspieranie procesu jego integracji, zwanej dalej „pomocą dla
cudzoziemca”.
2. Pomocy dla cudzoziemca udziela starosta właściwy ze względu na miejsce
zamieszkania cudzoziemca.
3. Pomocy dla cudzoziemca udziela się na wniosek cudzoziemca złożony do
starosty, za pośrednictwem powiatowego centrum pomocy rodzinie, w terminie 60 dni
od dnia uzyskania przez cudzoziemca w Rzeczypospolitej Polskiej statusu uchodźcy
lub ochrony uzupełniającej lub uzyskania przez niego zezwolenia na pobyt czasowy
udzielonego w związku z okolicznością, o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub
d ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach.
4. Wniosek cudzoziemca, który uzyskał w Rzeczypospolitej Polskiej status
uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, obejmuje małoletnie dzieci cudzoziemca oraz
jego małżonka, jeżeli uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub
ochronę uzupełniającą lub uzyskali zezwolenie na pobyt czasowy udzielone
w związku z okolicznością, o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub d ustawy
z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach.
5. Wniosek powinien zawierać:
1) pisemną deklarację o zamiarze zamieszkania na terenie określonego województwa;
2) pisemne oświadczenie, że z podobnym wnioskiem cudzoziemiec nie zwrócił się
na terenie innego województwa;
3) pisemne oświadczenie o gotowości przystąpienia do uzgodnionego programu integracji.
6. W przypadku cudzoziemca, który uzyskał w Rzeczypospolitej Polskiej status
uchodźcy, do wniosku należy dołączyć kopie:
1) decyzji o nadaniu statusu uchodźcy;
2) dokumentu podróży przewidzianego w Konwencji Genewskiej;
3) karty pobytu wydanej w związku z nadaniem statusu uchodźcy.
7. W przypadku cudzoziemca, który uzyskał w Rzeczypospolitej Polskiej
ochronę uzupełniającą, do wniosku należy dołączyć kopie:
1) decyzji o odmowie nadania statusu uchodźcy, w której udzielono
cudzoziemcowi ochrony uzupełniającej;
2) karty pobytu wydanej w związku z udzieleniem ochrony uzupełniającej.
7a. W przypadku cudzoziemca, który przybywa na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy udzielonego w związku
z okolicznością, o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub d ustawy z dnia
12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, do wniosku należy dołączyć kopie:
1) decyzji o zezwoleniu na pobyt czasowy udzielonym w związku z okolicznością,
o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub d ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r.
o cudzoziemcach;
2) karty pobytu wydanej w związku z uzyskaniem zezwolenia na pobyt czasowy
udzielonego w związku z okolicznością, o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1
lit. c lub d ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach.
8. Cudzoziemiec dołącza do wniosku także inne dokumenty będące w jego
posiadaniu, które mogą pomóc w opracowaniu programu integracji.
9. Pomoc dla cudzoziemca przysługuje począwszy od miesiąca kalendarzowego,
w którym cudzoziemiec złożył wniosek.
10. Pomoc dla cudzoziemca, który przebywał w ośrodku dla cudzoziemców
w rozumieniu ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2019 r. poz. 1666 i 2020 oraz z 2020
r. poz. 322), przysługuje, począwszy od miesiąca kalendarzowego, w którym
cudzoziemiec opuścił ośrodek.
11. Pomoc dla cudzoziemca nie przysługuje cudzoziemcowi będącemu
małżonkiem obywatela polskiego.

Art. 91a. 1. Pomoc małoletniemu cudzoziemcowi przebywającemu na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bez przedstawiciela ustawowego, który uzyskał
w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, zapewnia
starosta właściwy ze względu na miejsce pobytu małoletniego.
2. Dyrektor placówki opiekuńczo-wychowawczej lub regionalnej placówki
opiekuńczo-terapeutycznej, o którym mowa w przepisach o wspieraniu rodziny
i systemie pieczy zastępczej, zawiadamia właściwy sąd opiekuńczy o udzielaniu
pomocy małoletniemu cudzoziemcowi, o którym mowa w ust. 1.

art. 92. więcej Art. 92. 1. Pomocy dla cudzoziemca udziela się w okresie nie dłuższym niż
12 miesięcy i obejmuje ona:
1) świadczenia pieniężne w wysokości od 446 zł do 1175 zł miesięcznie na
osobę przeznaczone na:
a) utrzymanie, w szczególności na pokrycie wydatków na żywność, odzież,
obuwie, środki higieny osobistej oraz opłaty mieszkaniowe,
b) pokrycie wydatków związanych z nauką języka polskiego;
2) opłacanie składki na ubezpieczenie zdrowotne określonej w ustawie z dnia
27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze
środków publicznych;
3) pracę socjalną;
4) poradnictwo specjalistyczne, w tym poradnictwo prawne, psychologiczne
i rodzinne;
5) udzielanie informacji oraz wsparcia w kontaktach z innymi instytucjami,
w szczególności z instytucjami rynku pracy, ze środowiskiem lokalnym oraz
organizacjami pozarządowymi;
6) inne działania wspierające proces integracji cudzoziemca.
2. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, w porozumieniu
z ministrem właściwym do spraw zabezpieczenia społecznego, określi, w drodze
rozporządzenia, ramowe programy kursów nauki języka polskiego dla cudzoziemców,
uwzględniając różnice kulturowe między różnymi grupami cudzoziemców.
3. Wydatki, o których mowa w ust. 1 pkt 1, mogą być pokrywane w uzgodnieniu
z cudzoziemcem bezpośrednio przez powiatowe centrum pomocy rodzinie.

art. 93. więcej Art. 93. 1. Pomoc dla cudzoziemca jest realizowana w ramach indywidualnego
programu integracji, uzgodnionego między powiatowym centrum pomocy rodzinie
a cudzoziemcem, określającego wysokość, zakres i formy pomocy, w zależności od
indywidualnej sytuacji życiowej cudzoziemca i jego rodziny, oraz zobowiązania:
1) powiatowego centrum pomocy rodzinie do:
a) udzielania cudzoziemcowi informacji dotyczącej pomocy określonej
w programie oraz warunkach jej wstrzymania lub odmowy udzielenia,
b) współdziałania z cudzoziemcem oraz wspierania go w kontaktach ze
środowiskiem lokalnym, w tym w nawiązaniu kontaktu z właściwym dla
miejsca zamieszkania cudzoziemca ośrodkiem pomocy społecznej,
c) pomocy w uzyskaniu możliwości zamieszkania, w tym w miarę możliwości
w mieszkaniu chronionym,
d) prowadzenia z cudzoziemcem pracy socjalnej,
e) innych uzgodnionych z cudzoziemcem działań wynikających
z indywidualnej sytuacji życiowej cudzoziemca,
f) wskazania pracownika, zwanego dalej „realizatorem programu”,
uzgadniającego z cudzoziemcem program oraz wspierającego cudzoziemca
w okresie realizacji tego programu;
2) cudzoziemca do:
a) zameldowania się w miejscu zamieszkania,
b) zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy w terminie ustalonym
w programie oraz aktywnego poszukiwania pracy,
c) obowiązkowego uczestnictwa w kursach języka polskiego, w przypadku
gdy zachodzi taka potrzeba,
d) współdziałania oraz kontaktowania się z realizatorem programu
w ustalonych terminach, nie rzadziej jednak niż 2 razy w miesiącu,
e) innych uzgodnionych z realizatorem programu działań wynikających z jego
indywidualnej sytuacji życiowej,
f) przestrzegania zobowiązań przyjętych w programie.
2. Powiatowe centrum pomocy rodzinie przekazuje wojewodzie uzgodniony
z cudzoziemcem program wraz z przewidywanymi kosztami jego realizacji.
3. Wojewoda po akceptacji przedstawionego programu przekazuje środki na jego realizację.

art. 94. więcej Art. 94. 1. Powiatowe centrum pomocy rodzinie współdziała z właściwym
wojewodą i gminą w sprawie pomocy cudzoziemcowi w uzyskaniu możliwości
zamieszkania, uwzględniając w miarę możliwości wybór miejsca zamieszkania
dokonany przez cudzoziemca.
2. Cudzoziemiec zamieszkuje w miejscu wskazanym przez wojewodę
działającego w tej sprawie w porozumieniu z powiatowym centrum pomocy rodzinie oraz gminą.
3. Rezygnacja przez cudzoziemca ze wskazanego miejsca zamieszkania
w granicach danego województwa w okresie 12 miesięcy trwania indywidualnego
programu oznacza rezygnację cudzoziemca z realizacji programu.
4. Zmianę miejsca zamieszkania przez cudzoziemca w okresie 12 miesięcy
trwania indywidualnego programu dopuszcza się w szczególnie uzasadnionych
przypadkach, w szczególności:
1) podjęcia pracy z możliwością zamieszkania na terenie innego powiatu;
2) uzyskania mieszkania na terenie innego powiatu;
3) łączenia rodzin cudzoziemców, jeżeli istnieje możliwość wspólnego
zamieszkania;
4) konieczności zapewnienia specjalistycznego leczenia, wymagającego zmiany
miejsca zamieszkania cudzoziemca lub członka jego rodziny.
5. W przypadku zaistnienia okoliczności, o których mowa w ust. 4,
cudzoziemiec jest obowiązany złożyć w powiatowym centrum pomocy rodzinie
realizującym program oświadczenie i dokumenty potwierdzające zaistniałą sytuację.
6. W przypadku zmiany miejsca zamieszkania realizację programu przejmuje
powiat właściwy ze względu na nowe miejsce zamieszkania cudzoziemca.
7. W przypadku gdy zmiana miejsca zamieszkania jest związana ze zmianą
powiatu w ramach tego samego województwa, starosta właściwy ze względu na
dotychczasowe miejsce zamieszkania cudzoziemca zawiadamia o tym starostę
właściwego ze względu na nowe miejsce zamieszkania cudzoziemca oraz przekazuje
realizowany program, a także informuje o tym właściwego wojewodę.
8. W przypadku gdy zmiana miejsca zamieszkania cudzoziemca jest związana ze
zmianą województwa, starosta właściwy ze względu na dotychczasowe miejsce
zamieszkania cudzoziemca informuje o tym właściwych wojewodów.

art. 95. więcej Art. 95. 1. Pomoc dla cudzoziemca może zostać wstrzymana w przypadku:
1) uporczywego, zawinionego niewykonywania przez cudzoziemca zobowiązań
przyjętych w programie, w tym nieusprawiedliwionej nieobecności na kursach
nauki języka polskiego – przez okres do 30 dni;
2) wykorzystywania pomocy w sposób niezgodny z celem, na jaki została
przyznana – przez okres do 30 dni;
3) udzielania przez cudzoziemca nieprawdziwych informacji o swojej sytuacji
życiowej – do czasu wyjaśnienia okoliczności udzielenia takich informacji;
4) upływu 30 dni pobytu cudzoziemca w zakładzie opieki zdrowotnej – do czasu
opuszczenia przez niego zakładu;
5) wszczęcia przeciwko cudzoziemcowi postępowania karnego – do czasu
prawomocnego zakończenia postępowania.
2. Realizator programu występuje do kierownika centrum pomocy
o przywrócenie wstrzymanej pomocy niezwłocznie po powzięciu informacji o ustaniu
przesłanek wstrzymujących pomoc.
3. W przypadku gdy po upływie okresu wstrzymania pomocy nie ustały
przyczyny, o których mowa w ust. 1, uchyla się decyzję o udzieleniu pomocy.
4. Uchylenie decyzji o udzieleniu pomocy następuje ponadto w przypadku, gdy:
1) cudzoziemiec, wobec którego jest kontynuowana uprzednio wstrzymana pomoc,
ponownie dopuszcza się działań, o których mowa w ust. 1 pkt 1–3;
2) cudzoziemiec w trakcie trwania indywidualnego programu integracji został
skazany prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo popełnione umyślnie;
3) cudzoziemiec został pozbawiony statusu uchodźcy, cofnięto mu ochronę
uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku
z okolicznością, o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub d ustawy z dnia
12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach.
4a. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, jeżeli pomocą objęte były inne
osoby, pomoc jest kontynuowana dla tych osób do momentu zakończenia
indywidualnego programu integracji.
4b. W przypadku, o którym mowa w ust. 4, jeżeli pomocą objęte były inne
osoby, wydaje się odrębną decyzję o przyznaniu pomocy, na podstawie której osoby
te kontynuują indywidualny program integracji.
5. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporządzenia:
1) obowiązki powiatowego centrum pomocy rodzinie związane z przygotowaniem
indywidualnego programu integracji,
2) wysokość świadczeń pieniężnych dla cudzoziemców w celu wspierania procesu
ich integracji i termin ich wypłaty,
3) rodzaje dokumentów i oświadczeń potwierdzających konieczność zmiany przez
cudzoziemców miejsca zamieszkania w okresie trwania indywidualnego
programu integracji,
4) metody i sposoby monitorowania postępów cudzoziemców w ich integracji,
odpowiednie do osiągnięcia celów integracji
– uwzględniając sytuację osobistą i potrzeby cudzoziemca i jego rodziny oraz liczbę
członków rodziny.

art. 96. więcej Art. 96. 1. Obowiązek zwrotu wydatków poniesionych na świadczenia
z pomocy społecznej spoczywa na:
1) osobie i rodzinie korzystającej ze świadczeń z pomocy społecznej;
2) spadkobiercy osoby, która korzystała ze świadczeń z pomocy społecznej – z masy spadkowej;
3) małżonku, zstępnych przed wstępnymi osoby korzystającej ze świadczeń
z pomocy społecznej – jedynie w przypadku gdy nie dokonano zwrotu wydatków
zgodnie z pkt 1 i 2, w wysokości przewidzianej w decyzji dla osoby lub rodziny
korzystającej ze świadczeń z pomocy społecznej.
2. Wydatki na usługi, pomoc rzeczową, posiłki, zasiłki na ekonomiczne
usamodzielnienie, zasiłki okresowe i zasiłki celowe przyznane pod warunkiem zwrotu
podlegają zwrotowi w części lub całości, jeżeli dochód na osobę w rodzinie osoby
zobowiązanej do zwrotu wydatków przekracza kwotę kryterium dochodowego.
3. W przypadku pokrycia kosztów pogrzebu przez gminę poniesione wydatki
podlegają zwrotowi z masy spadkowej, jeżeli po osobie zmarłej nie przysługuje
zasiłek pogrzebowy.
4. Rada gminy określa, w drodze uchwały, zasady zwrotu wydatków za
świadczenia z pomocy społecznej, o których mowa w ust. 2, będących w zakresie
zadań własnych.

art. 97. więcej Art. 97. 1. Opłatę za pobyt w ośrodkach wsparcia i mieszkaniach chronionych
ustala podmiot kierujący w uzgodnieniu z osobą kierowaną, uwzględniając przyznany
zakres usług. Osoby nie ponoszą opłat, jeżeli dochód osoby samotnie gospodarującej
lub dochód na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty kryterium dochodowego.
1a. W przypadku osoby bezdomnej skierowanej do schroniska dla osób
bezdomnych albo schroniska dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi nie ma
zastosowania ust. 1 zdanie drugie. Jeżeli dochód osoby samotnie gospodarującej lub
dochód na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty kryterium dochodowego, opłata nie
może być wyższa niż 30% dochodu osoby samotnie gospodarującej lub dochodu na osobę w rodzinie osoby skierowanej do schroniska dla osób bezdomnych, a w przypadku schroniska dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi nie może
być wyższa niż 50% tego dochodu.
2. Opłatę za pobyt w domu dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży
ustala podmiot prowadzący, a w przypadku domów prowadzonych przez podmioty
uprawnione – podmiot zlecający zadanie, uwzględniając warunki pobytu,
w szczególności zakres przyznanych usług oraz obowiązki osoby przebywającej w domu.
3. Różnicę między ustaloną opłatą, ponoszoną przez osobę za pobyt w domu,
a średnim miesięcznym kosztem utrzymania w domu dla matek z małoletnimi dziećmi
i kobiet w ciąży ponosi gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania osoby
przebywającej w domu.
4. Do określenia średniego miesięcznego kosztu utrzymania w domu dla matek
z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące
średniego miesięcznego kosztu utrzymania w domu pomocy społecznej.
5. Rada powiatu lub rada gminy w drodze uchwały ustala, w zakresie zadań
własnych, szczegółowe zasady ponoszenia odpłatności za pobyt w ośrodkach
wsparcia i mieszkaniach chronionych.

art. 98. więcej Art. 98. Świadczenia nienależnie pobrane podlegają zwrotowi od osoby lub
rodziny korzystającej ze świadczeń z pomocy społecznej, niezależnie od dochodu
rodziny. Art. 104 ust. 4 stosuje się odpowiednio.

art. 99. więcej Art. 99. 1. Osobie, której przyznano emeryturę lub rentę za okres, za który
wypłacono zasiłek stały lub zasiłek okresowy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz
inne organy rentowe, które przyznały emeryturę lub rentę, wypłacają to świadczenie
pomniejszone o kwotę odpowiadającą wysokości wypłaconych za ten okres zasiłków
i przekazują te kwoty na rachunek bankowy właściwego ośrodka pomocy społecznej,
a w przypadku przekształcenia ośrodka pomocy społecznej w centrum usług
społecznych na podstawie przepisów ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu
usług społecznych przez centrum usług społecznych – centrum usług społecznych.
2. W przypadku zasiłku okresowego przyznanego rodzinie świadczenie
pomniejsza się o część kwoty przypadającą na tę osobę, której przyznano emeryturę
lub rentę.
3. Kwota pomniejszenia, o której mowa w ust. 1, nie może być wyższa niż
przyznana za ten okres kwota emerytury lub renty.

art. 100. więcej Art. 100. 1. W postępowaniu w sprawie świadczeń z pomocy społecznej należy
kierować się przede wszystkim dobrem osób korzystających z pomocy społecznej
i ochroną ich dóbr osobistych. W szczególności nie należy podawać do wiadomości
publicznej nazwisk osób korzystających z pomocy społecznej oraz rodzaju i zakresu
przyznanego świadczenia.
2. Podmioty i osoby realizujące zadania w zakresie pomocy społecznej określone
w ustawie przetwarzają dane osobowe osób, do których stosuje się ustawę, oraz
członków ich rodzin w zakresie i celu niezbędnych do realizacji zadań wynikających z ustawy.
3. W związku z przetwarzaniem danych osobowych w celu udzielenia
świadczeń, o których mowa w art. 106 ust. 2, oraz w celu świadczenia usług w
ośrodkach wsparcia, rodzinnych domach pomocy, mieszkaniach chronionych
i domach pomocy społecznej, wykonanie obowiązku, o którym mowa w art. 13 ust. 1
i 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia
27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem
danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia
dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz. Urz. UE L
119 z 04.05.2016, str. 1, z późn. zm.), następuje przez zamieszczenie informacji,
o których mowa w art. 13 ust. 1 i 2 tego rozporządzenia, w widocznym miejscu
w budynku, w którym udzielane są świadczenia lub świadczone usługi.
4. Administrator danych informuje o ograniczeniu, o którym mowa w ust. 3,
najpóźniej przy pierwszej czynności skierowanej do osoby, której dane dotyczą.
5. Jednostki organizacyjne, o których mowa w art. 110 ust. 1, art. 111, art.
112 ust. 1, 2 i 8 oraz art. 113 ust. 1 i 3, realizujące zadania w zakresie pomocy
społecznej określone w ustawie są administratorami danych osobowych
przetwarzanych w celu przyznawania i udzielania świadczeń z pomocy społecznej.
6. Zabezpieczenia stosowane przez administratora danych w celu ochrony
danych osobowych polegają co najmniej na:
1) dopuszczeniu do przetwarzania danych osobowych wyłącznie osób
posiadających pisemne upoważnienie wydane przez administratora danych;
2) pisemnym zobowiązaniu osób upoważnionych do przetwarzania danych
osobowych do zachowania ich w tajemnicy.
7. Podmioty i osoby realizujące zadania w zakresie pomocy społecznej określone
w niniejszej ustawie obowiązane są do zachowania w tajemnicy wszelkich informacji
i danych, które uzyskały przy wykonywaniu tych zadań.

art. 101. więcej Art. 101. 1. Właściwość miejscową gminy ustala się według miejsca
zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie.
2. W przypadku osoby bezdomnej właściwą miejscowo jest gmina ostatniego
miejsca zameldowania tej osoby na pobyt stały.
3. W przypadkach szczególnie uzasadnionych sytuacją osobistą osoby
ubiegającej się o świadczenie, w sprawach niecierpiących zwłoki oraz w sprawach
cudzoziemców, którym udzielono zgody na pobyt ze względów humanitarnych lub
zgody na pobyt tolerowany, i cudzoziemców, o których mowa w art. 5a, właściwa
miejscowo jest gmina miejsca pobytu osoby ubiegającej się o świadczenie.
4. W przypadkach, o których mowa w ust. 3, można przyznać świadczenia
wymienione w art. 37–42 i 47–50.
5. Do przyznawania świadczeń w miejscu pobytu nie stosuje się kwot kryteriów
dochodowych podwyższonych zgodnie z art. 8 ust. 2.
6. Dla mieszkańca domu właściwa jest gmina, która skierowała go do domu
pomocy społecznej.
7. Gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania albo na ostatnie miejsce
zameldowania na pobyt stały jest obowiązana do zwrotu wydatków gminie, która
przyznała świadczenia w miejscu pobytu.

art. 102. więcej Art. 102. 1. Świadczenia z pomocy społecznej są udzielane na wniosek osoby
zainteresowanej, jej przedstawiciela ustawowego albo innej osoby, za zgodą osoby
zainteresowanej lub jej przedstawiciela ustawowego.
2. Pomoc społeczna może być udzielana z urzędu.

art. 103. więcej Art. 103. 1. Kierownik ośrodka pomocy społecznej, a w przypadku
przekształcenia ośrodka pomocy społecznej w centrum usług społecznych na
podstawie przepisów ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych
przez centrum usług społecznych – dyrektor centrum usług społecznych, oraz
kierownik powiatowego centrum pomocy rodzinie może, w drodze umowy, ustalić
z małżonkiem, zstępnymi lub wstępnymi wysokość świadczonej przez nich pomocy
na rzecz osoby ubiegającej się o przyznanie świadczenia. W tym przypadku nie stosuje
się art. 96 ust. 1 pkt 3.
2. Kierownik ośrodka pomocy społecznej albo dyrektor centrum usług
społecznych, o którym mowa w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług
społecznych przez centrum usług społecznych, ustala w drodze umowy z małżonkiem,
zstępnymi przed wstępnymi mieszkańca domu wysokość wnoszonej przez nich opłaty
za pobyt tego mieszkańca w domu pomocy społecznej, biorąc pod uwagę wysokość
dochodów i możliwości, przy czym opłata ta nie powinna być zwiększana
w przypadku gdy jedna z osób jest zwalniana z odpłatności z mocy prawa lub
z powodów, o których mowa w art. 64, art. 64a albo art. 64b.

art. 104. więcej Art. 104. 1. Należności z tytułu wydatków na świadczenia z pomocy społecznej,
z tytułu opłat określonych przepisami ustawy oraz z tytułu nienależnie pobranych
świadczeń podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym
w administracji.
2. W przypadku posiadania uprawnień do świadczeń pieniężnych z pomocy
społecznej kwoty nienależnie pobranych świadczeń pieniężnych podlegają potrąceniu
z bieżących wypłat.
3. Wysokość należności, o których mowa w ust. 1, podlegających zwrotowi oraz
terminy ich zwrotu ustala się w drodze decyzji administracyjnej.
4. W przypadkach szczególnie uzasadnionych, zwłaszcza jeżeli żądanie zwrotu
wydatków na udzielone świadczenie, z tytułu opłat określonych w ustawie oraz
z tytułu nienależnie pobranych świadczeń w całości lub w części stanowiłoby dla
osoby zobowiązanej nadmierne obciążenie lub też niweczyłoby skutki udzielanej
pomocy, właściwy organ, który wydał decyzję w sprawie zwrotu należności, o których
mowa w ust. 1, na wniosek pracownika socjalnego lub osoby zainteresowanej, może
odstąpić od żądania takiego zwrotu, umorzyć kwotę nienależnie pobranych świadczeń
w całości lub w części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty.
5. Należności, o których mowa w ust. 1, ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat,
licząc od dnia, w którym decyzja ustalająca te należności stała się ostateczna.
6. Bieg przedawnienia przerywa odroczenie terminu płatności należności lub
rozłożenie spłaty należności na raty. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia
biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu ustalonym jako ostatni dzień spłaty
odroczonej należności lub po dniu ustalonym jako ostatni dzień spłaty ostatniej raty
należności.
7. Nie wydaje się decyzji o zwrocie nienależnie pobranych świadczeń, jeżeli od
terminu ich pobrania upłynęło więcej niż 10 lat.
8. Należności, o których mowa w ust. 1, podlegają zwrotowi na rachunek
bankowy odpowiednio gminy, powiatu lub samorządu województwa.

art. 105. więcej Art. 105. 1. Jednostki sektora finansów publicznych, w tym sądy, Policja,
Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego
i organy administracji publicznej, a także kuratorzy sądowi, pracodawcy, podmioty
wykonujące działalność leczniczą, przedszkola, szkoły, placówki, poradnie i ośrodki,
o których mowa w art. 2 pkt 1–8 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe
(Dz. U. z 2020 r. poz. 910 i 1378), szkoły wyższe, organizacje pozarządowe, o których
mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku
publicznego i o wolontariacie, oraz podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 tej ustawy są
obowiązani niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia otrzymania
wniosku kierownika ośrodka pomocy społecznej, dyrektora centrum usług
społecznych, o którym mowa w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług
społecznych przez centrum usług społecznych, lub pracownika socjalnego udostępnić
informacje, które mają znaczenie dla rozstrzygnięcia o przyznaniu lub wysokości
świadczeń z pomocy społecznej, dla ustalenia wysokości odpłatności za świadczenia
z pomocy społecznej lub dla weryfikacji uprawnień do świadczeń z pomocy
społecznej, wysokości tych świadczeń lub odpłatności za te świadczenia.
2. Udostępnienie informacji gromadzonych przez publiczne służby zatrudnienia,
które mają znaczenie dla rozstrzygnięcia o przyznaniu lub wysokości świadczeń
z pomocy społecznej odbywa się na zasadach określonych w art. 4 ust. 6 i art. 33
ust. 6–9 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach
rynku pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1409).
3. Kierownik ośrodka pomocy społecznej, dyrektor centrum usług społecznych,
o którym mowa w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych
przez centrum usług społecznych, lub pracownik socjalny mogą wystąpić, drogą
elektroniczną, za pośrednictwem ministra właściwego do spraw zabezpieczenia
społecznego, do jednostki organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
z wnioskiem o udostępnienie informacji, o których mowa w art. 23a ust. 2 pkt 19,
w celu weryfikacji prawa do świadczeń z pomocy społecznej.

art. 106. więcej Art. 106. 1. Przyznanie świadczeń z pomocy społecznej następuje w formie
decyzji administracyjnej.
2. Udzielenie świadczeń w postaci interwencji kryzysowej, pracy socjalnej,
poradnictwa, uczestnictwa w zajęciach klubu samopomocy, klubu samopomocy dla
osób z zaburzeniami psychicznymi, schronienia w formie ogrzewalni i noclegowni,
sprawienia pogrzebu, a także przyznanie biletu kredytowanego nie wymaga wydania
decyzji administracyjnej.
3. Świadczenia pieniężne z pomocy społecznej przyznaje się i wypłaca za okres
miesiąca kalendarzowego, począwszy od miesiąca, w którym został złożony wniosek
wraz z wymaganą dokumentacją, z zastrzeżeniem ust. 7–11. W przypadku gdy
uprawnienie do świadczenia nie obejmuje pełnego miesiąca, świadczenie przyznaje
się za niepełny miesiąc, a kwotę świadczenia ustala się, dzieląc pełne kwoty przez
liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni objętych świadczeniem.
3a. Zmiana dochodu osoby samotnie gospodarującej lub rodziny w okresie
pobierania świadczenia pieniężnego nie wpływa na wysokość świadczenia
pieniężnego, jeżeli kwota zmiany nie przekroczyła 10% odpowiednio kryterium
dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub kryterium dochodowego na osobę w rodzinie.
3b. Zmiana dochodu osoby samotnie gospodarującej lub rodziny w okresie
ponoszenia odpłatności za świadczenie niepieniężne nie wpływa na wysokość tej
odpłatności, jeżeli kwota zmiany nie przekroczyła 10% odpowiednio kryterium
dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub kryterium dochodowego na osobę w rodzinie.
3c. (uchylony)
4. Decyzję administracyjną o przyznaniu lub odmowie przyznania świadczenia,
z wyjątkiem decyzji o odmowie przyznania biletu kredytowanego oraz decyzji
w sprawach cudzoziemców, o których mowa w art. 5a, wydaje się po
przeprowadzeniu rodzinnego wywiadu środowiskowego.
5. Decyzję administracyjną zmienia się lub uchyla na niekorzyść strony bez jej
zgody w przypadku zmiany przepisów prawa, zmiany sytuacji dochodowej lub
osobistej strony, pobrania nienależnego świadczenia, a także można zmienić lub
uchylić decyzję, jeżeli wystąpiły przesłanki, o których mowa w art. 11, art. 12
i art. 107 ust. 5. Zmiana decyzji administracyjnej na korzyść strony nie wymaga jej
zgody.
6. Odwołanie od decyzji w sprawie świadczeń z pomocy społecznej może złożyć
inna osoba za zgodą osoby ubiegającej się o świadczenie.
7. W przypadku złożenia przez osobę, która nie posiada orzeczenia o całkowitej
niezdolności do pracy w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych lub orzeczenia o znacznym lub umiarkowanym stopniu
niepełnosprawności w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej
oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, wniosku o przyznanie zasiłku stałego
wraz z wymaganą dokumentacją oraz potwierdzeniem złożenia wniosku o przyznanie
świadczenia uzależnionego od niezdolności do pracy albo wniosku o wydanie
orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, wszczyna się postępowanie o ustalenie
uprawnienia do zasiłku stałego, a następnie po przeprowadzeniu rodzinnego wywiadu
środowiskowego:
1) w przypadku spełnienia warunków, o których mowa w art. 37 ust. 1 i 4,
z wyłączeniem warunku całkowitej niezdolności do pracy – postępowanie
zawiesza się do dnia dostarczenia orzeczenia;
2) w przypadku niespełnienia któregokolwiek z warunków, o których mowa
w art. 37 ust. 1 lub 4, z wyłączeniem warunku całkowitej niezdolności do pracy
– odmawia się przyznania zasiłku stałego.
8. Na okres zawieszenia postępowania przyznaje się z urzędu zasiłek okresowy
w wysokości i na zasadach określonych w art. 38.
9. Jeżeli orzeczenie, o którym mowa w ust. 7, zostanie dostarczone w terminie
60 dni od dnia jego otrzymania, zawieszone postępowanie podejmuje się, a prawo do
zasiłku stałego ustala się, począwszy od miesiąca, w którym złożono wniosek o przyznanie zasiłku stałego wraz z potwierdzeniem, o którym mowa w ust. 7. Do ustalenia kwoty zasiłku stałego za okres pobierania zasiłku okresowego w trakcie zawieszenia postępowania art. 37 ust. 6 nie stosuje się.
10. Jeżeli orzeczenie, o którym mowa w ust. 7, zostanie dostarczone po upływie
60 dni od dnia jego otrzymania, zawieszone postępowanie podejmuje się, a prawo do
zasiłku stałego ustala się, począwszy od miesiąca, w którym dostarczono orzeczenie.
Do ustalenia kwoty zasiłku stałego za miesiąc, w którym dostarczono orzeczenie,
o którym mowa w ust. 7, nie stosuje się art. 37 ust. 6 w przypadku pobierania zasiłku
okresowego w trakcie zawieszenia postępowania.
11. W przypadku niedostarczenia orzeczenia, o którym mowa w ust. 7,
w terminie 3 lat od dnia zawieszenia postępowania, zawieszone postępowanie
podejmuje się z urzędu.

Art. 106a. 1. Jeżeli osoba uprawniona nie podejmuje świadczeń pieniężnych
przez dwa kolejne miesiące kalendarzowe, wstrzymuje się wypłatę tych świadczeń
oraz wszczyna postępowanie wyjaśniające w celu sprawdzenia przyczyn
nieodbierania świadczeń.
2. W przypadku udzielenia przez osobę niepodejmującą świadczeń pieniężnych
wyjaśnień dotyczących przyczyny nieodbierania świadczeń wypłaca się jej
świadczenia za okres wstrzymania wypłaty świadczeń, jeżeli osoba spełnia warunki
określone w ustawie.
3. W przypadku gdy z osobą, o której mowa w ust. 1, nie można przeprowadzić
rodzinnego wywiadu środowiskowego i mimo prawidłowo dostarczonego wezwania
do stawienia się w ośrodku pomocy społecznej, a w przypadku przekształcenia
ośrodka pomocy społecznej w centrum usług społecznych na podstawie przepisów
ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług
społecznych – w centrum usług społecznych, celem złożenia wyjaśnień osoba nie
stawiła się w wyznaczonym terminie, stwierdza się, w drodze decyzji
administracyjnej, wygaśnięcie decyzji przyznającej świadczenie.

art. 107. więcej Art. 107. 1. Rodzinny wywiad środowiskowy przeprowadza się u osób i rodzin
korzystających lub ubiegających się o świadczenia z pomocy społecznej w celu
ustalenia ich sytuacji osobistej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej oraz u osób,
o których mowa w art. 103.
1a. Rodzinny wywiad środowiskowy przeprowadza się również na podstawie:
1) art. 23 ust. 4aa ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych
u osoby ubiegającej się o świadczenie pielęgnacyjne lub osoby pobierającej to
świadczenie w celu weryfikacji wątpliwości dotyczących okoliczności związanej
z niepodejmowaniem lub rezygnacją z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej
oraz sprawowaniem faktycznej opieki nad osobą, na którą ubiega się lub pobiera
świadczenie pielęgnacyjne;
2) art. 23 ust. 4e i 4f ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych
u osoby ubiegającej się o specjalny zasiłek opiekuńczy lub osoby pobierającej to
świadczenie w celu weryfikacji okoliczności dotyczących spełniania warunku
niepodejmowania lub rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej oraz
sprawowania faktycznej opieki nad osobą, na którą ubiega się lub pobiera
specjalny zasiłek opiekuńczy;
3) art. 15 ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu
dzieci u osoby ubiegającej się o świadczenie wychowawcze lub osoby
pobierającej to świadczenie w celu weryfikacji wątpliwości dotyczących
sprawowania opieki nad dzieckiem, wydatkowania świadczenia
wychowawczego niezgodnie z celem lub marnotrawienia świadczenia wychowawczego.
1b. W sprawach, o których mowa w ust. 1 i 1a, wypełnia się odpowiednie części
kwestionariusza wywiadu.
2. (uchylony)
3. Rodzinny wywiad środowiskowy przeprowadza pracownik socjalny, również
na potrzeby jednostki organizacyjnej pomocy społecznej z terenu innej gminy, po
okazaniu legitymacji pracownika socjalnego.
3a. Przy przeprowadzaniu rodzinnego wywiadu środowiskowego oraz
świadczeniu pracy socjalnej w środowisku może uczestniczyć drugi pracownik
socjalny. Rodzinny wywiad środowiskowy oraz świadczenie pracy socjalnej
w środowisku może się odbywać w asyście funkcjonariusza Policji.
3b. Kierownik ośrodka pomocy społecznej oraz dyrektor centrum usług
społecznych, o którym mowa w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług
społecznych przez centrum usług społecznych, na wniosek pracownika socjalnego
ośrodka pomocy społecznej albo centrum usług społecznych lub z własnej inicjatywy, może wystąpić z wnioskiem do właściwego miejscowo komendanta Policji o asystę w trakcie przeprowadzania rodzinnego wywiadu środowiskowego lub świadczenia pracy socjalnej w środowisku. Właściwy miejscowo komendant Policji jest
obowiązany do zapewnienia pracownikowi socjalnemu asysty Policji przy
przeprowadzaniu rodzinnego wywiadu środowiskowego lub świadczeniu pracy
socjalnej w środowisku.
4. W przypadku ubiegania się o przyznanie świadczenia z pomocy społecznej po
raz kolejny, a także gdy nastąpiła zmiana danych zawartych w wywiadzie, sporządza
się aktualizację wywiadu. W przypadku osób korzystających ze stałych form pomocy
aktualizację sporządza się, mimo braku zmiany danych, nie rzadziej niż co 6 miesięcy,
a w przypadku osób przebywających w domach pomocy społecznej – nie rzadziej niż
co 12 miesięcy.
4a. Niewyrażenie zgody na przeprowadzenie rodzinnego wywiadu
środowiskowego przez osoby lub rodziny ubiegające się o świadczenia z pomocy
społecznej lub na jego aktualizację przez osoby lub rodziny korzystające ze świadczeń
z pomocy społecznej stanowi podstawę do odmowy przyznania świadczenia,
uchylenia decyzji o przyznaniu świadczenia lub wstrzymania świadczeń pieniężnych
z pomocy społecznej.
5. Pracownik socjalny przeprowadzający rodzinny wywiad środowiskowy może
domagać się od osoby lub rodziny ubiegającej się o pomoc złożenia oświadczenia
o dochodach i stanie majątkowym. Odmowa złożenia oświadczenia jest podstawą
wydania decyzji o odmowie przyznania świadczenia.
5a. (uchylony)
5b. Sytuację osobistą, rodzinną, dochodową i majątkową osoby lub rodziny
ustala się na podstawie następujących dokumentów:
1) dowodu osobistego lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość;
2) skróconego odpisu aktu urodzenia dziecka lub książeczki zdrowia dziecka;
3) dokumentów określających status cudzoziemca w Rzeczypospolitej Polskiej;
4) decyzji właściwego organu w sprawie renty, emerytury, świadczenia
przedemerytalnego lub zasiłku przedemerytalnego, emerytury pomostowej,
nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, uposażenia w stanie
spoczynku, renty strukturalnej oraz renty socjalnej;
5) orzeczenia komisji do spraw inwalidztwa i zatrudnienia wydanego przed dniem
1 września 1997 r., orzeczenia lekarza orzecznika o niezdolności do pracy,
niezdolności do samodzielnej egzystencji, orzeczenia komisji lekarskiej;
6) orzeczenia o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności;
7) zaświadczenia albo oświadczenia o wysokości wynagrodzenia z tytułu
zatrudnienia, zawierającego informacje o wysokości potrąconej zaliczki na
podatek dochodowy od osób fizycznych, składki na ubezpieczenie zdrowotne,
składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w części finansowanej przez
ubezpieczonego oraz składki na ubezpieczenie chorobowe;
8) zaświadczenia albo oświadczenia o wysokości wynagrodzenia uzyskiwanego na
podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło albo w okresie
członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek
rolniczych (usług rolniczych), zawierającego informacje o potrąconej zaliczce na
podatek dochodowy od osób fizycznych, składki na ubezpieczenie zdrowotne,
składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w części finansowanej przez
ubezpieczonego oraz składki na ubezpieczenie chorobowe;
9) zaświadczenia albo oświadczenia o okresie zatrudnienia, w tym o okresach, za
które były opłacane składki na ubezpieczenia społeczne, oraz o okresach
nieskładkowych;
10) dowodu otrzymania renty, emerytury, zasiłku przedemerytalnego lub
świadczenia przedemerytalnego, emerytury pomostowej, nauczycielskiego
świadczenia kompensacyjnego, uposażenia w stanie spoczynku, renty
strukturalnej oraz renty socjalnej;
10a) decyzji o przyznaniu uprawnień kombatanckich, zaświadczenia o uprawnieniach
kombatanckich lub legitymacji członka Korpusu Weteranów Walk
o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej;
11) zaświadczenia urzędu gminy albo oświadczenia o powierzchni gospodarstwa
rolnego w hektarach przeliczeniowych;
12) zaświadczenia albo oświadczenia o kontynuowaniu nauki w szkole
podstawowej, szkole ponadpodstawowej lub szkole wyższej;
13) decyzji starosty o uznaniu lub odmowie uznania za osobę bezrobotną, utracie
statusu osoby bezrobotnej, o przyznaniu, odmowie przyznania, wstrzymaniu,
wznowieniu wypłaty oraz utracie lub pozbawieniu prawa do zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia szkoleniowego, stypendium, dodatku aktywizacyjnego albo oświadczenia o pozostawaniu w ewidencji bezrobotnych
lub poszukujących pracy;
14) decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o ustaleniu kapitału początkowego;
15) zaświadczenia albo oświadczenia o zobowiązaniu do opłacania składki na
ubezpieczenie społeczne rolników;
15a) dowodu opłacenia składki na ubezpieczenie społeczne rolników;
15b) dowodu opłacenia składki na ubezpieczenie społeczne przez osoby prowadzące
pozarolniczą działalność gospodarczą;
16) zaświadczenia albo oświadczenia o zadeklarowanej podstawie wymiaru składek
na ubezpieczenie społeczne osób prowadzących pozarolniczą działalność
gospodarczą;
17) zaświadczenia, o których mowa w art. 8 ust. 7 i 8;
18) zaświadczenia albo oświadczenia o uzyskaniu dochodu, o którym mowa w art. 8
ust. 11 i 12;
19) decyzji organów przyznających świadczenia pieniężne;
20) oświadczenia o stanie majątkowym;
21) prawomocnego orzeczenia sądu o pozbawieniu władzy rodzicielskiej albo
o skazaniu za umyślne przestępstwo popełnione z użyciem przemocy.
5c. Do oświadczeń, o których mowa w ust. 5b, przepis art. 57 ust. 3c stosuje się odpowiednio.
5d. W przypadku gdy okoliczności sprawy, mające wpływ na prawo do
świadczeń, wymagają potwierdzenia innym oświadczeniem lub dokumentem niż
wymienionym w ust. 5b, można domagać się takiego oświadczenia lub dokumentu.
5e. Kwestionariusz rodzinnego wywiadu środowiskowego wypełnia się
w postaci papierowej lub elektronicznej za pomocą systemu teleinformatycznego
udostępnianego bezpłatnie przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.
5f. System teleinformatyczny, o którym mowa w ust. 5e, zapewnia, po
zatwierdzeniu rodzinnego wywiadu środowiskowego, niezmienność i integralność
danych uzyskanych od osoby, z którą został przeprowadzony rodzinny wywiad środowiskowy.
5g. W przypadku wypełnienia kwestionariusza rodzinnego wywiadu
środowiskowego w postaci elektronicznej, po zatwierdzeniu jego treści przez
pracownika socjalnego, osoba, z którą przeprowadza się wywiad, podpisuje
oświadczenie, w którym potwierdza zapoznanie się z treścią przeprowadzonego
wywiadu, prawdziwość danych zawartych w wywiadzie oraz zapoznanie się
z pouczeniem o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.
5h. W oświadczeniu, o którym mowa w ust. 5g, pracownik socjalny
przeprowadzający rodzinny wywiad środowiskowy wpisuje wygenerowaną
automatycznie przez system teleinformatyczny, o którym mowa w ust. 5e, sygnaturę
zatwierdzonego wywiadu w postaci elektronicznej. Wywiad ten po podpisaniu
oświadczenia nie może być zmieniony w zakresie danych pozyskanych od osoby
w trakcie przeprowadzanego wywiadu.
6. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia:
1) sposób i terminy przeprowadzania rodzinnego wywiadu środowiskowego,
2) wzór kwestionariusza rodzinnego wywiadu środowiskowego,
3) wzór oświadczenia o stanie majątkowym,
4) wzór oświadczenia, o którym mowa w ust. 5g,
5) wzór legitymacji pracownika socjalnego
– mając na uwadze konieczność zapewnienia rzetelności i kompleksowości
przeprowadzanego rodzinnego wywiadu środowiskowego oraz identyfikacji
pracownika socjalnego.

art. 108. więcej Art. 108. 1. W celu określenia sposobu współdziałania w rozwiązywaniu
problemów osoby lub rodziny znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej pracownik
socjalny zatrudniony w ośrodku pomocy społecznej, a w przypadku przekształcenia
ośrodka pomocy społecznej w centrum usług społecznych na podstawie przepisów
ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług
społecznych – w centrum usług społecznych, lub w powiatowym centrum pomocy
rodzinie może zawrzeć kontrakt socjalny z tą osobą lub rodziną, w celu wzmocnienia
aktywności i samodzielności życiowej, zawodowej lub przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu.
2. W przypadku osób bezrobotnych podpisanie kontraktu socjalnego, w ramach
którego są realizowane działania na rzecz wzmocnienia aktywności osoby bezrobotnej, może być dokonywane na podstawie skierowania powiatowego urzędu
pracy na zasadach określonych w art. 50 ust. 3 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r.
o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
3. Za osobę, z którą zawarto kontrakt socjalny, o której mowa w ust. 2, ośrodek
pomocy społecznej, a w przypadku przekształcenia ośrodka pomocy społecznej
w centrum usług społecznych na podstawie przepisów ustawy z dnia 19 lipca 2019 r.
o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych – centrum usług
społecznych, opłaca składkę na ubezpieczenie zdrowotne na zasadach określonych
w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
4. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, wzór kontraktu socjalnego, uwzględniając indywidualne cechy osoby
podpisującej kontrakt socjalny.

art. 109. więcej Art. 109. Osoby i rodziny korzystające ze świadczeń z pomocy społecznej oraz
osoby, o których mowa w art. 61 ust. 1 pkt 2, są obowiązane niezwłocznie
poinformować organ, który przyznał świadczenie lub ustalił odpłatność, o każdej
zmianie w ich sytuacji osobistej, dochodowej i majątkowej, która wiąże się
z podstawą do przyznania świadczeń lub ponoszenia odpłatności.

Art. 109a. 1. Podmiot prowadzący rachunek płatniczy oraz bank i spółdzielcza
kasa oszczędnościowo-kredytowa prowadzące rachunek inny niż płatniczy, a także
wydawca instrumentu płatniczego są obowiązani zwrócić z tych rachunków
ośrodkowi pomocy społecznej, na wniosek kierownika ośrodka pomocy społecznej,
kwoty świadczeń pomocy społecznej przekazane po dniu śmierci osoby uprawnionej
na ten rachunek albo instrument płatniczy.
2. Podmiot prowadzący rachunek płatniczy oraz bank i spółdzielcza kasa
oszczędnościowo-kredytowa prowadzące rachunek inny niż płatniczy, a także
wydawca instrumentu płatniczego są zwolnieni od wypłaty pełnej lub częściowej
kwoty, o której mowa w ust. 1, jeżeli przed otrzymaniem wniosku kierownika ośrodka
pomocy społecznej dokonali z tych rachunków wypłat innym osobom i w związku
z tym wypłaty te nie pozwalają zrealizować wniosku w całości lub w części, oraz
w terminie 30 dni od dnia otrzymania wniosku poinformują o tym kierownika ośrodka pomocy społecznej, wraz ze wskazaniem osób, na rzecz których dokonano tych wypłat.
3. Zwrot kwot świadczeń, o którym mowa w ust. 1, uznaje się za zwrot
świadczeń nienależnie pobranych.

art. 110. więcej Art. 110. 1. Zadania pomocy społecznej w gminach wykonują jednostki
organizacyjne – ośrodki pomocy społecznej lub centra usług społecznych, o których
mowa w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez
centrum usług społecznych.
2. Gmina, realizując zadania zlecone z zakresu administracji rządowej, kieruje
się ustaleniami przekazanymi przez wojewodę.
3. Ośrodek pomocy społecznej oraz centrum usług społecznych, o którym mowa
w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum
usług społecznych, wykonując zadania własne gminy w zakresie pomocy społecznej,
kieruje się ustaleniami wójta (burmistrza, prezydenta miasta).
4. Ośrodek pomocy społecznej, a w przypadku przekształcenia ośrodka pomocy
społecznej w centrum usług społecznych na podstawie przepisów ustawy z dnia
19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych –
centrum usług społecznych, koordynuje realizację strategii, o której mowa
w art. 17 ust. 1 pkt 1.
5. Kierownik ośrodka pomocy społecznej, a w przypadku przekształcenia
ośrodka pomocy społecznej w centrum usług społecznych na podstawie przepisów
ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług
społecznych – dyrektor centrum usług społecznych, może wytaczać na rzecz obywateli
powództwa o roszczenia alimentacyjne. W postępowaniu przed sądem stosuje się
odpowiednio przepisy o udziale prokuratora w postępowaniu cywilnym.
6. Ośrodek pomocy społecznej, a w przypadku przekształcenia ośrodka pomocy
społecznej w centrum usług społecznych na podstawie przepisów ustawy z dnia
19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych – centrum usług społecznych, może kierować wnioski o ustalenie niezdolności do pracy, niepełnosprawności i stopnia niepełnosprawności do organów określonych odrębnymi przepisami.
7. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) udziela kierownikowi ośrodka pomocy
społecznej upoważnienia do wydawania decyzji administracyjnych w indywidualnych
sprawach z zakresu pomocy społecznej należących do właściwości gminy,
z zastrzeżeniem ust. 8a.
8. Upoważnienie, o którym mowa w ust. 7, może być także udzielone innej
osobie na wniosek kierownika ośrodka pomocy społecznej, z zastrzeżeniem ust. 8a.
8a. W przypadku przekształcenia ośrodka pomocy społecznej w centrum usług
społecznych na podstawie przepisów ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu
usług społecznych przez centrum usług społecznych albo przekazania przez gminę do
centrum usług społecznych prowadzenia określonych spraw indywidualnych
z zakresu pomocy społecznej, wójt (burmistrz, prezydent miasta) udziela
upoważnienia do wydawania decyzji administracyjnych w sprawach należących do
właściwości gminy na zasadach określonych w art. 26 ustawy z dnia 19 lipca 2019 r.
o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych.
9. Kierownik ośrodka pomocy społecznej, a w przypadku przekształcenia
ośrodka pomocy społecznej w centrum usług społecznych na podstawie przepisów
ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług
społecznych – dyrektor centrum usług społecznych, składa radzie gminy coroczne
sprawozdanie z działalności ośrodka, a w przypadku przekształcenia ośrodka pomocy
społecznej w centrum usług społecznych na podstawie przepisów ustawy z dnia
19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych –
centrum usług społecznych, oraz przedstawia potrzeby w zakresie pomocy społecznej.
10. Rada gminy, biorąc pod uwagę potrzeby, o których mowa w ust. 9,
opracowuje i kieruje do wdrożenia lokalne programy pomocy społecznej.
11. Ośrodek pomocy społecznej, a w przypadku przekształcenia ośrodka
pomocy społecznej w centrum usług społecznych na podstawie przepisów ustawy
z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług
społecznych – centrum usług społecznych, zatrudnia pracowników socjalnych
proporcjonalnie do liczby ludności gminy w stosunku jeden pracownik socjalny
zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na 2000 mieszkańców lub proporcjonalnie do liczby rodzin i osób samotnie gospodarujących, objętych pracą socjalną w stosunku jeden pracownik socjalny zatrudniony w pełnym wymiarze czasu
pracy na nie więcej niż 50 rodzin i osób samotnie gospodarujących.
12. Ośrodek pomocy społecznej, a w przypadku przekształcenia ośrodka
pomocy społecznej w centrum usług społecznych na podstawie przepisów ustawy
z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług
społecznych – centrum usług społecznych, zatrudnia w pełnym wymiarze czasu pracy
nie mniej niż 3 pracowników socjalnych.

Art. 110a. 1. W ramach struktury organizacyjnej ośrodka pomocy społecznej
może zostać wyodrębniony:
1) zespół realizujący zadania w zakresie pracy socjalnej;
2) zespół realizujący zadania w zakresie usług pomocy społecznej;
3) zespół realizujący zadania, o których mowa w pkt 1 i 2.
2. W skład zespołów, o których mowa w ust. 1, wchodzą specjaliści z zakresu
pracy socjalnej, specjaliści z zakresu pracy z rodziną oraz inni specjaliści realizujący
zadania usług pomocy społecznej, w tym w zakresie integracji społecznej.

art. 111. więcej Art. 111. W celu realizacji zadań pomocy społecznej gmina może tworzyć
również inne jednostki organizacyjne.

Art. 111a. 1. Gmina może połączyć:
1) ośrodek pomocy społecznej z ośrodkiem wsparcia, z wyłączeniem ośrodka
wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi;
1a) centrum usług społecznych, o którym mowa w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r.
o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych, z ośrodkiem
wsparcia, z wyłączeniem ośrodka wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi;
2) dom pomocy społecznej dla osób w podeszłym wieku lub dla osób przewlekle
somatycznie chorych z ośrodkiem wsparcia przeznaczonym dla osób starszych.
2. W przypadku połączenia, o którym mowa w ust. 1, ośrodek wsparcia działa
w strukturze odpowiednio ośrodka pomocy społecznej, centrum usług społecznych lub
domu pomocy społecznej.
3. Osoby kierujące jednostkami organizacyjnymi pomocy społecznej będącymi
w strukturze ośrodka pomocy społecznej, centrum usług społecznych lub domu pomocy społecznej obowiązane są spełniać obowiązujące wymagania dla kierowników jednostek organizacyjnych pomocy społecznej.

art. 112. więcej Art. 112. 1. Zadania pomocy społecznej w powiatach wykonują jednostki
organizacyjne – powiatowe centra pomocy rodzinie.
2. Zadania powiatowych centrów pomocy rodzinie w miastach na prawach
powiatu realizują miejskie ośrodki pomocy społecznej, które mogą być nazwane
„miejskimi ośrodkami pomocy rodzinie”, a w przypadku przekształcenia miejskiego
ośrodka pomocy społecznej w centrum usług społecznych na podstawie przepisów
ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług
społecznych – centrum usług społecznych.
3. Kierownik powiatowego centrum pomocy rodzinie może wytaczać na rzecz
obywateli powództwa o roszczenia alimentacyjne. W postępowaniu przed sądem
stosuje się odpowiednio przepisy o udziale prokuratora w postępowaniu cywilnym.
4. Powiatowe centrum pomocy rodzinie może kierować wnioski o ustalenie
niezdolności do pracy, niepełnosprawności i stopnia niepełnosprawności do organów
określonych odrębnymi przepisami.
5. W indywidualnych sprawach z zakresu pomocy społecznej należących do
właściwości powiatu decyzje administracyjne wydaje starosta lub z jego upoważnienia
kierownik powiatowego centrum pomocy rodzinie i inni pracownicy centrum
upoważnieni na wniosek kierownika.
6. (uchylony)
7. Zarząd powiatu zatrudnia kierowników jednostek organizacyjnych pomocy
społecznej, o których mowa w ust. 8, zgodnie z wymogami określonymi
w art. 122 ust. 1, po zasięgnięciu opinii kierownika powiatowego centrum pomocy
rodzinie, kierownika ośrodka pomocy społecznej w mieście na prawach powiatu,
a w przypadku przekształcenia miejskiego ośrodka pomocy społecznej w centrum
usług społecznych na podstawie przepisów ustawy z dnia 19 lipca 2019 r.
o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych – dyrektora
centrum usług społecznych.
7a. (uchylony)
8. Starosta przy pomocy powiatowego centrum pomocy rodzinie sprawuje
nadzór nad działalnością jednostek specjalistycznego poradnictwa, w tym rodzinnego, oraz ośrodków wsparcia, domów pomocy społecznej i ośrodków interwencji kryzysowej.
9. Powiatowe centrum pomocy rodzinie koordynuje realizację strategii, o której
mowa w art. 19 pkt 1.
10. (uchylony)
11. (uchylony)
12. Kierownik powiatowego centrum pomocy rodzinie składa radzie powiatu
coroczne sprawozdanie z działalności centrum oraz przedstawia wykaz potrzeb
w zakresie pomocy społecznej.
13. Rada powiatu na podstawie wykazu potrzeb, o którym mowa w ust. 12,
opracowuje i wdraża lokalne programy pomocy społecznej.

Art. 112a. 1. Powiat może połączyć powiatowe centrum pomocy rodzinie
z ośrodkiem interwencji kryzysowej.
2. W przypadku połączenia, o którym mowa w ust. 1, ośrodek interwencji
kryzysowej działa w strukturze powiatowego centrum pomocy rodzinie.
3. Osoby kierujące jednostkami organizacyjnymi pomocy społecznej będącymi
w strukturze powiatowego centrum pomocy rodzinie są obowiązane spełniać
wymagania dla kierowników jednostek organizacyjnych pomocy społecznej.

art. 113. więcej Art. 113. 1. Zadania pomocy społecznej w województwach samorządowych
wykonują jednostki organizacyjne – regionalne ośrodki polityki społecznej.
2. Regionalny ośrodek polityki społecznej koordynuje realizację strategii,
o której mowa w art. 21 pkt 1.
3. Marszałek województwa przy pomocy regionalnego ośrodka polityki
społecznej sprawuje nadzór nad podległymi jednostkami organizacyjnymi pomocy
społecznej, w szczególności w zakresie spraw finansowych i administracyjnych.
4. Marszałek województwa może, udzielić upoważnienia dyrektorowi
regionalnego ośrodka polityki społecznej lub na jego wniosek, innym pracownikom
tego ośrodka do wydawania decyzji administracyjnych w indywidualnych sprawach
z zakresu pomocy społecznej należących do właściwości samorządu województwa.

Art. 113a. (uchylony).

Art. 113b. (uchylony).

Art. 113c. Jednostka organizacyjna pomocy społecznej zapewniająca
całodobowe usługi nie może się mieścić w jednym budynku z:
1) placówką zapewniającą całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym,
przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku;
2) placówką opiekuńczo-wychowawczą, regionalną placówką opiekuńczo-
-terapeutyczną lub interwencyjnym ośrodkiem preadopcyjnym;
3) (uchylony)
4) jednostką organizacyjną wymiaru sprawiedliwości;
5) (uchylony)
6) izbą wytrzeźwień.

art. 114. więcej Art. 114. (uchylony).

art. 115. więcej Art. 115. 1. Jednostki samorządu terytorialnego mogą otrzymywać dotacje
celowe z budżetu państwa na dofinansowanie zadań własnych z zakresu pomocy
społecznej, przy czym wysokość dotacji nie może przekroczyć 80% kosztów realizacji
zadania, z zastrzeżeniem ust. 2.
2. Jeżeli środki przeznaczone na dotację, o której mowa w ust. 1, pochodzą
z programów rządowych, programów resortowych, pożyczek, o których mowa
w art. 5 ust. 1 pkt 4 lit. d ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych
(Dz. U. z 2019 r. poz. 869, z późn. zm.) lub służą wypłacie zasiłków celowych na
pokrycie wydatków powstałych w wyniku zdarzenia losowego, wysokość dotacji
może przekroczyć 80% kosztów realizacji zadania.

Art. 115a. Zadania określone w ustawie mogą być finansowane ze środków
Funduszu Solidarnościowego, na zasadach określonych w ustawie z dnia
23 października 2018 r. o Funduszu Solidarnościowym (Dz. U. poz. 2192, z 2019 r.
poz. 1622, 1696 i 2473 oraz z 2020 r. poz. 321).

art. 116. więcej Art. 116. 1. Pracownikiem socjalnym może być osoba, która spełnia co najmniej
jeden z niżej wymienionych warunków:
1) posiada dyplom ukończenia kolegium pracowników służb społecznych;
2) ukończyła studia wyższe na kierunku praca socjalna;
3) do dnia 31 grudnia 2013 r. ukończyła studia wyższe o specjalności
przygotowującej do zawodu pracownika socjalnego na jednym z kierunków:
a) pedagogika,
b) pedagogika specjalna,
c) politologia,
d) polityka społeczna,
e) psychologia,
f) socjologia,
g) nauki o rodzinie.
1a. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu
z ministrem właściwym do spraw szkolnictwa wyższego określi, w drodze
rozporządzenia, wymagane umiejętności, wykaz przedmiotów, minimalny wymiar
zajęć dydaktycznych oraz zakres i wymiar praktyk zawodowych dla specjalności przygotowującej do zawodu pracownika socjalnego, realizowanej w szkołach wyższych na
kierunkach wymienionych w ust. 1, kierując się koniecznością odpowiedniego
przygotowania absolwentów do wykonywania zawodu pracownika socjalnego.
2. Ustala się następujące stopnie specjalizacji zawodowej w zawodzie
pracownika socjalnego:
1) I stopień specjalizacji zawodowej z zakresu pracy socjalnej, mający na celu
uzupełnienie wiedzy i doskonalenie umiejętności zawodowych pracowników socjalnych;
2) II stopień specjalizacji zawodowej z zakresu pracy socjalnej, mający na celu
pogłębienie wiedzy i doskonalenie umiejętności pracy z wybranymi grupami
osób korzystających z pomocy społecznej.
3. Szkolenie w zakresie specjalizacji w zawodzie pracownika socjalnego mogą
realizować jednostki prowadzące kształcenie lub doskonalenie zawodowe po
uzyskaniu zgody ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.

art. 117. więcej Art. 117. 1. Przy ministrze właściwym do spraw zabezpieczenia społecznego
działa Centralna Komisja Egzaminacyjna do spraw stopni specjalizacji zawodowej
pracowników socjalnych, zwana dalej „Komisją”, której członków powołuje
i odwołuje minister.
2. W związku z wykonywaniem czynności wynikających z ust. 3 członkom
Komisji przysługują diety oraz inne należności za czas podróży, na zasadach
określonych w przepisach dotyczących podróży służbowych pracowników na
obszarze kraju.
2a. Koszty działalności Komisji, w tym wynagrodzenia członków Komisji, są
pokrywane z budżetu państwa, z części, której dysponentem jest minister właściwy do
spraw zabezpieczenia społecznego.
3. Do zadań Komisji należy w szczególności:
1) przeprowadzanie postępowania w zakresie nadawania stopni specjalizacji
zawodowej oraz egzaminu dla pracowników socjalnych ubiegających się o II
stopień specjalizacji zawodowej w terminie wyznaczonym przez Komisję oraz
informowanie osób ubiegających się o dopuszczenie do egzaminu na II stopień
specjalizacji zawodowej o terminie egzaminu;
2) nadawanie II stopnia specjalizacji zawodowej;
3) prowadzenie rejestru wydanych dyplomów;
4) powoływanie i odwoływanie przewodniczącego i członków regionalnych
komisji egzaminacyjnych do spraw stopni specjalizacji zawodowej w zawodzie
pracownika socjalnego;
5) kontrolowanie pracy regionalnych komisji egzaminacyjnych i podmiotów
prowadzących szkolenia;
6) opiniowanie dla ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego
programów szkoleń z zakresu I i II stopnia specjalizacji w zawodzie pracownik
socjalny i przedstawianie informacji na temat zasobów jednostek, o których
mowa w art. 116 ust. 3; opiniowanie kandydatów na konsultantów prac
dyplomowych na II stopień specjalizacji, o których mowa w art. 118a pkt 8;
7) przedstawianie ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia społecznego
informacji dotyczących zasięgu, przebiegu i poziomu szkoleń w zakresie
specjalizacji;
8) opiniowanie spraw spornych dotyczących pracy komisji regionalnych;
8a) przeprowadzanie postępowania oraz egzaminu w zakresie uzyskiwania
certyfikatu superwizora pracy socjalnej w terminie wyznaczonym przez Komisję
oraz informowanie osób ubiegających się o dopuszczenie do egzaminu na
superwizora pracy socjalnej o terminie egzaminu;
8b) opiniowanie dla ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego
programów szkoleń dla superwizorów pracy socjalnej i przedstawianie
informacji na temat zasobów jednostek, o których mowa w art. 121a ust. 4;
9) nadawanie certyfikatu superwizora pracy socjalnej i prowadzenie rejestru
wydanych certyfikatów.
3a. Rejestr wydanych certyfikatów superwizora pracy socjalnej jest jawny
i udostępniany w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie internetowej urzędu
obsługującego ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.
4. Za egzamin, o którym mowa w ust. 3 pkt 1, w tym za egzamin poprawkowy,
osoby przystępujące do egzaminu wnoszą opłatę w wysokości 10% przeciętnego
wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku kalendarzowym.
5. Komisja, w zakresie organizacji egzaminów na II stopień specjalizacji
w zawodzie pracownik socjalny, współpracuje z jednostką organizacyjną, nad którą
nadzór sprawuje minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego i której
zakres działania obejmuje prowadzenie działalności szkoleniowej adresowanej do
służb społecznych oraz instytucji działających w obszarze polityki społecznej.
6. Komisja, w zakresie organizacji egzaminów dla superwizorów pracy
socjalnej, współpracuje z jednostką organizacyjną, nad którą nadzór sprawuje minister
właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego i której zakres działania obejmuje
prowadzenie działalności szkoleniowej adresowanej do służb społecznych oraz
instytucji działających w obszarze polityki społecznej oraz organizację egzaminów
z zakresu tematyki polityki społecznej, ze szczególnym uwzględnieniem pomocy
społecznej i pracy socjalnej.

art. 118. więcej Art. 118. 1. Przy urzędach marszałkowskich działają regionalne komisje
egzaminacyjne do spraw stopni specjalizacji zawodowej pracowników socjalnych,
z zastrzeżeniem ust. 1a.
1a. Decyzją marszałka województwa regionalna komisja egzaminacyjna może
działać przy regionalnym ośrodku polityki społecznej lub przy innym podmiocie,
którego organem prowadzącym jest samorząd województwa.
1b. W związku z wykonywaniem zadań, o których mowa w ust. 2, członkom
regionalnych komisji egzaminacyjnych przysługują diety oraz inne należności za czas
podróży, na zasadach określonych w przepisach dotyczących podróży służbowych
pracowników na obszarze kraju.
1c. Koszty działalności regionalnych komisji egzaminacyjnych, w tym
wynagrodzenia członków komisji, pokrywa urząd marszałkowski, a w przypadku,
o którym mowa w ust. 1a, regionalny ośrodek polityki społecznej albo podmiot,
którego organem prowadzącym jest samorząd województwa.
1d. Obsługę administracyjno-techniczną regionalnej komisji egzaminacyjnej
zapewnia marszałek danego województwa, a w przypadku, o którym mowa w ust. 1a,
dyrektor regionalnego ośrodka polityki społecznej albo osoba kierująca innym
podmiotem, którego organem prowadzącym jest samorząd województwa.
2. Do zadań regionalnych komisji egzaminacyjnych należy:
1) przeprowadzanie postępowania w zakresie nadawania stopni specjalizacji
zawodowej oraz egzaminu dla pracowników socjalnych, ubiegających się
o I stopień specjalizacji zawodowej;
2) nadawanie I stopnia specjalizacji zawodowej;
3) prowadzenie rejestru wydanych dyplomów;
4) opracowywanie informacji, opinii i wniosków dotyczących I stopnia
specjalizacji zawodowej dla Komisji oraz dla ministra właściwego do spraw
zabezpieczenia społecznego.
2a. Za egzamin, o którym mowa w ust. 2 pkt 1, w tym za egzamin poprawkowy,
osoby przystępujące wnoszą opłatę w wysokości 10% przeciętnego wynagrodzenia
w gospodarce narodowej w poprzednim roku kalendarzowym.
3. (uchylony)

Art. 118a. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi,
w drodze rozporządzenia:
1) tryb powoływania i odwoływania członków Komisji i regionalnych komisji
egzaminacyjnych oraz organizację pracy Komisji i regionalnych komisji egzaminacyjnych,
2) minimum programowe dla specjalizacji I i II stopnia w zawodzie pracownik socjalny,
3) specjalności obowiązujące dla specjalizacji II stopnia w zawodzie pracownik socjalny,
4) tryb postępowania w sprawie nadawania stopni specjalizacji i wydawania dyplomów,
5) wzory dyplomów uzyskania I i II stopnia specjalizacji w zawodzie pracownik
socjalny stanowiące załącznik do rozporządzenia,
6) warunki uzyskiwania przez pracowników socjalnych stopni specjalizacji
zawodowej,
7) wytyczne dotyczące prac dyplomowych dla kandydatów ubiegających się
o uzyskanie II stopnia specjalizacji,
8) wymagania dotyczące kadry dydaktycznej szkoleń w zakresie specjalizacji I i II
stopnia w zawodzie pracownik socjalny i konsultantów prac dyplomowych
szkoleń w zakresie specjalizacji II stopnia w zawodzie pracownik socjalny,
9) tryb kontrolowania, o którym mowa w art. 117 ust. 3 pkt 5,
10) warunki, jakie powinny spełniać podmioty prowadzące szkolenia w zakresie
specjalizacji, dla zapewnienia odpowiedniego poziomu szkolenia,
11) tryb wnoszenia odpłatności za egzamin na I i II stopień specjalizacji w zawodzie
pracownik socjalny,
12) organizację i sposób przeprowadzania egzaminu na I i II stopień specjalizacji
w zawodzie pracownik socjalny,
13) zasady wyboru jednostki organizacyjnej, o której mowa w art. 117 ust. 5,
i warunki jej współpracy z Komisją w zakresie organizacji egzaminów na II
stopień specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny
– uwzględniając potrzebę zapewnienia odpowiedniego poziomu szkolenia,
odpowiedniego poziomu przygotowania pracowników socjalnych do wykonywania
przez nich specjalistycznych zadań z zakresu pracy socjalnej, odpowiedniego poziomu
świadczonych usług przez pracowników socjalnych, ujednolicenia wymogów
dotyczących nadawania I i II stopnia specjalizacji zawodowej w zawodzie pracownika
socjalnego, ujednolicenia wzoru dyplomu uzyskania I i II stopnia specjalizacji
zawodowej w zawodzie pracownika socjalnego oraz ujednolicenia wymogów
prowadzenia szkoleń i przeprowadzania egzaminów z zakresu I i II stopnia
specjalizacji zawodowej w zawodzie pracownika socjalnego.

art. 119. więcej Art. 119. 1. Do zadań pracownika socjalnego należy w szczególności:
1) praca socjalna;
2) dokonywanie analizy i oceny zjawisk, które powodują zapotrzebowanie na
świadczenia z pomocy społecznej oraz kwalifikowanie do uzyskania tych świadczeń;
3) udzielanie informacji, wskazówek i pomocy w zakresie rozwiązywania spraw
życiowych osobom, które dzięki tej pomocy będą zdolne samodzielnie
rozwiązywać problemy będące przyczyną trudnej sytuacji życiowej; skuteczne
posługiwanie się przepisami prawa w realizacji tych zadań;
4) pomoc w uzyskaniu dla osób będących w trudnej sytuacji życiowej poradnictwa
dotyczącego możliwości rozwiązywania problemów i udzielania pomocy przez
właściwe instytucje państwowe, samorządowe i organizacje pozarządowe oraz
wspieranie w uzyskiwaniu pomocy;
5) udzielanie pomocy zgodnie z zasadami etyki zawodowej;
6) pobudzanie społecznej aktywności i inspirowanie działań samopomocowych
w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych osób, rodzin, grup i środowisk
społecznych;
7) współpraca i współdziałanie z innymi specjalistami w celu przeciwdziałania
i ograniczania patologii i skutków negatywnych zjawisk społecznych,
łagodzenie skutków ubóstwa;
8) inicjowanie nowych form pomocy osobom i rodzinom mającym trudną sytuację
życiową oraz inspirowanie powołania instytucji świadczących usługi służące
poprawie sytuacji takich osób i rodzin;
9) współuczestniczenie w inspirowaniu, opracowaniu, wdrożeniu oraz rozwijaniu
regionalnych i lokalnych programów pomocy społecznej ukierunkowanych na
podniesienie jakości życia.
2. Przy wykonywaniu zadań pracownik socjalny jest obowiązany:
1) kierować się zasadami etyki zawodowej;
2) kierować się zasadą dobra osób i rodzin, którym służy, poszanowania ich
godności i prawa tych osób do samostanowienia;
3) przeciwdziałać praktykom niehumanitarnym i dyskryminującym osobę, rodzinę lub grupę;
4) udzielać osobom zgłaszającym się pełnej informacji o przysługujących im
świadczeniach i dostępnych formach pomocy;
5) zachować w tajemnicy informacje uzyskane w toku czynności zawodowych,
także po ustaniu zatrudnienia, chyba że działa to przeciwko dobru osoby lub rodziny;
6) podnosić swoje kwalifikacje zawodowe poprzez udział w szkoleniach
i samokształcenie.

art. 120. więcej Art. 120. 1. Pracowników socjalnych mogą również zatrudniać inne instytucje,
a w szczególności jednostki organizacyjne właściwe w sprawach zatrudnienia
i przeciwdziałania bezrobociu, szpitale, zakłady karne, do wykonywania zadań tych
jednostek w zakresie pomocy społecznej.
2. Pracownicy socjalni mogą być również zatrudniani w podmiotach
uprawnionych, o których mowa w art. 25 ust. 1.
3. Pracownicy socjalni mogą być również zatrudniani przez podmioty realizujące
zadania określone w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

art. 121. więcej Art. 121. 1. Pracownik socjalny korzysta z prawa pierwszeństwa przy
wykonywaniu swoich zadań w urzędach, instytucjach i innych placówkach. Organy są
obowiązane do udzielania pracownikowi socjalnemu pomocy w zakresie
wykonywania tych czynności.
2. Pracownikowi socjalnemu przysługuje ochrona prawna przewidziana dla
funkcjonariuszy publicznych.
3. Pracownikowi socjalnemu zatrudnionemu w ośrodku pomocy społecznej,
centrum usług społecznych, o którym mowa w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r.
o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych, lub
w powiatowym centrum pomocy rodzinie, do którego obowiązków należy praca
socjalna oraz przeprowadzanie rodzinnych wywiadów środowiskowych, jeżeli
przepracował nieprzerwanie i faktycznie co najmniej 5 lat, przysługuje raz na dwa lata
dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych.
3a. Pracownikowi socjalnemu zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy
w samorządowych jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej, do którego
podstawowych obowiązków należy świadczenie pracy socjalnej w środowisku, w tym
przeprowadzanie rodzinnych wywiadów środowiskowych poza siedzibą jednostki,
przysługuje wypłacany co miesiąc dodatek do wynagrodzenia w wysokości 250 zł.
W przypadku zatrudnienia w mniejszym wymiarze czasu pracy dodatek przysługuje
w wysokości proporcjonalnej do czasu pracy.
3b. Pracownikowi socjalnemu przysługuje zwrot kosztów uczestnictwa
w szkoleniach w zakresie specjalizacji zawodowej w zawodzie pracownika
socjalnego, w kwocie nie mniejszej niż 50% kosztów szkolenia.
3c. Pracownikowi socjalnemu, do którego obowiązków należy świadczenie
pracy socjalnej w środowisku lub przeprowadzanie rodzinnych wywiadów
środowiskowych poza siedzibą jednostki, przysługuje zwrot kosztów przejazdów
z miejsca pracy do miejsc wykonywania przez niego czynności zawodowych,
w przypadku braku możliwości zapewnienia dojazdu środkami pozostającymi
w dyspozycji zatrudniającego go pracodawcy.
4. Dzień 21 listopada ustanawia się Dniem Pracownika Socjalnego.
5. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego może przyznać
pracownikom socjalnym, jednostkom organizacyjnym pomocy społecznej oraz
podmiotom, o których mowa w art. 25, nagrody specjalne za wybitne, nowatorskie
rozwiązania w zakresie pomocy społecznej.
6. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, warunki przyznawania nagród specjalnych, rodzaje nagród, podmioty
uprawnione do zgłaszania wniosków oraz sposób i tryb postępowania w sprawie tych
nagród, uwzględniając rodzaje działań, za jakie nagrody te przysługują, oraz ich
społeczną użyteczność.

Art. 121a. 1. Superwizja pracy socjalnej polega na ustawicznym rozwoju
zawodowym pracowników socjalnych, służącym utrzymaniu wysokiego poziomu
świadczonych usług, zachowaniu i wzmacnianiu kompetencji zawodowych,
udzielaniu wsparcia, poszukiwaniu źródeł trudności w pracy i możliwości ich
pokonywania.
2. Prawo do korzystania z superwizji pracy socjalnej prowadzonej przez
superwizorów pracy socjalnej ma każdy pracownik socjalny.
3. Superwizorem pracy socjalnej może być osoba, która ukończyła szkolenie dla
superwizorów pracy socjalnej, przystąpiła do egzaminu, zdała egzamin i uzyskała
certyfikat superwizora pracy socjalnej.
4. Szkolenie, o którym mowa w ust. 3, mogą realizować jednostki prowadzące
kształcenie pracowników socjalnych lub szkolenia z zakresu I lub II stopnia
specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny i wykazujące się co najmniej 3-letnim
doświadczeniem w tym zakresie po uzyskaniu zgody ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego na prowadzenie szkoleń dla superwizorów pracy socjalnej.
5. Warunkiem przystąpienia do szkolenia dla superwizorów pracy socjalnej jest
złożenie wniosku o dopuszczenie do szkolenia dla superwizorów pracy socjalnej,
a także wykazanie się posiadaniem wykształcenia wyższego magisterskiego
uprawniającego do wykonywania zawodu pracownika socjalnego, lub posiadaniem
decyzji o uznaniu kwalifikacji w zawodzie regulowanym pracownika socjalnego na
podstawie przepisów ustawy z dnia 18 marca 2008 r. o zasadach uznawania
kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej
(Dz. U. poz. 394, z 2013 r. poz. 1650 oraz z 2014 r. poz. 1004)4) oraz co najmniej
5-letnim stażem w zawodzie pracownika socjalnego lub wykazanie się
udokumentowanym doświadczeniem w przeprowadzeniu co najmniej 500 godzin
szkoleń dla pracowników socjalnych z zakresu umiejętności interpersonalnych
i społecznych, metodyki pracy socjalnej, diagnozy socjalnej, warsztatu pracy
pracownika socjalnego lub aksjologii pracy socjalnej w okresie ostatnich 5 lat przed
złożeniem wniosku o dopuszczeniu do szkolenia dla superwizorów pracy socjalnej.
6. Za egzamin, o którym mowa w ust. 3, w tym za egzamin poprawkowy, osoby
przystępujące wnoszą opłatę w wysokości 20% przeciętnego wynagrodzenia
w gospodarce narodowej w poprzednim roku kalendarzowym.
7. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia:
1) cele, wytyczne i standard dla superwizji pracy socjalnej,
2) minimum programowe dla szkolenia superwizorów pracy socjalnej, o którym
mowa w ust. 3,
3) sposób szkolenia dla superwizorów pracy socjalnej,
4) sposób wnoszenia odpłatności za postępowanie związane z uzyskaniem
certyfikatu, w tym za egzamin i egzamin poprawkowy,
5) organizację i sposób przeprowadzania egzaminu,
6) wzór certyfikatu superwizora pracy socjalnej,
7) warunki, jakie powinny spełniać podmioty ubiegające się o uzyskanie zgody na
prowadzenie szkolenia dla superwizorów pracy socjalnej,
8) sposób i warunki nadawania podmiotom ubiegającym się o uzyskanie zgody na
prowadzenie szkolenia dla superwizorów pracy socjalnej uprawnień do
prowadzenia szkoleń dla superwizorów pracy socjalnej,
9) wymagania dotyczące kadry dydaktycznej szkolenia dla superwizorów pracy socjalnej,
10) sposób prowadzenia nadzoru merytorycznego nad szkoleniami dla superwizorów
pracy socjalnej,
11) zasady wyboru jednostki organizacyjnej, o której mowa w art. 117 ust. 6,
i warunki jej współpracy z Komisją w zakresie organizacji egzaminów na
superwizora pracy socjalnej
– uwzględniając potrzebę zapewnienia odpowiedniego poziomu szkolenia
i przygotowania superwizorów pracy socjalnej, odpowiedniego poziomu
świadczonych usług przez pracowników socjalnych, ujednolicenia wymogów
dotyczących uzyskania certyfikatu superwizora, ujednolicenia wzoru certyfikatu oraz
ujednolicenia wymogów prowadzenia szkoleń dla superwizorów pracy socjalnej
i sposobu prowadzenia nadzoru merytorycznego nad szkoleniami dla superwizorów
pracy socjalnej.

art. 122. więcej Art. 122. 1. Osoby kierujące jednostkami organizacyjnymi pomocy społecznej
są obowiązane posiadać co najmniej 3-letni staż pracy w pomocy społecznej oraz
specjalizację z zakresu organizacji pomocy społecznej.
2. Wymogi, o których mowa w ust. 1, nie dotyczą osób kierujących placówkami
rodzinnymi oraz centrami usług społecznych, o których mowa w ustawie z dnia
19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych.
3. Szkolenie specjalizacyjne z zakresu organizacji pomocy społecznej mogą
realizować jednostki prowadzące kształcenie lub doskonalenie zawodowe po
uzyskaniu zgody ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.
4. (uchylony)
5. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, minimum programowe specjalizacji z zakresu organizacji pomocy
społecznej, podmioty uprawnione do prowadzenia specjalizacji i wymagania ich
dotyczące, tryb nadawania tym podmiotom uprawnień do prowadzenia specjalizacji, a także tryb uzyskiwania specjalizacji, kierując się koniecznością zapewnienia sprawności i efektywności działania jednostek organizacyjnych pomocy społecznej.

art. 123. więcej Art. 123. Prawa i obowiązki pracowników zatrudnionych w samorządowych
jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej regulują przepisy o pracownikach
samorządowych.

Art. 123a. (uchylony).

art. 124. więcej Art. 124. 1. Przy ministrze właściwym do spraw zabezpieczenia społecznego
działa Rada Pomocy Społecznej jako organ opiniodawczo-doradczy w sprawach
pomocy społecznej.
2. Do zakresu działania Rady Pomocy Społecznej należy:
1) opiniowanie projektów aktów prawnych oraz inicjowanie zmian przepisów
prawa w zakresie pomocy społecznej;
2) przygotowywanie ekspertyz dotyczących wybranych obszarów pomocy
społecznej;
3) przedstawianie ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia społecznego
okresowych informacji o swojej działalności;
4) przyjmowanie i opiniowanie dla ministra właściwego do spraw zabezpieczenia
społecznego wniosków o nagrody specjalne za wybitne osiągnięcia w zakresie
pomocy społecznej.

art. 125. więcej Art. 125. 1. Rada Pomocy Społecznej składa się z nie więcej niż 20 osób
reprezentujących jednostki organizacyjne pomocy społecznej, jednostki samorządu
terytorialnego, wojewodów, organizacje społeczne i zawodowe, kościoły i inne
związki wyznaniowe oraz środowiska naukowe.
2. Przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego do udziału w pracach
Rady Pomocy Społecznej rekomenduje Komisja Wspólna Rządu i Samorządu
Terytorialnego.
3. Członków Rady Pomocy Społecznej, spośród przedstawicieli określonych
w ust. 1, powołuje minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego na okres 3 lat.
4. Członkowie Rady Pomocy Społecznej pełnią swoje funkcje społecznie.
5. Członkowie Rady Pomocy Społecznej korzystają ze zwolnień w pracy w celu
uczestniczenia w posiedzeniach Rady i przysługuje im zwrot kosztów delegacji ze
środków budżetu ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.
6. Koszty związane z obsługą Rady Pomocy Społecznej są pokrywane ze
środków budżetu ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.
7. Rada Pomocy Społecznej może, za zgodą ministra właściwego do spraw
zabezpieczenia społecznego, zapraszać do współpracy ekspertów i inne osoby
niebędące jej członkami. Do udziału osób zaproszonych w posiedzeniach Rady stosuje
się odpowiednio ust. 5.
8. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, tryb zgłaszania kandydatów na członków Rady Pomocy Społecznej,
organizację oraz tryb działania Rady Pomocy Społecznej, uwzględniając zasadę
kolegialności oraz pomocniczości prac Rady.

art. 126. więcej Art. 126. Wojewoda w związku z przeprowadzanym postępowaniem
nadzorczym i kontrolnym ma prawo do:
1) żądania informacji, dokumentów i danych, niezbędnych do sprawowania
nadzoru i kontroli;
2) swobodnego wstępu w ciągu doby do obiektów i pomieszczeń jednostki
kontrolowanej;
3) przeprowadzania oględzin obiektów, składników majątku kontrolowanej
jednostki oraz przebiegu określonych czynności objętych obowiązującym
standardem;
4) żądania od pracowników kontrolowanej jednostki udzielenia informacji
w formie ustnej i pisemnej w zakresie przeprowadzanej kontroli;
5) wzywania i przesłuchiwania świadków;
6) zwrócenia się o wydanie opinii biegłych i specjalistów z zakresu pomocy
społecznej;
7) pobierania za pokwitowaniem oraz zabezpieczania dokumentów związanych
z zakresem kontroli, z zachowaniem przepisów o tajemnicy prawnie chronionej;
8) sporządzania, a w razie potrzeby żądania sporządzenia niezbędnych do kontroli
kopii, odpisów lub wyciągów z dokumentów oraz zestawień lub obliczeń;
9) przetwarzania danych osobowych w zakresie niezbędnym do realizacji celu
kontroli.

Art. 126a. W przypadku powzięcia wiadomości o prowadzeniu bez zezwolenia
placówki zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle
chorym lub osobom w podeszłym wieku, przepis art. 126 stosuje się.

art. 127. więcej Art. 127. 1. Czynności, o których mowa w art. 126, w imieniu i z upoważnienia
wojewody przeprowadza zespół pracowników komórki organizacyjnej do spraw
nadzoru i kontroli w pomocy społecznej właściwego do spraw pomocy społecznej
wydziału urzędu wojewódzkiego, w składzie co najmniej dwóch osób, zwany dalej
„zespołem inspektorów”.
2. Zespół inspektorów, przeprowadzając czynności, o których mowa w art. 126,
jest obowiązany do okazania legitymacji służbowych oraz imiennego upoważnienia
do przeprowadzenia nadzoru albo kontroli wskazującego jednostkę organizacyjną
pomocy społecznej albo kontrolowaną jednostkę.

Art. 127a. 1. Wojewoda może wystąpić z wnioskiem do właściwego miejscowo
komendanta Policji o pomoc, jeżeli jest to niezbędne do przeprowadzenia czynności,
o których mowa w art. 126.
2. Na wniosek wojewody właściwy miejscowo komendant Policji jest
obowiązany do zapewnienia zespołowi inspektorów pomocy Policji w toku
wykonywanych przez nich czynności.

Art. 127b. W wydziale właściwym do spraw pomocy społecznej urzędu
wojewódzkiego w komórce organizacyjnej do spraw nadzoru i kontroli w pomocy
społecznej zatrudnia się nie mniej niż 1 inspektora do spraw nadzoru i kontroli
w pomocy społecznej na 25 jednostek organizacyjnych pomocy społecznej oraz
placówek zapewniających całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym,
przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, działających w danym
województwie.

art. 128. więcej Art. 128. 1. Wojewoda w wyniku przeprowadzonych przez zespół inspektorów
czynności, o których mowa w art. 126, może wydać jednostce organizacyjnej pomocy
społecznej albo kontrolowanej jednostce zalecenia pokontrolne.
2. Jednostka organizacyjna pomocy społecznej albo kontrolowana jednostka
może, w terminie 7 dni od dnia otrzymania zaleceń pokontrolnych, zgłosić do nich
zastrzeżenia.
3. Wojewoda ustosunkowuje się do zastrzeżeń w terminie 14 dni od dnia ich
doręczenia.
4. W przypadku nieuwzględnienia przez wojewodę zastrzeżeń jednostka
organizacyjna pomocy społecznej albo kontrolowana jednostka w terminie 30 dni
obowiązana jest do powiadomienia wojewody o realizacji zaleceń, uwag i wniosków.
5. W przypadku uwzględnienia przez wojewodę zastrzeżeń, o których mowa
w ust. 2, jednostka organizacyjna pomocy społecznej albo kontrolowana jednostka
w terminie 30 dni jest obowiązana do powiadomienia wojewody o realizacji zaleceń,
uwag i wniosków, o których mowa w ust. 1, mając na uwadze zmiany wynikające
z uwzględnionych przez wojewodę zastrzeżeń.
6. W przypadku stwierdzenia istotnych uchybień w działalności jednostki
organizacyjnej pomocy społecznej albo kontrolowanej jednostki wojewoda,
niezależnie od przysługujących mu innych środków, zawiadamia o stwierdzonych
uchybieniach organ założycielski tych jednostek lub organ zlecający kontrolowanej
jednostce realizację zadania z zakresu pomocy społecznej.
7. Organ, o którym mowa w ust. 6, do którego skierowano zawiadomienie
o stwierdzonych istotnych uchybieniach, jest obowiązany, w terminie 30 dni od dnia
otrzymania zawiadomienia o stwierdzonych uchybieniach, powiadomić wojewodę
o podjętych czynnościach.

art. 129. więcej Art. 129. 1. W przypadku niepodjęcia lub niewykonania czynności
wynikających z zaleceń pokontrolnych, o których mowa w art. 128, mających na celu
ograniczenie lub likwidację stwierdzonych istotnych uchybień lub nieprawidłowości
w zakresie działań i usług objętych standardami, świadczonych przez jednostki
organizacyjne pomocy społecznej albo kontrolowane jednostki, wojewoda może orzec
o czasowym lub stałym cofnięciu zezwolenia na prowadzenie placówki.
2. Jeżeli w wyniku przeprowadzonych czynności, o których mowa w art. 126,
ujawnione zostały rażące zaniedbania lub zaniechania realizacji obowiązków
ustawowych, wojewoda może wezwać jednostkę samorządu terytorialnego do
wyznaczenia wykonawcy zastępczego, w terminie nie dłuższym niż dwa miesiące od
dnia otrzymania wezwania.
3. W przypadku niewyznaczenia przez jednostkę samorządu terytorialnego
wykonawcy zastępczego w terminie, o którym mowa w ust. 2, wojewoda może
wystąpić do sądu administracyjnego ze skargą na bezczynność organu jednostki
samorządu terytorialnego.

art. 130. więcej Art. 130. 1. Kto nie realizuje zaleceń pokontrolnych – podlega karze pieniężnej
w wysokości od 200 do 6000 zł.
2. Kto bez zezwolenia prowadzi placówkę zapewniającą całodobową opiekę
osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku,
w której przebywa:
1) nie więcej niż 10 osób – podlega karze pieniężnej w wysokości 10 000 zł;
2) więcej niż 10 osób – podlega karze pieniężnej w wysokości 20 000 zł.
3. W przypadku prowadzenia bez zezwolenia przez jeden podmiot więcej niż
jednej placówki, o której mowa w ust. 2, karę wymierza się osobno za każdą
z placówek.
4. Kto po uprawomocnieniu się decyzji o nałożeniu kary pieniężnej za
prowadzenie bez zezwolenia wojewody placówki zapewniającej całodobową opiekę
osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku nie
zaprzestał jej prowadzenia, podlega karze pieniężnej w wysokości 40 000 zł.
4a. Kto po uprawomocnieniu się decyzji o nałożeniu kary pieniężnej za
prowadzenie bez zezwolenia wojewody placówki zapewniającej całodobową opiekę
osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku
prowadzi bez zezwolenia wojewody inną placówkę zapewniającą całodobową opiekę
osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku,
podlega karze pieniężnej w wysokości 40 000 zł.
5. W przypadku stwierdzenia zagrożenia życia lub zdrowia osób przebywających
w placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym,
przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku prowadzonej bez zezwolenia
wojewoda może, poza nałożeniem kary pieniężnej, wydać decyzję nakazującą
wstrzymanie prowadzenia tej placówki, z nadaniem rygoru natychmiastowej
wykonalności, do czasu uzyskania zezwolenia.
6. W przypadku stwierdzenia zagrożenia życia lub zdrowia osób przebywających
w domu pomocy społecznej lub w placówce zapewniającej całodobową opiekę
osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, prowadzonej na podstawie zezwolenia, wojewoda może, cofając zezwolenie, wydać decyzję nakazującą wstrzymanie prowadzenia tej placówki lub domu pomocy
społecznej, z nadaniem rygoru natychmiastowej wykonalności.

art. 131. więcej Art. 131. 1. Kary pieniężne, o których mowa w art. 130, wymierza, w drodze
decyzji administracyjnej, wojewoda.
2. Wysokość kary, o której mowa w art. 130 ust. 1, ustala wojewoda, biorąc pod
uwagę rozmiar prowadzonej działalności, stopień, liczbę i społeczną szkodliwość
stwierdzonych uchybień.
3. Od decyzji, o której mowa w ust. 1, przysługuje odwołanie do ministra
właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.
4. Od nieuiszczonych w terminie kar pieniężnych pobiera się odsetki ustawowe
za opóźnienie.
5. Egzekucja kar pieniężnych wraz z odsetkami, o których mowa w ust. 4,
następuje w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Art. 131a. 1. O nałożonej karze, o której mowa w art. 130 ust. 2, 4, 4a, 5 lub 6,
wojewoda niezwłocznie informuje:
1) ośrodek pomocy społecznej, centrum usług społecznych, o którym mowa
w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez
centrum usług społecznych i powiatowe centrum pomocy rodzinie właściwe ze
względu na położenie placówki, celem podjęcia działań zmierzających do
zapewnienia pomocy osobom przebywającym w placówce oraz nawiązania
kontaktu z członkami rodziny, opiekunami prawnymi lub kuratorami osób
przebywających w placówce;
2) w ramach posiadanych informacji, członków rodziny, opiekunów prawnych lub
kuratorów osób przebywających w placówce.
2. W przypadku nałożenia kary, o której mowa w art. 130 ust. 2, 4, 4a, 5 lub 6,
wojewoda przedstawia osobom przebywającym w placówce oraz, w ramach
posiadanych informacji, członkom rodziny, opiekunom prawnym, kuratorom osób
przebywających w placówce wyciąg z rejestru placówek zapewniających całodobową
opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym
wieku, z danymi teleadresowymi placówek z terenu województwa.
3. W przypadku pilnej konieczności zapewnienia pomocy osobom
przebywającym w placówce, w stosunku do której wojewoda wydał decyzję, o której
mowa w art. 130 ust. 5 lub 6, wojewoda koordynuje działania zmierzające do
zabezpieczenia niezbędnej pomocy osobom potrzebującym, przy udziale kierownika
ośrodka pomocy społecznej albo dyrektora centrum usług społecznych, o którym
mowa w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez
centrum usług społecznych, gminy właściwej ze względu na położenie placówki.

Art. 131b. 1. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego prowadzi
w systemie teleinformatycznym wykaz nałożonych kar, o których mowa
w art. 130 ust. 2 i 4–6, oraz udostępnia dane z tego wykazu wojewodom do celów
prowadzenia postępowań w zakresie nałożenia kary lub wydania albo cofnięcia
zezwolenia na prowadzenie placówki zapewniającej całodobową opiekę osobom
niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku.
2. Dane, o których mowa w ust. 1, udostępnia się niezwłocznie w systemie
teleinformatycznym lub środkami komunikacji elektronicznej obsługiwanymi przez
system teleinformatyczny wykazu.
3. Udostępnianie danych wojewodom nie wymaga wniosku.
4. Wojewodowie przekazują do wykazu dane obejmujące:
1) nazwę podmiotu lub imię i nazwisko osoby prowadzącej placówkę, o której
mowa w art. 67 ust. 1;
2) numer identyfikacji podatkowej (NIP);
3) adres placówki, o której mowa w art. 67 ust. 1;
4) wskazanie daty i numeru decyzji nakładającej karę, o której mowa
w art. 130 ust. 2 i 4–6, oraz informację o prawomocności decyzji;
5) wskazanie podstawy prawnej decyzji nakładającej karę.
5. W przypadku zmiany lub uchylenia decyzji nakładającej karę, o której mowa
w art. 130 ust. 2 i 4–6, aktualizuje się wykaz. Przekazanie danych do wykazu
następuje niezwłocznie po uprawomocnieniu się decyzji.

art. 132. więcej Art. 132. 1. Wpływy z tytułu kar pieniężnych nakładanych na podstawie art. 131
ust. 1 stanowią dochód budżetu państwa.
2. Kary pieniężne nakładane na podstawie art. 131 ust. 1 wpłacane są na
rachunek bieżący dochodów urzędu wojewódzkiego.

art. 133. więcej Art. 133. W sprawach nieuregulowanych w niniejszym rozdziale stosuje się
Kodeks postępowania administracyjnego.

art. 134. więcej Art. 134. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi,
w drodze rozporządzenia:
1) organizację i tryb przeprowadzania nadzoru i kontroli, kwalifikacje inspektorów
upoważnionych do wykonywania czynności nadzorczych i kontrolnych, a także
wzór legitymacji uprawniającej do wykonywania czynności nadzorczych
i kontrolnych,
2) kwalifikacje pozostałych pracowników wykonujących z upoważnienia
wojewody zadania z zakresu pomocy społecznej
– uwzględniając konieczność zapewnienia odpowiedniego poziomu ich
wykonywania.

Art. 134a. 1. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego:
1) pełni funkcję instytucji zarządzającej w rozumieniu art. 32 rozporządzenia
Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 223/2014 z dnia 11 marca 2014 r.
w sprawie Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym
(Dz. Urz. UE L 72 z 12.03.2014, str. 1), zwanego dalej „rozporządzeniem
w sprawie Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym”;
2) opracowuje Program Operacyjny, o którym mowa w art. 7 ust. 2 rozporządzenia
w sprawie Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym, zwany
dalej „Programem Operacyjnym”, i przedkłada ten program Komisji Europejskiej;
3) zapewnia wykonanie ewaluacji Programu Operacyjnego, o których mowa
w art. 16 i art. 17 rozporządzenia w sprawie Europejskiego Funduszu Pomocy
Najbardziej Potrzebującym, oraz przedkłada wyniki tych ewaluacji Komisji
Europejskiej;
4) opracowuje i przedkłada Komisji Europejskiej roczne i końcowe sprawozdania
z realizacji Programu Operacyjnego;
5) dokonuje wyboru organizacji partnerskich w rozumieniu art. 2
pkt 3 rozporządzenia w sprawie Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej
Potrzebującym, zwanych dalej „organizacjami partnerskimi”, w sposób
zapewniający spełnienie warunków, o których mowa w art. 32 ust. 3 tego
rozporządzenia;
6) sporządza i udostępnia instytucji pośredniczącej, o której mowa w art. 134b
ust. 1 pkt 1, oraz beneficjentom w rozumieniu art. 2 pkt 9 rozporządzenia
w sprawie Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym
wytyczne dotyczące realizacji Programu Operacyjnego, w tym wytyczne
dotyczące spełnienia przez wydatki poniesione w ramach Programu
Operacyjnego kryteriów kwalifikowalności:
a) zgodności z przepisami rozporządzenia w sprawie Europejskiego Funduszu
Pomocy Najbardziej Potrzebującym oraz z przepisami wykonawczymi do
tego rozporządzenia,
b) spójności z postanowieniami Programu Operacyjnego;
7) zawiera i rozlicza z Krajowym Ośrodkiem Wsparcia Rolnictwa, zwanym dalej
„Krajowym Ośrodkiem”, umowę o:
a) dofinansowanie projektu, która określa szczegółowe warunki
dofinansowania projektu zgodnie z art. 206 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia
2009 r. o finansach publicznych,
b) dotację na współfinansowanie krajowe i pomoc techniczną, zawierającą
w szczególności postanowienia, o których mowa w art. 150 ustawy z dnia
27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych;
8) przeprowadza kontrole:
a) systemowe w Krajowym Ośrodku jako instytucji pośredniczącej
w rozumieniu art. 2 pkt 13 rozporządzenia w sprawie Europejskiego
Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym,
b) prawidłowości realizacji zadań przez beneficjentów w rozumieniu art. 2
pkt 9 rozporządzenia w sprawie Europejskiego Funduszu Pomocy
Najbardziej Potrzebującym w ramach operacji finansowanych
z Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym, zgodnie
z systemem realizacji Programu Operacyjnego.
2. Do kontroli, o których mowa w ust. 1 pkt 8, stosuje się odpowiednio przepisy
art. 23 ust. 1, 1a, 2 i 4–10 oraz art. 25 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach
realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie
finansowej 2014–2020 (Dz. U. z 2020 r. poz. 818), z tym że kontrole prawidłowości
realizacji zadań przez beneficjentów mogą być przeprowadzane nie później niż do
końca okresu ustalonego zgodnie z art. 51 ust. 1 rozporządzenia w sprawie
Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym.

Art. 134b. 1. Krajowy Ośrodek uczestniczy w realizacji Programu
Operacyjnego jako:
1) instytucja pośrednicząca w rozumieniu art. 2 pkt 13 rozporządzenia w sprawie
Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym;
2) beneficjent w rozumieniu art. 2 pkt 9 rozporządzenia w sprawie Europejskiego
Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym.
2. Do zadań Krajowego Ośrodka należy w szczególności:
1) przygotowanie i przeprowadzenie postępowań o udzielenie zamówienia
publicznego na dostawy artykułów spożywczych do magazynów organizacji
partnerskich;
2) zawieranie z organizacjami partnerskimi i rozliczanie umów o dofinansowanie
projektów, które określają szczegółowe warunki dofinansowania projektów
zgodnie z art. 206 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach
publicznych;
3) realizacja wypłat dla przedsiębiorców z tytułu zakupu żywności, o którym mowa
w art. 26 ust. 2 lit. a rozporządzenia w sprawie Europejskiego Funduszu Pomocy
Najbardziej Potrzebującym, wypłat dla organizacji partnerskich będących
beneficjentami, z tytułu kosztów administracyjnych oraz kosztów transportu
i magazynowania, o których mowa w art. 26 ust. 2 lit. c rozporządzenia
w sprawie Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym, oraz
kosztów środków towarzyszących, o których mowa w art. 26 ust. 2 lit. e
rozporządzenia w sprawie Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej
Potrzebującym;
4) opracowanie procedur dokonywania czynności w ramach realizacji Programu
Operacyjnego;
5) przeprowadzanie kontroli u przedsiębiorców i w organizacjach partnerskich
w zakresie realizacji operacji finansowanych w ramach Europejskiego Funduszu
Pomocy Najbardziej Potrzebującym;
6) odzyskiwanie kwot nienależnie wypłaconych przedsiębiorcom i organizacjom
partnerskim, a także nakładanie korekt finansowych w rozumieniu art. 2 pkt 12
ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie
polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020;
7) sprawozdawczość do ministra właściwego do spraw zabezpieczenia
społecznego;
8) realizacja działań w ramach informowania i komunikacji, o których mowa
w art. 19 ust. 1 rozporządzenia w sprawie Europejskiego Funduszu Pomocy
Najbardziej Potrzebującym.
3. Do działań określonych w ust. 2 pkt 5 i 6 stosuje się odpowiednio art. 22 ust. 2
pkt 2 i 3, art. 24 ust. 1–6 i 8–10, art. 25 oraz art. 26 ust. 6 ustawy z dnia 11 lipca
2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych
w perspektywie finansowej 2014–2020, z tym że na potrzeby realizacji zadań
w ramach Programu Operacyjnego:
1) nieprawidłowością indywidualną jest nieprawidłowość, o której mowa w art. 2
pkt 16 rozporządzenia w sprawie Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej
Potrzebującym;
2) nieprawidłowością systemową jest nieprawidłowość, o której mowa w art. 2
pkt 18 rozporządzenia w sprawie Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej
Potrzebującym;
3) w przypadku gdy kwoty nieprawidłowo poniesionych wydatków nie można
określić, wartość korekty finansowej ustala się na podstawie art. 53
ust. 2 rozporządzenia w sprawie Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej
Potrzebującym.
4. Zadania, o których mowa w ust. 2, są wykonywane przez Krajowy Ośrodek na
podstawie porozumienia o powierzeniu zadań instytucji pośredniczącej, zawartego
z ministrem właściwym do spraw zabezpieczenia społecznego, zawierającego
w szczególności zobowiązanie do stosowania wytycznych, o których mowa
w art. 134a ust. 1 pkt 6.
5. Powierzone zadania Krajowy Ośrodek wykonuje zgodnie z systemem
realizacji Programu Operacyjnego, zawierającym warunki i procedury obowiązujące
instytucje uczestniczące w realizacji Programu Operacyjnego, obejmujące
w szczególności zarządzanie, monitorowanie, sprawozdawczość, kontrolę i ewaluację
oraz sposób koordynacji działań podejmowanych przez instytucje. Podstawę systemu
realizacji Programu Operacyjnego mogą stanowić w szczególności przepisy prawa
powszechnie obowiązującego, wytyczne, o których mowa w art. 134a ust. 1 pkt 6,
dokumenty określające system zarządzania i kontroli oraz procedury działania
właściwych instytucji.
6. Umowy, o których mowa w ust. 2 pkt 2, są zawierane po przedłożeniu przez
organizacje partnerskie wniosków o dofinansowanie projektów z tytułu kosztów
administracyjnych, transportu i magazynowania oraz wniosków o dofinansowanie
projektów z tytułu środków towarzyszących, zawierających między innymi
planowane do osiągnięcia w danym okresie wartości wskaźników dystrybucji
artykułów spożywczych i wskaźników realizacji działań na rzecz włączenia
społecznego, z uwzględnieniem wytycznych przekazanych przez instytucję
zarządzającą.
7. W przypadkach nieprawidłowej realizacji przez Krajowy Ośrodek zadań
powierzonych zgodnie z ust. 4, nieprzestrzegania przepisów prawa lub działania
niezgodnie z systemem realizacji Programu Operacyjnego, w tym z Programem
Operacyjnym lub wytycznymi instytucji zarządzającej, a także zaistnienia
okoliczności, o których mowa w art. 55 ust. 1 rozporządzenia w sprawie
Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym, zwanych dalej
„uchybieniami”, minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego może:
1) wydać Krajowemu Ośrodkowi rekomendacje wskazujące uchybienia, które
powinny zostać usunięte, oraz wskazać termin na ich usunięcie;
2) zobowiązać Krajowy Ośrodek do podjęcia określonych działań naprawczych
oraz wskazać termin ich wykonania;
3) wstrzymać albo wycofać część albo całość dofinansowania z pomocy technicznej
dla Krajowego Ośrodka, jeżeli dopuścił się uchybień, nie usunął ich w terminie
lub nie wykonał działań naprawczych;
4) wystąpić do ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego o zawieszenie
desygnacji Krajowemu Ośrodkowi.

Art. 134c. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego zatwierdza
opracowane przez Krajowy Ośrodek procedury dokonywania czynności w ramach
powierzonych Krajowemu Ośrodkowi zadań.

Art. 134d. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego lub, za jego
zgodą, Krajowy Ośrodek mogą powierzyć realizację czynności technicznych
związanych z przeprowadzaniem badań jakościowych artykułów dostarczanych do
organizacji partnerskich innym podmiotom na podstawie odpowiednio porozumienia
lub umowy.

Art. 134e. Minister właściwy do spraw finansów publicznych wykonuje funkcje
instytucji certyfikującej w rozumieniu art. 33 rozporządzenia w sprawie
Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym.

Art. 134f. Szef Krajowej Administracji Skarbowej wykonuje funkcje instytucji
audytowej w rozumieniu art. 34 rozporządzenia w sprawie Europejskiego Funduszu
Pomocy Najbardziej Potrzebującym.

Art. 134g. 1. Minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego udziela
desygnacji, zawiesza desygnację lub wycofuje desygnację w rozumieniu ustawy
z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności
finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020 na zasadach i w trybie
określonych w tej ustawie, z tym że warunkiem uzyskania desygnacji przez instytucję
zarządzającą, instytucję pośredniczącą i instytucję certyfikującą jest spełnienie
kryteriów określonych w załączniku IV do rozporządzenia w sprawie Europejskiego
Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym.
2. W przypadku zawieszenia desygnacji:
1) podmiot, któremu zawieszono desygnację, przygotowuje i przedstawia
ministrowi właściwemu do spraw rozwoju regionalnego plan działań
naprawczych w terminie wskazanym przez tego ministra;
2) minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego, po zasięgnięciu opinii
komitetu do spraw desygnacji, wskazuje działania, których podmiot, któremu
zawieszono desygnację, nie może wykonywać.
3. Skutkiem zawieszenia lub wycofania desygnacji jest wstrzymanie certyfikacji
wydatków do Komisji Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego w zakresie
odpowiadającym zawieszeniu lub wycofaniu desygnacji.
4. W przypadku zrealizowania planu działań naprawczych w terminie w nim
określonym minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego przekazuje
podmiotowi, któremu zawieszono desygnację, pisemną informację o cofnięciu
zawieszenia.

Art. 134h. 1. Projekt Programu Operacyjnego jest przyjmowany przez Radę
Ministrów, w drodze uchwały, przed skierowaniem do Komisji Europejskiej.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio w przypadku zmiany Programu
Operacyjnego.
3. Rada Ministrów może upoważnić ministra właściwego do spraw
zabezpieczenia społecznego do dokonywania zmian Programu Operacyjnego
w zakresie określonym w upoważnieniu. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia
społecznego informuje Radę Ministrów o dokonanych zmianach nie później niż
w terminie miesiąca od dnia przekazania zmian do Komisji Europejskiej.
4. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego ogłasza w Dzienniku
Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” komunikat o:
1) podjęciu przez Komisję Europejską decyzji zatwierdzającej Program Operacyjny
lub jego zmiany;
2) adresie strony internetowej, na której instytucja zarządzająca publikuje Program
Operacyjny oraz jego zmiany;
3) terminie, od którego Program Operacyjny lub jego zmiany będą stosowane.

Art. 134i. (uchylony).

Art. 134j. Do organizacji partnerskich mogą być dostarczane wyłącznie
produkty wyprodukowane na terytorium Unii Europejskiej lub państw członkowskich
Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy
o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub przez podmioty zagraniczne z państw
niebędących stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, które mogą
korzystać ze swobody przedsiębiorczości na podstawie umów zawartych przez te
państwa ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi.

Art. 134k. Do wyboru przez instytucję zarządzającą organizacji partnerskich
stosuje się odpowiednio przepisy art. 37 ust. 1, ust. 3 pkt 1 i ust. 3a–7, art. 38 ust. 1
pkt 1, art. 39, art. 40 ust. 2, art. 41–44, art. 45 ust. 4–7, art. 46 ust. 1, 3 i 4, art. 50,
art. 53 ust. 1 i ust. 2 pkt 1, art. 54, art. 57, art. 58 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 oraz art. 59–67 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki
spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020, przy czym
instytucją właściwą do wyboru organizacji partnerskich oraz do rozpatrzenia protestu
jest minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego.

Art. 134l. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego
w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rynków rolnych określi, w drodze
rozporządzenia, szczegółowe przeznaczenie, warunki i tryb udzielania przez Krajowy
Ośrodek wypłat w ramach Programu Operacyjnego, uwzględniając konieczność
realizacji celów w nim określonych, efektywnego i skutecznego wykorzystania
pomocy finansowej oraz zapewnienia przejrzystości jej udzielania.

Art. 134m. 1. Organizacje partnerskie oraz Krajowy Ośrodek przetwarzają dane
osobowe osób korzystających z pomocy określonej w Programie Operacyjnym
obejmujące:
1) imię i nazwisko, liczbę osób wchodzących w skład gospodarstwa domowego,
w tym w podziale na płeć, wiek i przynależność do grupy docelowej Programu
Operacyjnego;
2) dochód osoby lub rodziny;
3) powody udzielenia pomocy na podstawie art. 7.
2. Wypełnienie obowiązków informacyjnych określonych w przepisach
o ochronie danych osobowych, w toku udzielania pomocy określonej w Programie
Operacyjnym, następuje przez udostępnienie informacji o przetwarzaniu danych
osobowych:
1) w przypadku organizacji partnerskich – w widocznym miejscu w budynku,
w którym udzielana jest pomoc;
2) w przypadku Krajowego Ośrodka – w Biuletynie Informacji Publicznej na
stronie podmiotowej Krajowego Ośrodka lub na jego stronie internetowej.
3. Zabezpieczenia stosowane przez administratora danych w celu ochrony
danych osobowych polegają co najmniej na:
1) dopuszczeniu do przetwarzania danych osobowych wyłącznie osób
posiadających pisemne upoważnienie wydane przez administratora danych;
2) pisemnym zobowiązaniu osób upoważnionych do przetwarzania danych
osobowych do zachowania ich w tajemnicy.
4. Podmioty i osoby realizujące zadania określone w Programie Operacyjnym
obowiązane są do zachowania w tajemnicy wszelkich informacji i danych, które
uzyskały przy realizacji zadań.

art. 135. więcej Art. 135. (pominięty).

art. 136. więcej Art. 136. (pominięty).

art. 137. więcej Art. 137. (pominięty).

art. 138. więcej Art. 138. (pominięty).

art. 139. więcej Art. 139. (pominięty).

art. 140. więcej Art. 140. (pominięty).

art. 141. więcej Art. 141. (pominięty).

art. 142. więcej Art. 142. (pominięty).

art. 143. więcej Art. 143. (pominięty).

art. 144. więcej Art. 144. Ilekroć w obowiązujących przepisach jest mowa o:
1) zasiłku stałym wyrównawczym – rozumie się przez to zasiłek stały;
2) ustawie o pomocy społecznej – rozumie się przez to niniejszą ustawę;
3) wywiadzie środowiskowym (rodzinnym) – rozumie się przez to rodzinny
wywiad środowiskowy.

art. 145. więcej Art. 145. Pierwszą weryfikację kryteriów dochodowych przeprowadza się
w 2006 r.

art. 146. więcej Art. 146. 1. Do umów w sprawie zlecenia realizacji zadania z zakresu pomocy
społecznej stosuje się dotychczasowe przepisy dotyczące zlecania zadań.
2. Umowy w sprawie zlecenia realizacji zadania z zakresu pomocy społecznej
zawarte przed dniem wejścia w życie ustawy zachowują moc do czasu ich wygaśnięcia
lub rozwiązania, nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2008 r.

art. 147. więcej Art. 147. 1. W 2004 r. minimalna wysokość zasiłku okresowego wynosi:
1) w przypadku osoby samotnie gospodarującej – 20% różnicy między kryterium
dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby;
2) w przypadku rodziny – 15% różnicy między kryterium dochodowym rodziny
a dochodem rodziny.
2. W 2005 r. minimalna wysokość zasiłku okresowego wynosi:
1) w przypadku osoby samotnie gospodarującej – 30% różnicy między kryterium
dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby;
2) w przypadku rodziny – 20% różnicy między kryterium dochodowym rodziny
a dochodem rodziny.
3. W 2006 r. i 2007 r. minimalna wysokość zasiłku okresowego wynosi:
1) w przypadku osoby samotnie gospodarującej – 35% różnicy między kryterium
dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby,
2) w przypadku rodziny – 25% różnicy między kryterium dochodowym rodziny
a dochodem rodziny
– przy czym art. 8 ust. 2 stosuje się odpowiednio.
4. W 2004 r. gminy otrzymują dotację celową z budżetu państwa na pokrycie
wydatków na zasiłki okresowe w części określonej w ust. 1.
5. W 2005 r. gminy otrzymują dotację celową z budżetu państwa na pokrycie
wydatków na zasiłki okresowe w części określonej w ust. 2.
6. W 2006 r. i 2007 r. gminy otrzymują dotację celową na pokrycie wydatków na
zasiłki okresowe w części określonej w ust. 3.
7. Od 2008 r. gminy otrzymują dotację celową na pokrycie wydatków na zasiłki
okresowe w części określonej w art. 38 ust. 3.
8. Kwota zasiłku finansowana z dotacji nie może być niższa niż 20 zł.

art. 148. więcej Art. 148. Gminy otrzymują dotację celową z budżetu państwa na obsługę zadań
własnych dotowanych z budżetu państwa. W tym przypadku art. 115 nie stosuje się.

art. 149. więcej Art. 149. 1. Z dniem wejścia w życie ustawy wygasają decyzje wydane na
podstawie ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 1998 r.
poz. 414, z późn. zm.), z wyjątkiem decyzji określonych w ust. 2 i 3 oraz art. 152
ust. 3 i art. 154 ust. 8 niniejszej ustawy.
2. Decyzje przyznające świadczenia na podstawie art. 16, 17, 18, 21 oraz 31
ust. 6–10 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej realizuje się według
przepisów dotychczasowych, przez czas, na jaki te decyzje zostały wydane, nie dłużej
niż do dnia 31 grudnia 2004 r.
3. Zachowują moc decyzje o skierowaniu do domu pomocy społecznej oraz
decyzje o umieszczeniu w domu pomocy społecznej wydane przed dniem wejścia
w życie niniejszej ustawy.

art. 150. więcej Art. 150. Do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie
ustawy stosuje się przepisy niniejszej ustawy, z zastrzeżeniem art. 150a.

Art. 150a. Do spraw o przyznanie zasiłku stałego, w których do dnia 30 kwietnia
2004 r. organ właściwy nie wydał decyzji ostatecznej, stosuje się przepisy ustawy
z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej.

art. 151. więcej Art. 151. 1. Z dniem 1 stycznia 2005 r. domy pomocy społecznej dla matek
z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży stają się ośrodkami wsparcia – domami dla
matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, o których mowa w art. 47 ust. 4.
2. Osoby umieszczone w domu pomocy społecznej dla matek z małoletnimi
dziećmi i kobiet w ciąży przed dniem 1 stycznia 2004 r. oraz osoby skierowane do
takiego domu przed dniem 1 stycznia 2004 r., po dniu 1 stycznia 2005 r. ponoszą
odpłatność na dotychczasowych zasadach. Decyzje o odpłatności wydaje starosta
powiatu prowadzącego dom.
3. Powiat, który prowadzi lub zleca prowadzenie domów dla matek
z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, przeznacza na utrzymanie osób, o których
mowa w ust. 2, część środków pochodzących z dotacji celowej z budżetu państwa
ustalonej dla domów pomocy społecznej na zasadach określonych w ustawie z dnia
13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2020
r. poz. 23, 374 i 1086).

art. 152. więcej Art. 152. 1. Domy pomocy społecznej, które nie osiągają obowiązującego
standardu, są obowiązane do opracowania i realizacji programu naprawczego do
końca 2010 r.
2. Podmiotowi prowadzącemu dom pomocy społecznej, który jeszcze nie
osiągnął obowiązującego standardu, wojewoda wydaje zezwolenie warunkowe na
czas realizacji programu naprawczego.
3. Zachowują moc zezwolenia na prowadzenie domu pomocy społecznej wydane
przed dniem wejścia w życie ustawy.
4. Zezwolenia warunkowe na prowadzenie domu pomocy społecznej zachowują
moc nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2010 r.
5. Od dnia 1 stycznia 2009 r. organ gminy nie może kierować osób do domu
pomocy społecznej prowadzonego na podstawie zezwolenia warunkowego.
6. Opłata za pobyt w domu pomocy społecznej prowadzonym na podstawie
zezwolenia warunkowego po dniu 31 grudnia 2007 r. nie może ulec podwyższeniu, aż
do miesiąca, w którym zostanie wydane zezwolenie na prowadzenie domu pomocy społecznej.

art. 153. więcej Art. 153. Podmioty prowadzące w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy
placówki zapewniające całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle
chorym lub osobom w podeszłym wieku, które w dniu wejścia w życie ustawy nie
spełniają wymagań, o których mowa w art. 67 i 68, są obowiązane dostosować do tych
wymagań placówki w terminie jednego roku od dnia wejścia w życie ustawy.

art. 154. więcej Art. 154. (uchylony).

art. 155. więcej Art. 155. 1. Do osób umieszczonych w domu pomocy społecznej na podstawie
skierowania wydanego przed dniem 1 stycznia 2004 r. stosuje się dotychczasowe
przepisy o właściwości miejscowej gminy.
2. Kwota dotacji celowej z budżetu państwa na domy pomocy społecznej
wyliczona zgodnie z art. 87 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek
samorządu terytorialnego może być w uzasadnionych przypadkach zmniejszona lub
zwiększona, nie więcej jednak niż o 20%, w zależności od znajdujących się
w powiecie typów domów oraz uzyskanych dochodów z tytułu odpłatności za pobyt
w domu, z zastrzeżeniem ust. 2a.
2a. W przypadku powiatów prowadzących lub zlecających prowadzenie domów
pomocy społecznej, o których mowa w art. 56 pkt 5, dotacja może być
w uzasadnionych przypadkach zwiększona, nie więcej jednak niż o 50%.
3. W stosunku do osób umieszczonych w domu pomocy społecznej na podstawie
skierowania wydanego przed dniem 1 stycznia 2004 r., decyzje zmieniające decyzje
o odpłatności i o skierowaniu do domu pomocy społecznej wydaje starosta właściwy
ze względu na położenie domu.

art. 156. więcej Art. 156. 1. Osoby, które przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy były
zatrudnione na stanowisku pracownika socjalnego na podstawie dotychczasowych
przepisów, zachowują uprawnienia do wykonywania zawodu.
1a. Osoby, które przed dniem 1 maja 2004 r. ukończyły studia wyższe na
kierunkach: pedagogika, psychologia, politologia, politologia i nauki społeczne lub
socjologia, mogą wykonywać zawód pracownika socjalnego.
2. Osoby kierujące placówkami opiekuńczo-wychowawczymi i ośrodkami
adopcyjno-opiekuńczymi powinny ukończyć specjalizację nie później niż do końca
2005 r.; osobom tym zalicza się staż pracy w placówkach opiekuńczo-
-wychowawczych i ośrodkach adopcyjno-opiekuńczych.
3. Osoby, które w okresie 3,5 roku od dnia wejścia w życie ustawy ukończą
studia wyższe magisterskie na kierunkach: pedagogika, psychologia, politologia lub
socjologia, mogą wykonywać zawód pracownika socjalnego.
3a. Osoby, które przed dniem 1 maja 2004 r. rozpoczęły studia wyższe
licencjackie lub wyższe magisterskie na kierunkach: pedagogika, psychologia,
politologia lub socjologia, po uzyskaniu dyplomu ukończenia tych studiów mogą
wykonywać zawód pracownika socjalnego.
4. Osoby zatrudnione przed dniem wejścia w życie ustawy na stanowisku
aspiranta pracy socjalnej, które w okresie 3,5 roku od dnia wejścia w życie ustawy
ukończą studia wyższe na kierunkach: pedagogika, psychologia, politologia lub
socjologia i uzyskają tytuł licencjata, mogą wykonywać zawód pracownika
socjalnego.
5. Osoby zatrudnione przed dniem wejścia w życie ustawy na stanowisku
aspiranta pracy socjalnej, które w okresie 5,5 roku od dnia wejścia w życie ustawy
ukończą studia wyższe magisterskie na kierunkach: pedagogika, psychologia,
politologia lub socjologia, mogą wykonywać zawód pracownika socjalnego.

art. 157. więcej Art. 157. Rada Pomocy Społecznej powołana w 2003 r. działa przez okres
kadencji, który wynosi 3 lata.

art. 158. więcej Art. 158. Dodatek pielęgnacyjny nie przysługuje osobom przebywającym
w ponadgminnym domu pomocy społecznej, skierowanym do domu pomocy
społecznej przed dniem 1 stycznia 2004 r., chyba że przebywają poza tym domem
przez okres dłuższy niż 2 tygodnie w miesiącu.

art. 159. więcej Art. 159. Dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie ustawy
z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej zachowują moc do czasu wydania
przepisów wykonawczych na podstawie tej ustawy.

art. 160. więcej Art. 160. Traci moc ustawa z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej.

art. 161. więcej Art. 161. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 maja 2004 r., z wyjątkiem:
1) art. 135, który wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, z mocą od dnia 1 stycznia 2004 r.;
2) art. 5 pkt 3, który wchodzi w życie z dniem uzyskania przez Rzeczpospolitą
Polską członkostwa w Unii Europejskiej;
3) art. 86 ust. 2 i art. 140, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2005 r.