Art. 151. § 1. Praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu
pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy,
wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy, stanowi
pracę w godzinach nadliczbowych. Praca w godzinach nadliczbowych jest
dopuszczalna w razie:
1) konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia
ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii;
2) szczególnych potrzeb pracodawcy.
§ 2. Przepisu § 1 pkt 2 nie stosuje się do pracowników zatrudnionych na
stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych
dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia.
§ 2¹. Nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych czas odpracowania
zwolnienia od pracy, udzielonego pracownikowi, na jego pisemny wniosek, w celu
załatwienia spraw osobistych. Odpracowanie zwolnienia od pracy nie może naruszać
prawa pracownika do odpoczynku, o którym mowa w art. 132 i 133.
§ 3. Liczba godzin nadliczbowych przepracowanych w związku
z okolicznościami określonymi w § 1 pkt 2 nie może przekroczyć dla poszczególnego
pracownika 150 godzin w roku kalendarzowym.
§ 4. W układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w umowie
o pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest
obowiązany do ustalenia regulaminu pracy, jest dopuszczalne ustalenie innej liczby
godzin nadliczbowych w roku kalendarzowym niż określona w § 3.
§ 5. Strony ustalają w umowie o pracę dopuszczalną liczbę godzin pracy ponad
określony w umowie wymiar czasu pracy pracownika zatrudnionego w niepełnym
wymiarze czasu pracy, których przekroczenie uprawnia pracownika, oprócz
normalnego wynagrodzenia, do dodatku do wynagrodzenia, o którym mowa
w art. 151¹ § 1.

Art. 151¹. § 1. Za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego
wynagrodzenia, przysługuje dodatek w wysokości:
1) 100% wynagrodzenia – za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających:
a) w nocy,
b) w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie
z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
c) w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę
w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu
pracy;
2) 50% wynagrodzenia – za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających
w każdym innym dniu niż określony w pkt 1.
§ 2. Dodatek w wysokości określonej w § 1 pkt 1 przysługuje także za każdą
godzinę pracy nadliczbowej z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy
czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, chyba że przekroczenie tej normy
nastąpiło w wyniku pracy w godzinach nadliczbowych, za które pracownikowi
przysługuje prawo do dodatku w wysokości określonej w § 1.
§ 3. Wynagrodzenie stanowiące podstawę obliczania dodatku, o którym mowa
w § 1, obejmuje wynagrodzenie pracownika wynikające z jego osobistego
zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik
wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania –
60% wynagrodzenia.
§ 4. W stosunku do pracowników wykonujących stale pracę poza zakładem
pracy wynagrodzenie wraz z dodatkiem, o którym mowa w § 1, może być zastąpione ryczałtem, którego wysokość powinna odpowiadać przewidywanemu wymiarowi
pracy w godzinach nadliczbowych.

Art. 151². § 1. W zamian za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych
pracodawca, na pisemny wniosek pracownika, może udzielić mu w tym samym
wymiarze czasu wolnego od pracy.
§ 2. Udzielenie czasu wolnego w zamian za czas przepracowany w godzinach
nadliczbowych może nastąpić także bez wniosku pracownika. W takim przypadku
pracodawca udziela czasu wolnego od pracy, najpóźniej do końca okresu rozliczeniowego, w wymiarze o połowę wyższym niż liczba przepracowanych godzin
nadliczbowych, jednakże nie może to spowodować obniżenia wynagrodzenia
należnego pracownikowi za pełny miesięczny wymiar czasu pracy.
§ 3. W przypadkach określonych w § 1 i 2 pracownikowi nie przysługuje
dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych.

Art. 151³. Pracownikowi, który ze względu na okoliczności przewidziane
w art. 151 § 1 wykonywał pracę w dniu wolnym od pracy wynikającym z rozkładu
czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, przysługuje w zamian inny
dzień wolny od pracy udzielony pracownikowi do końca okresu rozliczeniowego,
w terminie z nim uzgodnionym.

Art. 151⁴. § 1. Pracownicy zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem pracy
i kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych wykonują, w razie
konieczności, pracę poza normalnymi godzinami pracy bez prawa do wynagrodzenia
oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych, z zastrzeżeniem § 2.
§ 2. Kierownikom wyodrębnionych komórek organizacyjnych za pracę
w godzinach nadliczbowych przypadających w niedzielę i święto przysługuje prawo
do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych
w wysokości określonej w art. 151¹
§ 1, jeżeli w zamian za pracę w takim dniu nie
otrzymali innego dnia wolnego od pracy.

Art. 151⁵. § 1. Pracodawca może zobowiązać pracownika do pozostawania poza
normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy wynikającej
z umowy o pracę w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez
pracodawcę (dyżur).
§ 2. Czasu dyżuru nie wlicza się do czasu pracy, jeżeli podczas dyżuru pracownik
nie wykonywał pracy. Czas pełnienia dyżuru nie może naruszać prawa pracownika do
odpoczynku, o którym mowa w art. 132 i 133.
§ 3. Za czas dyżuru, z wyjątkiem dyżuru pełnionego w domu, pracownikowi
przysługuje czas wolny od pracy w wymiarze odpowiadającym długości dyżuru,
a w razie braku możliwości udzielenia czasu wolnego – wynagrodzenie wynikające
z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną,
a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu
warunków wynagradzania – 60% wynagrodzenia.
§ 4. Przepisu § 2 zdanie drugie oraz § 3 nie stosuje się do pracowników
zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy.

Art. 151⁶. § 1. W razie ustania stosunku pracy przed upływem okresu
rozliczeniowego pracownikowi przysługuje, oprócz normalnego wynagrodzenia,
prawo do dodatku, o którym mowa w art. 151¹ § 1, jeżeli w okresie od początku okresu
rozliczeniowego do dnia ustania stosunku pracy pracował w wymiarze godzin
przekraczającym normy czasu pracy, o których mowa w art. 129.
§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio w razie nawiązania stosunku pracy
w trakcie okresu rozliczeniowego

Art. 151⁷. § 1. Pora nocna obejmuje 8 godzin między godzinami 21⁰⁰ a 7⁰⁰.
§ 2. Pracownik, którego rozkład czasu pracy obejmuje w każdej dobie co
najmniej 3 godziny pracy w porze nocnej lub którego co najmniej 1/4 czasu pracy
w okresie rozliczeniowym przypada na porę nocną, jest pracującym w nocy.
§ 3. Czas pracy pracującego w nocy nie może przekraczać 8 godzin na dobę,
jeżeli wykonuje prace szczególnie niebezpieczne albo związane z dużym wysiłkiem
fizycznym lub umysłowym.
§ 4. Wykaz prac, o których mowa w § 3, określa pracodawca w porozumieniu
z zakładową organizacją związkową, a jeżeli u pracodawcy nie działa zakładowa
organizacja związkowa – z przedstawicielami pracowników wybranymi w trybie
przyjętym u danego pracodawcy, oraz po zasięgnięciu opinii lekarza sprawującego profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami, uwzględniając konieczność
zapewnienia bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia pracowników.
§ 5. Przepis § 3 nie dotyczy:
1) pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy;
2) przypadków konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia
lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.
§ 6. Na pisemny wniosek pracownika, o którym mowa w § 2, pracodawca
informuje właściwego okręgowego inspektora pracy o zatrudnianiu pracowników
pracujących w nocy.

Art. 151⁸. § 1. Pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje
dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20%
stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego
na podstawie odrębnych przepisów.
§ 2. W stosunku do pracowników wykonujących pracę w porze nocnej stale poza
zakładem pracy dodatek, o którym mowa w § 1, może być zastąpiony ryczałtem,
którego wysokość odpowiada przewidywanemu wymiarowi pracy w porze nocnej.

Art. 151⁹. § 1. Dniami wolnymi od pracy są niedziele i święta określone
w przepisach o dniach wolnych od pracy.
§ 2. Za pracę w niedzielę i święto, w przypadkach, o których mowa w art. 151¹⁰,
uważa się pracę wykonywaną między godziną 600 w tym dniu a godziną 6⁰⁰ w
następnym dniu, chyba że u danego pracodawcy została ustalona inna godzina.

Art. 151^9a. (uchylony)

Art. 151^9b. Ograniczenia w wykonywaniu pracy w placówkach handlowych w
niedziele i święta oraz w dniu 24 grudnia i w sobotę bezpośrednio poprzedzającą
pierwszy dzień Wielkiej Nocy określają przepisy ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o
ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni (Dz. U. z 2019 r.
poz. 466).

Art. 151¹⁰. Praca w niedziele i święta jest dozwolona:
1) w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub
zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii;
2) w ruchu ciągłym;
3) przy pracy zmianowej;
4) przy niezbędnych remontach;
5) w transporcie i w komunikacji;
6) w zakładowych strażach pożarnych i w zakładowych służbach ratowniczych;
7) przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób;
8) w rolnictwie i hodowli;
9) przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną
i codzienne potrzeby ludności, w szczególności w:
a) (uchylona)
b) zakładach świadczących usługi dla ludności,
c) gastronomii,
d) zakładach hotelarskich,
e) jednostkach gospodarki komunalnej,
f) zakładach opieki zdrowotnej i innych placówkach służby zdrowia
przeznaczonych dla osób, których stan zdrowia wymaga całodobowych lub
całodziennych świadczeń zdrowotnych,
g) jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej oraz jednostkach
organizacyjnych wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej
zapewniających całodobową opiekę,
h) zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, oświaty, turystyki
i wypoczynku;
10) w stosunku do pracowników zatrudnionych w systemie czasu pracy, w którym
praca jest świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta;
11) przy wykonywaniu prac:
a) polegających na świadczeniu usług z wykorzystaniem środków
komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniu usług
drogą elektroniczną lub urządzeń telekomunikacyjnych w rozumieniu przepisów prawa telekomunikacyjnego, odbieranych poza terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli zgodnie z przepisami obowiązującymi
odbiorcę usługi, dni, o których mowa w art. 151⁹ § 1, są u niego dniami
pracy,
b) zapewniających możliwość świadczenia usług, o których mowa w lit. a.

Art. 151¹¹. § 1. Pracownikowi wykonującemu pracę w niedziele i święta, w
przypadkach, o których mowa w art. 151¹⁰ pkt 1–9 i 11 oraz w przepisach ustawy, o
której mowa w art. 151^9b, pracodawca jest obowiązany zapewnić inny dzień wolny od
pracy:
1) w zamian za pracę w niedzielę – w okresie 6 dni kalendarzowych
poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli;
2) w zamian za pracę w święto – w ciągu okresu rozliczeniowego.
§ 2. Jeżeli nie jest możliwe wykorzystanie w terminie wskazanym w § 1
pkt 1 dnia wolnego od pracy w zamian za pracę w niedzielę, pracownikowi
przysługuje dzień wolny od pracy do końca okresu rozliczeniowego, a w razie braku
możliwości udzielenia dnia wolnego od pracy w tym terminie – dodatek do
wynagrodzenia w wysokości określonej w art. 151¹ § 1 pkt 1, za każdą godzinę pracy
w niedzielę.
§ 3. Jeżeli nie jest możliwe wykorzystanie w terminie wskazanym w § 1
pkt 2 dnia wolnego od pracy w zamian za pracę w święto, pracownikowi przysługuje
dodatek do wynagrodzenia w wysokości określonej w art. 151¹ § 1 pkt 1, za każdą
godzinę pracy w święto.
§ 4. Do pracy w święto przypadające w niedzielę stosuje się przepisy dotyczące
pracy w niedzielę.

Art. 151¹². Pracownik pracujący w niedziele powinien korzystać co najmniej raz
na 4 tygodnie z niedzieli wolnej od pracy. Nie dotyczy to pracownika zatrudnionego
w systemie czasu pracy, o którym mowa w art. 144.

Kodeks Pracy art. 151