Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników

art. 1. więcej Art. 1. 1. Ubezpieczenie społeczne rolników, zwane dalej „ubezpieczeniem”,
obejmuje, na zasadach określonych w ustawie, rolników i pracujących z nimi
domowników oraz pomocników rolnika, którzy:
1) posiadają obywatelstwo polskie lub
2) są uprawnieni do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
na podstawie art. 87 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i
instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2019 r. poz. 1482, 1622 i 1818) lub są
zwolnieni na podstawie przepisów szczególnych z obowiązku posiadania
zezwolenia na pracę.
1a. (uchylony)
2. W ubezpieczeniu wyodrębnia się:
1) ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie;
2) ubezpieczenie emerytalno-rentowe.

art. 2. więcej Art. 2. 1. Ubezpieczenie realizuje Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego,
zwana dalej „Kasą”.
2. Prezes Kasy jest centralnym organem administracji rządowej, podległym
ministrowi właściwemu do spraw rozwoju wsi.
3. Interesy ogółu ubezpieczonych i świadczeniobiorców, dotyczące
ubezpieczenia i działalności Kasy, reprezentuje Rada Ubezpieczenia Społecznego
Rolników, zwana dalej „Radą Rolników”.
4. W realizacji ubezpieczenia uczestniczą także, w zakresie określonym
w ustawie i w odrębnych przepisach, organy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,
zwanego dalej „Zakładem”, oraz inne podmioty.

art. 3. więcej Art. 3. 1. Ubezpieczeniu podlega się z mocy ustawy albo na wniosek.
1a. Objęcie ubezpieczeniem pomocnika rolnika następuje od dnia oznaczonego
w umowie o pomocy przy zbiorach, o której mowa w art. 91a, jako dzień rozpoczęcia
świadczenia pomocy przy zbiorach, o której mowa w art. 91a, a w przypadku gdy ta
umowa nie określa tego dnia – od dnia zawarcia tej umowy.
2. Jeżeli ustawa przewiduje objęcie ubezpieczeniem na wniosek, z wnioskiem
o objęcie ubezpieczeniem może wystąpić zainteresowana osoba lub rolnik, na którego
rachunek ta osoba pracuje.
2a. Objęcie ubezpieczeniem na wniosek następuje od dnia wskazanego we
wniosku o objęcie ubezpieczeniem, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym
wniosek został złożony.
3. Osoba podlegająca ubezpieczeniu na wniosek może w każdym czasie odstąpić
od ubezpieczenia, składając oświadczenie w tej sprawie.
4. Równoznaczne z odstąpieniem od ubezpieczenia na wniosek jest nieopłacenie
w terminie składki, chyba że rolnik obowiązany do jej opłacenia, przed upływem
terminu płatności, wystąpił o jego odroczenie albo nieopłacenie składki w terminie
było skutkiem siły wyższej.
5. Przepis ust. 4 nie ma zastosowania do osób, za które wójt opłaca składki na
ubezpieczenie emerytalno-rentowe w związku z pobieraniem świadczenia
pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego na podstawie ustawy z dnia
28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 2220, z późn.
zm.) albo zasiłku dla opiekuna na podstawie ustawy z dnia 4 kwietnia 2014 r.
o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (Dz. U. z 2017 r. poz. 2092 oraz z 2019
r. poz. 1818).
6. Jeżeli wniosek o objęcie ubezpieczeniem na podstawie art. 16 ust. 2
pkt 4 złożony został w ciągu 30 dni od dnia wydania przez wójta decyzji przyznającej
świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy na podstawie ustawy
z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych albo zasiłek dla opiekuna na podstawie ustawy z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla
opiekunów, objęcie tym ubezpieczeniem następuje od dnia przyznania prawa do tego
świadczenia albo zasiłku.
7. Termin określony w ust. 6 może zostać przywrócony na wniosek osoby,
o której mowa w art. 16 ust. 2 pkt 4, jeżeli udowodni, że niezachowanie terminu
nastąpiło wskutek zdarzeń losowych.

Art. 3a. 1. Ubezpieczenie ustaje od dnia następującego po dniu, w którym ustały
okoliczności uzasadniające podleganie ubezpieczeniu, z zastrzeżeniem ust. 3.
2. Ubezpieczenie na wniosek ustaje także:
1) od dnia wskazanego w oświadczeniu ubezpieczonego, nie wcześniej jednak niż
od dnia, w którym to oświadczenie zostało złożone Kasie, albo
2) od pierwszego dnia okresu ubezpieczenia, za który składka nie została opłacona.
3. Jeżeli wraz z ustaniem okoliczności uzasadniających podleganie
ubezpieczeniu z mocy ustawy następują okoliczności uzasadniające objęcie
ubezpieczeniem na wniosek, ubezpieczenie istniejące z mocy ustawy ustaje od dnia
następującego po dniu, w którym ubezpieczonemu doręczono decyzję stwierdzającą
ustanie ubezpieczenia z mocy ustawy.
4. Jeżeli złożony został wniosek o rentę lub emeryturę, obowiązek ubezpieczenia
ustaje od dnia następującego po dniu, w którym wydana została decyzja o przyznaniu
świadczenia, jednak nie wcześniej niż od dnia, w którym ubezpieczony nabył to prawo.

art. 4. więcej Art. 4. 1. Składki na ubezpieczenie za każdego ubezpieczonego opłaca rolnik.
Jeżeli działalność rolnicza jest prowadzona na rachunek kilku osób, obowiązek
opłacenia składki ciąży na nich solidarnie.
2. Obowiązek opłacenia składki powstaje od dnia, w którym powstało
ubezpieczenie, a ustaje od dnia, w którym ustało ubezpieczenie.
3. Składki na ubezpieczenie za osobę, o której mowa w art. 16 ust. 2 pkt 4, opłaca
wójt w wysokości określonej w art. 17 ust. 1.

art. 5. więcej Art. 5. Przepisy ustawy dotyczące ubezpieczenia rolnika i świadczeń
przysługujących rolnikowi stosuje się także do małżonka rolnika, chyba że ten
małżonek nie pracuje w gospodarstwie rolnika ani w gospodarstwie domowym
bezpośrednio związanym z tym gospodarstwem rolnym.

Art. 5a. 1. Rolnik lub domownik, który podlegając ubezpieczeniu w pełnym
zakresie z mocy ustawy nieprzerwanie przez co najmniej 3 lata, rozpocznie
prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej lub rozpocznie współpracę przy
prowadzeniu tej działalności, podlega nadal temu ubezpieczeniu w okresie
prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy
prowadzeniu tej działalności, jeżeli spełnia jednocześnie następujące warunki:
1) złoży w Kasie oświadczenie o kontynuowaniu tego ubezpieczenia w terminie
14 dni od dnia rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności
gospodarczej lub współpracy przy tej działalności;
2) jednocześnie nadal prowadzi działalność rolniczą lub stale pracuje
w gospodarstwie rolnym, obejmującym obszar użytków rolnych powyżej 1 ha
przeliczeniowego, lub w dziale specjalnym;
3) nie jest pracownikiem i nie pozostaje w stosunku służbowym;
4) nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo do świadczeń
z ubezpieczeń społecznych;
5) kwota należnego podatku dochodowego za poprzedni rok podatkowy od
przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej nie przekracza kwoty 2528 zł.
2. Za rozpoczęcie prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej uznaje się także:
1) wznowienie wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej, której
prowadzenie okresowo zawieszono;
2) zmianę rodzaju lub przedmiotu wykonywanej działalności według Polskiej
Klasyfikacji Działalności (PKD).
3. Zaświadczenie albo oświadczenie, że nie została przekroczona kwota podatku
dochodowego, o której mowa w ust. 1 pkt 5, rolnik lub domownik obowiązany jest
złożyć w Kasie wraz z oświadczeniem, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, chyba że ten
rolnik lub domownik nie prowadził pozarolniczej działalności gospodarczej
w poprzednim roku podatkowym.
4. Zaświadczenie albo oświadczenie, że nie została przekroczona kwota podatku
dochodowego, o której mowa w ust. 1 pkt 5, rolnik lub domownik prowadzący
pozarolniczą działalność gospodarczą, podlegający ubezpieczeniu, obowiązany jest
także złożyć w Kasie do dnia 31 maja każdego roku podatkowego.
5. Niezachowanie terminu złożenia oświadczenia, o którym mowa w ust. 1 pkt 1,
jest równoznaczne z ustaniem ubezpieczenia od dnia rozpoczęcia wykonywania
pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy prowadzeniu tej działalności.
6. Niezłożenie zaświadczenia albo oświadczenia, o których mowa w ust. 4, lub
niezachowanie terminu do złożenia tego zaświadczenia albo oświadczenia, jest
równoznaczne z ustaniem ubezpieczenia z dniem, do którego rolnik lub domownik
obowiązany był złożyć zaświadczenie albo oświadczenie w Kasie, chyba że ten rolnik
lub domownik zaprzestał prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej
w sposób trwały lub okresowy przed upływem terminu na złożenie tego zaświadczenia
albo oświadczenia.
7. Terminy określone w ust. 1 pkt 1 i ust. 4 mogą zostać przywrócone na
wniosek zainteresowanego rolnika lub domownika, jeżeli ten rolnik lub domownik
udowodni, że niezachowanie terminu nastąpiło wskutek zdarzeń losowych.
8. Kwota podatku, o której mowa w ust. 1 pkt 5, zwana dalej „roczną kwotą
graniczną”, podlega corocznej waloryzacji wskaźnikiem cen towarów i usług
konsumpcyjnych ogółem, określonym w ustawie budżetowej za rok, którego kwota
dotyczy, ustawie o prowizorium budżetowym lub ich projektach, jeżeli odpowiednie
ustawy nie zostały uchwalone.
9. Minister właściwy do spraw rozwoju wsi ogłasza w Dzienniku Urzędowym
Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, w drodze obwieszczenia, roczną kwotę
graniczną, o której mowa w ust. 8.
10. Za pozarolniczą działalność gospodarczą uważa się pozarolniczą działalność
gospodarczą prowadzoną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez osoby
fizyczne na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2019 r. poz. 1292 i 1495), z wyłączeniem wspólników spółek prawa handlowego oraz osób prowadzących działalność w zakresie wolnego zawodu:
1) w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych
przychodów osiąganych przez osoby fizyczne;
2) z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu
przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.
11. Za współpracującego przy prowadzeniu pozarolniczej działalności
gospodarczej uważa się rolnika lub domownika, który w stosunku do prowadzącego
tę działalność spełnia kryteria osoby współpracującej, określone w przepisach
o systemie ubezpieczeń społecznych.

Art. 5b. 1. Rolnik lub domownik, który podlegając ubezpieczeniu w pełnym
zakresie z mocy ustawy, został objęty innym ubezpieczeniem społecznym z tytułu
wykonywania umowy, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia
13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2019 r. poz.
300, z późn. zm.), lub powołania do rady nadzorczej, podlega nadal temu
ubezpieczeniu w okresie wykonywania umowy, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4
ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, lub
pełnienia funkcji w radzie nadzorczej, pomimo objęcia go z tego tytułu innym
ubezpieczeniem społecznym, jeżeli przychód osiągany z tego tytułu w rozliczeniu
miesięcznym nie przekracza kwoty równej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę,
ustalonemu na podstawie odrębnych przepisów.
2. Rolnik lub domownik, o którym mowa w ust. 1, może w każdym czasie
odstąpić od ubezpieczenia, składając w Kasie oświadczenie o odstąpieniu od tego
ubezpieczenia, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym to oświadczenie zostało
złożone w Kasie.

art. 6. więcej Art. 6. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) rolniku – rozumie się pełnoletnią osobę fizyczną, zamieszkującą i prowadzącą na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek,
działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym,
w tym również w ramach grupy producentów rolnych, a także osobę, która
przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego do zalesienia;
2) domowniku – rozumie się osobę bliską rolnikowi, która:
a) ukończyła 16 lat,
b) pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub
zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie,
c) stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem
stosunkiem pracy;
2a) pomocniku rolnika – rozumie się osobę pełnoletnią, z którą rolnik zawarł umowę
o pomocy przy zbiorach, o której mowa w art. 91a;
3) działalności rolniczej – rozumie się działalność w zakresie produkcji roślinnej
lub zwierzęcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej i rybnej;
4) gospodarstwie rolnym – rozumie się każde gospodarstwo służące prowadzeniu
działalności rolniczej;
5) dziale specjalnym – rozumie się dział specjalny produkcji rolnej, o którym mowa
w załączniku do ustawy;
6) przepisach emerytalnych – rozumie się przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r.
poz. 1270, z późn. zm.);
7) emeryturze podstawowej – rozumie się kwotę 882,56 zł miesięcznie, która
podlega waloryzacji zgodnie z przepisami ustawy;
8) wskaźniku wymiaru – rozumie się ustaloną dla określonego świadczenia lub
określonej części świadczenia liczbę, wyrażającą stały stosunek tego świadczenia
(tej części świadczenia) do emerytury podstawowej, z zaokrągleniem do
drugiego miejsca po przecinku; wskaźnik wymiaru służy do obliczania
wysokości świadczenia lub jego części w myśl art. 48;
9) (uchylony)
10) emeryturze lub rencie z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych
i członków ich rodzin – rozumie się odpowiednie świadczenie, przyznane przed
dniem wejścia w życie niniejszej ustawy na podstawie ustaw powołanych
w art. 99 i 122 albo innych przepisów regulujących świadczenia emerytalno-
-rentowe dla rolników;
10a) emeryturze lub rencie rolniczej z ubezpieczenia – rozumie się emeryturę lub
rentę inwalidzką z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin oraz emeryturę rolniczą lub rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy;
10b) emeryturze lub rencie z ubezpieczenia – rozumie się emeryturę lub rentę rolniczą
z ubezpieczenia, rentę rolniczą szkoleniową i rentę rodzinną;
10c) ustalonym prawie do emerytury lub renty – rozumie się ustalone prawo do
emerytury lub renty z ubezpieczenia albo ustalone prawo do emerytury lub renty
na podstawie przepisów emerytalnych lub innych przepisów o zaopatrzeniu
emerytalnym, albo ustalone prawo do emerytury pomostowej na podstawie
przepisów o emeryturach pomostowych lub do nauczycielskich świadczeń
kompensacyjnych na podstawie przepisów o nauczycielskich świadczeniach
kompensacyjnych, a także ustalone prawo do zasiłku przedemerytalnego lub
świadczenia przedemerytalnego, przyznanego na podstawie przepisów o
promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, świadczenia o charakterze
rentowym z instytucji zagranicznej oraz do rodzicielskiego świadczenia
uzupełniającego, o którym mowa w ustawie z dnia 31 stycznia 2019 r. o
rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym (Dz. U. poz. 303);
11) ubezpieczeniu emerytalno-rentowym – rozumie się ubezpieczenie emerytalno-
-rentowe określone w ustawie;
11a) stwierdzeniu niezdolności do samodzielnej egzystencji – rozumie się przez to
zaliczenie do pierwszej grupy inwalidów;
12) innym ubezpieczeniu społecznym – rozumie się obowiązkowe ubezpieczenia
emerytalne i rentowe określone w przepisach o systemie ubezpieczeń
społecznych lub zaopatrzenie emerytalne określone w odrębnych przepisach;
13) osobie podlegającej innemu ubezpieczeniu społecznemu – rozumie się osobę
podlegającą obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym na
podstawie przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych lub objętą przepisami
o zaopatrzeniu emerytalnym;
13a) świadczeniach z ubezpieczeń społecznych – rozumie się zasiłek chorobowy
i świadczenie rehabilitacyjne, do których przysługuje prawo z tytułu ubezpieczenia chorobowego na podstawie przepisów o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa;
13b) należnościach z tytułu składek – rozumie się składki, należne od nich odsetki
i koszty upomnienia;
14) okresach podlegania określonemu ubezpieczeniu społecznemu – rozumie się
tylko takie okresy, za które opłacono przewidziane w odpowiednich przepisach
składki na to ubezpieczenie, chyba że w myśl tych przepisów nie istniał
obowiązek opłacania składek;
15) wójcie – rozumie się także burmistrza lub prezydenta miasta;
16) ubezpieczeniu zdrowotnym – rozumie się ubezpieczenie określone w odrębnych przepisach.

art. 7. więcej Art. 7. 1. Ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu
podlega z mocy ustawy:
1) rolnik, którego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha
przeliczeniowego lub dział specjalny,
2) domownik rolnika, o którym mowa w pkt 1
– jeżeli ten rolnik lub domownik nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu lub
nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo nie ma ustalonego prawa do
świadczeń z ubezpieczeń społecznych.
1a. Ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu podlega z
mocy ustawy pomocnik rolnika, wyłącznie w zakresie ograniczonym do świadczeń
określonych w art. 9 pkt 1.
2. Ubezpieczeniem wypadkowym, chorobowym i macierzyńskim na wniosek
obejmuje się innego rolnika lub domownika, jeżeli działalność rolnicza stanowi stałe
źródło jego utrzymania, a także osobę, która będąc rolnikiem przeznaczyła grunty
prowadzonego gospodarstwa rolnego do zalesienia na zasadach określonych
w odrębnych przepisach.
3. Innego rolnika, domownika lub osobę, która przeznaczyła grunty do
zalesienia, obejmuje się ubezpieczeniem wypadkowym, chorobowym
i macierzyńskim na wniosek, wyłącznie w zakresie ograniczonym do świadczeń
określonych w art. 9 pkt 1, jeżeli podlegają innemu ubezpieczeniu społecznemu albo
mają ustalone prawo do emerytury lub renty lub do świadczeń z ubezpieczeń
społecznych.
4. Przepisów ust. 2 i 3 nie stosuje się do emerytów i rencistów, którzy mają
orzeczoną niezdolność do samodzielnej egzystencji.

art. 8. więcej Art. 8. 1. Za każdego ubezpieczonego opłaca się miesięczną składkę w równej
wysokości, z zastrzeżeniem ust. 3.
2. Wysokość składki za jednego ubezpieczonego ustala się w planie funduszu
składkowego stosownie do zasad określonych w art. 77.
2a. W przypadku gdy okres podlegania ubezpieczeniu wypadkowemu,
chorobowemu i macierzyńskiemu jest krótszy niż miesiąc, wysokość składki oblicza
się proporcjonalnie do liczby dni podlegania temu ubezpieczeniu.
3. Za ubezpieczonego, o którym mowa w art. 7 ust. 3, opłaca się jedną trzecią
składki, o której mowa w ust. 2.
3a. (uchylony)
4. Prezes Kasy ogłasza w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej
„Monitor Polski”, ustaloną przez Radę Rolników, wysokość miesięcznej składki na
jeden lub kilka kolejnych kwartałów, co najmniej 14 dni przed pierwszym dniem
danego kwartału. Wysokość ta może być ustalana kwotowo – i korygowana
w przypadku zmiany wysokości emerytury podstawowej – albo za pomocą
określonego procentu emerytury podstawowej.
5. Na wniosek Rady Rolników minister właściwy do spraw rozwoju wsi,
w drodze rozporządzenia, może ustanawiać ulgi w wysokości składki, określając
szczegółowe zasady i tryb ich przyznawania.

art. 9. więcej Art. 9. Świadczeniami z ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego
i macierzyńskiego są:
1) jednorazowe odszkodowanie z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na
zdrowiu albo śmierci wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej
choroby zawodowej, zwane dalej „jednorazowym odszkodowaniem”;
2) zasiłek chorobowy.
3) (uchylony)
4) (uchylony)

art. 10. więcej Art. 10. 1. Jednorazowe odszkodowanie przysługuje:
1) ubezpieczonemu, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu
wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej;
2) (uchylony)
3) członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku przy pracy
rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej.
4) (uchylony)
1a. Członkami rodziny, o których mowa w ust. 1 pkt 3, są:
1) małżonek;
2) dzieci własne i przysposobione, pasierbowie, wnuki, rodzeństwo spełniające
w dniu śmierci ubezpieczonego warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej;
3) rodzice, osoby przysposabiające, macocha, ojczym, jeżeli w dniu śmierci
ubezpieczonego prowadzili z nim wspólne gospodarstwo domowe lub jeżeli
ubezpieczony przyczyniał się w znacznym stopniu do ich utrzymania albo jeżeli
zostało ustalone, wyrokiem sądowym lub ugodą sądową, prawo do alimentów z jego strony.
2. Jednorazowe odszkodowanie nie przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli:
1) spowodował wypadek umyślnie albo wskutek rażącego niedbalstwa lub
2) będąc w stanie nietrzeźwości lub będąc pod wpływem środków odurzających,
substancji psychotropowych lub innych środków o podobnym działaniu, sam
w znacznym stopniu przyczynił się do wypadku.

art. 11. więcej Art. 11. 1. Za wypadek przy pracy rolniczej uważa się nagłe zdarzenie wywołane
przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło podczas wykonywania czynności związanych
z prowadzeniem działalności rolniczej albo pozostających w związku
z wykonywaniem tych czynności:
1) na terenie gospodarstwa rolnego, które ubezpieczony prowadzi lub w którym
stale pracuje, albo na terenie gospodarstwa domowego bezpośrednio związanego
z tym gospodarstwem rolnym lub
2) w drodze ubezpieczonego z mieszkania do gospodarstwa rolnego, o którym
mowa w pkt 1, albo w drodze powrotnej, lub
3) podczas wykonywania poza terenem gospodarstwa rolnego, o którym mowa
w pkt 1, zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej
albo w związku z wykonywaniem tych czynności, lub
4) w drodze do miejsca wykonywania czynności, o których mowa w pkt 3, albo
w drodze powrotnej.
1a. W przypadku pomocnika rolnika za wypadek przy pracy rolniczej uznaje się
nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło podczas
wykonywania przez pomocnika rolnika czynności określonych w umowie o pomocy
przy zbiorach, o której mowa w art. 91a.
2. Na wniosek Rady Rolników minister właściwy do spraw rozwoju wsi,
w drodze rozporządzenia, może określić, jakie czynności niewymienione w ust. 1
pkt 3 traktuje się, w zakresie uprawnień do świadczeń z ubezpieczenia z tytułu
wypadku przy pracy rolniczej, na równi z czynnościami związanymi z prowadzeniem
działalności rolniczej.

art. 12. więcej Art. 12. Za rolniczą chorobę zawodową uważa się chorobę, która powstała
w związku z pracą w gospodarstwie rolnym, jeżeli choroba ta jest objęta wykazem
chorób zawodowych określonych w przepisach wydanych na podstawie Kodeksu
pracy.

art. 13. więcej Art. 13. 1. Jednorazowe odszkodowanie ustala się dla ubezpieczonego
w wysokości proporcjonalnej do określonego procentowo stałego lub długotrwałego
uszczerbku na zdrowiu.
2. Za stały uszczerbek na zdrowiu uznaje się takie naruszenie sprawności
organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy.
3. Za długotrwały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności
organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres
przekraczający 6 miesięcy, mogące ulec poprawie.
4. Minister właściwy do spraw rozwoju wsi, w uzgodnieniu z Radą Rolników,
może określić, w drodze rozporządzenia, wysokość jednorazowego odszkodowania
przysługującego za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, uwzględniając:
1) stan finansów funduszu składkowego;
2) wysokość jednorazowego odszkodowania przysługującego na podstawie
przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób
zawodowych.
5. Jeżeli nie określono wysokości jednorazowego odszkodowania w sposób,
o którym mowa w ust. 4, wynosi ono 66% emerytury podstawowej za każdy procent
stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.
6. Jednorazowe odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1, ulega zwiększeniu
o kwotę równą jednorazowemu odszkodowaniu za 20% uszczerbek na zdrowiu, jeżeli
ubezpieczony wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby
zawodowej jest niezdolny do samodzielnej egzystencji.
7. Jeżeli wskutek pogorszenia się stanu zdrowia stały lub długotrwały uszczerbek
na zdrowiu będący następstwem wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby
zawodowej, który był podstawą przyznania jednorazowego odszkodowania, ulegnie
zwiększeniu co najmniej o 10 punktów procentowych, jednorazowe odszkodowanie
zwiększa się o kwotę równą wysokości jednorazowego odszkodowania, określoną
w ust. 4 lub 5, za każdy procent uszczerbku na zdrowiu przewyższający procent,
według którego ustalone było to odszkodowanie.
8. Jeżeli do jednorazowego odszkodowania jest uprawniony tylko jeden członek
rodziny, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 i ust. 1a, jednorazowe odszkodowanie
przysługuje w wysokości:
1) kwoty jednorazowego odszkodowania za 100% uszczerbek na zdrowiu, jeżeli do
świadczenia jest uprawniony małżonek lub dziecko;
2) 50% kwoty określonej w pkt 1, jeżeli do świadczenia jest uprawniony inny
członek rodziny.
9. Jeżeli do jednorazowego odszkodowania są uprawnieni równocześnie:
1) małżonek i jedno lub więcej dzieci, świadczenie to przysługuje w wysokości
określonej w ust. 8 pkt 1, zwiększonej na każde dziecko o kwotę określoną w ust. 6;
2) dwoje lub więcej dzieci, świadczenie to przysługuje w wysokości określonej
w ust. 8 pkt 1, zwiększonej na drugie i każde następne dziecko o kwotę określoną w ust. 6.
10. Jeżeli obok małżonka lub dzieci do jednorazowego odszkodowania są
uprawnieni równocześnie inni członkowie rodziny, każdemu z nich świadczenie to
przysługuje w kwocie określonej w ust. 6, niezależnie od świadczenia
przysługującego małżonkowi lub dzieciom.
11. Jeżeli do jednorazowego odszkodowania są uprawnieni tylko członkowie
rodziny inni niż małżonek lub dzieci, świadczenie to przysługuje w wysokości
określonej w ust. 8 pkt 2, zwiększonej na drugiego i każdego następnego
uprawnionego o kwotę określoną w ust. 6.
12. Jednorazowe odszkodowanie ustalone na podstawie ust. 9 i 11 dzieli się
między uprawnionych w równych częściach.
13. Jednorazowe odszkodowanie z tytułu śmierci ubezpieczonego, który zmarł
wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej, zmniejsza
się o kwotę jednorazowego odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego
uszczerbku na zdrowiu wypłaconego temu ubezpieczonemu.

art. 14. więcej Art. 14. 1. Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który wskutek
choroby jest niezdolny do pracy nieprzerwanie przez co najmniej 30 dni.
2. Zasiłek chorobowy przysługuje za okres czasowej niezdolności do pracy,
jednak nie dłużej niż przez 180 dni.
3. Jeżeli po wyczerpaniu okresu zasiłkowego, o którym mowa w ust. 2,
ubezpieczony jest nadal niezdolny do pracy, a w wyniku dalszego leczenia
i rehabilitacji rokuje odzyskanie zdolności do pracy, zasiłek chorobowy przedłuża się
na okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, jednak nie dłużej niż o dalsze 360 dni.
4. Zasiłek chorobowy, o którym mowa w ust. 2, przyznaje się i wypłaca na
podstawie zaświadczenia lekarskiego wystawionego zgodnie z art. 55 ust. 1 i art. 55a
ust. 7 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia
społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2019 r. poz. 645 i 1590) albo
wydruku zaświadczenia lekarskiego, o którym mowa w art. 55a ust. 6 tej ustawy.
5. (uchylony)
6. Zasiłek chorobowy z tytułu czasowej niezdolności do pracy, trwającej dłużej
niż 180 dni, przyznaje się i wypłaca na podstawie orzeczenia wydanego w trybie
określonym w art. 46.
7. Zasiłek chorobowy nie przysługuje za okres:
1) przebywania ubezpieczonego, na koszt Kasy, w zakładzie opieki zdrowotnej6)
w celu rehabilitacji;
2) po ustaniu ubezpieczenia;
3) pobierania zasiłku macierzyńskiego, o którym mowa w art. 18 pkt 7.
8. Minister właściwy do spraw rozwoju wsi, po zasięgnięciu opinii Rady
Rolników, może określić, w drodze rozporządzenia, wysokość zasiłku chorobowego
oraz przypadki, w których zasiłek chorobowy przysługuje przy niezdolności do pracy
trwającej nieprzerwanie krócej niż 30 dni, uwzględniając stan finansów funduszu
składkowego.
9. Jeżeli nie określono wysokości zasiłku chorobowego w sposób, o którym
mowa w ust. 8, wynosi on jedną trzydziestą emerytury podstawowej za każdy dzień
niezdolności do pracy.

art. 15. więcej Art. 15. (uchylony).

Art. 15a. 1. Osobie, która została objęta ubezpieczeniem wypadkowym,
chorobowym i macierzyńskim na wniosek, zasiłek chorobowy, o którym mowa
w art. 14, z wyjątkiem zasiłku chorobowego z tytułu wypadku przy pracy rolniczej,
przysługuje po upływie 12-miesięcznego nieprzerwanego okresu ubezpieczenia.
1a. Osobie, która podlega ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu
i macierzyńskiemu z mocy ustawy, do okresu zasiłkowego, o którym mowa w art. 14
ust. 1 i 2, zalicza się okresy pobierania zasiłku chorobowego z innego ubezpieczenia
społecznego.
2. (uchylony)

art. 16. więcej Art. 16. 1. Ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu podlega z mocy ustawy:
1) rolnik, którego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha
przeliczeniowego lub dział specjalny;
2) domownik rolnika, o którym mowa w pkt 1;
3) osoba pobierająca rentę strukturalną współfinansowaną ze środków
pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej lub ze środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich;
4) małżonek osoby, o której mowa w pkt 3, jeżeli renta strukturalna
współfinansowana ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego
Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej lub ze środków pochodzących z
Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich
wypłacana jest ze zwiększeniem na tego małżonka.
2. Ubezpieczeniem emerytalno-rentowym na wniosek obejmuje się:
1) innego rolnika lub domownika, który podlega ubezpieczeniu wypadkowemu,
chorobowemu i macierzyńskiemu w pełnym zakresie, jeżeli złożono wniosek
o objęcie go ubezpieczeniem emerytalno-rentowym;
2) osobę, która podlegała ubezpieczeniu jako rolnik i zaprzestała prowadzenia
działalności rolniczej, nie nabywając prawa do emerytury lub renty
z ubezpieczenia, jeżeli podlegała ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez
okres co najmniej 12 lat i 6 miesięcy;
3) osobę pobierającą rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy jako rentę okresową;
3a) osobę pobierającą rodzicielskie świadczenie uzupełniające, o którym mowa w
ustawie z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym
– do uzyskania 25-letniego okresu ubezpieczenia emerytalno-rentowego,
o którym mowa w art. 19 ust. 1 pkt 2;
4) osobę, która podlegała ubezpieczeniu jako rolnik lub domownik i zaprzestała
prowadzenia działalności rolniczej lub pracy w gospodarstwie rolnym
w związku z nabyciem prawa do świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego
zasiłku opiekuńczego na podstawie ustawy z dnia 28 listopada 2003 r.
o świadczeniach rodzinnych albo zasiłku dla opiekuna na podstawie ustawy
z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów przez
okres pobierania tego świadczenia albo zasiłku – do uzyskania 25-letniego
okresu ubezpieczenia emerytalno-rentowego, o którym mowa w art. 19 ust. 1 pkt 2.
3. Przepisów ust. 1 oraz ust. 2 pkt 1, 2 i 4 nie stosuje się do osoby, która podlega
innemu ubezpieczeniu społecznemu lub ma ustalone prawo do emerytury lub renty,
lub ma ustalone prawo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

Art. 16a. 1. Za rolnika lub domownika podlegającego ubezpieczeniu
emerytalno-rentowemu z mocy ustawy albo na wniosek, w związku ze sprawowaniem
osobistej opieki nad dzieckiem, trwającej przez okres do 3 lat, nie dłużej jednak niż do
ukończenia przez dziecko 5. roku życia, a w przypadku dziecka, które z powodu stanu
zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu
niepełnosprawności wymaga osobistej opieki tej osoby, przez okres do 6 lat, nie dłużej
jednak niż do ukończenia przez dziecko 18. roku życia, składka na to ubezpieczenie
jest finansowana z dotacji budżetu państwa do funduszu emerytalno-rentowego
przeznaczonej na te składki, pod warunkiem że ten rolnik lub domownik nie podlega
innemu ubezpieczeniu społecznemu.
2. Składka na ubezpieczenie emerytalno-rentowe za osoby, o których mowa
w ust. 1, jest finansowana z dotacji budżetu państwa do funduszu emerytalno-
-rentowego od dnia zgłoszenia przez rolnika opłacającego składki za te osoby wniosku
wraz z oświadczeniem o sprawowaniu przez te osoby osobistej opieki nad dzieckiem.

Art. 16b. 1. Przepisy art. 16a stosuje się także do rolnika lub domownika
podlegającego ubezpieczeniu społecznemu rolników na podstawie art. 5a, pod
warunkiem:
1) zaprzestania wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej albo
współpracy przy wykonywaniu tej działalności albo
2) zawieszenia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej
– w okresie sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.
2. Zawieszenia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej w
związku ze sprawowaniem osobistej opieki nad dzieckiem, o którym mowa w ust. 1
pkt 2, rolnik lub domownik może dokonać w nie więcej niż 5 częściach. Przepisy art.
22–25 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców stosuje się
odpowiednio.

Art. 16c. 1. Rolnik albo domownik, który nie podlega ubezpieczeniu
społecznemu rolników, albo osoba będąca członkiem rodziny rolnika lub domownika,
która nie spełnia warunków do podlegania temu ubezpieczeniu, sprawująca osobistą
opiekę nad dzieckiem na zasadach i w okresach, o których mowa w art. 16a ust. 1,
może zgłosić wniosek do Kasy o objęcie ubezpieczeniem emerytalno-rentowym
w tym okresie.
2. Za osobę, o której mowa w ust. 1, składka na ubezpieczenie emerytalno-
-rentowe jest finansowana z dotacji budżetu państwa do funduszu emerytalno-
-rentowego przez okres nie dłuższy niż określony w art. 16a ust. 1, jeżeli ta osoba nie
podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu.

Art. 16d. Składka na ubezpieczenie emerytalno-rentowe osób, o których mowa
w art. 16a oraz art. 16c, jest równa składce, o której mowa w art. 17 ust. 1. Do osób
tych nie ma zastosowania przepis art. 17 ust. 4.

Art. 16e. Prawo do skorzystania z uprawnień określonych w art. 16a, art. 16b
ust. 1 lub art. 16c przysługuje jednemu z rodziców, pod warunkiem że drugi rodzic nie
korzysta z tych samych uprawnień albo z prawa do finansowania składek na podstawie
art. 16 ust. 8 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Art. 16f. Za osobę sprawującą osobistą opiekę nad dzieckiem, o której mowa
w art. 16a, art. 16b ust. 1 i art. 16c, uważa się osobę sprawującą osobistą opiekę nad
dzieckiem własnym lub swojego małżonka, lub dzieckiem przysposobionym.

art. 17. więcej Art. 17. 1. Składka miesięczna za każdego ubezpieczonego wynosi 10%
emerytury podstawowej.
2. Za ubezpieczonego, o którym mowa w art. 5a, składka wynosi dwukrotność
kwoty ustalonej w sposób określony w ust. 1.
3. W przypadku gdy okres podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu jest
krótszy niż miesiąc, wysokość składki oblicza się proporcjonalnie do liczby dni
podlegania ubezpieczeniu w tym miesiącu.
4. Rolnik, którego gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych
powyżej 50 ha przeliczeniowych, opłaca dodatkową składkę miesięczną w wysokości:
1) 12% emerytury podstawowej – w przypadku gdy gospodarstwo rolne obejmuje
obszar użytków rolnych do 100 ha przeliczeniowych;
2) 24% emerytury podstawowej – w przypadku gdy gospodarstwo rolne obejmuje
obszar użytków rolnych powyżej 100 ha przeliczeniowych do 150 ha przeliczeniowych;
3) 36% emerytury podstawowej – w przypadku gdy gospodarstwo rolne obejmuje
obszar użytków rolnych powyżej 150 ha przeliczeniowych do 300 ha przeliczeniowych;
4) 48% emerytury podstawowej – w przypadku gdy gospodarstwo rolne obejmuje
obszar użytków rolnych powyżej 300 ha przeliczeniowych.
5. W przypadku zmiany obszaru użytków rolnych gospodarstwa rolnego
powodującego zmianę wymiaru dodatkowej składki miesięcznej, o której mowa
w ust. 4, rolnikowi obowiązanemu do opłacania tej składki wydaje się decyzję w tej sprawie.

art. 18. więcej Art. 18. Świadczeniami z ubezpieczenia emerytalno-rentowego są:
1) emerytura rolnicza lub renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy;
2) renta rolnicza szkoleniowa;
3) renta rodzinna;
4) emerytura i renta z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych
i członków ich rodzin;
5) dodatki do emerytur i rent, o których mowa w pkt 1–4;
6) zasiłek pogrzebowy;
7) zasiłek macierzyński.

art. 19. więcej Art. 19. 1. Emerytura rolnicza przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia
łącznie następujące warunki:
1) osiągnął wiek emerytalny; wiek emerytalny kobiety wynosi 60 lat, a mężczyzny 65 lat;
2) podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 25 lat,
z uwzględnieniem art. 20.
1a. (uchylony)
1b. (uchylony)
2. Emerytura rolnicza przysługuje także ubezpieczonemu rolnikowi, który
spełnia łącznie następujące warunki:
1) osiągnął wiek 55 lat, jeśli jest kobietą, albo 60 lat, jeśli jest mężczyzną;
2) podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 30 lat;
3) zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej.
2a. Przepis ust. 2 stosuje się do rolnika, który do dnia 31 grudnia 2017 r. spełnił
warunki, o których mowa w ust. 2.
3. Jeżeli zaprzestanie prowadzenia działalności rolniczej jest spowodowane
wywłaszczeniem gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, ich zbyciem na cel uzasadniający wywłaszczenie albo trwałym wyłączeniem, zgodnie
z obowiązującymi przepisami, użytków rolnych z produkcji rolniczej z przyczyn
niezależnych od rolnika, warunek przewidziany w ust. 2 pkt 2 uważa się za spełniony,
jeżeli rolnik podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej
12 lat i 6 miesięcy.
4. (uchylony)

Art. 19a. (uchylony).

art. 20. więcej Art. 20. 1. Do okresów ubezpieczenia wymaganych zgodnie z art. 19 ust. 1 pkt 2
i ust. 2 pkt 2 zalicza się okresy:
1) podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych i członków
ich rodzin w latach 1983–1990;
2) prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym, po
ukończeniu 16. roku życia, przed dniem 1 stycznia 1983 r.;
3) od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami emerytalnymi.
2. Okresów, o których mowa w ust. 1, nie zalicza się do okresów ubezpieczenia,
jeżeli zostały one zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub
renty na podstawie odrębnych przepisów.
3. Przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r.

art. 21. więcej Art. 21. 1. Renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy przysługuje
ubezpieczonemu, który łącznie spełnia następujące warunki:
1) podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez wymagany okres,
o którym mowa w ust. 2;
2) jest trwale lub okresowo całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym;
3) całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała w okresie
podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu lub w okresach, o których
mowa w art. 20 ust. 1 pkt 1 i 2, lub nie później niż w ciągu 18 miesięcy od
ustania tych okresów.
2. Warunek podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez wymagany
okres uważa się za spełniony, jeżeli okres ubezpieczenia emerytalno-rentowego
ubezpieczonego wynosi co najmniej:
1) rok – jeżeli całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała
w wieku do 20 lat;
2) 2 lata – jeżeli całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała
w wieku powyżej 20 lat do 22 lat;
3) 3 lata – jeżeli całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała
w wieku powyżej 22 lat do 25 lat;
4) 4 lata – jeżeli całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała
w wieku powyżej 25 lat do 30 lat;
5) 5 lat – jeżeli całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała
w wieku powyżej 30 lat.
3. Przy ustalaniu okresu podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu
zgodnie z ust. 2 stosuje się odpowiednio art. 20 ust. 1 i 2.
3a. Jeżeli okres podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu zbiega się
w czasie z okresem innego ubezpieczenia społecznego, przy ustalaniu prawa do renty
rolniczej z tytułu niezdolności do pracy nie uwzględnia się okresu podlegania innemu
ubezpieczeniu społecznemu.
4. Jeżeli całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała
wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej, warunek,
o którym mowa w ust. 1 pkt 1, uważa się za spełniony, jeżeli ubezpieczony posiada
jakikolwiek okres ubezpieczenia emerytalno-rentowego, który obejmuje dzień
wypadku lub dzień zachorowania na rolniczą chorobę zawodową.
5. Za całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym uważa się
ubezpieczonego, który z powodu naruszenia sprawności organizmu utracił zdolność
do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym.
6. Całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym uznaje się za trwałą,
jeżeli ubezpieczony nie rokuje odzyskania zdolności do osobistego wykonywania
pracy w gospodarstwie rolnym.
7. Całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym uznaje się za
okresową, jeżeli ubezpieczony rokuje odzyskanie zdolności do osobistego
wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym.
8. Okres 5 lat, o których mowa w ust. 2 pkt 5, powinien przypadać w okresie
ostatnich 10 lat przed złożeniem wniosku o przyznanie renty rolniczej z tytułu
niezdolności do pracy.

Art. 21a. Przy ustalaniu liczby lat podlegania ubezpieczeniu emerytalno-
-rentowemu dodaje się poszczególne okresy podlegania ubezpieczeniu obejmujące
lata, miesiące i dni. Okresy niepełnych miesięcy podlegania ubezpieczeniu oblicza się
w dniach. Sumę dni zamienia się na miesiące, przyjmując za miesiąc 30 dni
kalendarzowych; sumę miesięcy zamienia się na lata, przyjmując pełne 12 miesięcy
za jeden rok.

Art. 21b. 1. Ubezpieczonemu spełniającemu warunki do uzyskania renty
rolniczej z tytułu niezdolności do pracy określone w art. 21, w stosunku do którego
orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na trwałą całkowitą
niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym, przysługuje przez okres 6 miesięcy
renta rolnicza szkoleniowa.
2. Osobę, której przyznano rentę rolniczą szkoleniową, Kasa kieruje do
powiatowego urzędu pracy w celu poddania przekwalifikowaniu zawodowemu.
3. Okres 6 miesięcy, o którym mowa w ust. 1, ulega wydłużeniu na czas
niezbędny do przekwalifikowania zawodowego, nie dłużej niż do 36 miesięcy.
4. Przedłużenie prawa do renty rolniczej szkoleniowej następuje na wniosek starosty.
5. Koszty przekwalifikowania zawodowego rencisty w okresie pobierania renty
rolniczej szkoleniowej są finansowane ze środków Państwowego Funduszu
Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

art. 22. więcej Art. 22. 1. Rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy przyznaje się jako rentę
stałą, jeżeli całkowita niezdolność ubezpieczonego do pracy w gospodarstwie rolnym
jest trwała i nie orzeczono celowości przekwalifikowania zawodowego.
W pozostałych przypadkach renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy przysługuje
jako renta okresowa przez okres wskazany w decyzji Prezesa Kasy.
2. Prawo do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, które ustało z powodu
ustąpienia całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, podlega
przywróceniu, jeżeli w ciągu 18 miesięcy od dnia ustania prawa do renty
ubezpieczony ponownie stał się całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym.
3. Osobom pobierającym renty rolnicze z tytułu niezdolności do pracy, które
osiągnęły wiek 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn, przyznaje się z urzędu emeryturę rolniczą w wysokości nie niższej od dotychczas pobieranej renty z tytułu niezdolności do pracy, jeżeli osoba ta spełnia warunki określone w art. 19 ust. 1 pkt 2 ustawy.
4. Wysokość emerytury, o której mowa w ust. 3, może być niższa od dotychczas
pobieranej renty, jeżeli jej zmniejszenie wynika z wyłączenia okresów, o których
mowa w art. 20 ust. 1 pkt 3.

art. 23. więcej Art. 23. (uchylony).

art. 24. więcej Art. 24. Emerytura rolnicza, renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy, oraz
renta rolnicza szkoleniowa składa się z części składkowej i części uzupełniającej,
ustalonych zgodnie z art. 25 i 26. Dla każdej z tych części ustala się wskaźnik
wymiaru.

art. 25. więcej Art. 25. 1. Część składkową ustala się przyjmując po 1% emerytury
podstawowej za każdy rok podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu,
z uwzględnieniem ust. 2–7. Niepełne lata przelicza się odpowiednio,
z uwzględnieniem art. 21a.
2. Do liczby lat, o których mowa w ust. 1, dolicza się liczbę lat:
1) podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych i członków
ich rodzin w okresie od dnia 1 stycznia 1983 r. do dnia 31 grudnia 1990 r.;
2) prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym w okresie
od dnia 1 lipca 1977 r. do dnia 31 grudnia 1982 r., za który była opłacana składka
na Fundusz Emerytalny Rolników;
3) (uchylony)
4) prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym – bez
podlegania innemu ubezpieczeniu społecznemu – po ukończeniu 16. roku życia,
przypadających przed dniem 1 lipca 1977 r., jednak nie wcześniej niż 25 lat
przed spełnieniem warunków nabycia prawa do emerytury rolniczej lub renty
inwalidzkiej rolniczej.
2a. Do liczby lat, o których mowa w ust. 1, dolicza się również liczbę lat:
1) podlegania ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu określonych w przepisach
o systemie ubezpieczeń społecznych, podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub
zaopatrzeniu emerytalnemu przed dniem 1 stycznia 1999 r. oraz podlegania
zaopatrzeniu emerytalnemu przepadającemu po tej dacie,
2) działalności kombatanckiej, działalności równorzędnej z tą działalnością, a także
okresy zaliczane do okresów tej działalności oraz podlegania represjom
wojennym i okresu powojennego, określone w przepisach o kombatantach oraz
niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu
powojennego,
3) odbywania czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim lub okresy jej
równorzędne albo zastępczych form tej służby, przypadających przed dniem
1 stycznia 1999 r.
– jeżeli z tego tytułu ubezpieczonemu nie przyznano emerytury lub renty na podstawie
odrębnych przepisów.
2b. Przepisu ust. 2a nie stosuje się przy ustalaniu wysokości emerytury rolniczej
dla osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r.
3. Jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 2 pkt 1, za rolnika i jego małżonka
opłacono roczną składkę na ubezpieczenie społeczne rolników indywidualnych
i członków ich rodzin w wysokości wyższej niż 120% przeciętnej emerytury
podstawowej w danym roku, zamiast jednego roku przyjmuje się okres dłuższy,
odpowiadający wskaźnikowi indywidualnego wymiaru składki w danym roku.
Wskaźnik ten oblicza się w następujący sposób:
1) kwotę opłaconej składki rocznej wymierzonej od hektarów przeliczeniowych
i działów specjalnych oraz od osób ubezpieczonych w danym gospodarstwie
rolnym, z wyjątkiem domowników, dzieli się przez liczbę tych osób; przy
ustalaniu kwoty opłaconej składki wlicza się również kwoty przyznanych ulg
i zwolnień, nie wlicza się jednak nieopłaconej części składki za 1990 r., jeżeli jej
opłacenie było dobrowolne;
2) tak obliczoną kwotę dzieli się przez 120% przeciętnej emerytury podstawowej
w danym roku.
4. Okresy, o których mowa w ust. 2a pkt 1, przelicza się w wymiarze
półtorakrotnym. Nie dotyczy to jednak okresów podlegania ubezpieczeniu
społecznemu z tytułu pobierania świadczeń dla bezrobotnych.
5. Za każdy rok przypadający w okresie, o którym mowa w ust. 2 pkt 4,
przyjmuje się 0,5% emerytury podstawowej.
6. Jeżeli uprawniony do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy podlegał
ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu łącznie z okresami, o których mowa w ust. 2
i 2a, krócej niż przez 5 lat, przyjmuje się, że okres opłacania składki wynosi 5 lat.
7. Przepisu ust. 6 nie stosuje się, jeżeli całkowita niezdolność do pracy powstała
wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej. W takim
przypadku uprawnionemu do okresu opłacania składki dolicza się okres dzielący go
od osiągnięcia wieku 60 lat.
8. Minister Pracy i Polityki Socjalnej ogłosi w Dzienniku Urzędowym
Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przeciętną roczną wysokość emerytury
podstawowej w latach 1983–1990.

art. 26. więcej Art. 26. 1. Część uzupełniająca wynosi 95% emerytury podstawowej, jeżeli
liczba lat przyjęta do ustalenia części składkowej, lecz bez uwzględnienia skutków
art. 25 ust. 3, jest mniejsza od 20; przy każdym pełnym roku od 20 lat część
uzupełniającą zmniejsza się o 0,5% emerytury podstawowej.
2. Część uzupełniająca nie może wynosić mniej niż 85% emerytury
podstawowej, a suma części uzupełniającej i części składkowej nie może być mniejsza
od emerytury podstawowej, z zastrzeżeniem ust. 3.
3. Jeżeli rolnik nabywa prawo do emerytury rolniczej w wieku o 5 lat niższym
od wieku emerytalnego, określoną zgodnie z ust. 1 część uzupełniającą zmniejsza się
o 25% emerytury podstawowej. Tak ustaloną część uzupełniającą zwiększa się o 5%
emerytury podstawowej po upływie każdego roku dzielącego uprawnionego od wieku emerytalnego.

art. 27. więcej Art. 27. 1. Do emerytury lub renty rolniczej z ubezpieczenia przysługuje dodatek
pielęgnacyjny na zasadach i wysokości określonej w przepisach emerytalnych.
1a. W razie zbiegu prawa do dodatku pielęgnacyjnego, o którym mowa w ust. 1,
z prawem do dodatku pielęgnacyjnego przysługującego do emerytury, ustalonej na
podstawie art. 24 ust. 1, art. 24a lub art. 184 przepisów emerytalnych, dodatek
pielęgnacyjny wypłaca się wraz z emeryturą z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
2. Do emerytury lub renty rolniczej z ubezpieczenia przysługuje również dodatek
z tytułu pracy przymusowej po dniu 1 września 1939 r. w wysokości 2% emerytury
podstawowej za każdy rok takiej pracy.
3. Dodatek, o którym mowa w ust. 2, dolicza się do części składkowej emerytury
lub renty rolniczej, uwzględniając jego wysokość przy ustalaniu wskaźnika wymiaru
części składkowej.
4. Do emerytury lub renty inwalidzkiej z ubezpieczenia społecznego rolników
indywidualnych i członków ich rodzin przysługuje zwiększenie za okresy, o których
mowa w art. 25 ust. 2a pkt 2 i 3, w wysokości 1% emerytury podstawowej za każdy
rok przypadający w tych okresach, jeżeli z tego tytułu uprawnionemu nie przyznano
emerytury lub renty na podstawie odrębnych przepisów.
5. Zwiększenie, o którym mowa w ust. 4, dolicza się do emerytury lub renty
inwalidzkiej z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich
rodzin i ustala się ponownie wskaźnik wymiaru tego świadczenia.

art. 28. więcej Art. 28. 1. Wypłata emerytury lub renty rolniczej z ubezpieczenia ulega
częściowemu zawieszeniu na zasadach określonych w ust. 2–8, jeżeli emeryt lub
rencista prowadzi działalność rolniczą.
2. Zawieszenie wypłaty dotyczy:
1) części uzupełniającej emerytury rolniczej lub renty rolniczej z tytułu
niezdolności do pracy,
2) emerytury lub renty inwalidzkiej z ubezpieczenia społecznego rolników
indywidualnych i członków ich rodzin w części równej 95% emerytury
podstawowej
– i obejmuje całość lub określony ułamek tej części świadczenia; ilekroć w ust. 3 i 5–
7 jest mowa o zawieszeniu wypłaty w całości, w połowie albo w jednej czwartej –
rozumie się odpowiednio zawieszenie wypłaty tej części świadczenia, jej połowy albo
jednej czwartej.
3. Wypłata ulega zawieszeniu w całości, jeżeli emeryt lub rencista nie zaprzestał
prowadzenia działalności rolniczej, z zastrzeżeniem ust. 5–7 i 9–11.
4. Uznaje się, że emeryt lub rencista zaprzestał prowadzenia działalności
rolniczej, jeżeli ani on, ani jego małżonek nie jest właścicielem (współwłaścicielem)
lub posiadaczem gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów o podatku rolnym
i nie prowadzi działu specjalnego, nie uwzględniając:
1) gruntów wydzierżawionych, na podstawie umowy pisemnej zawartej co najmniej
na 10 lat, której zawarcie potwierdził wójt, właściwy ze względu na miejsce
położenia przedmiotu dzierżawy, osobie niebędącej:
a) małżonkiem emeryta lub rencisty,
b) jego zstępnym lub pasierbem,
c) osobą pozostającą z emerytem lub rencistą we wspólnym gospodarstwie
domowym,
d) małżonkiem osoby, o której mowa w lit. b lub c;
2) gruntów trwale wyłączonych z produkcji rolniczej na podstawie odrębnych
przepisów, w tym zalesionych gruntów rolnych;
3) gruntów i działów specjalnych należących do małżonka, z którym emeryt lub
rencista zawarł związek małżeński po ustaleniu prawa do emerytury lub renty
rolniczej z ubezpieczenia;
4) własności (udziału we współwłasności) nieustalonej odpowiednimi
dokumentami urzędowymi, jeżeli grunty będące przedmiotem tej własności
(współwłasności) nie znajdują się w posiadaniu rolnika lub jego małżonka.
5. Jeżeli emeryt lub rencista jest długotrwale niezdolny do pracy wskutek
wypadku przy pracy rolniczej albo rolniczej choroby zawodowej, wypłata świadczenia
przez okres dwóch lat od tego wypadku albo od zachorowania na tę chorobę ulega
zawieszeniu tylko w połowie.
6. Wypłata ulega zawieszeniu w połowie, jeżeli:
1) (uchylony)
2) rencista pobiera okresową rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy, nie
dłużej jednak niż przez dwa lata.
7. Wypłata ulega zawieszeniu w jednej czwartej, jeżeli:
1) emeryt lub rencista nie zawarł umowy z następcą stosownie do przepisów
rozdziału 7 i nie ma możliwości sprzedaży nieruchomości wchodzących w skład
gospodarstwa rolnego co najmniej po cenie odpowiadającej ich oszacowaniu
według przepisów o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu
Państwa albo
2) trwają czynności zmierzające do wywłaszczenia tych nieruchomości, ich
wykupu na cel uzasadniający wywłaszczenie albo do trwałego wyłączenia
gruntów z produkcji rolniczej na podstawie odrębnych przepisów lub
3) nieruchomości te są położone w strefie ochronnej lub na innym obszarze
specjalnym, utworzonym na podstawie odrębnych przepisów w związku
z wprowadzeniem ograniczeń w użytkowaniu gruntów rolnych albo w celach
ochronnych.
8. Jeżeli wypłata ulega zawieszeniu w myśl ust. 3 lub 5, zawiesza się w całości
wypłatę dodatku pielęgnacyjnego, przysługującego z tytułu ukończenia 75 lat.
9. W przypadku podjęcia działalności rolniczej na gruntach:
1) nabytych w drodze dziedziczenia lub
2) uprzednio wydzierżawionych co najmniej na 10 lat, jeżeli dzierżawa ustała
wcześniej z przyczyn niezależnych od wydzierżawiającego, lub
3) odzyskanych w wyniku rozwiązania – z przyczyn niezależnych od
uprawnionego – umowy, na podstawie której uprzednio zbył on te grunty, albo
w wyniku uchylenia lub stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej
– wypłata nie ulega zawieszeniu przez okres jednego roku.
10. W przypadku zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej polegającej na
przekazaniu gospodarstwa rolnego w formie aktu notarialnego osobie niepełnoletniej
wypłata ulega zawieszeniu w całości do czasu osiągnięcia przez tę osobę 18 lat.
11. W przypadku, gdy rencista lub emeryt uprawniony do emerytury z art. 19
ust. 1 prowadzi działalność rolniczą z małżonkiem podlegającym ubezpieczeniu
emerytalno-rentowemu z mocy ustawy, wypłata nie ulega zawieszeniu.
12. (uchylony)

Art. 28a. 1. Wypłata renty rolniczej szkoleniowej ulega zawieszeniu w części
uzupełniającej w przypadku osiągania przez uprawnionego przychodu z działalności
podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego zgodnie z przepisami
emerytalnymi, bez względu na wysokość tego przychodu.
2. Prawo do renty rolniczej szkoleniowej ustaje:
1) od dnia podjęcia zatrudnienia, wykonywania prac interwencyjnych lub robót
publicznych lub od dnia, gdy uprawniony odmówił, bez uzasadnionej przyczyny,
przyjęcia propozycji zatrudnienia złożonej przez powiatowy urząd pracy;
2) od dnia otrzymania przez Kasę zawiadomienia od starosty o braku możliwości
przekwalifikowania uprawnionego do innego zawodu lub o braku możliwości
przedstawienia propozycji odpowiedniego zatrudnienia w terminie 6 miesięcy od dnia ukończenia szkolenia, nie później niż w okresie 36 miesięcy pobierania tej renty;
3) od dnia otrzymania przez Kasę zawiadomienia od starosty o tym, że uprawniony
nie poddaje się przekwalifikowaniu zawodowemu.

art. 29. więcej Art. 29. 1. Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny zmarłego:
1) emeryta lub rencisty mającego ustalone prawo do emerytury albo renty rolniczej z ubezpieczenia;
2) ubezpieczonego, który w chwili śmierci spełniał warunki do uzyskania
emerytury rolniczej lub renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy; przyjmuje
się, że był on całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym.
2. Do renty rodzinnej są uprawnieni następujący członkowie rodziny zmarłego:
1) dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione,
2) przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki,
rodzeństwo i inne dzieci, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie
i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka,
3) małżonek (wdowa, wdowiec),
4) rodzice
– jeżeli spełniają warunki do uzyskania takiej renty w myśl przepisów emerytalnych.

art. 30. więcej Art. 30. 1. Wszystkim uprawnionym członkom rodziny przysługuje jedna renta rodzinna.
2. Jeżeli do renty rodzinnej uprawniona jest jedna osoba, renta wynosi 85%
emerytury podstawowej ze zwiększeniem o:
1) 50% nadwyżki – ponad kwotę emerytury podstawowej – emerytury lub renty
inwalidzkiej z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków
ich rodzin, jaka przysługiwała zmarłemu w chwili śmierci, albo
2) 50% części składkowej emerytury rolniczej lub renty rolniczej z tytułu
niezdolności do pracy, która przysługiwała lub przysługiwałaby zmarłemu
w chwili śmierci
– z tym że renta rodzinna nie może być niższa od emerytury podstawowej.
3. Za każdą następną osobę uprawnioną wysokość renty rodzinnej, ustalonej
w sposób określony w ust. 2, zwiększa się o 5%.
4. Rentę rodzinną, wyliczoną na podstawie ust. 2 i 3, zwiększa się o 10%, jeżeli
śmierć nastąpiła wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej.
4a. Renta rodzinna nie może być wyższa od kwoty świadczenia, które
przysługiwałoby zmarłemu, i nie może być niższa od emerytury podstawowej.
5. Wysokość renty rodzinnej ustala się za pomocą wskaźnika wymiaru.
6. Renta rodzinna ulega podziałowi między uprawnionych na równe części, jeżeli:
1) do renty są uprawnione osoby małoletnie, nad którymi opiekę sprawują różne osoby;
2) pełnoletni członek rodziny uprawniony do renty żąda jej podziału;
3) zachodzą inne okoliczności uzasadniające podział renty.

art. 31. więcej Art. 31. 1. Do renty rodzinnej przysługuje dodatek przewidziany w art. 27 ust. 1
oraz dodatek dla sieroty zupełnej.
2. Dodatek dla sieroty zupełnej przysługuje w wysokości określonej
w przepisach emerytalnych.
3. (uchylony)

art. 32. więcej Art. 32. Wypłata renty rodzinnej, przysługującej osobie pełnoletniej, ulega
zawieszeniu, jeżeli uprawniony prowadzi działalność rolniczą. Przepisy art. 28 ust. 3,
4 i 6–10 oraz art. 34 stosuje się odpowiednio.

art. 33. więcej Art. 33. 1. W razie zbiegu prawa do emerytury z prawem do renty na podstawie
ustawy, uprawnionemu przyznaje się jedno świadczenie – wyższe lub wybrane przez
uprawnionego, z zastrzeżeniem art. 22 ust. 3 i 4.
2. W razie zbiegu prawa do emerytury lub renty przysługującej na podstawie
ustawy z prawem do emerytury lub renty z innego ubezpieczenia społecznego,
uprawnionemu wypłaca się jedno wybrane przez niego świadczenie, z zastrzeżeniem ust. 4.
2a. Przepisu ust. 2 nie stosuje się do osób uprawnionych jednocześnie do
emerytury rolniczej oraz do emerytury przyznanej na podstawie art. 24 ust. 1, art. 24a
lub art. 184 przepisów emerytalnych.
2b. Uprawniony do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy albo renty
rodzinnej z ubezpieczenia i do emerytury na podstawie art. 24 lub art. 24a przepisów emerytalnych traci prawo do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy albo renty
rodzinnej z ubezpieczenia, chyba że zanim wystąpi z wnioskiem o prawo do
emerytury na podstawie art. 24 lub art. 24a przepisów emerytalnych złoży
oświadczenie, że wybiera rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy albo rentę
rodzinną z ubezpieczenia. W przypadku złożenia tego oświadczenia środki
zgromadzone na jego rachunku w otwartym funduszu emerytalnym są przekazywane
przez ten fundusz, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, na dochody
budżetu państwa. Oświadczenie o wyborze świadczenia jest ostateczne i nie
przysługuje od niego prawo odstąpienia.
2c. W przypadku gdy uprawniony do renty rolniczej z tytułu niezdolności do
pracy nie spełnia warunków do emerytury rolniczej na podstawie art. 22 ust. 3, Kasa
wzywa uprawnionego do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, w terminie co
najmniej 3 miesięcy przed osiągnięciem wieku emerytalnego, do złożenia
oświadczenia, o którym mowa w ust. 2b.
2d. Kasa wzywa uprawnionego do renty rodzinnej z ubezpieczenia, w terminie
co najmniej 3 miesięcy przed osiągnięciem wieku emerytalnego, do złożenia
oświadczenia, o którym mowa w ust. 2b.
3. (uchylony)
4. Odrębne przepisy określają prawo do pobierania świadczeń w razie zbiegu u
jednej osoby prawa do emerytury lub renty z ubezpieczenia z prawem do:
1) renty inwalidy wojennego i wojskowego, którego niezdolność do pracy pozostaje
w związku ze służbą wojskową;
2) renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej pobytem w miejscach,
o których mowa w art. 3 i 4 ust. 1 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r.
o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych
i okresu powojennego (Dz. U. z 2018 r. poz. 276 oraz z 2019 r. poz. 752 i 2020);
3) renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy,
wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy albo wskutek choroby zawodowej;
4) świadczenia o charakterze rentowym z instytucji zagranicznej.

art. 34. więcej Art. 34. 1. Prawo do emerytury lub renty rolniczej z ubezpieczenia ulega
zawieszeniu na zasadach określonych w przepisach emerytalnych. W takim
przypadku nie zawiesza się jednak wypłaty części składkowej emerytury rolniczej lub
renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy albo nadwyżki emerytury lub renty inwalidzkiej z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin ponad 95% emerytury podstawowej.
2. Przy stosowaniu zawieszenia prawa do emerytury lub renty rolniczej
z ubezpieczenia, zgodnie z ust. 1, nie bierze się pod uwagę dochodów z działalności rolniczej.

art. 35. więcej Art. 35. 1. Zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie, która poniosła koszty
pogrzebu po śmierci:
1) ubezpieczonego, nie wyłączając osoby podlegającej tylko ubezpieczeniu
wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu;
2) uprawnionego do emerytury lub renty z ubezpieczenia;
3) członka rodziny osoby, o której mowa w pkt 1 lub 2;
4) osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty
z ubezpieczenia, lecz spełniała warunki do jej przyznania i pobierania.
1a. Członkami rodziny, o których mowa w ust. 1 pkt 3, są:
1) małżonek (wdowa i wdowiec);
2) rodzice, ojczym, macocha oraz osoby przysposabiające;
3) dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione i dzieci
umieszczone w rodzinie zastępczej;
4) przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności inne
dzieci niż wymienione w pkt 3;
5) rodzeństwo;
6) dziadkowie;
7) wnuki;
8) osoby, nad którymi została ustanowiona opieka prawna.
2. Jeżeli koszty pogrzebu poniosło kilka osób, zasiłek pogrzebowy ulega
podziałowi między te osoby proporcjonalnie do poniesionych kosztów.
3. Zasiłek pogrzebowy przysługuje w wysokości określonej w przepisach
emerytalnych.
4. W razie zbiegu prawa do zasiłku pogrzebowego na podstawie ustawy
z prawem do zasiłku pogrzebowego na podstawie odrębnych przepisów, przyznaje się
zasiłek pogrzebowy na podstawie odrębnych przepisów.

Art. 35a. 1. Zasiłek macierzyński przysługuje osobie ubezpieczonej, która:
1) jest matką albo ojcem dziecka, z uwzględnieniem ust. 2;
2) przysposobiła dziecko w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do
ukończenia 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję
o odroczeniu obowiązku szkolnego – do ukończenia 10. roku życia;
3) przyjęła dziecko w wieku do 7. roku życia na wychowanie, a w przypadku
dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do
10. roku życia, jeżeli w tym czasie został złożony wniosek o przysposobienie;
4) przyjęła dziecko w wieku do 7. roku życia na wychowanie w ramach rodziny
zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, a w przypadku dziecka,
wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do 10. roku
życia.
2. Zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonemu – ojcu dziecka
w przypadku:
1) skrócenia okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego na wniosek matki dziecka
po wykorzystaniu przez nią tego świadczenia za okres co najmniej 14 tygodni od
dnia urodzenia dziecka;
2) śmierci matki dziecka;
3) porzucenia dziecka przez matkę.
3. Zasiłek macierzyński przysługuje przez okres:
1) 52 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
przysposobienia jednego dziecka lub przyjęcia na wychowanie jednego dziecka;
2) 65 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
przysposobienia dwojga dzieci lub przyjęcia na wychowanie dwojga dzieci;
3) 67 tygodni – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
przysposobienia trojga dzieci lub przyjęcia na wychowanie trojga dzieci;
4) 69 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
przysposobienia czworga dzieci lub przyjęcia na wychowanie czworga dzieci;
5) 71 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym
porodzie, przysposobienia pięciorga i więcej dzieci lub przyjęcia na wychowanie
pięciorga i więcej dzieci.
4. Zasiłek macierzyński przysługuje od dnia:
1) porodu – w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1;
2) przysposobienia dziecka, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku
życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu
obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia –
w przypadku osoby, o której mowa w ust. 1 pkt 2;
3) przyjęcia dziecka na wychowanie, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7.
roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu
obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia –
w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 3 i 4.
5. Osobie uprawnionej do zasiłku macierzyńskiego przysługuje w tym samym
czasie jeden zasiłek macierzyński bez względu na liczbę wychowywanych dzieci.
6. Zasiłek macierzyński nie przysługuje, jeżeli:
1) co najmniej jeden z rodziców dziecka lub osoba, która przyjęła dziecko na
wychowanie, otrzymują zasiłek macierzyński lub uposażenie za okres ustalony
przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na
warunkach urlopu macierzyńskiego lub okres urlopu rodzicielskiego;
2) dziecko zostało umieszczone w pieczy zastępczej – w przypadku osób, o których
mowa w ust. 1 pkt 1 i 2;
3) jeden z rodziców dziecka lub osoba, która przyjęła dziecko na wychowanie, nie
sprawują lub zaprzestali sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

Art. 35b. 1. Zasiłek macierzyński przysługuje w wysokości świadczenia
rodzicielskiego, o którym mowa w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r.
o świadczeniach rodzinnych.
2. Prawo do zasiłku macierzyńskiego ustala się, począwszy od miesiąca
urodzenia, przysposobienia lub przyjęcia dziecka na wychowanie, jeżeli wniosek
o ustalenie prawa do zasiłku macierzyńskiego został złożony w terminie 3 miesięcy,
licząc od dnia urodzenia, przysposobienia lub przyjęcia dziecka na wychowanie.
W przypadku złożenia wniosku po terminie, nie później jednak niż w okresach,
o których mowa w art. 35a ust. 3, prawo do zasiłku macierzyńskiego ustala się,
począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek.
3. W przypadku, o którym mowa w art. 35a ust. 2, termin 3 miesięcy, o którym
mowa w ust. 2, jest liczony od dnia skrócenia okresu pobierania zasiłku
macierzyńskiego, śmierci matki dziecka lub porzucenia dziecka przez matkę.
4. Kwotę zasiłku macierzyńskiego przysługującą za niepełny miesiąc ustala się,
dzieląc kwotę zasiłku przez liczbę wszystkich dni kalendarzowych w tym miesiącu,
a otrzymaną kwotę mnoży się przez liczbę dni kalendarzowych, za które zasiłek
przysługuje. Kwotę zasiłku macierzyńskiego przysługującą za niepełny miesiąc
zaokrągla się do 10 groszy w górę.

art. 36. więcej Art. 36. 1. Prezes Kasy wydaje decyzje w sprawach:
1) podlegania ubezpieczeniu oraz ustania ubezpieczenia, a także wysokości
należności z tytułu składek na ubezpieczenie;
1a) zmiany warunków ubezpieczenia, a także stwierdzenia obowiązku opłacania
składki, o której mowa w art. 17 ust. 2;
1b) stwierdzenia obowiązku opłacania dodatkowej składki miesięcznej, o której
mowa w art. 17 ust. 4;
2) (uchylony)
2a) przedłużenia prawa do renty rolniczej szkoleniowej;
3) ustalenia prawa do świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia i ich indywidualnego wymiaru;
4) zawieszenia prawa do świadczeń;
5) zawieszenia lub wstrzymania wypłaty świadczeń oraz wznowienia zawieszonej
lub wstrzymanej wypłaty;
6) zwrotu nienależnie pobranych świadczeń;
7) przyznania odsetek za opóźnienie w wypłacie świadczeń;
8) potrącenia składek na ubezpieczenie lub innych należności ze świadczeń
z ubezpieczenia;
9) wymierzania i pobierania składek na ubezpieczenie zdrowotne, z zastrzeżeniem ust. 1a;
10) o których mowa w art. 41a i 55;
11) przyznania rodzicielskich świadczeń uzupełniających, o których mowa w
ustawie z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym.
1a. Decyzje w sprawach, o których mowa w ust. 1 pkt 1, dotyczących pomocnika
rolnika oraz w sprawach, o których mowa w ust. 1 pkt 9, Prezes Kasy wydaje w
sprawach spornych.
2. Prezes Kasy może upoważniać do wydawania decyzji w sprawach, o których
mowa w ust. 1, pracowników Kasy. Ponadto Prezes Kasy i Prezes Zakładu mogą
postanowić, że określone decyzje będą wydawane, z upoważnienia Prezesa Kasy,
przez pracowników Zakładu.
3. Od decyzji w sprawach, o których mowa w ust. 1 pkt 1–9, a także
w przypadku niewydania decyzji przysługuje odwołanie do sądu w terminach i na
zasadach określonych w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego o
postępowaniu odrębnym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych.
4. Wniesienie odwołania do sądu od decyzji ustalającej podleganie
ubezpieczeniu i obowiązek opłacania należności z tytułu składek na to ubezpieczenie
nie wstrzymuje wykonania tej decyzji.

art. 37. więcej Art. 37. 1. Rolnik jest obowiązany, nie czekając na wezwanie, w ciągu 14 dni
zgłaszać Kasie osoby podlegające ubezpieczeniu w jego gospodarstwie oraz
informować Kasę o okolicznościach mających wpływ na podleganie ubezpieczeniu
i o zmianach tych okoliczności.
1a. Pomocnika rolnika zgłasza się do ubezpieczenia w ciągu 7 dni od dnia
zawarcia umowy o pomocy przy zbiorach, o której mowa w art. 91a, lecz nie później
niż przed upływem okresu, na który została zawarta ta umowa.
2. Osoba pobierająca świadczenia z ubezpieczenia jest obowiązana, nie czekając
na wezwanie, w ciągu 14 dni zgłaszać Kasie okoliczności mające wpływ na wysokość
i prawo pobierania tych świadczeń.
3. Organy prowadzące ewidencję gruntów i budynków, organy podatkowe,
organy prowadzące księgi wieczyste, Zakład, Agencja Restrukturyzacji
i Modernizacji Rolnictwa oraz organy wykonawcze jednostek samorządu
terytorialnego są obowiązane udzielać nieodpłatnie Kasie informacji niezbędnych do
ustalenia okoliczności mających znaczenie w sprawach z zakresu ubezpieczenia.
4. Kasa jest uprawniona do nieodpłatnego korzystania z danych zgromadzonych w:
1) Powszechnym Elektronicznym Systemie Ewidencji Ludności;
2) zbiorach meldunkowych;
3) krajowym systemie ewidencji gospodarstw rolnych;
4) rejestrze centralnym obejmującym sprawy dotyczące zezwoleń na pracę,
zezwoleń na pracę sezonową oraz oświadczeń o powierzeniu wykonywania
pracy cudzoziemcowi, prowadzonym przez ministra właściwego do spraw pracy
na podstawie ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i
instytucjach rynku pracy.
5. Kasa wymienia dane dotyczące rolników i domowników, w zakresie
określonym w art. 68a ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie
ubezpieczeń społecznych, w ramach Systemu Elektronicznej Wymiany Informacji
dotyczących Zabezpieczenia Społecznego, o którym mowa w rozporządzeniu
Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r.
dotyczącym wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji
systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE L 284 z 30.10.2009, str. 1,
z późn. zm.), za pośrednictwem punktu kontaktowego prowadzonego przez Zakład.

art. 38. więcej Art. 38. Przy ustalaniu podlegania ubezpieczeniu domniemywa się, że:
1) właściciel gruntów zaliczonych do użytków rolnych lub dzierżawca takich
gruntów, jeżeli umowa dzierżawy jest potwierdzona przez wójta, właściwego ze
względu na miejsce położenia przedmiotu dzierżawy, prowadzi działalność
rolniczą na tych gruntach;
2) podatnik podatku rolnego lub podatku od dochodu z działów specjalnych
prowadzi działalność rolniczą w rozmiarze wynikającym z zakresu opodatkowania;
3) jeżeli własność lub dzierżawa gruntów, o których mowa w pkt 1, przysługuje
kilku osobom lub jeżeli obowiązek podatkowy, o którym mowa w pkt 2, ciąży
na kilku osobach – każda z tych osób uczestniczy w prowadzeniu działalności rolniczej;
4) osoba bliska rolnikowi, spełniająca warunki określone w art. 6 pkt 2 lit. a i b,
stale pracuje w gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem
pracy – jeżeli okoliczność ta została stwierdzona zgodnym oświadczeniem
rolnika i tej osoby.

art. 39. więcej Art. 39. 1. Decyzją ustalającą podleganie ubezpieczeniu można objąć
wszystkich ubezpieczonych, za których składkę opłaca ten sam rolnik.
2. Decyzja ustalająca podleganie ubezpieczeniu powinna zawierać
w szczególności:
1) określenie rodzaju ubezpieczenia;
2) określenie początkowej daty podlegania ubezpieczeniu;
3) określenie zasad obliczania składek oraz sposobu ich opłacania i obowiązujących
terminów płatności;
4) wskazanie rolnika zobowiązanego do opłacania składek albo osób
zobowiązanych solidarnie;
5) określenie kwoty należności z tytułu składek wynikającej z objęcia
ubezpieczeniem i terminu zapłaty.
3. (uchylony)
4. W razie zmiany stanu faktycznego lub stanu prawnego, na podstawie którego
wydano decyzję o ustaleniu podlegania ubezpieczeniu, wydaje się nową decyzję w tej
sprawie. Jeżeli jednak zmianie ulegnie jedynie wysokość miesięcznych składek,
rolnikowi obowiązanemu do ich opłacania doręcza się informację w tej sprawie.

Art. 39a. 1. Odbierający oświadczenie, o którym mowa w art. 5a, pracownik
Kasy poucza rolnika o skutkach prawnych tego oświadczenia i umieszcza stosowną
informację na wydanej decyzji.
2. Kasa niezwłocznie przekazuje właściwemu oddziałowi Zakładu odpis decyzji
stwierdzającej podleganie ubezpieczeniu przez osobę, o której mowa w art. 5a, lub
ustanie ubezpieczenia takiej osoby.
3. Kasa niezwłocznie przekazuje właściwemu oddziałowi Zakładu oświadczenie
przewidziane w art. 5a.
4. (uchylony)
5. Kasa niezwłocznie przekazuje właściwemu wójtowi odpis decyzji
stwierdzającej podleganie ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez osobę, o której
mowa w art. 16 ust. 2 pkt 4, lub ustanie ubezpieczenia takiej osoby.

art. 40. więcej Art. 40. 1. Składki na ubezpieczenie opłaca się co kwartał. Termin płatności
przypada ostatniego dnia pierwszego miesiąca danego kwartału, z zastrzeżeniem art. 50.
1a. Jeżeli decyzja, w której określono wysokość zobowiązań z tytułu składek, nie
została doręczona co najmniej na 14 dni przed ustawowym terminem płatności, o którym mowa w ust. 1, obowiązuje termin płatności wynoszący 14 dni od dnia doręczenia tej decyzji.
2. Jeżeli wysokość składki jest uzależniona od wysokości emerytury
podstawowej, przy obliczaniu wysokości składki przyjmuje się kwotę emerytury
podstawowej obowiązującą w ostatnim miesiącu poprzedniego kwartału.
3. Składkę na ubezpieczenie za pomocnika rolnika należną za dany miesiąc
opłaca rolnik w terminie do 15. dnia następnego miesiąca. Składkę tę opłaca się bez
uprzedniego wezwania.

Art. 40a. 1. Od składek nieopłaconych w terminie przez rolnika pobiera się od
rolnika odsetki za zwłokę, na zasadach i w wysokości określonej w dziale III rozdział
6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r. poz. 900,
z późn. zm.).
2. Odsetek za zwłokę nie nalicza się, jeżeli ich wysokość nie przekracza 6,60 zł.

art. 41. więcej Art. 41. 1. Kasa dokonuje poboru składek na ubezpieczenie.
2. Jeżeli pobór składki następuje w gotówce, inkasentem może być pracownik
Kasy lub Zakładu albo inna upoważniona osoba. Jeżeli czynności inkasa nie należą do
zakresu obowiązków pracownika, inkasentowi przysługuje prowizja na zasadach
określonych w umowie z Kasą.
3. Inkasent jest obowiązany informować rolnika o sposobie obliczania
wysokości składki.

Art. 41a. 1. Prezes Kasy lub upoważniony przez niego pracownik Kasy,
w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem zainteresowanego, na jego
wniosek, uwzględniając możliwości płatnicze wnioskodawcy oraz stan finansów
funduszów emerytalno-rentowego i składkowego, może:
1) odroczyć termin płatności należności z tytułu składek na ubezpieczenie, rozłożyć
ich spłatę na raty lub umorzyć w całości lub w części;
2) umorzyć należności Kasy z tytułu nienależnie pobranych świadczeń w całości lub części.
2. Prezes Kasy lub upoważniony przez niego pracownik Kasy może także,
z urzędu, umorzyć część lub całość należności z tytułu składek, w przypadku ich
całkowitej nieściągalności, która zachodzi, gdy:
1) w wyniku postępowania egzekucyjnego lub na podstawie posiadanych
dokumentów stwierdzono, że dłużnik nie posiada źródeł dochodu i majątku,
z którego można dochodzić należności, oraz brak jest możliwości przeniesienia
odpowiedzialności;
2) dłużnik zmarł, nie pozostawiając majątku, z którego można by dochodzić
należności, i jednocześnie nie ma możliwości przeniesienia odpowiedzialności;
3) kwota należności nie przekracza pięciokrotnej wartości upomnienia
w postępowaniu egzekucyjnym;
4) jest oczywiste, że w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym należności nie
uzyska się kwoty przewyższającej koszty postępowania egzekucyjnego.
3. Umorzenie składek powoduje również umorzenie odsetek za zwłokę w całości
lub w takiej części, w jakiej zostały umorzone składki, oraz powoduje umorzenie
należnych Kasie kosztów upomnienia.
4. Od należności z tytułu składek, których spłatę rozłożono na raty, nie nalicza
się odsetek za zwłokę, począwszy od następnego dnia po wpływie wniosku.
5. Jeżeli dłużnik nie opłaci w terminie odroczonej składki lub ustalonych przez
Kasę rat, kwota niezapłaconych składek staje się wymagalna wraz z odsetkami za
zwłokę liczonymi od dnia następującego po dniu, w którym upływa termin płatności
wynikający z art. 40.
6. W razie dokonywania wpłat na poczet rat, na jakie została rozłożona należność
z tytułu składek, wpłatę zalicza się na poczet składek o najwcześniejszym terminie
płatności i należnych od nich odsetek za zwłokę.

Art. 41b. 1. Należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat,
licząc od dnia, w którym stały się wymagalne, z zastrzeżeniem ust. 2–7.
2. Nie ulegają przedawnieniu należności z tytułu składek zabezpieczone
hipoteką, jednakże po upływie terminu przedawnienia należności te mogą być
egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki do wysokości zaległych składek i odsetek
za zwłokę liczonych do dnia przedawnienia.
3. Bieg terminu przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega
zawieszeniu od dnia podjęcia decyzji o rozłożeniu należności na raty lub odroczeniu terminu płatności, do dnia terminu płatności odroczonej należności z tytułu składek lub ostatniej raty, z zastrzeżeniem ust. 4.
4. Jeżeli w ustalonym terminie dłużnik nie zapłacił którejkolwiek z rat, na jakie
została rozłożona należność, bieg terminu przedawnienia nie rozpoczyna się,
a rozpoczęty ulega zawieszeniu od dnia podjęcia decyzji o rozłożeniu należności na
raty, do dnia podjęcia decyzji o wygaśnięciu decyzji o rozłożeniu na raty należności
z tytułu składek.
5. Bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony od dnia podjęcia pierwszej
czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności z tytułu składek, o której
dłużnik został zawiadomiony, do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego.
6. Bieg terminu przedawnienia przerywa ogłoszenie upadłości. Po przerwaniu
bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się na nowo od dnia następującego po dniu
uprawomocnienia się postanowienia o ukończeniu postępowania upadłościowego lub
jego umorzeniu.
7. Przedawnienie należności z tytułu składek wynikających z decyzji
o odpowiedzialności osoby trzeciej lub następcy prawnego następuje po upływie 5 lat,
licząc od końca roku kalendarzowego, w którym decyzja została wydana.
8. Bieg terminu przedawnienia zawiesza się, jeżeli wydanie decyzji jest
uzależnione od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd.
Zawieszenie biegu terminu przedawnienia trwa do dnia, w którym decyzja innego
organu stała się ostateczna lub orzeczenie sądu uprawomocniło się, nie dłużej jednak niż 2 lata.
9. Bieg przedawnienia terminu, o którym mowa w ust. 1, ulega zawieszeniu od
dnia śmierci spadkodawcy do dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu
o stwierdzeniu nabycia spadku, nie dłużej jednak niż do dnia, w którym upłynęły 2 lata
od śmierci spadkodawcy.
10. Nadpłacone lub nienależnie opłacone składki podlegają z urzędu zaliczeniu
na poczet zaległych lub bieżących składek, a w razie ich braku – na poczet przyszłych
składek, chyba że płatnik złoży wniosek o zwrot składek.
11. Nadpłacone lub nienależnie opłacone składki nie podlegają zwrotowi, jeżeli
od dnia ich opłacenia upłynęło 5 lat.
12. Kasa zawiadamia płatnika o kwocie nadpłaconych lub nienależnie
opłaconych składek podlegających zwrotowi, jeżeli są one wyższe od kwoty, o której
mowa w ust. 15.
13. Płatnik może, w terminie 7 dni od dnia otrzymania zawiadomienia, o którym
mowa w ust. 12, złożyć wniosek o zwrot nadpłaconych lub nienależnie opłaconych składek.
14. W przypadku braku przyszłych należności z tytułu składek, nadpłacone lub
nienależnie opłacone składki podlegają zwrotowi z urzędu.
15. Nie podlegają zwrotowi nadpłacone lub nienależnie opłacone składki
nieprzekraczające równowartości sumy kosztów powiadomienia płatnika o nadpłacie
listem poleconym oraz kosztów jej zwrotu.

art. 42. więcej Art. 42. Kasa prowadzi ewidencję okresów podlegania ubezpieczeniu
i opłacania składek za każdego ubezpieczonego. Osoba zainteresowana ma prawo
wglądu do ewidencji w zakresie dotyczącym jej spraw oraz zgłaszania uwag i zastrzeżeń.

art. 43. więcej Art. 43. 1. Kasa wydaje legitymacje dla emerytów, rencistów oraz członków ich rodzin.
2. Prezes Kasy określa szczegółowe zasady wydawania legitymacji, o których
mowa w ust. 1, oraz dokonywania w nich wpisów.

art. 44. więcej Art. 44. 1. Prawo do świadczeń z ubezpieczenia ustala się na wniosek osoby
zainteresowanej albo innej osoby mającej interes prawny w ustaleniu tego prawa.
2. Prawo do świadczeń z ubezpieczenia lub ich wysokość ustala się ponownie na
wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu na zasadach określonych w przepisach
emerytalnych.
3. Zmiany w indywidualnym wymiarze świadczeń z ubezpieczenia, wynikające
ze zmian w przepisach prawa, ustala się z urzędu.
4. Zawieszenie prawa do świadczeń oraz zawieszenie lub wstrzymanie ich
wypłaty stosuje się z urzędu.
5. Wznowienie zawieszonej lub wstrzymanej wypłaty świadczenia bądź jego
części następuje na wniosek.

art. 45. więcej Art. 45. 1. O zaistnieniu wypadku przy pracy rolniczej poszkodowany, rolnik,
domownik lub inna osoba są zobowiązane zawiadomić Kasę bez zbędnej zwłoki,
jednak nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia jego zaistnienia.
2. Jeżeli zachodzi przypuszczenie, że poszkodowany w chwili wypadku był
w stanie nietrzeźwym lub pod wpływem środków odurzających, substancji
psychotropowych lub innych środków o podobnym działaniu, lekarz udzielający
pierwszej pomocy kieruje poszkodowanego na badania niezbędne do ustalenia ich
zawartości w organizmie. Poszkodowany jest obowiązany poddać się temu badaniu.
Odmowa poddania się badaniu lub inne zachowanie uniemożliwiające jego
przeprowadzenie powoduje pozbawienie prawa do świadczenia z tytułu wypadku przy
pracy rolniczej, chyba że poszkodowany udowodni, że miały miejsce przyczyny, które
uniemożliwiły poddanie się temu badaniu. Koszty tego badania pokrywa Kasa.
3. Niedopełnienie przez poszkodowanego lub rolnika obowiązku, o którym
mowa w ust. 1, ocenia się przy ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadku oraz prawa
do jednorazowego odszkodowania.
4. Kasa ustala okoliczności i przyczyny wypadku przy pracy rolniczej. Osoba
upoważniona przez Prezesa Kasy ma prawo dokonać oględzin miejsca i przedmiotów
związanych z wypadkiem oraz przeprowadzić dowody z zeznań poszkodowanego i świadków.
5. Minister właściwy do spraw rozwoju wsi określi, w drodze rozporządzenia,
sposób i tryb zgłaszania wypadku przy pracy rolniczej oraz ustalania jego okoliczności
i przyczyn, uwzględniając:
1) sposób dokumentowania wypadku przy pracy rolniczej,
2) zgłaszanie roszczenia o jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy rolniczej,
3) prowadzenie postępowania dowodowego w celu ustalenia okoliczności
i przyczyn wypadku przy pracy rolniczej,
4) informacje, które powinny się znaleźć w protokole powypadkowym
– biorąc pod uwagę konieczność zapewnienia jednolitości procedur przy ustalaniu
okoliczności i przyczyn tych wypadków.

art. 46. więcej Art. 46. 1. Orzeczenia dotyczące:
1) trwałej i okresowej całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym,
2) stałego i długotrwałego uszczerbku na zdrowiu,
3) niezdolności do samodzielnej egzystencji,
4) czasowej niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 180 dni,
5) celowości przekwalifikowania zawodowego z powodu trwałej całkowitej
niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym,
6) wskazań do rehabilitacji leczniczej,
7) innych okoliczności warunkujących przyznanie świadczeń z ubezpieczenia
społecznego rolników
– w związku z prowadzonym postępowaniem o ustalenie prawa do świadczeń wydają
w pierwszej instancji lekarze rzeczoznawcy Kasy, a w drugiej instancji – komisje
lekarskie Kasy.
2. Prawomocne orzeczenie lekarza rzeczoznawcy Kasy lub orzeczenie komisji
lekarskiej Kasy stanowi podstawę do wydania decyzji w sprawie świadczeń
przewidzianych w ustawie, do których prawo uzależnione jest od stwierdzenia:
1) stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu lub śmierci wskutek wypadku
przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej, lub
2) trwałej lub okresowej całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, lub
3) niezdolności do samodzielnej egzystencji.
3. Prezes Kasy sprawuje nadzór nad orzekaniem lekarzy rzeczoznawców Kasy
i komisji lekarskich Kasy.
4. Minister właściwy do spraw rozwoju wsi określi, w drodze rozporządzenia:
1) szczegółowe warunki orzekania o całkowitej niezdolności do pracy
w gospodarstwie rolnym oraz orzekania o celowości przekwalifikowania zawodowego,
2) tryb postępowania orzeczniczego,
3) tryb i termin wnoszenia odwołań od orzeczeń lekarzy rzeczoznawców Kasy,
4) formy nadzoru nad orzekaniem lekarzy rzeczoznawców Kasy i komisji
lekarskich Kasy,
5) dodatkowe kwalifikacje zawodowe wymagane od lekarzy realizujących zadania
z zakresu orzecznictwa lekarskiego
– mając na uwadze konieczność zapewnienia w Kasie jednolitości stosowania
procedur dotyczących realizacji zadań z zakresu orzecznictwa lekarskiego.
5. Stwierdzenia rolniczej choroby zawodowej dokonuje właściwy państwowy
powiatowy inspektor sanitarny w trybie określonym w przepisach wydanych na
podstawie Kodeksu pracy.

art. 47. więcej Art. 47. 1. Okoliczności, o których mowa w art. 28 ust. 7, ustala się na podstawie
zaświadczenia właściwego starosty lub wójta.
2. Spełnienie warunku niemożliwości sprzedaży nieruchomości, w myśl art. 28
ust. 7 pkt 1, stwierdza Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa lub upoważniony przez nią wójt.
3. Minister właściwy do spraw rozwoju wsi, w drodze rozporządzenia, określa
szczegółowy tryb postępowania w sprawach, o których mowa w ust. 2, oraz zasady
pokrywania kosztów dokonanych czynności przez Kasę, a w uzasadnionych
przypadkach – przez wnioskodawcę.

art. 48. więcej Art. 48. 1. Wysokość świadczenia lub jego określonej części ustala się za
pomocą wskaźnika wymiaru, jeżeli przewiduje to ustawa lub jeżeli wysokość ta
pozostaje w stałym stosunku do wysokości emerytury podstawowej, a świadczenie nie
ma charakteru jednorazowego.
2. Świadczenie, którego wysokość jest ustalona za pomocą wskaźnika wymiaru,
wypłaca się w kwocie odpowiadającej iloczynowi tego wskaźnika i aktualnej
emerytury podstawowej.
2a. Jeżeli wysokość świadczenia ustalonego w sposób określony w ust. 1 jest
niższa od kwoty najniższej emerytury określonej w przepisach emerytalnych,
wysokość takiego świadczenia podwyższa się z urzędu do tej kwoty.
2b. Przepisu ust. 2a nie stosuje się do:
1) emerytury lub renty rolniczej z ubezpieczenia pobieranej w zbiegu z emeryturą
lub rentą z innego ubezpieczenia społecznego, jeżeli suma tych świadczeń
przekracza kwotę najniższej emerytury określonej w przepisach emerytalnych;
2) świadczeń, o których mowa w art. 19a i art. 26 ust. 3;
3) świadczeń, których wypłata została zawieszona zgodnie z art. 28 lub art. 34.
3. (uchylony)

Art. 48a. 1. Emerytura podstawowa oraz emerytury i renty z ubezpieczenia
podlegają corocznie waloryzacji w terminie wskazanym dla waloryzacji emerytur
i rent przysługujących na podstawie przepisów emerytalnych.
2. Waloryzacja emerytury podstawowej polega na pomnożeniu kwoty tej
emerytury przez wskaźnik waloryzacji ustalony zgodnie z przepisami emerytalnymi.
3. Waloryzacja emerytury oraz renty z ubezpieczenia polega na pomnożeniu
zwaloryzowanej kwoty emerytury podstawowej przez wskaźnik wymiaru
świadczenia, o którym mowa w art. 48 ust. 1.
4. Jeżeli zwaloryzowana w sposób określony w ust. 3 kwota emerytury lub renty
z ubezpieczenia jest niższa od kwoty najniższej emerytury określonej w przepisach
emerytalnych, przepisy art. 48 ust. 2a i 2b stosuje się odpowiednio.
5. O wysokości zwaloryzowanej kwoty emerytury lub renty z ubezpieczenia
zawiadamia się uprawnionego.
6. Prezes Kasy ogłasza, w formie komunikatu, w Dzienniku Urzędowym
Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, co najmniej na 7 dni roboczych przed
najbliższym terminem waloryzacji, obowiązującą od tego terminu kwotę emerytury
podstawowej.

art. 49. więcej Art. 49. 1. Wypłata świadczenia z ubezpieczenia następuje przez doręczenie
uprawnionemu należnej kwoty za pośrednictwem operatora wyznaczonego
w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe (Dz. U. z 2018 r.
poz. 2188 oraz z 2019 r. poz. 1051, 1495 i 2005) lub innej osoby. Za zgodą
uprawnionego Kasa może stosować inne formy wypłaty.
2. Wypłata świadczenia przysługującego co miesiąc jako świadczenie stałe lub
okresowe następuje każdego miesiąca w dniu oznaczonym w decyzji, z zastrzeżeniem ust. 3.
3. Jeżeli miesięczna wypłata świadczeń z ubezpieczenia, o których mowa
w ust. 2, nie przekroczyłaby kwoty emerytury podstawowej, świadczenie może być
wypłacone z góry, tak aby jedna wypłata była równa co najmniej kwocie najniższej emerytury.

art. 50. więcej Art. 50. 1. Kasa może potrącać z wypłacanych świadczeń z ubezpieczenia
zaległe składki na ubezpieczenie społeczne rolników indywidualnych i członków ich
rodzin lub na ubezpieczenie, wraz z odsetkami, a także składki na ubezpieczenie za
bieżący kwartał; dotyczy to tylko składek za osobę pobierającą świadczenie,
z wyjątkiem domownika, oraz składek, do których opłacenia zobowiązana jest ta osoba. Ponadto z emerytur i rent mogą być potrącane inne należności na zasadach określonych w odrębnych przepisach.
2. O dokonywaniu potrącenia orzeka się w decyzji ustalającej prawo do
świadczenia albo w odrębnej decyzji.

art. 51. więcej Art. 51. Egzekucję należności z tytułu nieopłaconych w terminie składek na
ubezpieczenie społeczne rolników prowadzi się w trybie przepisów o postępowaniu
egzekucyjnym w administracji.

art. 52. więcej Art. 52. 1. W sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio
przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, a ponadto:
1) do składek na ubezpieczenie stosuje się odpowiednio art. 12, art. 26, art. 29 § 1
i 2, art. 51 § 1, art. 55, art. 59 § 1 pkt 1, 3, 4, 8 i 9, art. 60 § 1, art. 62 § 1 i 5,
art. 62b § 1 pkt 2 i § 3, art. 63 § 1, art. 72 § 1 pkt 1 i 4, art. 73 § 1 pkt 1 i 5, art. 77
§ 1 pkt 2, art. 77b § 2 i 4, art. 78 § 1, § 3 pkt 3 lit. a i § 4, art. 79 § 2, art. 91,
art. 97 § 1, art. 98 § 1 i § 2 pkt 1, 2 i 7, art. 100 § 1, art. 101 § 1, art. 105 § 1 i 2,
art. 106 § 1 i 2, art. 107 § 1, § 1a, § 2 pkt 2 i 4 i § 3, art. 108 § 1 i 4, art. 109
§ 1 i 2 pkt 1, art. 110 § 1, § 2 pkt 2 i § 3, art. 111 § 1–4 i § 5 pkt 1, art. 112 § 1,
§ 3, § 4 pkt 2 i § 5–7 oraz art. 118 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. –
Ordynacja podatkowa;
2) do przyznawania świadczeń z ubezpieczenia i do ich wypłaty stosuje się
odpowiednio przepisy regulujące przyznawanie i wypłatę odpowiednich
świadczeń przysługujących pracownikom i członkom ich rodzin.
2. Zasady zwrotu nienależnie pobranych świadczeń oraz ustalania odsetek za
opóźnienia w wypłacie świadczeń określają przepisy emerytalne oraz przepisy ustawy
o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o świadczeniach pieniężnych
w razie choroby i macierzyństwa.

Art. 52a. Do składek na ubezpieczenie zdrowotne w zakresie ich poboru,
wymierzania odsetek za zwłokę, egzekucji, dokonywania zabezpieczeń na wszystkich
nieruchomościach dłużnika oraz stosowania ulg i umorzeń stosuje się odpowiednio
przepisy dotyczące składek na ubezpieczenie społeczne rolników.

art. 53. więcej Art. 53. (uchylony.

art. 54. więcej Art. 54. (uchylony).

art. 55. więcej Art. 55. 1. Prezes Kasy może przyznać emeryturę, rentę rolniczą z tytułu
niezdolności do pracy lub rentę rodzinną rolnikowi lub domownikowi lub członkom
rodziny zmarłego rolnika lub domownika, pomimo niespełnienia, wskutek
szczególnych okoliczności, warunków określonych w ustawie, jeżeli zainteresowana
osoba nie ma niezbędnych środków utrzymania i nie może ich uzyskać ze względu na
wiek lub stan zdrowia.
2. Świadczenie przewidziane w ust. 1 przyznaje się w wysokości
nieprzekraczającej wysokości odpowiedniego świadczenia z ubezpieczenia
emerytalno-rentowego.
2a. Prezes Kasy może emerytowi lub renciście, któremu na skutek
niezaprzestania prowadzenia działalności rolniczej wypłata części uzupełniającej
świadczenia została zawieszona w całości, przyznać prawo do wypłaty 50% tej części
na czas określony, jeżeli istnieją szczególne przeszkody w zaprzestaniu prowadzenia
działalności rolniczej.
3. (uchylony)

Art. 55a. W sprawach nieuregulowanych w art. 55 stosuje się odpowiednio
przepisy o przyznawaniu i wypłacie świadczeń z ubezpieczenia.

art. 56. więcej Art. 56. Jeżeli przyczyną wypadku przy pracy rolniczej albo rolniczej choroby
zawodowej była wadliwość środka stosowanego przy pracy lub nieprawidłowość
świadczonej usługi, za którą odpowiedzialność cywilną ponosi osoba niebędąca
poszkodowanym lub rolnikiem, na którego rachunek poszkodowany pracował, Prezes
Kasy może dochodzić od tej osoby zwrotu wydatków ponoszonych na świadczenia
z ubezpieczenia z tytułu wypadku przy pracy albo choroby zawodowej.

art. 57. więcej Art. 57. (uchylony).

art. 58. więcej Art. 58. 1. Na wniosek właściciela gruntów wchodzących w skład gospodarstwa
rolnego, który ma ustalone prawo do emerytury lub renty z ubezpieczenia albo którego
małżonek ma ustalone takie prawo, jeżeli zachodzą okoliczności określone w art. 28 ust. 7 pkt 1, wskazaną we wniosku nieruchomość przejmuje się na własność Skarbu Państwa za odpłatnością.
2. Przejęcie nieruchomości i ustalenie odpłatności następuje w drodze decyzji
Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa.
2a. Należności za odpłatne przejmowanie nieruchomości na własność Skarbu
Państwa są pokrywane w całości ze środków uzyskanych przez Krajowy Ośrodek
Wsparcia Rolnictwa z gospodarowania mieniem Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa.
3. Nieruchomości przejęte na podstawie ust. 1 wchodzą w skład Zasobu
Własności Rolnej Skarbu Państwa.
4. Do odpowiedzialności za zobowiązania związane z prowadzeniem
gospodarstwa rolnego stosuje się odpowiednio art. 526 Kodeksu cywilnego.
5. Minister właściwy do spraw rozwoju wsi, w drodze rozporządzenia, określa
szczegółowe zasady i tryb postępowania w sprawach, o których mowa w ust. 1, w tym
sposób ustalania odpłatności i wypłacania należności z tego tytułu.

art. 59. więcej Art. 59. 1. Prezesa Kasy powołuje Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra
właściwego do spraw rozwoju wsi. Prezes Rady Ministrów odwołuje Prezesa Kasy.
2. Prezes Kasy może mieć jednego zastępcę albo zastępców. Zastępcę Prezesa
Kasy powołuje minister właściwy do spraw rozwoju wsi na wniosek Prezesa Kasy.
Minister właściwy do spraw rozwoju wsi odwołuje zastępcę Prezesa Kasy.
3. Prezes kieruje Kasą oraz wykonuje zadania przewidziane w ustawie i zadania
wynikające z odrębnych przepisów.
4. Stanowisko Prezesa Kasy i zastępcy Prezesa Kasy może zajmować osoba, która:
1) posiada tytuł zawodowy magistra lub równorzędny;
2) jest obywatelem polskim;
3) korzysta z pełni praw publicznych;
4) nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne
przestępstwo skarbowe;
5) posiada kompetencje kierownicze;
6) posiada co najmniej 6-letni staż pracy, w tym co najmniej 3-letni staż pracy na
stanowisku kierowniczym;
7) posiada wykształcenie i wiedzę z zakresu spraw należących do właściwości
Prezesa Kasy.
5. (uchylony)
6. (uchylony)
7. (uchylony)
8. (uchylony)
9. (uchylony)
10. (uchylony)
11. (uchylony)
12. (uchylony)
13. (uchylony)
14. (uchylony)
15. (uchylony)
16. Prezes Kasy współpracuje z Szefem Krajowego Centrum Informacji
Kryminalnych w zakresie niezbędnym do realizacji jego zadań ustawowych.

Art. 59a. 1. Nabór kandydatów do zatrudnienia na wolne stanowiska pracy
w Kasie, z wyłączeniem stanowisk pracy, o których mowa w art. 59 ust. 4 i art. 60
ust. 1, jest otwarty i konkurencyjny.
2. Ogłoszenie o naborze zamieszcza się w Biuletynie Informacji Publicznej,
o którym mowa w ustawie z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji
publicznej, oraz w miejscu powszechnie dostępnym w jednostce organizacyjnej,
w której jest prowadzony nabór.

Art. 59b. Informacje o kandydatach, którzy zgłosili się do naboru, stanowią
informację publiczną w zakresie objętym wymaganiami określonymi w ogłoszeniu
o naborze.

Art. 59c. Termin do składania dokumentów, określony w ogłoszeniu o naborze,
nie może być krótszy niż 14 dni od dnia opublikowania tego ogłoszenia w Biuletynie
Informacji Publicznej.

Art. 59d. 1. Po upływie terminu do składania dokumentów określonego
w ogłoszeniu o naborze niezwłocznie upowszechnia się listę kandydatów, którzy spełniają wymagania formalne określone w ogłoszeniu o naborze, przez umieszczenie
jej w miejscu powszechnie dostępnym w jednostce organizacyjnej, w której jest
prowadzony nabór, a także przez opublikowanie jej w Biuletynie Informacji Publicznej.
2. Lista, o której mowa w ust. 1, zawiera imię i nazwisko kandydata oraz jego
miejsce zamieszkania w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego.

Art. 59e. 1. Sporządza się protokół przeprowadzonego naboru kandydatów do
zatrudnienia na wolne stanowiska pracy w Kasie.
2. Protokół zawiera w szczególności:
1) określenie stanowiska pracy, na które był prowadzony nabór, liczbę kandydatów
oraz imiona, nazwiska i adresy nie więcej niż 5 najlepszych kandydatów
uszeregowanych według poziomu spełniania przez nich wymagań określonych
w ogłoszeniu o naborze;
2) informację o zastosowanych metodach i technikach naboru;
3) uzasadnienie dokonanego wyboru.

Art. 59f. 1. Informację o wyniku naboru upowszechnia się w terminie 14 dni od
dnia zatrudnienia wybranego kandydata albo zakończenia naboru, w przypadku gdy
w jego wyniku nie doszło do zatrudnienia żadnego kandydata.
2. Informacja, o której mowa w ust. 1, zawiera:
1) nazwę i adres urzędu;
2) określenie stanowiska pracy;
3) imię i nazwisko wybranego kandydata oraz jego miejsce zamieszkania
w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego;
4) uzasadnienie dokonanego wyboru kandydata albo uzasadnienie niezatrudnienia
żadnego kandydata.
3. Informację o wyniku naboru upowszechnia się w Biuletynie Informacji
Publicznej i w miejscu powszechnie dostępnym w jednostce organizacyjnej, w której
był prowadzony nabór.

Art. 59g. Jeżeli stosunek pracy osoby wyłonionej w drodze naboru ustał w ciągu
3 miesięcy od dnia nawiązania stosunku pracy, można zatrudnić na tym samym
stanowisku kolejną osobę spośród najlepszych kandydatów wymienionych
w protokole tego naboru. Przepisy art. 59f stosuje się odpowiednio.

art. 60. więcej Art. 60. 1. Prezes Kasy powołuje i odwołuje kierowników komórek
organizacyjnych i ich zastępców w centrali, oddziałach regionalnych i placówkach
terenowych oraz dyrektorów oddziałów regionalnych i ich zastępców, kierowników
placówek terenowych i ich zastępców, a pozostałych pracowników zatrudnia na
podstawie umowy o pracę, chyba że odrębne przepisy wymagają zatrudnienia na
podstawie powołania.
2. Przy wykonywaniu czynności służbowych pracownicy Kasy korzystają
z ochrony prawnej przysługującej funkcjonariuszom państwowym.
3. Do pracowników Kasy stosuje się przepisy o pracownikach urzędów
państwowych, z wyjątkiem przepisów dotyczących praw i obowiązków urzędników
państwowych mianowanych.
4. Powołanie na stanowiska, o których mowa w ust. 1 oraz art. 59 ust. 4, jest
równoznaczne z nawiązaniem stosunku pracy na podstawie powołania w rozumieniu
przepisów ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2019 r. poz.
1040, 1043 i 1495).

art. 61. więcej Art. 61. 1. W ramach Kasy wyodrębnia się:
1) centralę;
2) oddziały regionalne;
3) placówki terenowe;
4) inne jednostki organizacyjne.
2. Minister właściwy do spraw rozwoju wsi, w drodze zarządzenia, po
zasięgnięciu opinii Rady Rolników, nadaje Kasie statut, określając w nim wewnętrzną
organizację Kasy.

art. 62. więcej Art. 62. 1. Kasa prowadzi działalność w zakresie:
1) obsługi ubezpieczonych i świadczeniobiorców w sprawach dotyczących objęcia
ubezpieczeniem, składek na ubezpieczenie oraz przyznawania i wypłaty
świadczeń z ubezpieczenia;
2) zadań określonych w art. 63–66;
3) obsługi prac Rady Rolników;
4) informowania ubezpieczonych i świadczeniobiorców o prawach i obowiązkach
wynikających z ustawy oraz propagowania działalności Kasy.
2. W realizacji ubezpieczenia Kasa współdziała z Zakładem. W szczególności
Kasa może zlecać Zakładowi dokonywanie określonych czynności, zapewniając
odpowiednią refundację kosztów. Zasady i tryb współdziałania określają
porozumienia Prezesa Kasy i Prezesa Zakładu.

Art. 62a. Interpretacje indywidualne wydawane przez Prezesa Kasy na
podstawie art. 34 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców w zakresie
opłacania składek na ubezpieczenia społeczne przez podmioty, o których mowa w art.
5a ust. 1, wraz z wnioskiem o wydanie interpretacji, po usunięciu danych
identyfikujących wnioskodawcę oraz inne podmioty wskazane w treści interpretacji,
Kasa niezwłocznie zamieszcza w Biuletynie Informacji Publicznej.

art. 63. więcej Art. 63. 1. Kasa prowadzi działalność na rzecz zapobiegania wypadkom przy
pracy rolniczej i rolniczym chorobom zawodowym, obejmującą w szczególności:
1) analizowanie przyczyn tych wypadków i chorób;
2) prowadzenie dobrowolnych nieodpłatnych szkoleń i instruktażu dla
ubezpieczonych w zakresie zasad ochrony życia i zdrowia w gospodarstwie
rolnym oraz postępowania w razie wypadku przy pracy rolniczej;
3) upowszechnianie wśród ubezpieczonych wiedzy o zagrożeniach wypadkami
przy pracy rolniczej i rolniczymi chorobami zawodowymi, a także znajomości
zasad ochrony życia i zdrowia w gospodarstwie rolnym oraz zasad postępowania
w razie wypadku;
4) podejmowanie starań o właściwą produkcję i dystrybucję bezpiecznych środków
stosowanych w rolnictwie oraz sprzętu i odzieży ochronnej dla rolników.
2. Prezes Kasy w porozumieniu z Radą Rolników, ministrem właściwym do
spraw zabezpieczenia społecznego, ministrem właściwym do spraw rozwoju wsi oraz
ministrem właściwym do spraw zdrowia określa zasady ochrony zdrowia i życia
w gospodarstwie rolnym. Zasady te są zaleceniami dotyczącymi wyposażenia
gospodarstwa, zabezpieczenia osób pracujących oraz sposobu wykonywania
czynności związanych z działalnością rolniczą, ustanowionymi w celu zapobiegania
wypadkom przy pracy rolniczej i rolniczym chorobom zawodowym.

art. 64. więcej Art. 64. 1. Kasa podejmuje działania na rzecz pomocy ubezpieczonym i osobom
uprawnionym do świadczeń z ubezpieczenia, wykazującym całkowitą niezdolność do
pracy w gospodarstwie rolnym, ale rokującym jej odzyskanie w wyniku leczenia i rehabilitacji, albo zagrożonym całkowitą niezdolnością do pracy w gospodarstwie rolnym, obejmujące w szczególności:
1) kierowanie na rehabilitację leczniczą do zakładów rehabilitacyjnych;
2) prowadzenie zakładów rehabilitacji leczniczej;
3) wspieranie rozwoju rehabilitacji ambulatoryjnej na obszarach wiejskich;
4) prowadzenie, we własnym zakresie, badań i analiz przyczyn niezdolności do pracy;
5) odpłatne zlecanie badań naukowych i ekspertyz dotyczących przyczyn
niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym oraz metod jej przeciwdziałania;
6) promocję zdrowia;
7) działania dotyczące profilaktyki zdrowotnej w środowisku wiejskim.
2. Kasa może udzielać pomocy ubezpieczonym w rehabilitacji członków ich
rodzin, o których mowa w art. 29 ust. 2 ustawy.
3. Minister właściwy do spraw rozwoju wsi określi, w drodze rozporządzenia,
warunki i tryb kierowania na rehabilitację leczniczą oraz udzielania zamówień na
świadczenia i usługi rehabilitacyjne, w tym:
1) wskazania do rehabilitacji oraz ocenę jej potrzeby,
2) trwałość i okresowość całkowitej niezdolności do pracy oraz przyczynę jej powstania,
3) (uchylony)
4) warunki i tryb kwalifikacji wniosku o rehabilitację,
5) sposób zwrotu kosztów przejazdu,
6) warunki i tryb przeprowadzania konkursu oraz zawierania umów o świadczenia
i usługi rehabilitacyjne z podmiotami niebędącymi jednostkami organizacyjnymi Kasy
– mając na uwadze potrzebę rehabilitacji leczniczej osób kierowanych i stan finansów
funduszu prewencji i rehabilitacji.

art. 65. więcej Art. 65. Kasa udziela rolnikom informacji o umowach, jakie mogą być
zawierane w związku z zamiarem zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej.

art. 66. więcej Art. 66. 1. Kasa może inicjować i wspierać rozwój ubezpieczeń dla rolników
i członków ich rodzin, prowadzonych przez towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych stosownie do przepisów o działalności ubezpieczeniowej. W szczególności Kasa
może udzielać pomocy w powstawaniu i działalności takich towarzystw.
2. Zakres i zasady udzielania pomocy przewidzianej w ust. 1 oraz limity
wydatków Kasy na ten cel określa Prezes Kasy w porozumieniu z Radą Rolników lub
na jej wniosek.

art. 67. więcej Art. 67. 1. Radę Rolników w liczbie 25 członków powołuje minister właściwy
do spraw rozwoju wsi spośród kandydatów zgłoszonych przez społeczno-zawodowe
organizacje rolników i związki zawodowe rolników indywidualnych
o ogólnokrajowym zakresie działania oraz Krajową Radę Izb Rolniczych. W chwili
rozpoczęcia kadencji co najmniej 15 członków powinno podlegać ubezpieczeniu
w pełnym zakresie, a co najmniej 5 członków powinno pobierać emeryturę lub rentę z ubezpieczenia.
2. W posiedzeniach Rady Rolników uczestniczą z głosem doradczym minister
właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, minister właściwy do spraw rozwoju
wsi, minister właściwy do spraw finansów publicznych i Prezes Kasy lub ich przedstawiciele.
3. Kadencja Rady Rolników trwa 3 lata.
4. Minister właściwy do spraw rozwoju wsi przed upływem kadencji Rady Rolników:
1) odwołuje członka, jeżeli złożył on rezygnację;
2) może odwołać członka:
a) po zasięgnięciu opinii Rady Rolników, jeżeli bez usprawiedliwionych
przyczyn nie bierze on udziału w pracach Rady Rolników, w okresie
czterech kolejnych posiedzeń plenarnych lub jeżeli zachodzą istotne
przeszkody w jego dalszym udziale w pracach Rady Rolników lub
b) jeżeli o odwołanie wystąpiła organizacja zgłaszająca.
5. Uzupełnienia składu Rady Rolników w toku kadencji dokonuje się w trybie
przewidzianym dla powołania.

art. 68. więcej Art. 68. 1. Strukturę organizacyjną i tryb prac Rady Rolników określa
uchwalany przez nią regulamin.
2. Posiedzenie Rady Rolników zwołuje Przewodniczący Rady z własnej
inicjatywy, na wniosek Prezesa Kasy lub co najmniej 10 członków Rady bądź ministra
właściwego do spraw rozwoju wsi.
3. (uchylony)
4. Rada Rolników podejmuje uchwały bezwzględną większością głosów przy
obecności co najmniej połowy członków Rady Rolników, z tym że w sprawach
określonych w art. 11 ust. 2, art. 13 ust. 4 i art. 14 ust. 8 jest wymagana większość
dwóch trzecich głosów. Regulamin Rady Rolników może przewidywać
podejmowanie uchwał kwalifikowaną większością głosów także w innych sprawach.
5. Członkowi Rady Rolników w związku z udziałem w pracach Rady Rolników
przysługuje ryczałtowe wynagrodzenie.
5a. Minister właściwy do spraw rozwoju wsi określi w drodze rozporządzenia:
1) tryb zgłaszania kandydatów na członków Rady Rolników;
2) regulamin i zasady wynagradzania członków Rady Rolników, uwzględniając
funkcję pełnioną w Radzie Rolników i wydatki ponoszone w związku
z udziałem w pracach Rady.
6. Prezes Kasy zapewnia obsługę prac Rady Rolników.

art. 69. więcej Art. 69. 1. Rada Rolników ma prawo kontrolować i oceniać działalność Kasy.
W tym celu Rada może żądać od Prezesa Kasy informacji i wyjaśnień oraz
udostępnienia dokumentów.
2. Prezes Kasy jest obowiązany ustosunkować się do wniosków pokontrolnych
oraz innych postulatów Rady Rolników dotyczących działalności Kasy w terminie 14 dni.

art. 70. więcej Art. 70. W sprawach, o których mowa w art. 8 ust. 5, art. 11 ust. 2, art. 13 ust. 4,
art. 14 ust. 8 i art. 82 ust. 2, Rada Rolników przedstawia swój wniosek, stanowisko lub
opinię wraz z uzasadnieniem obejmującym w szczególności ocenę skutków
finansowych projektowanej regulacji.

art. 71. więcej Art. 71. Rada Rolników opiniuje projekty:
1) aktów prawnych regulujących ubezpieczenie, w szczególności aktów
wykonawczych do ustawy, oraz aktów prawnych mających bezpośredni wpływ
na funkcjonowanie ubezpieczenia;
2) programów działania i planów finansowych Kasy.

art. 72. więcej Art. 72. (uchylony).

art. 73. więcej Art. 73. Rada Rolników może występować do organów administracji
państwowej, instytucji państwowych i organów jednostek samorządu terytorialnego
o podjęcie określonych inicjatyw lub działań w sprawach związanych
z ubezpieczeniem. Adresat wystąpienia jest obowiązany udzielić Radzie odpowiedzi
w terminie jednego miesiąca.

art. 74. więcej Art. 74. 1. Prezes Kasy, w terminie do dnia 31 marca każdego roku, przedstawia
Radzie Rolników sprawozdanie z działalności Kasy i funduszu składkowego
w poprzednim roku.
1a. Rada Rolników rozpatruje sprawozdanie, o którym mowa w ust. 1, i uchwala
opinię wraz z ewentualnymi wnioskami, w terminie do dnia 30 kwietnia.
2. W sprawozdaniu, o którym mowa w ust. 1, zamieszcza się także informację
o kierunkach działalności Rady Rolników oraz podjętych przez nią uchwałach i ich realizacji.
3. Prezes Kasy przedstawia sprawozdanie, wraz z opinią Rady Rolników,
ministrom wymienionym w art. 67 ust. 2.

art. 75. więcej Art. 75. Kasa prowadzi samodzielną gospodarkę finansową.

art. 76. więcej Art. 76. 1. Tworzy się Fundusz Składkowy Ubezpieczenia Społecznego
Rolników, zwany dalej „funduszem składkowym”. Fundusz ten jest osobą prawną;
funkcje zarządu pełni z urzędu Prezes Kasy pod nadzorem Rady Rolników.
2. Podstawy finansowe ubezpieczenia i działalności Kasy stanowią także
fundusze emerytalno-rentowy, administracyjny oraz prewencji i rehabilitacji, którymi
dysponuje Prezes Kasy.
2a. Fundusze, o których mowa w ust. 2, są państwowymi funduszami celowymi.
3. Państwo gwarantuje wypłatę świadczeń finansowanych z funduszu
emerytalno-rentowego.

Art. 76a. 1. Nadzór nad funduszem składkowym pełni Rada Nadzorcza
Funduszu Składkowego.
2. W skład Rady Nadzorczej Funduszu Składkowego wchodzi 5 przedstawicieli
Rady Rolników i 2 przedstawicieli wyznaczonych przez ministra właściwego do
spraw rozwoju wsi oraz po 1 przedstawicielu wyznaczonym przez ministra
właściwego do spraw finansów publicznych i ministra właściwego do spraw
zabezpieczenia społecznego.
3. Minister właściwy do spraw rozwoju wsi, po zasięgnięciu opinii Rady
Rolników, nadaje, w drodze zarządzenia, statut funduszowi składkowemu.

art. 77. więcej Art. 77. 1. Fundusz składkowy jest przeznaczony na finansowanie:
1) świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego;
2) bezpośrednich kosztów funkcjonowania Rady Rolników;
3) kosztów zarządzania funduszem i wykonywania jego zobowiązań jako osoby prawnej;
4) działalności Kasy, o której mowa w art. 66;
5) niedoboru funduszu administracyjnego, o którym mowa w art. 79 ust. 3, oraz
funduszu prewencji i rehabilitacji, o którym mowa w art. 80 ust. 3.
2. Fundusz składkowy tworzy się ze składek na ubezpieczenie wypadkowe,
chorobowe i macierzyńskie oraz z innych źródeł określonych w statucie funduszu
składkowego, zapewniając pełne pokrycie wydatków funduszu składkowego, oraz
odpisów, o których mowa w art. 78 ust. 2 pkt 2a, art. 79 ust. 2 i art. 80 ust. 2 pkt 1.
3. Wydatki na działalność przewidzianą w art. 66 nie powinny przekroczyć 1%
planowanych wydatków funduszu w danym roku.
4. W razie powstania niedoboru funduszu składkowego, może być zaciągnięty
kredyt bankowy w wysokości niezbędnej do pokrycia niedoboru. Spłatę kredytu
uwzględnia się przy ustalaniu wysokości składki na ubezpieczenie wypadkowe,
chorobowe i macierzyńskie w okresie jego spłaty.

Art. 77a. 1. Ze środków funduszu składkowego mogą być wspierane działania
ze sfery zadań publicznych, wymienionych w art. 4 ust. 1 pkt 6, 10, 15 i 23 ustawy z
dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U.
z 2019 r. poz. 688, 1570 i 2020), oraz działania na rzecz:
1) zapobiegania wypadkom i nieszczęśliwym zdarzeniom w gospodarstwach rolnych,
2) rehabilitacji leczniczej,
3) pomocy w zakresie likwidacji szkód zaistniałych w gospodarstwach rolnych w
wyniku klęsk żywiołowych i innych sytuacji kryzysowych
– na rzecz ubezpieczonych i świadczeniobiorców oraz członków ich rodzin, o których
mowa w art. 29 ust. 2.
2. Do ubiegania się o wsparcie z funduszu składkowego na realizację działań
wymienionych w ust. 1 są uprawnione:
1) organizacje pożytku publicznego, które zgodnie ze statutem lub innym
dokumentem stanowiącym podstawę ich działania prowadzą działalność na rzecz
rolników i członków ich rodzin;
2) organizacje społeczne i zawodowe, które zgodnie ze statutem lub innym
dokumentem stanowiącym podstawę ich działania prowadzą działalność na rzecz
rolników i członków ich rodzin;
3) związki zawodowe rolników indywidualnych;
4) izby rolnicze.
3. Wsparcie, o którym mowa w ust. 1, jest udzielane po przeprowadzeniu
otwartego konkursu ofert. Do udzielenia tego wsparcia stosuje się odpowiednio
przepisy art. 13 ust. 2 i 3, art. 14, art. 15 ust. 1–2a, 2f–2j i 4, art. 16 ust. 1, 2 i 6 oraz
art. 17–18a ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o
wolontariacie.
4. Wsparcie, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, może być udzielone z pominięciem
otwartego konkursu ofert. Do udzielenia tego wsparcia stosuje się odpowiednio
przepisy art. 43 i art. 47 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych
(Dz. U. z 2019 r. poz. 869, 1622, 1649 i 2020) oraz art. 14, art. 15 ust. 1, art. 16 ust. 1,
2 i 6 oraz art. 17 i art. 18 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku
publicznego i o wolontariacie.
5. Ze środków funduszu składkowego mogą być współfinansowane programy
zdrowotne i programy polityki zdrowotnej, polegające na profilaktyce chorób, w tym
chorób zawodowych w rolnictwie, dla ubezpieczonych i świadczeniobiorców oraz
członków ich rodzin, o których mowa w art. 29 ust. 2.
6. Fundusz składkowy może finansować ubezpieczenia od nieszczęśliwych
wypadków na rzecz ubezpieczonych i świadczeniobiorców oraz członków ich rodzin,
o których mowa w art. 29 ust. 2. W tym celu fundusz składkowy może zawierać
umowy ubezpieczeniowe z zakładami ubezpieczeń, działającymi na podstawie ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz. U. z 2019 r. poz. 381, 730 i 2217).
7. Wsparcie, o którym mowa w ust. 1, 5 i 6, nie stanowi dotacji w rozumieniu
ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.
8. Podejmowanie zobowiązań w celu realizacji wydatków, o których mowa w
ust. 1, 5 i 6, nie jest dopuszczalne w okresie spłaty kredytu, o którym mowa w art. 77
ust. 4, i może nastąpić wyłącznie, jeżeli w danym roku są zagwarantowane środki na
funduszu składkowym na finansowanie wydatków, o których mowa w art. 77 ust. 1 i 2.

art. 78. więcej Art. 78. 1. Fundusz emerytalno-rentowy jest przeznaczony na finansowanie:
1) świadczeń z ubezpieczenia emerytalno-rentowego;
2) emerytur i rent z innego ubezpieczenia społecznego, wypłacanych łącznie ze
świadczeniami z ubezpieczenia emerytalno-rentowego, wraz z dodatkami;
3) (uchylony)
4) refundacji określonych kosztów Funduszowi Ubezpieczeń Społecznych, jeżeli
przepisy emerytalne przewidują taką refundację;
5) ubezpieczeń zdrowotnych:
a) rolników i pracujących z nimi domowników podlegających ubezpieczeniu
społecznemu,
b) osób pobierających świadczenia emerytalno-rentowe w części składkowej,
c) rolników, którzy nie podlegają ubezpieczeniu społecznemu, a podlegają
ubezpieczeniu zdrowotnemu.
2. Fundusz emerytalno-rentowy tworzy się:
1) ze składek na ubezpieczenie emerytalno-rentowe;
2) z refundacji ze środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na pokrycie:
a) wydatków na świadczenia z innego ubezpieczenia społecznego, o których
mowa w ust. 1 pkt 2,
b) wydatków wynikających z art. 25 ust. 2a pkt 1 w związku z art. 25 ust. 4;
2a) z odpisu od funduszu składkowego w wysokości 40% kosztów świadczeń,
o których mowa w art. 18 pkt 7;
3) z uzupełniającej dotacji z budżetu państwa;
4) z dotacji z budżetu państwa przeznaczonej na składki na ubezpieczenie
zdrowotne osób, o których mowa w ust. 1 pkt 5;
5) z dotacji z budżetu państwa przeznaczonej na składki na ubezpieczenie
emerytalno-rentowe osób, o których mowa w art. 16a–16c.

art. 79. więcej Art. 79. 1. Fundusz administracyjny jest przeznaczony na finansowanie kosztów
obsługi ubezpieczenia, z wyjątkiem kosztów pokrywanych ze środków funduszu
składkowego lub funduszu prewencji i rehabilitacji. Ponadto ze środków funduszu
administracyjnego finansowane są koszty obsługi zadań w zakresie ubezpieczenia
zdrowotnego.
2. Fundusz administracyjny tworzy się z:
1) odpisów od funduszu składkowego i od funduszu emerytalno-rentowego, w
wysokości do 12% planowanych wydatków funduszu składkowego i do 3,5%
planowanych wydatków funduszu emerytalno-rentowego;
2) refundacji przez właściwe instytucje kosztów związanych z realizacją
ubezpieczenia zdrowotnego oraz realizacją innych zadań powierzonych
Prezesowi Kasy na podstawie odrębnych przepisów;
3) odsetek uzyskanych z lokowania wolnych środków funduszu administracyjnego.
3. W razie powstania niedoboru funduszu administracyjnego, niedobór ten
pokrywa się ze środków funduszu składkowego.

art. 80. więcej Art. 80. 1. Fundusz prewencji i rehabilitacji jest przeznaczony na finansowanie
kosztów rzeczowych wynikających z realizacji zadań Kasy, o których mowa
w art. 21b, 63 i 64.
2. Fundusz prewencji i rehabilitacji tworzy się z:
1) odpisu od funduszu składkowego, w wysokości do 6,5% planowanych wydatków
z tego funduszu;
2) dotacji z budżetu państwa;
3) odsetek uzyskanych z lokowania wolnych środków funduszu prewencji i rehabilitacji.
3. W razie powstania niedoboru funduszu prewencji i rehabilitacji, niedobór ten
pokrywa się ze środków funduszu składkowego.

art. 81. więcej Art. 81. (uchylony).

Art. 81a. 1. Prezes Kasy w porozumieniu z Radą Rolników może tworzyć
fundusz motywacyjny w ramach odpisu na fundusz administracyjny, naliczanego z
funduszu składkowego, o którym mowa w art. 79 ust. 2 pkt 1, ustalając wysokość środków tego funduszu w danym roku kalendarzowym w wysokości nie niższej niż 4% planowanych wydatków funduszu składkowego.
2. Funduszem motywacyjnym dysponuje Prezes Kasy, w porozumieniu
z Przewodniczącym Rady Rolników, na podstawie regulaminu uchwalonego przez Radę Rolników.
3. Wypłaty z funduszu motywacyjnego są realizowane poza limitami
wynikającymi z przepisów o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej.

art. 82. więcej Art. 82. 1. Kasa podejmuje działania na rzecz obniżania kosztów poboru składek
na ubezpieczenie oraz kosztów wypłaty świadczeń z ubezpieczenia.
2. Prezes Kasy, w porozumieniu z Radą Rolników lub na jej wniosek, może
ustanawiać premie dla rolników płacących składki oraz dla osób pobierających
świadczenia, z tytułu wyrażenia zgody na pobór składki lub wypłatę świadczenia
w sposób prowadzący do obniżenia kosztów poboru albo wypłaty.
3. Premie, o których mowa w ust. 2, są finansowane z funduszu
administracyjnego.

art. 83. więcej Art. 83. Minister właściwy do spraw rozwoju wsi w porozumieniu z ministrem
właściwym do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, sposób
prowadzenia gospodarki finansowej Kasy, w tym tryb sporządzania planu rzeczowofinansowego Kasy, państwowych funduszy celowych i funduszu składkowego,
będących w dyspozycji Prezesa Kasy, i dokonywania w nich zmian oraz gromadzenia
i wydatkowania środków, jak również lokowania wolnych środków funduszu
administracyjnego oraz funduszu prewencji i rehabilitacji, mając na względzie
zapewnienie prawidłowego przepływu tych środków.

art. 84. więcej Art. 84. Przez umowę z następcą rolnik będący właścicielem
(współwłaścicielem) gospodarstwa rolnego zobowiązuje się przenieść na osobę
młodszą od niego co najmniej o 15 lat (następcę) własność (udział we
współwłasności) i posiadanie tego gospodarstwa z chwilą nabycia prawa do emerytury
lub renty inwalidzkiej, jeżeli następca do tego czasu będzie pracować w tym
gospodarstwie. Ponadto umowa z następcą może zawierać inne postanowienia, w szczególności dotyczące wzajemnych świadczeń stron przed i po przeniesieniu
przez rolnika własności gospodarstwa rolnego na następcę.

art. 85. więcej Art. 85. Umowa z następcą, a także umowa w celu wykonania umowy
z następcą (przenosząca własność gospodarstwa rolnego na następcę), powinna być
zawarta w formie aktu notarialnego.

art. 86. więcej Art. 86. Warunek pracy następcy w gospodarstwie rolnym uważa się za
spełniony także w przypadku usprawiedliwionych lub uzgodnionych z rolnikiem
przerw w pracy.

art. 87. więcej Art. 87. Na żądanie rolnika sąd może rozwiązać umowę z następcą, jeżeli
następca bez usprawiedliwionych powodów nie podjął albo zaprzestał pracy
w gospodarstwie rolnika, nie wywiązuje się z obowiązków przyjętych w umowie lub
postępuje w taki sposób, że nie można wymagać od rolnika, aby spełnił obowiązki
względem następcy.

art. 88. więcej Art. 88. 1. Jeżeli w umowie z następcą albo w umowie zawartej w celu
wykonania tej umowy nie postanowiono inaczej, rolnik po przeniesieniu własności
gospodarstwa rolnego na następcę może żądać od niego świadczeń przewidzianych
w art. 908 § 1 Kodeksu cywilnego, w zakresie uzasadnionym potrzebami rolnika
i członków jego rodziny oraz warunkami majątkowymi i osobistymi następcy,
z uwzględnieniem jego nakładu pracy w gospodarstwie rolnika i korzyści uzyskanych
od rolnika przed objęciem gospodarstwa.
2. Jeżeli rolnik przeniósł własność gospodarstwa rolnego na następcę przed
nabyciem prawa do emerytury lub renty, a w umowie z następcą albo w umowie
zawartej w celu wykonania tej umowy nie postanowiono inaczej, może on także żądać
od następcy, w zakresie określonym w ust. 1, świadczeń pieniężnych w wysokości
nieprzekraczającej połowy emerytury podstawowej miesięcznie do czasu nabycia
prawa do emerytury lub renty.

art. 89. więcej Art. 89. Na żądanie rolnika sąd, po rozważeniu interesów stron zgodnie
z zasadami współżycia społecznego, może rozwiązać umowę przenoszącą własność
gospodarstwa rolnego, zawartą w celu wykonania umowy z następcą, jeżeli następca:
1) uporczywie postępuje wobec rolnika w sposób sprzeczny z zasadami współżycia
społecznego lub
2) dopuścił się względem rolnika albo jednej z najbliższych mu osób rażącej obrazy
czci bądź umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu albo wolności, lub
3) uporczywie nie wywiązuje się ze swych obowiązków względem rolnika
wynikających z umowy lub z przepisów prawa.

art. 90. więcej Art. 90. Jeżeli rolnik zmarł przed wykonaniem umowy z następcą, który
pracował w jego gospodarstwie co najmniej 5 lat, następca może żądać wykonania tej
umowy przez spadkobierców rolnika. Roszczenie następcy ma pierwszeństwo przed
roszczeniami z tytułu zapisów.

art. 91. więcej Art. 91. Jeżeli z umowy z następcą nie wynika co innego, do umowy tej stosuje
się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego o umowie przedwstępnej, z wyjątkiem
art. 390 § 1.

Art. 91a. 1. Przez umowę o pomocy przy zbiorach pomocnik rolnika
zobowiązuje się do świadczenia pomocy przy zbiorach produktów rolnych należących
do sektora, o którym mowa w art. 1 ust. 2 lit. f, i oraz n rozporządzenia Parlamentu
Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiającego
wspólną organizację rynków produktów rolnych oraz uchylającego rozporządzenia
Rady (EWG) nr 922/72, (EWG) nr 234/79, (WE) nr 1037/2001 i (WE) nr 1234/2007
(Dz. Urz. UE L 347 z 20.12.2013, str. 671, z późn. zm.), a także pozostałych ziół i
roślin zielarskich, zwanych dalej „chmielem, owocami, warzywami, tytoniem, ziołami
i roślinami zielarskimi”, w określonym miejscu w gospodarstwie rolnika i przez
określony czas, a rolnik do zapłaty umówionego wynagrodzenia za świadczoną pomoc.
2. Pomoc przy zbiorach chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół i roślin
zielarskich obejmuje następujące czynności:
1) zbieranie chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół lub roślin zielarskich;
2) usuwanie zbędnych części roślin;
3) klasyfikowanie lub sortowanie zerwanych lub zebranych chmielu, owoców,
warzyw, tytoniu, ziół lub roślin zielarskich, lub wykonywanie innych czynności
mających na celu przygotowanie chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół lub
roślin zielarskich do transportu, przechowywania lub sprzedaży lub związanych
z pielęgnowaniem i poprawą jakości plonów.
3. W umowie o pomocy przy zbiorach określa się zakres czynności
wykonywanych na podstawie tej umowy przez pomocnika rolnika oraz dzień
rozpoczęcia świadczenia pomocy przy zbiorach chmielu, owoców, warzyw, tytoniu,
ziół i roślin zielarskich, jeżeli jest on inny niż dzień zawarcia umowy o pomocy przy zbiorach.
4. Wykonywanie czynności, o których mowa w ust. 2, na podstawie umowy o
pomocy przy zbiorach nie stanowi zatrudnienia w rozumieniu Kodeksu pracy.

Art. 91b. 1. Umowę o pomocy przy zbiorach zawiera się na piśmie przed
rozpoczęciem świadczenia pomocy przy zbiorach chmielu, owoców, warzyw, tytoniu,
ziół i roślin zielarskich.
2. Pomocnik rolnika przed zawarciem umowy o pomocy przy zbiorach składa
oświadczenie o liczbie dni w danym roku kalendarzowym, przez jakie świadczył
pomoc przy zbiorach chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół i roślin zielarskich, na
podstawie umów o pomocy przy zbiorach zawartych z innymi rolnikami.

Art. 91c. 1. Łączny czas świadczenia pomocy przy zbiorach chmielu, owoców,
warzyw, tytoniu, ziół i roślin zielarskich na podstawie umów o pomocy przy zbiorach
zawartych przez jednego pomocnika rolnika nie może przekroczyć 180 dni w roku
kalendarzowym.
2. Każdej ze stron umowy o pomocy przy zbiorach przysługuje prawo
wypowiedzenia umowy. Umowa ulega rozwiązaniu z upływem dnia, w którym została
wypowiedziana, chyba że strony w umowie postanowiły inaczej.

Art. 91d. Rolnik jest obowiązany do zapewnienia pomocnikowi rolnika
odpowiednich narzędzi niezbędnych do świadczenia pomocy przy zbiorach chmielu,
owoców, warzyw, tytoniu, ziół i roślin zielarskich.

Art. 91e. Pomocnik rolnika jest obowiązany do osobistego świadczenia pomocy
przy zbiorach chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół i roślin zielarskich.

Art. 91f. W zakresie nieuregulowanym w niniejszym rozdziale do umowy o
pomocy przy zbiorach stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego.

art. 92. więcej Art. 92. W Kodeksie postępowania cywilnego w art. 476 w § 4 kropkę zastępuje się przecinkiem i dodaje wyrazy "a także Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego".

art. 93. więcej Art. 93. W ustawie z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267, z 1984 r. Nr 52, poz. 268 i 270, z 1986 r. Nr 1, poz. 1, z 1989 r. Nr 35, poz. 190 i 192 oraz z 1990 r. Nr 10, poz. 58 i 60, Nr 36, poz. 206, Nr 66, poz. 390 i Nr 87, poz. 506) po art. 13 dodaje się art. 13¹ w brzmieniu:
„Art. 13¹. Przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty do okresów zatrudnienia, równorzędnych i zaliczalnych dolicza się przypadające przed dniem 1 lipca 1977 r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia.”

art. 94. więcej Art. 94. W ustawie z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. Nr 52, poz. 268, z 1986 r. Nr 46, poz. 225, z 1988 r. Nr 1, poz. 1, z 1989 r. Nr 7, poz. 45, Nr 10, poz. 53, Nr 35, poz. 192 i Nr 74, poz. 443 oraz z 1990 r. Nr 34, poz. 198) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 1 w ust. 2 po wyrazach „1 ha” dodaje się wyrazy „lub o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 1 ha przeliczeniowy”,
2) w art. 3 dodaje się ust. 7 w brzmieniu:
„7. Jeżeli grunty wchodzące w skład gospodarstwa rolnego lub grunty, na których jest prowadzony dział specjalny produkcji rolnej, zostały wydzierżawione na podstawie umowy zawartej stosownie do przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników, obowiązek podatkowy ciąży na dzierżawcy.”

art. 95. więcej Art. 95. W ustawie z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 22, poz. 98, z 1987 r. Nr 21, poz. 123, z 1989 r. Nr 34, poz. 178 i Nr 73, poz. 436 oraz z 1990 r. Nr 3, poz. 16, Nr 6, poz. 95 i Nr 34, poz. 198) w art. 20 w ust. 1 skreśla się wyrazy "a także", a po wyrazach "innych organizacji zawodowych" dodaje się przecinek i wyrazy "a także Rada Ubezpieczenia Społecznego Rolników."

art. 96. więcej Art. 96. W ustawie z dnia 25 listopada 1986 r. o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 1989 r. Nr 25, poz. 137 i Nr 74, poz. 441 oraz z 1990 r. Nr 36, poz. 206) po art. 6 dodaje się art. 6a w brzmieniu:
„Art. 6a. Do ubezpieczenia społecznego rolników stosuje się przepisy niniejszej ustawy, jeżeli ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników nie stanowi inaczej.”

art. 97. więcej Art. 97. W ustawie z dnia 20 grudnia 1989 r. o utworzeniu urzędu Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej (Dz. U. Nr 73, poz. 434) w art. 3 w ust. 1 dodaje się pkt 11 w brzmieniu:
„11) ubezpieczenia społecznego rolników.”

art. 98. więcej Art. 98. W ustawie z dnia 29 grudnia 1989 r. o zatrudnieniu (Dz. U. Nr 75, poz. 446 oraz z 1990 r. Nr 9, poz. 57 i Nr 56, poz. 323) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 2 w ust. 1 w pkt 8 lit. b) otrzymuje brzmienie:
„b) nie podlega z mocy samego prawa ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników.”
2) po rodziale 3 dodaje się rozdział 3a w brzmieniu:
„Rozdział 3a
Świadczenia przysługujące rolnikom zwalnianym z pracy
Art.20a. Osobom podlegającym ubezpieczeniu społecznemu rolników, które zostały zwolnione z pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy i nie są uprawnione do świadczeń dla bezrobotnych na podstawie ustawy, przysługują świadczenia na warunkach i w zakresie określonym w niniejszym rozdziale.
Art. 20b. Świadczenia określone w art. 20c przysługują osobie, o której mowa w art. 20a, jeżeli:
1) w okresie 12 miesięcy poprzedzających dzień zgłoszenia wniosku o przyznanie świadczenia pozostawała w stosunku pracy co najmniej 180 dni i stosunek ten został rozwiązany z przyczyn dotyczących zakładu pracy,
2) podatek z gospodarstwa rolnego lub działu specjalnego nie przekracza kwoty podatku rolnego z 5ha przeliczeniowych albo w przeliczeniu na jednego członka gospodarstwa domowego nie mającego stałych pozarolniczych źródeł dochodu nie przekracza kwoty podatku rolnego z 1 ha przeliczeniowego.
Art. 20 c. Świadczenia obejmują:
1) pokrycie składek na ubezpieczenie społeczne rolników za osobę, z którą rozwiązano stosunek pracy, w okresie pierwszych czterech kwartałów po tym rozwiązaniu, z wyłączeniem okresu pobierania zasiłku szkoleniowego,
2) przyuczenie do zawodu lub przekwalifikowanie w celu podjęcia zatrudnienia lub działalności gospodarczej poza gospodarstwem rolnym,
3) zasiłek szkoleniowy w związku z tym przyuczeniem lub przekwalifikowaniem w wysokości określonej w art 18 pkt 1.
4) świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, powstałych w związku z odbywaniem tego przyuczenia lub przekwalifikowania,
5 )jednorazową pożyczkę, o której mowa w art. 13, na podjęcie pozarolniczej działalności gospodarczej, nie wyłączając działalności wytwórczej lub usługowej związanej z rolnictwem.
Art. 20d. Pokrycie składek, przewidziane w art. 20c pkt 1, polega na przekazaniu z Funduszu Pracy na odpowiednie fundusze ubezpieczenia społecznego rolników, na podstawie decyzji kierownika właściwego rejonowego biura pracy wydanej na wniosek rolnika zobowiązanego do zapłacenia składki, kwot należności z tytułu poszczególnych rat kwartalnych. Świadczenie to przysługuje począwszy od najbliższej raty kwartalnej, której wymagalność przypada po dniu rozwiązania stosunku pracy.”

art. 99. więcej Art. 99. W ustawie z dnia 24 lutego 1990 r. o niektórych warunkach funkcjonowania ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin w 1990 r. (Dz. U. Nr 14, poz. 90) art. 10 skreśla się.

art. 100. więcej Art. 100. 1. Rolnik lub domownik dobrowolnie kontynuujący ubezpieczenie
w myśl przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków
ich rodzin, z dniem wejścia w życie ustawy staje się ubezpieczonym na wniosek,
chyba że spełnia warunki podlegania ubezpieczeniu z mocy ustawy.
2. Na wniosek złożony do dnia 30 czerwca 1991 r. rolnik lub domownik, który
w dniu 31 grudnia 1990 r. podlegał z mocy prawa ubezpieczeniu społecznemu
rolników indywidualnych i członków ich rodzin, a nie podlega ubezpieczeniu
wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu lub emerytalno-rentowemu z mocy
ustawy w związku ze zmianą zasad podlegania ubezpieczeniu, może zostać objęty
ubezpieczeniem z mocą od dnia 1 stycznia 1991 r. Składkę opłaca się za cały okres
ubezpieczenia.

art. 101. więcej Art. 101. Wydanie decyzji ustalającej podleganie ubezpieczeniu przez osobę,
która ukończyła lub do dnia 31 marca 1991 r. ukończy wiek emerytalny, może
nastąpić dopiero po upływie tego terminu. Jeżeli w tym terminie złożono wniosek
o emeryturę lub rentę z ubezpieczenia i zostały spełnione warunki do przyznania tego
świadczenia, nie pobiera się składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe za pierwszy
kwartał 1991 r.

art. 102. więcej Art. 102. 1. Składka na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie,
o której mowa w art. 7 ust. 1, wynosi:
1) w pierwszym kwartale 1991 r. – 60 000 zł;
2) w drugim kwartale 1991 r. – 16% emerytury podstawowej.
2. Począwszy od trzeciego kwartału 1991 r. wysokość tej składki ogłasza się
w trybie określonym w art. 8 ust. 4.

art. 103. więcej Art. 103. 1. Emerytury i renty z ubezpieczenia społecznego rolników
indywidualnych i członków ich rodzin waloryzuje się w ten sposób, że:
1) ustala się wskaźnik wymiaru świadczenia, wraz ze zwiększeniami oraz
dodatkami z tytułu odznaczeń państwowych, dodatkiem kombatanckim
i dodatkiem z tytułu tajnego nauczania, według stanu na dzień 31 grudnia 1990 r.;
2) od dnia 1 stycznia 1991 r. świadczenie wypłaca się według tak ustalonego wskaźnika.
2. Przy ustalaniu wskaźnika przewidzianego w ust. 1 dla emerytury lub renty, do
której prawo powstało w 1990 r., zwiększenie z tytułu wartości sprzedaży produktów
rolnych powiększa się o jedną czwartą.

art. 104. więcej Art. 104. 1. Emerytury i renty inwalidzkie przysługujące na podstawie art. 23a
ustawy powołanej w art. 122 przelicza się w ten sposób, że:
1) oblicza się pełną wysokość emerytury lub renty (w pełnej wysokości
podstawowej wraz ze zwiększeniami) na dzień 31 grudnia 1990 r. według
dotychczasowych przepisów, przy uwzględnieniu art. 103 ust. 2;
2) dla tak obliczonej wysokości ustala się wskaźnik wymiaru.
2. Do czasu zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej emeryturę lub rentę,
o której mowa w ust. 1, wypłaca się w wysokości wynikającej ze wskaźnika wymiaru,
pomniejszonej o 23,75% emerytury podstawowej.

Art. 104a. 1. Osobom pobierającym emerytury i renty, o których mowa
w art. 103 i 104, oraz przyznane na podstawie niniejszej ustawy, ustalone w kwocie
nie wyższej niż kwota emerytury podstawowej, przysługuje jednorazowa wypłata
w wysokości 100 zł.
2. Realizacja wypłaty następuje w marcu 2005 r. i w marcu 2006 r.
3. Jednorazowa wypłata nie przysługuje w tym roku kalendarzowym, w którym
nastąpiła zmiana wysokości emerytury podstawowej w związku z waloryzacją
emerytur i rent przysługujących na podstawie przepisów emerytalnych.
4. Jednorazowa wypłata finansowana jest ze środków budżetu państwa.

art. 105. więcej Art. 105. 1. Jeżeli wypłata emerytury lub renty z ubezpieczenia społecznego
rolników indywidualnych i członków ich rodzin w myśl przepisów obowiązujących
w dacie przyznania tego świadczenia nie podlegałaby zawieszeniu, przewidziane
w art. 28 zawieszenie wypłaty stosuje się tylko w przypadku, gdy okoliczności
uzasadniające zawieszenie nastąpiły po dniu 31 marca 1991 r.
2. Jeżeli dotychczasowe przepisy przewidywały zawieszenie wypłaty emerytury
lub renty z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich
rodzin, a w myśl art. 28 zawieszenie wypłaty dotyczy tylko określonej części tego
świadczenia, wznowienie wypłaty pozostałej części następuje na wniosek.

art. 106. więcej Art. 106. 1. Okresowe renty inwalidzkie, przyznane na podstawie
dotychczasowych przepisów, przysługują na zasadach i w wysokości określonych
w tych przepisach. Do rent tych stosuje się odpowiednio przepisy ustawy o rencie
inwalidzkiej rolniczej, z wyjątkiem art. 28.
2. Na wniosek osoby uprawnionej do okresowej renty inwalidzkiej, o której
mowa w ust. 1, zamiast tej renty przyznaje się rentę inwalidzką rolniczą, przysługującą
na zasadach i w wysokości określonych w art. 22 i art. 24–28.

art. 107. więcej Art. 107. 1. Do zbiegu prawa do emerytury lub renty z ubezpieczenia
społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin z prawem do emerytury
lub renty z innego ubezpieczenia społecznego stosuje się przepisy dotychczasowe.
2. Jeżeli emerytura lub renta z ubezpieczenia społecznego rolników
indywidualnych i członków ich rodzin była dotychczas wypłacana łącznie z emeryturą
lub rentą z innego ubezpieczenia społecznego, świadczenia te wypłaca się z funduszu
emerytalno-rentowego.

art. 108. więcej Art. 108. Tracą moc decyzje ustalające warunkowo prawo do świadczeń
z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, jeżeli
warunki nabycia prawa nie zostały spełnione przed dniem wejścia w życie ustawy.
Osoba zainteresowana może jednak, z chwilą spełnienia wszystkich warunków,
ponowić wniosek o załatwienie sprawy według dotychczasowych przepisów, jeżeli
nie ubiega się o analogiczne świadczenie z ubezpieczenia.

art. 109. więcej Art. 109. Sprawy o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego
rolników indywidualnych i członków ich rodzin, do których prawo powstało przed
dniem wejścia w życie ustawy, wszczęte i niezakończone przed tym dniem decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, podlegają załatwieniu na zasadach i w trybie
określonych dotychczasowymi przepisami. Wnioskodawca może jednak żądać
załatwienia sprawy według przepisów ustawy; nie dotyczy to spraw o zasiłek
porodowy, zasiłek macierzyński, zasiłek chorobowy, zasiłek pogrzebowy lub
o jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy.

art. 110. więcej Art. 110. 1. Do czasu powołania Prezesa Kasy w trybie określonym w art. 59 ust. 1 Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej powierza wskazanym osobom pełnienie obowiązków Prezesa Kasy i jego zastępców.
2. Do czasu nadania Kasie statutu Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, w porozumieniu z Ministrem Pracy i Polityki Socjalnej, określa tymczasowe zasady organizacji Kasy.

art. 111. więcej Art. 111. Pierwsza kadencja Rady Rolników rozpoczyna się dnia 1 maja 1991 r.

art. 112. więcej Art. 112. 1. Znosi się Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolników. Środki pieniężne Funduszu przekazuje się, w sposób określony przez Ministrów: Finansów, Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Pracy i Polityki Socjalnej, na fundusze tworzone na podstawie ustawy; przekazane środki są dochodami tych funduszy.
2. Do czasu określenia szczegółowych zasad prowadzenia gospodarki finansowej, w myśl art. 83, świadczenia z ubezpieczenia wypłaca się z Funduszu Ubezpieczenia Społecznego Rolników.

art. 113. więcej Art. 113. Zakład przekazuje Kasie środki rzeczowe w zakresie niezbędnym do realizacji zadań, z uwzględnieniem potrzeb obu instytucji. Szczegółowe zasady i tryb przekazywania określają Ministrowie Pracy i Polityki Socjalnej oraz Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej.

art. 114. więcej Art. 114. Właściwe terenowe organy rządowej administracji ogólnej i organy samorządu terytorialnego są obowiązane udzielić, w miarę swoich możliwości, niezbędnej pomocy w tworzeniu oddziałów regionalnych i placówek terenowych Kasy.

art. 115. więcej Art. 115. Do czasu utworzenia oddziału regionalnego Kasy właściwy miejscowo oddział Zakładu, z upoważnienia Prezesa Kasy, przyznaje, wypłaca i rozlicza świadczenia pieniężne z ubezpieczenia. Przepis art. 62 ust. 2 stosuje się odpowiednio.

art. 116. więcej Art. 116. 1. Na obszarze nieobjętym działaniem odpowiedniej placówki terenowej Kasy, do czasu utworzenia takiej placówki, właściwy miejscowo wójt, z upoważnienia Prezesa Kasy:
1) wydaje decyzje w sprawach określonych w art. 36 ust. 1 pkt 1 i 2;
2) dokonuje czynności przewidzianych dla Kasy, wynikających z art. 37 ust. 1, art. 41, 42 i 45;
3) przyjmuje wnioski o przyznanie świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia oraz stwierdza okoliczności mające wpływ na ustalenie prawa do tych świadczeń i ich wysokość;
4) rozpatruje wnioski o przyznanie świadczeń rodzinnych i w sprawach niebudzących wątpliwości wypłaca te świadczenia, rozliczając je z pobranymi składkami.
2. Zadania określone w ust. 1 są zadaniami zleconymi. Prezes Kasy zapewnia odpowiednie środki finansowe na ich wykonywanie; rozliczenie z tego tytułu następuje łącznie z rozliczeniem pobranych składek.

art. 117. więcej Art. 117. (uchylony).

art. 118. więcej Art. 118. 1. Osobie, której przysługuje prawo użytkowania działki gruntu
z tytułu przekazania gospodarstwa rolnego Państwu, w myśl dotychczasowych
przepisów, na jej wniosek przyznaje się nieodpłatnie własność tej działki.
2. Osobie, której przysługuje prawo do bezpłatnego korzystania z lokalu
mieszkalnego i pomieszczeń gospodarskich z tytułu przekazania gospodarstwa
rolnego Państwu, w myśl dotychczasowych przepisów, na jej wniosek przyznaje się
nieodpłatnie własność działki obejmującej budynki, w których znajdują się ten lokal
i te pomieszczenia, o powierzchni niezbędnej do korzystania z tych budynków.
2a. Z wnioskiem o przyznanie prawa własności działki określonej w ust. 1 lub
2 może wystąpić również zstępny osoby uprawnionej, o której mowa w tych
przepisach, który po śmierci tej osoby faktycznie włada, w zakresie odpowiadającym
jej uprawnieniom, daną nieruchomością; jeżeli jednak uprawnionymi są oboje
małżonkowie, wniosek taki może być zgłoszony dopiero po śmierci obojga
małżonków.
3. Przepisów ust. 1–2a nie stosuje się, jeżeli działka nie jest przedmiotem
własności Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego albo jeżeli
przyznanie własności naruszałoby prawa osób trzecich do działki lub budynków,
o których mowa w tych przepisach.
4. Decyzje w sprawach określonych w ust. 1–2a wydaje starosta.
5. Skorzystanie z uprawnień przewidzianych w ust. 1 i 2 nie ma wpływu na
wysokość emerytury i renty.

art. 119. więcej Art. 119. 1. Skutki prawne umowy o nieodpłatne przekazanie gospodarstwa
rolnego następcy, zawartej w myśl dotychczasowych przepisów, ustala się według
tych przepisów.
2. Na żądanie rolnika, który nieodpłatnie przekazał gospodarstwo rolne następcy
przed wejściem w życie ustawy, sąd, po rozważeniu interesów stron zgodnie
z zasadami współżycia społecznego, może rozwiązać umowę, jeżeli zachodzi jedna
z przyczyn określonych w art. 89 pkt 1–3.

art. 120. więcej Art. 120. Do czasu wydania przepisów wykonawczych do ustawy stosuje się
odpowiednio przepisy dotychczasowe, jeżeli nie są sprzeczne z ustawą.

art. 121. więcej Art. 121. Przepis art. 13¹ ustawy powołanej w art. 93 niniejszej ustawy, w brzmieniu ustalonym w tym artykule, stosuje się do spraw wszczętych po wejściu w życie ustawy. Do spraw wcześniejszych stosuje się zasady dotychczasowe.

art. 122. więcej Art. 122. Traci moc ustawa z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu
społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (Dz. U. z 1989 r.
poz. 133 i 190 oraz z 1990 r. poz. 90 i 198).

art. 123. więcej Art. 123. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1991 r., z wyjątkiem
art. 61 ust. 2, który wchodzi w życie z dniem 1 czerwca 1991 r.