Wejscie w życie: 1 lipca 1996

Ostatnia Zmiana: 7 lipca 2018

Ustawa z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora

art. 1. więcej Art. 1. 1. Posłowie i senatorowie wykonują swój mandat kierując się dobrem
Narodu.
2. Posłowie i senatorowie powinni informować wyborców o swojej pracy
i działalności organu, do którego zostali wybrani.

art. 2. więcej Art. 2. 1. Przed przystąpieniem do wykonywania mandatu poseł składa na
posiedzeniu Sejmu ślubowanie następującej treści:
„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej
rzetelnie i sumiennie wykonywać obowiązki wobec Narodu, strzec
suwerenności Ojczyzny i dobra obywateli, przestrzegać porządku
prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.”
Ślubowanie może być złożone z dodaniem słów „Tak mi dopomóż Bóg”.
2. Przed przystąpieniem do wykonywania mandatu senator składa na
posiedzeniu Senatu ślubowanie następującej treści:
„Ślubuję uroczyście jako senator Rzeczypospolitej Polskiej rzetelnie
i sumiennie wykonywać obowiązki wobec Narodu, strzec suwerenności
Ojczyzny i dobra obywateli, przestrzegać porządku prawnego
Rzeczypospolitej Polskiej.”
Ślubowanie może być złożone z dodaniem słów „Tak mi dopomóż Bóg”.
3. Odmowa złożenia ślubowania powoduje wygaśnięcie mandatu posła lub
senatora.
4. Uchylanie się od złożenia ślubowania w terminie trzech miesięcy od
pierwszego posiedzenia Sejmu lub Senatu jest równoznaczne ze zrzeczeniem się
mandatu posła lub senatora.
5. Sposób złożenia ślubowania oraz tryb rozpatrywania spraw posłów
i senatorów, którzy nie złożyli ślubowania w terminie trzech miesięcy od uzyskania
mandatu, określają regulaminy Sejmu i Senatu.

art. 3. więcej Art. 3. Podstawowym prawem i obowiązkiem posła i senatora jest czynne
uczestnictwo w pracach Sejmu lub Senatu oraz Zgromadzenia Narodowego,
a także ich organów.

art. 4. więcej Art. 4. Posłom i senatorom zapewnia się warunki niezbędne do skutecznej
realizacji ich obowiązków oraz ochronę praw wynikających ze sprawowania
mandatu.

art. 5. więcej Art. 5. Tryb rozpatrywania spraw posłów lub senatorów niewykonujących
obowiązków poselskich lub senatorskich, jak również zasady odpowiedzialności
regulaminowej posłów lub senatorów określają regulaminy Sejmu lub Senatu.

Art. 5a. Poseł lub senator w czasie pozbawienia wolności nie wykonuje praw
i obowiązków wynikających z niniejszej ustawy.

art. 6. więcej Art. 6. 1. Poseł lub senator nie może być pociągnięty do odpowiedzialności
za swoją działalność wchodzącą w zakres sprawowania mandatu ani w czasie jego
trwania, ani po jego wygaśnięciu, z zastrzeżeniem art. 6a. Za taką działalność poseł
lub senator odpowiada tylko przed Sejmem lub Senatem.
2. Działalność, o której mowa w ust. 1, obejmuje zgłaszanie wniosków,
wystąpienia lub głosowania na posiedzeniach Sejmu, Senatu lub Zgromadzenia
Narodowego oraz ich organów, na posiedzeniach klubów, kół i zespołów
poselskich, senackich lub parlamentarnych, a także inną działalność związaną
nieodłącznie ze sprawowaniem mandatu.
3. Za działalność, o której mowa w ust. 1, poseł lub senator ponosi
odpowiedzialność dyscyplinarną lub finansową na zasadach określonych w ustawie
oraz w regulaminach Sejmu lub Senatu.

Art. 6a. Poseł lub senator, który, podejmując działania wchodzące w zakres
sprawowania mandatu, narusza prawa osób trzecich, może być pociągnięty do
odpowiedzialności sądowej tylko za zgodą Sejmu lub Senatu.

art. 7. więcej Art. 7. 1. Od dnia ogłoszenia wyników wyborów do dnia wygaśnięcia
mandatu poseł lub senator nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej
bez zgody Sejmu lub Senatu, z zastrzeżeniem art. 8 oraz art. 10b ust. 2.
2. Zakaz, o którym mowa w ust. 1, dotyczy czynów popełnionych do dnia
wygaśnięcia mandatu, w tym czynów popełnionych przed dniem ogłoszenia
wyników wyborów.
3. Przepis ust. 1 nie ma zastosowania w postępowaniu karnym, wszczętym
przed dniem ogłoszenia wyników wyborów, wobec osoby, która została wybrana
na posła lub senatora.
4. Pociągnięcie do odpowiedzialności karnej może nastąpić tylko za czyn
wskazany we wniosku, który był podstawą wyrażenia zgody przez Sejm lub Senat.
Pociągnięcie posła lub senatora do odpowiedzialności za inny czyn wymaga
odrębnej zgody Sejmu lub Senatu.

Art. 7a. Przedawnienie w postępowaniu karnym czynu objętego
immunitetem nie biegnie w okresie korzystania z immunitetu.

Art. 7b. 1. Wniosek o wyrażenie zgody na pociągnięcie posła lub senatora do
odpowiedzialności karnej w sprawie o przestępstwo ścigane z oskarżenia
publicznego składa się za pośrednictwem Prokuratora Generalnego.
2. Wniosek o wyrażenie zgody na pociągnięcie posła lub senatora do
odpowiedzialności karnej w sprawie o przestępstwo ścigane z oskarżenia
prywatnego składa oskarżyciel prywatny, po wniesieniu sprawy do sądu.
3. Wniosek, o którym mowa w ust. 2, sporządza i podpisuje adwokat lub
radca prawny, z wyjątkiem wniosków składanych w swoich sprawach przez
sędziów, prokuratorów, adwokatów, radców prawnych, notariuszy oraz profesorów
i doktorów habilitowanych nauk prawnych.
4. Wnioski, o których mowa w ust. 1 i 2, powinny zawierać:
1) oznaczenie wnioskodawcy oraz pełnomocnika, o ile został ustanowiony;
2) imię i nazwisko oraz datę i miejsce urodzenia posła lub senatora;
3) wskazanie podstawy prawnej wniosku;
4) dokładne określenie czynu, którego dotyczy wniosek, ze wskazaniem czasu,
miejsca, sposobu i okoliczności jego popełnienia oraz jego skutków,
a zwłaszcza charakteru powstałej szkody;
5) uzasadnienie.
5. Przepisy ust. 2–4 stosuje się odpowiednio do wniosku o wyrażenie zgody
na pociągnięcie posła lub senatora do cywilnej odpowiedzialności sądowej
w sprawach, o których mowa w art. 6a.

Art. 7c. 1. Wniosek o wyrażenie zgody na pociągnięcie posła lub senatora do
odpowiedzialności karnej składa się Marszałkowi Sejmu lub Marszałkowi Senatu.
1a. Jeżeli wniosek nie spełnia wymogów formalnych, o których mowa
w art. 7b ust. 3 lub 4, Marszałek Sejmu lub Marszałek Senatu wzywa
wnioskodawcę do poprawienia lub uzupełnienia wniosku w terminie 14 dni,
wskazując niezbędny zakres poprawienia lub uzupełnienia. W przypadku
niepoprawienia lub nieuzupełnienia wniosku we wskazanym terminie i zakresie
Marszałek Sejmu lub Marszałek Senatu postanawia o pozostawieniu wniosku bez biegu.
1b. Jeżeli wniosek spełnia wymogi formalne, o których mowa w art. 7b ust. 3
i 4, Marszałek Sejmu lub Marszałek Senatu kieruje go do organu właściwego do
rozpatrzenia wniosku na podstawie regulaminów Sejmu lub Senatu, zawiadamiając
jednocześnie posła lub senatora o treści wniosku.
2. Organ właściwy do rozpatrzenia wniosku, o którym mowa w ust. 1,
powiadamia posła lub senatora, którego wniosek dotyczy, o terminie rozpatrzenia wniosku.
3. Na żądanie organu właściwego do rozpatrzenia wniosku, o którym mowa
w ust. 1, sąd albo odpowiedni organ, przed którym toczy się postępowanie wobec
posła lub senatora, udostępnia akta postępowania.
4. Poseł lub senator, którego wniosek dotyczy, przedstawia organowi
właściwemu do rozpatrzenia wniosku, o którym mowa w ust. 1, wyjaśnienia
i własne wnioski w tej sprawie w formie pisemnej lub ustnej.
5. Po rozpatrzeniu sprawy organ właściwy do rozpatrzenia wniosku, o którym
mowa w ust. 1, uchwala sprawozdanie wraz z propozycją przyjęcia lub odrzucenia wniosku.
6. Sejm lub Senat wyraża zgodę na pociągnięcie posła lub senatora do
odpowiedzialności karnej w drodze uchwały podjętej bezwzględną większością
głosów ustawowej liczby posłów lub senatorów. Nieuzyskanie wymaganej
większości głosów oznacza podjęcie uchwały o niewyrażeniu zgody na
pociągnięcie posła lub senatora do odpowiedzialności karnej.
7. Przepisy ust. 1–6 oraz art. 10a stosuje się odpowiednio do rozpatrzenia
wniosku, o którym mowa w art. 7b ust. 5.

art. 8. więcej Art. 8. 1. W zawiadomieniu, o którym mowa w art. 7c ust. 1, Marszałek
Sejmu lub Marszałek Senatu wyznacza termin na złożenie przez posła lub senatora
oświadczenia o wyrażeniu zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej.
2. Jeżeli poseł lub senator złoży oświadczenie, o którym mowa w ust. 1,
przepisów art. 7c ust. 2–6 nie stosuje się.
3. Oświadczenie, o którym mowa w ust. 1, poseł lub senator kieruje, w formie
pisemnej, do Marszałka Sejmu lub Marszałka Senatu, który zwraca się do organu
właściwego do rozpatrzenia wniosku, o którym mowa w art. 7c ust. 1,
o przedstawienie opinii co do formalnej poprawności tego oświadczenia.
4. Marszałek Sejmu lub Marszałek Senatu może zwrócić się do posła lub
senatora o uściślenie treści oświadczenia w wyznaczonym terminie. Nieuściślenie
treści w tym terminie powoduje pozostawienie oświadczenia bez biegu; w takim
przypadku mają zastosowanie przepisy art. 7c ust. 2–6.
5. Pociągnięcie do odpowiedzialności karnej może nastąpić tylko za czyn
wskazany we wniosku, co do którego poseł lub senator wyraził zgodę w trybie
określonym w ust. 1–4. Pociągnięcie do odpowiedzialności za inny czyn wymaga
odrębnej zgody, wyrażonej w trybie określonym w ust. 1–4 albo w trybie
określonym w art. 7c.
6. W przypadku gdy poseł lub senator wyrazi zgodę na pociągnięcie go do
odpowiedzialności karnej za część czynów wskazanych we wniosku, w pozostałym
zakresie wniosek jest rozpatrywany w trybie określonym w art. 7c.
7. O złożeniu przez posła lub senatora oświadczenia, o którym mowa w ust. 1,
Marszałek Sejmu lub Marszałek Senatu niezwłocznie informuje Sejm lub Senat.
8. Wycofanie zgody, o której mowa w ust. 1, jest prawnie bezskuteczne.
9. Przepisy ust. 1–8 nie mają zastosowania do spraw, o których mowa w art. 6a.

art. 9. więcej Art. 9. 1. Prokurator Generalny w terminie 60 dni od dnia ogłoszenia
wyników wyborów informuje Marszałka Sejmu lub Marszałka Senatu o toczących
się przeciwko posłom lub senatorom postępowaniach karnych wszczętych przed
dniem ogłoszenia wyników wyborów.
2. W przypadku uzyskania przez posła lub senatora mandatu w trakcie
kadencji Sejmu lub Senatu przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio.
3. Poseł lub senator, przeciwko któremu toczy się postępowanie karne
wszczęte przed dniem wyboru, może wystąpić do Sejmu lub Senatu z wnioskiem
o zażądanie przez Sejm lub Senat zawieszenia postępowania karnego do czasu
wygaśnięcia mandatu. Wniosek nie może dotyczyć wykonania kary orzeczonej
prawomocnym wyrokiem sądu.
4. Wniosek, o którym mowa w ust. 3, składa się do Marszałka Sejmu lub
Marszałka Senatu.
5. Wniosek, o którym mowa w ust. 3, zawiera w szczególności: dokładne
oznaczenie sprawy karnej, ze wskazaniem organu, przed którym toczy się
postępowanie, uzasadnienie wniosku oraz podpis wnioskodawcy.
6. Jeżeli wniosek, o którym mowa w ust. 3, nie odpowiada warunkom
określonym w ust. 3 i 5, Marszałek Sejmu lub Marszałek Senatu, po zasięgnięciu
opinii Prezydium Sejmu lub Prezydium Senatu, zwraca go wnioskodawcy w celu uzupełnienia.
7. Jeżeli wniosek, o którym mowa w ust. 3, odpowiada warunkom
określonym w ust. 3 i 5, Marszałek Sejmu lub Marszałek Senatu kieruje ten
wniosek do rozpatrzenia przez organ właściwy na podstawie regulaminów Sejmu lub Senatu.
8. Do postępowania z wnioskiem, o którym mowa w ust. 3, stosuje się
odpowiednio przepisy art. 7c ust. 2–5.
9. Sejm lub Senat żąda zawieszenia postępowania karnego, o którym mowa
w ust. 3, w drodze uchwały podjętej większością 3/5 głosów ustawowej liczby
posłów lub senatorów.
10. Poseł lub senator może złożyć Marszałkowi Sejmu lub Marszałkowi
Senatu oświadczenie, że nie będzie występował z wnioskiem, o którym mowa
w ust. 3. Przepisy ust. 5 i 6 oraz art. 8 ust. 7 stosuje się odpowiednio.

art. 10. więcej Art. 10. 1. Poseł lub senator nie może być zatrzymany lub aresztowany bez
zgody Sejmu lub Senatu, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa
i jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku
postępowania.
2. Zakaz zatrzymania, o którym mowa w ust. 1, obejmuje wszelkie formy
pozbawienia lub ograniczenia wolności osobistej posła lub senatora przez organy
stosujące przymus.
3. O zatrzymaniu posła lub senatora, o którym mowa w ust. 1, należy
niezwłocznie powiadomić Marszałka Sejmu lub Marszałka Senatu. Na żądanie
Marszałka Sejmu lub Marszałka Senatu poseł lub senator musi być natychmiast
zwolniony.
4. Wniosek o wyrażenie zgody na zatrzymanie lub aresztowanie posła lub
senatora składa się za pośrednictwem Prokuratora Generalnego.
5. Wniosek, o którym mowa w ust. 4, powinien zawierać:
1) oznaczenie wnioskodawcy;
2) imię i nazwisko oraz datę i miejsce urodzenia posła lub senatora;
3) dokładne określenie czynu oraz jego kwalifikację prawną;
4) podstawę prawną zastosowania określonego środka;
5) uzasadnienie, wskazujące w szczególności na konieczność zastosowania
określonego środka.
6. Do postępowania z wnioskiem o wyrażenie zgody na zatrzymanie lub
aresztowanie posła lub senatora przepisy art. 7c ust. 1–5 stosuje się odpowiednio.
7. Sejm lub Senat wyraża zgodę na zatrzymanie lub aresztowanie posła lub
senatora w drodze uchwały podjętej bezwzględną większością głosów ustawowej
liczby posłów lub senatorów. Nieuzyskanie wymaganej większości głosów oznacza
podjęcie uchwały o niewyrażeniu zgody na zatrzymanie lub aresztowanie posła lub
senatora.
8. Wymóg uzyskania zgody Sejmu lub Senatu nie dotyczy wykonania kary
pozbawienia wolności orzeczonej prawomocnym wyrokiem sądu.

Art. 10a. 1. Marszałek Sejmu lub Marszałek Senatu przesyła niezwłocznie
uchwałę, o której mowa w art. 7c ust. 6, art. 9 ust. 9 i art. 10 ust. 7, albo
oświadczenie posła lub senatora, o którym mowa w art. 8 ust. 1, wnioskodawcy.
2. Uchwały, o których mowa w ust. 1, podlegają ogłoszeniu w Dzienniku
Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.

Art. 10b. 1. Przepisy ustawy dotyczące odpowiedzialności karnej posłów lub
senatorów stosuje się odpowiednio do odpowiedzialności za wykroczenia.
2. W przypadku popełnienia przez posła lub senatora wykroczenia, o którym
mowa w rozdziale XI ustawy z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (Dz. U.
z 2018 r. poz. 618 i 911), przyjęcie przez posła lub senatora mandatu karnego albo
uiszczenie grzywny, w przypadku ukarania mandatem karnym zaocznym, o którym
mowa w art. 98 § 1 pkt 3 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania
w sprawach o wykroczenia (Dz. U. z 2018 r. poz. 475, 1039, 1387, 1467 i 1481),
stanowi oświadczenie o wyrażeniu przez niego zgody na pociągnięcie go do
odpowiedzialności w tej formie.

art. 11. więcej Art. 11. 1. W odniesieniu do posłów uzyskujących mandat w trakcie kadencji
Sejmu, przepisy niniejszego rozdziału mają odpowiednie zastosowanie od dnia
obsadzenia mandatu w trybie określonym w przepisach ustawy z dnia 12 kwietnia
2001 r. – Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2007 r. poz. 1360, z 2008 r. poz. 1056, z 2009
r. poz. 999 oraz z 2010 r. poz. 1385).
2. W odniesieniu do senatorów uzyskujących mandat w wyniku wyborów
uzupełniających do Senatu przepisy niniejszego rozdziału stosuje się od dnia
ogłoszenia wyników tych wyborów.
3. Uchwała wyrażająca zgodę na pociągnięcie posła lub senatora do
odpowiedzialności karnej, uchwała wyrażająca zgodę na pociągnięcie posła lub
senatora do cywilnej odpowiedzialności sądowej za działalność wchodzącą
w zakres sprawowania mandatu, która narusza prawa osób trzecich, oraz
oświadczenie posła lub senatora o wyrażeniu zgody na pociągnięcie do
odpowiedzialności karnej są skuteczne także w przypadku, gdy poseł lub senator
zostanie wybrany do Sejmu lub Senatu następnej kadencji.
4. Jeżeli po nadaniu biegu wnioskowi, o którym mowa w art. 7b ust. 1, 2 albo
5 lub w art. 10 ust. 4, a przed podjęciem przez Sejm lub Senat rozstrzygnięcia w tych sprawach, upłynie kadencja Sejmu, postępowanie w danej sprawie toczy się
nadal w Sejmie lub w Senacie następnej kadencji, o ile poseł lub senator, którego
wniosek dotyczy, został wybrany na tę kadencję.

art. 12. więcej Art. 12. Szczegółowy tryb postępowania w sprawach uregulowanych
w niniejszym rozdziale określają regulaminy Sejmu i Senatu.

art. 13. więcej Art. 13. 1. Posła i senatora obowiązuje obecność oraz czynny udział
w posiedzeniach Sejmu lub Senatu oraz Zgromadzenia Narodowego, a także ich
organów, do których zostali wybrani.
2. Zasady usprawiedliwiania nieobecności posłów lub senatorów
nieuczestniczących w posiedzeniach Sejmu lub Senatu oraz Zgromadzenia
Narodowego, a także ich organów, określają regulaminy Sejmu lub Senatu.

art. 14. więcej Art. 14. 1. W wykonywaniu obowiązków poselskich poseł w szczególności
ma prawo:
1) wyrażać swoje stanowisko oraz zgłaszać wnioski w sprawach rozpatrywanych
na posiedzeniach Sejmu i jego organów;
2) wybierać i być wybieranym do organów Sejmu;
3) zwracać się do Prezydium Sejmu o rozpatrzenie określonej sprawy przez Sejm
lub komisję sejmową;
4) zwracać się do komisji sejmowej o rozpatrzenie określonej sprawy;
5) uczestniczyć w podejmowaniu poselskich inicjatyw ustawodawczych
i uchwałodawczych oraz w rozpatrywaniu projektów ustaw i uchwał Sejmu;
6) uczestniczyć w dyskusji nad sprawami rozpatrywanymi przez Sejm lub
komisje sejmowe;
7) wnosić interpelacje i zapytania poselskie.
2. Zasady i tryb korzystania z praw, o których mowa w ust. 1, oraz z innych
uprawnień poselskich w Sejmie, a także tryb i formy udzielania odpowiedzi na
interpelacje i zapytania poselskie oraz ich rozpatrywania przez Sejm, określa
regulamin Sejmu.

art. 15. więcej Art. 15. 1. W wykonywaniu obowiązków senatorskich senator
w szczególności ma prawo:
1) wyrażać swoje stanowisko oraz zgłaszać wnioski w sprawach rozpatrywanych
na posiedzeniach Senatu i jego organów;
2) wybierać i być wybieranym do organów Senatu;
3) zwracać się do Prezydium Senatu o rozpatrzenie określonej sprawy przez
Senat lub komisję senacką;
4) zwracać się do komisji senackiej o rozpatrzenie określonej sprawy;
5) uczestniczyć w podejmowaniu inicjatyw ustawodawczych
i uchwałodawczych Senatu;
6) uczestniczyć w dyskusji nad sprawami rozpatrywanymi przez Senat lub
komisje senackie.
2. Zasady i tryb korzystania z praw, o których mowa w ust. 1, oraz z innych
uprawnień senatorskich w Senacie określa regulamin Senatu.

art. 16. więcej Art. 16. 1. Posłowie i senatorowie mają prawo uzyskiwać od członków Rady
Ministrów oraz przedstawicieli właściwych organów i instytucji państwowych
i samorządowych informacje i wyjaśnienia w sprawach wynikających z wykonywania obowiązków poselskich lub senatorskich.
2. Członkowie Rady Ministrów oraz przedstawiciele właściwych organów
i instytucji państwowych i samorządowych, organizacji społecznych, zakładów
i przedsiębiorstw państwowych i samorządowych, spółek prawa handlowego
z udziałem państwowych lub komunalnych osób prawnych są obowiązani
przedstawiać informacje i wyjaśnienia na żądanie stałych i nadzwyczajnych
komisji sejmowych i senackich, w sprawach będących przedmiotem ich zakresu
działania.

art. 17. więcej Art. 17. 1. Na zasadach określonych w regulaminie Sejmu posłowie mogą
tworzyć w Sejmie kluby, koła lub zespoły poselskie.
2. Na zasadach określonych w regulaminie Senatu senatorowie mogą tworzyć
w Senacie kluby, koła lub zespoły senackie.
3. Posłowie wraz z senatorami mogą tworzyć wspólne kluby, koła lub zespoły
parlamentarne.
4. Nazwa, skrót nazwy i symbol graficzny klubu lub koła, o których mowa
w ust. 1–3, korzystają z ochrony prawnej przewidzianej dla dóbr osobistych.

art. 18. więcej Art. 18. 1. Do obsługi swojej działalności parlamentarnej kluby i koła,
o których mowa w art. 17, mogą tworzyć biura klubów i kół.
2. Kluby i koła otrzymują środki finansowe na pokrycie kosztów swojej
działalności, w tym na pokrycie kosztów działalności biur klubów i kół,
w wysokości i na zasadach określonych wspólnie przez Marszałka Sejmu
i Marszałka Senatu. Środki te nie mogą być wykorzystywane na inne cele niż
określone w zdaniu pierwszym.
3. Przewodniczący klubu lub koła może zatrudniać w biurze pracowników na
czas określony, nie dłuższy niż okres działalności klubu lub koła. Działalność
klubów, kół i ich biur może być wspierana przez społecznych współpracowników.
3a. Przewodniczący klubu lub koła jest obowiązany podać odpowiednio
Marszałkowi Sejmu albo Marszałkowi Senatu następujące dane dotyczące
pracowników biura klubu lub koła oraz społecznych współpracowników:
1) imię (imiona) i nazwisko;
2) datę urodzenia;
3) miejsce zatrudnienia w trzyletnim okresie poprzedzającym dzień, w którym
osoba została pracownikiem biura klubu lub koła albo społecznym
współpracownikiem;
4) źródła dochodów w trzyletnim okresie poprzedzającym dzień, w którym
osoba została pracownikiem biura klubu lub koła albo społecznym
współpracownikiem;
5) informację o wykonywanej działalności gospodarczej w trzyletnim okresie
poprzedzającym dzień, w którym osoba została pracownikiem biura klubu lub
koła albo społecznym współpracownikiem.
3b. Dane, o których mowa w ust. 3a, są jawne i są podawane do wiadomości
publicznej odpowiednio przez Marszałka Sejmu albo Marszałka Senatu w formie
zapisu elektronicznego.
4. Przewodniczący klubu lub koła, w ramach środków, o których mowa
w ust. 2, ustala sposób wynagradzania pracowników biur klubów i kół.
5. Pracownikom, o których mowa w ust. 3, zatrudnionym na podstawie
umowy o pracę, przysługuje dodatkowe wynagrodzenie roczne na zasadach określonych w odrębnej ustawie. Tryb wypłacania tego wynagrodzenia określają odpowiednio Marszałek Sejmu i Marszałek Senatu.
6. Pracownikom zatrudnionym w biurach klubów i kół na podstawie umowy
o pracę przysługuje nagroda za wieloletnią pracę w wysokości:
1) po 20 latach pracy – 75% wynagrodzenia miesięcznego;
2) po 25 latach pracy – 100% wynagrodzenia miesięcznego;
3) po 30 latach pracy – 150% wynagrodzenia miesięcznego;
4) po 35 latach pracy – 200% wynagrodzenia miesięcznego;
5) po 40 latach pracy – 300% wynagrodzenia miesięcznego;
6) po 45 latach pracy – 400% wynagrodzenia miesięcznego.
7. Pracownikom biur klubów i kół, zatrudnionym w dniu zakończenia
kadencji Sejmu i Senatu, przysługuje odprawa w związku z zakończeniem kadencji
Sejmu i Senatu:
1) jeżeli pracownik był zatrudniony w biurze co najmniej połowę okresu trwania
kadencji – w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia;
2) jeżeli pracownik był zatrudniony w biurze krócej niż połowę okresu trwania
kadencji – w wysokości odpowiadającej części jednomiesięcznego
wynagrodzenia obliczonego za każdy przepracowany miesiąc,
proporcjonalnie do przepracowanego okresu.
8. Tryb obliczania oraz wypłacania nagród za wieloletnią pracę oraz odpraw
w związku z zakończeniem kadencji Sejmu i Senatu pracownikom, o których
mowa w ust. 3, określają odpowiednio Marszałek Sejmu i Marszałek Senatu.
9. Środki na cele, o których mowa w ust. 5–7, zapewnia się w budżetach
odpowiednio Kancelarii Sejmu i Kancelarii Senatu.
10. Przewodniczący klubów i kół są obowiązani złożyć odpowiednio
w Kancelarii Sejmu i Kancelarii Senatu w okresach rocznych oraz na zakończenie
działalności klubu i koła rozliczenie środków przeznaczonych na pokrycie kosztów
działalności klubów i kół, w tym na pokrycie kosztów działalności biur klubów
i kół.
11. Warunki organizacyjno-techniczne tworzenia, funkcjonowania
i znoszenia biur, o których mowa w ust. 1, określają odpowiednio Marszałek Sejmu
i Marszałek Senatu.

art. 19. więcej Art. 19. 1. W wykonywaniu mandatu poseł lub senator ma prawo, jeżeli nie
narusza dóbr osobistych innych osób, do uzyskiwania informacji i materiałów,
wstępu do pomieszczeń, w których znajdują się te informacje i materiały, oraz
wglądu w działalność organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego,
a także spółek z udziałem Skarbu Państwa oraz zakładów i przedsiębiorstw
państwowych i samorządowych, z zachowaniem przepisów o tajemnicy prawnie
chronionej.
2. Zasady i tryb udostępniania posłom i senatorom informacji niejawnych
określają przepisy o ochronie informacji niejawnych.

art. 20. więcej Art. 20. 1. Poseł lub senator ma prawo podjąć – w wykonywaniu swoich
obowiązków poselskich lub senatorskich – interwencję w organie administracji
rządowej i samorządu terytorialnego, zakładzie lub przedsiębiorstwie państwowym
oraz organizacji społecznej, a także w jednostkach gospodarki niepaństwowej dla
załatwienia sprawy, którą wnosi we własnym imieniu albo w imieniu wyborcy lub
wyborców, jak również zaznajamiać się z tokiem jej rozpatrywania.
2. Organy i jednostki, wymienione w ust. 1, wobec których poseł lub senator
podjął interwencję, są obowiązane najpóźniej w ciągu czternastu dni powiadomić
posła lub senatora o stanie rozpatrywania sprawy i w terminie uzgodnionym
z posłem lub senatorem ostatecznie ją załatwić.
3. Kierownicy organów i jednostek, o których mowa w ust. 1, są obowiązani
niezwłocznie przyjąć posła lub senatora, który przybył w związku ze sprawą
wynikającą z wykonywania jego mandatu, oraz udzielić informacji i wyjaśnień
dotyczących sprawy.
4. Legitymacja poselska lub senatorska upoważnia parlamentarzystę do
wstępu na teren jednostek, o których mowa w ust. 1.

art. 21. więcej Art. 21. 1. Posłowie i senatorowie przyjmują opinie, postulaty, wnioski
wyborców oraz ich organizacji i biorą je pod uwagę w swej działalności
parlamentarnej.
2. Poseł lub senator nie może być zobowiązany do udzielania informacji
o osobie, która przekazała mu określone informacje lub przedstawiła opinię.
Przepisu art. 163 Kodeksu postępowania karnego nie stosuje się.

art. 22. więcej Art. 22. 1. Poseł ma prawo uczestniczyć w sesjach sejmików województw,
rad powiatów i rad gmin, właściwych dla okręgu wyborczego, z którego został
wybrany, lub właściwych ze względu na siedzibę biura posła.
2. Senator ma prawo uczestniczyć w sesjach sejmików województw, rad
powiatów i rad gmin, właściwych dla okręgu wyborczego, z którego został wybrany.
3. Uczestnicząc w sesjach, o których mowa w ust. 1 i 2, poseł i senator może
zgłaszać swoje uwagi i wnioski.
4. Warunki do realizacji praw posła i senatora, o których mowa w ust. 1–3,
zapewniają przewodniczący sejmików województw oraz przewodniczący rad
powiatów i rad gmin.
5. (uchylony)
6. W odniesieniu do Rady miasta stołecznego Warszawy i rad dzielnic gmin
warszawskich przepisy ust. 1–4 stosuje się odpowiednio.

art. 23. więcej Art. 23. 1. Posłowie i senatorowie tworzą biura poselskie, senatorskie lub
poselsko-senatorskie w celu obsługi swojej działalności w terenie.
2. Poseł i senator mogą realizować swoją działalność terenową w wybranym
okręgu lub okręgach wyborczych.
3. Posłowi i senatorowi przysługuje ryczałt na pokrycie kosztów związanych
z funkcjonowaniem biur, na zasadach i w wysokości określonych wspólnie przez
Marszałka Sejmu i Marszałka Senatu. Środki te nie mogą być wykorzystywane na
inne cele niż określone w zdaniu pierwszym.
4. Poseł lub senator może zatrudniać pracowników w biurze we własnym
imieniu na czas określony, nie dłuższy niż czas sprawowania mandatu. Działalność
posła lub senatora może być wspierana przez społecznych współpracowników.
4a. Poseł lub senator jest obowiązany podać odpowiednio Marszałkowi Sejmu
albo Marszałkowi Senatu następujące dane dotyczące pracowników biura oraz
społecznych współpracowników:
1) imię (imiona) i nazwisko;
2) datę urodzenia;
3) miejsce zatrudnienia w trzyletnim okresie poprzedzającym dzień, w którym
osoba została pracownikiem biura albo społecznym współpracownikiem;
4) źródła dochodów w trzyletnim okresie poprzedzającym dzień, w którym
osoba została pracownikiem biura albo społecznym współpracownikiem;
5) informację o wykonywanej działalności gospodarczej w trzyletnim okresie
poprzedzającym dzień, w którym osoba została pracownikiem biura albo
społecznym współpracownikiem.
4b. Dane, o których mowa w ust. 4a, są jawne i są podawane do wiadomości
publicznej odpowiednio przez Marszałka Sejmu albo Marszałka Senatu w formie
zapisu elektronicznego.
5. Poseł lub senator, w ramach środków, o których mowa w ust. 3, ustala
wynagrodzenie pracowników biur.
6. Pracownikom biur przysługuje dodatkowe wynagrodzenie roczne na
zasadach określonych w odrębnej ustawie. Tryb wypłacania tego wynagrodzenia
określają odpowiednio Marszałek Sejmu i Marszałek Senatu.
7. Pracownikom, o których mowa w ust. 4, zatrudnionym na podstawie
umowy o pracę, przysługuje nagroda za wieloletnią pracę oraz odprawa w związku
z zakończeniem kadencji Sejmu i Senatu na zasadach określonych w art. 18 ust. 6 i 7.
8. Tryb obliczania oraz wypłacania pracownikom biur nagród za wieloletnią
pracę oraz odpraw w związku z zakończeniem kadencji Sejmu i Senatu określają
odpowiednio Marszałek Sejmu i Marszałek Senatu.
9. Środki na cele, o których mowa w ust. 6 i 7, zapewnia się w budżetach
odpowiednio Kancelarii Sejmu i Kancelarii Senatu.
10. Poseł i senator są obowiązani złożyć odpowiednio w Kancelarii Sejmu
i Kancelarii Senatu w okresach rocznych, w związku z wygaśnięciem mandatu oraz
na koniec kadencji, rozliczenie kwot ryczałtów przeznaczonych na prowadzenie biura.
10a. W razie śmierci posła lub senatora oraz w przypadku, o którym mowa
w art. 5a, prawa i obowiązki posła i senatora wynikające z funkcjonowania
i znoszenia biura przechodzą odpowiednio na Marszałka Sejmu lub Marszałka Senatu.
11. Warunki organizacyjno-techniczne tworzenia, funkcjonowania
i znoszenia biur, o których mowa w ust. 1, określają odpowiednio Marszałek Sejmu
i Marszałek Senatu.

art. 24. więcej Art. 24. 1. Organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego są
obowiązane udzielać posłom i senatorom wszechstronnej pomocy w wykonywaniu
ich funkcji.
2. Organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego są obowiązane
udostępnić posłowi lub senatorowi lokal na czas odbycia doraźnego dyżuru
poselskiego lub senatorskiego w miejscowości, w której poseł lub senator nie
otworzył biura określonego w art. 23 ust. 1.

art. 25. więcej Art. 25. 1. Posłom i senatorom w okresie sprawowania mandatu, licząc od
pierwszego posiedzenia Sejmu lub Senatu, przysługuje uposażenie poselskie lub
senatorskie, zwane dalej „uposażeniem”, wypłacane miesięcznie, także za niepełne
miesiące sprawowania mandatu.
2. Uposażenie odpowiada 80% wysokości wynagrodzenia podsekretarza
stanu, ustalonego na podstawie przepisów o wynagrodzeniu osób zajmujących
kierownicze stanowiska państwowe, z wyłączeniem dodatku z tytułu wysługi lat.
3. Posłowi lub senatorowi, który nie korzysta z urlopu bezpłatnego, o którym
mowa w art. 29 ust. 1, albo prowadzi działalność gospodarczą samodzielnie lub
wspólnie z innymi osobami, albo nie zawiesił prawa do emerytury lub renty,
uposażenie, o którym mowa w ust. 1 i 2, nie przysługuje, z zastrzeżeniem ust. 3a.
3a. Posłowi lub senatorowi uprawnionemu do emerytury na podstawie:
1) ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270) lub ustawy z dnia
20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2017 r.
poz. 2336 oraz z 2018 r. poz. 650 i 858), który osiągnął wiek emerytalny
wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn,
2) ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy
zawodowych oraz ich rodzin (Dz. U. z 2017 r. poz. 2225 oraz z 2018 r. poz.
138 i 730) albo ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym
funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji
Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu
Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej,
Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej
oraz ich rodzin (Dz. U. z 2018 r. poz. 132, 138, 730 i 912), którego
emerytura stanowi 75% podstawy jej wymiaru bez uwzględnienia
podwyższenia z tytułu inwalidztwa pozostającego w związku ze służbą
– uposażenie, o którym mowa w ust. 1 i 2, przysługuje również w razie pobierania emerytury.
4. W uzasadnionych przypadkach Prezydium Sejmu lub Prezydium Senatu
może podjąć decyzję o przyznaniu, na wniosek posła lub senatora, o którym mowa
w ust. 3, uposażenia w całości lub w części.
5. Zasady obniżania uposażenia posłów i senatorów:
1) uniemożliwiających, poprzez rażące naruszanie przepisów odpowiednich
regulaminów, pracę Sejmu, Senatu albo Zgromadzenia Narodowego, a także ich organów,
2) nieuczestniczących, bez usprawiedliwienia, w posiedzeniach Sejmu, Senatu
albo Zgromadzenia Narodowego, a także ich organów,
3) naruszających swoim zachowaniem powagę Sejmu, Senatu albo
Zgromadzenia Narodowego na ich posiedzeniach lub posiedzeniach ich organów,
4) naruszających w rażący sposób spokój lub porządek na terenie będącym w
zarządzie Kancelarii Sejmu lub Kancelarii Senatu
– określają regulaminy Sejmu, Senatu i Zgromadzenia Narodowego.
6. Szczegółowe zasady wypłacania uposażenia posłom lub senatorom, w tym:
1) obejmującym mandat w trakcie trwania kadencji,
2) którzy nie złożyli ślubowania na pierwszym posiedzeniu Sejmu lub Senatu
– określa Prezydium Sejmu i Prezydium Senatu.

art. 26. więcej Art. 26. 1. Do uposażenia przysługują dodatki w wysokości:
1) 20% uposażenia – dla pełniących funkcję przewodniczącego komisji;
2) 15% uposażenia – dla pełniących funkcję zastępcy przewodniczącego komisji;
3) 10% uposażenia – dla pełniących funkcję przewodniczących stałych podkomisji.
2. Prezydium Sejmu oraz Prezydium Senatu mogą:
1) określać inne, niż przewidziane w ust. 1, okoliczności uzasadniające
wypłacanie dodatków do uposażenia oraz ustalać ich wysokość;
2) określać komisje poselskie lub senackie, których członkowie otrzymują także
inne, niż wymienione w ust. 1, dodatki do uposażenia, oraz ustalać ich wysokość;
3) określać tryb wypłaty dodatków.
3. W razie zbiegu uprawnień do dwóch lub więcej dodatków, wypłaca się je
miesięcznie w łącznej wysokości nieprzekraczającej 35% uposażenia.

art. 27. więcej Art. 27. Uposażenie oraz dodatki, o których mowa w art. 26, są traktowane
jako wynagrodzenie ze stosunku pracy.

art. 28. więcej Art. 28. 1. Okres pobierania uposażenia jest traktowany jak okres
zatrudnienia. Okres ten zalicza się również do stażu pracy, od którego zależą
wszelkie uprawnienia pracownicze, w tym także uprawnienia szczególne,
uzależnione od zatrudnienia w określonym zawodzie, branży lub zakładzie pracy.
2. Posłowi lub senatorowi, który uległ wypadkowi przy wykonywaniu
mandatu, przysługują świadczenia na zasadach i w wysokości określonych
przepisami o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
2a. Świadczenia, o których mowa w ust. 2, dla posła lub senatora
niepobierającego uposażenia są finansowane z budżetu państwa.
3. (uchylony)
4. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu
z ministrem właściwym do spraw pracy, po zasięgnięciu opinii Marszałka Sejmu
i Marszałka Senatu, określa, w drodze rozporządzenia:
1) wzór dokumentu potwierdzającego okres i wysokość pobieranego
uposażenia, dodatków do uposażenia i składek od tych świadczeń;
2) skład zespołu powypadkowego badającego okoliczności i przyczyny
wypadku przy sprawowaniu mandatu oraz zakres zadań Kancelarii Sejmu
i Kancelarii Senatu w stosunku do poszkodowanych w tych wypadkach
posłów i senatorów, uwzględniając w szczególności czynności niezbędne do
ustalenia uprawnienia do świadczeń należnych z tytułu wypadku.

art. 29. więcej Art. 29. 1. Poseł lub senator pozostający w stosunku pracy z pracodawcami
innymi, niż wymienieni w art. 30 ust. 1, otrzymuje urlop bezpłatny, na swój
wniosek, na okres sprawowania mandatu oraz trzech miesięcy po jego wygaśnięciu
– bez względu na rodzaj i okres trwania stosunku pracy. Stosunek pracy zawarty na
czas określony, który ustałby przed terminem zakończenia urlopu bezpłatnego,
przedłuża się do trzech miesięcy po zakończeniu tego urlopu.
2. Pracodawca zatrudniający posła lub senatora, który nie skorzystał z prawa
do urlopu bezpłatnego, jest obowiązany udzielić posłowi lub senatorowi zwolnienia
od pracy w celu wykonywania obowiązków poselskich i senatorskich.

art. 30. więcej Art. 30. 1. W okresie wykonywania mandatu posłowie i senatorowie nie
mogą wykonywać pracy na podstawie stosunku pracy: w Kancelarii Sejmu,
w Kancelarii Senatu, w Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,
w Kancelarii Trybunału Konstytucyjnego, w Biurze Służby Prawnej Trybunału
Konstytucyjnego, w Najwyższej Izbie Kontroli, w Biurze Rzecznika Praw
Obywatelskich, w Biurze Rzecznika Praw Dziecka, w Biurze Krajowej Rady
Radiofonii i Telewizji, w Krajowym Biurze Wyborczym, w Państwowej Inspekcji Pracy, w administracji rządowej i samorządu terytorialnego – z wyjątkiem stosunku pracy z wyboru – oraz nie mogą wykonywać pracy w charakterze sędziego, asesora sądowego i prokuratora, pracownika administracyjnego sądu
i prokuratury, a także nie mogą pełnić zawodowej służby wojskowej.
2. Przepis art. 29 ust. 1 stosuje się odpowiednio, z tym że urlop jest udzielany
z urzędu.

art. 31. więcej Art. 31. 1. Pracodawca, u którego poseł lub senator otrzymał urlop bezpłatny,
jest obowiązany zatrudnić go po zakończeniu urlopu bezpłatnego lub – w razie jego
gotowości do pracy – po wygaśnięciu mandatu, na tym samym lub równorzędnym
pod względem płacowym stanowisku pracy, z wynagrodzeniem, jakie
otrzymywałby poseł lub senator, gdyby nie skorzystał z urlopu bezpłatnego.
2. Rozwiązanie przez pracodawcę stosunku pracy z posłem lub senatorem,
o którym mowa w ust. 1, z wyjątkiem stosunku pracy z wyboru, oraz zmiana
warunków jego pracy lub płacy w ciągu dwóch lat po wygaśnięciu mandatu może
nastąpić tylko za zgodą Prezydium Sejmu lub Prezydium Senatu.
3. Stosunek pracy z nauczycielem lub nauczycielem akademickim nie może
wygasnąć wcześniej niż z końcem roku szkolnego lub akademickiego,
następującym po upływie okresu, o którym mowa w art. 29 ust. 1.

art. 32. więcej Art. 32. 1. Do posła i senatora zajmującego jednocześnie kierownicze
stanowisko państwowe nie stosuje się przepisów art. 25–27, art. 28 ust. 1 i art. 29–31.
2. Przez kierownicze stanowiska państwowe rozumie się stanowiska
wymienione w art. 2 ustawy z dnia 31 lipca 1981 r. o wynagrodzeniu osób
zajmujących kierownicze stanowiska państwowe.

art. 33. więcej Art. 33. 1. Poseł lub senator jest obowiązany powiadomić odpowiednio
Marszałka Sejmu lub Marszałka Senatu o zamiarze podjęcia dodatkowych zajęć,
z wyjątkiem działalności podlegającej prawu autorskiemu i prawom pokrewnym.
2. Posłowie i senatorowie nie mogą podejmować dodatkowych zajęć ani
otrzymywać darowizn, mogących podważyć zaufanie wyborców do wykonywania
mandatu zgodnie z art. 1 ust. 1.
3. Posłowie i senatorowie nie mogą powoływać się na swój mandat ani
posługiwać tytułem posła lub senatora w związku z podjętymi dodatkowymi zajęciami bądź działalnością gospodarczą prowadzoną na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami.
4. Naruszenie przez posła lub senatora przepisu ust. 1, 2 lub 3 powoduje
odpowiedzialność regulaminową.

art. 34. więcej Art. 34. 1. Posłowie i senatorowie nie mogą prowadzić działalności
gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami
z wykorzystaniem mienia państwowego lub komunalnego, a także zarządzać taką
działalnością lub być przedstawicielem czy pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej
działalności.
2. Posłowie i senatorowie nie mogą być członkami władz zarządzających lub
kontrolnych i rewizyjnych ani pełnomocnikami handlowymi przedsiębiorców
z udziałem państwowych lub komunalnych osób prawnych lub przedsiębiorców,
w których uczestniczą takie osoby. Wybór lub powołanie posła lub senatora do tych
władz jest z mocy prawa nieważny.
3. Jeżeli wybór lub powołanie, o którym mowa w ust. 2, miało miejsce przed
rozpoczęciem wykonywania mandatu, poseł i senator jest obowiązany zrzec się
stanowiska lub funkcji. W razie niezrzeczenia się stanowiska lub funkcji, poseł
i senator traci je z mocy prawa po upływie trzech miesięcy od dnia złożenia
ślubowania, o którym mowa w art. 2.
4. Posłowie i senatorowie nie mogą posiadać pakietu większego niż 10%
udziałów lub akcji w spółkach prawa handlowego z udziałem państwowych lub
komunalnych osób prawnych lub przedsiębiorców, w których uczestniczą takie
osoby. Udziały lub akcje przekraczające ten pakiet powinny być zbyte przez posła
lub senatora przed pierwszym posiedzeniem Sejmu lub Senatu, a w razie niezbycia
ich nie uczestniczą one przez okres sprawowania mandatu i dwu lat po jego wygaśnięciu w wykonywaniu przysługujących im uprawnień (prawa głosu, prawa do
dywidendy, prawa do podziału majątku, prawa poboru).
5. Naruszenie przez posła lub senatora przepisów ust. 1–3 powoduje
odpowiedzialność regulaminową.

art. 35. więcej Art. 35. 1. Posłowie i senatorowie są obowiązani do złożenia oświadczenia
o swoim stanie majątkowym. Oświadczenie o stanie majątkowym dotyczy majątku odrębnego oraz objętego małżeńską wspólnością majątkową. Oświadczenie to zawiera w szczególności informacje o:
1) zasobach pieniężnych, nieruchomościach, uczestnictwie w spółkach
cywilnych lub w osobowych spółkach handlowych, udziałach i akcjach
w spółkach handlowych, o nabytym od Skarbu Państwa, innej państwowej
osoby prawnej, jednostek samorządu terytorialnego, ich związków lub
komunalnej osoby prawnej, mieniu, które podlegało zbyciu w drodze
przetargu, a także o prowadzonej działalności gospodarczej i stanowiskach
zajmowanych w spółkach handlowych;
2) dochodach osiąganych z tytułu zatrudnienia lub innej działalności zarobkowej
lub zajęć, z podaniem kwot uzyskiwanych z każdego tytułu;
3) mieniu ruchomym o wartości powyżej 10 000 złotych;
4) zobowiązaniach pieniężnych o wartości powyżej 10 000 złotych, w tym
zaciągniętych kredytach i pożyczkach oraz warunkach, na jakich zostały
udzielone.
2. Wzór oświadczenia o stanie majątkowym stanowi załącznik do ustawy.
3. Oświadczenie o stanie majątkowym składa się w dwóch egzemplarzach
odpowiednio Marszałkowi Sejmu albo Marszałkowi Senatu w następujących
terminach:
1) do dnia złożenia ślubowania, wraz z informacją o sposobie i terminach
zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej z wykorzystaniem
majątku Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego w związku z wyborem
na posła albo senatora oraz z informacją o posiadaniu majątku Skarbu
Państwa lub samorządu terytorialnego;
2) do dnia 30 kwietnia każdego roku, według stanu na dzień 31 grudnia roku
poprzedniego, dołączając kopię rocznego zeznania podatkowego (PIT);
3) w terminie miesiąca od dnia zarządzenia nowych wyborów do Sejmu i Senatu.
4. Jeden egzemplarz oświadczenia o stanie majątkowym Marszałek Sejmu
albo Marszałek Senatu przekazuje do urzędu skarbowego właściwego ze względu
na miejsce zamieszkania posła lub senatora.
5. Informacje zawarte w oświadczeniu o stanie majątkowym są jawne,
z wyłączeniem informacji o adresie zamieszkania posła albo senatora oraz
o miejscu położenia nieruchomości. Jawne informacje zawarte w oświadczeniu o stanie majątkowym są podawane do wiadomości publicznej odpowiednio przez
Marszałka Sejmu albo Marszałka Senatu w formie zapisu elektronicznego.
6. Analizy danych zawartych w oświadczeniach o stanie majątkowym
dokonują właściwe komisje powołane odpowiednio przez Sejm albo Senat w trybie
określonym w regulaminach odpowiednio Sejmu albo Senatu oraz właściwe urzędy
skarbowe. Podmiot dokonujący analizy danych zawartych w oświadczeniu jest
uprawniony do porównania treści analizowanego oświadczenia z treścią uprzednio
złożonych oświadczeń oraz z dołączoną kopią rocznego zeznania podatkowego
(PIT). Wyniki analizy przedstawia się odpowiednio Prezydium Sejmu albo
Prezydium Senatu.
6a. Kontroli rzetelności i prawdziwości oświadczeń o stanie majątkowym,
o których mowa w ust. 1, dokonuje Centralne Biuro Antykorupcyjne w trybie i na
zasadach określonych w rozdz. 4 ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym
Biurze Antykorupcyjnym (Dz. U. z 2017 r. poz. 1993, z późn. zm.).
7. Oświadczenie o stanie majątkowym przechowuje się przez 6 lat.
8. Niezłożenie oświadczenia o stanie majątkowym powoduje
odpowiedzialność regulaminową oraz utratę, do czasu złożenia oświadczenia,
prawa do uposażenia.
9. Podanie nieprawdy lub zatajenie prawdy w oświadczeniu o stanie
majątkowym powoduje odpowiedzialność na podstawie art. 233 § 1 Kodeksu karnego.

Art. 35a. 1. Tworzy się Rejestr Korzyści, zwany dalej „Rejestrem”.
2. W Rejestrze ujawniane są korzyści uzyskiwane przez posłów, senatorów
lub ich małżonków.
3. Do Rejestru należy zgłaszać informacje o:
1) wszystkich stanowiskach i zajęciach wykonywanych zarówno
w administracji publicznej, jak i w instytucjach prywatnych, z tytułu których
pobiera się wynagrodzenie, oraz pracy zawodowej wykonywanej na własny rachunek;
2) faktach materialnego wspierania działalności publicznej prowadzonej przez
zgłaszającego;
3) darowiźnie otrzymanej od podmiotów krajowych lub zagranicznych, jeżeli jej
wartość przekracza 50% najniższego wynagrodzenia pracowników za pracę6)
,
obowiązującego w grudniu roku poprzedzającego, określonego przez
Ministra Pracy i Polityki Socjalnej na podstawie Kodeksu pracy;
4) wyjazdach krajowych lub zagranicznych niezwiązanych z pełnioną funkcją
publiczną, jeżeli ich koszt nie został pokryty przez zgłaszającego lub jego
małżonka albo instytucje ich zatrudniające bądź partie polityczne, zrzeszenia
lub fundacje, których są członkami;
5) innych uzyskanych korzyściach, o wartościach większych niż wskazane
w pkt 3, niezwiązanych z zajmowaniem stanowisk lub wykonywaniem zajęć
albo pracy zawodowej, o których mowa w pkt 1.
4. Do Rejestru należy także zgłaszać informacje o udziale w organach
fundacji, spółek prawa handlowego lub spółdzielni, nawet wówczas, gdy z tego
tytułu nie pobiera się żadnych świadczeń pieniężnych.
5. Przy podawaniu informacji poseł i senator są obowiązani zachować
największą staranność i kierować się swoją najlepszą wiedzą.
6. Wszystkie zmiany danych objętych Rejestrem należy zgłosić nie później
niż w ciągu 30 dni od dnia ich zaistnienia.
7. Rejestr jest jawny. Rejestr dla posłów prowadzi Marszałek Sejmu, a dla
senatorów Marszałek Senatu.
8. Prowadzący Rejestr raz w roku, w odrębnej publikacji, podaje do
publicznej wiadomości zawarte w nim dane.
9. Ujawnienie informacji w Rejestrze nie zwalnia od odpowiedzialności
przewidzianej w ustawie za niedopełnienie określonych w niej obowiązków.

art. 36. więcej Art. 36. Posłom i senatorom oraz członkom ich rodzin przysługują
świadczenia zdrowotne na zasadach określonych w przepisach o świadczeniach
opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz o wynagrodzeniu
osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe.

art. 37. więcej Art. 37. (uchylony).

art. 38. więcej Art. 38. 1. Posłowi i senatorowi, który w trakcie sprawowania mandatu lub
w ciągu dwunastu miesięcy po jego wygaśnięciu albo dwóch lat od zakończenia
korzystania z urlopu bezpłatnego, o którym mowa w art. 29 i art. 30, przechodzi na
emeryturę albo rentę, przysługuje jednorazowa odprawa w wysokości trzech
uposażeń – przy przejściu na emeryturę oraz jednego uposażenia – przy przejściu
na rentę.
2. W razie zbiegu uprawnień, z różnych tytułów, do jednorazowej odprawy
w związku z przejściem na emeryturę lub rentę, przysługuje odprawa wybrana
przez uprawnionego.

art. 39. więcej Art. 39. 1. Posłowi i senatorowi w związku z zakończeniem kadencji
przysługuje odprawa parlamentarna w wysokości trzech uposażeń. Odprawa nie
przysługuje, jeżeli poseł lub senator został wybrany na następną kadencję.
2. W razie śmierci posła lub senatora w czasie wykonywania mandatu lub
w ciągu trzech miesięcy po jego wygaśnięciu, przysługuje odprawa pośmiertna na
zasadach i w wysokości określonych dla pracowników w Kodeksie pracy.

art. 40. więcej Art. 40. W razie zbiegu uprawnień do odprawy określonej w art. 38 ust. 1
oraz art. 39 ust. 1 przysługuje odprawa wybrana przez uprawnionego.

art. 41. więcej Art. 41. 1. Posłowie i senatorowie oraz członkowie ich rodzin są uprawnieni
do korzystania z funduszu świadczeń socjalnych, utworzonego na zasadach
określonych w przepisach o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.
2. Byli posłowie i senatorowie oraz członkowie ich rodzin korzystają
z funduszu świadczeń socjalnych na zasadach określonych w przepisach
o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.
3. Zasady przeznaczania środków z funduszu, o którym mowa w ust. 1, na
poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej oraz zasady i warunki
korzystania z usług i świadczeń finansowanych z tego funduszu określają
odpowiednio Marszałek Sejmu i Marszałek Senatu.

art. 42. więcej Art. 42. 1. Posłowi i senatorowi przysługują środki finansowe na pokrycie
kosztów związanych z wydatkami poniesionymi w związku z wykonywaniem
mandatu na terenie kraju, w zryczałtowanej wysokości 25% wynagrodzenia
podsekretarza stanu, ustalonego na podstawie przepisów o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, z wyłączeniem dodatku z tytułu wysługi lat (dieta parlamentarna).
2. Dieta parlamentarna jest wolna od podatku dochodowego od osób
fizycznych w granicach określonych w odrębnych przepisach dla diet
otrzymywanych z tytułu pełnienia obowiązków obywatelskich i nie może być
zajęta w drodze egzekucji.
3. (uchylony)
4. Zasady obniżania i utraty prawa do diety parlamentarnej posłów i senatorów:
1) uniemożliwiających, poprzez rażące naruszanie przepisów odpowiednich
regulaminów, pracę Sejmu, Senatu albo Zgromadzenia Narodowego, a także
ich organów,
2) nieuczestniczących, bez usprawiedliwienia, w posiedzeniach Sejmu, Senatu
albo Zgromadzenia Narodowego, a także ich organów,
3) naruszających swoim zachowaniem powagę Sejmu, Senatu albo
Zgromadzenia Narodowego na ich posiedzeniach lub posiedzeniach ich organów,
4) naruszających w rażący sposób spokój lub porządek na terenie będącym w
zarządzie Kancelarii Sejmu lub Kancelarii Senatu
– określają regulaminy Sejmu, Senatu i Zgromadzenia Narodowego.
5. Szczegółowe zasady i tryb wypłaty diet parlamentarnych oraz należności
posłów i senatorów delegowanych przez Sejm i Senat poza granice kraju określają
wspólnie Prezydium Sejmu i Prezydium Senatu.

art. 43. więcej Art. 43. 1. Poseł i senator ma prawo, na terenie kraju, do bezpłatnego
przejazdu środkami publicznego transportu zbiorowego oraz przelotów
w krajowym przewozie lotniczym, a także do bezpłatnych przejazdów środkami
publicznej komunikacji miejskiej.
2. Minister właściwy do spraw transportu, po zasięgnięciu opinii Prezydium
Sejmu i Prezydium Senatu, określa, w drodze rozporządzenia, tryb korzystania
z uprawnień, o których mowa w ust. 1, z wyłączeniem przejazdów publicznymi
środkami komunikacji miejskiej.

art. 44. więcej Art. 44. 1. Posłowie i senatorowie otrzymują bezpłatnie druki sejmowe lub
senackie.
2. Posłowie i senatorowie otrzymują koperty z papierem listowym, oznaczone
odpowiednim nadrukiem, do prowadzenia korespondencji związanej
z wykonywaniem mandatu bez uiszczania przez nich opłat pocztowych.
3. Szczegółowe zasady realizacji uprawnień, o których mowa w ust. 1 i 2,
określają Prezydium Sejmu i Prezydium Senatu.

art. 45. więcej Art. 45. 1. Posłowi wydaje się legitymację poselską, a senatorowi legitymację senatorską.
2. Posłom i senatorom wydaje się karty do głosowania.
3. Wzór legitymacji i karty do głosowania, a także tryb postępowania oraz
warunki wydawania ich duplikatów w razie zniszczenia lub zagubienia określają
odpowiednio Marszałek Sejmu i Marszałek Senatu.

art. 46. więcej Art. 46. 1. Prezydium Sejmu i Prezydium Senatu udzielają posłom
i senatorom pomocy w wykonywaniu przez nich mandatów, czuwają nad
wykonywaniem przez nich obowiązków parlamentarnych, jak również nad
wykonywaniem wobec nich obowiązków określonych w ustawie przez organy
państwowe i samorządu terytorialnego oraz podporządkowane im jednostki.
2. Kancelaria Sejmu i Kancelaria Senatu, każda według swej właściwości,
zapewniają i organizują obsługę posłów i senatorów niezbędną do wykonywania
przez nich obowiązków oraz pomoc merytoryczną, zwłaszcza w zakresie dostępu
do opracowań specjalistycznych, literatury i ekspertyz.
3. Zadania Prezydium Sejmu i Prezydium Senatu, o których mowa w ust. 1,
określają szczegółowo regulaminy Sejmu i Senatu, a zadania Kancelarii Sejmu
i Kancelarii Senatu, o których mowa w ust. 2, określają szczegółowo regulaminy
Sejmu i Senatu oraz uchwały Prezydium Sejmu i Prezydium Senatu.

art. 47. więcej Art. 47. Wydatki wynikające z uprawnień posłów i senatorów pokrywa się
z budżetu państwa, w części dotyczącej odpowiednio Kancelarii Sejmu lub
Kancelarii Senatu.

Art. 47a. Nie podlegają ogłoszeniu przepisy wydane na podstawie art. 18
ust. 2, 5, 8 i 11, art. 23 ust. 3, 6, 8 i 11, art. 25 ust. 6, art. 26 ust. 2, art. 37 ust. 3,
art. 41 ust. 3, art. 42 ust. 5, art. 44 ust. 3 i art. 45 ust. 3 w zakresie, w jakim nie dotyczy wzoru legitymacji poselskiej i senatorskiej, i na podstawie art. 46 ust. 3 w zakresie uchwał Prezydium Sejmu i Prezydium Senatu.

art. 48. więcej Art. 48. W Kodeksie postępowania cywilnego w art. 833 w § 2 wyrazy do „diet posłów" zastępuje się „do uposażeń postów i senatorów".

art. 49. więcej Art. 49. W ustawie z dnia 31 stycznia 1980 r. o godle, barwach i hymnie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 7, poz. 18, z 1985 r. Nr 23, poz. 100 oraz z 1990 r. Nr 10, poz. 60 i Nr 34, poz. 199) w art. 3 w ust. 1 po pkt 1a dodaje się pkt 1b w brzmieniu:
„1b) klubów, kół i zespołów poselskich, senackich i parlamentarnych oraz biur poselskich, senatorskich i poselsko-senatorskich,".

art. 50. więcej Art. 50. W ustawie z dnia 31 lipca 1981 r. o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe (Dz. U. Nr 20, poz. 101, z 1982 r. Nr 31, poz. 214, z 1985 r. Nr 22, poz. 98 i Nr 50, poz. 262, z 1987 r. Nr 21, poz. 123, z 1989 r. Nr 34, poz. 178, z 1991 r. Nr 100, poz. 163 i Nr 142, poz. 701) w art. 2 w pkt 2 po wyrazach „Szefa Kancelarii Sejmu," dodaje się wyrazy Szefa Kancelarii Senatu, Senatu zastępcy Szefa Kancelarii Sejmu.".

art. 51. więcej Art. 51. W ustawie z dnia 26 marca 1982 r. o Trybunale Stanu (Dz. U. z 1993 r. Nr 38, poz. 172) w art. 11:
1) w ust. 1 zdanie trzecie otrzymuje brzmienie:
„Jeżeli uchwała obejmuje także pociągnięcie do odpowiedzialności karnej osoby, która jest posłem lub senatorem, stanowi ona równocześnie wniosek o uchylenie immunitetu poselskiego lub senatorskiego.",
2) w ust. 3 dodaje się na końcu zdanie w brzmieniu:
„W wypadku konieczności uchylenia immunitetu poselskiego lub senatorskiego następuje to po wyrażeniu przez Sejm lub Senat zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej.".

art. 52. więcej Art. 52. W ustawie z dnia 5 czerwca 1992 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (Dz. U. Nr 56, poz. 274 oraz z 1995 r. Nr 4, poz. 18) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 3 wyrazy „Poseł, senator i osoba" zastępuje się wyrazem „Osoba";
2) w art. 4 skreśla się ust. 1;
3) w art. 6:
a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Osoby zajmujące kierownicze stanowiska państwowe są obowiązane do złożenia oświadczenia o swoim stanie majątkowym. Oświadczenie to powinno zawierać w szczególności informacje o posiadanych przez osobę zajmującą kierownicze stanowisko państwowe zasobach pieniężnych, nieruchomościach, udziałach i akcjach w spółkach prawa handlowego, prowadzeniu innej działalności gospodarczej, a ponadto o nabyciu przez osobę zajmującą kierownicze stanowisko państwowe od Skarbu Państwa, innej państwowej osoby prawnej, gminy lub związku międzygminnego mienia, które podlegało zbyciu w drodze przetargu. Oświadczenie to powinno również zawierać dane dotyczące zajmowania przez osobę zajmującą kierownicze stanowisko państwowe stanowisk w spółkach, o których mowa w art. 1",
b) skreśla się ust. 3,
c) w ust. 4 skreśla się wyrazy „do osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz";
4) w art. 8 wyrazy „w art. 1-4" zastępuje się wyrazami „w art 1-3 i w art. 4 ust. 2".

art. 53. więcej Art. 53. 1. Uposażenie poselskie i senatorskie, o którym mowa w art. 25, oraz dieta parlamentarna, o której mowa w art. 42, przysługują do czasu zakończenia kadencji Sejmu, wybranego w dniu 19 września 1993 r., w wysokości określanej przez Prezydium Sejmu i Prezydium Senatu.
2. Egzekucje z diet poselskich i senatorskich, wszczęte a niezakończone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, prowadzi się według przepisów dotychczasowych w stosunku do posłów i senatorów kadencji, w czasie której niniejsza ustawa weszła w życie.

art. 54. więcej Art. 54. Przy ustalaniu w 1996 r. wysokości uposażenia dodatkowego określonego w art. 37, uwzględnia się również ryczałt wypłacany zgodnie z art. 24 ustawy, o której mowa w art. 56 ust. 1.

art. 55. więcej Art. 55. Do posłów i senatorów kadencji, w czasie której niniejsza ustawa weszła w życie, przepis art. 30 nie ma zastosowania.

art. 56. więcej Art. 56. 1. Traci moc ustawa z dnia 31 lipca 1985 r. o obowiązkach i prawach
posłów i senatorów (Dz. U. z 1991 r. poz. 79 oraz z 1996 r. poz. 350), z wyjątkiem
jej art. 19 ust. 2 i 3 oraz z zastrzeżeniem ust. 2 niniejszego artykułu.
2. Do posłów i senatorów kadencji, w czasie której niniejsza ustawa weszła
w życie, niekorzystających z urlopów bezpłatnych na okres sprawowania mandatu,
stosuje się przepis art. 26 ustawy, o której mowa w ust. 1.

art. 57. więcej Art. 57. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 lipca 1996 r., z wyjątkiem:
1) rozdziału 2 i art. 51, które wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia
ogłoszenia;
2) art. 34 ust. 3 i 4 oraz art. 42 ust. 3, które wchodzą w życie po upływie
4 miesięcy od dnia ogłoszenia.

Wyszukiwarka