Wyrok SA we Wrocławiu z 30 kwietnia 2015 r. w sprawie o zapłatę.

UZASADNIENIE

Powódka J. B. wniosła o zasądzenie od strony pozwanej Gminy D. kwoty 346.320,83 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15.03.2012 r. do dnia zapłaty i kosztami procesu tytułem zapłaty za roboty dodatkowe, wykonane przez powódkę na rzecz i zlecenie strony pozwanej poza umową o roboty budowlane z dnia 21.08.2009 r.

Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa i o zasądzenie kosztów procesu, podnosząc, że wymienione w pozwie roboty powódka miała obowiązek wykonać na podstawie umowy z dnia 21.08.2009 r. i otrzymała za nieprzewidziane w umowie wynagrodzenie ryczałtowe.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Legnicy zasądził od strony pozwanej Gminy D. kwotę 280.767,09 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 25.03.2012 r., oddalił powództwo w pozostałym zakresie oraz orzekł o kosztach procesu.

Istotne dla rozstrzygnięcia ustalenia faktyczne, poczynione przez Sąd Okręgowy, przedstawiały się następująco.

W dniu 21.08.2009 r. między stroną pozwaną jako zamawiającym a powódką prowadzącą działalność pod firmą Przedsiębiorstwo Budowlane (...) J. B. jako wykonawcą zawarta została umowa nr (...), na mocy której powódka przyjęła do wykonania zadanie inwestycyjne pod nazwą: Budowa kanalizacji sanitarnej z przyłączami w D. i S. dla zadania inwestycyjnego pod nazwą „Budowa systemu gospodarki ściekowej dla aglomeracji D. − faza I”, realizowane przy współudziale Norweskich Mechanizmów Finansowych.

Zakres robót określała specyfikacja istotnych warunków zamówienia, zadanie miało zostać wykonane zgodnie z projektem budowlanym dostępnym w siedzibie zamawiającego, a przedmiot umowy obejmował zakres rzeczowy zgodny ze specyfikacją istotnych warunków zamówienia, projektem budowlanym i kosztorysem ofertowym. W specyfikacji istotnych warunków zamówienia wskazano, że przedmiotem zamówienia jest budowa kanalizacji sanitarnej z przyłączami w D. i S. dla zadania inwestycyjnego p.n. − „Budowa systemu gospodarki ściekowej dla aglomeracji D. − faza I” − realizowanego przy współudziale Norweskich Mechanizmów Finansowych a w § 1 pkt 2 wskazano, że przedmiot zamówienia obejmuje: zadanie nr 1 − budowę sieci kanalizacji sanitarnej z przyłączami miejscowości D. i S. oraz zadanie nr 2 − opracowanie projektu wykonawczego kanalizacji sanitarnej z przyłączami w miejscowości D. i S. (…).

W § 5 umowy strony ustaliły wynagrodzenie ryczałtowe w wysokości 4.277.960,49 zł.

Umowa została zawarta w trybie przetargu nieograniczonego na podstawie przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych.

Poziom dofinansowania otrzymany przez stronę pozwaną z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w W. ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego na: budowę kolektora sanitarnego w miejscowości D. i S., budowę sieci kanalizacji sanitarnej, budowę oczyszczalni ścieków, zarządzanie i promocję wynosił 85% ostatecznego kwalifikowanego ich kosztu.

W projekcie budowlanym podstawowym z 2001 r. długość przyłączy określono na 1.645,96 m. W projekcie budowlanym zamiennym z 2010 r. (tj. sporządzonym po zawarciu umowy przez strony), długość przyłączy określono na 724,8 m, w tym ilość przyłączy na 147 szt.

W harmonogramie rzeczowo-finansowym umieszczono zadanie o nazwie budowa kanalizacji sanitarnej przyłącze do budynków gminnych − 10 kpl − 151,90 m.

Aneksem nr (...) z dnia 06.09.2010 r. strony, w związku z terminem oddania do użytkowania oczyszczalni ścieków po 30.09.2010 r. i możliwością rozpoczęcia sukcesywnego podłączania budynków do sieci kanalizacji sanitarnej dopiero w pierwszych dniach października 2010 r. oraz zwiększoną ilością przyłączeń budynków do sieci kanalizacji sanitarnej, powodującą potrzebę zmiany harmonogramu realizacji zadań objętych przedmiotem umowy, dokonały zmiany terminu zakończenia robót na 30.10.2010 r.

Powódka wykonała roboty objęte umową z dnia 21.08.2009 r. w terminie, zgodnie z umową i z dokumentacją techniczną.

Strona pozwana w dniu 29.03.2011 r. odebrała roboty, nie zgłaszając żadnych zastrzeżeń.

Powódka otrzymała wynagrodzenie ustalone umową nr (...).

W toku realizacji w/w robót, w związku z nieobjęciem umową przyłączy budynków prywatnych do kanalizacji sanitarnej, strony po wcześniejszej wycenie powódki i sporządzeniu projektu budowlanego zamiennego (z 2010 r.), na radzie budowy ustaliły ustnie, iż poza zakresem wynikającym z umowy, powódka wykona na rzecz strony pozwanej roboty dodatkowe w postaci włączenia kolejnych 137 budynków do nowo budowanej sieci kanalizacji sanitarnej.

Strona pozwana w związku z otrzymanym dofinansowaniem zobowiązała się do uzyskania określonego efektu ekologicznego, tj. dokonywania do wybudowanej oczyszczalni ścieków określonego rzutu ilości ścieków. Nieuzyskanie określonego efektu ekologicznego wiązało się obowiązkiem zwrotu otrzymanego dofinansowania.

Decyzja strony pozwanej o dokonaniu do wybudowanej sieci kanalizacji dodatkowych włączeń budynków prywatnych (obok włączeń budynków gminnych) była podyktowana potrzebą osiągnięcia efektu ekologicznego.

Powódka wykonała w/w roboty dodatkowe.

W dniu 10.05.2011 r. roboty dodatkowe zostały odebrane bez zastrzeżeń przez inspektora nadzoru I. S. (1) działającą z ramienia strony pozwanej i przez kierownika budowy A. B., działającego z ramienia powódki.

Z tytułu wykonanych prac dodatkowych powódka w dniu 10.05.2011 r. wystawiła fakturę VAT nr (...) na kwotę 346.320,83 zł. Fakturę tę wraz z protokołem odbioru oraz całą dokumentacją powykonawczą powódka w dniu 19.05.2011 r. złożyła u strony pozwanej. Pismem z dnia 06.03.2012 r., doręczonym stornie pozwanej w dniu 07.03.2012 r., powódka wezwała stronę pozwaną do uregulowania należności z tytułu wystawionej faktury VAT nr (...) w terminie 7 dni. Strona pozwana odmówiła spełnienia świadczenia. Wskazała, że nie posiada żadnej umowy dotyczącej wykonania robót dodatkowych, które stanowiły podstawę wystawienia faktury. Podniosła, że wykonanie przyłączy kanalizacji sanitarnej do budynków było objęte umową, która przewidywała wynagrodzenie ryczałtowe.

Zakres robót faktycznie wykonanych przez powódkę na rzecz strony pozwanej w związku z budową systemu gospodarki ściekowej dla aglomeracji D. i S. obejmuje sieć kanalizacji sanitarnej o długości 9.846,6 m, z tego prace objęte umową to sieć kanalizacji sanitarnej długości 8.799,9 m. Zakres rzeczowy robót, które powódka wykonała na rzecz strony pozwanej, a które nie były przewidziane w dokumentacji projektowej i kosztorysie ofertowym wykonawcy, istniejącym w dniu zawarcia umowy, obejmuje 119 włączeń do budynków, a ich łączna długość wynosi 1.046,7 m. Wartość w/w prac, tj. włączeń, które wykonała powódka, a które nie dotyczyły budynków gminnych, według średnich cen S. z IV kwartału 2008 r., wynosiła 280.767,09 zł netto, a 345.343,52 zł brutto.

Wykonanie przez powódkę zakresu prac, które nie były przewidziane w dokumentacji projektowej, kosztorysie ofertowym wykonawcy istniejącym w dniu zawarcia umowy, nie warunkowało prawidłowego wykonania przez powódkę zakresu prac objętych umową z dnia 21.08.2009 r. Bez włączeń, które wykonała powódka, sieć kanalizacyjna nie mogłaby odbierać ścieków z budynków niewłączonych.

Uprzednio wybudowana przez stronę pozwaną (z uwzględnieniem otrzymanej dotacji) oczyszczalnia bez otrzymania odpowiedniej ilości ścieków (transportowanych siecią kanalizacyjną wybudowaną przez powódkę) nie przyniosłaby oczekiwanego efektu ekologicznego. Bez włączeń budynków prywatnych sieć kanalizacyjna wybudowana przez powódkę byłaby niemal pusta, a wybudowana przez pozwaną przy pomocy dotacji oczyszczalnia bez tych dodatkowych włączeń nie przyniosłaby efektu ekologicznego.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, że powództwo zasługiwało, w oparciu o przepis art. 405 k.c., na uwzględnienie co do kwoty 280.767,09 zł.

Wykonanie przez powódkę pracy opisanych w pozwie nie było między stronami sporne.

Analizując dokumentację przetargową, związaną z zawarciem umowy z dnia 21.08.2009 r., Sąd Okręgowy doszedł do wniosku, że prace opisane w pozwie nie stanowiły przedmiotu tej umowy.; wypłacone za jej wykonanie wynagrodzenie ryczałtowe nie stanowiło zatem ekwiwalentu za prace, za które obecnie powódka żądała zapłaty. Strony zawarły jednak w formie ustnej umowę o wykonanie prac dodatkowych, wymienionych w pozwie, która to umowa, z uwagi na niezachowanie zastrzeżonej pod rygorem nieważności formy pisemnej, była nieważna (art. 139 ust. 2 ustawy z dnia 29.01.2004 r. Prawo zamówień publicznych). Tym samym powódka, która bezspornie wykonała prace budowlane na rzecz strony pozwanej mogła się domagać za nie zapłaty w oparciu o przepisy art. 405 k.c. i n. Wartość wykonanych prac Sąd przyjął w ślad za opinią biegłego, dokonującego ich wyceny.

Od powyższego wyroku apelację wywiodła strona pozwana, zaskarżając go w części dotyczącej zasądzenia od niej na rzecz powódki kwoty 280.767,09 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15.03.2012 r. od dnia zapłaty i domagając się zmiany wyroku przez oddalenie powództwa w tej części oraz zasądzenia kosztów procesu, przeprowadzonego przed Sądami obu instancji.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzuciła naruszenie przepisów:

1. art. 217 § 3 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. przez uznanie przez Sąd pierwszej instancji, że wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii innego (kolejnego) biegłego został powołany jedynie dla zwłoki, podczas gdy dowód ten dotyczy okoliczności, mających dla sprawy istotne znaczenie, a sporne okoliczności nie zostały dostatecznie wyjaśnione;

2. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 328 § 2 k.p.c. przez błędną, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę materiału dowodowego i przyjęcie, że podjęcie przez stronę pozwaną decyzji o przyłączeniu budynków prywatnych do sieci kanalizacyjnej spowodowane było potrzebą uzyskania efektu ekologicznego;

3. art. 15 ust. 2 w zw. z art. 2 ust. 5 ustawy z dnia 07.06.2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków przez ich niezastosowanie w ustalonym stanie faktycznym, co skutkowało błędnym przyjęciem, że wykonanie 119 odcinków kanalizacji sanitarnej, objętej podstawowym projektem budowlanym, zostało uznane za roboty dodatkowe;

4. art. 410 § 1 k.c. i art. 405 k.c. przez ich błędne zastosowanie, skutkujące przyjęciem, że strona pozwana, korzystając z efektów prac, za które zapłaciła, stała się bezpodstawnie wzbogacona i powinna dodatkowo rozliczyć się z powódkę za spełnione przez nią świadczenie nienależne.

Powódka wniosła o oddalenie apelacji i o zasądzenie od strony pozwanej na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny przyjął za własne ustalenia faktyczne, poczynione przez Sąd Okręgowy i zważył, co następuje:

Apelacja podlegała oddaleniu jako pozbawiona uzasadnionych podstaw.

W pierwszej kolejności rozpoznaniu podlegały zarzuty dotyczące naruszenia przepisów prawa procesowego, gdyż ocena prawidłowości zastosowanych przepisów prawa materialnego może zostać dokonana dopiero po uprzednim stwierdzeniu, że ustalenia faktyczne, stanowiące podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia, zostały poczynione zgodnie z obowiązującą procedurą.

Strona pozwana skoncentrowała się w omawianym zakresie na trzech kwestiach: na przedwczesnym, w jej ocenie, ukończeniu postępowania dowodowego, wyrażającym się w oddaleniu wniosku strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z opinii kolejnego biegłego, na wadliwej ocenie przeprowadzonych w sprawie dowodów oraz na zbędnym odwołaniu się do tzw. „efektu ekologicznego” przy ocenie podstawy faktycznej wykonania wskazywanych przez powódkę robót.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, żaden z wymienionych zarzutów nie zasługiwał na uwzględnienie.

Zarzuty dotyczące oddalenia wniosku strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z opinii kolejnego biegłego były o tyle chybione, że po ogłoszeniu przez Sąd pierwszej instancji na rozprawie w dniu 12.11.2014 r. (k. 421) postanowienia w tym przedmiocie, pełnomocnik strony pozwanej nie zgłosił do protokołu zastrzeżenia, o którym mowa w przepisie art. 162 k.p.c., przez co pozwana utraciła możliwość negowania wymienionego rozstrzygnięcia. Niezależnie od powyższego, należało podkreślić, że przeprowadzone postępowanie dowodowe było kompletne, a w dacie zamykania rozprawy nie istniały niewyjaśnione okoliczności istotne i sporne, które wymagałyby kontynuowania postępowania dowodowego i dopuszczenia dowodu z opinii kolejnego biegłego. Podstawy takiej w szczególności nie rodziło niezadowolenie strony pozwanej z wyników postępowania dowodowego, w tym – z wniosków opinii (głównej i uzupełniającej) biegłego, jednoznacznie potwierdzających zasadność żądania powódki oraz obejmujących obliczenia dla niej korzystne. Strona pozwana przedstawiła szereg zarzutów, dotyczących metodologii pracy biegłego oraz zmierzających do weryfikacji jego obliczeń, jednakże biegły w sposób wyczerpujący się do tych zastrzeżeń odniósł, składając dwie opinie uzupełniające – pisemną oraz ustną. Strona pozwana, konstruując w omawianym zakresie zarzuty apelacji nie wskazywała natomiast na brak logiki czy też spójności wywodu biegłego, lecz poprzestała na konsekwentnym przywoływaniu uprzednio sformułowanych zarzutów, do których biegły w sposób szczegółowy się odniósł, składając obie opinie uzupełniające. Tak sformułowane zarzuty apelacji nie dowodziły zatem wadliwości czy też bezużyteczności opinii biegłego i nie uzasadniały potrzeby czy też celowości dopuszczenia dowodu z opinii innego (kolejnego) biegłego (o co zresztą strona pozwana w apelacji nie wnosiła).

Brak było w szczególności podstaw do kwestionowania przyjętych przez biegłego wyliczeń, opartych na uśrednionych cenach w systemie S.. Po pierwsze, biegły musiał obrać podstawę swych wyliczeń, która poddawałaby się weryfikacji, a sięgnięcie po system powszechnie dostępny należało uznać za optymalne, poddające się weryfikacji rozwiązanie. Po drugie, należało też zauważyć, że na etapie dokonywania ustnych ustaleń, dotyczących zlecenia powódce wykonania spornych obecnie pracy (o czym szerzej w dalszej części rozważań), strony same odwoływały się do cen i stawek przyjmowanych właśnie w tym systemie; takie wartości znalazły się też w przedłożonym przez powódkę i ostatecznie zaakceptowanym przez stronę pozwaną kosztorysie powykonawczym (vide zeznania świadków: K. S. i I. S.). Taka zgodność stron świadczyła o tym, że przyjęte przez biegłego stawki stanowią przyjmowaną w obrocie gospodarczym podstawę obliczeń wartości wykonanych pracy budowlanych.

Niezasadne było też eksponowanie w apelacji wątku tzw. „efektu ekologicznego”. W istocie, powódka nie nawiązywała w uzasadnieniu pozwu ani też w swym przesłuchaniu, do tak określonego celu wykonanych robót, nie wywodziła też, że ciążył na niej obowiązek osiągnięcia tego efektu. Zauważyć jednak należało, że ekologiczny wymiar działań powódki pozostawał w zasadzie wtórny przy ocenie charakteru i zakresu jej prac. Jednak wymagał uwzględnienia przy rekonstrukcji stanu faktycznego z tej przyczyny, że świadkowie, którzy brali udział w ustnych ustaleniach, dotyczących zakresu prac nieobjętych umową z dnia 21.08.2009 r. i koordynowali ich wykonanie (były wójt strony pozwanej – świadek C. D., jego zastępca – świadek K. S. (2), świadek J. F. oraz inspektor nadzoru z ramienia strony pozwanej, świadek I. S. (1)) zgodnie i konsekwentnie odwoływali się do pojęcia efektu ekologicznego. Świadkowie ci wskazywali, że dążenie do osiągnięcia tego celu stanowiło przyczynę podjęcia przez strony decyzji o wykonaniu przez powódkę – poza umową zawartą w trybie przepisów ustawy z dnia 29.01.2004 r. Prawo zamówień publicznych (j.t. Dz. U. z 2013 r., poz. 907) – prac, za które obecnie powódka domagała się zapłaty. Osiągnięcie efektu ekologicznego samo w sobie nie determinowało zatem rozstrzygnięcia i nie przesądzało o zasadności żądań powódki, lecz było istotne przy ocenie zdarzeń, które miały doprowadzić do wykonania przez powódkę prac pozaumownych i zarazem przy ocenie wiarygodności jej twierdzeń o ustnych uzgodnieniach ze stroną pozwaną, dotyczących wykonania prac budowlanych nieobjętych umową z dnia 21.08.2009 r.

Sąd Apelacyjny nie podzielił zarzutu naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c., przy czym zaznaczenia wymagało, że strona pozwana zarzut ten odnosiła nie tylko, jak wynikało z jego literalnego brzmienia, do oceny znaczenia efektu ekologicznego, ale także, na co wskazywało uzasadnienie zarzutów, do kwestii zakresu umowy z dnia 21.08.2009 r., wywodząc, że to na jej podstawie powódka miała obowiązek wykonania spornych obecnie prac, za które, zgodnie z powołaną umowa, otrzymała uzgodnione wynagrodzenie ryczałtowe. Wykazanie przez stronę, że Sąd naruszył przepis art. 233 § 1 k.p.c. oraz że fakt ten mógł mieć istotny wpływ na wynik sprawy, nie może być zastąpione odmienną interpretacją dowodów zebranych w sprawie, chyba że strona jednocześnie wykaże, iż ocena dowodów przyjęta przez Sąd za podstawę rozstrzygnięcia przekracza granice swobodnej oceny dowodów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10.04.2000 r., V CKN 17/00, OSNC 2000/10/189, Biul. SN 2000/6/13, Wokanda 2000/7/10). Oznacza to, że postawienie zarzutu naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. nie może polegać na zaprezentowaniu przez skarżącego stanu faktycznego przyjętego przez niego na podstawie własnej oceny dowodów; skarżący może tylko wykazywać, posługując się wyłącznie argumentami jurydycznymi, że Sąd rażąco naruszył ustanowione w wymienionym przepisie zasady oceny wiarygodności i mocy dowodów i że naruszenie to miało wpływ na wynik sprawy (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14.01.2000 r., I CKN 1169/99, OSNC 2000/7-8/139, Biul. SN 2000/5/11 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 07.01.2005 r., IV CK 387/04, Lex nr 1771263). Wskazać przy tym należało, iż Sąd pierwszej instancji ma obowiązek wyprowadzenia z zebranego w sprawie materiału dowodowego wniosków logicznie prawidłowych. Reguła ta, współokreślająca granice swobodnej oceny dowodów, nie będzie zachowana jedynie wtedy, gdy wnioski wyprowadzone przez Sąd przy ocenie dowodów nie układają się w logiczną całość, zgodną z doświadczeniem życiowym, lecz pozostają ze sobą w sprzeczności, a także, gdy nie istnieje logiczne powiązanie wniosków z zebranym w sprawie materiałem dowodowym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 09.12.2009 r., IV CSK 290/09, Lex nr 560607). W tej sytuacji, oparcie zarzutu naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. jedynie na konsekwentnym podtrzymywaniu wersji o objęciu spornych obecnie robót zakresem przedmiotowym umowy z dnia 21.08.2009 r. nie mogło prowadzić do podważenia dokonanej przez Sąd pierwszej instancji oceny dowodów oraz do zanegowania poczynionych w oparciu o nie ustaleń faktycznych. Podkreślenia bowiem wymagało, że apelująca sformułowała i uzasadniała omawiany zarzut zarówno w oderwaniu od jednoznacznej treści umowy z dnia 21.08.2009 r. (harmonogramu rzeczowo-finansowego), odwołującej się do wykonania prac przez powódkę jedynie w odniesieniu do budynków gminnych, a także z pominięciem konsekwentnie podtrzymywanych i wyjaśnionych wniosków, płynących z opinii biegłego, jak również w opozycji do zeznań świadków: C. D., K. S. (2), J. F. oraz I. S. (1) i A. B., którzy zgodnie wskazywali na to, że zawarciu pisemnej, poprzedzonej zamówieniem publicznym udzielonym w trybie przetargu nieograniczonego, umowy dotyczącej przyłączenia do kanalizacji budynków gminnych, towarzyszyło ustne porozumienie stron, dotyczące wykonania prac w odniesieniu do budynków prywatnych. Świadkowie zgodnie wskazywali też na genezę takich ustaleń, tj. na oczekiwania mieszkańców gminy – właścicieli budynków prywatnych, że ich nieruchomości także, tak jak i komunalne, zostaną skanalizowane, a także na uwarunkowaną kwestiami finansowymi (dotacje na cele ekologiczne) potrzebę osiągnięcia tzw. efektu ekologicznego. Szczególnie istotne w tym względzie były zeznania świadków: C. D. – ówczesnego wójta strony pozwanej oraz jego zastępcy K. S. (2), którzy wprost przyznali, że strona pozwana czyniła z reprezentującym wówczas powódkę A. B. ustalenia co do prac wymienionych w pozwie, traktując je jako nieobjęte umową z dnia 21.08.2009 r. i rodzące prawo do osobnego wynagrodzenia, którego podstawy (analogiczne jako przy kosztorysie zaakceptowanym w przetargu poprzedzającym zawarcie umowy) także zostały przez strony ustalone. Wreszcie, zauważyć należało, że powódka przedłożyła też w dniu 20.07.2010 r. stronie pozwanej kosztorys ofertowy dotyczący kanalizacji w D. i S., wskazując, że prace w nim wskazane mają charakter robót dodatkowych (k. 42 i n.), a w dniu 10.05.2011 r. strona pozwana dokonała bez żadnych zastrzeżeń odbioru spornych obecnie pracy, określając je wprost w protokole odbioru jako roboty dodatkowe (k. 52 i 52v). Tym samym, brak było jakichkolwiek podstaw do uznania, że ocena dowodów w omawianym zakresie i ustalenia faktyczne, dotyczące genezy wykonanych prac, zostały przez Sąd pierwszej instancji dokonane z naruszeniem wskazań doświadczenia życiowego bądź zasad logiki.

Reasumując – Sąd pierwszej instancji ocenił zebrany materiał dowodowy bez naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. i poczynił kompletne, w zakresie niezbędnym dla rozstrzygnięcia, ustalenia faktyczne. Ustalenia te Sąd Apelacyjny zaakceptował w całości i przyjął za własne, czyniąc je podstawą własnego wyroku.

W poprawnie ustalonym stanie faktycznym Sąd pierwszej instancji nie naruszył wskazywanych w apelacji przepisów prawa materialnego.

Strona pozwana wskazywała w pierwszej kolejności na naruszenie przepisu art. 15 ust. 2 w zw. z art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 07.06.2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (j.t. Dz. U. z 2015 r., poz. 139).

Ustawa ta określa zasady i warunki zbiorowego zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi oraz zbiorowego odprowadzania ścieków, w tym zasady działalności przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych, zasady tworzenia warunków do zapewnienia ciągłości dostaw i odpowiedniej jakości wody, niezawodnego odprowadzania i oczyszczania ścieków, wymagania dotyczące jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, a także zasady ochrony interesów odbiorców usług, z uwzględnieniem wymagań ochrony środowiska i optymalizacji kosztów (art. 1 ). W szczególności powoływany przez stronę pozwaną przepis art. 15 ust. 2 ustawy, o której mowa, reguluje rozkład obowiązków między przedsiębiorstwem wodno – kanalizacyjnym a odbiorcą świadczonych przez nie usług, nie miał on zatem zastosowania do oceny spornego między stronami roszczenia.

W ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy prawidłowo uznał, że powódka wywiodła swe roszczenie z przepisu art. 410 § 1 k.c. w zw. z art. 405 k.c., albowiem przez wykonanie przez nią spornych prac strona pozwana uzyskała świadczenie nienależne w rozumieniu przepisu art. 410 § 2 k.c., jako że ustna umowa, w oparciu o którą wykonano prace, była nieważna (art. 139 ust. 2 ustawy z dnia 29.01.2004 r. Prawo zamówień publicznych); ponownie podkreślić należało, że zarówno wnioski opinii biegłego, jak i treść dokumentacji przetargowej (w tym harmonogramu rzeczowo-finansowego) oraz zeznania reprezentujących wówczas gminę świadków: C. D. i K. S. (2) nie pozostawiały wątpliwości co do tego, że prace, za które Sąd pierwszej instancji zasądził na rzecz powódki świadczenie, nie były objęte zakresem przedmiotowym umowy pisemnej z dnia 10.09.2009 r. W tej sytuacji zasadne było przejście na reżim przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Sąd Apelacyjny nie zgodził się przy tym z zarzutami i argumentami strony pozwanej, przeczącej możliwości zastosowania przepisu art. 405 k.c. z uwagi na dokonanie przysporzenia po stronie właścicieli budynków, które zostały przyłączone przez powódkę do sieci kanalizacyjnej. Obowiązek zwrotu świadczenia uzyskanego bez podstawy prawnej spoczywa bowiem na tym podmiocie, na którego rzecz spełnienie nienależne spełniono – w ustalonym stanie faktycznym nastąpiło to na rzecz strony pozwanej, która takiego właśnie świadczenia od powódki oczekiwała ( vide zeznania świadków: C. D. i K. S. (2)), koordynowała jego wykonanie, dokonała odbioru świadczenia oraz akceptacji związanego z wykonaniem prac kosztorysu. Tym samym nieuzasadniony pozostawał wniosek strony pozwanej o tym, że beneficjentem świadczenia była osoba inna niż pozwana Gmina.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd Apelacyjny oddalił apelację jako bezzasadną (art. 385 k.p.c.).

Powódka wygrała w całości postępowanie apelacyjne, zatem należał jej się zwrot poniesionych w nim kosztów od przegrywającej sprawę strony pozwanej (art. 98 § 1 k.p.c. i art. 98 § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 zd. 1 k.p.c.). Zasądzona z tego tytułu kwota 5.400 zł obejmowała wynagrodzenie pełnomocnika powódki, ustalone na podstawie przepisu § 6 pkt 7 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (j.t. Dz. U. z 2013 r., poz. 490).

MR-K