Ustawa z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania

art. 1. więcej Art. 1. 1. Ustawa określa obszary i sposoby przeciwdziałania naruszeniom
zasady równego traktowania ze względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne,
narodowość, religię, wyznanie, światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację
seksualną oraz organy właściwe w tym zakresie.
2. Przepisy ustawy odnoszące się do narodowości stosuje się odpowiednio do
obywatelstwa osób korzystających ze swobodnego przepływu pracowników w zakresie określonym w art. 1–10 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady
(UE) nr 492/2011 z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie swobodnego przepływu
pracowników wewnątrz Unii (Dz. Urz. UE L 141 z 27.05.2011, str. 1).

art. 2. więcej Art. 2. 1. Ustawę stosuje się do osób fizycznych oraz do osób prawnych
i jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa
przyznaje zdolność prawną.
2. Przepisów rozdziału 1 i 2 nie stosuje się do pracowników w zakresie
uregulowanym przepisami ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U.
z 2020 r. poz. 1320).

art. 3. więcej Art. 3. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) dyskryminacji bezpośredniej – rozumie się przez to sytuację, w której osoba
fizyczna ze względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, religię,
wyznanie, światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną jest
traktowana mniej korzystnie niż jest, była lub byłaby traktowana inna osoba
w porównywalnej sytuacji;
2) dyskryminacji pośredniej – rozumie się przez to sytuację, w której dla osoby
fizycznej ze względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, religię,
wyznanie, światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną na
skutek pozornie neutralnego postanowienia, zastosowanego kryterium lub
podjętego działania występują lub mogłyby wystąpić niekorzystne dysproporcje
lub szczególnie niekorzystna dla niej sytuacja, chyba że postanowienie,
kryterium lub działanie jest obiektywnie uzasadnione ze względu na zgodny
z prawem cel, który ma być osiągnięty, a środki służące osiągnięciu tego celu są
właściwe i konieczne;
3) molestowaniu – rozumie się przez to każde niepożądane zachowanie, którego
celem lub skutkiem jest naruszenie godności osoby fizycznej i stworzenie wobec
niej zastraszającej, wrogiej, poniżającej, upokarzającej lub uwłaczającej
atmosfery;
4) molestowaniu seksualnym – rozumie się przez to każde niepożądane zachowanie
o charakterze seksualnym wobec osoby fizycznej lub odnoszące się do płci,
którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności tej osoby, w szczególności
przez stworzenie wobec niej zastraszającej, wrogiej, poniżającej, upokarzającej lub uwłaczającej atmosfery; na zachowanie to mogą się składać fizyczne, werbalne lub pozawerbalne elementy;
5) nierównym traktowaniu – rozumie się przez to traktowanie osób fizycznych
w sposób będący jednym lub kilkoma z następujących zachowań: dyskryminacją
bezpośrednią, dyskryminacją pośrednią, molestowaniem, molestowaniem
seksualnym, a także mniej korzystnym traktowaniem osoby fizycznej
wynikającym z odrzucenia molestowania lub molestowania seksualnego lub
podporządkowania się molestowaniu lub molestowaniu seksualnemu, oraz
zachęcanie do takich zachowań i nakazywanie tych zachowań;
6) zasadzie równego traktowania – rozumie się przez to brak jakichkolwiek
zachowań stanowiących nierówne traktowanie;
7) usługach – rozumie się przez to usługi w rozumieniu art. 57 Traktatu
o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

art. 4. więcej Art. 4. Ustawę stosuje się w zakresie:
1) podejmowania kształcenia zawodowego, w tym dokształcania, doskonalenia,
przekwalifikowania zawodowego oraz praktyk zawodowych;
2) warunków podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej lub
zawodowej, w tym w szczególności w ramach stosunku pracy albo pracy na
podstawie umowy cywilnoprawnej;
3) przystępowania i działania w związkach zawodowych, organizacjach
pracodawców oraz samorządach zawodowych, a także korzystania z uprawnień
przysługujących członkom tych organizacji;
4) dostępu i warunków korzystania z:
a) instrumentów rynku pracy i usług rynku pracy określonych w ustawie z dnia
20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy
(Dz. U. z 2020 r. poz. 1409 i 2023) oferowanych przez instytucje rynku
pracy oraz instrumentów rynku pracy i usług rynku pracy oferowanych
przez inne podmioty działające na rzecz zatrudnienia, rozwoju zasobów
ludzkich i przeciwdziałania bezrobociu,
b) zabezpieczenia społecznego,
c) opieki zdrowotnej,
d) oświaty i szkolnictwa wyższego,
e) usług, w tym usług mieszkaniowych, rzeczy oraz nabywania praw i energii,
jeżeli są one oferowane publicznie.

art. 5. więcej Art. 5. Ustawy nie stosuje się do:
1) sfery życia prywatnego i rodzinnego oraz czynności prawnych pozostających
w związku z tymi sferami;
2) treści zawartych w środkach masowego przekazu oraz ogłoszeniach w zakresie
dostępu i dostarczania towarów i usług, w zakresie dotyczącym odmiennego
traktowania ze względu na płeć;
3) swobody wyboru strony umowy, o ile tylko nie jest oparty na płci, rasie,
pochodzeniu etnicznym lub narodowości;
4) usług edukacyjnych w zakresie dotyczącym odmiennego traktowania ze względu
na płeć;
5) odmiennego traktowania ze względu na płeć w dostępie i warunkach korzystania
z usług, rzeczy oraz nabywania praw lub energii, jeżeli ich zapewnienie
wyłącznie lub głównie dla przedstawicieli jednej płci jest obiektywnie
i racjonalnie uzasadnione celem zgodnym z prawem, a środki służące realizacji
tego celu są właściwe i konieczne;
6) odmiennego traktowania co do możliwości i warunków podejmowania
i wykonywania działalności zawodowej oraz podejmowania, odbywania
i ukończenia nauki w zakresie kształcenia zawodowego, w tym w zakresie
studiów wyższych, jeżeli rodzaj lub warunki wykonywania danej działalności
zawodowej powodują, że przyczyna odmiennego traktowania jest rzeczywistym
i decydującym wymaganiem zawodowym stawianym danej osobie fizycznej,
proporcjonalnym do osiągnięcia zgodnego z prawem celu różnicowania sytuacji
tej osoby;
7) ograniczania przez kościoły i inne związki wyznaniowe, a także organizacje,
których etyka opiera się na religii, wyznaniu lub światopoglądzie, dostępu do
działalności zawodowej oraz jej wykonywania ze względu na religię, wyznanie
lub światopogląd, jeżeli rodzaj lub warunki wykonywania takiej działalności
powodują, że religia, wyznanie lub światopogląd są rzeczywistym i decydującym
wymaganiem zawodowym stawianym danej osobie fizycznej, proporcjonalnym
do osiągnięcia zgodnego z prawem celu różnicowania sytuacji tej osoby; dotyczy
to również wymagania od zatrudnionych osób fizycznych działania w dobrej wierze i lojalności wobec etyki kościoła, innego związku wyznaniowego oraz organizacji, których etyka opiera się na religii, wyznaniu lub światopoglądzie;
8) odmiennego traktowania osób fizycznych ze względu na wiek:
a) gdy jest to obiektywnie i racjonalnie uzasadnione celem zgodnym
z prawem, w szczególności celami kształcenia zawodowego, pod
warunkiem że środki służące realizacji tego celu są właściwe i konieczne,
b) polegającego na ustalaniu dla celów zabezpieczenia społecznego różnych
zasad przyznawania lub nabycia prawa do świadczeń, w tym różnych
kryteriów wieku do obliczania wysokości świadczeń; w przypadku
pracowniczych programów emerytalnych takie odmienne traktowanie jest
dopuszczalne, pod warunkiem że nie stanowi dyskryminacji ze względu na płeć;
9) odmiennego traktowania, ze względu na kryterium obywatelstwa, osób
fizycznych niebędących obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej,
państw członkowskich Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA)
– stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji
Szwajcarskiej ani członkami ich rodzin, w szczególności w zakresie warunków
wjazdu i pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz związanego
ze statusem prawnym.

art. 6. więcej Art. 6. Zakazuje się nierównego traktowania osób fizycznych ze względu na
płeć, rasę, pochodzenie etniczne lub narodowość w zakresie dostępu i warunków
korzystania z zabezpieczenia społecznego, usług, w tym usług mieszkaniowych,
rzeczy oraz nabywania praw lub energii, jeżeli są one oferowane publicznie.

art. 7. więcej Art. 7. Zakazuje się nierównego traktowania osób fizycznych ze względu na
rasę, pochodzenie etniczne lub narodowość w zakresie opieki zdrowotnej oraz oświaty
i szkolnictwa wyższego.

art. 8. więcej Art. 8. 1. Zakazuje się nierównego traktowania osób fizycznych ze względu na
płeć, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, religię, wyznanie, światopogląd,
niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną w zakresie:
1) podejmowania kształcenia zawodowego, w tym dokształcania, doskonalenia,
przekwalifikowania zawodowego oraz praktyk zawodowych;
2) warunków podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej lub
zawodowej, w tym w szczególności w ramach stosunku pracy albo pracy na
podstawie umowy cywilnoprawnej;
3) przystępowania i działania w związkach zawodowych, organizacjach
pracodawców oraz samorządach zawodowych, a także korzystania z uprawnień
przysługujących członkom tych organizacji;
4) dostępu i warunków korzystania z instrumentów rynku pracy i usług rynku pracy
określonych w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia
i instytucjach rynku pracy oferowanych przez instytucje rynku pracy oraz
instrumentów rynku pracy i usług rynku pracy oferowanych przez inne podmioty
działające na rzecz zatrudnienia, rozwoju zasobów ludzkich i przeciwdziałania
bezrobociu.
2. Nie stanowi naruszenia zakazu, o którym mowa w ust. 1, nierówne
traktowanie ze względu na religię, wyznanie, światopogląd, niepełnosprawność, wiek
lub orientację seksualną w zakresie podejmowania środków koniecznych w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa publicznego i porządku, ochrony
zdrowia lub ochrony wolności i praw innych osób oraz zapobiegania działaniom
podlegającym sankcjom karnym, w zakresie określonym w innych przepisach.

art. 9. więcej Art. 9. Zakazuje się zachęcania do nierównego traktowania lub nakazywania
nierównego traktowania określonego w art. 6, art. 7 i art. 8 ust. 1.

art. 10. więcej Art. 10. W zakresie określonym w art. 6, art. 7, art. 8 ust. 1 i art. 9 zakazuje się
nierównego traktowania odpowiednio osób prawnych i jednostek organizacyjnych
niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, jeżeli
naruszenie zasady równego traktowania następuje ze względu na rasę, pochodzenie
etniczne lub narodowość ich członków.

art. 11. więcej Art. 11. Nie stanowi naruszenia zasady równego traktowania podejmowanie
działań służących zapobieganiu nierównemu traktowaniu lub wyrównywaniu
niedogodności związanych z nierównym traktowaniem, u podstaw których leży jedna
lub kilka przyczyn, o których mowa w art. 1.

art. 12. więcej Art. 12. 1. W przypadku naruszeń zasady równego traktowania określonych
w niniejszej ustawie, w stosunku do osoby fizycznej, w tym w związku z ciążą,
urlopem macierzyńskim, urlopem na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopem
ojcowskim, urlopem rodzicielskim lub urlopem wychowawczym, osobom fizycznym
przysługuje roszczenie, o którym mowa w art. 13.
2. W przypadku naruszeń określonych w art. 10, roszczenie, o którym mowa
w art. 13, przysługuje osobom prawnym oraz jednostkom organizacyjnym
niebędącym osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, jeżeli
naruszenie nastąpiło wobec nich.

art. 13. więcej Art. 13. 1. Każdy, wobec kogo zasada równego traktowania została naruszona,
ma prawo do odszkodowania.
2. W sprawach naruszenia zasady równego traktowania stosuje się przepisy
ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740).

art. 14. więcej Art. 14. 1. Do postępowań o naruszenie zasady równego traktowania stosuje się
przepisy ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U.
z 2020 r. poz. 1575 i 1578).
2. Kto zarzuca naruszenie zasady równego traktowania, uprawdopodobnia fakt
jej naruszenia.
3. W przypadku uprawdopodobnienia naruszenia zasady równego traktowania
ten, któremu zarzucono naruszenie tej zasady, jest obowiązany wykazać, że nie
dopuścił się jej naruszenia.

art. 15. więcej Art. 15. Termin przedawnienia roszczeń z tytułu naruszenia zasady równego
traktowania wynosi 3 lata od dnia powzięcia przez poszkodowanego wiadomości
o naruszeniu zasady równego traktowania, nie dłużej jednak niż 5 lat od zaistnienia
zdarzenia stanowiącego naruszenie tej zasady.

art. 16. więcej Art. 16. Dochodzenie roszczeń na podstawie niniejszej ustawy nie pozbawia
prawa do dochodzenia roszczeń na podstawie przepisów innych ustaw.

art. 17. więcej Art. 17. 1.Skorzystanie z uprawnień przysługujących z tytułu naruszenia zasady
równego traktowania nie może być podstawą niekorzystnego traktowania, a także nie
może powodować jakichkolwiek negatywnych konsekwencji wobec tego, kto z nich
skorzystał.
2. Przepis ust. 1 stosuje się również do tego, kto udzielił w jakiejkolwiek formie
wsparcia korzystającemu z uprawnień przysługujących z tytułu naruszenia zasady
równego traktowania.
3. Do przypadków, o których mowa w ust. 1 i 2, mają zastosowanie przepisy
art. 13–15.

art. 18. więcej Art. 18. Wykonywanie zadań dotyczących realizacji zasady równego
traktowania powierza się Rzecznikowi Praw Obywatelskich oraz Pełnomocnikowi
Rządu do Spraw Równego Traktowania.

art. 19. więcej Art. 19. Rzecznik Praw Obywatelskich wykonuje zadania dotyczące realizacji
zasady równego traktowania na zasadach i w trybie określonym w odrębnych
przepisach.

art. 20. więcej Art. 20. 1. Pełnomocnika Rządu do Spraw Równego Traktowania, zwanego
dalej „Pełnomocnikiem”, powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów.
2. Pełnomocnik podlega Prezesowi Rady Ministrów.
3. Pełnomocnikiem jest sekretarz stanu w urzędzie obsługującym ministra
właściwego do spraw rodziny.
4. Obsługę merytoryczną, organizacyjno-prawną, techniczną i kancelaryjno-
-biurową Pełnomocnika zapewnia urząd obsługujący ministra właściwego do spraw rodziny.

art. 21. więcej Art. 21. 1. Do zadań Pełnomocnika należy realizowanie polityki rządu
w zakresie zasady równego traktowania, w tym przeciwdziałania dyskryminacji,
w szczególności ze względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, religię,
wyznanie, światopogląd, wiek, niepełnosprawność oraz orientację seksualną.
2. Do zadań Pełnomocnika należy w szczególności:
1) opracowywanie i opiniowanie projektów aktów prawnych w zakresie zasady
równego traktowania;
2) przeprowadzanie analiz i ocen rozwiązań prawnych pod kątem respektowania
zasady równego traktowania, a także występowanie do właściwych organów z wnioskami o wydanie lub zmianę aktów prawnych w zakresie spraw należących do Pełnomocnika;
3) podejmowanie działań zmierzających do eliminacji lub ograniczenia skutków
powstałych w wyniku naruszenia zasady równego traktowania;
4) dokonywanie analiz i ocen sytuacji prawnej i społecznej w zakresie, o którym
mowa w ust. 1, oraz inicjowanie, realizowanie, koordynowanie lub
monitorowanie działań zmierzających do zapewnienia równego traktowania,
a także do ochrony przed dyskryminacją;
5) monitorowanie sytuacji w zakresie przestrzegania zasady równego traktowania;
6) promowanie, upowszechnianie i propagowanie problematyki równego traktowania;
7) współpraca z krajowymi organizacjami społecznymi, w tym ze związkami
zawodowymi i organizacjami pracodawców.
3. Do zadań Pełnomocnika należy także:
1) współpraca w sprawach związanych z równym traktowaniem oraz
przeciwdziałaniem dyskryminacji z innymi państwami, organizacjami oraz
instytucjami międzynarodowymi i zagranicznymi,
2) współpraca w przygotowywaniu sprawozdań i raportów z realizacji wiążących
Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych dotyczących zasady równego
traktowania oraz przeciwdziałania dyskryminacji,
3) przedstawianie opinii w sprawie możliwości przystąpienia przez Rzeczpospolitą
Polską do umów międzynarodowych dotyczących zasady równego traktowania
oraz przeciwdziałania dyskryminacji
– w porozumieniu z właściwymi ministrami.
4. Pełnomocnik może wnosić, za zgodą Prezesa Rady Ministrów, opracowane
przez siebie projekty dokumentów rządowych, wynikające z zakresu jego działania,
w tym programy na rzecz zasady równego traktowania oraz przeciwdziałania
dyskryminacji, do rozpatrzenia przez Radę Ministrów.
5. Pełnomocnik może inicjować, realizować, koordynować lub monitorować
programy na rzecz zasady równego traktowania oraz przeciwdziałania naruszeniom
zasady równego traktowania, we współpracy z właściwymi ministrami.
6. Pełnomocnik może przystępować do programów lub projektów
współfinansowanych ze środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 869, z późn. zm.),
dotyczących równego traktowania oraz przeciwdziałania dyskryminacji, a także
realizować te programy lub projekty.
7. Zadania związane z przeciwdziałaniem dyskryminacji ze względu na
niepełnosprawność Pełnomocnik wykonuje we współpracy z Pełnomocnikiem Rządu
do Spraw Osób Niepełnosprawnych.

art. 22. więcej Art. 22. Pełnomocnik opracowuje i przedkłada Radzie Ministrów Krajowy
Program Działań na rzecz Równego Traktowania, określający cele i priorytety działań
na rzecz równego traktowania, w szczególności w zakresie:
1) podnoszenia świadomości społecznej w zakresie równego traktowania, w tym na
temat przyczyn i skutków naruszenia zasady równego traktowania;
2) przeciwdziałania naruszeniom zasady równego traktowania;
3) współpracy z partnerami społecznymi, organizacjami pozarządowymi i innymi
podmiotami w zakresie równego traktowania.

art. 23. więcej Art. 23. Pełnomocnik opracowuje i przedkłada Radzie Ministrów, w terminie do
dnia 31 marca każdego roku, sprawozdanie za poprzedni rok kalendarzowy,
zawierające:
1) informację o prowadzonej działalności w zakresie równego traktowania oraz jej
wynikach;
2) wnioski oraz rekomendacje dotyczące działań, które należy podjąć w celu
zapewnienia przestrzegania zasady równego traktowania;
3) raport z realizacji Krajowego Programu Działań na rzecz Równego Traktowania,
o którym mowa w art. 22.

art. 24. więcej Art. 24. W ustawie z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego
(Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany:
1) po art. 145a dodaje się art. 145b w brzmieniu:
„Art. 145b. § 1. Można żądać wznowienia postępowania również w przypadku,
gdy zostało wydane orzeczenie sądu stwierdzające naruszenie zasady równego traktowania, zgodnie z ustawą z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania (Dz. U. Nr 254, poz. 1700), jeżeli naruszenie tej zasady miało wpływ na rozstrzygnięcie sprawy zakończonej decyzją ostateczną.
§ 2. W sytuacji określonej w § 1 skargę o wznowienie wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu.”;
2) w art. 146 § 1 otrzymuje brzmienie:
„§ 1. Uchylenie decyzji z przyczyn określonych w art. 145 § 1 pkt 1 i 2 nie może nastąpić, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło dziesięć lat, zaś z przyczyn określonych w art. 145 § 1 pkt 3–8 oraz w art. 145a i art. 145b, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło pięć lat.”;
3) art. 147 otrzymuje brzmienie:
„Art. 147. Wznowienie postępowania następuje z urzędu lub na żądanie strony. Wznowienie postępowania z przyczyny określonej w art. 145 § 1 pkt 4 oraz w art. 145a i art. 145b następuje tylko na żądanie strony.”;
4) w art. 151 § 1 otrzymuje brzmienie:
„§ 1. Organ administracji publicznej, o którym mowa w art. 150, po przeprowadzeniu postępowania określonego w art. 149 § 2 wydaje decyzję, w której:
1) odmawia uchylenia decyzji dotychczasowej, gdy stwierdzi brak podstaw do jej uchylenia na podstawie art. 145 § 1, art. 145a lub art. 145b, albo
2) uchyla decyzję dotychczasową, gdy stwierdzi istnienie podstaw do jej uchylenia na podstawie art. 145 § 1, art. 145a lub art. 145b, i wydaje nową decyzję rozstrzygającą o istocie sprawy.”.

art. 25. więcej Art. 25. W ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. 1998 r. Nr 21, poz. 94,
z późn. zm.) w art. 183b § 4 otrzymuje brzmienie:
„§ 4. Nie stanowi naruszenia zasady równego traktowania ograniczanie przez kościoły i inne związki wyznaniowe, a także organizacje, których etyka opiera się na religii, wyznaniu lub światopoglądzie, dostępu do zatrudnienia,
ze względu na religię, wyznanie lub światopogląd jeżeli rodzaj lub charakter wykonywania działalności przez kościoły i inne związki wyznaniowe, a także organizacje powoduje, że religia, wyznanie lub światopogląd są rzeczywistym i decydującym wymaganiem zawodowym stawianym pracownikowi, proporcjonalnym do osiągnięcia zgodnego z prawem celu zróżnicowania sytuacji tej osoby; dotyczy to również wymagania od zatrudnionych działania w dobrej wierze i lojalności wobec etyki kościoła, innego związku
wyznaniowego oraz organizacji, których etyka opiera się na religii, wyznaniu lub światopoglądzie.”.

art. 26. więcej Art. 26. W ustawie z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz. U. z 2001 r.
Nr 14, poz. 147, z późn. zm.10)) wprowadza się następujące zmiany:
1) do tytułu dodaje się odnośnik nr 1 w brzmieniu:
„1) Niniejsza ustawa dokonuje w zakresie swojej regulacji wdrożenia następujących dyrektyw Wspólnot Europejskich:
1) dyrektywy Rady 2000/43/WE z dnia 29 czerwca 2000 r. wprowadzającej w życie zasadę równego traktowania osób bez względu na pochodzenie rasowe lub etniczne (Dz. Urz. WE L 180 z 19.07.2000, str. 22;
Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 20, t. 1, str. 23);
2) dyrektywy Rady 2004/113/WE z dnia 13 grudnia 2004 r. wprowadzającej w życie zasadę równego traktowania mężczyzn i kobiet w zakresie dostępu do towarów i usług oraz dostarczania towarów i usług (Dz.
Urz. UE L 373 z 21.12.2004, str. 37);
3) dyrektywy 2006/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie wprowadzenia w życie zasady równości szans oraz równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia
i pracy (wersja przeredagowana) (Dz. Urz. UE L 204 z 26.07.2006, str. 23).”;
2) w art. 1 ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. Rzecznik Praw Obywatelskich, zwany dalej „Rzecznikiem”, stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz w innych aktach normatywnych, w tym również na straży realizacji zasady równego traktowania.”;
3) art. 8 otrzymuje brzmienie:
„Art. 8. Rzecznik podejmuje czynności przewidziane w ustawie, jeżeli poweźmie wiadomość wskazującą na naruszenie wolności i praw człowieka i obywatela, w tym zasady równego traktowania.”;
4) w art. 11 dotychczasową treść oznacza się jako ust. 1 i dodaje ust. 2 w brzmieniu:
„2. W zakresie realizacji zasady równego traktowania między podmiotami prywatnymi Rzecznik może podjąć działania, o których mowa w ust. 1 pkt 2.”;
5) art. 17a otrzymuje brzmienie:
„Art. 17a. Rzecznik współdziała ze stowarzyszeniami, ruchami obywatelskimi, innymi dobrowolnymi zrzeszeniami i fundacjami oraz z zagranicznymi i międzynarodowymi organami i organizacjami na
rzecz ochrony wolności i praw człowieka i obywatela, także w zakresie równego traktowania.”;
6) po art. 17a dodaje się art. 17b w brzmieniu:
„Art. 17b. Do zakresu działania Rzecznika, dotyczącego realizacji zasady równego traktowania, należy również:
1) analizowanie, monitorowanie i wspieranie równego traktowania wszystkich osób,
2) prowadzenie niezależnych badań dotyczących dyskryminacji,
3) opracowywanie i wydawanie niezależnych sprawozdań i wydawanie zaleceń odnośnie do problemów związanych z dyskryminacją.”;
7) art. 18 otrzymuje brzmienie:
„Art. 18. Przepisy ustawy dotyczące ochrony wolności i praw człowieka i obywatela stosuje się również odpowiednio do:
1) osób niebędących obywatelami polskimi, znajdujących się
pod władzą Rzeczypospolitej Polskiej – w zakresie przysługujących im wolności i praw,
2) osób prawnych i jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną – w zakresie określonym w przepisach ustawy z dnia
3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania (Dz. U. Nr 254, poz. 1700).”;
8) w art. 19 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Rzecznik corocznie informuje Sejm i Senat o swojej działalności oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela, w tym przekazuje:
1) informację o prowadzonej działalności w obszarze równego traktowania oraz jej wynikach,
2) informację o przestrzeganiu zasady równego traktowania w Rzeczypospolitej Polskiej, przygotowaną w szczególności na podstawie badań, o których mowa w art. 17b pkt 2,
3) wnioski oraz rekomendacje dotyczące działań, które należy podjąć w celu zapewnienia przestrzegania zasady równego traktowania.”.

art. 27. więcej Art. 27. W ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 214, poz. 1407, Nr 217, poz. 1427, Nr 226, poz. 1475 i Nr 238, poz. 1578) po art. 23 dodaje się art. 23a w brzmieniu:
„Art. 23a. 1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić niezbędne racjonalne usprawnienia dla osoby niepełnosprawnej pozostającej z nim w stosunku pracy, uczestniczącej w procesie rekrutacji lub odbywającej szkolenie, staż, przygotowanie zawodowe albo praktyki zawodowe lub absolwenckie. Niezbędne racjonalne usprawnienia polegają na przeprowadzeniu koniecznych w konkretnej sytuacji zmian lub dostosowań do
szczególnych, zgłoszonych pracodawcy potrzeb wynikających z niepełnosprawności danej osoby, o ile przeprowadzenie takich zmian lub dostosowań nie skutkowałoby nałożeniem na pracodawcę nieproporcjonalnie wysokich obciążeń, z zastrzeżeniem ust. 2.
2. Obciążenia, o których mowa w ust. 1, nie są nieproporcjonalne, jeżeli są w wystarczającym stopniu rekompensowane ze środków publicznych.
3. Niedokonanie niezbędnych racjonalnych usprawnień, o których mowa
w ust. 1, uważa się za naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu w rozumieniu przepisów art. 183a § 2–5 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy.”.

art. 28. więcej Art. 28. W ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.
U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, z późn. zm.) w art. 2a ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Ustawa stoi na gruncie równego traktowania wszystkich ubezpieczonych bez
względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, stan cywilny oraz stan rodzinny.”.

art. 29. więcej Art. 29. W ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy
(Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany:
1) do odnośnika nr 1 do tytułu ustawy dodaje się tiret piąte, szóste i siódme w brzmieniu:
„ – dyrektywy Rady 2000/43/WE z dnia 29 czerwca 2000 r. wprowadzającej w życie
zasadę równego traktowania osób bez względu na pochodzenie rasowe lub etniczne
(Dz. Urz. WE L 180 z 19.07.2000, str. 22; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 20, t. 1, str. 23),
– dyrektywy Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającej ogólne
warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy (Dz. Urz. WE L 303 z 02.12.2000, str. 16; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 5, t. 4, str. 79),
– dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/54/WE z dnia 5 lipca 2006 r. w
sprawie wprowadzenia w życie zasady równości szans oraz równego traktowania
kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia i pracy (wersja przeredagowana)
(Dz. Urz. UE L 204 z 26.07.2006, str. 23).”;
2) po art. 2 dodaje się art. 2a i art. 2b w brzmieniu:
„Art. 2a. Przepisy ustawy chronią przestrzeganie zasady równego traktowania w dostępie i korzystaniu z usług rynku pracy oraz instrumentów rynku pracy bez względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne,
narodowość, religię, wyznanie, światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną.
Art. 2b. Do postępowań o naruszenie zasady równego traktowania stosuje się przepisy ustawy z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania (Dz. U. Nr 254,
poz. 1700).”.

art. 30. więcej Art. 30. W ustawie z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych (Dz. U. Nr 228,
poz. 1507) art. 2 otrzymuje brzmienie:
„Art. 2. W zakresie ustalania wysokości emerytur kapitałowych ustawa stoi na gruncie równego traktowania wszystkich ubezpieczonych bez względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, stan
zdrowia, stan cywilny oraz stan rodzinny.”.

art. 31. więcej Art. 31. Pełnomocnik Rządu do Spraw Równego Traktowania ustanowiony
i powołany na podstawie art. 10 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (Dz. U. z 2003 r. poz. 199, z późn. zm.) staje się Pełnomocnikiem Rządu do Spraw Równego Traktowania w rozumieniu niniejszej ustawy.

art. 32. więcej Art. 32. Pierwsze sprawozdanie, o którym mowa w art. 23, Pełnomocnik Rządu
do Spraw Równego Traktowania przedkłada Radzie Ministrów do dnia 31 marca
2012 r., przy czym pierwszy raport z realizacji Krajowego Programu Działań na rzecz
Równego Traktowania – do dnia 31 marca 2013 r.

art. 33. więcej Art. 33. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2011 r.