Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej

art. 1. więcej Art. 1. Kościół Katolicki, zwany dalej „Kościołem”, działa
w Rzeczypospolitej Polskiej we wszystkich swoich obrządkach.

art. 2. więcej Art. 2. Kościół rządzi się w swych sprawach własnym prawem, swobodnie
wykonuje władzę duchowną i jurysdykcyjną oraz zarządza swoimi sprawami.

art. 3. więcej Art. 3. 1. Ustawa niniejsza określa zasady stosunku Państwa do Kościoła,
w tym jego sytuację prawną i majątkową.
2. W sprawach odnoszących się do Kościoła, nieuregulowanych niniejszą
ustawą, stosuje się powszechnie obowiązujące przepisy prawa, o ile nie są
sprzeczne z wynikającymi z niej zasadami.

art. 4. więcej Art. 4. 1. Komisja Wspólna przedstawicieli Rządu Polskiej Rzeczypospolitej
Ludowej i Konferencji Episkopatu Polski, składająca się z ich upoważnionych
przedstawicieli, w uzgodnionej liczbie na zasadzie parytetu, zwana dalej „Komisją
Wspólną”, rozpatruje problemy związane z rozwojem stosunków między
Państwem i Kościołem oraz sprawy interpretacji niniejszej ustawy i jej
wykonywania.
2. Przepis ust. 1 nie narusza właściwości organów państwowych ani organów
Kościoła, jak również kompetencji Stolicy Apostolskiej.

art. 5. więcej Art. 5. 1. W skład struktury organizacyjnej Kościoła wchodzą osoby prawne
wymienione w art. 6–10.
2. Ilekroć w ustawie jest mowa o władzy kościelnej, rozumie się przez to
organ właściwej kościelnej osoby prawnej.

art. 6. więcej Art. 6. 1. Osobą prawną Kościoła o zasięgu ogólnopolskim jest Konferencja
Episkopatu Polski.
2. Organami Konferencji Episkopatu Polski są:
1) Prezydium Konferencji Episkopatu Polski;
2) Rada Główna Konferencji Episkopatu Polski;
3) Sekretariat Konferencji Episkopatu Polski.
3. W sprawach majątkowych Konferencję Episkopatu Polski reprezentuje jej
Prezydium. Do składania oświadczeń woli jest uprawniony każdy z jego członków.

art. 7. więcej Art. 7. 1. Osobami prawnymi są następujące terytorialne jednostki
organizacyjne Kościoła:
1) metropolie;
2) archidiecezje;
3) diecezje;
4) administratury apostolskie;
5) parafie.
2. Osobami prawnymi są również:
1) kościoły rektoralne (rektoraty);
2) Caritas Polska;
3) Caritas diecezji;
4) Papieskie Dzieła Misyjne.
3. Organami osób prawnych wymienionych w ust. 1 i 2 są:
1) dla metropolii gnieźnieńskiej – metropolita gnieźnieński, Prymas Polski, dla
innych metropolii – metropolita;
2) dla archidiecezji – arcybiskup archidiecezjalny lub administrator
archidiecezji;
3) dla diecezji – biskup diecezjalny lub administrator diecezji;
4) dla administratury apostolskiej – administrator apostolski;
5) dla parafii – proboszcz lub administrator parafii;
6) dla kościoła rektoralnego – rektor;
7) dla Caritas Polskiej – dyrektor;
8) dla Caritas diecezji – dyrektor;
9) dla Papieskich Dzieł Misyjnych – dyrektor krajowy.
4. Ilekroć w ustawie używa się określenia „biskup diecezjalny”, rozumie się
przez to organy osób prawnych wymienione w ust. 3 pkt 2–4.

art. 8. więcej Art. 8. 1. Osobami prawnymi są następujące personalne jednostki
organizacyjne Kościoła:
1) Ordynariat Polowy;
2) kapituły;
3) parafie personalne;
4) Konferencja Wyższych Przełożonych Zakonnych Męskich;
5) Konferencja Wyższych Przełożonych Zakonnych Żeńskich;
6) instytuty życia konsekrowanego (instytuty zakonne i instytuty świeckie) oraz
stowarzyszenia życia apostolskiego; te instytuty i stowarzyszenia zwane są
dalej „zakonami”;
7) prowincje zakonów;
8) opactwa, klasztory niezależne, domy zakonne;
9) wyższe i niższe seminaria duchowne diecezjalne;
10) wyższe i niższe seminaria duchowne zakonne, jeżeli, w myśl przepisów
danego zakonu, mają charakter samoistny.
2. Organami osób prawnych wymienionych w ust. 1 są:
1) dla Ordynariatu Polowego – ordynariusz polowy;
2) dla kapituły – prepozyt albo dziekan;
3) dla parafii personalnej – proboszcz lub administrator parafii;
4) dla Konferencji Wyższych Przełożonych Zakonnych – przewodniczący
(przewodnicząca) Konsulty Wyższych Przełożonych Zakonnych;
5) dla zakonów – wyższy przełożony (przełożona);
6) dla prowincji zakonnej – przełożony (przełożona) prowincji;
7) dla opactwa – opat (przełożona);
8) dla klasztoru niezależnego i domu zakonnego – przełożony (przełożona);
9) dla wyższego seminarium duchownego – rektor;
10) dla niższego seminarium duchownego – dyrektor.
3. Organy osób prawnych zakonnych mogą używać innych nazw, stosownie
do tradycji danej osoby prawnej.

art. 9. więcej Art. 9. 1. Osobami prawnymi są:
1) Katolicki Uniwersytet Lubelski;
2) Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie;
3) Papieski Wydział Teologiczny w Poznaniu;
4) Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu;
5) Papieski Wydział Teologiczny w Warszawie oraz jego dwie sekcje: św. Jana
Chrzciciela i św. Andrzeja Boboli „Bobolanum”;
6) Wydział Filozoficzny Towarzystwa Jezusowego w Krakowie;
7) kościelne instytuty naukowe i dydaktyczno-naukowe kanonicznie erygowane.
2. (uchylony)

art. 10. więcej Art. 10. Inne jednostki organizacyjne Kościoła mogą uzyskać osobowość
prawną w drodze rozporządzenia Ministra–Kierownika Urzędu do Spraw Wyznań.

art. 11. więcej Art. 11. Kościelna osoba prawna nie odpowiada za zobowiązania innej
kościelnej osoby prawnej.

art. 12. więcej Art. 12. Kościelne wydawnictwa, zakłady wytwórcze, usługowe i handlowe,
zakłady charytatywno-opiekuńcze, szkoły i inne placówki oświatowo-
-wychowawcze, nieposiadające osobowości prawnej, działają w ramach
kościelnych osób prawnych, które je powołały.

art. 13. więcej Art. 13. 1. Kościelne jednostki organizacyjne, o których mowa w art. 7 i 8
oraz art. 9 ust. 1 pkt 7, nabywają osobowość prawną z chwilą powiadomienia
właściwego organu administracji państwowej o ich utworzeniu przez władzę
kościelną, jeżeli ratyfikowane umowy nie stanowią inaczej.
2. Jeżeli przepis prawa lub ratyfikowane umowy nie stanowią inaczej,
właściwym organem administracji państwowej jest:
1) odnośnie do osób prawnych wymienionych w art. 7 ust. 1 pkt 1–4, art. 7 ust.
2 pkt 2 i 3, art. 8 ust. 1 pkt 1, 6 i 7 oraz art. 9 ust. 1 pkt 7 – minister właściwy
do spraw wyznań religijnych;
2) w pozostałych przypadkach – wojewoda.
3. Powiadomienie powinno zawierać:
1) nazwę kościelnej osoby prawnej;
2) jej siedzibę;
3) określenie granic terenu jej działania – w odniesieniu do osób o zasięgu
terytorialnym.
4. Właściwa władza kościelna powiadamia niezwłocznie organ administracji
państwowej wymieniony w ust. 2 o:
1) zmianach dotyczących nazwy i siedziby kościelnej osoby prawnej oraz
o zmianie jej granic;
2) połączeniu, podziale i zniesieniu kościelnej osoby prawnej.
5. Odpis powiadomienia, o którym mowa w ust. 3 i 4, z umieszczonym na nim
potwierdzeniem odbioru, jest dowodem uzyskania osobowości prawnej.
6. Utworzenie jednostki organizacyjnej zakonu, który istnieje za granicą,
a dotąd nie działał w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, wymaga konsultacji
między Sekretariatem Konferencji Episkopatu Polski a ministrem właściwym do
spraw wyznań religijnych.

art. 14. więcej Art. 14. O powołaniu i odwołaniu osoby sprawującej funkcje organu osoby
prawnej władza kościelna powiadamia właściwy organ administracji państwowej,
jeżeli ratyfikowane umowy nie stanowią inaczej. Powiadomienie obejmuje imię
i nazwisko, obywatelstwo oraz miejsce zamieszkania danej osoby.

art. 15. więcej Art. 15. 1. Organizowanie kultu publicznego i jego sprawowanie podlega
władzy kościelnej.
2. Publiczne sprawowanie kultu nie wymaga zawiadomienia, jeżeli odbywa się:
1) w kościołach, kaplicach, budynkach kościelnych i na gruntach kościelnych
oraz w innych pomieszczeniach służących katechizacji lub organizacjom
kościelnym;
2) w innych miejscach, z wyłączeniem dróg i placów publicznych oraz
pomieszczeń użyteczności publicznej; publiczne sprawowanie kultu na
drogach, placach publicznych oraz w pomieszczeniach użyteczności
publicznej podlega uzgodnieniu z właściwym organem sprawującym zarząd
lub upoważnionym do dysponowania nimi.
3. Religijne uroczystości pogrzebowe i nabożeństwa za zmarłych mogą być
sprawowane na cmentarzach komunalnych przy zachowaniu obowiązujących
przepisów porządkowych.

Art. 15a. 1. Małżeństwo zawarte w formie przewidzianej przez prawo
kanoniczne wywiera takie skutki, jak małżeństwo zawarte przed kierownikiem
urzędu stanu cywilnego, jeżeli spełnione zostały wymagania określone w Kodeksie
rodzinnym i opiekuńczym.
2. Osobę duchowną, przed którą składa się oświadczenia o zawarciu
małżeństwa, określa prawo kanoniczne.

art. 16. więcej Art. 16. 1. Organizowanie procesji, pielgrzymek lub innych imprez
o charakterze religijnym na drogach publicznych wymaga uzgodnienia, w zakresie
bezpieczeństwa ruchu drogowego, z właściwymi organami administracji rządowej
lub samorządowej.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się w przypadkach konduktów pogrzebowych
odbywających się stosownie do miejscowego zwyczaju.

art. 17. więcej Art. 17. 1. Niedziele i następujące święta katolickie, zwane dalej „świętami”,
są dniami wolnymi od pracy:
1) 1 stycznia – uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi (dzień Nowego Roku);
1a) 6 stycznia – Święto Trzech Króli;
2) drugi dzień Wielkiej Nocy;
3) dzień Bożego Ciała;
4) 15 sierpnia – uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny;
5) 1 listopada – dzień Wszystkich Świętych;
6) 25 grudnia – pierwszy dzień Bożego Narodzenia;
7) 26 grudnia – drugi dzień Bożego Narodzenia.
2. Zmiana uregulowań, o których mowa w ust. 1, wymaga uprzedniego
uzgodnienia między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Konferencją Episkopatu Polski.

art. 18. więcej Art. 18. 1. Państwo uznaje prawo Kościoła do nauczania religii oraz
religijnego wychowania dzieci i młodzieży, zgodnie z wyborem dokonanym przez
rodziców lub prawnych opiekunów.
2. Dzieci i młodzież szkolna, młodzież pracująca i osoby dorosłe korzystają
z nauczania religii – zgodnie z programem ustalonym przez władzę kościelną.
3. Nauczanie religii, jako wewnętrzna sprawa Kościoła, jest organizowane
przez parafie i domy zakonne pod zwierzchnictwem biskupa diecezjalnego.

art. 19. więcej Art. 19. 1. Nauczanie religii dzieci i młodzieży odbywa się w punktach
katechetycznych organizowanych w kościołach, kaplicach i budynkach
kościelnych, a także w innych pomieszczeniach udostępnionych na ten cel przez
osobę uprawnioną do dysponowania pomieszczeniem.
2. Nauczanie religii uczniów szkół publicznych może odbywać się również
w szkołach na zasadach określonych w odrębnej ustawie.

art. 20. więcej Art. 20. 1. Kościelne osoby prawne mają prawo zakładać i prowadzić szkoły
oraz inne placówki oświatowo-wychowawcze i opiekuńczo-wychowawcze na
zasadach organizacyjnych i programowych określonych przez odpowiednie
ustawy. Mają one charakter katolicki i podlegają władzy kościelnej.
2. (uchylony)
3. Diecezje i zakony mają prawo zakładać i prowadzić niższe seminaria
duchowne. W zakresie realizacji programu szkół ogólnokształcących i uzyskiwania
świadectw dojrzałości podlegają one nadzorowi Ministra Edukacji Narodowej.

art. 21. więcej Art. 21. 1. Do nauczycieli i wychowawców zatrudnionych w szkołach,
przedszkolach, placówkach i innych jednostkach organizacyjnych wchodzących
w skład systemu oświaty, prowadzonych przez kościelne osoby prawne, stosuje się prawa i obowiązki ustalone dla nauczycieli i wychowawców zatrudnionych odpowiednio w publicznych lub niepublicznych szkołach, przedszkolach, placówkach i innych jednostkach organizacyjnych wchodzących w skład systemu
oświaty, prowadzonych przez podmioty niebędące jednostkami samorządu
terytorialnego.
2. (uchylony)
3. Pracownikom szkół, przedszkoli, placówek i innych jednostek
organizacyjnych wchodzących w skład systemu oświaty, prowadzonych przez
kościelne osoby prawne, niebędącym nauczycielami lub wychowawcami,
przysługują uprawnienia i świadczenia przewidziane dla tej kategorii pracowników
zatrudnionych odpowiednio w publicznych lub niepublicznych szkołach,
przedszkolach, placówkach i innych jednostkach organizacyjnych wchodzących
w skład systemu oświaty, prowadzonych przez podmioty niebędące jednostkami
samorządu terytorialnego.

art. 22. więcej Art. 22. 1. Uczącym się w szkołach, o których mowa w art. 20 ust. 1 i 3,
przysługują świadczenia społecznej służby zdrowia i ulgi w opłatach za przejazdy
publicznymi środkami lokomocji na równi z uczniami szkół państwowych.
2. Rodzicom lub opiekunom prawnym uczniów szkół kościelnych,
wymienionych w art. 20 ust. 1 i 3, przysługuje prawo do zasiłków rodzinnych.
3. Uczącym się w szkołach kościelnych mogą być przyznawane, przez
kościelne osoby prawne, stypendia lub inne świadczenia socjalne.

art. 23. więcej Art. 23. 1. Konferencji Episkopatu Polski, diecezjom i zakonom przysługuje
prawo zakładania i prowadzenia wyższych seminariów duchownych, a w trybie
określonym w ust. 2 i 3 – innych wyższych uczelni.
2. Status wyższych uczelni papieskich oraz tryb i zakres uznawania przez
Państwo kościelnych stopni i tytułów naukowych regulują umowy między Rządem
Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Konferencją Episkopatu Polski.
3. Tworzenie szkół wyższych o zakresie nauczania szerszym niż określony
w ust. 1 i 2 następuje w drodze ustawy na wniosek Konferencji Episkopatu Polski,
z zastrzeżeniem ust. 3a.
3a. Kościelne osoby prawne mają prawo zakładać i prowadzić wyższe szkoły
zawodowe na zasadach określonych w ustawie o wyższych szkołach zawodowych.
4. Do wykładowców, wychowawców, pracowników oraz uczących się
w szkołach wymienionych w ust. 1, 3 i 3a stosuje się przepisy art. 21 i 22.
5. Władzy kościelnej przysługuje także prawo erygowania kościelnych
instytutów naukowych i naukowo-dydaktycznych. Nie korzystają one z uprawnień
przewidzianych w ust. 1–4.

art. 24. więcej Art. 24. Osoby duchowne i członkowie zakonów mają prawo kształcenia się
w szkołach państwowych wszystkich stopni i rodzajów. Podlegają oni
obowiązującym przepisom, zachowując jednak prawo do noszenia stroju
duchownego.

art. 25. więcej Art. 25. 1. Wszystkim osobom pełniącym służbę wojskową, a także ich
rodzinom, zapewnia się swobodę spełniania lub niespełniania, zależnie od ich woli,
praktyk religijnych.
2. Żołnierzom w czynnej służbie wojskowej zapewnia się możliwość
uczestniczenia – poza terenem jednostek wojskowych – we Mszy św. w niedziele
i święta oraz w innych zwyczajowych praktykach religijnych organizowanych
w kościołach garnizonowych lub niegarnizonowych, jeśli nie koliduje to
z ważnymi obowiązkami służbowymi.
3. Kapelani wojskowi troszczą się o realizację zasad zawartych w ust. 1 i 2,
w szczególności przez indywidualny kontakt z dowódcami jednostek wojskowych
oraz z żołnierzami.
4. Kapelani wojskowi mają pełną swobodę stałego kontaktowania się
z żołnierzami na terenie jednostek wojskowych, w terminach uzgodnionych
z dowódcami tych jednostek.

art. 26. więcej Art. 26. 1. Do kapelanów wojskowych mają zastosowanie przepisy o służbie
wojskowej żołnierzy zawodowych. Kapelani stanowią wyodrębniony korpus
osobowy żołnierzy zawodowych.
2. Kapelani wojskowi podlegają w zakresie służby wojskowej organom
wojskowym, a w zakresie duszpasterstwa – władzom kościelnym.
3. Statut duszpasterstwa wojskowego opracowywany jest z uwzględnieniem
właściwości wynikających z ust. 2. Statut uchwala Konferencja Episkopatu Polski,
a ogłasza Minister Obrony Narodowej.

art. 27. więcej Art. 27. 1. Do czasu powołania Ordynariatu Polowego, o którym mowa w art.
8 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 1, duszpasterstwem wojskowym kieruje Generalny
Dziekan Wojska Polskiego, jako naczelny kapelan wojskowy. Jego organem
wykonawczym jest Generalny Dziekanat Wojska Polskiego.
2. Generalnego Dziekana Wojska Polskiego, po uprzednim uzgodnieniu jego
kandydatury z Konferencją Episkopatu Polski, powołuje spośród kapelanów
wojskowych Minister Obrony Narodowej. Biskup diecezjalny udziela
Generalnemu Dziekanowi Wojska Polskiego jurysdykcji kościelnej.
3. Generalny Dziekan Wojska Polskiego przestaje pełnić swoje funkcje z chwilą:
1) zwolnienia go z zawodowej służby wojskowej;
2) przyjęcia jego prośby o rezygnację przez Ministra Obrony Narodowej lub
władzę kościelną;
3) odwołania go ze stanowiska przez Ministra Obrony Narodowej lub władzę kościelną.
4. Decyzje, o których mowa w ust. 3, wymagają wspólnego uzgodnienia.

art. 28. więcej Art. 28. 1. Generalny Dziekan Wojska Polskiego, w porozumieniu
z biskupem diecezjalnym, przedstawia Ministrowi Obrony Narodowej wniosek
w sprawie powołania kapelana wojskowego i zwolnienia go z zawodowej służby wojskowej.
2. Generalny Dziekan Wojska Polskiego, w porozumieniu z biskupem
diecezjalnym i organem wojskowym określonym w statucie duszpasterstwa
wojskowego, wyznacza kapelana wojskowego na stanowisko rektora kościoła
garnizonowego i odwołuje go.
3. Na wniosek Generalnego Dziekana Wojska Polskiego biskup diecezjalny
udziela jurysdykcji rektorowi kościoła garnizonowego lub innemu kapelanowi
wojskowemu, chyba że przeciwko temu przemawiają przewidziane prawem
kanonicznym względy kościelne.
4. Tryb postępowania w sprawach, o których mowa w ust. 1 i 2, oraz
następstwa odmowy udzielenia jurysdykcji lub jej cofnięcia określa statut
duszpasterstwa wojskowego.
5. Tryb tworzenia personalnych parafii wojskowych i terytorialnych parafii
przy kościołach garnizonowych określa statut duszpasterstwa wojskowego.

art. 29. więcej Art. 29. 1. Przepisy dotyczące odraczania zasadniczej służby wojskowej ze
względu na odbywanie nauki mają zastosowanie również do alumnów wyższych
seminariów duchownych oraz nowicjuszy zakonnych.
2. Duchowni po otrzymaniu święceń i członkowie zakonów po złożeniu
profesji wieczystej zostają przeniesieni do rezerwy. Nie są oni powoływani do
odbywania ćwiczeń wojskowych w czasie pokoju, z wyjątkiem przypadku
przeszkolenia, za zgodą biskupa diecezjalnego lub wyższego przełożonego
zakonnego, do pełnienia funkcji kapelana.
3. W razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny osoby, o których mowa
w ust. 1 i 2, przeznacza się stosownie do potrzeb sił zbrojnych:
1) duchownych – do pełnienia funkcji kapelanów wojskowych;
2) alumnów wyższych seminariów duchownych oraz członków zakonów – do
służby sanitarnej lub służby w obronie cywilnej.
4. W razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny właściwe organy
wojskowe, w porozumieniu z biskupem diecezjalnym, zapewnią pozostawienie do
duszpasterskiej obsługi ludności niezbędnej liczby duchownych spośród tych,
którzy podlegają mobilizacji.

art. 30. więcej Art. 30. 1. Dzieciom i młodzieży przebywającym w zakładach
wychowawczych i opiekuńczych, jak również w sanatoriach, prewentoriach
i szpitalach, zapewnia się prawo wykonywania praktyk religijnych, korzystania
z posług religijnych i katechizacji, z zachowaniem wzajemnej tolerancji.
W szczególności zapewnia się im możliwość udziału we Mszy św. w niedziele
i święta oraz w rekolekcjach.
2. Dzieciom i młodzieży przebywającym na krajowych koloniach i obozach
organizowanych przez instytucje państwowe zapewnia się prawo do wykonywania
praktyk religijnych, w szczególności do udziału we Mszy św. w niedziele i święta.
3. Szczegółowe przepisy w sprawach, o których mowa w ust. 1 i 2, wydaje
Minister Edukacji Narodowej, a odnośnie do dzieci i młodzieży przebywających
w sanatoriach, prewentoriach i szpitalach – Minister Zdrowia i Opieki Społecznej,
w porozumieniu z Sekretariatem Konferencji Episkopatu Polski.

art. 31. więcej Art. 31. 1. Osobom przebywającym w zakładach leczniczych oraz
zamkniętych zakładach pomocy społecznej zapewnia się prawo wykonywania
praktyk religijnych i korzystania z posług religijnych.
2. W celu realizacji uprawnień, o których mowa w ust. 1, kierownicy
właściwych zakładów państwowych zatrudnią kapelanów skierowanych przez
biskupa diecezjalnego.
3. W celu umożliwienia udziału zainteresowanych chorych i podopiecznych
we Mszy św. i w innych zbiorowych praktykach religijnych, kierownicy
właściwych zakładów państwowych przeznaczą odpowiednie pomieszczenia na
kaplice, a w wyjątkowych wypadkach udostępnią do tego celu inne pomieszczenia.

art. 32. więcej Art. 32. 1. Osoby tymczasowo aresztowane mogą wykonywać praktyki
religijne i uczestniczyć we Mszy św. transmitowanej przez środki masowego
przekazywania oraz, za zgodą organu, do którego dyspozycji pozostają, korzystać
z indywidualnej posługi religijnej.
2. Osobom skazanym zapewnia się możliwość wykonywania praktyk
religijnych, korzystania z posług religijnych oraz uczestniczenia we Mszy św.
odprawianej w niedziele i święta w odpowiednio przystosowanym pomieszczeniu
w zakładzie, w którym przebywają. Osobom, które nie mogą uczestniczyć we Mszy św. odprawianej na terenie zakładu, należy zapewnić możność wysłuchania Mszy
św. transmitowanej przez środki masowego przekazywania.
3. Nieletnim przebywającym w zakładach poprawczych i schroniskach dla
nieletnich zapewnia się możliwość wykonywania praktyk religijnych, korzystania
z katechizacji i posług religijnych, uczestniczenia we Mszy św. w niedziele
i święta. Nieletnim, którzy nie mogą uczestniczyć we Mszy św., należy zapewnić
możność wysłuchania Mszy św. transmitowanej przez środki masowego przekazywania.
4. W celu realizacji uprawnień osób wymienionych w ust. 1, 2 i 3 kierownicy odpowiednich zakładów zawierają umowy w sprawie nieodpłatnego wykonywania obowiązków kapelana z duchownymi skierowanymi przez biskupa diecezjalnego.

art. 33. więcej Art. 33. 1. Osobom należącym do Kościoła zapewnia się swobodę zrzeszania
w celu realizacji zadań wynikających z misji Kościoła.
2. Prawo określone w ust. 1 jest wykonywane w ramach organizacji
kościelnych i katolickich.

art. 34. więcej Art. 34. 1. Organizacjami kościelnymi w rozumieniu niniejszej ustawy są
organizacje zrzeszające osoby należące do Kościoła:
1) erygowane przez biskupa diecezjalnego lub w ramach statutów zakonnych
przez wyższego przełożonego zakonnego, a w odniesieniu do organizacji
o zasięgu ponaddiecezjalnym – przez Konferencję Episkopatu Polski;
2) założone przez wiernych z udziałem proboszcza, rektora kościoła lub
przełożonego zakonnego za zezwoleniem władzy kościelnej, o której mowa w pkt 1.
2. Organizacje kościelne mają na celu w szczególności działalność na rzecz
formacji religijnej, kultu publicznego i nauki katolickiej.
3. Organizacje kościelne działają w ramach tych kościelnych osób prawnych,
w których zostały powołane. O erygowaniu organizacji o zasięgu
ponaddiecezjalnym Sekretariat Konferencji Episkopatu Polski powiadamia Urząd do Spraw Wyznań. Organizacje wymienione w ust. 1 pkt 1 mogą nabyć osobowość prawną w trybie art. 10.
4. Władze kościelne czuwają nad zgodnością działania organizacji z ich
celami religijnymi i moralnymi.
5. Do organizacji kościelnych nie stosuje się prawa o stowarzyszeniach.
Przepisy ustawy o zgromadzeniach stosuje się do organizacji kościelnych jedynie
gdy chodzi o zebrania na drogach i placach publicznych oraz w pomieszczeniach
użyteczności publicznej.

art. 35. więcej Art. 35. 1. Organizacjami katolickimi w rozumieniu ustawy są organizacje
założone za aprobatą władzy kościelnej, która zatwierdza im kapelana lub asystenta
kościelnego. Działają one w łączności z hierarchią kościelną.
2. Organizacje katolickie mogą mieć na celu w szczególności zgodną z nauką
Kościoła działalność społeczno-kulturalną, oświatowo-wychowawczą
i charytatywno-opiekuńczą.
3. Do organizacji katolickich stosuje się przepisy prawa o stowarzyszeniach, z tym że:
1) władzy kościelnej przysługuje prawo cofnięcia aprobaty, o której mowa w ust. 1;
2) wystąpienie do sądu z wnioskiem o rozwiązanie stowarzyszenia wymaga
uzgodnienia w Komisji Wspólnej;
3) w przypadku likwidacji organizacji katolickiej do jej majątku stosuje się
odpowiednio przepisy o majątku zlikwidowanych kościelnych osób
prawnych, chyba że ich statut stanowi inaczej.

art. 36. więcej Art. 36. Organizacje, których celem jest krzewienie trzeźwości,
oddziaływanie na osoby nadużywające alkoholu lub używające narkotyków oraz
udzielanie pomocy ich rodzinom, mogą być tworzone także w formie organizacji
kościelnych, o których mowa w art. 34, lub organizacji katolickich, o których
mowa w art. 35.

art. 37. więcej Art. 37. Organizacje inne niż wymienione w art. 33, zrzeszające katolików,
realizują ideały chrześcijańskie według własnych programów, działając wyłącznie
na podstawie ogólnie obowiązujących przepisów prawa oraz swoich statutów.

art. 38. więcej Art. 38. 1. Osoby prawne Kościoła mają prawo prowadzenia właściwej dla
każdej z nich działalności charytatywno-opiekuńczej.
2. Dla prowadzenia działalności, o której mowa w ust. 1, władze kościelne są
uprawnione również do powołania:
1) Caritas Polskiej – jako instytucji o zasięgu krajowym;
2) Caritas diecezji – dla poszczególnych diecezji.
3. Caritas Polską powołuje, nadaje jej statut i nadzoruje Konferencja
Episkopatu Polski.
4. Caritas diecezji powołuje, nadaje jej statut i nadzoruje biskup diecezjalny.
5. Zakony prowadzą działalność charytatywno-opiekuńczą w zakresie
określonym w ich statutach lub odpowiednich aktach wewnętrznych.
6. Działalność charytatywno-opiekuńczą mogą prowadzić organizacje
katolickie w zakresie określonym w ich statutach.

art. 39. więcej Art. 39. Działalność charytatywno-opiekuńcza Kościoła obejmuje
w szczególności:
1) prowadzenie zakładów dla sierot, starców, osób upośledzonych fizycznie lub
umysłowo oraz innych kategorii osób potrzebujących opieki;
2) prowadzenie szpitali i innych zakładów leczniczych oraz aptek;
3) organizowanie pomocy w zakresie ochrony macierzyństwa;
4) organizowanie pomocy sierotom, osobom dotkniętym klęskami żywiołowymi
i epidemiami, ofiarom wojennym, znajdującym się w trudnym położeniu
materialnym lub zdrowotnym rodzinom i osobom, w tym pozbawionym wolności;
5) prowadzenie żłobków, ochronek, burs i schronisk;
6) udzielanie pomocy w zapewnianiu wypoczynku dzieciom i młodzieży
znajdującym się w potrzebie;
7) krzewienie idei pomocy bliźnim i postaw społecznych temu sprzyjających;
8) przekazywanie za granicę pomocy ofiarom klęsk żywiołowych i osobom
znajdującym się w szczególnej potrzebie.

art. 40. więcej Art. 40. Środki na realizację działalności charytatywno-opiekuńczej
pochodzą w szczególności z:
1) ofiar pieniężnych i w naturze;
2) spadków, zapisów i darowizn krajowych i zagranicznych;
3) dochodów z imprez i zbiórek publicznych;
4) subwencji, dotacji i ofiar pochodzących od krajowych instytucji
i przedsiębiorstw państwowych, społecznych, wyznaniowych i prywatnych;
5) odpłatności za usługi świadczone przez kościelne instytucje charytatywno-opiekuńcze;
6) dochodów z działalności gospodarczej prowadzonej przez Caritas Polską
i Caritas diecezji bezpośrednio lub w formie wyodrębnionych zakładów;
7) dochodów instytucji kościelnych.

art. 41. więcej Art. 41. 1. Kościół w Polsce i jego osoby prawne mają prawo realizacji
inwestycji sakralnych i kościelnych.
2. Inwestycją sakralną jest budowa, rozbudowa, odbudowa kościoła lub
kaplicy, a także adaptacja innego budynku na cele sakralne.
3. Inwestycją kościelną jest inwestycja kościelnej osoby prawnej
niewymieniona w ust. 2.
4. Inwestycje sakralne i kościelne podlegają ogólnie obowiązującym
przepisom o planowaniu przestrzennym i prawa budowlanego, a w odniesieniu do
budynków zabytkowych – również przepisom o ochronie dóbr kultury.

art. 42. więcej Art. 42. 1. Plany zagospodarowania przestrzennego obejmują także
inwestycje sakralne i kościelne oraz katolickie cmentarze wyznaniowe.
Przeznaczenie terenu na te cele ustala się w tych planach na wniosek biskupa
diecezjalnego lub wyższego przełożonego zakonnego.
2. Grunty stanowiące własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu
terytorialnego, a przeznaczone w planach zagospodarowania przestrzennego na
cele wskazane w ust. 1, będą oddawane w użytkowanie wieczyste albo podlegały
sprzedaży kościelnym osobom prawnym na ich wniosek.
3. Grunty stanowiące własność jednostki samorządu terytorialnego
przeznaczone na te cele mogą być sprzedawane za cenę ustaloną uchwałą
odpowiedniej rady lub sejmiku tej jednostki.
4. Biskupi diecezjalni lub wyżsi przełożeni zakonni uzgadniają kolejność
realizacji inwestycji sakralnych i kościelnych na okres narodowego planu
społeczno-gospodarczego.
5. Szczegółowy tryb i zakres uzgadniania, o którym mowa w ust. 4, terminy
uzgadniania oraz postępowania w przypadkach losowych określa w drodze
rozporządzenia minister właściwy do spraw administracji publicznej
w porozumieniu z Sekretariatem Konferencji Episkopatu Polski.

art. 43. więcej Art. 43. 1. Inwestycje sakralne i kościelne są finansowane ze środków
własnych kościelnych osób prawnych.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do inwestycji mających na celu stworzenie
warunków do działania duszpasterstwa wojskowego oraz duszpasterstwa
specjalnego w zakładach państwowych.
3. Na odbudowę i utrzymanie dóbr kultury stanowiących własność
kościelnych osób prawnych będą udzielane dotacje państwowe na podstawie
odrębnych przepisów.

art. 44. więcej Art. 44. Nie pobiera się opłat za użytkowanie wieczyste gruntów oddanych
pod zakłady charytatywno-opiekuńcze i punkty katechetyczne.

art. 45. więcej Art. 45. 1. Parafie mają prawo posiadania, zarządzania oraz zakładania
i poszerzania cmentarzy grzebalnych.
2. Przepis ust. 1 ma również zastosowanie do zakonów lub ich domów
w odniesieniu do wyodrębnionych cmentarzy zakonnych.
3. W miejscowościach, gdzie nie ma cmentarzy komunalnych, zarządy
cmentarzy umożliwiają pochowanie na cmentarzach, o których mowa w ust. 1, na
równych prawach także innych zmarłych.
4. Przepisy ust. 1–3 nie naruszają ogólnych przepisów o cmentarzach
i chowaniu zmarłych, o planowaniu przestrzennym oraz o ochronie gruntów
rolnych i leśnych.

art. 46. więcej Art. 46. 1. Dla zapewnienia warunków rozwoju kultury chrześcijańskiej
kościelne osoby prawne mają prawo wydawania prasy, książek i innych druków
oraz zakładania i posiadania wydawnictw, katolickiej agencji informacyjnej,
zakładów poligraficznych, z zachowaniem obowiązujących w tym zakresie
przepisów prawa.
2. W celu realizacji postanowień ust. 1 kościelne osoby prawne mogą
otrzymywać jako darowizny z zagranicy na własne potrzeby maszyny, urządzenia
i materiały poligraficzne oraz papier.

art. 47. więcej Art. 47. Kościelne osoby prawne mogą organizować własny kolportaż prasy
lub korzystać z pośrednictwa innej sieci kolportażu.

art. 48. więcej Art. 48. 1. Kościół ma prawo do emitowania w środkach masowego
przekazywania Mszy św. w niedziele i święta oraz swoich programów,
w szczególności religijno-moralnych, społecznych i kulturalnych.
2. Sposób realizacji uprawnień, o których mowa w ust. 1, regulują
porozumienia między Sekretariatem Konferencji Episkopatu Polski a jednostkami
publicznej radiofonii i telewizji.
3. Kościół ma prawo do zakładania i używania urządzeń
radiokomunikacyjnych przeznaczonych do nadawania programów radiofonicznych
i telewizyjnych oraz do uzyskiwania na ten cel niezbędnych częstotliwości na
zasadach określonych w przepisach ustawy o radiofonii i telewizji.
4. (uchylony)

art. 49. więcej Art. 49. 1. Kościelne osoby prawne mają prawo zakładania i prowadzenia
własnych teatrów, kin, wytwórni filmów i wytwórni innych środków
audiowizualnych.
2. Kościelne osoby prawne mają prawo dystrybucji i rozpowszechniania
filmów i innych środków audiowizualnych.
3. Korzystanie z praw, o których mowa w ust. 1 i 2, następuje bez obowiązku
uzyskiwania zezwoleń i upoważnień na tę działalność, jeśli jest prowadzona na
potrzeby realizacji zadań religijno-moralnych w sferze kultury. O podjęciu i
prowadzeniu tej działalności władza kościelna powiadamia państwowy organ
właściwy do udzielania takich zezwoleń i upoważnień.
4. Kościelne osoby prawne mogą otrzymywać jako darowizny z zagranicy na
własne potrzeby urządzenia i materiały niezbędne do prowadzenia działalności
określonej w ust. 1.

art. 50. więcej Art. 50. 1. Kościelne osoby prawne mają prawo zakładania i posiadania
archiwów i muzeów.
2. Kościelne osoby prawne mają prawo do gromadzenia zbiorów
bibliotecznych na cele wewnętrzne i publiczne. O podjęciu publicznego
udostępniania zbiorów władza kościelna powiadamia właściwy do rejestracji
bibliotek organ państwowy.
3. Kościół i jego osoby prawne mają, bez potrzeby uzyskiwania zezwoleń,
prawo organizowania i prowadzenia związanej z wypełnianiem jego zadań
działalności kulturalnej i artystycznej.

art. 51. więcej Art. 51. Instytucje państwowe, samorządowe i kościelne współdziałają
w ochronie, konserwacji, udostępnianiu i upowszechnianiu zabytków architektury
kościelnej i sztuki sakralnej oraz ich dokumentacji, muzeów, archiwów i bibliotek
będących własnością kościelną, a także dzieł kultury i sztuki o motywach
religijnych, stanowiących ważną część dziedzictwa kultury polskiej.

art. 52. więcej Art. 52. Kościołowi i jego osobom prawnym przysługuje prawo nabywania,
posiadania i zbywania mienia ruchomego i nieruchomego, nabywania i zbywania
innych praw oraz zarządzania swoim majątkiem.

art. 53. więcej Art. 53. (uchylony).

art. 54. więcej Art. 54. 1. W obrocie nieruchomościami między kościelnymi osobami
prawnymi nie stosuje się prawa pierwokupu na rzecz Skarbu Państwa.
2. Przy nabywaniu nieruchomości lub ich części przez kościelne osoby
prawne od osób trzecich prawo pierwokupu może być stosowane jedynie
w przypadkach, gdy inwestor państwowy lub spółdzielczy uzyskał wcześniej
decyzję o ustaleniu lokalizacji inwestycji mieszkaniowej na tej nieruchomości lub
części tej nieruchomości.

art. 55. więcej Art. 55. 1. Majątek i przychody kościelnych osób prawnych podlegają
ogólnym przepisom podatkowym z wyjątkami określonymi w ust. 2–6.
2. Kościelne osoby prawne są zwolnione od opodatkowania z tytułu
przychodów ze swojej działalności niegospodarczej. W tym zakresie osoby te nie
mają obowiązku prowadzenia dokumentacji wymaganej przez przepisy o
zobowiązaniach podatkowych.
3. Dochody z działalności gospodarczej kościelnych osób prawnych oraz
spółek, których udziałowcami są wyłącznie te osoby, są zwolnione od
opodatkowania w części, w jakiej zostały przeznaczone w roku podatkowym lub
w roku po nim następującym na cele kultowe, oświatowo-wychowawcze, naukowe,
kulturalne, działalność charytatywno-opiekuńczą, punkty katechetyczne,
konserwację zabytków oraz na inwestycje sakralne, o których mowa w art. 41 ust.
2, i te inwestycje kościelne, o których mowa w art. 41 ust. 3, których przedmiotem
są punkty katechetyczne i zakłady charytatywno-opiekuńcze, jak również remonty
tych obiektów.
4. Kościelne osoby prawne są zwolnione od opodatkowania i od świadczeń na
fundusz gminny i fundusz miejski, od nieruchomości lub ich części,
stanowiących własność tych osób lub używanych przez nie na podstawie innego
tytułu prawnego na cele niemieszkalne, z wyjątkiem części zajmowanej na
wykonywanie działalności gospodarczej.
5. Zwolnienie od opodatkowania podatkiem od nieruchomości oraz od
świadczeń na fundusz gminny i fundusz miejski obejmuje nieruchomości lub
ich części przeznaczone na cele mieszkalne duchownych i członków zakonu, jeżeli:
1) są one wpisane do rejestru zabytków;
2) służą jako internaty przy szkołach i seminariach duchownych, domy zakonów
kontemplacyjnych, domy formacyjne zakonów i domy księży emerytów (sióstr emerytek);
3) znajdują się w budynkach kurii diecezjalnych i biskupich, zakonnych
zarządów generalnych i prowincjalnych w Sekretariacie Prymasa Polski
i w Sekretariacie Konferencji Episkopatu Polski.
6. Nabywanie i zbywanie rzeczy i praw majątkowych przez kościelne osoby
prawne w drodze czynności prawnych oraz spadkobrania, zapisu i zasiedzenia jest
zwolnione od podatku od spadków i darowizn oraz opłaty skarbowej, jeżeli ich
przedmiotem są:
1) rzeczy i prawa nieprzeznaczone do działalności gospodarczej;
2) sprowadzane z zagranicy maszyny, urządzenia i materiały poligraficzne oraz papier.
7. Darowizny na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą są
wyłączone z podstawy opodatkowania darczyńców podatkiem dochodowym
i podatkiem wyrównawczym, jeżeli kościelna osoba prawna przedstawi
darczyńcy pokwitowanie odbioru oraz – w okresie dwóch lat od dnia przekazania
darowizny – sprawozdanie o przeznaczeniu jej na tę działalność. W odniesieniu do
darowizn na inne cele mają zastosowanie ogólne przepisy podatkowe.
8. Kościelne jednostki organizacyjne, o których mowa w art. 12, mogą być na
wniosek kościelnej osoby prawnej uznane przez właściwego dyrektora izby
administracji skarbowej za odrębne podmioty podatkowe, jeżeli są organizacyjnie wyodrębnione.
9. Nabywanie rzeczy i praw majątkowych, o których mowa w ust. 6, jest
zwolnione od opłat sądowych i notarialnych, z wyłączeniem opłat kancelaryjnych.

art. 56. więcej Art. 56. Zwalnia się z należności celnych przywozowych towary
przeznaczone na cele charytatywno-opiekuńcze i oświatowo-wychowawcze oraz
towary o charakterze kulturalnym przeznaczone na cele kultu, przywożone dla
kościelnych osób prawnych, w granicach i na warunkach określonych w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1186/2009 z dnia 16 listopada 2009 r. ustanawiającym wspólnotowy system zwolnień celnych (Dz. Urz. UE L
324 z 10.12.2009, str. 23).

art. 57. więcej Art. 57. 1. Kościelne osoby prawne mają prawo do zbierania ofiar na cele
religijne, kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą, naukową, oświatową
i wychowawczą oraz utrzymanie duchownych i członków zakonów.
2. Zbiórki wymienione w ust. 1 nie wymagają zgłoszenia, jeżeli odbywają się
w obrębie terenów kościelnych, kaplic oraz w miejscach i okolicznościach
zwyczajowo przyjętych w danej okolicy i w sposób tradycyjnie ustalony.

art. 58. więcej Art. 58. 1. Kościelne osoby prawne mogą zakładać fundacje. Do fundacji tych
stosuje się ogólnie obowiązujące przepisy o fundacjach, ze zmianami
wynikającymi z przepisów ust. 2–5.
2. Niezależnie od nadzoru państwowego, nadzór nad działalnością fundacji
sprawuje kościelna osoba prawna, będąca fundatorem lub wskazana w statucie fundacji.
3. W razie stwierdzonych nieprawidłowości w zarządzaniu fundacją,
właściwy organ państwowy zwraca się do kościelnej osoby prawnej, sprawującej
nadzór nad fundacją, wyznaczając termin nie krótszy niż trzy miesiące na
spowodowanie usunięcia nieprawidłowości. Po bezskutecznym upływie tego
terminu można zastosować środki oznaczone w przepisach o fundacjach.
4. W razie konieczności poddania fundacji zarządowi przymusowemu w myśl
przepisów o fundacjach, zarząd ten będzie sprawowała kościelna osoba prawna
wyznaczona przez Prezydium Konferencji Episkopatu Polski.
5. Jeżeli statut fundacji nie stanowi inaczej, w razie jej likwidacji:
1) do jej majątku znajdującego się w kraju stosuje się odpowiednio przepis art. 59;
2) o przeznaczeniu jej majątku znajdującego się za granicą zadecyduje
Konferencja Episkopatu Polski lub wyższy przełożony zakonny.

art. 59. więcej Art. 59. W razie zniesienia kościelnej osoby prawnej, jej majątek przechodzi
na nadrzędną kościelną osobę prawną, a jeżeli taka osoba nie istnieje lub nie działa
w Polsce, majątek ten przechodzi na Konferencję Episkopatu Polski lub
Konferencję Wyższych Przełożonych Zakonnych.

art. 60. więcej Art. 60. 1. Nieruchomości lub ich części, pozostające w dniu wejścia w życie
ustawy we władaniu kościelnych osób prawnych, stają się z mocy prawa ich własnością, jeżeli:
1) były własnością diecezji, parafii, klasztorów lub innych instytucji grecko-
-katolickich (unickich);
2) podlegały przejęciu na własność Państwa z mocy ustawy z dnia 20 marca
1950 r. o przejęciu przez Państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom
posiadania gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego (Dz. U.
poz. 87 i 111 oraz z 1969 r. poz. 95), zwanej dalej „ustawą o dobrach martwej
ręki”, a zostały pozostawione, wydzierżawione lub przekazane kościelnym
osobom prawnym;
3) podlegały przepisom dekretu z dnia 24 kwietnia 1952 r. o zniesieniu fundacji
(Dz. U. poz. 172 oraz z 1957 r. poz. 3), a zostały poręczone, pozostawione,
wydzierżawione, wynajęte lub przekazane kościelnym osobom prawnym;
4) zostały przez byłe władze zaborcze austriackie przejęte na własność funduszy
religijnych, funduszy naukowych, szkół parafialnych lub katolickich gmin parafialnych;
5) znajdują się na nich cmentarze lub obiekty sakralne wraz z budynkami
towarzyszącymi; dotyczy to również obiektów położonych na obszarze miasta
stołecznego Warszawy, nie dotyczy natomiast kościołów garnizonowych.
2. Przez „budynki towarzyszące” obiektom sakralnym rozumie się położone
w sąsiedztwie obiektów sakralnych: budynki stanowiące mieszkanie proboszcza
lub rektora i kancelarię parafialną lub kancelarię rektora (plebanię), budynki
stanowiące mieszkanie wikariuszy (wikariatkę), budynki stanowiące mieszkanie
pracowników świeckich parafii lub rektoratu (organistówkę), budynki punktu
katechetycznego i budynki domu zakonnego związanego z duszpasterstwem w tym
obiekcie sakralnym albo świadczeniem w nim pomocy.
3. Nieruchomości lub ich części, o których mowa w ust. 1 pkt 4, które w dniu
wejścia w życie ustawy znajdują się we władaniu państwowych jednostek
organizacyjnych, stają się z mocy prawa odpowiednio własnością Skarbu Państwa,
innych państwowych osób prawnych lub mieniem komunalnym.
4. Nieruchomości lub ich części, o których mowa w ust. 1 pkt 4, znajdujące
się w samoistnym posiadaniu osób fizycznych lub osób prawnych
niewymienionych w ust. 1 i 3, podlegają nabyciu w drodze zasiedzenia, przy
zaliczeniu okresu posiadania przed dniem wejścia w życie ustawy.
5. Stwierdzenie przejścia własności nieruchomości lub ich części, o których
mowa w ust. 1 i 3, następuje w drodze decyzji wojewody.
6. Decyzje, o których mowa w ust. 5, mogą być zaskarżone do sądu
administracyjnego. Skarga na niewydanie decyzji jest dopuszczalna po upływie
2 lat od daty wszczęcia postępowania administracyjnego.
7. Przejście własności nieruchomości lub ich części na podstawie ust. 1 i 3 jest
wolne od podatków i opłat związanych z tym przejściem, a wynikające z niego
wpisy do ksiąg wieczystych i ich zakładanie są wolne od opłat.
8. Postępowanie sądowe lub administracyjne dotyczące nieruchomości,
o których mowa w ust. 1 i 3, ulega zawieszeniu, a sądy lub organy administracji
państwowej przekazują ich akta organowi, o którym mowa w ust. 5.
9. Organ, który wydał decyzję ostateczną określoną w ust. 5, zawiadamia
o niej sąd lub organ administracji państwowej, który zawiesił postępowanie,
zwracając akta sprawy. Sąd lub organ administracji państwowej umorzy postępowanie.

art. 61. więcej Art. 61. 1. Na wniosek kościelnych osób prawnych wszczyna się
postępowanie, zwane dalej „postępowaniem regulacyjnym”, w przedmiocie
przywrócenia im własności upaństwowionych nieruchomości lub ich części:
1) niepozostających we władaniu kościelnych osób prawnych nieruchomości,
o których mowa w art. 60 ust. 1 pkt 1, chyba że pozostają one w dniu wejścia
w życie ustawy we władaniu innych kościołów i związków wyznaniowych;
2) przejętych w toku wykonywania ustawy o dobrach martwej ręki, jeżeli nie
wydzielono z nich należnych w myśl tej ustawy gospodarstw rolnych
proboszczów. Z gruntów tych mogą być również wydzielone gospodarstwa
rolne do 50 ha dla poszczególnych diecezji, seminariów duchownych i domów zakonnych prowadzących działalność określoną w art. 20 i 39; dla
pozostałych domów zakonnych mogą być wydzielone gospodarstwa rolne do
5 ha. W skład gospodarstw rolnych mogą wchodzić także grunty leśne
stanowiące część składową przejętych uprzednio nieruchomości ziemskich;
3) które należały do zakonów bezhabitowych i stowarzyszeń kościelnych,
a zostały przejęte w toku likwidacji dokonanej na podstawie rozporządzenia
Ministra Administracji Publicznej z dnia 10 marca 1950 r. w sprawie
przystosowania stowarzyszeń do przepisów prawa o stowarzyszeniach
(Dz. U. poz. 98);
4) mienia fundacji kościelnych;
5) przejętych po 1948 r. w trybie egzekucji zaległości podatkowych;
6) wywłaszczonych, jeżeli odszkodowanie za wywłaszczoną nieruchomość nie
zostało wypłacone lub nie zostało podjęte;
6^a) przejętych na podstawie dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności
i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz. U. poz. 279);
7) przejętych we władanie państwowych jednostek organizacyjnych bez tytułu
prawnego, bez względu na późniejsze ustawodawstwo konwalidujące te przejęcia.
2. Przedmiotem postępowania regulacyjnego może być również przekazanie
własności nieruchomości lub ich części:
1) w celu przywrócenia w nich sprawowania kultu religijnego lub działalności
kościelnych osób prawnych w zakresie, o którym mowa w art. 20 i 39;
2) których stan prawny nie jest ustalony, jeżeli nie stoją temu na przeszkodzie
prawa osób trzecich.
3. W odniesieniu do nieruchomości objętych dekretem z dnia 26 października
1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy stosuje się
odpowiednio art. 63 ust. 1, z tym że w odniesieniu do gruntów objętych tym
dekretem przedmiotem postępowania regulacyjnego jest ustanowienie użytkowania wieczystego.
4. Regulacja nie może naruszać:
1) przepisów ustawy z dnia 3 stycznia 1946 r. o przejęciu na własność Państwa
podstawowych gałęzi gospodarki narodowej (Dz. U. poz. 17, 389 i 394, z
1958 r. poz. 224 oraz z 1969 r. poz. 95);
2) (uchylony)
3) praw nabytych przez niepaństwowe osoby trzecie, w szczególności przez inne
kościoły i związki wyznaniowe oraz rolników indywidualnych.

art. 62. więcej Art. 62. (uchylony).

art. 63. więcej Art. 63. 1. Regulacja może polegać na:
1) przywróceniu kościelnym osobom prawnym własności nieruchomości
wymienionych w art. 61 ust. 1 i 2 lub ich części;
2) przyznaniu odpowiedniej nieruchomości zamiennej, gdyby przywrócenie
własności natrafiało na trudne do przezwyciężenia przeszkody;
3) przyznaniu odszkodowania ustalonego według przepisów o wywłaszczaniu
nieruchomości, w razie niemożności dokonania regulacji przewidzianych w pkt 1 i 2.
2. Regulacja dotycząca nieruchomości rolnych może następować także przez
wydzielenie odpowiednich nieruchomości z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa.
3. W toku postępowania regulacyjnego można dokonać także regulacji granic
nieruchomości, a w miarę potrzeby ustanowić służebność gruntową lub znieść
służebność dotychczas istniejącą.
4. (uchylony)
5. (uchylony)
6. (uchylony)
7. (uchylony)
8. (uchylony)
9. (utracił moc)

art. 64. więcej Art. 64. (uchylony).

art. 65. więcej Art. 65. (uchylony).

art. 66. więcej Art. 66. 1. Przydziały lokali dokonane w trybie przepisów o szczególnym
trybie najmu na rzecz państwowych jednostek organizacyjnych lub organizacji
politycznych, zawodowych, spółdzielczych lub społecznych w nieruchomościach stanowiących własność kościelnych osób prawnych tracą moc z upływem dwóch lat od dnia wejścia w życie ustawy.
2. W terminie określonym w ust. 1 nastąpi zwrot lokalu w stanie wolnym lub
też strony zawrą nową umowę najmu lokalu lub umowę o przeniesienie własności nieruchomości.
3. Jeżeli strony dojdą do porozumienia w sprawie najmu lokalu, lecz nie
zdołały uzgodnić wysokości czynszu, każda z nich może zwrócić się w tej sprawie do sądu.

art. 67. więcej Art. 67. (uchylony).

art. 68. więcej Art. 68. 1. Wnioski władz kościelnych, złożone w terminie pięciu lat od dnia
wejścia w życie ustawy, o wpisy do ksiąg wieczystych na rzecz kościelnej osoby
prawnej władającej nieruchomością lub korzystającej z prawa oraz te wpisy są
wolne od opłat, a przejście praw wolne od podatku.
2. Przepis ust. 1 ma również zastosowanie do zakładania ksiąg wieczystych,
jeżeli poprzednie księgi wieczyste utraciły moc prawną, a zachowały znaczenie dokumentów.

art. 69. więcej Art. 69. W okresie dwóch lat od dnia wejścia w życie ustawy darowizny
dokonane przez duchownych na rzecz kościelnych osób prawnych, jeżeli ich
przedmiotem są udziały w spółkach, są zwolnione od opodatkowania, opłat
skarbowych, sądowych i notarialnych, z wyjątkiem opłat kancelaryjnych.

art. 70. więcej Art. 70. 1. Przepis art. 44 stosuje się również do nieruchomości pozostających
w dniu wejścia w życie ustawy w użytkowaniu wieczystym kościelnych osób
prawnych z przeznaczeniem na zakłady charytatywno-opiekuńcze i punkty katechetyczne.
2. Przepis art. 42 ust. 2 stosuje się również do nieruchomości pozostających
w dniu wejścia w życie ustawy w użytkowaniu wieczystym kościelnych osób
prawnych, z przeznaczeniem na inwestycje sakralne i kościelne, z wyjątkiem
wymienionych w ust. 1, oraz katolickie cmentarze wyznaniowe. W razie sprzedaży
zalicza się na poczet ceny wpłacone opłaty za użytkowanie wieczyste.
3. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się, jeżeli nieruchomości oddane
w użytkowanie wieczyste przeszły na własność kościelnych osób prawnych na
podstawie art. 60.

Art. 70^a. 1. Osobom prawnym Kościoła Katolickiego, które po dniu 8 maja
1945 r. podjęły działalność na Ziemiach Zachodnich i Północnych, mogą być, na
ich wniosek, przekazane nieodpłatnie na własność grunty znajdujące się
w zasobach Państwowego Funduszu Ziemi albo w Zasobie Własności Rolnej
Skarbu Państwa. Jeżeli grunty te znajdują się w zarządzie lub użytkowaniu osób
prawnych, przekazanie na własność może nastąpić wyłącznie za zgodą tych osób.
2. Wielkość przekazanej nieruchomości rolnej, wraz z gruntami rolnymi
będącymi już własnością wnioskodawcy, nie może przekraczać w odniesieniu do:
1) gospodarstw rolnych parafii – 15 ha;
2) gospodarstw rolnych diecezji – 50 ha;
3) gospodarstw rolnych seminariów duchownych, diecezjalnych i zakonnych – 50 ha;
4) gospodarstw rolnych domów zgromadzeń zakonnych – 5 ha, chyba że domy
te prowadzą działalność, o której mowa w art. 20 i 39; w tych przypadkach
mogą być przekazane nieruchomości rolne o powierzchni do 50 ha.
3. Przekazanie na własność nieruchomości, o których mowa w ust. 1 i 2,
następuje w drodze decyzji wojewody właściwego ze względu na miejsce
położenia nieruchomości, wydanej za zgodą Prezesa Agencji Własności Rolnej
Skarbu Państwa. Decyzja ta stanowi podstawę do dokonania wpisów w księgach wieczystych.

art. 71. więcej Art. 71. 1. Ubezpieczenie społeczne duchownych reguluje odrębna ustawa.
2. Niezależnie od ustawowego ubezpieczenia duchownych kościelne osoby
prawne mogą prowadzić wewnętrzną działalność ubezpieczeniową na rzecz
duchownych, która w rozumieniu ustawy jest działalnością niegospodarczą.

art. 72. więcej Art. 72. 1. Dowodem posiadania osobowości prawnej przez istniejące, w dniu
wejścia w życie ustawy, osoby prawne jest wymienienie ich w:
1) ostatnim wydanym drukiem przez diecezję lub archidiecezję przed wejściem
w życie ustawy wykazie jednostek kościelnych i duchowieństwa
(schematyzmie diecezjalnym);
2) ankiecie statystycznej zakonu lub prowincji zakonnej, złożonej według stanu
z dnia 31 grudnia 1988 r. Urzędowi do Spraw Wyznań;
3) decyzjach o niezgłoszeniu zastrzeżeń przeciwko utworzeniu parafii,
wydanych na podstawie art. 1 i 2 dekretu z dnia 31 grudnia 1956 r.
o organizowaniu i obsadzaniu stanowisk kościelnych (Dz. U. z 1957 r. poz. 6).
2. W przypadkach gdy osoba prawna nie jest wykazana w dokumentach,
o których mowa w ust. 1, władza kościelna nadeśle, w terminie sześciu miesięcy od
dnia wejścia w życie ustawy, ich wykaz organom administracji państwowej,
wymienionym w art. 13 ust. 2.

art. 73. więcej Art. 73. 1. Zmiana nazwy grup osób prawnych lub poszczególnych osób
wymienionych w art. 6–9, bez zmiany ich istoty, może być dokonana przepisami
wewnątrzkościelnymi, bez konieczności zmiany ustawy.
2. Minister–Kierownik Urzędu do Spraw Wyznań na wniosek Sekretariatu Konferencji Episkopatu Polski ogłosi zmianę, o której mowa w ust. 1, w Dzienniku Urzędowym Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej „Monitor Polski”.

art. 74. więcej Art. 74. 1. W ustawie z dnia 15 marca 1933 r. o zbiórkach publicznych (Dz. U. Nr 22, poz. 162, z 1948 r. Nr 36, poz. 250 i z 1971 r. Nr 12, poz. 115) w art. 13 lit. a) otrzymuje brzmienie:
„a) do zbierania ofiar na cele religijne, kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą, naukową, oświatową i wychowawczą oraz utrzymanie duchownych i członków zakonów, jeżeli odbywają się w obrębie terenów kościelnych, kaplic oraz w miejscach i okolicznościach zwyczajowo przyjętych w danej okolicy i w sposób tradycyjnie ustalony,”.
2. W art. 13 ustawy z dnia 28 października 1948 r. o zakładach społecznych służby zdrowia i planowej gospodarce w służbie zdrowia (Dz. U. Nr 55, poz. 434, z 1950 r. Nr 36, poz. 327, z 1951 r. Nr 1, poz. 2 i z 1955 r. Nr 11, poz. 67) ust. 1-3 skreśla się. 3. W ustawie z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz. U. Nr 4, poz. 28 i z 1960 r. Nr 51, poz. 297) w art. 1 w pkt 1:
1) dodaje się lit. i) w brzmieniu:
„i) 15 sierpnia - Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny”,
2) dodaje się nową lit. k) w brzmieniu:
„k) 11 listopada - Narodowe Święto Niepodległości”,
3) dotychczasowe lit. k) i 1) otrzymują oznaczenie lit. l) i m).
4. W ustawie z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz. U. z 1972 r. Nr 47, poz. 298) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 1: a) ust. 3 otrzymuje brzmienie:
„3. Założenie lub rozszerzenie cmentarza wyznaniowego może nastąpić na terenie przeznaczonym na ten cel w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, po uzyskaniu zgody państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego.”,
b) dodaje się ust. 5 w brzmieniu:
„5. Zamknięcie cmentarza wyznaniowego następuje na wniosek władzy kościelnej lub za jej zgodą.”,
2) w art. 2 ust. 3 skreśla się,
3) w art. 8 ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. W miejscowościach, w których nie ma cmentarzy komunalnych, zarząd cmentarza wyznaniowego umożliwia pochowanie na tym cmentarzu, na równych prawach, zwłok osób zmarłych, które nie należą do danego wyznania.”,
4) art. 17 skreśla się.
5. W ustawie z dnia 29 marca 1962 r. o zgromadzeniach (Dz. U. Nr 20, poz. 89, z 1971 r. Nr 12, poz. 115, z 1982 r. Nr 14, poz. 113, z 1985 r. Nr 36, poz. 167 i z 1989 r. Nr 20, poz. 104) w art. 4 w ust. 1:
1) pkt 8 i 9 otrzymują brzmienie:
„8) zgromadzenia związane z uroczystościami pogrzebowymi oraz sprawowane na cmentarzach nabożeństwa za zmarłych,
9) nabożeństwa i obrzędy religijne kościołów i innych związków wyznaniowych o uregulowanej sytuacji prawnej, odbywające się: a) w kościołach, kaplicach, domach modlitwy, budynkach kościelnych i na gruntach kościelnych oraz w innych pomieszczeniach służących katechizacji lub organizacjom kościelnym, b) w innych miejscach udostępnionych na ten cel przez osobę uprawnioną do dysponowania nimi, z wyłączeniem dróg, placów oraz budynków publicznych,”,
2) dodaje się pkt 10 i 11 w brzmieniu:
„10) procesje i pielgrzymki na drogach publicznych, których trasa została uzgodniona w trybie przepisów o ruchu drogowym,
11) zgromadzenia organizacji kościelnych, jeżeli nie odbywają się na drogach i placach publicznych lub w budynkach państwowych”.
6. W ustawie z dnia 31 marca 1965 r. o stopniach naukowych i tytułach naukowych (Dz. U. z 1985 r. Nr 42, poz. 202 i z 1987 r. Nr 22, poz. 128) po art. 31 dodaje się art. 31a w brzmieniu:
„Art. 31a. 1. W Katolickim Uniwersytecie Lubelskim tytuły naukowe profesora nadzwyczajnego i profesora zwyczajnego nadaje Senat na wniosek rady wydziału, po otrzymaniu pozytywnej opinii Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej. 2. Rektor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego powiadamia Ministra Edukacji Narodowej o nadaniu tytułu naukowego. 3. Tytuły naukowe nadane przez Senat Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego odpowiadają, z zastrzeżeniem wynikającym z ust. 4, tytułom naukowym nadanym w trybie art. 31. 4. Jeżeli profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego przechodzi do państwowej jednostki organizacyjnej wymienionej w art. 31 ust. 2 na stanowisko profesora, tytuł naukowy nadaje mu Rada Państwa, w trybie określonym w tym przepisie. W postępowaniu o nadanie tytułu naukowego zachowuje moc opinia Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej.”
7. W ustawie z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. z 1988 r. Nr 30, poz. 207 i z 1989 r. Nr 20, poz. 104) wprowadza się następujące zmiany:
1) po art. 46 dodaje się art. 46a w brzmieniu:
„Art. 46a. 1. Poborowych, którzy zostali duchownymi lub członkami zakonów (po profesji wieczystej) przenosi się do rezerwy. 2. Przepisu ust. 1 oraz innych przepisów ustawy dotyczących duchownych lub członków zakonów nie stosuje się do:
1) duchownych wybieranych na określoną kadencję,
2) duchownych lub członków zakonów kościołów i innych związków wyznaniowych o nie uregulowanej sytuacji prawnej.”,
2) po art. 113 dodaje się art. 113a w brzmieniu:
„Art. 113a. Duchowni, z wyjątkiem wybieranych na określoną kadencję, oraz członkowie zakonów mogą być powoływani do odbywania ćwiczeń wojskowych tylko w celu przeszkolenia do pełnienia funkcji kapelana wojskowego, za zgodą właściwego przełożonego kościelnego.”,
3) po art. 117 dodaje się art. 117a w brzmieniu:
„Art. 117a. 1. Duchowni, z wyjątkiem wybieranych na określoną kadencję, mogą być powołani do czynnej służby wojskowej wyłącznie do pełnienia funkcji kapelanów wojskowych. 2. Słuchacze seminariów i szkół duchownych oraz członkowie zakonów mogą być powołani do czynnej służby wojskowej wyłącznie do służby sanitarnej lub służby w obronie cywilnej.”
8. W ustawie z dnia 19 kwietnia 1969 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 13, poz. 94, z 1974 r. Nr 27, poz. 157, z 1979 r. Nr 15, poz. 97, z 1982 r. Nr 16, poz. 125, Nr 40, poz. 271 i Nr 41, poz. 273, z 1983 r. Nr 6, poz. 35 i Nr 44, poz. 203, z 1985 r. Nr 4, poz. 15 i Nr 23, poz. 100 oraz z 1987 r. Nr 14, poz. 83) art. 194 i 195 skreśla się. 9. W ustawie z dnia 19 kwietnia 1969 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 13, poz. 96, z 1982 r. Nr 16, poz. 124 i Nr 41, poz. 273, z 1983 r. Nr 44, poz. 203, z 1985 r. Nr 23, poz. 100 i Nr 31, poz. 138, z 1987 r. Nr 21, poz. 123 i z 1988 r. Nr 20, poz. 135) w art. 14 po wyrazach „oraz żołnierzom” dodaje się wyrazy „jak również duchownym i członkom zakonów oraz diakonatów”. 10. W ustawie z dnia 4 maja 1982 r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. z 1985 r. Nr 42, poz. 201, z 1987 r. Nr 22, poz. 128 oraz z 1989 r. Nr 4, poz. 24, Nr 6, poz. 33 i Nr 20, poz. 104) w art. 7 w ust. 4 wyrazy „których status jest uregulowany umową między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a władzami kościelnymi” skreśla się. 11. W ustawie z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. z 1989 r. Nr 14, poz. 74) w art. 82 dodaje się ust. 3 w brzmieniu:
„3. W obrocie nieruchomościami między osobami prawnymi jednego kościoła lub innego związku wyznaniowego nie stosuje się prawa pierwokupu na rzecz Skarbu Państwa”.
12. W ustawie z dnia 29 września 1986 r. - Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. Nr 36, poz. 180 i z 1988 r. Nr 19, poz. 132) art. 63 i rozdział 10 skreśla się.

art. 75. więcej Art. 75. 1. Do czasu wydania przepisów wykonawczych, o których mowa
w art. 19 ust. 2, art. 20 ust. 2, art. 21 ust. 2, art. 30 ust. 3 i art. 42 ust. 5, pozostają
w mocy przepisy dotychczasowe.
2. Tracą moc inne akty prawne w sprawach uregulowanych ustawą.

art. 76. więcej Art. 76. Tracą moc:
1) dekret z dnia 31 grudnia 1956 r. o organizowaniu i obsadzaniu stanowisk
kościelnych (Dz. U. z 1957 r. poz. 6);
2) przepisy rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października
1932 r. – Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. poz. 808, z późn. zm.)
utrzymane w mocy odnośnie do związków wyznaniowych oraz zakonów i
kongregacji duchownych przepisem art. 51 i art. 56 pkt 1 ustawy z dnia
7 kwietnia 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. poz. 104);
3) przepisy art. 2 ust. 2 lit. a i c dekretu z dnia 5 sierpnia 1949 r. o zmianie
niektórych przepisów Prawa o stowarzyszeniach (Dz. U. poz. 335).

art. 77. więcej Art. 77. Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.