Ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych

art. 1. więcej Art. 1. Spór zbiorowy pracowników z pracodawcą lub pracodawcami może
dotyczyć warunków pracy, płac lub świadczeń socjalnych oraz praw i wolności
związkowych pracowników lub innych grup, którym przysługuje prawo zrzeszania
się w związkach zawodowych.

art. 2. więcej Art. 2. 1. Prawa i interesy zbiorowe pracowników wskazane w art. 1 są
reprezentowane przez związki zawodowe.
2. Prawa i interesy pracodawców w sporach zbiorowych mogą być
reprezentowane przez właściwe organizacje pracodawców.

art. 3. więcej Art. 3. 1. W zakładzie pracy, w którym działa więcej niż jedna organizacja
związkowa, każda z nich może reprezentować w sporze zbiorowym interesy
stanowiące przedmiot tego sporu.
2. Jeżeli działające w zakładzie pracy organizacje związkowe tak postanowią,
w sporze zbiorowym występuje wspólna reprezentacja związkowa.
3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do reprezentacji interesów
zbiorowych w sporach wielozakładowych.
4. W imieniu pracowników zakładu pracy, w którym nie działa związek
zawodowy, spór zbiorowy może prowadzić organizacja związkowa, do której
pracownicy zwrócili się o reprezentowanie ich interesów zbiorowych.

art. 4. więcej Art. 4. 1. Nie jest dopuszczalne prowadzenie sporu zbiorowego w celu
poparcia indywidualnych żądań pracowniczych, jeżeli ich rozstrzygnięcie jest możliwe w postępowaniu przed organem rozstrzygającym spory o roszczenia pracowników.
2. Jeżeli spór dotyczy treści układu zbiorowego pracy lub innego
porozumienia, którego stroną jest organizacja związkowa, wszczęcie i prowadzenie
sporu o zmianę układu lub porozumienia może nastąpić nie wcześniej niż z dniem
ich wypowiedzenia.

art. 5. więcej Art. 5. Pracodawcą w rozumieniu ustawy jest podmiot, o którym mowa w art. 1¹ pkt 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 263).

art. 6. więcej Art. 6. Przepisy ustawy, w których jest mowa o pracownikach, mają
odpowiednie zastosowanie do innych niż pracownicy osób wykonujących pracę
zarobkową, o których mowa w art. 1¹ pkt 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o
związkach zawodowych, oraz osób, o których mowa w art. 2 ust. 5 i 6 ustawy z
dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych.

art. 7. więcej Art. 7. 1. Spór zbiorowy istnieje od dnia wystąpienia przez podmiot
reprezentujący interesy pracownicze do pracodawcy z żądaniami w sprawach
wskazanych w art. 1, jeżeli pracodawca nie uwzględnił wszystkich żądań
w terminie określonym w wystąpieniu, nie krótszym niż 3 dni.
2. W zgłoszeniu sporu określa się przedmiot żądań objętych sporem. Podmiot
zgłaszający spór może uprzedzić, że w razie nieuwzględnienia wysuniętych żądań
zostanie ogłoszony strajk. Dzień zapowiedzianego strajku nie może przypadać
przed upływem 14 dni od dnia zgłoszenia sporu.

art. 8. więcej Art. 8. Pracodawca podejmuje niezwłocznie rokowania w celu rozwiązania
sporu w drodze porozumienia, zawiadamiając równocześnie o powstaniu sporu
właściwego okręgowego inspektora pracy.

art. 9. więcej Art. 9. Rokowania kończą się podpisaniem przez strony porozumienia,
a w razie nieosiągnięcia porozumienia – sporządzeniem protokołu rozbieżności ze
wskazaniem stanowisk stron.

art. 10. więcej Art. 10. Jeżeli strona, która wszczęła spór, podtrzymuje zgłoszone żądania,
spór ten prowadzony jest przez strony z udziałem osoby dającej gwarancję
bezstronności, zwanej dalej mediatorem.

art. 11. więcej Art. 11. 1. Mediatora ustalają wspólnie strony sporu zbiorowego. Mediatorem
może być osoba z listy ustalonej przez ministra właściwego do spraw pracy w
uzgodnieniu z organizacjami związkowymi oraz organizacjami pracodawców,
reprezentatywnymi w rozumieniu ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o Radzie Dialogu
Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego (Dz. U. z 2018 r. poz. 2232).
1¹. Wpis na listę, o której mowa w ust. 1, obejmuje co najmniej:
1) imię (imiona) i nazwisko;
2) dane kontaktowe wskazane przez osobę ubiegającą się o wpis na listę.
1². Przetwarzanie danych osobowych innych niż wymienione w ust. 1¹
jest dopuszczalne za zgodą osoby ubiegającej się o uzyskanie wpisu na listę, o której
mowa w ust. 1.
2. Jeżeli strony sporu zbiorowego nie porozumieją się w ciągu 5 dni
w sprawie wyboru mediatora, dalsze postępowanie jest prowadzone z udziałem
mediatora wskazanego, na wniosek jednej ze stron, przez ministra właściwego
do spraw pracy z listy, o której mowa w ust. 1.
3. Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia,
warunki wynagradzania mediatorów z listy, o której mowa w ust. 1, uwzględniając
czas trwania mediacji.

Art. 11¹. 1. Mediatorom na czas prowadzenia mediacji przysługuje
zwolnienie od pracy. Łączny wymiar tego zwolnienia w roku kalendarzowym nie
może przekraczać 30 dni.
2. Wynagrodzenie należne mediatorowi oraz zwrot poniesionych kosztów
przejazdu i zakwaterowania określa umowa zawarta przez mediatora ze stronami
sporu zbiorowego.
3. Wynagrodzenie mediatora nie może być niższe od ustalonego w drodze
rozporządzenia, o którym mowa w art. 11 ust. 3.
4. Koszty postępowania mediacyjnego, o których mowa w ust. 2, ponoszą
strony sporu zbiorowego w równych częściach, chyba że uzgodnią inny ich podział.
5. W razie udokumentowanego braku środków na pokrycie kosztów,
o których mowa w ust. 2 i 4, na wniosek strony sporu zbiorowego, minister
właściwy do spraw pracy pokrywa koszty mediacji, z tym że wynagrodzenie
mediatora jest pokrywane do wysokości określonej w rozporządzeniu, o którym
mowa w art. 11 ust. 3.

art. 12. więcej Art. 12. Jeżeli przebieg postępowania mediacyjnego uzasadnia ocenę, że nie
doprowadzi ono do rozwiązania sporu przed upływem terminów przewidzianych
w art. 7 ust. 2 i art. 13 ust. 3, organizacja, która wszczęła spór, może zorganizować
jednorazowo i na czas nie dłuższy niż 2 godziny strajk ostrzegawczy.

art. 13. więcej Art. 13. 1. Jeżeli w toku postępowania mediator stwierdzi, że rozwiązanie
sporu zbiorowego wymaga szczegółowych lub dodatkowych ustaleń związanych
z przedmiotem sporu, zawiadamia o tym strony.
2. Jeżeli w związku z żądaniem objętym sporem jest konieczne ustalenie
sytuacji ekonomiczno-finansowej zakładu pracy, mediator może zaproponować
przeprowadzenie w tej sprawie ekspertyzy. Jeżeli strony nie postanowią inaczej,
koszty ekspertyzy obciążają zakład pracy.
3. Podjęcie czynności, o których mowa w ust. 1 i 2, upoważnia mediatora do
wystąpienia do organizacji związkowej z wnioskiem o przesunięcie terminu
rozpoczęcia strajku na czas niezbędny do dokonania ustaleń mogących mieć wpływ
na wynik rozstrzygnięcia sporu.

art. 14. więcej Art. 14. Postępowanie mediacyjne kończy się podpisaniem przez strony
porozumienia, a w razie nieosiągnięcia porozumienia – sporządzeniem protokołu
rozbieżności ze wskazaniem stanowisk stron. Czynności tych dokonuje się przy
udziale mediatora.

art. 15. więcej Art. 15. Nieosiągnięcie porozumienia rozwiązującego spór zbiorowy
w postępowaniu mediacyjnym uprawnia do podjęcia akcji strajkowej.

art. 16. więcej Art. 16. 1. Podmiot prowadzący spór zbiorowy w interesie pracowników
może, nie korzystając z prawa przewidzianego w art. 15, podjąć próbę rozwiązania
sporu przez poddanie go rozstrzygnięciu kolegium arbitrażu społecznego.
2. Spór zakładowy rozpoznaje kolegium arbitrażu społecznego przy sądzie
wojewódzkim, w którym utworzony jest sąd pracy i ubezpieczeń społecznych.
Spór wielozakładowy rozpoznaje Kolegium Arbitrażu Społecznego przy Sądzie Najwyższym.
3. W skład kolegium wchodzi przewodniczący wyznaczony spośród sędziów
sądu przez prezesa sądu oraz sześciu członków wyznaczonych po trzech członków
przez każdą ze stron. Strony powinny dążyć do wskazania osób bezpośrednio
niezainteresowanych rozstrzygnięciem sprawy.
4. Prezes sądu wyznacza niezwłocznie termin posiedzenia, zawiadamiając
o nim strony sporu lub ich przedstawicieli.
5. Jeżeli rozstrzygnięcie sporu wymaga wiadomości specjalnych, kolegium
może zasięgnąć opinii ekspertów. Przepis art. 13 ust. 2 zdanie drugie stosuje się odpowiednio.
6. Orzeczenie kolegium zapada większością głosów. Jeżeli żadna ze stron
przed poddaniem sporu rozstrzygnięciu kolegium nie postanowi inaczej, orzeczenie
to wiąże strony.
7. Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia szczegółowy tryb
postępowania przed kolegiami arbitrażu społecznego.

art. 17. więcej Art. 17. 1. Strajk polega na zbiorowym powstrzymywaniu się pracowników
od wykonywania pracy w celu rozwiązania sporu dotyczącego interesów
wskazanych w art. 1.
2. Strajk jest środkiem ostatecznym i nie może być ogłoszony bez
uprzedniego wyczerpania możliwości rozwiązania sporu według zasad określonych
w art. 7–14. Strajk może być zorganizowany bez zachowania tych zasad, jeżeli
bezprawne działanie pracodawcy uniemożliwiło przeprowadzenie rokowań lub
mediacji, a także w wypadku, gdy pracodawca rozwiązał stosunek pracy
z prowadzącym spór działaczem związkowym.
3. Przy podejmowaniu decyzji o ogłoszeniu strajku podmiot reprezentujący
interesy pracowników powinien wziąć pod uwagę współmierność żądań do strat
związanych ze strajkiem.

art. 18. więcej Art. 18. Udział w strajku jest dobrowolny.

art. 19. więcej Art. 19. 1. Niedopuszczalne jest zaprzestanie pracy w wyniku akcji
strajkowych na stanowiskach pracy, urządzeniach i instalacjach, na których
zaniechanie pracy zagraża życiu i zdrowiu ludzkiemu lub bezpieczeństwu państwa.
2. Niedopuszczalne jest organizowanie strajku w Agencji Bezpieczeństwa
Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie
Wywiadu Wojskowego, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Służbie Ochrony
Państwa, w jednostkach Policji i Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Służby
Więziennej, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Krajowej Administracji
Skarbowej, w których pełnią służbę funkcjonariusze Służby Celno-Skarbowej, oraz
jednostkach organizacyjnych ochrony przeciwpożarowej.
3. Prawo do strajku nie przysługuje pracownikom zatrudnionym w organach
władzy państwowej, administracji rządowej i samorządowej, sądach oraz prokuraturze.

art. 20. więcej Art. 20. 1. Strajk zakładowy ogłasza organizacja związkowa po uzyskaniu
zgody większości głosujących pracowników, jeżeli w głosowaniu wzięło udział co
najmniej 50% pracowników zakładu pracy.
2. Strajk wielozakładowy ogłasza organ związku wskazany w statucie po
uzyskaniu zgody większości głosujących pracowników w poszczególnych
zakładach pracy, które mają być objęte strajkiem, jeżeli w głosowaniu w każdym
z tych zakładów wzięło udział co najmniej 50% pracowników.
3. Ogłoszenie strajku powinno nastąpić co najmniej na 5 dni przed jego rozpoczęciem.

art. 21. więcej Art. 21. 1. Kierownik zakładu pracy nie może być w czasie strajku
ograniczony w pełnieniu obowiązków i w wykonywaniu uprawnień w odniesieniu
do pracowników niebiorących udziału w strajku oraz w zakresie niezbędnym do
zapewnienia ochrony mienia zakładu i nieprzerwanej pracy tych obiektów,
urządzeń i instalacji, których unieruchomienie może stanowić zagrożenie dla życia
lub zdrowia ludzkiego lub przywrócenia normalnej działalności zakładu.
2. Organizatorzy strajku są obowiązani współdziałać z kierownikiem zakładu
pracy w zakresie niezbędnym do zapewnienia ochrony mienia zakładu pracy
i nieprzerwanej pracy obiektów, urządzeń i instalacji, o których mowa w ust. 1.

art. 22. więcej Art. 22. W obronie praw i interesów pracowników, którzy nie mają prawa do
strajku, związek zawodowy działający w innym zakładzie pracy może
zorganizować strajk solidarnościowy na czas nie dłuższy niż połowa dnia
roboczego. Przepisy art. 17–21 stosuje się odpowiednio.

art. 23. więcej Art. 23. 1. Udział pracownika w strajku zorganizowanym zgodnie
z przepisami ustawy nie stanowi naruszenia obowiązków pracowniczych.
2. W okresie strajku zorganizowanego zgodnie z przepisami ustawy
pracownik zachowuje prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz
uprawnień ze stosunku pracy, z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia. Okres
przerwy w wykonywaniu pracy wlicza się do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy.

art. 24. więcej Art. 24. Związki zawodowe decydują o tworzeniu i wykorzystaniu
funduszów strajkowych. Fundusze te nie podlegają egzekucji.

art. 25. więcej Art. 25. 1. W obronie praw i interesów określonych w art. 1 mogą być
stosowane, po wyczerpaniu trybu postępowania określonego w rozdziale 2, inne
niż strajk formy akcji protestacyjnej, niezagrażające życiu lub zdrowiu ludzkiemu,
bez przerywania pracy, z zastrzeżeniem przestrzegania obowiązującego porządku
prawnego. Z prawa tego mogą korzystać także pracownicy niemający prawa do strajku.
2. Rolnicy mają prawo do akcji protestacyjnej w sposób ustalony przez
związki zawodowe rolników.

art. 26. więcej Art. 26. 1. Kto w związku z zajmowanym stanowiskiem lub pełnioną funkcją:
1) przeszkadza we wszczęciu lub w prowadzeniu w sposób zgodny z prawem
sporu zbiorowego,
2) nie dopełnia obowiązków określonych w tej ustawie
– podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
2. Tej samej karze podlega ten, kto kieruje strajkiem lub inną akcją
protestacyjną zorganizowaną wbrew przepisom ustawy.
3. Za szkody wyrządzone strajkiem lub inną akcją protestacyjną
zorganizowaną wbrew przepisom ustawy organizator ponosi odpowiedzialność na
zasadach określonych w Kodeksie cywilnym.

art. 27. więcej Art. 27. W Kodeksie pracy w art. 241⁷ § 7 otrzymuje brzmienie:
„§ 7. W czasie postępowania rejestracyjnego, a także w czasie rozstrzygania sporu w trybie określonym w § 3 i 4, w sprawie postanowień układu nie stosuje się przepisów rozdziałów 2 - 4 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych (Dz. U. Nr 55, poz. 236)."

art. 28. więcej Art. 28. Spory zbiorowe wszczęte, lecz niezakończone przed dniem wejścia
w życie ustawy, prowadzi się na podstawie jej przepisów.

art. 29. więcej Art. 29. Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.