Ustawa z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym

art. 1. więcej Art. 1. Trybunał Konstytucyjny, zwany dalej „Trybunałem”, jest organem
władzy sądowniczej powołanym w celu wykonywania kompetencji określonych
w Konstytucji i ustawach.

art. 2. więcej Art. 2. Siedzibą Trybunału jest m.st. Warszawa.

art. 3. więcej Art. 3. W skład Trybunału wchodzi piętnastu sędziów.

art. 4. więcej Art. 4. Odrębna ustawa określa:
1) sposób nawiązania, zakres i zasady ustania stosunku służbowego sędziego Trybunału;
2) prawa i obowiązki sędziego Trybunału;
3) sprawy immunitetu i nietykalności osobistej oraz zasady odpowiedzialności
dyscyplinarnej sędziego Trybunału;
4) prawa i obowiązki sędziego Trybunału w stanie spoczynku.

art. 5. więcej Art. 5. Organami Trybunału są:
1) Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału, zwane dalej „Zgromadzeniem Ogólnym”;
2) Prezes Trybunału.

art. 6. więcej Art. 6. 1. Zgromadzenie Ogólne tworzą urzędujący sędziowie Trybunału,
którzy złożyli ślubowanie wobec Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Do kompetencji Zgromadzenia Ogólnego należy:
1) zatwierdzanie informacji, o której mowa w art. 13 ust. 1;
2) przedstawianie kandydatów na stanowiska Prezesa i Wiceprezesa Trybunału;
3) wyrażanie zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej oraz
pozbawienie wolności sędziego Trybunału, na zasadach określonych
w odrębnych przepisach;
4) stwierdzanie wygaśnięcia mandatu sędziego Trybunału, na zasadach
określonych w odrębnych przepisach;
5) przenoszenie w stan spoczynku sędziego Trybunału trwale niezdolnego do
pełnienia obowiązków sędziego Trybunału, na zasadach określonych
w odrębnych przepisach;
6) stwierdzanie utraty statusu sędziego Trybunału w stanie spoczynku, na
zasadach określonych w odrębnych przepisach;
7) uchwalanie regulaminu Trybunału;
8) uchwalanie statutu Kancelarii Trybunału oraz statutu Biura Służby Prawnej
Trybunału;
9) uchwalanie projektu dochodów i wydatków Trybunału;
10) uchwalanie Kodeksu Etycznego Sędziego Trybunału Konstytucyjnego;
11) wykonywanie innych czynności, przewidzianych dla Zgromadzenia
Ogólnego w ustawach i regulaminie Trybunału.

art. 7. więcej Art. 7. 1. Zgromadzenie Ogólne obraduje na posiedzeniach.
2. Posiedzenia Zgromadzenia Ogólnego, z wyjątkiem posiedzeń, o których
mowa w art. 11, zwołuje Prezes Trybunału, który ustala porządek posiedzenia
i przewodniczy obradom.
3. O terminie i porządku posiedzenia Zgromadzenia Ogólnego Prezes
Trybunału zawiadamia sędziów Trybunału najpóźniej 7 dni przed dniem
posiedzenia.
4. W szczególnie uzasadnionych przypadkach Prezes Trybunału może
odstąpić od dochowania terminu, o którym mowa w ust. 3.

art. 8. więcej Art. 8. 1. Zgromadzenie Ogólne podejmuje uchwały bezwzględną
większością głosów, w obecności co najmniej 2/3 ogólnej liczby sędziów
Trybunału, chyba że ustawa stanowi inaczej.
2. Podjęcie uchwały przez Zgromadzenie Ogólne wymaga obecności Prezesa
Trybunału, z wyjątkiem uchwały, o której mowa w art. 11 ust. 14.
3. Głosowanie jest jawne, o ile żaden z sędziów Trybunału nie zażąda
wyłączenia jawności. Głosowanie z wyłączeniem jawności przeprowadza się
w sprawach, o których mowa w art. 6 ust. 2 pkt 2–6.

art. 9. więcej Art. 9. 1. Prezes Trybunału corocznie zwołuje publiczne posiedzenie
Zgromadzenia Ogólnego, podczas którego są omawiane istotne problemy
wynikające z działalności i orzecznictwa Trybunału, przedstawione w informacji,
o której mowa w art. 13 ust. 1.
2. Prezes Trybunału zawiadamia o zwołaniu publicznego posiedzenia
Zgromadzenia Ogólnego i zaprasza do udziału w nim w szczególności Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej, Marszałka Sejmu, Marszałka Senatu, przedstawicieli
organów władzy publicznej, o których mowa w art. 13 ust. 3, a także
przewodniczących właściwych komisji sejmowych i senackich.

art. 10. więcej Art. 10. 1. Prezesa Trybunału powołuje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne w trybie
określonym w art. 11.
2. Kadencja Prezesa Trybunału trwa sześć lat.
3. Wygaśnięcie kadencji Prezesa Trybunału przed jej upływem następuje
w przypadku:
1) zakończenia kadencji sędziego Trybunału powołanego na stanowisko Prezesa
Trybunału albo
2) wygaśnięcia mandatu sędziego Trybunału, powołanego na stanowisko
Prezesa Trybunału, przed upływem kadencji, na zasadach określonych
w odrębnych przepisach, albo
3) zrzeczenia się stanowiska przez Prezesa Trybunału.
4. Ponowne powołanie na stanowisko Prezesa Trybunału jest
niedopuszczalne.
5. Kadencja wiceprezesa Trybunału wygasa w przypadku powołania go na
stanowiska Prezesa Trybunału. Do Wiceprezesa Trybunału przepisy ust. 1–
4 stosuje się odpowiednio.

art. 11. więcej Art. 11. 1. Zgromadzenie Ogólne przedstawia Prezydentowi
Rzeczypospolitej Polskiej kandydatów na stanowisko Prezesa Trybunału
w terminie miesiąca od dnia, w którym powstał wakat.
2. Od dnia powstania wakatu do czasu powołania Prezesa Trybunału, pracami
Trybunału kieruje sędzia Trybunału posiadający najdłuższy, liczony łącznie, staż pracy:
1) jako sędzia w Trybunale;
2) jako aplikant, asesor, sędzia w sądzie powszechnym;
3) w administracji państwowej szczebla centralnego.
3. Sędzia Trybunału, o którym mowa w ust. 2, zwołuje posiedzenie
Zgromadzenia Ogólnego w sprawie przedstawienia kandydatów na stanowisko
Prezesa Trybunału oraz zawiadamia pozostałych sędziów Trybunału o jego
terminie i porządku najpóźniej 7 dni przed dniem posiedzenia.
4. Obradom Zgromadzenia Ogólnego, o którym mowa w ust. 3,
przewodniczy najmłodszy stażem sędzia Trybunału.
5. W posiedzeniu Zgromadzenia Ogólnego w sprawie przedstawienia
kandydatów na stanowisko Prezesa Trybunału uczestniczą sędziowie Trybunału,
którzy do dnia posiedzenia złożyli ślubowanie wobec Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
6. Kandydatów na stanowisko Prezesa Trybunału, Zgromadzenie Ogólne
wyłania w drodze głosowania, według zasad określonych w ust. 7–14.
7. Każdy sędzia Trybunału, o którym mowa w ust. 5, może zgłosić swoją
osobę do procedury wyłaniania kandydatów na stanowisko Prezesa Trybunału.
Zgłoszenia przyjmuje sędzia Trybunału, o którym mowa w ust. 2, od dnia
ogłoszenia terminu posiedzenia Zgromadzenia Ogólnego, o którym mowa w ust. 3,
do momentu otwarcia tego posiedzenia.
8. Imiona i nazwiska sędziów Trybunału zgłoszonych zgodnie
z ust. 7 umieszcza się na karcie do głosowania w kolejności alfabetycznej. Nad
zgłoszonymi kandydaturami głosuje się łącznie. Głos jest ważny, gdy znak „x” lub „+” (dwie przecinające się linie) postawiono w wyznaczonym polu na karcie do głosowania przy nazwisku jednego sędziego Trybunału.
9. Wzór karty, o której mowa w ust. 8, określa regulamin Trybunału.
10. Jako kandydatów na stanowisko Prezesa Trybunału, Zgromadzenie
Ogólne przedstawia wszystkich sędziów Trybunału, którzy w głosowaniu,
o którym mowa w ust. 8, otrzymali co najmniej 5 głosów.
11. W przypadku, gdy wymaganą liczbę głosów, o której mowa w ust. 10,
uzyskał tylko jeden sędzia Trybunału, Zgromadzenie Ogólne przedstawia jako
drugiego kandydata na stanowisko Prezesa Trybunału tego sędziego Trybunału,
który zdobył najwyższe poparcie wśród sędziów Trybunału, którzy nie uzyskali
wymaganej liczby co najmniej 5 głosów.
12. Jeżeli w przypadku określonym w ust. 11, najwyższe poparcie wśród
sędziów Trybunału, którzy nie uzyskali liczby głosów wymaganej w ust. 10,
otrzymał więcej niż jeden sędzia Trybunału, Zgromadzenie Ogólne, łącznie
z sędzią Trybunału, który uzyskał co najmniej 5 głosów, przedstawia jako
kandydatów na stanowisko Prezesa Trybunału wszystkich sędziów Trybunału,
którzy zdobyli tę samą, najwyższą liczbę głosów.
13. W przypadku, gdy w trybie określonym w ust. 7–12 nie doszło do
wyłonienia co najmniej dwóch sędziów Trybunału, głosowanie powtarza się. Jeśli
w powtórzonym głosowaniu ponownie nie doszło do wyłonienia co najmniej
dwóch sędziów Trybunału, procedurę przedstawiania Prezydentowi
Rzeczypospolitej Polskiej kandydatów na stanowisko Prezesa Trybunału
rozpoczyna się od początku.
14. Po przeprowadzeniu głosowania i ustaleniu wynikającej z niego liczby
oraz osób kandydatów, Zgromadzenie Ogólne przyjmuje uchwałę w sprawie
przedstawienia wyłonionych sędziów Trybunału jako kandydatów na stanowisko
Prezesa Trybunału, którą przekazuje się niezwłocznie Prezydentowi
Rzeczypospolitej Polskiej.
15. Do Wiceprezesa Trybunału przepisy ust. 1–14 stosuje się odpowiednio.

art. 12. więcej Art. 12. 1. Prezes Trybunału:
1) kieruje pracami Trybunału;
2) reprezentuje Trybunał na zewnątrz;
3) wykonuje inne czynności określone w ustawach i regulaminie Trybunału.
2. Prezes Trybunału w drodze pisemnego upoważnienia określa, w jakim
zakresie w sprawach, o których mowa w ust. 1, zastępuje go Wiceprezes
Trybunału.
3. W szczególnych sytuacjach Prezes Trybunału może upoważnić innego
sędziego Trybunału do wykonywania niektórych kompetencji określonych
w ust. 1.
4. W przypadku niemożności upoważnienia Wiceprezesa lub innego sędziego
Trybunału do wykonywania niektórych kompetencji określonych w ust. 1, Prezesa
Trybunału zastępuje sędzia Trybunału, o którym mowa w art. 11 ust. 2.

art. 13. więcej Art. 13. 1. Prezes Trybunału przedkłada corocznie Sejmowi oraz Senatowi
informację o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału.
2. Nad informacją, o której mowa w ust. 1, w Sejmie i Senacie nie
przeprowadza się głosowania.
3. Informację, o której mowa w ust. 1, Prezes Trybunału przekazuje
Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesowi Rady Ministrów, Pierwszemu
Prezesowi Sądu Najwyższego, Prezesowi Naczelnego Sądu Administracyjnego,
Przewodniczącemu Krajowej Rady Sądownictwa, Prokuratorowi
Generalnemu-Ministrowi Sprawiedliwości, Rzecznikowi Praw Obywatelskich,
Rzecznikowi Praw Dziecka, Prezesowi Najwyższej Izby Kontroli,
Przewodniczącemu Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz Prezesowi
Narodowego Banku Polskiego.

art. 14. więcej Art. 14. 1. Projekt dochodów i wydatków Trybunału, o którym mowa w art. 6
ust. 2 pkt 9, minister właściwy do spraw finansów publicznych włącza do projektu
budżetu państwa.
2. W zakresie wykonywania budżetu Trybunału Prezesowi Trybunału
przysługują uprawnienia ministra właściwego do spraw finansów publicznych.

art. 15. więcej Art. 15. 1. Regulamin Trybunału określa:
1) zasady wewnętrznej organizacji pracy Zgromadzenia Ogólnego;
2) zasady wewnętrznej organizacji pracy Prezesa Trybunału;
3) wymogi dotyczące pieczęci Trybunału;
4) wymogi dotyczące stroju sędziów Trybunału;
5) wzór karty do głosowania w ramach procedury wyłaniania kandydatów
Zgromadzenia Ogólnego na Prezesa albo Wiceprezesa Trybunału;
6) wewnętrzny tok postępowania z pismami i aktami spraw;
7) wewnętrzne zasady przeprowadzenia narady;
8) wewnętrzne zasady przygotowania i przebiegu rozpraw albo posiedzeń niejawnych;
9) zasady sporządzania uzasadnień orzeczeń;
10) inne sprawy, do których odsyła ustawa.
2. Prezes Trybunału zarządza ogłoszenie regulaminu Trybunału w Dzienniku
Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.

art. 16. więcej Art. 16. 1. Jednostkami organizacyjnymi działającymi w Trybunale są:
1) Kancelaria Trybunału;
2) Biuro Służby Prawnej Trybunału.
2. Jednostki organizacyjne, o których mowa w ust. 1, podlegają Prezesowi
Trybunału.

art. 17. więcej Art. 17. Czynności w sprawach z zakresu prawa pracy wobec pracowników
jednostek organizacyjnych, o których mowa w art. 16 ust. 1, dokonuje Prezes
Trybunału lub upoważniona przez niego osoba.

art. 18. więcej Art. 18. 1. Kancelaria Trybunału zapewnia organizacyjne i administracyjne
warunki pracy Trybunału.
2. W skład Kancelarii Trybunału wchodzą:
1) Dyrektor Kancelarii Trybunału;
2) Wydział Administracji;
3) Wydział Straży Trybunalskiej.
3. Szczegółowy zakres zadań i strukturę Kancelarii Trybunału określa statut
Kancelarii Trybunału.

art. 19. więcej Art. 19. 1. Kancelarią Trybunału kieruje Dyrektor Kancelarii Trybunału,
którego powołuje i odwołuje Prezes Trybunału po zasięgnięciu opinii
Zgromadzenia Ogólnego.
2. Dyrektor Kancelarii Trybunału jest przełożonym pracowników Kancelarii
Trybunału, zapewnia jej prawidłowe funkcjonowanie i w razie potrzeby zgłasza
Prezesowi Trybunału wnioski w sprawie jej organizacji.
3. Dyrektor Kancelarii Trybunału przygotowuje oraz przedstawia Prezesowi
Trybunału projekt dochodów i wydatków Trybunału, i jest odpowiedzialny za
wykonywanie budżetu Trybunału.
4. Dyrektor Kancelarii Trybunału odpowiada za gospodarowanie majątkiem
pozostającym w zarządzie Trybunału.
5. Szczegółowy zakres zadań Dyrektora Kancelarii Trybunału oraz sposób ich
wykonywania określa statut Kancelarii Trybunału.

art. 20. więcej Art. 20. 1. Pracownicy Kancelarii Trybunału zatrudnieni na stanowiskach
administracyjnych stanowią Wydział Administracji.
2. Prezes Trybunału, po zasięgnięciu opinii Dyrektora Kancelarii Trybunału,
określi, w drodze zarządzenia:
1) liczbę i wykaz stanowisk, na których zatrudnieni są pracownicy, o których
mowa w ust. 1;
2) wymagania kwalifikacyjne związane z zajmowaniem stanowisk, o których
mowa w ust. 1;
3) szczegółowy zakres zadań na stanowiskach, o których mowa w ust. 1, oraz
sposób i warunki ich wykonywania.

art. 21. więcej Art. 21. 1. Pracownicy Kancelarii Trybunału zatrudnieni na stanowiskach
związanych z ochroną Trybunału, stanowią Wydział Straży Trybunalskiej.
2. Prezes Trybunału, po zasięgnięciu opinii Dyrektora Kancelarii Trybunału,
określi, w drodze zarządzenia:
1) liczbę i wykaz stanowisk, na których zatrudnieni są pracownicy, o których
mowa w ust. 1;
2) wymagania kwalifikacyjne związane z zajmowaniem stanowisk, o których
mowa w ust. 1;
3) wzór umundurowania;
4) szczegółowy zakres zadań na stanowiskach, o których mowa w ust. 1, oraz
sposób i warunki ich wykonywania.

art. 22. więcej Art. 22. 1. Prezes Trybunału w drodze zarządzenia określi regulamin
wynagradzania pracowników Kancelarii Trybunału, w którym ustali zasady
wynagradzania:
1) Dyrektora Kancelarii Trybunału;
2) pracowników Wydziału Administracji;
3) pracowników Wydziału Straży Trybunalskiej.
2. Wynagrodzenie Dyrektora Kancelarii Trybunału nie może przekroczyć
wynagrodzenia zasadniczego przewidzianego dla dyrektora sądu apelacyjnego
określonego w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 32c § 3
ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U.
z 2019 r. poz. 52, 55, 60, 125, 1469 i 1495).

art. 23. więcej Art. 23. W zakresie nieuregulowanym w ustawie do pracowników Kancelarii
Trybunału stosuje się przepisy ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach
urzędów państwowych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1915 oraz z 2019 r. poz. 1043 i 1820).

art. 24. więcej Art. 24. 1. Biuro Służby Prawnej Trybunału zapewnia obsługę merytoryczną
bezpośrednio związaną z działalnością orzeczniczą Trybunału i pomocą w tym
zakresie w pracy sędziów Trybunału.
2. W skład Biura Służby Prawnej Trybunału wchodzą:
1) Dyrektor Biura Służby Prawnej Trybunału;
2) asystenci sędziów Trybunału;
3) Wydział do Spraw Wstępnej Weryfikacji Pism Inicjujących Postępowanie
przed Trybunałem, zwany dalej „Wydziałem Weryfikacyjnym”;
4) Wydział Studiów nad Orzecznictwem i Analiz Prawnych, zwany dalej
„Wydziałem Studiów”.
3. Szczegółowy zakres zadań i strukturę Biura Służby Prawnej Trybunału
określa statut Biura Służby Prawnej Trybunału.

art. 25. więcej Art. 25. 1. Biurem Służby Prawnej Trybunału kieruje Dyrektor Biura Służby
Prawnej Trybunału, którego powołuje i odwołuje Prezes Trybunału po zasięgnięciu
opinii Zgromadzenia Ogólnego.
2. Zadania Dyrektora Biura Służby Prawnej Trybunału oraz sposób ich
wykonywania w zakresie nieuregulowanym ustawą określa Statut Biura Służby
Prawnej Trybunału.

art. 26. więcej Art. 26. 1. Asystent sędziego Trybunału wykonuje czynności zmierzające do
przygotowania spraw do rozpoznania przez Trybunał oraz czynności z zakresu
działalności administracyjnej Trybunału.
2. Na stanowisku asystenta sędziego Trybunału może być zatrudniony ten,
kto:
1) jest obywatelem Rzeczypospolitej Polskiej i korzysta z pełni praw cywilnych
i obywatelskich;
2) jest nieskazitelnego charakteru;
3) ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub
zagraniczne studia prawnicze uznane w Polsce za równorzędne.
3. Nabór na stanowisko asystenta sędziego Trybunału następuje w drodze
konkursu, który ma na celu wyłonienie osoby o kwalifikacjach niezbędnych do
wykonywania obowiązków asystenta sędziego Trybunału.
4. Konkurs, o którym mowa w ust. 3, organizuje Prezes Trybunału.
5. Zasady i tryb przeprowadzenia konkursu, o którym mowa w ust. 3, określa
Prezes Trybunału w drodze zarządzenia po zasięgnięciu opinii Dyrektora Biura
Służby Prawnej Trybunału.
6. Prezes Trybunału informuje o konkursie, o którym mowa w ust. 3,
w Biuletynie Informacji Publicznej Trybunału.
7. Prezes Trybunału, po zasięgnięciu opinii Dyrektora Służby Prawnej
Trybunału, określi, w drodze zarządzenia:
1) liczbę asystentów sędziów Trybunału;
2) dodatkowe wymagania kwalifikacyjne związane z zajmowaniem stanowisk,
o których mowa w ust. 1;
3) szczegółowy zakres zadań asystentów sędziów Trybunału oraz sposób
i warunki ich wykonywania.

art. 27. więcej Art. 27. 1. Wydział Weryfikacyjny zapewnia obsługę sędziów Trybunału
w zakresie wykonywania zadań określonych w oddziale 3 w rozdziale 7 w dziale II.
2. Szczegółowy zakres zadań i strukturę Wydziału Weryfikacyjnego określa
statut Biura Służby Prawnej Trybunału.

art. 28. więcej Art. 28. 1. Na stanowisku pracownika Wydziału Weryfikacyjnego może być
zatrudniony ten, kto:
1) jest obywatelem Rzeczypospolitej Polskiej i korzysta z pełni praw cywilnych
i obywatelskich;
2) jest nieskazitelnego charakteru;
3) ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub
zagraniczne studia prawnicze uznane w Polsce za równorzędne.
2. Prezes Trybunału, po zasięgnięciu opinii Dyrektora Służby Prawnej
Trybunału, określi, w drodze zarządzenia:
1) liczbę i wykaz stanowisk, na których zatrudnieni są pracownicy, o których
mowa w ust. 1;
2) dodatkowe wymagania kwalifikacyjne związane z zajmowaniem stanowisk,
o których mowa w ust. 1;
3) szczegółowy zakres zadań na stanowiskach, o których mowa w ust. 1, oraz
sposób i warunki ich wykonywania.

art. 29. więcej Art. 29. 1. Wydział Studiów zapewnia wsparcie procesu orzekania
w Trybunale konsultacją naukową oraz wykonuje zadania związane z pieczą nad
zgodnością z prawem, spójnością i jednolitością orzecznictwa Trybunału.
2. Szczegółowy zakres zadań i strukturę Wydziału Studiów określa statut
Biura Służby Prawnej Trybunału.

art. 30. więcej Art. 30. 1. Na stanowisku pracownika Wydziału Studiów może być
zatrudniony ten, kto:
1) jest obywatelem Rzeczypospolitej Polskiej i korzysta z pełni praw cywilnych
i obywatelskich;
2) jest nieskazitelnego charakteru;
3) ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub
zagraniczne studia prawnicze uznane w Polsce za równorzędne oraz posiada
co najmniej stopień naukowy doktora prawa.
2. Prezes Trybunału, po zasięgnięciu opinii Dyrektora Służby Prawnej
Trybunału, określi, w drodze zarządzenia:
1) liczbę i wykaz stanowisk, na których zatrudnieni są pracownicy, o których
mowa w ust. 1;
2) dodatkowe wymagania kwalifikacyjne związane z zajmowaniem stanowisk,
o których mowa w ust. 1;
3) szczegółowy zakres zadań na stanowiskach, o których mowa w ust. 1, oraz
sposób i warunki ich wykonywania.

art. 31. więcej Art. 31. 1. Prezes Trybunału w drodze zarządzenia określi regulamin
wynagradzania pracowników Biura Służby Prawnej Trybunału, w którym ustali
zasady wynagradzania:
1) Dyrektora Biura Służby Prawnej Trybunału;
2) asystentów sędziów Trybunału;
3) pracowników Wydziału Weryfikacyjnego;
4) pracowników Wydziału Studiów.
2. Wynagrodzenie Dyrektora Biura Służby Prawnej Trybunału nie może
przekroczyć wynagrodzenia zasadniczego przewidzianego dla dyrektora sądu
apelacyjnego określonego w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie
art. 32c § 3 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych.

art. 32. więcej Art. 32. W zakresie nieuregulowanym w ustawie do pracowników Biura
Służby Prawnej Trybunału stosuje się przepisy ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r.
o pracownikach sądów i prokuratury (Dz. U. z 2018 r. poz. 577).

art. 33. więcej Art. 33. 1. Trybunał orzeka w sprawach zgodności:
1) ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją;
2) ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja
wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie;
3) przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy państwowe,
z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami.
2. Trybunał orzeka w sprawach zgodności z Konstytucją ustawy lub innego
aktu normatywnego kwestionowanego w skardze konstytucyjnej, o której mowa
w art. 79 ust. 1 Konstytucji.
3. Trybunał orzeka w sprawach zgodności z Konstytucją, ratyfikowanymi
umowami międzynarodowymi lub ustawą aktu normatywnego kwestionowanego
w pytaniu prawnym, o którym mowa w art. 193 Konstytucji.
4. Trybunał orzeka w sprawach zgodności z Konstytucją celów lub
działalności partii politycznych.
5. Trybunał rozstrzyga spory kompetencyjne pomiędzy centralnymi
konstytucyjnymi organami państwa.
6. Trybunał rozstrzyga o stwierdzeniu przeszkody w sprawowaniu urzędu
przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. W razie uznania przejściowej
niemożności sprawowania urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
Trybunał powierza Marszałkowi Sejmu tymczasowe wykonywanie obowiązków
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

art. 34. więcej Art. 34. Ilekroć w przepisach ustawy jest mowa o „ustawie”, rozumie się
przez to także akty normatywne, o których mowa w art. 234 Konstytucji, oraz inne
akty normatywne, wydane na podstawie przepisów obowiązujących przed wejściem w życie Konstytucji, które miały moc prawną równą mocy prawnej ustawy.

art. 35. więcej Art. 35. 1. Trybunał sygnalizuje Sejmowi i Senatowi oraz innym organom
stanowiącym prawo istnienie uchybień i luk w prawie, których usunięcie jest
niezbędne do zapewnienia spójności systemu prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Prezes Trybunału może zwrócić się do adresata sygnalizacji
o poinformowanie Trybunału o stanowisku w sprawie będącej przedmiotem
sygnalizacji.

Art. 35a. 1. Trybunał jest administratorem danych osobowych
przetwarzanych w ramach prowadzonych przez niego postępowań.
2. Do przetwarzania danych osobowych w postępowaniach prowadzonych
przez Trybunał przepisów art. 15, art. 16 – w zakresie, w jakim przepisy
szczególne przewidują odrębny tryb sprostowania, oraz art. 18 i art. 19 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia
2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych
osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia
dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz. Urz.
UE L 119 z 04.05.2016, str. 1, z późn. zm.), zwanego dalej „rozporządzeniem
2016/679”, nie stosuje się.
3. W związku z przetwarzaniem danych osobowych w postępowaniach
prowadzonych przez Trybunał wykonanie obowiązków, o których mowa
w art. 13 rozporządzenia 2016/679, następuje przez umieszczenie informacji
określonych w art. 13 ust. 2 rozporządzenia 2016/679 w Biuletynie Informacji
Publicznej na stronie podmiotowej oraz w widocznym miejscu w budynku
Trybunału.

Art. 35b. 1. Nadzór nad przetwarzaniem danych osobowych przez Trybunał
w ramach prowadzonych przez niego postępowań wykonuje Krajowa Rada
Sądownictwa.
2. Do nadzoru, o którym mowa w ust. 1, przepisy art. 175dd § 2 i 3 oraz działu
I rozdziału 5a ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów
powszechnych stosuje się odpowiednio.

art. 36. więcej Art. 36. W zakresie nieuregulowanym w ustawie do postępowania przed
Trybunałem stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. –
Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2019 r. poz. 1460, z późn. zm.).

art. 37. więcej Art. 37. 1. Trybunał orzeka:
1) w pełnym składzie w sprawach:
a) sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi
organami państwa,
b) o stwierdzenie przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej oraz powierzenie Marszałkowi Sejmu
tymczasowego wykonywania obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,
c) zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych,
d) zgodności ustawy z Konstytucją przed jej podpisaniem lub umowy
międzynarodowej z Konstytucją przed jej ratyfikacją,
e) o szczególnej zawiłości, z inicjatywy Prezesa Trybunału, a także gdy
z wnioskiem o uznanie sprawy za szczególnie zawiłą do Trybunału
zwróci się skład orzekający wyznaczony do rozpoznania danej sprawy,
albo w sprawach, w których szczególna zawiłość wiąże się z nakładami
finansowymi nieprzewidzianymi w ustawie budżetowej,
a w szczególności gdy skład orzekający zamierza odstąpić od poglądu
prawnego wyrażonego w orzeczeniu wydanym w pełnym składzie;
2) w składzie pięciu sędziów Trybunału w sprawach:
a) zgodności ustaw i ratyfikowanych umów międzynarodowych z Konstytucją,
b) zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi,
których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie;
3) w składzie trzech sędziów Trybunału w sprawach:
a) zgodności innych aktów normatywnych z Konstytucją, ratyfikowanymi
umowami międzynarodowymi i ustawami,
b) zażaleń na odmowę nadania dalszego biegu wnioskom podmiotów,
o których mowa w art. 191 ust. 1 pkt 3–5 Konstytucji w sprawie
zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami
międzynarodowymi lub ustawami,
c) zażaleń na odmowę nadania dalszego biegu skargom konstytucyjnym,
d) wyłączenia sędziego Trybunału z przyczyn określonych w art. 39 ust. 2;
4) w składzie jednego sędziego Trybunału w sprawie odmowy nadania dalszego
biegu wnioskom podmiotów, o których mowa w art. 191 ust. 1 pkt 3–
5 Konstytucji, w sprawie zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawami albo skargom konstytucyjnym.
2. Rozpoznanie sprawy w pełnym składzie wymaga udziału co najmniej
jedenastu sędziów Trybunału. Rozprawie przewodniczy Prezes Trybunału,
a w razie przeszkód w przewodniczeniu przez Prezesa Trybunału – wyznaczony
przez niego sędzia Trybunału.

art. 38. więcej Art. 38. 1. Sędziów Trybunału do składu orzekającego, w tym
przewodniczącego składu i sędziego sprawozdawcę, wyznacza Prezes Trybunału
według kolejności alfabetycznej uwzględniając przy tym rodzaje, liczbę oraz
kolejność wpływu spraw do Trybunału.
2. Prezes Trybunału w uzasadnionych przypadkach, zwłaszcza ze względu na
przedmiot rozpoznawanej sprawy, może wyznaczyć sędziego sprawozdawcę,
odstępując od kryteriów wymienionych w ust. 1.

art. 39. więcej Art. 39. 1. Sędzia Trybunału jest wyłączony z udziału w rozpoznawaniu
sprawy, jeżeli:
1) wydał akt normatywny będący przedmiotem wniosku, pytania prawnego albo
skargi konstytucyjnej;
2) wydał orzeczenie, decyzję administracyjną lub inne rozstrzygnięcie,
w sprawie pytania prawnego albo skargi konstytucyjnej;
3) jest uczestnikiem postępowania lub pozostaje z uczestnikiem postępowania
w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy może oddziaływać na jego
prawa i obowiązki;
4) był przedstawicielem, pełnomocnikiem lub doradcą uczestnika postępowania;
5) jest stroną w postępowaniu w sprawie, w której zostało przedstawione pytanie
prawne lub stroną w tym postępowaniu jest jego małżonek, krewny lub
powinowaty w linii prostej, krewny boczny do czwartego stopnia lub
powinowaty boczny do drugiego stopnia.
2. Sędzia Trybunału podlega również wyłączeniu z udziału w rozpoznawaniu
sprawy, jeżeli:
1) uczestniczył w wydaniu aktu normatywnego, orzeczenia, decyzji
administracyjnej lub innego rozstrzygnięcia, o których mowa w ust. 1 pkt 1
i 2, i może wywołać to wątpliwości co do jego bezstronności;
2) istnieją inne, niewymienione w pkt 1 lub ust. 1, okoliczności mogące
wywołać wątpliwości co do jego bezstronności.
3. W przypadku, o którym mowa w ust. 2, sędziego Trybunału wyłącza się
z udziału w rozpoznawaniu sprawy, jeżeli podmiot składający wniosek
o wyłączenie uprawdopodobni istnienie okoliczności mogących wywołać
wątpliwości co do jego bezstronności.

art. 40. więcej Art. 40. 1. Sędzia Trybunału niezwłocznie informuje Prezesa Trybunału
o okolicznościach mogących powodować wyłączenie go z udziału
w rozpoznawaniu sprawy.
2. Do czasu rozstrzygnięcia w przedmiocie wyłączenia z udziału
w rozpoznawaniu sprawy sędzia Trybunału może wykonywać tylko czynności
niecierpiące zwłoki.

art. 41. więcej Art. 41. 1. Wyłączenie sędziego Trybunału z udziału w rozpoznawaniu
sprawy następuje z urzędu, na żądanie tego sędziego albo na uzasadniony wniosek
uczestnika postępowania.
2. O wyłączeniu sędziego Trybunału z przyczyn, o których mowa w art. 39
ust. 1, rozstrzyga Prezes Trybunału w drodze postanowienia.
3. O wyłączeniu sędziego Trybunału z przyczyn, o których mowa w art. 39
ust. 2, rozstrzyga Trybunał w drodze postanowienia.

art. 42. więcej Art. 42. Uczestnikami postępowania przed Trybunałem są:
1) podmiot, który złożył wniosek, zwany dalej „wnioskodawcą”;
2) podmiot, który złożył skargę konstytucyjną, zwany dalej „skarżącym”;
3) organ, który wydał akt normatywny objęty wnioskiem, pytaniem prawnym
albo skargą konstytucyjną, albo Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa,
jeżeli Rada Ministrów wyznaczyła Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa do
reprezentowania Rady Ministrów lub ministrów w postępowaniu przed Trybunałem;
4) sąd, który przedstawił Trybunałowi pytanie prawne, jeżeli zgłosił udział
w postępowaniu wszczętym na skutek tego pytania prawnego i wyznaczył
spośród sędziów tego sądu umocowanego przedstawiciela;
5) organ statutowy partii – w sprawach zgodności z Konstytucją celów lub
działalności partii politycznych;
6) centralny konstytucyjny organ państwa, którego dotyczy spór kompetencyjny;
7) Prokurator Generalny;
8) Sejm, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i minister właściwy do spraw
zagranicznych – w sprawach zgodności z Konstytucją umów
międzynarodowych ratyfikowanych w trybie art. 89 ust. 1 oraz art. 90 ust. 2
i 3 Konstytucji;
9) Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i minister właściwy do spraw
zagranicznych – w sprawach zgodności z Konstytucją innych ratyfikowanych
umów międzynarodowych;
10) Rzecznik Praw Obywatelskich, jeżeli zgłosił udział w postępowaniu;
11) Rzecznik Praw Dziecka, jeżeli zgłosił udział w postępowaniu wszczętym na
wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich lub postępowaniu w sprawie skargi
konstytucyjnej, dotyczących praw dziecka;
12) podmioty wymienione w art. 45 ust. 1 – w sprawie o stwierdzenie przeszkody
w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz
powierzenie Marszałkowi Sejmu tymczasowego wykonywania obowiązków
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

art. 43. więcej Art. 43. 1. Uczestnik postępowania działa przed Trybunałem osobiście, przez
umocowanego przedstawiciela lub pełnomocnika.
2. Przedstawicielem sądu, który przedstawił Trybunałowi pytanie prawne
może być tylko sędzia składu orzekającego w sprawie, w której zostało
przedstawione pytanie prawne.
3. W sprawach, w których Trybunał orzeka w pełnym składzie, uczestniczy
Prokurator Generalny lub jego zastępca, a w sprawach, w których Trybunał orzeka
w innych składach, przedstawicielem Prokuratora Generalnego może być
prokurator Prokuratury Krajowej lub prokurator innej jednostki organizacyjnej
prokuratury, delegowany do wykonywania czynności w Prokuraturze Krajowej i wyznaczony przez Prokuratora Generalnego lub jego zastępcę do udziału w tych sprawach.
4. Przedstawicielem Sejmu, Marszałka Sejmu i grupy posłów mogą być tylko
posłowie. Grupa posłów oraz Marszałek Sejmu, w przypadku gdy jest
wnioskodawcą, oprócz przedstawicieli mogą ustanowić nie więcej niż
2 pełnomocników niebędących posłami.
5. Przedstawicielem Senatu, Marszałka Senatu i grupy senatorów mogą być
tylko senatorowie. Grupa senatorów oraz Marszałek Senatu, w przypadku gdy jest
wnioskodawcą, oprócz przedstawicieli mogą ustanowić nie więcej niż 2
pełnomocników niebędących senatorami.
6. Przedstawicielom podmiotów, o których mowa w ust. 4 i 5, może
towarzyszyć w czasie rozprawy nie więcej niż dwóch pracowników odpowiednio
Kancelarii Sejmu i Kancelarii Senatu.

art. 44. więcej Art. 44. 1. W zakresie sporządzenia i wniesienia skargi konstytucyjnej oraz
zażalenia na postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego
biegu, a także reprezentowania skarżącego w postępowaniu przed Trybunałem
istnieje obowiązek zastępstwa skarżącego przez adwokata lub radcę prawnego,
chyba że skarżącym jest sędzia, prokurator, adwokat, radca prawny, notariusz,
profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych.
2. W razie niemożności poniesienia kosztów pomocy prawnej, skarżący może
złożyć do sądu rejonowego swego miejsca zamieszkania wniosek o ustanowienie
dla siebie adwokata lub radcy prawnego z urzędu.
3. Złożenie wniosku, o którym mowa w ust. 2, wstrzymuje bieg terminu do
wniesienia skargi konstytucyjnej. Wznowienie biegu tego terminu następuje
pierwszego dnia po dniu:
1) doręczenia adwokatowi lub radcy prawnemu rozstrzygnięcia właściwego
organu o wyznaczeniu go pełnomocnikiem skarżącego;
2) uprawomocnienia się postanowienia sądu o oddaleniu wniosku
o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego;
3) doręczenia skarżącemu postanowienia oddalającego zażalenie na
postanowienie o oddaleniu wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego.

art. 45. więcej Art. 45. 1. W rozprawie w sprawie uznania przejściowej niemożności
sprawowania urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej uczestniczą
osobiście Marszałek Sejmu, Marszałek Senatu, Pierwszy Prezes Sądu
Najwyższego, Prokurator Generalny oraz Szef Kancelarii Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Jeżeli uczestnicy postępowania, o których mowa w ust. 1, nie mogą brać
udziału w rozprawie osobiście, mogą wyznaczyć swojego przedstawiciela.
3. Przedstawicielem, o którym mowa w ust. 2, w odniesieniu do:
1) Marszałka Sejmu może być upoważniony przez niego Wicemarszałek Sejmu;
2) Marszałka Senatu może być upoważniony przez niego Wicemarszałek Senatu;
3) Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego może być upoważniony przez niego
Prezes Sądu Najwyższego;
4) Prokuratora Generalnego może być upoważniony przez niego zastępca
Prokuratora Generalnego;
5) Szefa Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej może być
upoważniony przez niego zastępca Szefa Kancelarii Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej.

art. 46. więcej Art. 46. Pismami procesowymi są wnioski, pytania prawne i skargi
konstytucyjne, a także inne wnioski i oświadczenia uczestników postępowania,
wnoszone do Trybunału w toku postępowania poza rozprawą.

art. 47. więcej Art. 47. 1. Wniosek złożony przez podmiot, o którym mowa w art. 191 ust. 1
pkt 1–5 Konstytucji, zawiera:
1) oznaczenie podmiotu uprawnionego do złożenia wniosku;
2) podanie podstawy prawnej działania podmiotu uprawnionego do złożenia wniosku;
3) oznaczenie rodzaju pisma procesowego;
4) określenie kwestionowanego aktu normatywnego lub jego części;
5) wskazanie wzorca kontroli;
6) uzasadnienie.
2. Uzasadnienie, o którym mowa w ust. 1 pkt 6, zawiera:
1) przywołanie treści kwestionowanego wnioskiem przepisu wraz z jego wykładnią;
2) przywołanie treści wzorców kontroli wraz z ich wykładnią;
3) określenie problemu konstytucyjnego i zarzutu niekonstytucyjności;
4) wskazanie argumentów lub dowodów na poparcie zarzutu
niekonstytucyjności.
3. Do wniosku składanego przez grupę posłów lub senatorów dołącza się listę
posłów lub senatorów popierających wniosek wraz z ich podpisami.

art. 48. więcej Art. 48. 1. We wniosku złożonym przez podmiot, o którym mowa w art. 191
ust. 1 pkt 3–5 Konstytucji, należy także:
1) uzasadnić, powołując przepis prawa lub statutu, że kwestionowany akt
normatywny lub jego część dotyczy spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy;
2) w przypadku podmiotu, o którym mowa w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji,
powołać przepis prawa lub postanowienie statutu wskazujące, że
wnioskodawca jest ogólnokrajowym organem lub ogólnokrajową władzą.
2. Do wniosku, o którym mowa w ust. 1, dołącza się:
1) uchwałę lub inne rozstrzygnięcie podmiotu, o którym mowa w art. 191 ust. 1
pkt 3–5 Konstytucji, stanowiące podstawę wystąpienia z wnioskiem
i określające kwestionowany akt normatywny lub jego część oraz wskazujące
wzorzec kontroli;
2) protokół z posiedzenia organu lub władzy podmiotu, o którym mowa
w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, pozwalający stwierdzić, że uchwała,
o której mowa w pkt 1, została podjęta zgodnie z przepisami prawa lub
postanowieniami statutu;
3) w przypadku podmiotu, o którym mowa w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji –
aktualny odpis z Krajowego Rejestru Sądowego.

art. 49. więcej Art. 49. 1. Wniosek w sprawie zgodności z Konstytucją celów partii
politycznej, określonych w statucie lub programie, poza elementami określonymi
w art. 47, zawiera także wskazanie statutu lub programu partii politycznej albo jego
części, które budzą wątpliwości konstytucyjne.
2. Wniosek w sprawie zgodności z Konstytucją działalności partii politycznej,
poza elementami określonymi w art. 47, zawiera także wskazanie opisu
działalności partii politycznej, którą wnioskodawca chce poddać ocenie.

art. 50. więcej Art. 50. Wniosek o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego zawiera:
1) przepis Konstytucji lub ustawy określający sporną kompetencję;
2) kwestionowane działania lub zaniechania;
3) uzasadnienie.

art. 51. więcej Art. 51. Wniosek w sprawie stwierdzenia przeszkody w sprawowaniu urzędu
przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz powierzenia Marszałkowi Sejmu
tymczasowego wykonywania obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
zawiera wskazanie okoliczności, które przejściowo uniemożliwiają Prezydentowi
Rzeczypospolitej Polskiej sprawowanie urzędu oraz uniemożliwiają
zawiadomienie o tym Marszałka Sejmu.

art. 52. więcej Art. 52. 1. Pytanie prawne ma formę postanowienia.
2. Pytanie prawne zawiera:
1) wskazanie sądu, przed którym toczy się postępowanie w sprawie, oraz
oznaczenie sprawy;
2) wskazanie organu, który wydał kwestionowany akt normatywny;
3) określenie kwestionowanego aktu normatywnego lub jego części;
4) sformułowanie zarzutu niezgodności z Konstytucją, ratyfikowaną umową
międzynarodową lub ustawą kwestionowanego aktu normatywnego oraz jego
uzasadnienie, z powołaniem argumentów lub dowodów na jego poparcie;
5) wyjaśnienie, w jakim zakresie odpowiedź na pytanie może mieć wpływ na
rozstrzygnięcie sprawy, w związku z którą pytanie zostało przedstawione.
3. Do pytania prawnego dołącza się akta sprawy, w związku z którą zostało przedstawione.

art. 53. więcej Art. 53. 1. Skarga konstytucyjna zawiera:
1) określenie kwestionowanego przepisu ustawy lub innego aktu normatywnego,
na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł
ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach skarżącego
określonych w Konstytucji i w stosunku do którego skarżący domaga się
stwierdzenia niezgodności z Konstytucją;
2) wskazanie, która konstytucyjna wolność lub prawo skarżącego, i w jaki
sposób – zdaniem skarżącego – zostały naruszone;
3) uzasadnienie zarzutu niezgodności kwestionowanego przepisu ustawy lub
innego aktu normatywnego, ze wskazaną konstytucyjną wolnością lub
prawem skarżącego, z powołaniem argumentów lub dowodów na jego
poparcie;
4) przedstawienie stanu faktycznego;
5) udokumentowanie daty doręczenia wyroku, decyzji lub innego
rozstrzygnięcia, o których mowa w art. 77 ust. 1;
6) informację, czy od wyroku, decyzji lub innego rozstrzygnięcia, o których
mowa w art. 77 ust. 1, został wniesiony nadzwyczajny środek zaskarżenia.
2. Do skargi konstytucyjnej dołącza się:
1) wyrok, decyzję lub inne rozstrzygnięcie wydane na podstawie przepisu,
o którym mowa w ust. 1 pkt 1;
2) wyroki, decyzje lub inne rozstrzygnięcia potwierdzające wyczerpanie drogi
prawnej, o której mowa w art. 77 ust. 1;
3) pełnomocnictwo szczególne.

art. 54. więcej Art. 54. 1. Koszty postępowania przed Trybunałem ponosi Skarb Państwa.
2. Wraz z wyrokiem uwzględniającym skargę konstytucyjną, Trybunał
orzeka, w drodze postanowienia, na rzecz wnoszącego skargę konstytucyjną zwrot
kosztów postępowania przed Trybunałem od organu, który wydał akt normatywny
będący przedmiotem skargi konstytucyjnej. W uzasadnionych przypadkach
Trybunał może orzec zwrot kosztów postępowania przed Trybunałem również
wówczas, gdy nie uwzględnił skargi konstytucyjnej.
3. Trybunał może określić wysokość kosztów reprezentowania wnoszącego
skargę konstytucyjną przez adwokata lub radcę prawnego w zależności od
charakteru sprawy i wkładu pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i
rozstrzygnięcia.

art. 55. więcej Art. 55. 1. Prawo do żądania zwrotu kosztów postępowania wygasa, jeżeli
skarżący, najpóźniej przed zamknięciem rozprawy bezpośrednio poprzedzającej wydanie orzeczenia, nie zgłosi wniosku o przyznanie kosztów według norm przepisanych.
2. W przypadku rozpoznawania skargi konstytucyjnej przez Trybunał na
posiedzeniu niejawnym, roszczenie o zwrot kosztów postępowania wygasa, jeżeli
skarżący, najpóźniej w terminie 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o
rozpoznaniu sprawy na posiedzeniu niejawnym, nie zgłosi wniosku o przyznanie
kosztów według norm przepisanych.

art. 56. więcej Art. 56. 1. Wszczęcie postępowania przed Trybunałem następuje na
podstawie wniosku, pytania prawnego albo skargi konstytucyjnej uprawnionego podmiotu.
2. Do rozpoczęcia rozprawy:
1) wnioskodawca może wycofać wniosek;
2) skarżący może wycofać skargę konstytucyjną;
3) sąd, który przedstawił Trybunałowi pytanie prawne, może je wycofać.
3. W przypadku rozpoznawania sprawy na posiedzeniu niejawnym, cofnięcie
wniosku, pytania prawnego albo skargi konstytucyjnej może nastąpić najpóźniej
w terminie 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, o którym mowa w art. 92 ust. 3.

art. 57. więcej Art. 57. 1. Jeżeli ze względu na treść lub formę pisma wniesionego do
Trybunału nie można stwierdzić, że jest ono pismem procesowym, Prezes
Trybunału zwraca nadawcy pismo albo wzywa do jego uzupełnienia w określonym
terminie pod rygorem zwrócenia pisma.
2. Pismo poprawione lub uzupełnione w terminie wywołuje skutki od chwili
jego wniesienia.

art. 58. więcej Art. 58. 1. Postępowanie przed Trybunałem prowadzi się w formie pisemnej,
jeżeli ustawa nie stanowi inaczej.
2. Pisma procesowe i załączniki wnoszone do Trybunału powinny być
sporządzone w liczbie pozwalającej na doręczenie ich wszystkim uczestnikom
postępowania oraz zachowanie dwóch egzemplarzy w aktach sprawy.

art. 59. więcej Art. 59. 1. Trybunał na posiedzeniu niejawnym wydaje postanowienie
o umorzeniu postępowania:
1) na skutek cofnięcia wniosku, pytania prawnego albo skargi konstytucyjnej;
2) jeżeli wydanie orzeczenia jest niedopuszczalne;
3) jeżeli wydanie orzeczenia jest zbędne;
4) jeżeli akt normatywny w zakwestionowanym zakresie utracił moc
obowiązującą przed wydaniem orzeczenia przez Trybunał;
5) w przypadku zakończenia kadencji Sejmu i Senatu, w niezakończonych
sprawach wszczętych na podstawie wniosku grupy posłów albo grupy
senatorów, o którym mowa w art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji.
2. Jeżeli okoliczności, o których mowa w ust. 1 pkt 1–5, ujawnią się na
rozprawie, Trybunał wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania.
3. Trybunał nie umarza postępowania z przyczyny, o której mowa w ust. 1
pkt 4, jeżeli wydanie orzeczenia w postępowaniu zainicjowanym skargą
konstytucyjną jest konieczne dla ochrony konstytucyjnych wolności i praw.

art. 60. więcej Art. 60. 1. Wniosek złożony przez podmiot, o którym mowa w art. 191 ust. 1
pkt 1 i 2 Konstytucji, oraz pytanie prawne Prezes Trybunału kieruje do
rozpoznania, jeżeli spełniają wymagania przewidziane w ustawie.
2. Jeżeli wniosek, o którym mowa w ust. 1, lub pytanie prawne nie spełniają
wymagań przewidzianych w ustawie, a usunięcie braków jest możliwe, Prezes
Trybunału wydaje zarządzenie, w którym wzywa do ich usunięcia w terminie 7 dni
od dnia doręczenia tego zarządzenia.

art. 61. więcej Art. 61. 1. Wniosek złożony przez podmiot, o którym mowa w art. 191 ust. 1
pkt 3–5 Konstytucji, oraz skargę konstytucyjną Prezes Trybunału kieruje do wyznaczonego przez siebie sędziego Trybunału w celu wstępnego rozpoznania na posiedzeniu niejawnym.
2. Jeżeli wniosek, o którym mowa w ust. 1, albo skarga konstytucyjna
spełniają wymagania przewidziane w ustawie oraz nie zachodzą okoliczności,
o których mowa w ust. 4 pkt 3, Trybunał wydaje postanowienie o nadaniu
wnioskowi, o którym mowa w ust. 1, albo skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
3. Jeżeli wniosek, o którym mowa w ust. 1, albo skarga konstytucyjna nie
spełniają wymagań przewidzianych w ustawie, a usunięcie braków jest możliwe,
wyznaczony sędzia Trybunału wydaje zarządzenie, w którym wzywa do ich
usunięcia w terminie 7 dni od dnia doręczenia zarządzenia.
4. Trybunał w składzie jednego sędziego Trybunału wydaje postanowienie
o odmowie nadania wnioskowi, o którym mowa w ust. 1, albo skardze
konstytucyjnej dalszego biegu, jeżeli:
1) wniosek, o którym mowa w ust. 1, albo skarga konstytucyjna nie spełniają
wymogów określonych w ustawie i usunięcie braków nie jest możliwe;
2) braki, o których mowa w ust. 3, nie zostały usunięte w terminie;
3) wniosek, o którym mowa w ust. 1, albo skarga konstytucyjna są oczywiście bezzasadne.
5. Na postanowienie, o którym mowa w ust. 4, wnioskodawcy albo
skarżącemu przysługuje zażalenie do Trybunału w terminie 7 dni od dnia
doręczenia tego postanowienia.
6. Trybunał, na posiedzeniu niejawnym, postanowieniem pozostawia bez
rozpoznania zażalenie wniesione po upływie terminu określonego w ust. 5.
7. Po stwierdzeniu, że zażalenie, o którym mowa w ust. 5, zostało wniesione
w terminie, Prezes Trybunału kieruje je do rozpoznania na posiedzeniu niejawnym
przez Trybunał i wyznacza termin rozpoznania.
8. Trybunał, uwzględniając zażalenie, wydaje postanowienie o nadaniu
dalszego biegu wnioskowi, o którym mowa w ust. 1, albo skardze konstytucyjnej.
Na postanowienie o nieuwzględnieniu zażalenia nie przysługuje zażalenie.

art. 62. więcej Art. 62. Prezes Trybunału przekazuje wnioski, pytania prawne i skargi
konstytucyjne, co do których nie zachodzą przeszkody formalne, do rozpoznania
przez właściwy skład orzekający.

art. 63. więcej Art. 63. 1. Prezes Trybunału zawiadamia uczestników postępowania
o przekazaniu wniosku, pytania prawnego albo skargi konstytucyjnej do
rozpoznania przez skład orzekający, doręcza im odpisy wniosku, pytania prawnego
albo skargi oraz poucza o prawie złożenia pisemnych stanowisk. Prezes Trybunału
może wyznaczyć uczestnikowi postępowania termin przedstawienia pisemnego stanowiska.
2. Przepis ust. 1 stosuje się do Rzecznika Praw Obywatelskich, z wyjątkiem
wniosków w sprawach, o których mowa w art. 37 ust. 1 pkt 1 lit. d. Rzecznik Praw
Obywatelskich, w terminie 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, może zgłosić
udział w postępowaniu i przedstawić pisemne stanowisko w sprawie.
3. Do Rzecznika Praw Dziecka, w postępowaniu wszczętym na wniosek
Rzecznika Praw Obywatelskich oraz w postępowaniu w sprawie skargi
konstytucyjnej, dotyczących praw dziecka, przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio.
4. Trybunał może zwracać się do innych organów lub podmiotów o zajęcie
stanowiska w sprawie, w wyznaczonym terminie.

art. 64. więcej Art. 64. 1. Jeżeli w co najmniej dwóch wnioskach albo w co najmniej dwóch
pytaniach prawnych albo w co najmniej dwóch skargach konstytucyjnych
jednakowo określono przedmiot kontroli, Prezes Trybunału może zarządzić łączne
rozpoznanie tych wniosków albo pytań prawnych albo skarg.
2. O łącznym rozpoznaniu wniosków albo pytań prawnych, albo skarg
konstytucyjnych rozstrzyga Prezes Trybunału, wyznaczając skład orzekający.
Prezes Trybunału może zarządzić łączne rozpoznanie również na wniosek składu
orzekającego.
3. Łączne rozpoznanie nie może dotyczyć spraw zainicjowanych w różnych
trybach kontroli.

art. 65. więcej Art. 65. 1. Jeżeli orzeczenie może wywołać skutki wiążące się z nakładami
finansowymi nieprzewidzianymi w ustawie budżetowej albo ustawie
o prowizorium budżetowym, Prezes Trybunału zwraca się do Rady Ministrów
o przedstawienie, w terminie 2 miesięcy, opinii w sprawie.
2. W uzasadnionych przypadkach Prezes Trybunału może wyznaczyć inny
termin przedstawienia opinii.
3. Nieprzedstawienie opinii przez Radę Ministrów w terminie nie wstrzymuje
rozpoznania sprawy.

art. 66. więcej Art. 66. 1. W sprawie zgodności z Konstytucją ustawy budżetowej albo
ustawy o prowizorium budżetowym przed ich podpisaniem Trybunał orzeka
w terminie 2 miesięcy od złożenia wniosku.
2. Uczestnicy postępowania przedstawiają stanowisko w terminie określonym
przez Prezesa Trybunału.

art. 67. więcej Art. 67. 1. Trybunał przy orzekaniu jest związany zakresem zaskarżenia
wskazanym we wniosku, pytaniu prawnym albo skardze konstytucyjnej.
2. Zakres zaskarżenia obejmuje wskazanie kwestionowanego aktu
normatywnego lub jego części (określenie przedmiotu kontroli) oraz
sformułowanie zarzutu niezgodności z Konstytucją, ratyfikowaną umową
międzynarodową lub ustawą (wskazanie wzorca kontroli).

art. 68. więcej Art. 68. Orzekając w sprawie zgodności aktu normatywnego lub
ratyfikowanej umowy międzynarodowej z Konstytucją, Trybunał bada zarówno
treść takiego aktu lub umowy, jak też kompetencję oraz dochowanie trybu
wymaganego przepisami prawa do wydania aktu lub do zawarcia i ratyfikacji umowy.

art. 69. więcej Art. 69. 1. Trybunał w toku postępowania powinien zbadać wszystkie istotne
okoliczności w celu wszechstronnego wyjaśnienia sprawy.
2. Uczestnicy postępowania są obowiązani do składania Trybunałowi
wszelkich wyjaśnień i udzielania informacji dotyczących sprawy oraz
przedstawiania wniosków dowodowych, potrzebnych do jej rozstrzygnięcia.
3. Trybunał nie jest związany wnioskami dowodowymi uczestników
postępowania i może z urzędu dopuścić dowody, jakie uzna za celowe dla
wyjaśnienia sprawy.

art. 70. więcej Art. 70. 1. Trybunał może zwracać się do Sądu Najwyższego oraz
Naczelnego Sądu Administracyjnego o przekazanie informacji w sprawie
stosowania lub wykładni określonego przepisu prawa w orzecznictwie sądowym.
2. Przewodniczący składu orzekającego przekazuje informację, o której
mowa w ust. 1, uczestnikom postępowania.

art. 71. więcej Art. 71. 1. Sądy i inne organy władzy publicznej są obowiązane udzielić
Trybunałowi pomocy i na jego żądanie przedstawić akta postępowania wiążące się
z postępowaniem przed Trybunałem, a także udzielić informacji niezbędnych do
wszechstronnego wyjaśnienia sprawy.
2. Trybunał, po wykorzystaniu akt postępowania, zwraca je niezwłocznie
właściwemu organowi.

art. 72. więcej Art. 72. Przewodniczący składu orzekającego wydaje zarządzenia mające na
celu właściwe przygotowanie rozprawy. Przewodniczący składu orzekającego
może w szczególności:
1) zarządzić doręczenie uczestnikom postępowania odpowiednich pism,
wniesionych w toku postępowania;
2) wezwać uczestników postępowania do przedstawienia, w formie pisemnej,
w ustalonym terminie, stanowiska w sprawie;
3) zarządzić przedstawienie przez uczestników postępowania dokumentów
i innych materiałów, potrzebnych do wyjaśnienia sprawy;
4) wezwać do udziału w postępowaniu inne organy lub organizacje, których
udział uzna za celowy dla należytego wyjaśnienia sprawy.

art. 73. więcej Art. 73. 1. Akta sprawy rozpoznawanej przed Trybunałem są jawne. Nie
dotyczy to zawartych w aktach sprawy dokumentów niejawnych oraz akt spraw,
które są rozpoznawane z wyłączeniem jawności.
2. Trybunał nie wydaje akt sprawy innym podmiotom. W szczególnie
uzasadnionym wypadku Prezes Trybunału, po uzgodnieniu ze składem
orzekającym, może zezwolić na ich wydanie sądom lub innym organom władzy
publicznej, zastrzegając obowiązek niezwłocznego ich zwrotu po wykorzystaniu.
Prezes Trybunału może określić termin, na jaki akta są wydawane.

art. 74. więcej Art. 74. 1. Uczestnicy postępowania mogą przeglądać akta sprawy oraz
sporządzać i otrzymywać odpisy, kopie lub wyciągi z tych akt, z wyjątkiem
dokumentów zawierających informacje niejawne.
2. Ograniczenie, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy osób uprawnionych na
podstawie odrębnych przepisów do zapoznania się z informacjami niejawnymi,
zawartymi w aktach sprawy.
3. Przeglądanie akt sprawy oraz sporządzanie i otrzymywanie odpisów, kopii
lub wyciągów z tych akt przez podmioty niebędące uczestnikami postępowania,
jest dopuszczalne po dokonaniu anonimizacji danych osobowych oraz innych
danych istotnych ze względu na identyfikację podmiotową.
4. Dostęp do dokumentów zawartych w aktach sprawy Trybunału odbywa się poprzez:
1) publikację dokumentów na stronie internetowej Trybunału, będącej stroną
Biuletynu Informacji Publicznej;
2) umożliwienie przeglądania akt w siedzibie Trybunału z uwzględnieniem ust. 5;
3) udostępnienie na wniosek kopii, odpisów lub wyciągów z akt, o ile
dokumenty te nie zostały opublikowane zgodnie z pkt 1, po wniesieniu opłaty
ustalonej zgodnie z przepisami ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 785, z późn. zm.).
5. Przeglądanie akt w sprawie skargi konstytucyjnej oraz w sprawie pytania
prawnego odbywa się poprzez udostępnienie kopii dokumentów zawartych w tych
aktach, po dokonaniu anonimizacji, o której mowa w ust. 3.
6. Korzystanie z uprawnień, o których mowa w ust. 1, 3 i 5, nie może
zakłócać pracy Trybunału.

art. 75. więcej Art. 75. Wewnętrzny tok postępowania z wnioskami, pytaniami prawnymi
i skargami konstytucyjnymi określa regulamin Trybunału.

art. 76. więcej Art. 76. Do postępowania w sprawie skargi konstytucyjnej stosuje się
przepisy ustawy z odrębnościami wynikającymi z niniejszego oddziału.

art. 77. więcej Art. 77. 1. Skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi
prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu 3 miesięcy od dnia doręczenia
skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia.
2. Skargę konstytucyjną Trybunał rozpoznaje na zasadach i w trybie
przewidzianym dla rozpoznawania wniosków w sprawie zgodności aktów
normatywnych z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawami.

art. 78. więcej Art. 78. Jeżeli skarżący wniósł nadzwyczajny środek zaskarżenia, Trybunał
może zawiesić postępowanie do czasu rozpoznania tego środka.

art. 79. więcej Art. 79. 1. Trybunał może wydać postanowienie tymczasowe o zawieszeniu
lub wstrzymaniu wykonania orzeczenia w sprawie, której skarga konstytucyjna
dotyczy, jeżeli wykonanie wyroku, decyzji lub innego rozstrzygnięcia mogłoby
spowodować nieodwracalne skutki, wiążące się z dużym uszczerbkiem dla
skarżącego albo gdy przemawia za tym inny ważny interes skarżącego lub ważny
interes publiczny.
2. Postanowienie tymczasowe doręcza się niezwłocznie skarżącemu oraz
właściwemu sądowi lub organowi egzekucyjnemu.
3. Trybunał uchyla postanowienie tymczasowe, jeżeli ustaną przyczyny, dla
których zostało ono wydane, jednak nie później niż w dniu wydania ostatecznego
orzeczenia w sprawie skargi konstytucyjnej.
4. W przypadku orzeczenia przez Trybunał o niezgodności aktu
normatywnego lub jego części z Konstytucją postanowienie tymczasowe traci moc
po upływie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie tego orzeczenia.

art. 80. więcej Art. 80. Skarżący może zastrzec w skardze konstytucyjnej nieujawnianie jego
danych osobowych w opublikowanym postanowieniu, o którym mowa w art. 61 ust. 4.

art. 81. więcej Art. 81. Wniosek w sprawie zgodności z Konstytucją celów partii
politycznej, określonych w statucie lub programie, lub działalności partii
politycznej, Trybunał rozpoznaje na zasadach i w trybie przewidzianym dla
rozpoznawania wniosków w sprawie zgodności aktów normatywnych
z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawami.

art. 82. więcej Art. 82. 1. Ciężar udowodnienia niezgodności z Konstytucją działalności
partii politycznej spoczywa na wnioskodawcy.
2. Wątpliwości, których nie można wyjaśnić, rozstrzyga się na korzyść partii politycznej.
3. Do prowadzonych na rozprawie przesłuchań świadków, biegłych albo
ujawniania dokumentów istotnych dla rozstrzygnięcia stosuje się odpowiednio
przepisy ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U.
z 2018 r. poz. 1987 i 2399 oraz z 2019 r. poz. 150, 679, 1255 i 1694).
4. W celu zebrania i utrwalenia dowodów w sprawie zgodności z Konstytucją
działalności partii politycznej Trybunał może, w drodze postanowienia, zlecić
Prokuratorowi Generalnemu przeprowadzenie dochodzenia. Zakres dochodzenia
określony w postanowieniu jest wiążący. Do dochodzenia stosuje się odpowiednio
przepisy ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego.

art. 83. więcej Art. 83. Pytanie sądu prowadzącego ewidencję partii politycznych w sprawie
zgodności z Konstytucją statutu partii politycznej, w zakresie celów partii i zasad
działania partii określonych w statucie, Trybunał rozpoznaje na zasadach i w trybie
przewidzianych dla pytania prawnego.

art. 84. więcej Art. 84. 1. Osoby upoważnione do reprezentowania partii politycznej
Trybunał ustala na podstawie statutu partii lub ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r.
o partiach politycznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 580).
2. W przypadku gdy nie można ustalić, kto jest osobą upoważnioną do
reprezentowania partii, lub gdy nie można nawiązać z nią kontaktu, Trybunał
uznaje za upoważnioną osobę faktycznie kierującą partią.

art. 85. więcej Art. 85. Trybunał rozstrzyga spory kompetencyjne, w przypadku gdy:
1) co najmniej dwa centralne konstytucyjne organy państwa uznają się za
właściwe do rozstrzygnięcia tej samej sprawy lub wydały w niej
rozstrzygnięcia;
2) co najmniej dwa centralne konstytucyjne organy państwa uznają się za
niewłaściwe do rozstrzygnięcia określonej sprawy.

art. 86. więcej Art. 86. 1. Wszczęcie postępowania przed Trybunałem powoduje
zawieszenie postępowań przed organami, które prowadzą spór kompetencyjny.
2. Trybunał, po zapoznaniu się ze stanowiskiem uczestników postępowania,
może wydać postanowienie o tymczasowym uregulowaniu kwestii spornych,
a w szczególności o zawieszeniu czynności egzekucyjnych, jeżeli jest to konieczne
dla zapobieżenia poważnym szkodom lub podyktowane szczególnie ważnym
interesem społecznym.

art. 87. więcej Art. 87. 1. Trybunał rozpoznaje wniosek Marszałka Sejmu w sprawie
stwierdzenia przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej oraz powierzenia Marszałkowi Sejmu tymczasowego
wykonywania obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej niezwłocznie,
nie później jednak niż w ciągu 24 godzin od jego złożenia.
2. Trybunał rozpoznaje wniosek, o którym mowa w ust. 1, na rozprawie,
z wyłączeniem jawności.

art. 88. więcej Art. 88. 1. Jeżeli podczas rozprawy pojawią się wątpliwości dotyczące
okoliczności, o których mowa w art. 51, Trybunał, w drodze postanowienia, może
zlecić Prokuratorowi Generalnemu wykonanie określonych czynności w
wyznaczonym terminie i odroczyć rozprawę.
2. Odroczenie rozprawy nie może trwać dłużej niż 24 godziny.
3. Prokurator Generalny niezwłocznie zawiadamia Trybunał o wynikach
czynności podjętych w celu wykonania postanowienia, o którym mowa w ust. 1.

art. 89. więcej Art. 89. 1. Trybunał wydaje postanowienie o stwierdzeniu przeszkody
w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz
powierzeniu Marszałkowi Sejmu, na nie dłużej niż 3 miesiące, tymczasowego
wykonywania obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Postanowienie traci moc, jeżeli:
1) przed upływem określonego w nim terminu Prezydent Rzeczypospolitej
Polskiej zawiadomi Marszałka Sejmu oraz Trybunał o możliwości
sprawowania urzędu;
2) zaistnieje okoliczność, o której mowa w art. 131 ust. 2 pkt 1, 2, 4 lub 5 Konstytucji.

art. 90. więcej Art. 90. 1. W przypadku gdy po upływie terminu, na jaki Trybunał powierzył
Marszałkowi Sejmu tymczasowe wykonywanie obowiązków Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej, okoliczności, które przejściowo uniemożliwiają
Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej sprawowanie urzędu, nie ustały,
Marszałek Sejmu może powtórnie, jednokrotnie, wystąpić do Trybunału
z wnioskiem w sprawie stwierdzenia przeszkody w sprawowaniu urzędu przez
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz powierzenia Marszałkowi Sejmu
tymczasowego wykonywania obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Do rozpatrzenia powtórnie złożonego przez Marszałka Sejmu wniosku,
o którym mowa w ust 1, stosuje się przepisy art. 87–89.

art. 91. więcej Art. 91. Trybunał rozpoznaje wniosek, pytanie prawne albo skargę
konstytucyjną na rozprawie albo posiedzeniu niejawnym.

art. 92. więcej Art. 92. 1. Trybunał może rozpoznać wniosek, pytanie prawne albo skargę
konstytucyjną na posiedzeniu niejawnym, jeżeli:
1) pisemne stanowiska wszystkich uczestników postępowania oraz pozostałe
dowody zgromadzone w sprawie stanowią wystarczającą podstawę do
wydania orzeczenia lub
2) sprawa dotyczy zagadnienia prawnego, które zostało wystarczająco
wyjaśnione we wcześniejszych orzeczeniach Trybunału, lub
3) z pisemnych stanowisk wszystkich uczestników postępowania bezspornie
wynika, że akt normatywny, na podstawie którego sąd lub organ administracji
publicznej orzekł ostatecznie o konstytucyjnych wolnościach lub prawach
albo obowiązkach skarżącego, jest niezgodny z Konstytucją.
2. O rozpoznaniu wniosku, pytania prawnego albo skargi konstytucyjnej na
posiedzeniu niejawnym rozstrzyga skład orzekający. Do rozpoznania wniosku,
pytania prawnego albo skargi konstytucyjnej na posiedzeniu niejawnym konieczne
są stanowiska wszystkich uczestników postępowania.
3. Przewodniczący składu orzekającego zawiadamia uczestników
postępowania, że rozpoznanie sprawy nastąpi na posiedzeniu niejawnym.
4. Rozpoznanie na posiedzeniu niejawnym w pełnym składzie wniosku,
pytania prawnego albo skargi konstytucyjnej jest niedopuszczalne.
5. Trybunał rozstrzyga na posiedzeniu niejawnym w innych sprawach,
w których ustawa nie wymaga rozpoznania na rozprawie.

art. 93. więcej Art. 93. 1. Przewodniczący składu orzekającego wyznacza termin rozprawy
oraz zawiadamia o nim uczestników postępowania.
2. Rozprawa nie może odbyć się wcześniej niż po upływie 30 dni od dnia
doręczenia uczestnikom postępowania zawiadomienia o jej terminie.
3. Termin, o którym mowa w ust. 2, nie dotyczy kontroli ustawy budżetowej
albo ustawy o prowizorium budżetowym przed jej podpisaniem oraz rozpatrzenia
wniosku w sprawie stwierdzenia przeszkody w sprawowaniu urzędu przez
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz powierzenia Marszałkowi Sejmu
tymczasowego wykonywania obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,
do których Trybunał przystępuje niezwłocznie.
4. Prezes Trybunału może zarządzić skrócenie terminu, o którym mowa
w ust. 2, o połowę, chyba że odpowiednio skarżący, sąd przedstawiający pytanie prawne albo wnioskodawca wyrażą pisemny sprzeciw w terminie 7 dni od dnia doręczenia zarządzenia Prezesa Trybunału.
5. Trybunał odracza rozprawę w przypadku braku dowodu doręczenia lub
stwierdzonej nieprawidłowości w doręczeniu zawiadomienia o rozprawie
uczestnikom postępowania. Może także odroczyć rozprawę z innych ważnych powodów.
6. Odraczając rozprawę, Trybunał może wyznaczyć nowy termin, o którym
zawiadamia uczestników postępowania. Przepisu ust. 2 nie stosuje się.

art. 94. więcej Art. 94. 1. Rozprawy przed Trybunałem są jawne, jeżeli ustawa nie stanowi
inaczej. Przewodniczący składu orzekającego może wyłączyć jawność rozprawy ze
względu na bezpieczeństwo państwa lub ochronę informacji niejawnych o klauzuli
tajności „tajne” lub „ściśle tajne”.
2. Świadek lub biegły może być przesłuchany co do okoliczności
stanowiących informację niejawną o klauzuli tajności „tajne” lub „ściśle tajne” po
zwolnieniu przez uprawniony organ od obowiązku zachowania tajemnicy.
Odmowa zgody może być uzasadniona jedynie ważnym interesem państwa.
3. Świadek lub biegły nie korzysta z prawa odmowy złożenia zeznań, jeżeli
Trybunał uzna odmowę zgody organu, o której mowa w ust. 2, za nieuzasadnioną.

art. 95. więcej Art. 95. 1. Obecność na rozprawie wnioskodawcy albo skarżącego, jego
przedstawiciela lub pełnomocnika jest obowiązkowa. W razie niestawiennictwa
prawidłowo zawiadomionych wnioskodawcy albo skarżącego, jego
przedstawiciela lub pełnomocnika, Trybunał umarza postępowanie albo odracza
rozprawę.
2. W razie niestawiennictwa uczestników postępowania, których obecność na
rozprawie jest obowiązkowa, ich przedstawicieli lub pełnomocników, Trybunał
może odroczyć rozprawę i wyznaczyć nowy termin rozprawy. Przepisu art. 93
ust. 2 nie stosuje się.
3. Niestawiennictwo prawidłowo zawiadomionych innych uczestników
postępowania nie wstrzymuje rozpoznania sprawy; w takim przypadku sędzia
sprawozdawca przedstawia na rozprawie stanowisko nieobecnego uczestnika
postępowania.

art. 96. więcej Art. 96. 1. W dniu rozprawy przed salą rozpraw w siedzibie Trybunału
umieszcza się wokandę zawierającą informacje o składzie orzekającym, sygnaturze
sprawy, godzinie rozpoczęcia rozprawy, uczestnikach postępowania oraz zakresie
zaskarżenia.
2. W czasie wchodzenia składu orzekającego do sali rozpraw i wychodzenia
z niej wszyscy obecni wstają. Wstaje również każda osoba, gdy podczas rozprawy
zwraca się do niej sędzia składu orzekającego, a także wtedy gdy osoba ta zwraca
się do Trybunału, chyba że przewodniczący składu orzekającego zwolni ją z tego obowiązku.

art. 97. więcej Art. 97. 1. Rozprawa rozpoczyna się od wywołania sprawy, po czym
odpowiednio wnioskodawca, sąd, który przedstawił Trybunałowi pytanie prawne
albo skarżący, a następnie pozostali uczestnicy postępowania przedstawiają swe
stanowiska i dowody na ich poparcie oraz odpowiadają na pytania zadawane przez
sędziów Trybunału.
2. Przewodniczący składu orzekającego udziela głosu każdemu uczestnikowi
postępowania, a w razie potrzeby również organom lub podmiotom wezwanym do
udziału w postępowaniu.

art. 98. więcej Art. 98. Przewodniczący składu orzekającego kieruje rozprawą oraz wydaje
zarządzenia niezbędne do utrzymania powagi, spokoju i porządku na rozprawie,
a w razie potrzeby stosuje środki przewidziane w ustawie z dnia 27 lipca 2001 r. –
Prawo o ustroju sądów powszechnych.

art. 99. więcej Art. 99. 1. Zarządzając przerwę w rozprawie, przewodniczący składu
orzekającego ogłasza termin, w którym będzie ona kontynuowana.
2. W razie postanowienia składu orzekającego o odroczeniu rozprawy,
przewodniczący składu orzekającego może wyznaczyć kolejny jej termin. Przepisu
art. 93 ust. 2 nie stosuje się.
3. Jeżeli niezwłoczne wyznaczenie kolejnego terminu rozprawy nie jest
możliwe, przepis art. 93 ust. 2 stosuje się odpowiednio.

art. 100. więcej Art. 100. Przewodniczący składu orzekającego zamyka rozprawę, gdy
Trybunał uzna sprawę za dostatecznie wyjaśnioną.

art. 101. więcej Art. 101. 1. Z przebiegu rozprawy protokolant pod kierunkiem
przewodniczącego składu orzekającego sporządza protokół.
2. Protokół zawiera:
1) datę i miejsce rozprawy;
2) imiona i nazwiska sędziów składu orzekającego, protokolanta oraz
uczestników postępowania, ich przedstawicieli lub pełnomocników;
3) oznaczenie sprawy ze wzmianką co do jej jawności;
4) przebieg rozprawy, w szczególności wnioski i oświadczenia uczestników
postępowania, wyniki postępowania dowodowego, wymienienie zarządzeń
i orzeczeń wydanych na rozprawie oraz stwierdzenie, czy zostały ogłoszone.
3. Uczestnicy postępowania mogą zgłaszać wnioski o sprostowanie lub
uzupełnienie protokołu do czasu ogłoszenia orzeczenia, a protokołu z rozprawy, na
której orzeczenie zostało ogłoszone – w ciągu 14 dni od dnia rozprawy.
4. Wnioski, o których mowa w ust. 3, rozstrzyga zarządzeniem
przewodniczący składu orzekającego po wysłuchaniu protokolanta. Od zarządzenia
nie przysługuje odwołanie.
5. Protokół podpisują przewodniczący składu orzekającego i protokolant.
Wzmiankę o sprostowaniu protokołu podpisuje przewodniczący składu
orzekającego.
6. Z przebiegu rozprawy może być sporządzony stenogram lub zapis za
pomocą aparatury utrwalającej dźwięk albo dźwięk i obraz, niezależnie od
sporządzenia protokołu. Transkrypcję przebiegu rozprawy, sporządzoną na
podstawie rejestracji utrwalonej na nośniku elektronicznym lub zapis, o którym
mowa w zdaniu pierwszym dołącza się do protokołu.

art. 102. więcej Art. 102. Trybunał rozstrzyga sprawę, wydając orzeczenie w formie wyroku
lub postanowienia.

art. 103. więcej Art. 103. 1. Trybunał wydaje wyroki w sprawach dotyczących:
1) zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją;
2) zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których
ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie;
3) zgodności przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy państwowe,
z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami;
4) skarg konstytucyjnych;
5) zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych.
2. Trybunał wydaje postanowienia w sprawach:
1) rozstrzygania sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi
konstytucyjnymi organami państwa;
2) rozstrzygania o stwierdzeniu przeszkody w sprawowaniu urzędu przez
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz powierzenia Marszałkowi Sejmu
tymczasowego wykonywania obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej
Polskiej;
3) innych, w których ustawa tak stanowi lub niewymagających wydania wyroku.

art. 104. więcej Art. 104. 1. Postanowienia kończące postępowanie wydawane są po
zamknięciu rozprawy lub na posiedzeniu niejawnym. Wymagają one uzasadnienia.
2. Postanowienia niekończące postępowania w sprawie mogą być uchylane
lub zmieniane wskutek zmiany okoliczności.

art. 105. więcej Art. 105. 1. Trybunał wydaje orzeczenie po niejawnej naradzie sędziów
składu orzekającego.
2. Narada obejmuje dyskusję i głosowanie nad mającym zapaść orzeczeniem
i zasadniczymi motywami rozstrzygnięcia oraz sporządzenie orzeczenia.
3. Naradą kieruje przewodniczący składu orzekającego.
4. W sprawie o szczególnej zawiłości albo z innych ważnych powodów
można odroczyć wydanie orzeczenia na okres nieprzekraczający 14 dni.

art. 106. więcej Art. 106. 1. Orzeczenie zapada większością głosów.
2. Przewodniczący składu orzekającego zbiera głosy sędziów Trybunału
według ich wieku, poczynając od najmłodszego, sam zaś głosuje ostatni.
3. Członek składu orzekającego, który nie zgadza się z większością
głosujących, może przed ogłoszeniem orzeczenia zgłosić zdanie odrębne,
uzasadniając je w formie pisemnej, co zaznacza się w orzeczeniu. Zdanie odrębne
może dotyczyć także samego uzasadnienia.
4. Orzeczenie podpisuje cały skład orzekający, nie wyłączając sędziego
przegłosowanego.

art. 107. więcej Art. 107. Orzeczenie może odnosić się do całego aktu normatywnego albo do
poszczególnych jego przepisów.

art. 108. więcej Art. 108. 1. Orzeczenie zawiera:
1) wskazanie składu orzekającego i protokolanta;
2) sygnaturę akt;
3) datę i miejsce oraz tryb wydania orzeczenia;
4) wskazanie podmiotu, który zainicjował postępowanie przed Trybunałem oraz
innych uczestników postępowania;
5) określenie aktu normatywnego lub jego części, którego dotyczy orzeczenie;
6) przedstawienie zarzutów podmiotu, który zainicjował postępowanie przed
Trybunałem;
7) rozstrzygnięcie Trybunału, w tym wynik głosowania sędziów;
8) podpisy sędziów składu orzekającego;
9) informację o zgłoszeniu zdania odrębnego.
2. Jeżeli Trybunał postanowi, że utrata mocy obowiązującej aktu
normatywnego lub jego części ma nastąpić po dniu ogłoszenia orzeczenia
stwierdzającego niezgodność z Konstytucją, ratyfikowaną umową
międzynarodową lub ustawą, w orzeczeniu określa się termin utraty mocy
obowiązującej tego aktu.
3. Trybunał jest obowiązany, nie później niż w ciągu miesiąca od dnia
ogłoszenia orzeczenia, sporządzić jego uzasadnienie w formie pisemnej.
Uzasadnienie podpisują sędziowie Trybunału, którzy głosowali nad orzeczeniem.
4. Jeżeli którykolwiek z sędziów Trybunału, o których mowa w ust. 3, nie
może podpisać uzasadnienia, przewodniczący składu orzekającego zaznacza na
orzeczeniu przyczynę braku podpisu. Jeżeli uzasadnienia nie może podpisać
przewodniczący składu orzekającego, przyczynę braku podpisu zaznacza na
orzeczeniu najstarszy stażem z głosujących sędziów Trybunału.
5. Przepisy ust. 1, 3 i 4 stosuje się odpowiednio do orzeczeń wydanych
w innych sprawach niż dotyczących badania zgodności aktów normatywnych lub
ich części z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawami.

art. 109. więcej Art. 109. 1. Skład orzekający, który wydał orzeczenie, może w każdym
czasie, na posiedzeniu niejawnym, wydać postanowienie o sprostowaniu
w orzeczeniu lub jego uzasadnieniu niedokładności, błędów pisarskich lub
rachunkowych albo innych oczywistych omyłek.
2. Na oryginale orzeczenia, a na żądanie uczestników postępowania – także
na przesłanych im odpisach, umieszcza się wzmiankę o sprostowaniu, podpisaną
przez przewodniczącego składu orzekającego.
3. Jeżeli sprostowania nie może dokonać skład orzekający wskazany w ust. 1,
wniosek rozpoznaje taki sam skład.

art. 110. więcej Art. 110. 1. Na wniosek uczestnika postępowania skład orzekający, który
wydał orzeczenie, na posiedzeniu niejawnym rozstrzyga postanowieniem
wątpliwości co do jego treści.
2. Jeżeli wniosku o wyjaśnienie wątpliwości nie może rozpoznać skład
orzekający wskazany w ust. 1, wniosek rozpoznaje taki sam skład.

art. 111. więcej Art. 111. W sprawach związanych z przygotowaniem rozprawy lub
posiedzenia oraz sprawach porządkowych wydawane są zarządzenia.

art. 112. więcej Art. 112. 1. Orzeczenie sporządzone w formie pisemnej ogłasza się
uczestnikom postępowania. W czasie publicznego ogłaszania wyroku wszyscy
obecni na sali rozpraw, z wyjątkiem składu orzekającego, stoją.
2. W ustnym uzasadnieniu orzeczenia przewodniczący składu orzekającego
lub sędzia sprawozdawca podaje zasadnicze motywy orzeczenia oraz informuje
o złożeniu zdań odrębnych. Sędzia Trybunału, który zgłosił zdanie odrębne,
przedstawia jego zasadnicze motywy.

art. 113. więcej Art. 113. Orzeczenia ogłoszone w sposób określony w art. 112 doręcza się
uczestnikom postępowania niezwłocznie po sporządzeniu uzasadnienia.

art. 114. więcej Art. 114. 1. Orzeczenia ogłasza się w odpowiednim dzienniku urzędowym na
zasadach i w trybie określonych w Konstytucji oraz ustawie z dnia 20 lipca 2000 r.
o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz. U.
z 2019 r. poz. 1461).
2. Ogłoszenie orzeczeń zarządza Prezes Trybunału.

art. 115. więcej Art. 115. 1. Trybunał wydaje zbiór swoich orzeczeń w postaci elektronicznej.
2. W zbiorze, o którym mowa w ust. 1, publikuje się orzeczenia wraz
z uzasadnieniami i zdaniami odrębnymi.
3. Nazwa „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego” podlega ochronie
prawnej.

art. 116. więcej Art. 116. Ustawa wchodzi w życie w terminie określonym w ustawie –
Przepisy wprowadzające ustawę o organizacji i trybie postępowania przed
Trybunałem Konstytucyjnym oraz ustawę o statusie sędziów Trybunału
Konstytucyjnego.