Aborcja
Aborcja jest zamierzonyn zakończeniem ciąży w wyniku interwencji zewnętrznej, np. działań lekarskich. Przeważnie w efekcie dochodzi do śmierci zarodka lub płodu. W Polsce, pod pewnymi warunkami można dokonać legalnej aborcji.
Dopuszczalność aborcji
Aborcja w polsce jest co do zasady nielegalna. Istnieją od tej reguły obecnie dwa wyjątki. Zgodnie z
ustawą z dnia 7 stycznia 1993 o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży w brzmieniu ukształtowanym m.in. przez dwa wyroki Trybunału Konstytucyjnego: wyrok z dnia 28 maja 1997 oraz wyrok z dnia 22 października 2020 – aborcja jest dopuszczalna w dwóch przypadkach
- Ciąża zagraża zdrowiu lub życiu kobiety (do osiągnięcia przez płód zdolności do życia poza organizmem matki)
- Ciąża powstała w wyniku przestępstwa (do 12. tygodnia ciąży).
Bezprawne przerwanie ciąży
Przerywanie ciąży
za zgodą kobiety z naruszeniem przepisów ustawy jest zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 3 (typ podstawowy określony
art. 152 § 1 kk). Tej samej karze podlega osoba, która udziela kobiecie ciężarnej pomocy w przerwaniu ciąży z naruszeniem przepisów ustawy lub ją do tego nakłania (pomocnictwo i podżeganie, § 2). Kwalifikowanym przez następstwo jest dopuszczenie się tych czynów,
gdy płód osiągnął zdolność do samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej – zagrożenie ustawowe wynosi od 6 miesięcy do lat 8 kary pozbawienia wolności (
art. 152 § 3 kk).
Przerywanie ciąży
bez zgody kobiety poprzez stosowanie wobec niej przemocy lub w przerywanie tej ciąży inny sposób oraz doprowadzenie kobiety ciężarnej do przerwania ciąży przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem jest zagrożone karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8 (typ podstawowy określony
art. 153 § 1 kk). Gdy płód osiągnął zdolność do samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej, kara pozbawienia wolności wynosi od roku do lat 10 (
art. 153 § 2 kk).
Art. 154 Kodeksu karnego kwalifikuje powyższe typy czynów zabronionych:
- Jeżeli następstwem czynu określonego w art. 152 § 1 lub 2 kk jest śmierć kobiety ciężarnej, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
- Jeżeli następstwem czynu określonego w art. 152 § 3 kk lub w art. 153 kk jest śmierć kobiety ciężarnej, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
Zachowanie kobiety, która poddaje się zabiegowi bezprawnego przerwania ciąży lub do niego podżega, nie stanowi czynu zabronionego. Dlatego koniecznym było wprowadzenie do części szczególnej kodeksu karnego karalności postaci zjawiskowych takich jak podżeganie lub pomocnictwo do przerwania ciąży.
Kontrowersyjny wyrok TK
22 października 2020 Trybunał Konstytucyjny, w sprawie pod sygn. K 1/20, stwierdził niezgodność przesłanki embriopatologicznej przerwania ciąży z
art. 38 w związku z
art. 30 w związku z
art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Trybunał uznał, że legalizacja zabiegu przerwania ciąży, w przypadku gdy badania prenatalne lub inne przesłanki medyczne wskazują na duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu, nie znajduje konstytucyjnego uzasadnienia.
Trybunał stwierdził, że ustawodawca ma prawo, jak i obowiązek, dostosować stan prawny do wydanego wyroku, w tym przeanalizować, czy obowiązujące rozwiązania prawne w zakresie wynikającego z
art. 71 ust. 2 Konstytucji prawa matki przed i po urodzeniu dziecka do szczególnej pomocy władz publicznych są wystarczające w przypadku wyeliminowania przesłanki embriopatologicznej z systemu prawnego. Ustawodawca nie może bowiem przenosić ciężaru związanego z wychowaniem dziecka ciężko i nieodwracalnie upośledzonego albo nieuleczalnie chorego jedynie na matkę, ponieważ w głównej mierze to na władzy publicznej oraz na całym społeczeństwie ciąży obowiązek dbania o osoby znajdujące się w najtrudniejszych sytuacjach
Przesłanka eugeniczna
Obecnie wyjęta z listy przesłanek do dokonania legalnej aborcji.
Gdy badania prenatalne lub inne przesłanki medyczne wskazują na duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu (do chwili osiągnięcia przez płód zdolności do samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej); wystąpienie tej okoliczności stwierdza lekarz inny niż dokonujący przerwania ciąży