Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym

art. 1. więcej Art. 1. 1. Mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową.
2. Ilekroć w ustawie jest mowa o gminie, należy przez to rozumieć wspólnotę
samorządową oraz odpowiednie terytorium.

art. 2. więcej Art. 2. 1. Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną
odpowiedzialność.
2. Gmina posiada osobowość prawną.
3. Samodzielność gminy podlega ochronie sądowej.

art. 3. więcej Art. 3. 1. O ustroju gminy stanowi jej statut.
2. Projekt statutu gminy powyżej 300 000 mieszkańców podlega uzgodnieniu
z Prezesem Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej.
3. W sprawach spornych rozstrzyga Rada Ministrów.

art. 4. więcej Art. 4. 1. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia:
1) tworzy, łączy, dzieli i znosi gminy oraz ustala ich granice;
2) nadaje gminie lub miejscowości status miasta i ustala jego granice;
3) ustala i zmienia nazwy gmin oraz siedziby ich władz.
2. Rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, może być wydane także na wniosek
zainteresowanej rady gminy.
3. Ustalenie i zmiana granic gmin dokonywane są w sposób zapewniający
gminie terytorium możliwie jednorodne ze względu na układ osadniczy i przestrzenny, uwzględniający więzi społeczne, gospodarcze i kulturowe oraz zapewniający zdolność
wykonywania zadań publicznych.
4. Nadanie gminie lub miejscowości statusu miasta, ustalenie jego granic i ich
zmiana dokonywane są w sposób uwzględniający infrastrukturę społeczną
i techniczną oraz układ urbanistyczny i charakter zabudowy.
5. Zmiany, o których mowa w ust. 1, następują z dniem 1 stycznia.

Art. 4a. 1. Wydanie rozporządzenia, o którym mowa w art. 4 ust. 1, wymaga
zasięgnięcia przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej opinii
zainteresowanych rad gmin, poprzedzonych przeprowadzeniem przez te rady
konsultacji z mieszkańcami, a w przypadku zmian granic gmin naruszających granice
powiatów lub województw – dodatkowo opinii odpowiednich rad powiatów lub
sejmików województw, z zastrzeżeniem ust. 2.
2. Konsultacje z mieszkańcami w sprawach zmiany granic gmin lub granic
miasta polegającej na wyłączeniu obszaru lub części obszaru jednostki pomocniczej
gminy i jego włączeniu do sąsiedniej jednostki pomocniczej tej gminy lub do
sąsiedniej gminy mogą zostać ograniczone do:
1) mieszkańców jednostki pomocniczej gminy objętych zmianą – przez
odpowiednie rady gmin;
2) mieszkańców gmin objętych zmianą naruszającą granice powiatów lub
województw – przez odpowiednie rady powiatów lub sejmiki województw.
3. W przypadku niewyrażenia opinii, o której mowa w ust. 1, w terminie
3 miesięcy od dnia otrzymania wystąpienia o opinię, wymóg zasięgnięcia opinii
uznaje się za spełniony.
4. W przypadku przeprowadzenia referendum lokalnego w sprawie utworzenia,
połączenia, podziału i zniesienia gminy oraz ustalenia granic gminy, o którym mowa
w art. 4c, konsultacji z mieszkańcami, o których mowa w ust. 1 i 2, nie przeprowadza się.

Art. 4b. 1. Wydanie rozporządzenia, o którym mowa w art. 4 ust. 1, na wniosek
rady gminy wymaga:
1) wniosku rady gminy poprzedzonego przeprowadzeniem przez tę radę konsultacji
z mieszkańcami, wraz z uzasadnieniem oraz niezbędnymi dokumentami,
mapami i informacjami potwierdzającymi zasadność wniosku;
2) opinii rad gmin objętych wnioskiem, poprzedzonych przeprowadzeniem przez te
rady konsultacji z mieszkańcami, a w przypadku zmiany granic gminy
naruszającej granice powiatów lub województw – opinii odpowiednich rad
powiatów lub sejmików województw;
3) opinii wojewody właściwego dla gminy lub gmin objętych wnioskiem.
2. Do wniosku i opinii, o których mowa w ust. 1, przepisy art. 4a ust. 2
i 3 stosuje się odpowiednio.
3. Rada gminy występuje z wnioskiem, o którym mowa w ust. 1, do ministra
właściwego do spraw administracji publicznej za pośrednictwem wojewody,
w terminie do dnia 31 marca.
4. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, tryb postępowania przy
składaniu wniosków, o których mowa w ust. 1, oraz dokumenty, które należy dołączyć do wniosku.

Art. 4c. 1. W sprawie utworzenia, połączenia, podziału i zniesienia gminy oraz
ustalenia granic gminy może być przeprowadzone referendum lokalne z inicjatywy
mieszkańców.
2. Z inicjatywą przeprowadzenia referendum, o którym mowa w ust. 1, wystąpić
może jedynie grupa co najmniej 15 obywateli, o której mowa w art. 11 ust. 1a ustawy
z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym (Dz. U. z 2019 r. poz. 741).
3. Referendum, o którym mowa w ust. 1, nie przeprowadza się, jeżeli z analizy
przeprowadzonej przed referendum wynika, iż na skutek podziału lub ustalenia
nowych granic gminy:
1) dochody podatkowe na mieszkańca gminy w zmienionych granicach lub gminy
utworzonej byłyby niższe od najniższych dochodów podatkowych na
mieszkańca ustalonych dla poszczególnych gmin zgodnie z ustawą z dnia 13
listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z
2020 r. poz. 23 i 374);
2) gmina w zmienionych granicach lub gmina utworzona byłaby mniejsza od
najmniejszej pod względem liczby mieszkańców gminy w Polsce według stanu
na dzień 31 grudnia roku poprzedzającego ogłoszenie rozporządzenia, o którym
mowa w art. 4.
4. Analizy, o której mowa w ust. 3, dokonuje właściwy wojewoda.
5. W przypadku przeprowadzania z inicjatywy mieszkańców referendum,
o którym mowa w ust. 1, pytanie zawarte we wniosku, o którym mowa w art. 15
ust. 2 ustawy z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym, powinno określać
szczegółowo proponowane zmiany w podziale terytorialnym państwa.
6. Wojewoda przekazuje ministrowi właściwemu do spraw administracji
publicznej informację o publikacji w wojewódzkim dzienniku urzędowym protokołu
wyniku referendum, o którym mowa w ust. 1.

Art. 4d. Rada Ministrów nie przeprowadza zmian, o których mowa w art. 4
ust. 1 pkt 1, jeżeli:
1) dochody podatkowe na mieszkańca gminy w zmienionych granicach lub gminy
utworzonej byłyby niższe od najniższych dochodów podatkowych na
mieszkańca ustalonych dla poszczególnych gmin zgodnie z ustawą z dnia 13
listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego;
2) gmina w zmienionych granicach lub gmina utworzona byłaby mniejsza od
najmniejszej pod względem liczby mieszkańców gminy w Polsce według stanu
na dzień 31 grudnia roku poprzedzającego ogłoszenie rozporządzenia, o którym
mowa w art. 4.

Art. 4e. 1. W przypadku łączenia gmin lub tworzenia nowej gminy Prezes Rady
Ministrów, na wniosek wojewody zgłoszony za pośrednictwem ministra właściwego
do spraw administracji publicznej, wyznacza pełnomocnika do spraw połączenia gmin
lub utworzenia nowej gminy spośród pracowników podległych wojewodzie albo
pracowników urzędu gminy, której obszar wchodzi w skład łączonej lub nowo
tworzonej gminy.
2. Do czasu połączenia gmin lub utworzenia nowej gminy zadaniem
pełnomocnika, o którym mowa w ust. 1, jest przygotowanie organizacyjne i prawne
gminy do wykonywania zadań publicznych, w tym przygotowanie projektu uchwały
budżetowej gminy w trybie i na zasadach określonych w przepisach o finansach publicznych.
3. Z dniem połączenia gmin lub utworzenia nowej gminy pełnomocnik, o którym
mowa w ust. 1, przejmuje wykonywanie zadań i kompetencji ich organów do dnia
wyboru nowych organów gminy, a w przypadku, o którym mowa w art. 390a
§ 2 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz. U. z 2019 r. poz. 684 i 1504 oraz z 2020 r. poz. 568) – do dnia pierwszej sesji rady gminy zwołanej w trybie art. 20 ust. 2ba.

Art. 4ea. 1. Gmina powstała w wyniku połączenia gmin wstępuje we wszystkie
prawa i obowiązki połączonych gmin, w tym prawa i obowiązki wynikające
z zezwoleń, koncesji oraz innych aktów administracyjnych.
2. Organy gminy powstałej w wyniku połączenia gmin stają się organami
właściwymi lub stronami wszczętych i niezakończonych postępowań
administracyjnych i sądowych.
3. Ujawnienie w księgach wieczystych lub w rejestrach przejścia na gminę,
o której mowa w ust. 1, praw ujawnionych w tych księgach lub rejestrach następuje na
wniosek gminy.
4. W przypadku gdy rozporządzenie w sprawie połączenia gmin zostało wydane
na wniosek poparty przez wszystkie zainteresowane rady gmin, gminy te zawierają
porozumienie, o którym mowa w art. 44 pkt 2.
5. Akty prawa miejscowego ustanowione przez organy gmin przed połączeniem
gmin stają się aktami prawa miejscowego gminy powstałej w wyniku połączenia
gmin, obowiązującymi na obszarze działania organów, które je ustanowiły, do dnia
wejścia w życie nowych aktów prawa miejscowego ustanowionych przez organ gminy
powstałej w wyniku połączenia gmin, jednak nie dłużej niż przez okres 3 lat od dnia połączenia.

Art. 4eb. 1. W przypadku zmiany granic gmin polegającej na wyłączeniu części
obszaru gminy i jego włączeniu do sąsiedniej gminy, gmina, do której został włączony
ten obszar, wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki gminy na tym obszarze, w tym
prawa i obowiązki wynikające z zezwoleń, koncesji oraz innych aktów administracyjnych.
2. Akty prawa miejscowego z zakresu planowania i zagospodarowania
przestrzennego ustanowione przez organ gminy przed zmianą granic:
1) w części dotyczącej obszaru, który został wyłączony z tej gminy, stają się aktami
prawa miejscowego gminy, do której ten obszar został włączony i obowiązują do
dnia wejścia w życie nowych aktów prawa miejscowego ustanowionych przez
organ tej gminy, jednak nie dłużej niż przez okres 3 lat od dnia zmiany granic gminy;
2) w części dotyczącej obszaru, który nie został wyłączony z tej gminy, pozostają w mocy.

Art. 4f. Jeżeli w wyniku zmian w podziale terytorialnym państwa rada gminy
została z mocy prawa rozwiązana na podstawie art. 390 § 5 ustawy z dnia 5 stycznia
2011 r. – Kodeks wyborczy, Prezes Rady Ministrów na wniosek wojewody zgłoszony
za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej wyznacza
osobę, która wykonuje zadania i kompetencje rady gminy do czasu wyboru nowej rady.

art. 5. więcej Art. 5. 1. Gmina może tworzyć jednostki pomocnicze: sołectwa oraz dzielnice,
osiedla i inne. Jednostką pomocniczą może być również położone na terenie gminy
miasto.
2. Jednostkę pomocniczą tworzy rada gminy, w drodze uchwały, po
przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami lub z ich inicjatywy.
3. Zasady tworzenia, łączenia, podziału oraz znoszenia jednostki pomocniczej
określa statut gminy.
4. (uchylony)

Art. 5a. 1. W wypadkach przewidzianych ustawą oraz w innych sprawach
ważnych dla gminy mogą być przeprowadzane na jej terytorium konsultacje
z mieszkańcami gminy.
2. Zasady i tryb przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami gminy określa
uchwała rady gminy, z zastrzeżeniem ust. 7.
3. Szczególną formą konsultacji społecznych jest budżet obywatelski.
4. W ramach budżetu obywatelskiego mieszkańcy w bezpośrednim głosowaniu
decydują corocznie o części wydatków budżetu gminy. Zadania wybrane w ramach
budżetu obywatelskiego zostają uwzględnione w uchwale budżetowej gminy. Rada
gminy w toku prac nad projektem uchwały budżetowej nie może usuwać lub zmieniać
w stopniu istotnym zadań wybranych w ramach budżetu obywatelskiego.
5. W gminach będących miastami na prawach powiatu utworzenie budżetu
obywatelskiego jest obowiązkowe, z tym że wysokość budżetu obywatelskiego
wynosi co najmniej 0,5% wydatków gminy zawartych w ostatnim przedłożonym
sprawozdaniu z wykonania budżetu.
6. Środki wydatkowane w ramach budżetu obywatelskiego mogą być dzielone
na pule obejmujące całość gminy i jej części w postaci jednostek pomocniczych lub
grup jednostek pomocniczych.
7. Rada gminy określa w drodze uchwały wymagania, jakie powinien spełniać
projekt budżetu obywatelskiego, w szczególności:
1) wymogi formalne, jakim powinny odpowiadać zgłaszane projekty
z uwzględnieniem – o ile jest to możliwe – uniwersalnego projektowania,
o którym mowa w art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu
dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami (Dz. U. poz. 1696 i 2473);
2) wymaganą liczbę podpisów mieszkańców popierających projekt, przy czym nie
może być ona większa niż 0,1% mieszkańców terenu objętego pulą budżetu
obywatelskiego, w którym zgłaszany jest projekt;
3) zasady oceny zgłoszonych projektów co do ich zgodności z prawem,
wykonalności technicznej, spełniania przez nie wymogów formalnych oraz tryb
odwołania od decyzji o niedopuszczeniu projektu do głosowania;
4) zasady przeprowadzania głosowania, ustalania wyników i podawania ich do
publicznej wiadomości, biorąc pod uwagę, że zasady przeprowadzania
głosowania muszą zapewniać równość i bezpośredniość głosowania.

Art. 5b. 1. Gmina podejmuje działania na rzecz wspierania i upowszechniania
idei samorządowej wśród mieszkańców gminy, w tym zwłaszcza wśród młodzieży.
2. Rada gminy na wniosek zainteresowanych środowisk może wyrazić zgodę na
utworzenie młodzieżowej rady gminy mającej charakter konsultacyjny.
3. Rada gminy, powołując młodzieżową radę gminy, nadaje jej statut określający
tryb wyboru jej członków i zasady działania.

Art. 5c. 1. Gmina sprzyja solidarności międzypokoleniowej oraz tworzy warunki
do pobudzania aktywności obywatelskiej osób starszych w społeczności lokalnej.
2. Rada gminy, z własnej inicjatywy lub na wniosek zainteresowanych
środowisk, może utworzyć gminną radę seniorów.
3. Gminna rada seniorów ma charakter konsultacyjny, doradczy i inicjatywny.
4. Gminna rada seniorów składa się z przedstawicieli osób starszych oraz
przedstawicieli podmiotów działających na rzecz osób starszych, w szczególności przedstawicieli organizacji pozarządowych oraz podmiotów prowadzących uniwersytety trzeciego wieku.
5. Rada gminy, powołując gminną radę seniorów, nadaje jej statut określający
tryb wyboru jej członków i zasady działania, dążąc do wykorzystania potencjału
działających organizacji osób starszych oraz podmiotów działających na rzecz osób
starszych, a także zapewnienia sprawnego sposobu wyboru członków gminnej rady seniorów.
6. Rada gminy może w statucie jednostki pomocniczej upoważnić ją do
utworzenia rady seniorów jednostki pomocniczej. Przepisy ust. 3–5 stosuje się odpowiednio.

art. 6. więcej Art. 6. 1. Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne
o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów.
2. Jeżeli ustawy nie stanowią inaczej, rozstrzyganie w sprawach, o których mowa
w ust. 1, należy do gminy.

art. 7. więcej Art. 7. 1. Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań
własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy:
1) ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska
i przyrody oraz gospodarki wodnej;
2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego;
3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania
ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń
sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia
w energię elektryczną i cieplną oraz gaz;
3a) działalności w zakresie telekomunikacji;
4) lokalnego transportu zbiorowego;
5) ochrony zdrowia;
6) pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych;
6a) wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej;
7) gminnego budownictwa mieszkaniowego;
8) edukacji publicznej;
9) kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony
zabytków i opieki nad zabytkami;
10) kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń
sportowych;
11) targowisk i hal targowych;
12) zieleni gminnej i zadrzewień;
13) cmentarzy gminnych;
14) porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony
przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania
gminnego magazynu przeciwpowodziowego;
15) utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz
obiektów administracyjnych;
16) polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej,
medycznej i prawnej;
17) wspierania i upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia warunków
do działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów
pobudzania aktywności obywatelskiej;
18) promocji gminy;
19) współpracy i działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów
wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności
pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2019 r. poz. 688, 1570 i 2020
oraz z 2020 r. poz. 284);
20) współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.
1a. (uchylony)
2. Ustawy określają, które zadania własne gminy mają charakter obowiązkowy.
3. Przekazanie gminie, w drodze ustawy, nowych zadań własnych wymaga
zapewnienia koniecznych środków finansowych na ich realizację w postaci
zwiększenia dochodów własnych gminy lub subwencji. Przepis art. 8 ust. 4 i 5 stosuje się odpowiednio.

art. 8. więcej Art. 8. 1. Ustawy mogą nakładać na gminę obowiązek wykonywania zadań
zleconych z zakresu administracji rządowej, a także z zakresu organizacji
przygotowań i przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów.
2. Zadania z zakresu administracji rządowej gmina może wykonywać również na
podstawie porozumienia z organami tej administracji.
2a. Gmina może wykonywać zadania z zakresu właściwości powiatu oraz
zadania z zakresu właściwości województwa na podstawie porozumień z tymi
jednostkami samorządu terytorialnego.
2b. Spory majątkowe wynikłe z porozumień, o których mowa w ust. 2 i 2a oraz
w art. 74, rozpatruje sąd powszechny.
3. Gmina otrzymuje środki finansowe w wysokości koniecznej do wykonania
zadań, o których mowa w ust. 1, 2 i 2a.
4. Szczegółowe zasady i terminy przekazywania środków finansowych,
o których mowa w ust. 3, określają ustawy nakładające na gminy obowiązek
wykonywania zadań zleconych lub zawarte porozumienia.
5. W przypadku niedotrzymania terminów, o których mowa w ust. 4, gminie
przysługują odsetki w wysokości ustalonej dla zaległości podatkowych.

Art. 8a. (utracił moc).

art. 9. więcej Art. 9. 1. W celu wykonywania zadań gmina może tworzyć jednostki
organizacyjne, a także zawierać umowy z innymi podmiotami, w tym z organizacjami
pozarządowymi.
2. Gmina oraz inna gminna osoba prawna może prowadzić działalność
gospodarczą wykraczającą poza zadania o charakterze użyteczności publicznej
wyłącznie w przypadkach określonych w odrębnej ustawie.
2a. Gmina oraz inna gminna osoba prawna mogą zarządzać nieruchomościami
mieszkalnymi nienależącymi do gminnego zasobu nieruchomości w formach
określonych w ustawie z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (Dz. U.
z 2019 r. poz. 712 i 2020).
3. Formy prowadzenia gospodarki gminnej, w tym wykonywania przez gminę
zadań o charakterze użyteczności publicznej, określa odrębna ustawa.
4. Zadaniami użyteczności publicznej, w rozumieniu ustawy, są zadania własne
gminy, określone w art. 7 ust. 1, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych.

Art. 9a. 1. Gmina w celu zapewnienia porządku publicznego i bezpieczeństwa
obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej może stosować
środki techniczne umożliwiające rejestrację obrazu (monitoring) w obszarze
przestrzeni publicznej, za zgodą zarządzającego tym obszarem lub podmiotu
posiadającego tytuł prawny do tego obszaru lub na terenie nieruchomości i w
obiektach budowlanych stanowiących mienie gminy lub jednostek organizacyjnych
gminy, a także na terenie wokół takich nieruchomości i obiektów budowlanych, jeżeli
jest to konieczne do zapewnienia porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli
lub ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej.
2. Monitoring nie obejmuje pomieszczeń sanitarnych, szatni, stołówek, palarni
oraz obiektów socjalnych.
3. Nagrania obrazu zawierające dane osobowe przetwarza się wyłącznie do
celów, dla których zostały zebrane, i przechowuje przez okres nieprzekraczający 3
miesięcy od dnia nagrania, o ile przepisy odrębne nie stanowią inaczej.
4. Po upływie okresu, o którym mowa w ust. 3, uzyskane w wyniku monitoringu
nagrania obrazu zawierające dane osobowe, podlegają zniszczeniu, z wyjątkiem
sytuacji, w których nagrania zostały zabezpieczone, zgodnie z odrębnymi przepisami.
5. Nieruchomości i obiekty budowlane objęte monitoringiem oznacza się w
sposób widoczny i czytelny informacją o monitoringu, w szczególności za pomocą
odpowiednich znaków.
6. Monitoring, w ramach którego dochodzi do przetwarzania danych osobowych,
wymaga stosowania środkówzabezpieczających przetwarzanie tych danych, w
szczególności uniemożliwiających ich utratę lub bezprawne rozpowszechnienie, a
także uniemożliwienie dostępu do danych osobom nieuprawnionym.

art. 10. więcej Art. 10. 1. Wykonywanie zadań publicznych może być realizowane w drodze
współdziałania między jednostkami samorządu terytorialnego.
2. Gminy, związki międzygminne oraz stowarzyszenia jednostek samorządu
terytorialnego mogą sobie wzajemnie bądź innym jednostkom samorządu
terytorialnego udzielać pomocy, w tym pomocy finansowej.

Art. 10a. Gmina może zapewnić wspólną obsługę, w szczególności
administracyjną, finansową i organizacyjną:
1) jednostkom organizacyjnym gminy zaliczanym do sektora finansów
publicznych,
2) gminnym instytucjom kultury,
3) innym zaliczanym do sektora finansów publicznych gminnym osobom prawnym
utworzonym na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań
publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, instytutów badawczych, banków
i spółek prawa handlowego
– zwanym dalej „jednostkami obsługiwanymi”.

Art. 10b. 1. Wspólną obsługę mogą prowadzić urząd gminy, inna jednostka
organizacyjna gminy, jednostka organizacyjna związku międzygminnego albo
jednostka organizacyjna związku powiatowo-gminnego, zwane dalej „jednostkami
obsługującymi”.
2. Rada gminy w odniesieniu do jednostek obsługiwanych, o których mowa
w art. 10a pkt 1, określa, w drodze uchwały, w szczególności:
1) jednostki obsługujące;
2) jednostki obsługiwane;
3) zakres obowiązków powierzonych jednostkom obsługującym w ramach
wspólnej obsługi.
3. Jednostki obsługiwane, o których mowa w art. 10a pkt 2 i 3, mogą, na
podstawie porozumień zawartych przez te jednostki z jednostką obsługującą,
przystąpić do wspólnej obsługi, po uprzednim zgłoszeniu tego zamiaru wójtowi.
Zakres wspólnej obsługi określa zawarte porozumienie.
4. Jednostka obsługująca ma prawo żądania od jednostki obsługiwanej
informacji oraz wglądu w dokumentację w zakresie niezbędnym do wykonywania
zadań w ramach wspólnej obsługi tej jednostki.
5. Jednostka obsługiwana ma prawo żądania od jednostki obsługującej
informacji oraz wglądu w dokumentację w zakresie zadań wykonywanych przez
jednostkę obsługującą w ramach wspólnej obsługi.

Art. 10c. 1. Zakres wspólnej obsługi nie może obejmować kompetencji
kierowników jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych do dysponowania środkami publicznymi oraz zaciągania zobowiązań, a także sporządzania i zatwierdzania planu finansowego oraz przeniesień wydatków w tym planie.
2. W przypadku powierzenia obowiązków z zakresu rachunkowości
i sprawozdawczości jednostek obsługiwanych, o których mowa w art. 10a pkt 1 i 2, są
one przekazywane w całości.

Art. 10d. Jednostka obsługująca jest uprawniona do przetwarzania danych
osobowych przetwarzanych przez jednostkę obsługiwaną w zakresie i celu
niezbędnych do wykonywania zadań w ramach wspólnej obsługi tej jednostki.

Art. 10e. 1. Gmina może opracować strategię rozwoju gminy.
2. Strategia rozwoju gminy jest spójna ze strategią rozwoju województwa oraz
strategią rozwoju ponadlokalnego, obejmującą tę gminę.
3. Strategia rozwoju gminy zawiera wnioski z diagnozy, o której mowa
w art. 10a ust. 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki
rozwoju (Dz. U. z 2019 r. poz. 1295 i 2020 oraz z 2020 r. poz. 1378), przygotowanej
na potrzeby tej strategii, oraz określa w szczególności:
1) cele strategiczne rozwoju w wymiarze społecznym, gospodarczym
i przestrzennym;
2) kierunki działań podejmowanych dla osiągnięcia celów strategicznych;
3) oczekiwane rezultaty planowanych działań, w tym w wymiarze przestrzennym,
oraz wskaźniki ich osiągnięcia;
4) model struktury funkcjonalno-przestrzennej gminy;
5) ustalenia i rekomendacje w zakresie kształtowania i prowadzenia polityki
przestrzennej w gminie;
6) obszary strategicznej interwencji określone w strategii rozwoju województwa,
o której mowa w art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie
województwa (Dz. U. z 2019 r. poz. 512, 1571 i 1815 oraz z 2020 r. poz. 1378),
wraz z zakresem planowanych działań;
7) obszary strategicznej interwencji kluczowe dla gminy, jeżeli takie
zidentyfikowano, wraz z zakresem planowanych działań;
8) system realizacji strategii, w tym wytyczne do sporządzania dokumentów wykonawczych;
9) ramy finansowe i źródła finansowania.
4. Strategię rozwoju gminy sporządza się w formie tekstowej oraz graficznej
zawierającej zobrazowanie treści, o których mowa w szczególności w ust. 3 pkt 4, 6 i 7.

Art. 10f. 1. Rada gminy, w drodze uchwały, określa szczegółowy tryb
i harmonogram opracowania projektu strategii rozwoju gminy, w tym tryb konsultacji,
o których mowa w art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach
prowadzenia polityki rozwoju.
2. Projekt strategii rozwoju gminy opracowuje wójt oraz przedkłada go
zarządowi województwa w celu wydania opinii dotyczącej sposobu uwzględnienia
ustaleń i rekomendacji w zakresie kształtowania i prowadzenia polityki przestrzennej
w województwie określonych w strategii rozwoju województwa.
3. Zarząd województwa wydaje opinię, o której mowa w ust. 2, w terminie
30 dni od dnia otrzymania projektu strategii rozwoju gminy. W przypadku braku
opinii we wskazanym terminie uznaje się, że strategia rozwoju gminy jest spójna ze
strategią rozwoju województwa.
4. Strategia rozwoju gminy jest przyjmowana przez radę gminy w drodze uchwały.
5. Strategia rozwoju gminy podlega aktualizacji, jeżeli wymaga tego sytuacja
społeczna, gospodarcza lub przestrzenna gminy albo gdy jest to konieczne dla
zachowania jej spójności ze strategią rozwoju województwa. Do aktualizacji strategii
rozwoju gminy stosuje się ust. 1–4.

Art. 10g. 1. Gminy sąsiadujące, powiązane ze sobą funkcjonalnie, mogą
opracować strategię rozwoju ponadlokalnego będącą wspólną strategią rozwoju tych
gmin w zakresie ich terytorium.
2. Strategia rozwoju ponadlokalnego:
1) jest opracowywana z udziałem powiatu, jeżeli w jej opracowywaniu uczestniczą
wszystkie gminy z terytorium tego powiatu;
2) może być opracowywana z udziałem powiatu, jeżeli przynajmniej jedna gmina,
o której mowa w ust. 1, znajduje się na jego terytorium.
3. Do strategii rozwoju ponadlokalnego przepisy art. 10e ust. 2–4 stosuje się odpowiednio.
4. W celu przygotowania i realizacji strategii rozwoju ponadlokalnego gminy
mogą tworzyć w szczególności związek międzygminny, o którym mowa w art. 64, lub
stowarzyszenie, o którym mowa w art. 84, lub zawierać porozumienie międzygminne,
o którym mowa w art. 74.
5. Projekt strategii rozwoju ponadlokalnego opracowuje wójt albo organ
wykonawczy związku międzygminnego albo stowarzyszenia oraz przedkłada go
zarządowi województwa w celu wydania opinii dotyczącej sposobu uwzględnienia
ustaleń i rekomendacji w zakresie kształtowania i prowadzenia polityki przestrzennej
w województwie określonych w strategii rozwoju województwa.
6. Zarząd województwa wydaje opinię, o której mowa w ust. 5, w terminie
30 dni od dnia otrzymania projektu strategii rozwoju ponadlokalnego. W przypadku
braku opinii we wskazanym terminie uznaje się, że strategia rozwoju ponadlokalnego
jest spójna ze strategią rozwoju województwa.
7. Strategia rozwoju ponadlokalnego jest przyjmowana przez organ stanowiący
związku międzygminnego albo stowarzyszenia, w drodze uchwały.
8. Strategia rozwoju ponadlokalnego opracowana przez porozumienie
międzygminne jest przyjmowana przez właściwe rady gmin i obowiązuje od dnia jej
przyjęcia przez ostatnią radę gminy. Strategia rozwoju ponadlokalnego opracowana
z udziałem powiatu jest przyjmowana również przez radę powiatu i obowiązuje od
dnia jej przyjęcia przez ostatnią radę gminy lub powiatu.
9. Do aktualizacji strategii rozwoju ponadlokalnego stosuje się ust. 5–8 oraz
art. 10e ust. 2–4.

art. 11. więcej Art. 11. 1. Mieszkańcy gminy podejmują rozstrzygnięcia w głosowaniu
powszechnym (poprzez wybory i referendum) lub za pośrednictwem organów gminy.
2. (uchylony)

Art. 11a. 1. Organami gminy są:
1) rada gminy;
2) wójt (burmistrz, prezydent miasta).
2. Zasady i tryb przeprowadzania wyborów do rady gminy oraz wyboru wójta
(burmistrza, prezydenta miasta) określają odrębne ustawy.
3. Ilekroć w ustawie jest mowa o wójcie, należy przez to rozumieć także
burmistrza oraz prezydenta miasta.

Art. 11b. 1. Działalność organów gminy jest jawna. Ograniczenia jawności
mogą wynikać wyłącznie z ustaw.
2. Jawność działania organów gminy obejmuje w szczególności prawo obywateli
do uzyskiwania informacji, wstępu na sesje rady gminy i posiedzenia jej komisji,
a także dostępu do dokumentów wynikających z wykonywania zadań publicznych,
w tym protokołów posiedzeń organów gminy i komisji rady gminy.
3. Zasady dostępu do dokumentów i korzystania z nich określa statut gminy.

art. 12. więcej Art. 12. Zasady i tryb przeprowadzania referendum gminnego określa odrębna ustawa.

art. 13. więcej Art. 13. (uchylony).

art. 14. więcej Art. 14. 1. Uchwały rady gminy zapadają zwykłą większością głosów
w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady, w głosowaniu jawnym,
chyba że ustawa stanowi inaczej.
2. Głosowania jawne na sesjach rady odbywają się za pomocą urządzeń
umożliwiających sporządzenie i utrwalenie imiennego wykazu głosowań radnych.
3. W przypadku gdy przeprowadzenie głosowania w sposób określony
w ust. 2 nie jest możliwe z przyczyn technicznych przeprowadza się głosowanie imienne.
4. Imienne wykazy głosowań radnych podaje się niezwłocznie do publicznej
wiadomości w Biuletynie Informacji Publicznej i na stronie internetowej gminy oraz
w inny sposób zwyczajowo przyjęty na obszarze gminy.

art. 15. więcej Art. 15. 1. Z zastrzeżeniem art. 12 organem stanowiącym i kontrolnym
w gminie jest rada gminy.
2. Jeżeli siedziba rady gminy znajduje się w mieście położonym na terytorium
tej gminy, rada nosi nazwę rady miejskiej.

art. 16. więcej Art. 16. Kadencja rady gminy trwa 5 lat licząc od dnia wyboru.

art. 17. więcej Art. 17. 1. W skład rady wchodzą radni w liczbie:
1) piętnastu w gminach do 20 000 mieszkańców;
2) dwudziestu jeden w gminach do 50 000 mieszkańców;
3) dwudziestu trzech w gminach do 100 000 mieszkańców;
4) dwudziestu pięciu w gminach do 200 000 mieszkańców oraz po trzech na każde
dalsze rozpoczęte 100 000 mieszkańców, nie więcej jednak niż czterdziestu
pięciu radnych.
2. W skład rady gminy powstałej w wyniku połączenia gmin, w pierwszej
kadencji wchodzą radni w liczbie:
1) dwudziestu jeden w gminach do 20 000 mieszkańców;
2) dwudziestu trzech w gminach do 50 000 mieszkańców;
3) dwudziestu pięciu w gminach do 100 000 mieszkańców oraz po trzech na każde
dalsze rozpoczęte 100 000 mieszkańców, nie więcej jednak niż czterdziestu
ośmiu radnych.

art. 18. więcej Art. 18. 1. Do właściwości rady gminy należą wszystkie sprawy pozostające
w zakresie działania gminy, o ile ustawy nie stanowią inaczej.
2. Do wyłącznej właściwości rady gminy należy:
1) uchwalanie statutu gminy;
2) ustalanie wynagrodzenia wójta, stanowienie o kierunkach jego działania oraz
przyjmowanie sprawozdań z jego działalności;
3) powoływanie i odwoływanie skarbnika gminy, który jest głównym księgowym
budżetu – na wniosek wójta;
4) uchwalanie budżetu gminy, rozpatrywanie sprawozdania z wykonania budżetu
oraz podejmowanie uchwały w sprawie udzielenia lub nieudzielenia
absolutorium z tego tytułu;
4a) rozpatrywanie raportu o stanie gminy oraz podejmowanie uchwały w sprawie
udzielenia lub nieudzielenia wotum zaufania z tego tytułu;
5) uchwalanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego;
6) uchwalanie programów gospodarczych;
6a) przyjmowanie programów rozwoju w trybie określonym w przepisach
o zasadach prowadzenia polityki rozwoju;
7) ustalanie zakresu działania jednostek pomocniczych, zasad przekazywania im
składników mienia do korzystania oraz zasad przekazywania środków
budżetowych na realizację zadań przez te jednostki;
8) podejmowanie uchwał w sprawach podatków i opłat w granicach określonych
w odrębnych ustawach;
9) podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy, przekraczających
zakres zwykłego zarządu, dotyczących:
a) zasad nabywania, zbywania i obciążania nieruchomości oraz ich
wydzierżawiania lub wynajmowania na czas oznaczony dłuższy niż 3 lata
lub na czas nieoznaczony, o ile ustawy szczególne nie stanowią inaczej;
uchwała rady gminy jest wymagana również w przypadku, gdy po umowie
zawartej na czas oznaczony do 3 lat strony zawierają kolejne umowy,
których przedmiotem jest ta sama nieruchomość; do czasu określenia zasad
wójt może dokonywać tych czynności wyłącznie za zgodą rady gminy,
b) emitowania obligacji oraz określania zasad ich zbywania, nabywania
i wykupu przez wójta,
c) zaciągania długoterminowych zobowiązań zaliczanych do tytułu dłużnego,
o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o
finansach publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 869, z późn. zm.2)
),
d) ustalania maksymalnej wysokości pożyczek i kredytów krótkoterminowych
zaciąganych przez wójta w roku budżetowym,
e) zobowiązań w zakresie podejmowania inwestycji i remontów o wartości
przekraczającej granicę ustalaną corocznie przez radę gminy,
f) tworzenia i przystępowania do spółek i spółdzielni oraz rozwiązywania
i występowania z nich,
g) określania zasad wnoszenia, cofania i zbywania udziałów i akcji przez wójta,
h) tworzenia, likwidacji i reorganizacji przedsiębiorstw, zakładów i innych
gminnych jednostek organizacyjnych oraz wyposażania ich w majątek,
i) ustalania maksymalnej wysokości pożyczek i poręczeń udzielanych przez
wójta w roku budżetowym,
j) wyrażenia zgody na zawarcie umowy, o której mowa w art. 50a ust. 1;
10) określanie wysokości sumy, do której wójt może samodzielnie zaciągać zobowiązania;
11) podejmowanie uchwał w sprawie przyjęcia zadań, o których mowa w art. 8 ust. 2
i 2a;
12) podejmowanie uchwał w sprawach współdziałania z innymi gminami oraz
wydzielanie na ten cel odpowiedniego majątku;
12a) podejmowanie uchwał w sprawach współpracy ze społecznościami lokalnymi
i regionalnymi innych państw oraz przystępowania do międzynarodowych
zrzeszeń społeczności lokalnych i regionalnych;
13) podejmowanie uchwał w sprawach herbu gminy, nazw ulic i placów będących
drogami publicznymi lub nazw dróg wewnętrznych w rozumieniu ustawy z dnia
21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 470 i 471),
a także wznoszenia pomników;
14) nadawanie honorowego obywatelstwa gminy;
14a) podejmowanie uchwał w sprawie zasad udzielania stypendiów dla uczniów i studentów;
15) stanowienie w innych sprawach zastrzeżonych ustawami do kompetencji rady gminy.
3. (uchylony)
4. (uchylony)

Art. 18a. 1. Rada gminy kontroluje działalność wójta, gminnych jednostek
organizacyjnych oraz jednostek pomocniczych gminy; w tym celu powołuje komisję
rewizyjną.
2. W skład komisji rewizyjnej wchodzą radni, w tym przedstawiciele wszystkich
klubów, z wyjątkiem radnych pełniących funkcje, o których mowa w art. 19 ust. 1.
3. Komisja rewizyjna opiniuje wykonanie budżetu gminy i występuje
z wnioskiem do rady gminy w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium
wójtowi. Wniosek w sprawie absolutorium podlega zaopiniowaniu przez regionalną
izbę obrachunkową.
4. Komisja rewizyjna wykonuje inne zadania zlecone przez radę w zakresie
kontroli. Uprawnienie to nie narusza uprawnień kontrolnych innych komisji,
powoływanych przez radę gminy na podstawie art. 21 ust. 1.
5. Zasady i tryb działania komisji rewizyjnej określa statut gminy.

Art. 18b. 1. Rada gminy rozpatruje skargi na działania wójta i gminnych
jednostek organizacyjnych; wnioski oraz petycje składane przez obywateli; w tym
celu powołuje komisję skarg, wniosków i petycji.
2. W skład komisji skarg, wniosków i petycji wchodzą radni, w tym
przedstawiciele wszystkich klubów, z wyjątkiem radnych pełniących funkcje,
o których mowa w art. 19 ust. 1.
3. Zasady i tryb działania komisji skarg, wniosków i petycji określa statut gminy.

art. 19. więcej Art. 19. 1. Rada gminy wybiera ze swego grona przewodniczącego i 1–
3 wiceprzewodniczących bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej
połowy ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym.
2. Zadaniem przewodniczącego jest wyłącznie organizowanie pracy rady oraz
prowadzenie obrad rady. Przewodniczący może wyznaczyć do wykonywania swoich
zadań wiceprzewodniczącego. W przypadku nieobecności przewodniczącego
i niewyznaczenia wiceprzewodniczącego, zadania przewodniczącego wykonuje
wiceprzewodniczący najstarszy wiekiem.
3. (uchylony)
4. Odwołanie przewodniczącego i wiceprzewodniczących następuje na wniosek
co najmniej 1/4 ustawowego składu rady gminy w trybie określonym w ust. 1.
5. W przypadku rezygnacji przewodniczącego lub wiceprzewodniczącego rada
podejmuje uchwałę w sprawie przyjęcia tej rezygnacji nie później niż w ciągu
1 miesiąca od dnia złożenia rezygnacji.
6. Niepodjęcie uchwały, o której mowa w ust. 5, w ciągu 1 miesiąca od dnia
złożenia rezygnacji przez przewodniczącego lub wiceprzewodniczącego jest
równoznaczne z przyjęciem rezygnacji przez radę gminy z upływem ostatniego dnia
miesiąca, w którym powinna być podjęta uchwała.
7. W przypadku odwołania lub przyjęcia rezygnacji przewodniczącego
i wiceprzewodniczących oraz niewybrania w ich miejsce osób do pełnienia tych
funkcji w terminie 30 dni od dnia przyjęcia rezygnacji albo od dnia odwołania, sesję
rady gminy w celu wyboru przewodniczącego, zwołuje wojewoda. Sesja zwoływana
jest na dzień przypadający w ciągu 7 dni po upływie terminu, o którym mowa
w zdaniu pierwszym.
8. Sesję rady gminy, o której mowa w ust. 7, do czasu wyboru przewodniczącego
prowadzi najstarszy wiekiem radny obecny na sesji, który wyraził zgodę na
prowadzenie sesji.

art. 20. więcej Art. 20. 1. Rada gminy obraduje na sesjach zwoływanych przez
przewodniczącego w miarę potrzeby, nie rzadziej jednak niż raz na kwartał. Do
zawiadomienia o zwołaniu sesji dołącza się porządek obrad wraz z projektami uchwał.
1a. Rada gminy może wprowadzić zmiany w porządku bezwzględną większością
głosów ustawowego składu rady.
1b. Obrady rady gminy są transmitowane i utrwalane za pomocą urządzeń
rejestrujących obraz i dźwięk. Nagrania obrad są udostępniane
w Biuletynie Informacji Publicznej i na stronie internetowej gminy oraz w inny
sposób zwyczajowo przyjęty.
1c. (uchylony)
2. Pierwszą sesję nowo wybranej rady gminy zwołuje komisarz wyborczy na
dzień przypadający w ciągu 7 dni po upływie kadencji rady.
2a. (uchylony)
2b. W przypadku wyborów przedterminowych pierwszą sesję zwołuje osoba,
którą Prezes Rady Ministrów wyznaczył do pełnienia funkcji organów jednostki
samorządu terytorialnego, na dzień przypadający w ciągu 7 dni po ogłoszeniu
wyników wyborów do rady gminy.
2ba. Pierwszą sesję rady gminy powstałej w wyniku połączenia gmin lub rady
nowo utworzonej gminy zwołuje komisarz wyborczy na dzień przypadający
w terminie 7 dni po dniu ogłoszenia wyników wyborów do rady, a w przypadku,
o którym mowa w art. 390a § 2 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy,
na dzień przypadający w terminie 7 dni od dnia powstania gminy.
2c. Pierwszą sesję nowo wybranej rady gminy, do czasu wyboru
przewodniczącego rady, prowadzi najstarszy wiekiem radny obecny na sesji.
3. Na wniosek wójta lub co najmniej 1/4 ustawowego składu rady gminy
przewodniczący obowiązany jest zwołać sesję na dzień przypadający w ciągu 7 dni od
dnia złożenia wniosku. Wniosek o zwołanie sesji powinien spełniać wymogi określone
w ust. 1 w zdaniu drugim.
4. Do zmiany porządku obrad sesji zwołanej w trybie określonym
w ust. 3 stosuje się przepis ust. 1a, z tym że dodatkowo wymagana jest zgoda wnioskodawcy.
5. Na wniosek wójta przewodniczący rady gminy jest obowiązany wprowadzić
do porządku obrad najbliższej sesji rady gminy projekt uchwały, jeżeli wpłynął on do
rady gminy co najmniej 7 dni przed dniem rozpoczęcia sesji rady.
6. Na wniosek klubu radnych przewodniczący rady gminy jest obowiązany
wprowadzić do porządku obrad najbliższej sesji rady gminy projekt uchwały,
zgłoszony przez klub radnych, jeżeli wpłynął on do rady gminy co najmniej 7 dni
przed dniem rozpoczęcia sesji rady. W trybie, o którym mowa w zdaniu pierwszym,
każdy klub radnych może zgłosić nie więcej niż jeden projekt uchwały na każdą
kolejną sesję rady gminy.

art. 21. więcej Art. 21. 1. Rada gminy ze swojego grona może powoływać stałe i doraźne
komisje do określonych zadań, ustalając przedmiot działania oraz skład osobowy.
2. (uchylony)
3. Komisje podlegają radzie gminy, przedkładają jej plan pracy oraz
sprawozdania z działalności.
4. W posiedzeniach komisji mogą uczestniczyć radni niebędący jej członkami.
Mogą oni zabierać głos w dyskusji i składać wnioski bez prawa udziału w głosowaniu.

Art. 21a. Przewodniczący rady gminy w związku z realizacją swoich
obowiązków może wydawać polecenia służbowe pracownikom urzędu gminy
wykonującym zadania organizacyjne, prawne oraz inne zadania związane z
funkcjonowaniem rady gminy, komisji i radnych. W tym przypadku przewodniczący
rady gminy wykonuje uprawnienia zwierzchnika służbowego w stosunku do
pracowników, o których mowa w zdaniu pierwszym.

art. 22. więcej Art. 22. 1. Organizację wewnętrzną oraz tryb pracy organów gminy określa
statut gminy.
2. Statut gminy podlega ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym.

art. 23. więcej Art. 23. 1. Radny obowiązany jest kierować się dobrem wspólnoty
samorządowej gminy. Radny utrzymuje stałą więź z mieszkańcami oraz ich
organizacjami, a w szczególności przyjmuje zgłaszane przez mieszkańców gminy postulaty i przedstawia je organom gminy do rozpatrzenia, nie jest jednak związany instrukcjami wyborców.
2. Radni mogą tworzyć kluby radnych.
3. Klub radnych tworzy co najmniej 3 radnych.
4. Zasady działania klubów radnych określa statut gminy.

Art. 23a. 1. Przed przystąpieniem do wykonywania mandatu radni składają ślubowanie:
„Wierny Konstytucji i prawu Rzeczypospolitej Polskiej, ślubuję uroczyście
obowiązki radnego sprawować godnie, rzetelnie i uczciwie, mając na
względzie dobro mojej gminy i jej mieszkańców”.
2. Ślubowanie odbywa się w ten sposób, że po odczytaniu roty wywołani kolejno
radni powstają i wypowiadają słowo „ślubuję”. Ślubowanie może być złożone
z dodaniem zdania: „Tak mi dopomóż Bóg”.
3. Radni nieobecni na pierwszej sesji rady gminy oraz radni, którzy uzyskali
mandat w czasie trwania kadencji, składają ślubowanie na pierwszej sesji, na której są obecni.
4. (uchylony)

art. 24. więcej Art. 24. 1. Radny jest obowiązany brać udział w pracach rady gminy i jej komisji
oraz innych instytucji samorządowych, do których został wybrany lub desygnowany.
2. W wykonywaniu mandatu radnego radny ma prawo, jeżeli nie narusza to dóbr
osobistych innych osób, do uzyskiwania informacji i materiałów, wstępu do
pomieszczeń, w których znajdują się te informacje i materiały, oraz wglądu
w działalność urzędu gminy, a także spółek z udziałem gminy, spółek handlowych
z udziałem gminnych osób prawnych, gminnych osób prawnych, oraz zakładów,
przedsiębiorstw i innych gminnych jednostek organizacyjnych, z zachowaniem
przepisów o tajemnicy prawnie chronionej.
3. W sprawach dotyczących gminy radni mogą kierować interpelacje i zapytania do wójta.
4. Interpelacja dotyczy spraw o istotnym znaczeniu dla gminy. Interpelacja
powinna zawierać krótkie przedstawienie stanu faktycznego będącego jej
przedmiotem oraz wynikające z niej pytania.
5. Zapytania składa się w sprawach aktualnych problemów gminy, a także w celu
uzyskania informacji o konkretnym stanie faktycznym. Przepis ust. 4 zdanie drugie
stosuje się odpowiednio.
6. Interpelacje i zapytania składane są na piśmie do przewodniczącego rady,
który przekazuje je niezwłocznie wójtowi. Wójt, lub osoba przez niego wyznaczona,
jest zobowiązana udzielić odpowiedzi na piśmie nie później niż w terminie 14 dni od
dnia otrzymania interpelacji lub zapytania.
7. Treść interpelacji i zapytań oraz udzielonych odpowiedzi podawana jest do
publicznej wiadomości poprzez niezwłoczną publikację w Biuletynie Informacji
Publicznej i na stronie internetowej gminy, oraz w inny sposób zwyczajowo przyjęty.

Art. 24a. 1. Z radnym nie może być nawiązywany stosunek pracy w urzędzie
gminy, w której radny uzyskał mandat.
2. Radny nie może pełnić funkcji kierownika gminnej jednostki organizacyjnej
oraz jego zastępcy.
3. (uchylony)
4. (uchylony)

Art. 24b. 1. Osoba wybrana na radnego nie może wykonywać pracy w ramach
stosunku pracy w urzędzie gminy, w której uzyskała mandat, oraz wykonywać funkcji
kierownika lub jego zastępcy w jednostce organizacyjnej tej gminy. Przed
przystąpieniem do wykonywania mandatu osoba ta obowiązana jest złożyć wniosek
o urlop bezpłatny w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia wyników wyborów przez
właściwy organ wyborczy.
2. Radny, o którym mowa w ust. 1, otrzymuje urlop bezpłatny na okres
sprawowania mandatu oraz 3 miesięcy po jego wygaśnięciu.
3. Radny otrzymuje urlop bezpłatny bez względu na rodzaj i okres trwania
stosunku pracy. Stosunek pracy zawarty na czas określony, który ustałby przed
terminem zakończenia urlopu bezpłatnego, przedłuża się do 3 miesięcy po
zakończeniu tego urlopu.
4. W przypadku radnego wykonującego funkcję kierownika lub jego zastępcy
w jednostce organizacyjnej, przejętej lub utworzonej przez gminę w czasie kadencji,
termin, o którym mowa w ust. 1, wynosi 6 miesięcy od dnia przejęcia lub utworzenia tej jednostki.
5. Niezłożenie przez radnego wniosku, o którym mowa w ust. 1, jest
równoznaczne ze zrzeczeniem się mandatu.
6. Przepisy ust. 1–5 stosuje się odpowiednio w przypadku obsadzenia mandatu
rady w drodze uchwały rady gminy podjętej na podstawie przepisów ustawy z dnia
5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy.

Art. 24c. Po wygaśnięciu mandatu pracodawca przywraca radnego do pracy na
tym samym lub równorzędnym stanowisku pracy z wynagrodzeniem odpowiadającym
wynagrodzeniu, jakie radny otrzymywałby, gdyby nie przysługujący urlop bezpłatny.
Radny zgłasza gotowość przystąpienia do pracy w terminie 7 dni od dnia wygaśnięcia mandatu.

Art. 24d. Wójt nie może powierzyć radnemu gminy, w której radny uzyskał
mandat, wykonywania pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej.

Art. 24e. 1. Radni nie mogą podejmować dodatkowych zajęć ani otrzymywać
darowizn mogących podważyć zaufanie wyborców do wykonywania mandatu zgodnie
z art. 23a ust. 1.
2. Radni nie mogą powoływać się na swój mandat w związku z podjętymi
dodatkowymi zajęciami bądź działalnością gospodarczą prowadzoną na własny
rachunek lub wspólnie z innymi osobami.

Art. 24f. 1. Radni nie mogą prowadzić działalności gospodarczej na własny
rachunek lub wspólnie z innymi osobami z wykorzystaniem mienia komunalnego
gminy, w której radny uzyskał mandat, a także zarządzać taką działalnością lub być
przedstawicielem czy pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności.
1a. Jeżeli radny przed rozpoczęciem wykonywania mandatu prowadził
działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, jest obowiązany do zaprzestania
prowadzenia tej działalności gospodarczej w ciągu 3 miesięcy od dnia złożenia
ślubowania. Niewypełnienie obowiązku, o którym mowa w zdaniu pierwszym,
stanowi podstawę do stwierdzenia wygaśnięcia mandatu radnego w trybie
art. 383 ustawy, o której mowa w art. 24b ust. 6.
2. Wójtowie, radni, małżonkowie wójtów, zastępców wójtów, radnych,
sekretarzy gminy, skarbników gminy, kierowników jednostek organizacyjnych gminy,
osób zarządzających i członków organów zarządzających gminnymi osobami
prawnymi, a także osoby pozostające we wspólnym pożyciu z wójtami, zastępcami wójtów, radnymi, sekretarzami gminy, skarbnikami gminy, kierownikami jednostek
organizacyjnych gminy, osobami zarządzającymi i członkami organów
zarządzających gminnymi osobami prawnymi, nie mogą być członkami władz
zarządzających lub kontrolnych i rewizyjnych ani pełnomocnikami spółek
handlowych z udziałem gminnych osób prawnych lub przedsiębiorców, w których
uczestniczą takie osoby. Wybór lub powołanie tych osób na te funkcje są z mocy
prawa nieważne.
3. (uchylony)
4. Jeżeli wybór lub powołanie, o których mowa w ust. 2, nastąpiły przed
rozpoczęciem wykonywania mandatu radnego albo dniem wyboru wójta lub przed
zatrudnieniem na stanowisku sekretarza gminy, powołaniem na stanowisko zastępcy
wójta, skarbnika gminy, kierownika jednostki organizacyjnej gminy oraz osoby
zarządzającej i członka organu zarządzającego gminną osobą prawną, osoby,
o których mowa w ust. 2, są obowiązane zrzec się stanowiska lub funkcji w terminie
3 miesięcy od dnia złożenia ślubowania przez radnego albo wójta czy też od dnia
zatrudnienia na podstawie umowy o pracę lub powołania na stanowisko. W razie
niezrzeczenia się stanowiska lub funkcji osoba, o której mowa w ust. 2, traci je z mocy
prawa po upływie terminu, o którym mowa w zdaniu pierwszym.
5. Radni nie mogą posiadać pakietu większego niż 10% udziałów lub akcji
w spółkach prawa handlowego z udziałem gminnych osób prawnych lub
przedsiębiorców, w których uczestniczą takie osoby. Udziały lub akcje przekraczające
ten pakiet powinny być zbyte przez radnego przed pierwszą sesją rady gminy,
a w razie niezbycia ich nie uczestniczą one przez okres sprawowania mandatu i dwóch
lat po jego wygaśnięciu w wykonywaniu przysługujących im uprawnień (prawa głosu,
prawa do dywidendy, prawa do podziału majątku, prawa poboru).
6. (uchylony)

Art. 24g. (uchylony).

Art. 24h. 1. Radny, wójt, zastępca wójta, sekretarz gminy, skarbnik gminy,
kierownik jednostki organizacyjnej gminy, osoba zarządzająca i członek organu
zarządzającego gminną osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne
w imieniu wójta są obowiązani do złożenia oświadczenia o swoim stanie
majątkowym, zwanego dalej „oświadczeniem majątkowym”. Oświadczenie majątkowe dotyczy ich majątku odrębnego oraz majątku objętego małżeńską wspólnością majątkową. Oświadczenie majątkowe zawiera informacje o:
1) zasobach pieniężnych, nieruchomościach, udziałach i akcjach w spółkach
handlowych oraz o nabyciu od Skarbu Państwa, innej państwowej osoby
prawnej, jednostek samorządu terytorialnego, ich związków, komunalnej osoby
prawnej lub od związku metropolitalnego mienia, które podlegało zbyciu w
drodze przetargu, a także dane o prowadzeniu działalności gospodarczej oraz
dotyczące zajmowania stanowisk w spółkach handlowych;
2) dochodach osiąganych z tytułu zatrudnienia lub innej działalności zarobkowej
lub zajęć, z podaniem kwot uzyskiwanych z każdego tytułu;
3) mieniu ruchomym o wartości powyżej 10 000 złotych;
4) zobowiązaniach pieniężnych o wartości powyżej 10 000 złotych, w tym
zaciągniętych kredytach i pożyczkach oraz warunkach, na jakich zostały
udzielone.
2. Osoba składająca oświadczenie majątkowe określa w nim przynależność
poszczególnych składników majątkowych, dochodów i zobowiązań do majątku
odrębnego i majątku objętego małżeńską wspólnością majątkową.
3. Oświadczenie majątkowe wraz z kopią swojego zeznania o wysokości
osiągniętego dochodu w roku podatkowym (PIT) za rok poprzedni i jego korektą
składają w dwóch egzemplarzach:
1) radny – przewodniczącemu rady gminy;
2) wójt, przewodniczący rady gminy – wojewodzie;
3) zastępca wójta, sekretarz gminy, skarbnik gminy, kierownik jednostki
organizacyjnej gminy, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego
gminną osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu
wójta – wójtowi.
4. Radny i wójt składają pierwsze oświadczenie majątkowe w terminie 30 dni od
dnia złożenia ślubowania. Do pierwszego oświadczenia majątkowego radny jest
obowiązany dołączyć informację o sposobie i terminie zaprzestania prowadzenia
działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia gminy, w której uzyskał mandat,
a wójt informację o zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej, jeżeli taką
działalność prowadzili przed dniem wyboru. Kolejne oświadczenia majątkowe są składane przez radnego i wójta co roku do dnia 30 kwietnia, według stanu na dzień 31
grudnia roku poprzedniego, oraz na 2 miesiące przed upływem kadencji.
5. Zastępca wójta, sekretarz gminy, skarbnik gminy, kierownik jednostki
organizacyjnej gminy, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego gminną
osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu wójta składają
pierwsze oświadczenie majątkowe w terminie 30 dni od dnia powołania na stanowisko
lub od dnia zatrudnienia. Do pierwszego oświadczenia majątkowego zastępca wójta,
sekretarz gminy, skarbnik gminy, kierownik jednostki organizacyjnej gminy, osoba
zarządzająca i członek organu zarządzającego gminną osobą prawną oraz osoba
wydająca decyzje administracyjne w imieniu wójta są obowiązani dołączyć
informację o sposobie i terminie zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej,
jeżeli prowadzili ją przed dniem powołania lub zatrudnienia. Kolejne oświadczenia
majątkowe są składane przez nich co roku do dnia 30 kwietnia, według stanu na dzień
31 grudnia roku poprzedniego, oraz w dniu odwołania ze stanowiska lub rozwiązania
umowy o pracę.
5a. Jeżeli terminy określone w ust. 4 lub 5 nie zostaną dotrzymane, odpowiednio,
przewodniczący rady gminy, wojewoda lub wójt w terminie 14 dni od dnia
stwierdzenia niedotrzymania terminu wzywa osobę, która nie złożyła oświadczenia do
jego niezwłocznego złożenia wyznaczając dodatkowy czternastodniowy termin.
Termin ten liczy się od dnia skutecznego dostarczenia wezwania.
6. Analizy danych zawartych w oświadczeniu majątkowym dokonują osoby,
którym złożono oświadczenie majątkowe. Osoby, którym złożono oświadczenie
majątkowe, przekazują jeden egzemplarz urzędowi skarbowemu właściwemu ze
względu na miejsce zamieszkania osoby składającej oświadczenie majątkowe.
Oświadczenie majątkowe przechowuje się przez 6 lat.
7. Analizy danych zawartych w oświadczeniu majątkowym dokonuje również
naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby
składającej oświadczenie majątkowe. Analizując oświadczenie majątkowe, naczelnik
urzędu skarbowego uwzględnia również zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu
w roku podatkowym (PIT) małżonka osoby składającej oświadczenie.
8. Podmiot dokonujący analizy, o której mowa w ust. 6 i 7, jest uprawniony do
porównania treści analizowanego oświadczenia majątkowego oraz załączonej kopii
zeznania o wysokości osiągniętego dochodu w roku podatkowym (PIT) z treścią uprzednio złożonych oświadczeń majątkowych oraz z dołączonymi do nich kopiami
zeznań o wysokości osiągniętego dochodu w roku podatkowym (PIT).
9. W przypadku podejrzenia, że osoba składająca oświadczenie majątkowe
podała w nim nieprawdę lub zataiła prawdę, podmiot dokonujący analizy
oświadczenia występuje do Centralnego Biura Antykorupcyjnego z wnioskiem
o kontrolę jej oświadczenia majątkowego.
10. (uchylony)
11. Do postępowania w sprawie kontroli oświadczenia majątkowego stosuje się
odpowiednio przepisy ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze
Antykorupcyjnym (Dz. U. z 2019 r. poz. 1921 i 2020).
12. Podmiot dokonujący analizy oświadczeń majątkowych w terminie do dnia
30 października każdego roku przedstawia radzie gminy informację o:
1) osobach, które nie złożyły oświadczenia majątkowego lub złożyły je po terminie;
2) nieprawidłowościach stwierdzonych w analizowanych oświadczeniach
majątkowych wraz z ich opisem i wskazaniem osób, które złożyły nieprawidłowe oświadczenia;
3) działaniach podjętych w związku z nieprawidłowościami stwierdzonymi
w analizowanych oświadczeniach majątkowych.
13. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, wzór formularza
oświadczenia majątkowego radnego oraz wzór formularza oświadczenia majątkowego
wójta, zastępcy wójta, sekretarza gminy, skarbnika gminy, kierownika jednostki
organizacyjnej gminy, osoby zarządzającej i członka organu zarządzającego gminną
osobą prawną oraz osoby wydającej decyzje administracyjne w imieniu wójta,
uwzględniając zakazy określone w odniesieniu do tych osób w przepisach ustawy
z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez
osoby pełniące funkcje publiczne (Dz. U. z 2019 r. poz. 2399).

Art. 24i. 1. Informacje zawarte w oświadczeniu majątkowym są jawne,
z wyłączeniem informacji o adresie zamieszkania składającego oświadczenie oraz
o miejscu położenia nieruchomości.
2. Wojewoda i przewodniczący rady gminy przekazują wójtowi kopie
oświadczeń majątkowych, które im złożono.
3. Jawne informacje zawarte w oświadczeniach majątkowych są udostępniane
w Biuletynie Informacji Publicznej, o którym mowa w ustawie z dnia 6 września
2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. z 2019 r. poz. 1429).

Art. 24j. (uchylony).

Art. 24k. 1. Niezłożenie oświadczenia majątkowego mimo upływu
dodatkowego terminu, o którym mowa w art. 24h ust. 5a przez:
1) radnego lub wójta – powoduje wygaśnięcie mandatu w trybie odpowiednio
art. 383 lub art. 492 ustawy, o której mowa w art. 24b ust. 6;
2) zastępcę wójta, sekretarza gminy, skarbnika gminy, kierownika jednostki
organizacyjnej gminy, osobę zarządzającą i członka organu zarządzającego
gminną osobą prawną oraz osobę wydającą decyzje administracyjne w imieniu
wójta – powoduje utratę ich wynagrodzenia za okres od dnia, w którym powinno
być złożone oświadczenie do dnia złożenia oświadczenia.
2. Jeżeli skarbnik gminy nie złoży w terminie oświadczenia majątkowego, rada
gminy odwołuje go, w drodze uchwały, najpóźniej po upływie 30 dni od dnia,
w którym upłynął termin do złożenia oświadczenia.
3. Jeżeli sekretarz gminy, zastępca wójta, kierownik jednostki organizacyjnej
gminy, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego gminną osobą prawną
oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu wójta nie złożą w terminie
oświadczenia majątkowego, właściwy organ odwołuje ich albo rozwiązuje z nimi
umowę o pracę najpóźniej po upływie 30 dni od dnia, w którym upłynął termin do
złożenia oświadczenia.
4. Odwołanie i rozwiązanie umowy o pracę w trybie określonym w ust. 2 i 3 jest
równoznaczne z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie
art. 52 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy.

Art. 24l. Podanie nieprawdy lub zatajenie prawdy w oświadczeniu majątkowym,
powoduje odpowiedzialność na podstawie art. 233 § 1 Kodeksu karnego.

Art. 24m. 1. Wójt, zastępca wójta, skarbnik gminy, sekretarz gminy, kierownik
jednostki organizacyjnej gminy, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego
gminną osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu wójta
w trakcie pełnienia funkcji lub trwania zatrudnienia oraz przez okres 3 lat po
zakończeniu pełnienia funkcji lub ustaniu zatrudnienia nie mogą przyjąć jakiegokolwiek świadczenia o charakterze majątkowym, nieodpłatnie lub odpłatnie
w wysokości niższej od jego rzeczywistej wartości od podmiotu lub podmiotu od
niego zależnego, jeżeli biorąc udział w wydaniu rozstrzygnięcia w sprawach
indywidualnych jego dotyczących mieli bezpośredni wpływ na jego treść.
2. Podmiotem zależnym w rozumieniu ust. 1 jest podmiot, w którym:
1) przedsiębiorca posiada bezpośrednio lub pośrednio większość głosów w jego
organach, także na podstawie porozumień z innymi wspólnikami
i akcjonariuszami;
2) przedsiębiorca jest uprawniony do powoływania albo odwoływania większości
członków organów zarządzających podmiotu zależnego;
3) więcej niż połowa członków zarządu przedsiębiorcy jest jednocześnie członkami
zarządu albo osobami pełniącymi funkcje kierownicze w podmiocie
pozostającym z przedsiębiorcą w stosunku zależności.
3. Zakaz, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy nabycia przedmiotu lub usługi
dostępnych w ramach publicznej oferty, a także nie dotyczy przedmiotów zwyczajowo
wykorzystywanych w celach reklamowych i promocyjnych oraz nagród
przyznawanych w konkursach na działalność artystyczną.

art. 25. więcej Art. 25. 1. W związku z wykonywaniem mandatu radny korzysta z ochrony
prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych.
2. Rozwiązanie z radnym stosunku pracy wymaga uprzedniej zgody rady gminy,
której jest członkiem. Rada gminy odmówi zgody na rozwiązanie stosunku pracy
z radnym, jeżeli podstawą rozwiązania tego stosunku są zdarzenia związane
z wykonywaniem przez radnego mandatu.
3. Pracodawca obowiązany jest zwolnić radnego od pracy zawodowej w celu
umożliwienia mu brania udziału w pracach organów gminy.
4. Na zasadach ustalonych przez radę gminy radnemu przysługują diety oraz
zwrot kosztów podróży służbowych.
5. (uchylony)
6. Wysokość diet przysługujących radnemu nie może przekroczyć w ciągu
miesiąca łącznie półtorakrotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla
osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów ustawy
z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 2288 oraz z 2020
r. poz. 278).
7. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, maksymalną wysokość
diet przysługujących radnemu w ciągu miesiąca, uwzględniając liczbę mieszkańców
gminy, przy czym kwota wymieniona w ust. 6 oznacza maksymalną wysokość diet
w gminach o największej liczbie mieszkańców.
8. Rada gminy przy ustalaniu wysokości diet radnych bierze pod uwagę funkcje
pełnione przez radnego.
8a. W gminie będącej jednostką zainteresowania publicznego w rozumieniu
art. 2 pkt 9 ustawy z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach
audytorskich oraz nadzorze publicznym (Dz. U. z 2019 r. poz. 1421, 1571, 2200 i 2217
oraz z 2020 r. poz. 568) za funkcję pełnioną przez radnego uważa się również
członkostwo w komitecie audytu.
9. (uchylony)
10. Minister właściwy do spraw administracji publicznej określi, w drodze
rozporządzenia, sposób ustalania należności z tytułu zwrotu kosztów podróży
służbowych radnych, uwzględniając celowość zwrotu rzeczywiście poniesionych
wydatków związanych z wykonywaniem mandatu oraz ułatwienie dokonywania rozliczeń.

Art. 25a. Radny nie może brać udziału w głosowaniu w radzie ani w komisji,
jeżeli dotyczy ono jego interesu prawnego.

Art. 25b. Mandatu radnego gminy nie można łączyć z:
1) mandatem posła lub senatora;
2) wykonywaniem funkcji wojewody lub wicewojewody;
3) członkostwem w organie innej jednostki samorządu terytorialnego.

art. 26. więcej Art. 26. 1. Organem wykonawczym gminy jest wójt.
2. Kadencja wójta rozpoczyna się w dniu rozpoczęcia kadencji rady gminy lub
wyboru go przez radę gminy i upływa z dniem upływu kadencji rady gminy.
2a. Wójtem (burmistrzem, prezydentem miasta) nie może być osoba, która nie
jest obywatelem polskim.
3. Burmistrz jest organem wykonawczym w gminie, w której siedziba władz
znajduje się w mieście położonym na terytorium tej gminy.
4. W miastach powyżej 100 000 mieszkańców organem wykonawczym jest
prezydent miasta. Dotyczy to również miast, w których do dnia wejścia w życie
niniejszej ustawy prezydent miasta był organem wykonawczo-zarządzającym.
5. (uchylony)

Art. 26a. 1. Wójt, w drodze zarządzenia, powołuje oraz odwołuje swojego
zastępcę lub zastępców i określa ich liczbę.
2. Liczba zastępców wójta nie może być większa niż:
1) jeden w gminach do 20 000 mieszkańców;
2) dwóch w gminach do 100 000 mieszkańców;
3) trzech w gminach do 200 000 mieszkańców;
4) czterech w gminach powyżej 200 000 mieszkańców.
3. W przypadku gdy określona przez wójta liczba jego zastępców jest większa
niż jeden, w zarządzeniu, o którym mowa w ust. 1, wójt wskazuje imiennie
pierwszego i kolejnych zastępców.

art. 27. więcej Art. 27. Funkcji wójta oraz jego zastępcy nie można łączyć z:
1) funkcją wójta lub jego zastępcy w innej gminie;
2) członkostwem w organach jednostek samorządu terytorialnego, w tym w gminie,
w której jest wójtem lub zastępcą wójta;
3) zatrudnieniem w administracji rządowej;
4) mandatem posła lub senatora.

art. 28. więcej Art. 28. Do wójta i jego zastępców stosuje się odpowiednio przepis art. 24e
ust. 1.

Art. 28a. 1. Uchwała rady gminy w sprawie nieudzielenia wójtowi
absolutorium, podjęta po upływie 9 miesięcy od dnia wyboru wójta i nie później niż
na 9 miesięcy przed zakończeniem kadencji, jest równoznaczna z podjęciem
inicjatywy przeprowadzenia referendum w sprawie odwołania wójta. Przed podjęciem
uchwały w sprawie udzielenia wójtowi absolutorium rada gminy zapoznaje się
z wnioskiem i opinią, o których mowa w art. 18a ust. 3.
2. Uchwałę w sprawie absolutorium rada gminy podejmuje bezwzględną
większością głosów ustawowego składu rady gminy.
3. Rada gminy może podjąć uchwałę o przeprowadzeniu referendum w sprawie
odwołania wójta z przyczyny określonej w ust. 1 na sesji zwołanej nie wcześniej niż po upływie 14 dni od dnia podjęcia uchwały w sprawie nieudzielenia wójtowi absolutorium.
4. Przed podjęciem uchwały, o której mowa w ust. 3, rada gminy zapoznaje się
z opinią regionalnej izby obrachunkowej w sprawie uchwały rady gminy
o nieudzieleniu wójtowi absolutorium oraz wysłuchuje wyjaśnień wójta.
5. Uchwałę, o której mowa w ust. 3, rada gminy podejmuje bezwzględną
większością głosów ustawowego składu rady, w głosowaniu imiennym.

Art. 28aa. 1. Wójt co roku do dnia 31 maja przedstawia radzie gminy raport
o stanie gminy.
2. Raport obejmuje podsumowanie działalności wójta w roku poprzednim,
w szczególności realizację polityk, programów i strategii, uchwał rady gminy
i budżetu obywatelskiego.
3. Rada gminy może określić w drodze uchwały szczegółowe wymogi dotyczące raportu.
4. Rada gminy rozpatruje raport, o którym mowa w ust. 1, podczas sesji, na
której podejmowana jest uchwała rady gminy w sprawie udzielenia lub nieudzielenia
absolutorium wójtowi. Raport rozpatrywany jest w pierwszej kolejności. Nad
przedstawionym raportem o stanie gminy przeprowadza się debatę.
5. W debacie nad raportem o stanie gminy radni zabierają głos bez ograniczeń czasowych.
6. W debacie nad raportem o stanie gminy mieszkańcy gminy mogą zabierać głos.
7. Mieszkaniec, który chciałby zabrać głos w trybie określonym w ust. 6, składa
do przewodniczącego rady pisemne zgłoszenie, poparte podpisami:
1) w gminie do 20 000 mieszkańców – co najmniej 20 osób;
2) w gminie powyżej 20 000 mieszkańców – co najmniej 50 osób.
8. Zgłoszenie składa się najpóźniej w dniu poprzedzającym dzień, na który
zwołana została sesja, podczas której ma być przedstawiany raport o stanie gminy.
Mieszkańcy są dopuszczani do głosu według kolejności otrzymania przez
przewodniczącego rady zgłoszenia. Liczba mieszkańców mogących zabrać głos
w debacie wynosi 15, chyba że rada postanowi o zwiększeniu tej liczby.
9. Po zakończeniu debaty nad raportem o stanie gminy rada gminy przeprowadza
głosowanie nad udzieleniem wójtowi wotum zaufania. Uchwałę o udzieleniu wójtowi wotum zaufania rada gminy podejmuje bezwzględną większością głosów ustawowego
składu rady gminy. Niepodjęcie uchwały o udzieleniu wójtowi wotum zaufania jest
równoznaczne z podjęciem uchwały o nieudzieleniu wójtowi wotum zaufania.
10. W przypadku nieudzielenia wójtowi wotum zaufania w dwóch kolejnych
latach rada gminy może podjąć uchwałę o przeprowadzeniu referendum w sprawie
odwołania wójta. Przepisy art. 28a ust. 3 i 5 stosuje się odpowiednio.

Art. 28b. 1. Rada gminy, po upływie 9 miesięcy od dnia wyboru wójta i nie
później niż na 9 miesięcy przed zakończeniem kadencji, może podjąć uchwałę
o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania wójta z przyczyny innej niż
nieudzielenie wójtowi absolutorium lub nieudzielenie wójtowi wotum zaufania
jedynie na wniosek co najmniej 1/4 ustawowego składu rady.
2. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, wymaga formy pisemnej i uzasadnienia
przyczyny odwołania oraz podlega zaopiniowaniu przez komisję rewizyjną.
3. Rada gminy może podjąć uchwałę o przeprowadzeniu referendum w sprawie
odwołania wójta na sesji zwołanej nie wcześniej niż po upływie 14 dni od dnia
złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 1.
4. Uchwałę, o której mowa w ust. 3, rada gminy podejmuje większością co
najmniej 3/5 głosów ustawowego składu rady, w głosowaniu imiennym.

Art. 28c. Jeżeli zgłoszony w trybie art. 28b wniosek o podjęcie uchwały
o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania wójta nie uzyskał wymaganej
większości głosów, kolejny wniosek może być zgłoszony w tym trybie nie wcześniej
niż po upływie 12 miesięcy od poprzedniego głosowania.

Art. 28d. 1. W przypadku wygaśnięcia mandatu wójta przed upływem kadencji,
przeprowadza się wybory przedterminowe na zasadach określonych w ustawie,
o której mowa w art. 24b ust. 6.
2. Wyborów nie przeprowadza się, jeżeli data wyborów przedterminowych
miałaby przypaść w okresie 6 miesięcy przed zakończeniem kadencji wójta. Wyborów
przedterminowych nie przeprowadza się także wtedy, jeżeli data wyborów miałaby
przypaść w okresie dłuższym niż 6 a krótszym niż 12 miesięcy przed zakończeniem
kadencji wójta i rada w terminie 30 dni od dnia podjęcia uchwały stwierdzającej
wygaśnięcie mandatu wójta podejmie uchwałę o nieprzeprowadzaniu wyborów.

Art. 28e. Wygaśnięcie mandatu wójta przed upływem kadencji jest
równoznaczne z odwołaniem jego zastępcy lub zastępców.

Art. 28f. 1. W przypadku wygaśnięcia mandatu wójta przed upływem kadencji
jego funkcję, do czasu objęcia obowiązków przez nowo wybranego wójta, pełni osoba
wyznaczona przez Prezesa Rady Ministrów.
2. W przypadku wygaśnięcia mandatu wójta w czasie pełnienia funkcji przez
osobę, o której mowa w art. 28h, osoba ta pełni funkcję wójta do czasu objęcia
obowiązków przez nowo wybranego wójta.

Art. 28g. 1. W przypadku przemijającej przeszkody w wykonywaniu zadań
i kompetencji wójta spowodowanej jedną z następujących okoliczności:
1) tymczasowym aresztowaniem,
2) odbywaniem kary pozbawienia wolności wymierzonej za przestępstwo nieumyślne,
3) odbywaniem kary aresztu,
4) niezdolnością do pracy z powodu choroby trwającej powyżej 30 dni,
5) zawieszeniem w czynnościach służbowych
– jego zadania i kompetencje przejmuje zastępca, a w gminach, w których powołano
więcej niż jednego zastępcę – pierwszy zastępca.
2. Jeżeli nie powołano zastępcy albo pierwszego zastępcy w trybie określonym
w art. 26a, to w przypadku przemijającej przeszkody w wykonywaniu zadań
i kompetencji wójta spowodowanej przez jedną z okoliczności, o których mowa
w ust. 1, zadania i kompetencje wójta przejmuje osoba, o której mowa w art. 28h.
3. W przypadku przemijającej przeszkody w wykonywaniu zadań i kompetencji
przez zastępcę albo pierwszego zastępcę, spowodowanej przez jedną z okoliczności,
o których mowa w ust. 1, zadania i kompetencje wójta przejmuje osoba, o której
mowa w art. 28h.
3a. W przypadku gdy przemijająca przeszkoda w wykonywaniu zadań
i kompetencji wójta spowodowana przez jedną z okoliczności, o których mowa
w ust. 1, zaistnieje przed złożeniem przez wójta ślubowania, zadania i kompetencje
wójta przejmuje osoba, o której mowa w art. 28h.
4. Potwierdzeniem zaistnienia okoliczności, o których mowa w ust. 1, są odpowiednio:
1) zawiadomienie pracodawcy, o którym mowa w art. 261 § 3 Kodeksu
postępowania karnego – w przypadku okoliczności, o której mowa w ust. 1 pkt 1;
2) wezwanie sądu do odbycia kary pozbawienia wolności albo aresztu –
w przypadku okoliczności, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3;
3) zaświadczenie lekarskie, o którym mowa w ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r.
o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby
i macierzyństwa (Dz. U. z 2019 r. poz. 645 i 1590 oraz z 2020 r. poz. 568) –
w przypadku okoliczności, o której mowa w ust. 1 pkt 4;
4) postanowienie prokuratora albo postanowienie sądu o zastosowaniu środka
zapobiegawczego w postaci zawieszenia w czynnościach służbowych, o którym
mowa w art. 276 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania
karnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 30, 413 i 568) – w przypadku okoliczności,
o której mowa w ust. 1 pkt 5.
5. Wezwania, o których mowa w ust. 4 pkt 2, sąd przesyła przewodniczącemu rady.
5a. Postanowienia, o których mowa w ust. 4 pkt 4, sąd lub prokurator przesyła
przewodniczącemu rady.
6. Zastępca, pierwszy zastępca albo osoba, o której mowa w art. 28h, wykonuje
zadania i kompetencje wójta:
1) od dnia zatrzymania do dnia zwolnienia – w przypadku okoliczności, o której
mowa w ust. 1 pkt 1,
2) od dnia wskazanego w wezwaniu do stawienia się w zakładzie karnym do dnia
zwolnienia – w przypadku okoliczności, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3,
3) w okresie wskazanym w zaświadczeniu lekarskim – w przypadku okoliczności,
o której mowa w ust. 1 pkt 4,
4) w okresie zawieszenia w czynnościach służbowych – w przypadku okoliczności,
o której mowa w ust. 1 pkt 5
– jednak nie dłużej niż do dnia wygaśnięcia mandatu wójta.
7. W terminie 48 godzin od powzięcia wiadomości o zaistnieniu jednej
z okoliczności, o których mowa w ust. 1, przewodniczący rady pisemnie informuje
wojewodę o zaistnieniu takiej okoliczności i:
1) przejęciu zadań i kompetencji wójta przez zastępcę albo pierwszego zastępcę albo
2) konieczności wyznaczenia osoby, o której mowa w art. 28h – w związku
z przepisem ust. 2, albo
3) konieczności wyznaczenia osoby, o której mowa w art. 28h – w związku
z przepisem ust. 3.

Art. 28h. W przypadkach, o których mowa w art. 28g ust. 2, 3 i 3a, Prezes Rady
Ministrów, na wniosek wojewody przekazany niezwłocznie za pośrednictwem
ministra właściwego do spraw administracji publicznej, wyznacza osobę, która
przejmie wykonywanie zadań i kompetencji wójta.

art. 29. więcej Art. 29. 1. Po upływie kadencji wójta pełni on swoją funkcję do czasu objęcia
obowiązków przez nowo wybranego wójta albo osobę, którą Prezes Rady Ministrów
wyznaczył do pełnienia funkcji wójta.
2. Po upływie kadencji wójta, zastępca wójta pełni swoje obowiązki do czasu
objęcia obowiązków przez nowo powołanego zastępcę wójta.

Art. 29a. 1. Objęcie obowiązków przez wójta następuje z chwilą złożenia wobec
rady gminy ślubowania o następującej treści:
„Obejmując urząd wójta (burmistrza, prezydenta) gminy (miasta),
uroczyście ślubuję, że dochowam wierności prawu, a powierzony mi urząd
sprawować będę tylko dla dobra publicznego i pomyślności mieszkańców
gminy (miasta).” Ślubowanie może być złożone z dodaniem zdania: „Tak
mi dopomóż Bóg.”.
2. W celu złożenia przez wójta ślubowania komisarz wyborczy zwołuje sesję
rady na dzień przypadający w ciągu 7 dni od dnia ogłoszenia zbiorczych wyników
wyborów wójtów na obszarze kraju.
3. Jeżeli sesja zwołana w trybie określonym w ust. 2 nie odbyła się, wójt składa
ślubowanie o treści określonej w ust. 1 przed właściwym terytorialnie komisarzem
wyborczym. Złożenie ślubowania wójt potwierdza podpisem pod treścią ślubowania.
Akt ślubowania komisarz wyborczy przesyła niezwłocznie przewodniczącemu rady.
Informację o dacie złożenia ślubowania komisarz wyborczy podaje do publicznej
wiadomości mieszkańców gminy w formie komunikatu w Biuletynie Informacji
Publicznej w terminie 14 dni od dnia złożenia ślubowania.
4. Uchylanie się od złożenia ślubowania w terminie 3 miesięcy od dnia
ogłoszenia wyników wyborów wójta jest równoznaczne z odmową złożenia ślubowania.

art. 30. więcej Art. 30. 1. Wójt wykonuje uchwały rady gminy i zadania gminy określone
przepisami prawa.
2. Do zadań wójta należy w szczególności:
1) przygotowywanie projektów uchwał rady gminy;
1a) opracowywanie programów rozwoju w trybie określonym w przepisach
o zasadach prowadzenia polityki rozwoju;
2) określanie sposobu wykonywania uchwał;
3) gospodarowanie mieniem komunalnym;
4) wykonywanie budżetu;
5) zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych.
6) (uchylony)
3. W realizacji zadań własnych gminy wójt podlega wyłącznie radzie gminy.

art. 31. więcej Art. 31. Wójt kieruje bieżącymi sprawami gminy oraz reprezentuje ją na zewnątrz.

Art. 31a. Wójt opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzią oraz
ogłasza i odwołuje pogotowie i alarm przeciwpowodziowy.

Art. 31b. 1. Jeżeli w inny sposób nie można usunąć bezpośredniego
niebezpieczeństwa dla życia ludzi lub dla mienia, wójt może zarządzić ewakuację
z obszarów bezpośrednio zagrożonych.
2. W przypadku wprowadzenia stanu klęski żywiołowej wójt działa na zasadach
określonych w odrębnych przepisach.

art. 32. więcej Art. 32. (uchylony).

art. 33. więcej Art. 33. 1. Wójt wykonuje zadania przy pomocy urzędu gminy.
2. Organizację i zasady funkcjonowania urzędu gminy określa regulamin
organizacyjny, nadany przez wójta w drodze zarządzenia.
3. Kierownikiem urzędu jest wójt.
4. Wójt może powierzyć prowadzenie określonych spraw gminy w swoim
imieniu zastępcy wójta lub sekretarzowi gminy.
5. Kierownik urzędu wykonuje uprawnienia zwierzchnika służbowego
w stosunku do pracowników urzędu oraz kierowników gminnych jednostek organizacyjnych.
6. Status prawny pracowników samorządowych określa odrębna ustawa.

art. 34. więcej Art. 34. (uchylony).

art. 35. więcej Art. 35. 1. Organizację i zakres działania jednostki pomocniczej określa rada
gminy odrębnym statutem, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami.
2. Statut może przewidywać powołanie jednostki niższego rzędu w ramach
jednostki pomocniczej.
3. Statut jednostki pomocniczej określa w szczególności:
1) nazwę i obszar jednostki pomocniczej;
2) zasady i tryb wyborów organów jednostki pomocniczej;
3) organizację i zadania organów jednostki pomocniczej;
4) zakres zadań przekazywanych jednostce przez gminę oraz sposób ich realizacji;
5) zakres i formy kontroli oraz nadzoru organów gminy nad działalnością organów
jednostki pomocniczej.

Art. 35a. 1. Wyborów do organów jednostek pomocniczych gminy oraz
wyborów do organów jednostek niższego rzędu nie zarządza się na dzień, na który
zarządzone zostały wybory do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej, wybory Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, wybory do
Parlamentu Europejskiego w Rzeczypospolitej Polskiej, wybory do organów
stanowiących jednostek samorządu terytorialnego lub wybory wójtów.
2. Przepis ust. 1 nie dotyczy wyborów do rad dzielnic m.st. Warszawy.
3. Przepis ust. 1 nie dotyczy zarządzenia wyborów do organów jednostek
pomocniczych gminy lub wyborów do organów jednostek niższego rzędu na dzień, na
który zarządzone zostały wybory uzupełniające do Senatu, przedterminowe,
uzupełniające lub ponowne wybory do organów stanowiących jednostek samorządu
terytorialnego lub wybory do nowego organu stanowiącego jednostki samorządu
terytorialnego, a także przedterminowe lub ponowne wybory wójta.

art. 36. więcej Art. 36. 1. Organem uchwałodawczym w sołectwie jest zebranie wiejskie,
a wykonawczym – sołtys. Działalność sołtysa wspomaga rada sołecka.
2. Sołtys oraz członkowie rady sołeckiej wybierani są w głosowaniu tajnym,
bezpośrednim, spośród nieograniczonej liczby kandydatów, przez stałych
mieszkańców sołectwa uprawnionych do głosowania.
3. Sołtys korzysta z ochrony prawnej przysługującej funkcjonariuszom publicznym.

art. 37. więcej Art. 37. 1. Organem uchwałodawczym w dzielnicy (osiedlu) jest rada o liczbie
członków ustalonej według art. 17, nie więcej jednak niż 21.
2. Organem wykonawczym w dzielnicy (osiedlu) jest zarząd. Na czele zarządu
stoi przewodniczący.
3. Przewodniczący zarządu korzysta z ochrony prawnej przysługującej
funkcjonariuszom publicznym.
4. Statut osiedla może ustalić, że w osiedlu organem uchwałodawczym jest
ogólne zebranie mieszkańców. Ogólne zebranie wybiera zarząd osiedla; art. 36
ust. 2 stosuje się odpowiednio.

Art. 37a. Przewodniczący organu wykonawczego jednostki pomocniczej może
uczestniczyć w pracach rady gminy na zasadach określonych w statucie gminy, bez
prawa udziału w głosowaniu. Przewodniczący rady gminy jest każdorazowo
zobowiązany do zawiadamiania, na takich samych zasadach jak radnych,
przewodniczącego organu wykonawczego jednostki pomocniczej o sesji rady gminy.

Art. 37b. 1. Rada gminy może ustanowić zasady, na jakich przewodniczącemu
organu wykonawczego jednostki pomocniczej będzie przysługiwała dieta oraz zwrot
kosztów podróży służbowej.
2. Rada gminy może ustanowić zasady, na jakich członkom organu
wykonawczego jednostki pomocniczej oraz członkom rady dzielnicy (osiedla), rady
sołeckiej, będzie przysługiwała dieta lub zwrot kosztów podróży służbowej.

art. 38. więcej Art. 38. Odrębności ustroju gmin, które wykonują zadania o szczególnym
charakterze, określają właściwe ustawy. Dotyczy to w szczególności gmin
uzdrowiskowych.

art. 39. więcej Art. 39. 1. Decyzje w indywidualnych sprawach z zakresu administracji
publicznej wydaje wójt, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej.
2. Wójt może upoważnić swoich zastępców lub innych pracowników urzędu
gminy do wydawania decyzji administracyjnych, o których mowa w ust. 1, w imieniu wójta.
3. (uchylony)
4. Do załatwiania indywidualnych spraw z zakresu administracji publicznej rada
gminy może upoważnić również organ wykonawczy jednostki pomocniczej oraz
organy jednostek i podmiotów, o których mowa w art. 9 ust. 1.
5. Od decyzji wydanej przez wójta lub organ, o którym mowa w ust. 4, służy
odwołanie do samorządowego kolegium odwoławczego, chyba że przepis szczególny
stanowi inaczej.

Art. 39a. (uchylony).

art. 40. więcej Art. 40. 1. Na podstawie upoważnień ustawowych gminie przysługuje prawo
stanowienia aktów prawa miejscowego obowiązujących na obszarze gminy.
2. Na podstawie niniejszej ustawy organy gminy mogą wydawać akty prawa
miejscowego w zakresie:
1) wewnętrznego ustroju gminy oraz jednostek pomocniczych;
2) organizacji urzędów i instytucji gminnych;
3) zasad zarządu mieniem gminy;
4) zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.
3. W zakresie nieuregulowanym w odrębnych ustawach lub innych przepisach
powszechnie obowiązujących rada gminy może wydawać przepisy porządkowe, jeżeli
jest to niezbędne dla ochrony życia lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia
porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego.
4. Przepisy porządkowe, o których mowa w ust. 3, mogą przewidywać za ich
naruszanie karę grzywny wymierzaną w trybie i na zasadach określonych w prawie
o wykroczeniach.

art. 41. więcej Art. 41. 1. Akty prawa miejscowego ustanawia rada gminy w formie uchwały.
2. W przypadku niecierpiącym zwłoki przepisy porządkowe może wydać wójt,
w formie zarządzenia.
3. Zarządzenie, o którym mowa w ust. 2, podlega zatwierdzeniu na najbliższej
sesji rady gminy. Traci ono moc w razie odmowy zatwierdzenia bądź
nieprzedstawienia do zatwierdzenia na najbliższej sesji rady.
4. W razie nieprzedstawienia do zatwierdzenia lub odmowy zatwierdzenia
zarządzenia rada gminy określa termin utraty jego mocy obowiązującej.
5. Wójt przesyła przepisy porządkowe do wiadomości wójtom sąsiednich gmin
i staroście powiatu, w którym leży gmina, następnego dnia po ich ustanowieniu.

Art. 41a. 1. Grupa mieszkańców gminy, posiadających czynne prawa wyborcze
do organu stanowiącego, może wystąpić z obywatelską inicjatywą uchwałodawczą.
2. Grupa mieszkańców, o której mowa w ust. 1, musi liczyć:
1) w gminie do 5000 mieszkańców – co najmniej 100 osób;
2) w gminie do 20 000 mieszkańców – co najmniej 200 osób;
3) w gminie powyżej 20 000 mieszkańców – co najmniej 300 osób.
3. Projekt uchwały zgłoszony w ramach obywatelskiej inicjatywy
uchwałodawczej staje się przedmiotem obrad rady gminy na najbliższej sesji po
złożeniu projektu, jednak nie później niż po upływie 3 miesięcy od dnia złożenia projektu.
4. Komitet inicjatywy uchwałodawczej ma prawo wskazywać osoby uprawnione
do reprezentowania komitetu podczas prac rady gminy.
5. Rada gminy określi w drodze uchwały: szczegółowe zasady wnoszenia
inicjatyw obywatelskich, zasady tworzenia komitetów inicjatyw uchwałodawczych,
zasady promocji obywatelskich inicjatyw uchwałodawczych, formalne wymogi, jakim
muszą odpowiadać składane projekty, z zastrzeżeniem przepisów niniejszej ustawy.

art. 42. więcej Art. 42. Zasady i tryb ogłaszania aktów prawa miejscowego określa ustawa
z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów
prawnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1461).

art. 43. więcej Art. 43. Mieniem komunalnym jest własność i inne prawa majątkowe należące
do poszczególnych gmin i ich związków oraz mienie innych gminnych osób
prawnych, w tym przedsiębiorstw.

art. 44. więcej Art. 44. Nabycie mienia komunalnego następuje:
1) na podstawie ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym;
2) przez przekazanie gminie mienia w związku z utworzeniem lub zmianą granic
gminy w trybie, o którym mowa w art. 4; przekazanie mienia następuje w drodze
porozumienia zainteresowanych gmin, a w razie braku porozumienia – decyzją
Prezesa Rady Ministrów, podjętą na wniosek ministra właściwego do spraw
administracji publicznej;
3) w wyniku przekazania przez administrację rządową na zasadach określonych
przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia;
4) w wyniku własnej działalności gospodarczej;
5) przez inne czynności prawne;
6) w innych przypadkach określonych odrębnymi przepisami.

art. 45. więcej Art. 45. 1. Podmioty mienia komunalnego samodzielnie decydują
o przeznaczeniu i sposobie wykorzystania składników majątkowych, przy
zachowaniu wymogów zawartych w odrębnych przepisach prawa.
2. (uchylony)

art. 46. więcej Art. 46. 1. Oświadczenie woli w imieniu gminy w zakresie zarządu mieniem
składa jednoosobowo wójt albo działający na podstawie jego upoważnienia zastępca
wójta samodzielnie albo wraz z inną upoważnioną przez wójta osobą.
2. (uchylony)
3. Jeżeli czynność prawna może spowodować powstanie zobowiązań
pieniężnych, do jej skuteczności potrzebna jest kontrasygnata skarbnika gminy
(głównego księgowego budżetu) lub osoby przez niego upoważnionej.
4. Skarbnik gminy (główny księgowy budżetu), który odmówił kontrasygnaty,
dokona jej jednak na pisemne polecenie zwierzchnika, powiadamiając o tym radę
gminy oraz regionalną izbę obrachunkową.

art. 47. więcej Art. 47. 1. Kierownicy jednostek organizacyjnych gminy nieposiadających
osobowości prawnej działają jednoosobowo na podstawie pełnomocnictwa
udzielonego przez wójta.
2. (uchylony)

art. 48. więcej Art. 48. 1. Jednostka pomocnicza zarządza i korzysta z mienia komunalnego
oraz rozporządza dochodami z tego źródła w zakresie określonym w statucie. Statut
ustala również zakres czynności dokonywanych samodzielnie przez jednostkę
pomocniczą w zakresie przysługującego jej mienia.
1a. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do jednostki niższego rzędu, o której
mowa w art. 35 ust. 2.
2. Rada gminy nie może uszczuplić dotychczasowych praw sołectw do
korzystania z mienia bez zgody zebrania wiejskiego.
3. Wszystkie przysługujące dotychczas mieszkańcom wsi prawa własności,
użytkowania lub inne prawa rzeczowe i majątkowe, zwane dalej mieniem gminnym,
pozostają nienaruszone.
4. Do mienia gminnego mają zastosowanie, z zastrzeżeniem ust. 3, przepisy
dotyczące mienia komunalnego.

art. 49. więcej Art. 49. 1. Gmina nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania innych
gminnych osób prawnych, a te nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania gminy.
2. W przypadku zniesienia lub podziału gminy odpowiedzialność za jej
zobowiązania ponoszą solidarnie gminy, które przejęły jej mienie.

art. 50. więcej Art. 50. 1. Obowiązkiem osób uczestniczących w zarządzaniu mieniem
komunalnym jest zachowanie szczególnej staranności przy wykonywaniu zarządu
zgodnie z przeznaczeniem tego mienia i jego ochrona.
2. Ochrona mienia obejmuje w szczególności monitoring na terenie
nieruchomości i w obiektach budowlanych stanowiących mienie gminy i na terenie
wokół takich nieruchomości i obiektów budowlanych. Przepisy art. 9a ust. 2–6 stosuje
się odpowiednio.

Art. 50a. 1. Gmina może zawrzeć z inwestorem umowę, na mocy której
w zamian za realizację inwestycji zaspokajającej zbiorowe potrzeby wspólnoty,
związanej z zajęciem przez inwestora pasa drogowego w celu umieszczenia w pasie
drogowym urządzeń infrastruktury technicznej niezwiązanych z potrzebami
zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego, ustali stawkę opłaty za zajęcie
pasa drogowego w wysokości niższej niż określona w uchwale, o której mowa w art. 40 ust. 8 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych. Zawarcie
umowy następuje z uwzględnieniem przepisów dotyczących pomocy publicznej.
2. Gmina ogłasza w Biuletynie Informacji Publicznej i na stronie internetowej
gminy oraz w inny sposób zwyczajowo przyjęty na obszarze gminy komunikat
o zamiarze zawarcia umowy. Komunikat zawiera co najmniej wskazanie rodzaju
inwestycji zaspokajającej zbiorowe potrzeby wspólnoty, której realizacji przez
inwestora gmina oczekuje, oraz informację o terminie, w jakim inwestorzy mogą
zgłaszać zainteresowanie zawarciem umowy.
3. Zawarcie umowy poprzedzają negocjacje z inwestorami, którzy zgłosili
zainteresowanie jej zawarciem.
4. Zawarcie umowy nie może nastąpić przed upływem 30 dni od dnia upływu
terminu na zgłoszenie zainteresowania jej zawarciem, wskazanego w komunikacie.
5. Umowa określa co najmniej:
1) rodzaj inwestycji wraz ze wskazaniem celu, któremu ma służyć jej zawarcie
z punktu widzenia zaspokojenia zbiorowych potrzeb wspólnoty;
2) sposób, miejsce i szczegółowe warunki realizacji inwestycji;
3) wysokość stawki opłaty za zajęcie pasa drogowego w odniesieniu do
umieszczanych w pasie drogowym urządzeń infrastruktury technicznej
związanych z realizacją inwestycji.
6. Wysokość stawki opłaty, o której mowa w ust. 5 pkt 3, ustala się:
1) w oparciu o dane o przewidywanej liczbie metrów kwadratowych pasa
drogowego zajętych przez urządzenia infrastruktury technicznej niezwiązane
z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego,
umieszczane w pasie drogowym w związku z realizacją inwestycji;
2) w oparciu o dane o przewidywanych przychodach inwestora z realizowanej
inwestycji w okresie 5 lat od jej zakończenia;
3) na poziomie umożliwiającym odzyskanie przez inwestora różnicy między
przewidywaną wartością bieżącą netto inwestycji w terminie, o którym mowa
w pkt 2, uwzględniającą obowiązek ponoszenia opłat za zajęcie pasa drogowego
obliczonych według wysokości stawek opłat określonych w uchwale, o której
mowa w art. 40 ust. 8 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych,
a przewidywaną wartością bieżącą netto inwestycji w tym terminie,
uwzględniającą rozsądny zysk z inwestycji.
7. Umowa jest zawierana pod rygorem nieważności w formie aktu notarialnego.
8. Informacja o zawarciu umowy wraz z jej treścią podlega niezwłocznej
publikacji w Biuletynie Informacji Publicznej i na stronie internetowej gminy oraz
w inny sposób zwyczajowo przyjęty na obszarze gminy.
9. Do zmiany umowy stosuje się przepisy ust. 2–8.

art. 51. więcej Art. 51. 1. Gmina samodzielnie prowadzi gospodarkę finansową na podstawie
uchwały budżetowej gminy.
2. (uchylony)
3. Statut gminy określa uprawnienia jednostki pomocniczej do prowadzenia
gospodarki finansowej w ramach budżetu gminy.

art. 52. więcej Art. 52. (uchylony).

art. 53. więcej Art. 53. (uchylony).

art. 54. więcej Art. 54. 1. Dochody gminy są określone w odrębnych ustawach.
2. Dochodami gminy mogą być także wpływy z samoopodatkowania
mieszkańców. Samoopodatkowanie może nastąpić wyłącznie w drodze referendum
gminnego, o którym mowa w art. 2 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 15 września 2000 r.
o referendum lokalnym.

art. 55. więcej Art. 55. (uchylony).

art. 56. więcej Art. 56. (uchylony).

art. 57. więcej Art. 57. (uchylony).

art. 58. więcej Art. 58. 1. Uchwały i zarządzenia organów gminy dotyczące zobowiązań
finansowych wskazują źródła, z których zobowiązania te zostaną pokryte.
2. Uchwały rady gminy, o których mowa w ust. 1, zapadają bezwzględną
większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady.

art. 59. więcej Art. 59. Dyspozycja środkami pieniężnymi gminy jest oddzielona od kasowego
jej wykonania.
2. (uchylony)

art. 60. więcej Art. 60. 1. Za prawidłową gospodarkę finansową gminy odpowiada wójt.
2. Wójtowi przysługuje wyłączne prawo:
1) zaciągania zobowiązań mających pokrycie w ustalonych w uchwale budżetowej
kwotach wydatków, w ramach upoważnień udzielonych przez radę gminy;
2) emitowania papierów wartościowych, w ramach upoważnień udzielonych przez radę gminy;
3) dokonywania wydatków budżetowych;
4) zgłaszania propozycji zmian w budżecie gminy;
5) dysponowania rezerwami budżetu gminy;
6) blokowania środków budżetowych, w przypadkach określonych ustawą.

art. 61. więcej Art. 61. 1. Gospodarka finansowa gminy jest jawna.
2. Wójt niezwłocznie ogłasza uchwałę budżetową i sprawozdanie z jej
wykonania w trybie przewidzianym dla aktów prawa miejscowego.
3. Wójt informuje mieszkańców gminy o założeniach projektu budżetu,
kierunkach polityki społecznej i gospodarczej oraz wykorzystywaniu środków budżetowych.

art. 62. więcej Art. 62. Kontrolę gospodarki finansowej gmin i związków sprawują regionalne
izby obrachunkowe.
2. (uchylony)

art. 63. więcej Art. 63. (uchylony).

art. 64. więcej Art. 64. 1. W celu wspólnego wykonywania zadań publicznych gminy mogą
tworzyć związki międzygminne. Związek międzygminny może być tworzony również
w celu wspólnej obsługi, o której mowa w art. 10a.
2. Uchwały o utworzeniu związku podejmują rady zainteresowanych gmin.
3. Prawa i obowiązki gmin uczestniczących w związku międzygminnym,
związane z wykonywaniem zadań przekazanych związkowi, przechodzą na związek
z dniem ogłoszenia statutu związku.
4. Obowiązek utworzenia związku może być nałożony tylko w drodze ustawy,
która określa zadania związku i tryb zatwierdzenia jego statutu.
5. Do związków międzygminnych stosuje się odpowiednio art. 8 ust. 2–5
i art. 39 ust. 4.

art. 65. więcej Art. 65. 1. Związek wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną
odpowiedzialność.
2. Związek posiada osobowość prawną.

art. 66. więcej Art. 66. Gmina informuje wojewodę o zamiarze przystąpienia do związku.

art. 67. więcej Art. 67. 1. Utworzenie związku oraz przystąpienie gminy do związku wymagają
przyjęcia jego statutu bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady
odpowiednio przez rady zainteresowanych gmin albo radę zainteresowanej gminy.
1a. Projekt statutu związku podlega uzgodnieniu z wojewodą.
1b. Zajęcie stanowiska przez wojewodę następuje w terminie 30 dni od dnia
doręczenia projektu statutu. Przepisy art. 89 ust. 2 i art. 98 stosuje się odpowiednio.
1c. W postępowaniu w sprawie uzgodnienia projektu statutu związku gminy
zamierzające utworzyć związek reprezentuje wójt jednej z gmin upoważniony przez
wójtów pozostałych gmin.
2. Statut związku powinien określać:
1) nazwę i siedzibę związku;
2) uczestników i czas trwania związku;
3) zadania związku;
4) organy związku, ich strukturę, zakres i tryb działania;
5) zasady korzystania z obiektów i urządzeń związku;
6) zasady udziału w kosztach wspólnej działalności, zyskach i pokrywania strat związku;
7) zasady przystępowania i występowania członków oraz zasady rozliczeń majątkowych;
8) zasady i tryb likwidacji związku;
9) inne zasady określające współdziałanie.
2a. Statut związku podlega ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym.
2b. Związek nabywa osobowość prawną z dniem ogłoszenia statutu.
3. (uchylony)

Art. 67a. 1. Zmiany statutu związku dokonuje zgromadzenie związku w formie
uchwały. Przepisy art. 67 ust. 1a i 1b stosuje się odpowiednio.
2. Uchwałę zmieniającą statut związku przewodniczący zgromadzenia związku
przekazuje w terminie 7 dni od dnia jej podjęcia radom gmin uczestniczących
w związku, a w przypadku gdy uchwała zmieniająca dotyczy przystąpienia do
związku nowej gminy – również radzie tej gminy.
3. Rada gminy może, w formie uchwały, wnieść sprzeciw w stosunku do
uchwały zmieniającej statut związku w terminie 30 dni od dnia doręczenia tej
uchwały. Wniesienie sprzeciwu wstrzymuje wykonanie uchwały zmieniającej statut związku.
4. Zmiana statutu związku podlega ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym.

Art. 67b. 1. Związek podlega likwidacji na zasadach i w trybie określonych w statucie.
2. Po zakończeniu likwidacji związek przekazuje wojewodzie informację
o zakończeniu likwidacji oraz wniosek o wykreślenie związku z rejestru, o którym
mowa w art. 68 ust. 1.
3. Informacja o wykreśleniu związku z rejestru, o którym mowa w art. 68 ust. 1,
podlega ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym.

art. 68. więcej Art. 68. 1. Rejestr związków prowadzi minister właściwy do spraw administracji publicznej.
1a. Wpisu w rejestrze związków międzygminnych dokonuje się na podstawie
zgłoszenia wojewody.
1b. Zgłoszenie, o którym mowa w ust. 1a, może dotyczyć:
1) rejestracji związku międzygminnego;
2) zmiany statutu związku międzygminnego;
3) wykreślenia związku międzygminnego z rejestru związków międzygminnych.
1c. Zgłoszenie, o którym mowa w ust. 1a, zawiera oświadczenie o zgodności
z prawem uchwał stanowiących podstawę do dokonania zgłoszenia.
1d. Zgłoszenie, o którym mowa w ust. 1a, opatruje się kwalifikowanym
podpisem elektronicznym.
2. (uchylony)
3. Minister właściwy do spraw administracji publicznej określi, w drodze rozporządzenia:
1) tryb postępowania w sprawach:
a) rejestracji związku międzygminnego,
b) rejestracji zmiany statutu związku międzygminnego,
c) wykreślenia związku międzygminnego z rejestru związków
międzygminnych,
2) wzór zgłoszenia w sprawie rejestracji związku międzygminnego,
3) wzór zgłoszenia w sprawie zmiany statutu związku międzygminnego,
4) wzór zgłoszenia w sprawie wykreślenia związku międzygminnego z rejestru
związków międzygminnych,
5) dokumentację niezbędną do sporządzenia zgłoszeń, o których mowa w pkt 2–4,
6) sposób prowadzenia rejestru związków międzygminnych, w tym sposób
dokonywania wpisów w tym rejestrze,
7) zakres danych podlegających wpisowi do rejestru związków międzygminnych,
8) tryb ogłaszania statutu związku międzygminnego, zmiany tego statutu oraz
informacji o wykreśleniu związku międzygminnego z rejestru związków międzygminnych
– mając na uwadze konieczność zapewnienia sprawności postępowania w sprawach
dokonywania wpisów w rejestrze związków międzygminnych oraz ogłaszania aktów
i informacji, o których mowa w pkt 8, jednolitości zgłoszeń oraz uwzględniając, że
rejestr związków międzygminnych powinien zawierać w szczególności nazwę
związku międzygminnego i jego siedzibę, oznaczenie gmin uczestniczących
w związku oraz wskazanie zadań związku.

art. 69. więcej Art. 69. 1. Organem stanowiącym i kontrolnym związku jest zgromadzenie
związku, zwane dalej zgromadzeniem.
2. W zakresie zadań zleconych związkowi zgromadzenie wykonuje kompetencje
przysługujące radzie gminy.
3. Do zgromadzenia związku stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące rady gminy.

art. 70. więcej Art. 70. 1. W skład zgromadzenia wchodzą wójtowie gmin uczestniczących w związku.
2. Na wniosek wójta rada gminy może powierzyć reprezentowanie gminy
w zgromadzeniu zastępcy wójta albo radnemu.
3. Statut może przyznawać określonym gminom więcej niż jeden głos
w zgromadzeniu. Dodatkowych przedstawicieli wyznacza zainteresowana rada gminy.

art. 71. więcej Art. 71. Uchwały zgromadzenia są podejmowane bezwzględną większością
głosów statutowej liczby członków zgromadzenia.

art. 72. więcej Art. 72. 1. Członek zgromadzenia może wnieść pisemny sprzeciw w stosunku
do uchwały zgromadzenia w ciągu 7 dni od dnia jej podjęcia.
2. Wniesienie sprzeciwu wstrzymuje wykonanie uchwały i wymaga ponownego
rozpatrzenia sprawy.
3. Sprzeciw nie może być zgłoszony do uchwały podjętej w wyniku ponownego
rozpatrzenia sprawy.
4. Przepisów ust. 1–3 nie stosuje się do związków międzygminnych
utworzonych na podstawie art. 64 ust. 4.

art. 73. więcej Art. 73. 1. Organem wykonawczym związku jest zarząd.
2. Zarząd związku jest powoływany i odwoływany przez zgromadzenie spośród
jego członków.
3. O ile statut tak stanowi, dopuszczalny jest wybór członków zarządu spoza
członków zgromadzenia w liczbie nieprzekraczającej 1/3 składu zarządu związku.
4. (uchylony)
5. (uchylony)

Art. 73a. 1. Do gospodarki finansowej związku międzygminnego stosuje się
odpowiednio przepisy o gospodarce finansowej gmin.
2. Plan finansowy związku uchwala zgromadzenie związku.

Art. 73b. 1. Do związku międzygminnego może przystąpić powiat. W takim
przypadku następuje przekształcenie związku międzygminnego w związek
powiatowo-gminny, o którym mowa w art. 72a ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r.
o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2019 r. poz. 511, 1571 i 1815).
2. Do przekształcenia, o którym mowa w ust. 1, przepisy art. 72c ustawy z dnia
5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym stosuje się odpowiednio.

art. 74. więcej Art. 74. 1. Gminy mogą zawierać porozumienia międzygminne w sprawie
powierzenia jednej z nich określonych przez nie zadań publicznych.
2. Gmina wykonująca zadania publiczne objęte porozumieniem przejmuje prawa
i obowiązki pozostałych gmin, związane z powierzonymi jej zadaniami, a gminy te
mają obowiązek udziału w kosztach realizacji powierzonego zadania.

art. 75. więcej Art. 75. (uchylony).

art. 76. więcej Art. 76. (uchylony).

art. 77. więcej Art. 77. (uchylony).

art. 78. więcej Art. 78. (uchylony).

art. 79. więcej Art. 79. (uchylony).

art. 80. więcej Art. 80. (uchylony).

art. 81. więcej Art. 81. (uchylony).

art. 82. więcej Art. 82. (uchylony).

art. 83. więcej Art. 83. (uchylony).

art. 84. więcej Art. 84. 1. W celu wspierania idei samorządu terytorialnego oraz obrony
wspólnych interesów, gminy mogą tworzyć stowarzyszenia, w tym również
z powiatami i województwami.
2. Organizację, zadania oraz tryb pracy stowarzyszenia określa jego statut.
3. Do stowarzyszeń gmin stosuje się odpowiednio przepisy Prawa
o stowarzyszeniach, z tym że dla założenia stowarzyszenia wymaganych jest co
najmniej 3 założycieli.

Art. 84a. Zasady przystępowania gminy do międzynarodowych zrzeszeń
społeczności lokalnych i regionalnych określają odrębne przepisy.

art. 85. więcej Art. 85. Nadzór nad działalnością gminną sprawowany jest na podstawie
kryterium zgodności z prawem.

art. 86. więcej Art. 86. Organami nadzoru są Prezes Rady Ministrów i wojewoda, a w zakresie
spraw finansowych – regionalna izba obrachunkowa.

art. 87. więcej Art. 87. Organy nadzoru mogą wkraczać w działalność gminną tylko
w przypadkach określonych ustawami.

art. 88. więcej Art. 88. Organy nadzoru mają prawo żądania informacji i danych, dotyczących
organizacji i funkcjonowania gminy, niezbędnych do wykonywania przysługujących
im uprawnień nadzorczych.

art. 89. więcej Art. 89. 1. Jeżeli prawo uzależnia ważność rozstrzygnięcia organu gminy od jego
zatwierdzenia, uzgodnienia lub zaopiniowania przez inny organ, zajęcie stanowiska przez ten organ powinno nastąpić nie później niż w ciągu 14 dni od dnia doręczenia
tego rozstrzygnięcia lub jego projektu, z zastrzeżeniem ust. 1a.
1a. Termin, o którym mowa w ust. 1, wynosi 30 dni, jeżeli zatwierdzenie,
uzgodnienie lub zaopiniowanie wymagane jest od organu stanowiącego jednostki
samorządu terytorialnego.
2. Jeżeli organ, o którym mowa w ust. 1 lub 1a, nie zajmie stanowiska w sprawie,
rozstrzygnięcie uważa się za przyjęte w brzmieniu przedłożonym przez gminę,
z upływem terminu określonego w ust. 1 lub 1a.
3. Do zatwierdzania, uzgadniania lub opiniowania przez organy gminy
rozstrzygnięć innych organów przepisy ust. 1, 1a i 2 stosuje się odpowiednio.

art. 90. więcej Art. 90. 1. Wójt obowiązany jest do przedłożenia wojewodzie uchwał rady
gminy w ciągu 7 dni od dnia ich podjęcia. Akty ustanawiające przepisy porządkowe
wójt przekazuje w ciągu 2 dni od ich ustanowienia.
2. Wójt przedkłada regionalnej izbie obrachunkowej, na zasadach określonych
w ust. 1, uchwałę budżetową, uchwałę w sprawie absolutorium oraz inne uchwały
rady gminy i zarządzenia wójta objęte zakresem nadzoru regionalnej izby obrachunkowej.

art. 91. więcej Art. 91. 1. Uchwała lub zarządzenie organu gminy sprzeczne z prawem są
nieważne. O nieważności uchwały lub zarządzenia w całości lub w części orzeka
organ nadzoru w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia doręczenia uchwały lub
zarządzenia, w trybie określonym w art. 90.
2. Organ nadzoru, wszczynając postępowanie w sprawie stwierdzenia
nieważności uchwały lub zarządzenia albo w toku tego postępowania, może
wstrzymać ich wykonanie.
2a. Przepisu ust. 2 nie stosuje się do uchwały lub zarządzenia o zaskarżeniu
rozstrzygnięcia nadzorczego do sądu administracyjnego.
3. Rozstrzygnięcie nadzorcze powinno zawierać uzasadnienie faktyczne
i prawne oraz pouczenie o dopuszczalności wniesienia skargi do sądu
administracyjnego.
4. W przypadku nieistotnego naruszenia prawa organ nadzoru nie stwierdza
nieważności uchwały lub zarządzenia, ograniczając się do wskazania, iż uchwałę lub
zarządzenie wydano z naruszeniem prawa.
5. Przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego stosuje się odpowiednio.

art. 92. więcej Art. 92. 1. Stwierdzenie przez organ nadzoru nieważności uchwały lub
zarządzenia organu gminy wstrzymuje ich wykonanie z mocy prawa w zakresie
objętym stwierdzeniem nieważności, z dniem doręczenia rozstrzygnięcia nadzorczego.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do uchwały lub zarządzenia o zaskarżeniu
rozstrzygnięcia nadzorczego do sądu administracyjnego.

Art. 92a. 1. W przypadku złożenia przez organ gminy skargi na rozstrzygnięcie
nadzorcze, sąd administracyjny wyznacza rozprawę nie później niż w ciągu 30 dni od
dnia wpłynięcia skargi do sądu.
2. W przypadku złożenia skargi na rozstrzygnięcie, o którym mowa w art. 96 ust.
2 i art. 97 ust. 1, sąd administracyjny rozpatruje tę skargę w terminie 30 dni. Skargę
kasacyjną Naczelny Sąd Administracyjny rozpatruje w terminie 30 dni.

art. 93. więcej Art. 93. 1. Po upływie terminu wskazanego w art. 91 ust. 1 organ nadzoru nie
może we własnym zakresie stwierdzić nieważności uchwały lub zarządzenia organu
gminy. W tym przypadku organ nadzoru może zaskarżyć uchwałę lub zarządzenie do
sądu administracyjnego.
2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, wydanie postanowienia
o wstrzymaniu wykonania uchwały lub zarządzenia należy do sądu.

art. 94. więcej Art. 94. 1. Nie stwierdza się nieważności uchwały lub zarządzenia organu gminy
po upływie jednego roku od dnia ich podjęcia, chyba że uchybiono obowiązkowi
przedłożenia uchwały lub zarządzenia w terminie określonym w art. 90 ust. 1, albo
jeżeli są one aktem prawa miejscowego.
2. Jeżeli nie stwierdzono nieważności uchwały lub zarządzenia z powodu
upływu terminu określonego w ust. 1, a istnieją przesłanki stwierdzenia nieważności,
sąd administracyjny orzeka o ich niezgodności z prawem. Uchwała lub zarządzenie
tracą moc prawną z dniem orzeczenia o ich niezgodności z prawem. Przepisy Kodeksu
postępowania administracyjnego co do skutków takiego orzeczenia stosuje się odpowiednio.

art. 95. więcej Art. 95. (uchylony).

art. 96. więcej Art. 96. 1. W razie powtarzającego się naruszenia przez radę gminy Konstytucji
lub ustaw, Sejm, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, może w drodze uchwały
rozwiązać radę gminy. W przypadku rozwiązania rady gminy Prezes Rady Ministrów,
na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej, wyznacza osobę,
która do czasu wyboru rady gminy pełni jej funkcję.
2. Jeżeli powtarzającego się naruszenia Konstytucji lub ustaw dopuszcza się
wójt, wojewoda wzywa wójta do zaprzestania naruszeń, a jeżeli wezwanie to nie
odnosi skutku – występuje z wnioskiem do Prezesa Rady Ministrów o odwołanie
wójta. W przypadku odwołania wójta Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra
właściwego do spraw administracji publicznej, wyznacza osobę, która do czasu
wyboru wójta pełni jego funkcję.

art. 97. więcej Art. 97. 1. W razie nierokującego nadziei na szybką poprawę i przedłużającego
się braku skuteczności w wykonywaniu zadań publicznych przez organy gminy,
Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw administracji
publicznej, może zawiesić organy gminy i ustanowić zarząd komisaryczny na okres
do dwóch lat, nie dłużej jednak niż do wyboru rady oraz wójta na kolejną kadencję.
2. Ustanowienie zarządu komisarycznego może nastąpić po uprzednim
przedstawieniu zarzutów organom gminy i wezwaniu ich do niezwłocznego
przedłożenia programu poprawy sytuacji gminy.
3. Komisarza rządowego powołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek
wojewody, zgłoszony za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej.
4. Komisarz rządowy przejmuje wykonywanie zadań i kompetencji organów
gminy z dniem powołania.

art. 98. więcej Art. 98. 1. Rozstrzygnięcia organu nadzorczego dotyczące gminy, w tym
rozstrzygnięcia, o których mowa w art. 96 ust. 2 i art. 97 ust. 1, a także stanowisko
zajęte w trybie art. 89, podlegają zaskarżeniu do sądu administracyjnego z powodu
niezgodności z prawem w terminie 30 dni od dnia ich doręczenia.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do rozstrzygnięć dotyczących organów
związków i porozumień międzygminnych.
3. Do złożenia skargi uprawniona jest gmina lub związek międzygminny,
których interes prawny, uprawnienie albo kompetencja zostały naruszone. Podstawą do wniesienia skargi jest uchwała lub zarządzenie organu, który podjął uchwałę lub
zarządzenie albo którego dotyczy rozstrzygnięcie nadzorcze.
3a. Do złożenia skargi na rozstrzygnięcie organu nadzorczego, dotyczące
uchwały rady gminy, doręczone po upływie kadencji rady, uprawniona jest rada gminy
następnej kadencji w terminie 30 dni od dnia wyboru przewodniczącego rady.
4. Do postępowania w sprawach, o których mowa w ust. 1 i 2, stosuje się
odpowiednio przepisy o zaskarżaniu do sądu administracyjnego decyzji
w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej.
5. Rozstrzygnięcia nadzorcze stają się prawomocne z upływem terminu do
wniesienia skargi bądź z datą oddalenia lub odrzucenia skargi przez sąd.

Art. 98a. 1. Jeżeli właściwy organ gminy, wbrew obowiązkowi wynikającemu
z przepisów art. 383 § 2 i 6 oraz art. 492 § 2 i 5 ustawy, o której mowa w art. 24b
ust. 6, oraz art. 5 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu
prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne,
w zakresie dotyczącym odpowiednio wygaśnięcia mandatu radnego, wygaśnięcia
mandatu wójta, odwołania ze stanowiska albo rozwiązania umowy o pracę z zastępcą
wójta, sekretarzem gminy, skarbnikiem gminy, kierownikiem jednostki
organizacyjnej gminy i osobą zarządzającą lub członkiem organu zarządzającego
gminną osobą prawną, nie podejmuje uchwały, nie odwołuje ze stanowiska lub nie
rozwiązuje umowy o pracę, wojewoda wzywa organ gminy do podjęcia
odpowiedniego aktu w terminie 30 dni.
1a. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do obowiązków, o których mowa
w art. 6a ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U.
z 2019 r. poz. 1282).
2. W razie bezskutecznego upływu terminu określonego w ust. 1, wojewoda, po
powiadomieniu ministra właściwego do spraw administracji publicznej, wydaje
zarządzenie zastępcze.
3. Przepis art. 98 stosuje się odpowiednio, z tym że uprawniona do złożenia
skargi jest również osoba, której interesu prawnego lub uprawnienia dotyczy
zarządzenie zastępcze.

art. 99. więcej Art. 99. 1. (uchylony)
1a. Przepisy o nadzorze nad gminami stosuje się odpowiednio do związków
i porozumień międzygminnych.
2. W sprawach związków i porozumień międzygminnych, wykraczających poza
granice województwa, organy nadzorcze działają w zakresie swojej właściwości
miejscowej i za pośrednictwem organów nadzorczych właściwych ze względu na
siedzibę władz związku lub porozumienia, chyba że statut związku lub porozumienie
przekazuje uprawnienia nadzorcze Prezesowi Rady Ministrów.

art. 100. więcej Art. 100. Postępowanie sądowe, o którym mowa w artykułach poprzedzających,
jest wolne od opłat sądowych.

art. 101. więcej Art. 101. 1. Każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone
uchwałą lub zarządzeniem, podjętymi przez organ gminy w sprawie z zakresu
administracji publicznej, może zaskarżyć uchwałę lub zarządzenie do sądu administracyjnego.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeżeli w sprawie orzekał już sąd administracyjny
i skargę oddalił.
2a. Skargę na uchwałę lub zarządzenie, o których mowa w ust. 1, można wnieść
do sądu administracyjnego w imieniu własnym lub reprezentując grupę mieszkańców
gminy, którzy na to wyrażą pisemną zgodę.
3. (uchylony)
4. W sprawach, o których mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio art. 94.

Art. 101a. 1. Przepisy art. 101 stosuje się odpowiednio, gdy organ gminy nie
wykonuje czynności nakazanych prawem albo przez podejmowane czynności prawne
lub faktyczne narusza prawa osób trzecich.
2. W przypadkach, o których mowa w ust. 1, sąd administracyjny może nakazać
organowi nadzoru wykonanie niezbędnych czynności na rzecz skarżącego, na koszt
i ryzyko gminy.

art. 102. więcej Art. 102. Przepisów rozdziału niniejszego nie stosuje się do decyzji
indywidualnych w sprawach z zakresu administracji publicznej, wydawanych przez
organy gmin, ich związków lub samorządowe kolegia odwoławcze. Kontrolę
instancyjną w tym zakresie oraz nadzór pozainstancyjny i kontrolę sprawowaną przez
sąd określają przepisy odrębne.

Art. 102a. (uchylony).

art. 103. więcej Art. 103. Ustawa wchodzi w życie w terminie i na zasadach określonych ustawą
– Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym, z wyjątkiem art. 5
ust. 4 i art. 17, które wchodzą w życie z dniem ogłoszenia.