Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych

art. 1. więcej Art. 1. Ustawa reguluje zasady ochrony gruntów rolnych i leśnych oraz
rekultywacji i poprawiania wartości użytkowej gruntów.

art. 2. więcej Art. 2. 1. Gruntami rolnymi, w rozumieniu ustawy, są grunty:
1) określone w ewidencji gruntów jako użytki rolne;
2) pod stawami rybnymi i innymi zbiornikami wodnymi, służącymi wyłącznie dla
potrzeb rolnictwa;
3) pod wchodzącymi w skład gospodarstw rolnych budynkami mieszkalnymi oraz
innymi budynkami i urządzeniami służącymi wyłącznie produkcji rolniczej oraz
przetwórstwu rolno-spożywczemu;
4) pod budynkami i urządzeniami służącymi bezpośrednio do produkcji rolniczej
uznanej za dział specjalny, stosownie do przepisów o podatku dochodowym od
osób fizycznych i podatku dochodowym od osób prawnych;
5) parków wiejskich oraz pod zadrzewieniami i zakrzewieniami śródpolnymi,
w tym również pod pasami przeciwwietrznymi i urządzeniami
przeciwerozyjnymi;
6) rodzinnych ogrodów działkowych i ogrodów botanicznych;
7) pod urządzeniami: melioracji wodnych, przeciwpowodziowych
i przeciwpożarowych, zaopatrzenia rolnictwa w wodę, kanalizacji oraz utylizacji
ścieków i odpadów dla potrzeb rolnictwa i mieszkańców wsi;
8) zrekultywowane dla potrzeb rolnictwa;
9) torfowisk i oczek wodnych;
10) pod drogami dojazdowymi do gruntów rolnych.
2. Gruntami leśnymi, w rozumieniu ustawy, są grunty:
1) określone jako lasy w przepisach o lasach;
2) zrekultywowane dla potrzeb gospodarki leśnej;
3) pod drogami dojazdowymi do gruntów leśnych.
3. Nie uważa się za grunty rolne gruntów znajdujących się pod parkami
i ogrodami wpisanymi do rejestru zabytków.

art. 3. więcej Art. 3. 1. Ochrona gruntów rolnych polega na:
1) ograniczaniu przeznaczania ich na cele nierolnicze lub nieleśne;
2) zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych oraz szkodom
w produkcji rolniczej, powstającym wskutek działalności nierolniczej i ruchów
masowych ziemi;
3) rekultywacji i zagospodarowaniu gruntów na cele rolnicze;
4) zachowaniu torfowisk i oczek wodnych jako naturalnych zbiorników wodnych;
5) ograniczaniu zmian naturalnego ukształtowania powierzchni ziemi.
2. Ochrona gruntów leśnych polega na:
1) ograniczaniu przeznaczania ich na cele nieleśne lub nierolnicze;
2) zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów leśnych oraz szkodom
w drzewostanach i produkcji leśnej, powstającym wskutek działalności nieleśnej
i ruchów masowych ziemi;
3) przywracaniu wartości użytkowej gruntom, które utraciły charakter gruntów
leśnych wskutek działalności nieleśnej;
4) poprawianiu ich wartości użytkowej oraz zapobieganiu obniżania ich
produkcyjności;
5) ograniczaniu zmian naturalnego ukształtowania powierzchni ziemi.

art. 4. więcej Art. 4. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) gruntach bez bliższego określenia – rozumie się przez to grunty rolne i leśne;
2) budynkach i urządzeniach służących wyłącznie produkcji rolniczej oraz
przetwórstwu rolno-spożywczemu – rozumie się przez to budynki i urządzenia
służące przechowywaniu środków produkcji, prowadzeniu produkcji rolniczej,
przetwarzaniu i magazynowaniu wyprodukowanych w gospodarstwie
produktów rolniczych;
3) osobach – rozumie się przez to osobę fizyczną lub prawną albo jednostkę
organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej;
4) właścicielu – rozumie się przez to również posiadacza samoistnego, zarządcę lub
użytkownika, użytkownika wieczystego i dzierżawcę;
5) wójcie – rozumie się przez to również burmistrza lub prezydenta miasta;
6) przeznaczeniu gruntów na cele nierolnicze lub nieleśne – rozumie się przez to
ustalenie innego niż rolniczy lub leśny sposobu użytkowania gruntów rolnych
oraz innego niż leśny sposobu użytkowania gruntów leśnych;
7) warstwie próchnicznej – rozumie się przez to wierzchnią warstwę gleby
o zawartości powyżej 1,5% próchnicy glebowej; miąższość tej warstwy określa
się w decyzji, o której mowa w art. 11 ust. 1;
8) glebach pochodzenia organicznego – rozumie się przez to wytworzone przy
udziale materii organicznej, w warunkach nadmiernego uwilgotnienia, gleby
torfowe i murszowe;
9) glebach pochodzenia mineralnego – rozumie się przez to inne gleby niż
wymienione w pkt 8;
10) oczkach wodnych – rozumie się przez to naturalne śródpolne i śródleśne
zbiorniki wodne o powierzchni do 1 ha, niepodlegające klasyfikacji
gleboznawczej;
11) wyłączeniu gruntów z produkcji – rozumie się przez to rozpoczęcie innego niż
rolnicze lub leśne użytkowanie gruntów; nie uważa się za wyłączenie z produkcji
gruntów, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 3, jeżeli przerwa w rolniczym
użytkowaniu tych obiektów jest spowodowana zmianą kierunków produkcji
rolniczej i trwa nie dłużej niż 5 lat;
12) należności – rozumie się przez to jednorazową opłatę z tytułu trwałego
wyłączenia gruntów z produkcji;
13) opłacie rocznej – rozumie się przez to opłatę roczną z tytułu użytkowania na cele
nierolnicze lub nieleśne gruntów wyłączonych z produkcji, w wysokości 10%
należności, uiszczaną: w razie trwałego wyłączenia – przez lat 10, a w przypadku
nietrwałego wyłączenia – przez okres tego wyłączenia, nie dłużej jednak niż
przez 20 lat od chwili wyłączenia tych gruntów z produkcji;
14) obszarach ograniczonego użytkowania – rozumie się przez to obszary tworzone
na podstawie przepisów o ochronie środowiska;
15) utracie albo ograniczeniu wartości użytkowej gruntów – rozumie się przez to
całkowity zanik albo zmniejszenie zdolności produkcyjnej gruntów;
16) gruntach zdegradowanych – rozumie się przez to grunty, których rolnicza lub
leśna wartość użytkowa zmalała, w szczególności w wyniku pogorszenia się warunków przyrodniczych albo wskutek zmian środowiska oraz działalności przemysłowej, a także wadliwej działalności rolniczej;
17) gruntach zdewastowanych – rozumie się przez to grunty, które utraciły
całkowicie wartość użytkową w wyniku przyczyn, o których mowa w pkt 16;
18) rekultywacji gruntów – rozumie się przez to nadanie lub przywrócenie gruntom
zdegradowanym albo zdewastowanym wartości użytkowych lub przyrodniczych
przez właściwe ukształtowanie rzeźby terenu, poprawienie właściwości
fizycznych i chemicznych, uregulowanie stosunków wodnych, odtworzenie gleb,
umocnienie skarp oraz odbudowanie lub zbudowanie niezbędnych dróg;
19) zagospodarowaniu gruntów – rozumie się przez to rolnicze, leśne lub inne
użytkowanie gruntów zrekultywowanych;
20) drogach dojazdowych do gruntów rolnych i leśnych – rozumie się przez to drogi
zakładowe prowadzące do gospodarstw rolnych i leśnych oraz drogi wiejskie
w rozumieniu przepisów o drogach publicznych;
21) urządzeniach turystycznych – rozumie się przez to parkingi, pola biwakowe,
wieże widokowe, kładki, szlaki turystyczne (ścieżki dydaktyczne) i miejsca
widokowe;
22) planie urządzenia lasu – rozumie się przez to plan urządzenia lasu, określony
w przepisach o lasach;
23) typie siedliskowym lasu – rozumie się przez to jednostkę klasyfikacji siedlisk
leśnych, stosowaną w planie urządzenia lasu;
24) inwestycji – rozumie się przez to budowę, jak również modernizację budowli lub
urządzeń, które wymagają wyłączenia gruntów z produkcji;
25) zakładzie przemysłowym – rozumie się przez to osobę, której działalność może
powodować utratę lub ograniczenie wartości użytkowej gruntów;
26) działalności przemysłowej – rozumie się przez to działalność nierolniczą
i nieleśną, powodującą utratę albo ograniczenie wartości użytkowej gruntów;
27) przepływie nienaruszalnym – rozumie się przez to przepływ minimalnej ilości
wody, niezbędnej do utrzymania życia biologicznego w cieku wodnym;
28) ruchach masowych ziemi – rozumie się przez to ruchy masowe ziemi
w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony
środowiska (Dz. U. z 2017 r. poz. 519, 785 i 898);
29) zwartej zabudowie – rozumie się przez to zgrupowanie nie mniej niż 5
budynków, za wyjątkiem budynków o funkcji wyłącznie gospodarczej, pomiędzy którymi największa odległość sąsiadujących ze sobą budynków nie przekracza 100 m;
30) obszarze zwartej zabudowy – rozumie się przez to obszar wyznaczony przez
obwiednię prowadzoną w odległości 50 m od zewnętrznych krawędzi skrajnych
budynków tworzących zwartą zabudowę lub po zewnętrznych granicach działek,
na których położone są te budynki, jeśli ich odległość od tych granic jest mniejsza
niż 50 m.

art. 5. więcej Art. 5. 1. Jeżeli przepisy niniejszej ustawy nie stanowią inaczej, właściwym
w sprawach ochrony gruntów rolnych jest starosta, a gruntów leśnych – dyrektor
regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych, z wyjątkiem obszarów parków
narodowych, gdzie właściwym jest dyrektor parku.
2. Zadania starosty, o których mowa w ustawie, są zadaniami z zakresu
administracji rządowej.
3. Zadania marszałka województwa, o których mowa w art. 7 ust. 2 i 4,
w art. 22c oraz w art. 26 ust. 1, są zadaniami własnymi samorządu województwa.

Art. 5a. (uchylony).

Art. 5b. (uchylony).

art. 6. więcej Art. 6. 1. Na cele nierolnicze i nieleśne można przeznaczać przede wszystkim
grunty oznaczone w ewidencji gruntów jako nieużytki, a w razie ich braku – inne
grunty o najniższej przydatności produkcyjnej.
2. Przy budowie, rozbudowie lub modernizacji obiektów związanych
z działalnością przemysłową, a także innych obiektów budowlanych należy stosować
takie rozwiązania, które ograniczają skutki ujemnego oddziaływania na grunty.

art. 7. więcej Art. 7. 1. Przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne,
wymagającego zgody, o której mowa w ust. 2, dokonuje się w miejscowym planie
zagospodarowania przestrzennego, sporządzonym w trybie określonym w przepisach
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
1a. Przepisu, o którym mowa w ust. 1, nie stosuje się do terenów, dla których
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego nie sporządza się.
2. Przeznaczenie na cele nierolnicze i nieleśne:
1) gruntów rolnych stanowiących użytki rolne klas I–III – wymaga uzyskania zgody
ministra właściwego do spraw rozwoju wsi, z zastrzeżeniem ust. 2a,
2) gruntów leśnych stanowiących własność Skarbu Państwa – wymaga uzyskania
zgody Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa lub upoważnionej przez niego osoby,
3) (uchylony)
4) (uchylony)
5) pozostałych gruntów leśnych
– wymaga uzyskania zgody marszałka województwa wyrażanej po uzyskaniu opinii
izby rolniczej.
2a. Nie wymaga uzyskania zgody ministra właściwego do spraw rozwoju wsi
przeznaczenie na cele nierolnicze i nieleśne gruntów rolnych stanowiących użytki
rolne klas I–III, jeżeli grunty te spełniają łącznie następujące warunki:
1) co najmniej połowa powierzchni każdej zwartej części gruntu zawiera się w
obszarze zwartej zabudowy;
2) położone są w odległości nie większej niż 50 m od granicy najbliższej działki
budowlanej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o
gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2016 r. poz. 2147 i 2260 oraz z 2017 r. poz. 624 i 820);
3) położone są w odległości nie większej niż 50 metrów od drogi publicznej w
rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych
(Dz. U. z 2016 r. poz. 1440, 1920, 1948 i 2255 oraz z 2017 r. poz. 191);
4) ich powierzchnia nie przekracza 0,5 ha, bez względu na to, czy stanowią jedną
całość, czy stanowią kilka odrębnych części.
3. Wyrażenie zgody, o której mowa w ust. 2 pkt 1, 2 i 5, następuje na wniosek
wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Do wniosku dotyczącego gruntów leśnych
stanowiących własność Skarbu Państwa wójt (burmistrz, prezydent miasta) dołącza
opinię dyrektora regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych, a w odniesieniu do
gruntów parków narodowych – opinię dyrektora parku.
3a. Stroną w postępowaniu, o którym mowa w ust. 2, jest wójt (burmistrz,
prezydent miasta).
4. Do wniosku dotyczącego gruntów, o których mowa w ust. 2 pkt 1 i 2,
marszałek województwa dołącza swoją opinię i przekazuje wniosek odpowiedniemu
ministrowi w terminie do 30 dni od chwili złożenia wniosku przez wójta (burmistrza,
prezydenta miasta).
5. Organ wyrażający zgodę, o którym mowa w ust. 2, może żądać złożenia
wniosku w kilku wariantach, przedstawiających różne kierunki projektowanego
przestrzennego rozwoju zabudowy.
6. (uchylony)

art. 8. więcej Art. 8. 1. Przepisów art. 7 nie stosuje się do okresowego, na czas nie dłuższy niż
10 lat, wyłączenia gruntów z produkcji w zakresie niezbędnym do:
1) podjęcia natychmiastowych działań interwencyjnych niezbędnych do zwalczania
klęsk żywiołowych i ich następstw, jak również usuwania następstw wypadków losowych;
2) poszukiwania lub rozpoznawania węglowodorów, węgla kamiennego, węgla
brunatnego, rud metali, z wyjątkiem darniowych rud żelaza, metali w stanie
rodzimym, rud pierwiastków promieniotwórczych, siarki rodzimej, soli
kamiennej, soli potasowej, gipsu i anhydrytu, kamieni szlachetnych.
2. Wyłączenie, o którym mowa w ust. 1, nie zwalnia z obowiązków określonych
w rozdziale 5, a wyłączenie dokonane na cele określone w ust. 1 pkt 2 –
z obowiązków określonych w rozdziale 3.

art. 9. więcej Art. 9. 1. Zasady zaliczania lasów do lasów ochronnych określają przepisy o lasach.
2. W lasach ochronnych mogą być wznoszone budynki i budowle służące
gospodarce leśnej, obronności lub bezpieczeństwu państwa, oznakowaniu
nawigacyjnemu, geodezyjnemu, ochronie zdrowia oraz urządzenia służące turystyce.
3. W przypadkach uzasadnionych ważnymi względami społecznymi i brakiem
innych gruntów lasy ochronne mogą być przeznaczone na inne cele niż określone
w ust. 2, po uzyskaniu zgody właściwego organu wymienionego w art. 7 ust. 2.

art. 10. więcej Art. 10. 1. Wniosek, o którym mowa w art. 7 ust. 4, powinien zawierać:
1) uzasadnienie potrzeby zmiany przeznaczenia gruntów, o których mowa w art. 7 ust. 2;
2) wykaz powierzchni gruntów, o których mowa w pkt 1, z uwzględnieniem klas
bonitacyjnych gruntów rolnych i typów siedliskowych gruntów leśnych;
3) ekonomiczne uzasadnienie projektowanego przeznaczenia, uwzględniające
w szczególności:
a) sumę należności i opłat rocznych za grunty projektowane do przeznaczenia
na cele nierolnicze i nieleśne,
b) przewidywany rozmiar strat, które poniesie rolnictwo i leśnictwo w wyniku
ujemnego oddziaływania inwestycji lokalizowanych na gruntach
projektowanych do przeznaczenia na cele nierolnicze i nieleśne.
2. Do wniosku powinna być dołączona mapa gminy lub miasta, z oznaczeniem
gruntów zabudowanych, z wyjątkiem gruntów, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 3
i 4 oraz ust. 2 pkt 1, klas bonitacyjnych gruntów rolnych i typów siedliskowych
gruntów leśnych oraz granic gruntów, o których mowa w ust. 1 pkt 1, wykonana
w skali takiej jak mapa planu zagospodarowania gminy lub miasta. W odniesieniu do
gruntów leśnych mapa stanowiąca załącznik do wniosku zawiera treść mapy
gospodarczej lasów.
3. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, dotyczący gruntów o obszarze ponad 10 ha
na cele inwestycji górniczych, powinien zawierać oprócz danych określonych w ust. 1
i 2 także wariantowe rozwiązania w zakresie rekultywacji i zagospodarowania
gruntów w trakcie i po zakończeniu działalności przemysłowej, określające dla
każdego wariantu koszty rekultywacji i zagospodarowania oraz straty, które poniesie
rolnictwo i leśnictwo.
4. Organ wyrażający zgodę, o którym mowa w art. 7 ust. 2, może w szczególnie
uzasadnionym przypadku odstąpić od wymogu przedkładania uzasadnienia
ekonomicznego oraz rozwiązań wariantowych, o których mowa w ust. 3.

Art. 10a. Przepisów rozdziału 2 nie stosuje się do gruntów rolnych położonych
w granicach administracyjnych miast.

art. 11. więcej Art. 11. 1. Wyłączenie z produkcji użytków rolnych wytworzonych z gleb
pochodzenia mineralnego i organicznego, zaliczonych do klas I, II, III, IIIa, IIIb, oraz
użytków rolnych klas IV, IVa, IVb, V i VI wytworzonych z gleb pochodzenia
organicznego, a także gruntów, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2–10, oraz gruntów
leśnych, przeznaczonych na cele nierolnicze i nieleśne – może nastąpić po wydaniu
decyzji zezwalających na takie wyłączenie.
1a. W decyzji dotyczącej wyłączenia z produkcji użytków rolnych
wytworzonych z gleb pochodzenia mineralnego i organicznego, zaliczonych do klas I,
II, III, IIIa, IIIb, a także gruntów, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2–10, oraz
gruntów leśnych, przeznaczonych na cele nierolnicze i nieleśne określa się obowiązki
związane z wyłączeniem.
1b. Wniosek o wyłączenie z produkcji użytków rolnych klas IV, IVa, IVb, V i VI
wytworzonych z gleb pochodzenia organicznego jest wiążący, a decyzja ma charakter
deklaratoryjny.
2. W odniesieniu do gruntów wchodzących w skład parków narodowych
decyzje, o których mowa w ust. 1 i 1a, wydają dyrektorzy tych parków,
z zastrzeżeniem art. 7 ust. 5.
3. Decyzje, o których mowa w ust. 1–2, dotyczące gruntów wymienionych
w art. 8, mogą być wydane po dniu faktycznego wyłączenia gruntów z produkcji.
4. Wydanie decyzji, o których mowa w ust. 1 i 2, następuje przed
uzyskaniem pozwolenia na budowę albo dokonaniem zgłoszenia budowy lub
wykonania robót budowlanych, o których mowa w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r.
– Prawo budowlane (Dz. U. z 2019 r. poz. 1186, z późn. zm.).
4a. Decyzje, o których mowa w ust. 1 i 2, dołącza się do wniosku
o pozwolenie na budowę albo zgłoszenia budowy lub wykonania robót
budowlanych, o których mowa w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane.
5. Osoba ubiegająca się o wydanie decyzji, o których mowa w ust. 1–2, celem
wydobywania torfów jest obowiązana przedstawić właściwemu organowi następujące dokumenty:
1) dokumentację określającą położenie, powierzchnię i miąższość torfowiska oraz
rodzaj występującego tam torfu;
2) projekt eksploatacji, uwzględniający podział na etapy i termin jej zakończenia;
3) projekt rekultywacji torfowiska i termin jej zakończenia;
4) ocenę wpływu eksploatacji torfowiska na środowisko przyrodnicze, ze
szczególnym uwzględnieniem gospodarki wodnej.
6. Nie wymaga się decyzji, o których mowa w ust. 1–2, jeżeli grunty rolne mają
być użytkowane na cele leśne.

art. 12. więcej Art. 12.

Art. 12a. Obowiązek uiszczenia należności i opłat rocznych, a w odniesieniu do
gruntów leśnych również jednorazowego odszkodowania, o którym mowa w art. 12
ust. 1, nie dotyczy wyłączenia gruntów z produkcji rolniczej lub leśnej na cele
budownictwa mieszkaniowego:
1) do 0,05 ha w przypadku budynku jednorodzinnego;
2) do 0,02 ha, na każdy lokal mieszkalny, w przypadku budynku wielorodzinnego.

art. 13. więcej Art. 13. 1. Przy wyłączaniu gruntów z produkcji w celu budowy zbiorników
wodnych należność i opłaty roczne określa się proporcjonalnie do udziału osób
w eksploatacji tych zbiorników.
2. Jeżeli w eksploatacji zbiorników wodnych, o których mowa w ust. 1,
przewiduje się udział osób wykorzystujących wodę na cele produkcji rolniczej, leśnej,
wytwarzania energii elektrycznej w elektrowniach wodnych o mocy zainstalowanej
nie większej niż 10 MW lub ochrony przeciwpowodziowej, zawiesza się na lat
10 uiszczenie proporcjonalnej części sumy należności i opłat rocznych.
Proporcjonalną część sumy należności i opłat rocznych ustala się stosownie do udziału
tych osób, określonego w dokumentacji technicznej eksploatacji zbiornika, z tym że
ustalony w tej dokumentacji przepływ nienaruszalny zalicza się do eksploatacji
zbiornika dla potrzeb rolnictwa. Zawieszoną część sumy należności i opłat rocznych
umarza się po upływie 10 lat.
3. W razie zmniejszenia udziału osób, o których mowa w ust. 2, w eksploatacji
zbiornika w okresie 10 lat od rozpoczęcia jego eksploatacji, osoby przejmujące część
lub całość tego udziału uiszczają należności i opłaty roczne proporcjonalnie do
wielkości przejętego udziału w eksploatacji zbiornika w oparciu o protokół
zdawczo-odbiorczy.

art. 14. więcej Art. 14. 1. W razie wyłączania gruntów z produkcji, w decyzji o wyłączeniu,
o której mowa w art. 11 ust. 1 i 2, można, po zasięgnięciu opinii wójta, nałożyć
obowiązek zdjęcia oraz wykorzystania na cele poprawy wartości użytkowej gruntów
próchnicznej warstwy gleby z gruntów rolnych klas I, II, IIIa, IIIb, III, IVa i IV oraz
z torfowisk.
2. W razie niewykonania obowiązku określonego w ust. 1, osoba wyłączająca
grunty z produkcji uiszcza za każdy 1 m3 wykorzystanej niewłaściwie próchnicznej
warstwy gleby opłatę w wysokości obowiązującej w dniu wydania decyzji o ustaleniu
wysokości opłaty, która wynosi:
1) z gleb klasy I i II oraz gleb pochodzenia organicznego – 291,45 zł;
2) z gleb pochodzenia mineralnego, zaliczonych do klas III, IIIa i IIIb – 233,16 zł;
3) z gleb pochodzenia mineralnego, zaliczonych do klas IVa i IV – 174,87 zł.

art. 15. więcej Art. 15. 1. Właściciel gruntów stanowiących użytki rolne oraz gruntów
zrekultywowanych na cele rolne jest obowiązany do przeciwdziałania degradacji gleb,
w tym szczególnie erozji i ruchom masowym ziemi.
2. Właściwy organ wymieniony w art. 5, ze względu na ochronę gleb przed
erozją i ruchami masowymi ziemi, może, w drodze decyzji, nakazać właścicielowi
gruntów, o których mowa w ust. 1, zalesienie, zadrzewienie lub zakrzewienie
gruntów, lub założenie na nich trwałych użytków zielonych. Właścicielowi gruntów
przysługuje zwrot kosztów zakupu niezbędnych nasion i sadzonek ze środków
budżetu województwa, o których mowa w art. 22b ust. 1.
3. Jeżeli wykonanie nakazu, o którym mowa w ust. 2, spowoduje szkody
wynikające ze zmniejszenia produkcji roślinnej, właścicielowi gruntów przysługuje
odszkodowanie ze środków budżetu województwa, o których mowa w art. 22b ust. 1,
wypłacane przez okres 10 lat.
4. Obowiązek utrzymywania w stanie sprawności technicznej urządzeń
przeciwerozyjnych oraz urządzeń melioracji szczegółowych ciąży na właścicielu
gruntów, na których znajdują się te urządzenia.
5. W razie wystąpienia z winy właściciela innych form degradacji gruntów,
o których mowa w ust. 1, w tym również spowodowanej nieprzestrzeganiem
przepisów o ochronie roślin uprawnych przed chorobami, szkodnikami i chwastami, wójt, w drodze decyzji, nakazuje właścicielowi gruntów wykonanie w określonym terminie odpowiednich zabiegów. W razie niewykonania decyzji wójt zleca
wykonanie zastępcze tych zabiegów na koszt właściciela gruntów, wykorzystując do
czasu zwrotu kosztów wykonania zastępczego środki budżetu województwa,
o których mowa w art. 22b ust. 1.

art. 16. więcej Art. 16. 1. Dla gruntów położonych na obszarach ograniczonego użytkowania,
istniejących wokół zakładów przemysłowych, opracowuje się, na koszt
odpowiedzialnych zakładów, plany gospodarowania na tych gruntach.
2. Projekt planu gospodarowania na gruntach, o których mowa w ust. 1,
powinien określać:
1) rodzaje występujących zanieczyszczeń i ich stężenie;
2) wpływ zanieczyszczeń lub innego szkodliwego oddziaływania na istniejący
sposób zagospodarowania, z ewentualnym podziałem strefy ochronnej na części;
3) aktualne kierunki produkcji roślinnej oraz wielkość tej produkcji;
4) rośliny, które mogą być uprawiane, zalecenia dotyczące ich uprawy oraz
proponowany sposób ich gospodarczego wykorzystania;
5) sposób przeciwdziałania zmniejszeniu wartości użytkowej gleb;
6) spodziewany poziom globalnej produkcji rolniczej lub leśnej;
7) wykaz gospodarstw rolnych prowadzących produkcję rolniczą;
8) wysokość przewidywanych odszkodowań z tytułu obniżenia poziomu produkcji
lub zmiany kierunku produkcji;
9) ewentualne obowiązki związane z prowadzeniem produkcji zwierzęcej, w tym
również rybackiej;
10) ewentualne nakłady niezbędne do zmiany kierunków produkcji;
11) przewidywany obszar i koszty nabycia gruntów przez zakład przemysłowy.
3. Projekt planu powinien być wyłożony w urzędzie gminy do wglądu właścicieli
gruntów na okres 30 dni w celu zgłoszenia uwag i wniosków. O wyłożeniu projektu
planu do wglądu urząd gminy powiadamia właścicieli gruntów na piśmie.
4. Rada gminy podejmuje jako zadanie własne uchwałę w przedmiocie
zatwierdzenia planu, po uzyskaniu opinii izby rolniczej, a także placówek naukowych
lub innych osób upoważnionych przez ministra właściwego do spraw rozwoju wsi
w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw środowiska. Koszty sporządzenia
opinii pokrywa zakład przemysłowy.
5. W razie prowadzenia produkcji w sposób naruszający ustalenia planu,
o których mowa w ust. 2 pkt 4 i 9, wójt, w porozumieniu z wojewódzkim inspektorem
sanitarnym, nakazuje właścicielowi gruntów w oznaczonym terminie zniszczenie
określonych upraw, przemieszczenie zwierząt poza obszar ograniczonego
użytkowania lub dokonanie ich uboju.
6. Wykonanie decyzji, o której mowa w ust. 5, następuje bez odszkodowania.

art. 17. więcej Art. 17. 1. Jeżeli właściciel gruntów, o których mowa w art. 16 ust. 1, poniósł
szkodę przez obniżenie poziomu produkcji rolniczej lub leśnej, przysługuje mu z tego
tytułu odszkodowanie od zakładu przemysłowego. W przypadku obniżenia poziomu
produkcji w okresie trzech lat co najmniej o jedną trzecią dotychczasowej wartości,
zakład jest obowiązany, na wniosek właściciela, wykupić całość lub część tych
gruntów według cen wolnorynkowych.
2. Jeżeli w wyniku realizacji planu, o którym mowa w art. 16 ust. 1, zachodzi
potrzeba zmiany kierunku produkcji rolniczej lub leśnej, zakład przemysłowy jest
obowiązany zwrócić właścicielowi gruntów poniesione z tego tytułu nakłady i koszty
oraz wypłacić równowartość szkód wynikłych ze zmiany kierunków produkcji.

art. 18. więcej Art. 18. 1. Na gruntach, o których mowa w art. 16 ust. 1, starosta zapewnia
prowadzenie co 3 lata okresowych badań poziomu skażenia gleb i roślin. Jeżeli
okresowe badania wykażą, że uzyskiwane płody nie nadają się do spożycia lub
przetworzenia, kosztami badań należy obciążyć zakład przemysłowy, a skażone
grunty wyłącza się z produkcji w trybie określonym w art. 11 ust. 1. Skutki tych
decyzji obciążają zakład przemysłowy odpowiedzialny za skażenie.
2. Na żądanie właściciela gruntów wyłączonych z produkcji, zakład
przemysłowy, o którym mowa w ust. 1, jest obowiązany nabyć te grunty wraz
z budynkami i urządzeniami. Przepis art. 17 stosuje się odpowiednio.
3. Jeżeli wyłączenie gruntów z produkcji następuje w wyniku ujemnego
oddziaływania obiektów lub urządzeń należących do kilku osób, odpowiedzialność
tych osób jest solidarna.
4. Pierwsze badania okresowe, o których mowa w ust. 1, należy przeprowadzić do końca 1996 r.

art. 19. więcej Art. 19. Przepisy art. 16–18 stosuje się odpowiednio także do gruntów
zdewastowanych i zdegradowanych, położonych poza obszarami ograniczonego
użytkowania.

art. 20. więcej Art. 20. 1. Osoba powodująca utratę albo ograniczenie wartości użytkowej
gruntów jest obowiązana do ich rekultywacji na własny koszt.
2. Rekultywacji na cele rolnicze gruntów położonych, w rozumieniu przepisów
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, na obszarach rolniczej przestrzeni
produkcyjnej, zdewastowanych lub zdegradowanych przez nieustalone osoby,
w wyniku klęsk żywiołowych lub ruchów masowych ziemi, dokonuje właściwy organ
wymieniony w art. 5, przy wykorzystaniu środków budżetu województwa, o których
mowa w art. 22b ust. 1, a rekultywacji gruntów leśnych i gruntów przeznaczonych do
zalesienia – przy wykorzystaniu środków pochodzących z budżetu państwa, na
zasadach określonych w przepisach o lasach.
2a. Rekultywacji na cele inne niż wymienione w ust. 2 pozostałych gruntów
zdewastowanych lub zdegradowanych przez nieustalone osoby, w wyniku klęsk
żywiołowych lub ruchów masowych ziemi, dokonuje właściwy organ wymieniony
w art. 5, przy wykorzystaniu środków pochodzących z budżetu państwa lub środków
osób zainteresowanych prowadzeniem działalności na zrekultywowanych gruntach.
3. Rekultywację i zagospodarowanie gruntów planuje się, projektuje i realizuje
na wszystkich etapach działalności przemysłowej.
4. Rekultywację gruntów prowadzi się w miarę jak grunty te stają się zbędne
całkowicie, częściowo lub na określony czas do prowadzenia działalności
przemysłowej oraz kończy się w terminie do 5 lat od zaprzestania tej działalności.
5. Jeżeli działalność przemysłowa powodująca obowiązek rekultywacji gruntów
prowadzona jest przez kilka osób, obowiązek ten ciąży na każdej z nich, odpowiednio
do zakresu działalności powodującej potrzebę rekultywacji.
6. W przypadku zmiany osoby zobowiązanej do rekultywacji gruntów, w drodze
decyzji właściwego organu wymienionego w art. 5, następuje przekazanie praw
i obowiązków wynikających z wcześniej wydanych decyzji.

art. 21. więcej Art. 21. Na terenach przewidywanego osiadania gruntów na skutek działalności
górniczej zakład przemysłowy, na wniosek właściciela, rozpoczyna rekultywację
przed wystąpieniem degradacji gruntów.

art. 22. więcej Art. 22. 1. Decyzje w sprawach rekultywacji i zagospodarowania określają:
1) stopień ograniczenia lub utraty wartości użytkowej gruntów, ustalony na
podstawie opinii, o których mowa w art. 28 ust. 5;
2) osobę obowiązaną do rekultywacji gruntów;
3) kierunek i termin wykonania rekultywacji gruntów;
4) uznanie rekultywacji gruntów za zakończoną.
2. W sprawach, o których mowa w ust. 1, decyzje wydaje starosta, po
zasięgnięciu opinii:
1) dyrektora właściwego terenowo okręgowego urzędu górniczego – w odniesieniu
do działalności górniczej;
2) dyrektora regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych lub dyrektora parku
narodowego – w odniesieniu do gruntów o projektowanym leśnym kierunku
rekultywacji;
3) wójta (burmistrza, prezydenta miasta).
3. Osoby obowiązane do rekultywacji gruntów zawiadamiają organ, o którym
mowa w ust. 2, w terminie do dnia 28 lutego każdego roku o powstałych w ubiegłym
roku zmianach w zakresie gruntów podlegających rekultywacji.

Art. 22a. 1. Przepisów art. 20 i art. 22 nie stosuje się do rekultywacji gruntów,
które zostały zanieczyszczone substancjami, preparatami, organizmami lub
mikroorganizmami.
2. Do rekultywacji gruntów, o których mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio
do gruntów zanieczyszczonych:
1) po dniu 30 kwietnia 2007 r. – przepisy ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r.
o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. z 2014 r.
poz. 1789 oraz z 2015 r. poz. 277 i 1926);
2) przed dniem 30 kwietnia 2007 r. – przepisy ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. –
Prawo ochrony środowiska.

Art. 22b. 1. Dochodami budżetu województwa związanymi z wyłączaniem
z produkcji gruntów rolnych są pobierane na podstawie ustawy:
1) należności;
2) opłaty roczne;
3) opłaty z tytułu niewykonania obowiązku zdjęcia i wykorzystania próchnicznej
warstwy gleby;
4) opłaty oraz należności i opłaty roczne podwyższone, określone w art. 28 ust. 1–4;
5) odsetki z tytułu należności i opłat, o których mowa w pkt 1–4.
2. Zarząd województwa gromadzi dochody, o których mowa w ust. 1, na
wyodrębnionym rachunku bankowym.
3. Dochody, o których mowa w ust. 1, są niepodatkowymi należnościami
budżetowymi o charakterze publiczno-prawnym w rozumieniu ustawy z dnia
27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1870, z późn. zm.).
4. Marszałek województwa jest wierzycielem i organem egzekucyjnym
uprawnionym do egzekucji należności za zobowiązania z tytułu dochodów, o których
mowa w ust. 1.

Art. 22c. 1. Ze środków budżetu województwa, w zakresie ustalonym
w ustawie, finansowane są ochrona, rekultywacja i poprawa jakości gruntów rolnych
oraz wypłata odszkodowań przewidzianych ustawą, w szczególności:
1) rekultywacja na cele rolnicze gruntów, które utraciły lub zmniejszyły wartość
użytkową wskutek działalności nieustalonych osób;
2) rolnicze zagospodarowanie gruntów zrekultywowanych;
3) użyźnianie gleb o niskiej wartości produkcyjnej, ulepszanie rzeźby terenu
i struktury przestrzennej gleb, usuwanie kamieni i odkrzaczanie;
4) przeciwdziałanie erozji gleb i ruchom masowym ziemi na gruntach rolnych,
w tym zwrot kosztów zakupu nasion i sadzonek, utrzymanie w stanie sprawności technicznej urządzeń przeciwerozyjnych oraz odszkodowania, o których mowa w art. 15 ust. 3;
5) budowa i renowacja zbiorników wodnych służących małej retencji;
6) budowa i modernizacja dróg dojazdowych do gruntów rolnych;
7) wdrażanie i upowszechnianie wyników prac naukowo-badawczych związanych
z ochroną gruntów rolnych;
8) wykonywanie badań płodów rolnych uzyskiwanych na obszarach ograniczonego
użytkowania, o których mowa w art. 16, oraz niezbędnych dokumentacji
i ekspertyz z zakresu ochrony gruntów rolnych;
9) wykonywanie zastępcze obowiązków określonych w ustawie;
10) rekultywacja nieużytków i użyźnianie gleb na potrzeby nowo zakładanych
rodzinnych ogrodów działkowych;
11) zakup sprzętu pomiarowego i informatycznego oraz oprogramowania,
niezbędnego do zakładania i aktualizowania operatów ewidencji gruntów oraz
prowadzenia spraw ochrony gruntów rolnych, do wysokości 5% rocznych
dochodów, o których mowa w art. 22b ust. 1.
2. Dochody, o których mowa w art. 22b, powinny być w pierwszej kolejności
przeznaczane na wykonywanie prac wymienionych w ust. 1 na obszarze tych gmin,
w których powstają te dochody oraz istnieją warunki uzyskania wzrostu produkcji
rolniczej, rekompensującej straty poniesione w wyniku zmniejszenia obszaru gruntów rolnych.
3. Przy przydzielaniu środków uzyskanych z dochodów, o których mowa
w art. 22b ust. 1, właścicielom gruntów, na ich wniosek, należy uwzględniać udział
własny tych właścicieli w kosztach robót oraz efektywność projektowanych przedsięwzięć.

art. 23. więcej Art. 23. (uchylony).

art. 24. więcej Art. 24. (uchylony).

art. 25. więcej Art. 25. (uchylony).

art. 26. więcej Art. 26. 1. Kontrolę stosowania przepisów ustawy sprawują Minister Rolnictwa
i Gospodarki Żywnościowej, Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, marszałkowie województw oraz podmioty wymienione w art. 5 oraz art. 15 ust. 5 i art. 16 ust. 5.
2. Osoby przeprowadzające kontrolę są uprawnione do:
1) wstępu na grunt i teren zakładu przemysłowego;
2) wglądu do dokumentów oraz żądania sporządzenia ich odpisów;
3) sprawdzania tożsamości osób w związku z prowadzoną kontrolą;
4) żądania wyjaśnień i zasięgania informacji;
5) pobierania próbek gleby lub roślin do analizy.
3. Kontrolę stosowania przepisów ustawy w odniesieniu do gruntów
użytkowanych na cele obronności lub bezpieczeństwa państwa można przeprowadzać
po uprzednim uzgodnieniu jej zakresu z jednostką nadrzędną użytkownika tych gruntów.

art. 27. więcej Art. 27. 1. Kontrola obejmuje wykonanie następujących obowiązków:
1) zdjęcia i wykorzystania próchnicznej warstwy gleby;
2) rekultywacji gruntów zdewastowanych i zdegradowanych;
3) rolniczego zagospodarowania gruntów zrekultywowanych, jeżeli
zagospodarowanie odbywa się przy wykorzystaniu środków, o których mowa
w art. 22b ust. 1;
4) przeciwdziałania erozji gleb i ruchom masowym ziemi oraz innym zjawiskom
powodującym trwałe pogarszanie wartości użytkowej gruntów;
5) określonych w art. 16–19.
2. Jeżeli objętość próchnicznej warstwy gleby zdejmowanej z gruntów
wyłączanych z produkcji przekracza 1000 m3
, kontrolę przeprowadza się
z wykorzystaniem pomiarów geodezyjnych.
3. Kontrola wykonania obowiązku rekultywacji gruntów polega na sprawdzeniu
co najmniej raz w roku zgodności wykonywanych zabiegów z dokumentacją
rekultywacji tych gruntów, a zwłaszcza wymagań technicznych oraz ich
terminowości, ze szczególnym uwzględnieniem obowiązku zakończenia rekultywacji
w okresie 5 lat od zaprzestania działalności przemysłowej.
4. O terminie kontroli wymienionych w ust. 1–3, na obszarach górniczych,
morskiego pasa nadbrzeżnego, kolejowych i lotnisk komunikacyjnych, powiadamia
się odpowiednio, nie później niż 3 dni przed zamierzoną kontrolą:
1) okręgowy urząd górniczy;
2) urząd morski;
3) organ kolejowy lub zarząd lotniska.

art. 28. więcej Art. 28. 1. W razie stwierdzenia, że grunty zostały wyłączone z produkcji
niezgodnie z przepisami niniejszej ustawy, sprawcy wyłączenia ustala się opłatę
w wysokości dwukrotnej należności.
2. W razie stwierdzenia, że grunty przeznaczone w miejscowym planie
zagospodarowania przestrzennego na cele nierolnicze lub nieleśne zostały wyłączone
z produkcji bez decyzji, o której mowa w art. 11 ust. 1 i 2, decyzję taką wydaje się
z urzędu, podwyższając jednocześnie wysokość należności o 10%.
3. W razie niezakończenia rekultywacji gruntów zdewastowanych w okresie,
o którym mowa w art. 20 ust. 4, stosuje się opłatę roczną podwyższoną o 200% od
dnia, w którym rekultywacja gruntów powinna zostać zakończona.
4. W razie niewykonania obowiązku rekultywacji gruntów zdegradowanych
ustala się, w drodze decyzji, obowiązek corocznego wpłacania na wyodrębniony
rachunek bankowy zarządu województwa, o którym mowa w art. 22b ust. 2, lub na
Fundusz Leśny, przez osobę powodującą ograniczenie wartości użytkowej gruntów,
równowartości opłaty rocznej w takiej części, w jakiej nastąpiło ograniczenie wartości
użytkowej gruntów. Do ustalenia wysokości opłaty rocznej za zdegradowanie gruntów
stosuje się wartości wymienione:
1) w art. 12 ust. 7 w odniesieniu do gruntów rolnych klas I–IV;
2) w art. 12 ust. 11 w odniesieniu do gruntów leśnych.
Opłaty te uiszcza się do czasu wykonania obowiązku rekultywacji.
5. Rozmiar ograniczenia wartości użytkowej gruntów ustala się na podstawie
dwóch odrębnych opinii rzeczoznawców.
6. W razie ograniczenia wartości użytkowej gruntów w wyniku zasadzenia
drzew przydrożnych, nie pobiera się opłat, o których mowa w ust. 4.
7. Przepisy ust. 1–5 stosuje się odpowiednio w odniesieniu do gruntów leśnych,
z tym że decyzję wydaje dyrektor regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych,
a w parkach narodowych dyrektor parku.
8. Opłaty, o których mowa w ust. 1–4, stosuje się niezależnie od kar
przewidzianych w przepisach o ochronie środowiska oraz innych obowiązujących
przepisach.

art. 29. więcej Art. 29. 1. Opłaty, o których mowa w art. 28, nie mogą być wliczane do kosztów
działalności osób, na które nałożono te opłaty.
2. Jeżeli opłaty, o których mowa w art. 28, dotyczą jednostek organizacyjnych,
na kierowników tych jednostek nakłada się karę w wysokości ich wynagrodzenia za
okres 3 ostatnich miesięcy.

art. 30. więcej Art. 30. W przypadkach niewykonywania obowiązków określonych w ustawie
stosuje się przepisy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

art. 31. więcej Art. 31. (uchylony).

art. 32. więcej Art. 32. 1. Działający na podstawie ustawy z dnia 26 marca 1982 r. o ochronie
gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. poz. 79) Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych staje
się Funduszem Ochrony Gruntów Rolnych6) w rozumieniu niniejszej ustawy.
2. Dochody, o których mowa w art. 12 ust. 1 oraz w art. 28 ust. 1–4, dotyczące
gruntów leśnych są dochodami Funduszu Leśnego, o którym mowa w przepisach
o lasach. Przepisy art. 31 stosuje się odpowiednio.

Art. 32a. (pominięty).

Art. 32b. (pominięty).

art. 33. więcej Art. 33. Właściwy w sprawach ochrony gruntów organ, o którym mowa w art. 5,
prowadzi sprawozdawczość z zakresu:
1) obszaru gruntów wyłączanych z produkcji,
2) ustalonych należności, opłat rocznych i innych wymienionych w niniejszej
ustawie dochodów budżetu województwa lub Funduszu Leśnego,
3) wielkości obszarów i położenia gruntów zdewastowanych i zdegradowanych,
podlegających rekultywacji i zagospodarowaniu,
4) wyników rekultywacji i zagospodarowania gruntów,
5) istniejących zasobów i eksploatacji złóż torfów
– według zasad określonych przez ministra właściwego do spraw rozwoju wsi
w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw środowiska i z Prezesem
Głównego Urzędu Statystycznego.

art. 34. więcej Art. 34. W stosunku do gruntów, na których znajdują się zabytki archeologiczne,
wojewódzki konserwator zabytków może określić, w drodze decyzji, zakres i sposób
eksploatacji takich gruntów.

art. 35. więcej Art. 35. 1. Do spraw wszczętych przed dniem wejścia w życie ustawy,
a niezakończonych decyzją ostateczną, stosuje się przepisy niniejszej ustawy.
2. Do spraw, w których wydano decyzję ostateczną o wyłączeniu z produkcji
rolniczej gruntów rolnych klas I–III, a wyłączenie takie faktycznie jeszcze nie
nastąpiło, stosuje się przepisy dotychczasowe.
3. Tracą ważność niewykonane do dnia wejścia w życie ustawy decyzje
ostateczne, dotyczące:
1) opłat z tytułu odłogowania gruntów rolnych;
2) wyłączenia z produkcji rolniczej gruntów klas IV–VI, na mocy których nie
nastąpiło jeszcze faktyczne wyłączenie.
4. Stałe opłaty roczne, ustalone na podstawie dotychczasowych przepisów,
ulegają z mocy prawa umorzeniu, o ile ich kwota jest równa lub niższa od 10 zł.
5. Do wznowienia postępowania w sprawach, w których na podstawie
dotychczasowych przepisów wydano decyzje ostateczne, dotyczące:
1) wyłączenia gruntów z produkcji bez zezwolenia,
2) rekultywacji i zagospodarowania gruntów, w tym niewykonania rekultywacji
gruntów w wyznaczonym terminie,
stosuje się przepisy niniejszej ustawy.
6. Niewykonane do dnia wejścia w życie ustawy decyzje ostateczne w sprawach
przeciwdziałania erozji gleb pozostają w mocy.

art. 36. więcej Art. 36. Traci moc ustawa z dnia 26 marca 1982 r. o ochronie gruntów rolnych
i leśnych (Dz. U. poz. 79, z późn. zm.).

art. 37. więcej Art. 37. Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia jej ogłoszenia.