Art. 4. Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1) ubezpieczeni – osoby fizyczne podlegające chociaż jednemu z ubezpieczeń
społecznych, o których mowa w art. 1;
2) płatnik składek:
a) pracodawca – w stosunku do pracowników i osób odbywających służbę
zastępczą oraz jednostka organizacyjna lub osoba fizyczna pozostająca
z inną osobą fizyczną w stosunku prawnym uzasadniającym objęcie tej
osoby ubezpieczeniami społecznymi, w tym z tytułu przebywania na
urlopie wychowawczym albo pobierania zasiłku macierzyńskiego,
z wyłączeniem osób, którym zasiłek macierzyński wypłaca Zakład,
b) jednostka wypłacająca świadczenia socjalne, zasiłki socjalne oraz
wynagrodzenia przysługujące w okresie
korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium
na przekwalifikowanie – w stosunku do osób pobierających świadczenia
socjalne wypłacane w okresie urlopu, osób pobierających zasiłek
socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania
nowego zatrudnienia oraz osób pobierających wynagrodzenie przysługujące
w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie
korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie,
c) podmiot, na którego rzecz wykonywana jest odpłatnie praca w czasie
odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania –
w stosunku do osób, które ją wykonują, na podstawie skierowania do pracy,
lub podlegają ubezpieczeniom społecznym z tytułu pobierania zasiłku
macierzyńskiego, jeżeli zasiłek wypłaca ten podmiot,
d) ubezpieczony zobowiązany do opłacenia składek na własne ubezpieczenia społeczne,
e) Kancelaria Sejmu w stosunku do posłów i posłów do Parlamentu
Europejskiego, o których mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 30 lipca 2004 r. o uposażeniu posłów do Parlamentu Europejskiego wybranych w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. poz. 1925, z 2006 r. poz. 708 oraz
z 2009 r. poz. 918), oraz Kancelaria Senatu w stosunku do senatorów,
f) duchowny niebędący członkiem zakonu albo przełożony domu zakonnego
lub klasztoru w stosunku do członków swych zakonów lub, za zgodą
Zakładu, inna zwierzchnia instytucja diecezjalna lub zakonna w stosunku
do duchownych objętych tą zgodą,
g) jednostka organizacyjna podległa Ministrowi Obrony Narodowej –
w stosunku do żołnierzy niezawodowych pełniących czynną służbę
wojskową, z wyłączeniem żołnierzy pełniących służbę kandydacką,
h) (uchylona)
i) (uchylona)
j) (uchylona)
k) ośrodek pomocy społecznej, a w przypadku przekształcenia ośrodka
pomocy społecznej w centrum usług społecznych na podstawie przepisów
ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez
centrum usług społecznych (Dz. U. poz. 1818) – centrum usług społecznych
– w stosunku do osób rezygnujących z zatrudnienia w związku
z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad
długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie
niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem,
l) (uchylona)
ł) powiatowy urząd pracy – w stosunku do osób pobierających zasiłek dla
bezrobotnych lub stypendium,
ł¹) centrum integracji społecznej – w stosunku do osób pobierających
świadczenie integracyjne,
ł²) powiatowy urząd pracy – w stosunku do osób pobierających stypendium na
podstawie przepisów o promocji
zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w okresie odbywania studiów podyplomowych,
m) Zakład – w stosunku do osób podlegających ubezpieczeniom społecznym
z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego albo zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego, jeżeli zasiłki te wypłaca Zakład, oraz w stosunku
do osób określonych w art. 6a ust. 1 i art. 6b ust. 1,
n) podmiot wypłacający stypendium sportowe – w stosunku do osób
pobierających te stypendia,
o) (uchylona)
p) Krajowa Szkoła Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej
Polskiej Lecha Kaczyńskiego – w stosunku do słuchaczy pobierających stypendium,
pa) podmiot prowadzący szkołę doktorską – w stosunku do kształcących się
w niej doktorantów, otrzymujących stypendium doktoranckie,
r) osoba prowadząca pozarolniczą działalność – w stosunku do osób
współpracujących przy prowadzeniu tej działalności,
ra) osoba fizyczna, o której mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r.
– Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2019 r. poz. 1292 i 1495) – w stosunku
do osób współpracujących przy prowadzeniu tej działalności,
s) wojewódzki urząd pracy – w stosunku do osób, których świadczenia
pracownicze finansowane są ze środków Funduszu Gwarantowanych
Świadczeń Pracowniczych, jeżeli świadczenia te wypłacane są przez ten urząd,
t) jednostka obsługi ekonomiczno-administracyjnej utworzona przez
jednostkę samorządu terytorialnego – jeżeli rozlicza i opłaca składki za
ubezpieczonych wykonujących pracę w podlegających jej szkołach,
przedszkolach i innych jednostkach organizacyjnych systemu oświaty,
u) podmiot, w którym jest pełniona służba – w odniesieniu do żołnierzy
zawodowych i funkcjonariuszy oddelegowanych do pełnienia w nim
służby, jeżeli podmiot ten wypłaca im uposażenie,
w) wójt, burmistrz lub prezydent miasta – w stosunku do osób otrzymujących
świadczenie pielęgnacyjne albo specjalny zasiłek opiekuńczy, na podstawie
przepisów o świadczeniach rodzinnych, oraz zasiłek dla opiekuna na
podstawie przepisów o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów,
z) podmiot, który wypłaca świadczenie szkoleniowe po ustaniu zatrudnienia –
w stosunku do osób, którym wypłaca to świadczenie,
za) inne niż powiatowe urzędy pracy podmioty kierujące – w stosunku do osób
pobierających stypendium w okresie szkolenia, stażu lub przygotowania
zawodowego – którymi są:
– jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne,
z wyjątkiem wojewódzkich i powiatowych urzędów pracy,
– Ochotnicze Hufce Pracy,
– agencje zatrudnienia,
– instytucje szkoleniowe,
– instytucje dialogu społecznego,
– instytucje partnerstwa lokalnego,
– organizacje pozarządowe działające na rzecz rozwoju zasobów ludzkich
i przeciwdziałania bezrobociu,
– podmioty, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1, 2 i 4–8 ustawy z dnia
20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z
2020 r. poz. 85),
– organizacje pracodawców,
– związki zawodowe,
– ośrodki doradztwa rolniczego,
– ośrodki poradnictwa zawodowego i psychologicznego
– korzystające z publicznych środków wspólnotowych i publicznych
środków krajowych na podstawie umowy o dofinansowanie projektu albo
decyzji, o których mowa w przepisach ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o
Narodowym Planie Rozwoju (Dz. U. z 2019 r. poz. 1465 i 2020) albo
ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju
(Dz. U. z 2019 r. poz. 1295 i 2020),
zaa) inne niż powiatowe urzędy pracy podmioty wypłacające stypendium
w okresie szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego w ramach
projektów lub programów finansowanych z udziałem środków funduszy
strukturalnych Unii Europejskiej – w stosunku do osób pobierających
stypendium w okresie szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego,
zb) podmiot, w którym działa rada nadzorcza – w stosunku do członków rad nadzorczych,
zc) przedsiębiorstwo w spadku – w stosunku do pracowników
i zleceniobiorców przedsiębiorstwa w spadku oraz osób przebywających na
urlopie wychowawczym udzielonym w ramach stosunku pracy albo
pobierających zasiłek macierzyński, z wyłączeniem osób, którym zasiłek
macierzyński wypłaca Zakład; obowiązki przedsiębiorstwa w spadku
wykonuje zarządca sukcesyjny, a w przypadku jego braku – osoby,
o których mowa w art. 14 ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie
sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach
związanych z sukcesją przedsiębiorstw (Dz. U. poz. 1629 oraz z 2019 r.
poz. 1495), dokonujące czynności, o których mowa w art. 13 tej ustawy;
2a) podmiot zgłaszający ubezpieczonych do ubezpieczeń społecznych – podmiot
niebędący płatnikiem składek, o którym mowa w pkt 2, który dokonał zgłoszenia
do ubezpieczeń społecznych osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 4 oraz
art. 8 ust. 2a;
3) składki – składki na ubezpieczenia społeczne osób wymienionych w pkt 1;
4) zasiłki – zasiłki i świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia chorobowego oraz
ubezpieczenia wypadkowego;
5) deklaracja rozliczeniowa – zestawienie informacji o należnych składkach na
fundusze, na które składki pobiera Zakład, kwot rozliczanych w ciężar składek
oraz kwot należnych do zapłaty;
6) imienny raport miesięczny – informacje o osobie podlegającej ubezpieczeniom
społecznym przedkładane Zakładowi przez płatnika składek za dany miesiąc kalendarzowy;
6a) raport informacyjny – zestawienie informacji dotyczące ubezpieczonego,
o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 4, który został zgłoszony przez płatnika
składek do ubezpieczeń społecznych po raz pierwszy po dniu 31 grudnia 1998 r.,
a przed dniem 1 stycznia 2019 r., obejmujące:
a) dane dotyczące wypłaconego przychodu niezbędne do ustalenia podstawy
wymiaru emerytury lub renty – za lata kalendarzowe przypadające
w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 31 grudnia 2018 r.,
b) dane dotyczące wykonywania pracy przez nauczyciela, wychowawcę lub
innego pracownika pedagogicznego zatrudnionego w placówkach,
o których mowa w art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 128), w określonym wymiarze obowiązkowego wymiaru zajęć – za
okres od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 31 grudnia 2018 r., z wyjątkiem
danych za nauczyciela, wychowawcę lub innego pracownika
pedagogicznego, od którego płatnik składek uzyskał na piśmie informację
o ustaleniu prawa do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego na
podstawie tej ustawy,
c) dane dotyczące wykonywania pracy przez nauczyciela, wychowawcę lub
innego pracownika pedagogicznego zatrudnionego w placówkach,
o których mowa w art. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta
Nauczyciela (Dz. U. z 2019 r. poz. 2215), w określonym wymiarze
obowiązkowego wymiaru zajęć – za okres od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia
31 grudnia 2008 r., z wyjątkiem danych za nauczyciela, wychowawcę lub
innego pracownika pedagogicznego, od którego płatnik składek uzyskał na
piśmie informację o ustaleniu prawa do emerytury na podstawie art. 88 tej ustawy,
d) dane dotyczące okresów wykonywania i wymiaru czasu pracy
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, o której mowa
w art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 53) – za okres
od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 31 grudnia 2008 r., z wyjątkiem danych
za ubezpieczonego, od którego płatnik składek uzyskał na piśmie
informację o ustaleniu prawa do emerytury na podstawie art. 32, art. 33 lub art. 184 tej ustawy,
e) dane dotyczące okresów wykonywania i wymiaru czasu pracy
w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, o której mowa
w art. 3 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach
pomostowych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1924) – za okres od dnia 1 stycznia
1999 r. do dnia 31 grudnia 2008 r., z wyjątkiem danych za ubezpieczonego,
od którego płatnik składek uzyskał na piśmie informację o ustaleniu prawa
do emerytury pomostowej na podstawie tej ustawy,
f) informację, czy w okresie zatrudnienia pracownikowi przysługiwał
ekwiwalent pieniężny za deputat węglowy, o którym mowa w art. 74 ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji i restrukturyzacji przedsiębiorstwa państwowego „Polskie Koleje Państwowe” (Dz. U.
z 2018 r. poz. 1311 oraz z 2019 r. poz. 492 i 1495),
g) datę, tryb rozwiązania ostatniego stosunku pracy, podstawę prawną
rozwiązania lub wygaśnięcia ostatniego stosunku pracy lub stosunku
służbowego oraz informację, z czyjej inicjatywy stosunek pracy został rozwiązany;
7) konto ubezpieczonego – konto, na którym są ewidencjonowane składki
i informacje dotyczące przebiegu ubezpieczeń społecznych danego
ubezpieczonego oraz zatrudnienia pracownika;
8) konto płatnika – konto, na którym ewidencjonowana jest kwota zobowiązań
z tytułu składek oraz innych składek danego płatnika zbieranych przez Zakład,
kwoty zapłaconych składek, stan rozliczeń oraz inne informacje dotyczące
płatnika składek;
9) przychód – przychody w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób
fizycznych z tytułu: zatrudnienia w ramach stosunku pracy, pracy nakładczej,
służby, wykonywania mandatu posła lub senatora, wykonywania pracy w czasie
odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
pobierania zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia integracyjnego i stypendium
wypłacanych bezrobotnym oraz stypendium sportowego, a także z tytułu
prowadzenia pozarolniczej działalności oraz umowy agencyjnej lub umowy
zlecenia, jak również z tytułu współpracy przy tej działalności lub współpracy
przy wykonywaniu umowy oraz przychody z działalności wykonywanej
osobiście przez osoby należące do składu rad nadzorczych, niezależnie od
sposobu ich powoływania;
10) przychód z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub
spółdzielni kółek rolniczych – przychody z tytułu pracy w spółdzielni i z tytułu
wytwarzania na jej rzecz produktów rolnych;
11) otwarty fundusz emerytalny – fundusz wybrany przez ubezpieczonego spośród
funduszy emerytalnych, o których mowa w przepisach o organizacji
i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych;
12) (uchylony)
12a) okresowa emerytura kapitałowa – świadczenie pieniężne określone w ustawie
z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych (Dz. U. z 2018 r. poz. 926);
12b) (uchylony)
13) (uchylony)
14) (uchylony)
15) numer NIP – numer identyfikacji podatkowej nadany zgodnie z przepisami
o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników;
16) rachunek bankowy – rachunek bankowy lub rachunek w spółdzielczej kasie
oszczędnościowo-kredytowej przedsiębiorcy będącego jej członkiem;
16a) numer rachunku składkowego – numer rachunku wygenerowany przez Zakład,
zgodny ze standardem Numeru Rachunku Bankowego (NRB);
17) osoba sprawująca osobistą opiekę nad dzieckiem – osobę fizyczną sprawującą
osobistą opiekę nad dzieckiem własnym lub swojego małżonka, lub dzieckiem
przysposobionym, przez okres do 3 lat, nie dłużej jednak niż do zakończenia roku
kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia, a w przypadku dziecka,
które z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem
o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności wymaga osobistej opieki
tej osoby, przez okres do 6 lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko
18. roku życia;
18) system płatności – system płatności w rozumieniu art. 1 pkt 1 ustawy z dnia
24 sierpnia 2001 r. o ostateczności rozrachunku w systemach płatności
i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad
tymi systemami (Dz. U. z 2019 r. poz. 212).

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych art. 4