Art. 18. 1. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe
ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1–3, stanowi przychód, o którym mowa
w art. 4 pkt 9 i 10, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, ust. 4 pkt 5 i ust. 12.
1a. W przypadku ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 2a, w podstawie
wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe uwzględnia się również
przychód z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie
usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące
zlecenia albo umowy o dzieło.
2. W podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób,
o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1–3, nie uwzględnia się wynagrodzenia za czas
niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą
zakaźną oraz zasiłków.
3. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe
zleceniobiorców ustala się zgodnie z ust. 1, jeżeli w umowie agencyjnej lub umowie
zlecenia albo w innej umowie o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem
cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.
4. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe:
1) posłów i senatorów – stanowi kwota uposażenia,
2) stypendystów sportowych – stanowi kwota stypendium,
2a) słuchaczy Krajowej Szkoły Administracji Publicznej im. Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego – stanowi kwota stypendium,
2b) otrzymujących stypendium doktoranckie doktorantów – stanowi kwota
stypendium doktoranckiego,
3) bezrobotnych – stanowi kwota zasiłku, świadczenia integracyjnego lub stypendium,
4) osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 20 – stanowi kwota świadczenia
socjalnego, zasiłku socjalnego lub wynagrodzenia przysługującego w okresie
świadczenia górniczego lub w okresie stypendium na przekwalifikowanie,
5) żołnierzy niezawodowych pełniących czynną służbę wojskową, z wyjątkiem
żołnierzy pełniących służbę kandydacką oraz żołnierzy pełniących terytorialną
służbę wojskową, stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę
obowiązującego w grudniu roku poprzedniego, ustalonego na podstawie
odrębnych przepisów, z zastrzeżeniem ust. 9 i 10, a w przypadku żołnierzy
niezawodowych pełniących służbę w ramach Narodowych Sił Rezerwowych lub
pełniących terytorialną służbę wojskową rotacyjnie – kwota uposażenia z tytułu tej służby,
5a) duchownych – stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalonego
na podstawie odrębnych przepisów, zwana dalej „kwotą minimalnego
wynagrodzenia”, z zastrzeżeniem ust. 9 i 10,
6) żołnierzy odbywających nadterminową służbę wojskową – stanowi kwota uposażenia,
7) osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 21 – stanowi kwota świadczenia szkoleniowego,
8) osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 9a – stanowi kwota stypendium,
9) osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 9b – stanowi kwota stypendium,
10) osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 22 – stanowi przychód
– łącznie z kosztami uzyskania i kwotą podatku, o których mowa w przepisach
o podatku dochodowym od osób fizycznych.
4a. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe
ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 8, stanowi przysługujące im
wynagrodzenie za pracę.
4b. Przepis ust. 4a stosuje się odpowiednio do ubezpieczonych wykonujących
w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania
pracę w ramach stosunku pracy.
4c. Podstawę wymiaru składek dla duchownych będących ubezpieczonymi,
o których mowa w art. 9 ust. 1a, stanowi różnica pomiędzy kwotą minimalnego
wynagrodzenia a kwotą podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne
i rentowe z tytułu stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni lub służby.
4d. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe
ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 12, stanowi świadczenie pieniężne
ustalone na podstawie przepisów ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o służbie
zastępczej (Dz. U. z 2018 r. poz. 885).
5. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób
rezygnujących z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej,
osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie
niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem stanowi kwota kryterium
dochodowego na osobę w rodzinie ustalona według odrębnych przepisów,
z zastrzeżeniem ust. 9.
5a. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób
pobierających świadczenie pielęgnacyjne albo specjalny zasiłek opiekuńczy na
podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych stanowi odpowiednio kwota
świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego.
5b. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób
przebywających na urlopie wychowawczym oraz osób, o których mowa w art. 6a
ust. 1 pkt 1–4, stanowi kwota 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia
miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru
składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy,
z zastrzeżeniem ust. 14 i 15. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia
1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku.
5c. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób
wykonujących umowę uaktywniającą określoną w ustawie, o której mowa w art. 6
ust. 2d, ustala się na zasadach określonych dla zleceniobiorców.
5d. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób,
o których mowa w art. 6a ust. 1 pkt 5, stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia.
5e. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób
pobierających zasiłek dla opiekuna na podstawie przepisów o ustaleniu i wypłacie
zasiłków dla opiekunów stanowi kwota zasiłku dla opiekuna.
6. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób
pobierających zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku
macierzyńskiego stanowi kwota tego zasiłku.
7. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe
ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, oraz ubezpieczonych
podlegających dobrowolnie tym ubezpieczeniom, o których mowa w art. 7, stanowi
zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż kwota minimalnego wynagrodzenia,
z zastrzeżeniem ust. 3, 9 i 10.
8. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe
ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5 i 5a, stanowi zadeklarowana
kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia
miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru
składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy. Składka
w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku.
8a. W przypadku gdy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne
i rentowe stanowi zadeklarowana kwota, zadeklarowanie przez ubezpieczonego kwoty
wyższej niż obowiązująca go najniższa podstawa wymiaru składek oznacza
rezygnację z ustalenia podstawy wymiaru składek w kwocie najniższej i nie podlega
korekcie przez ubezpieczonego za miesiąc, w którym zadeklarował wyższą kwotę
podstawy wymiaru składek.
9. Za miesiąc, w którym nastąpiło odpowiednio objęcie ubezpieczeniami
emerytalnym i rentowymi lub ich ustanie i jeżeli trwały one tylko przez część
miesiąca, kwotę najniższej podstawy wymiaru składek zmniejsza się proporcjonalnie,
dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni
podlegania ubezpieczeniu.
10. Zasady zmniejszania najniższej podstawy wymiaru składek, o których mowa
w ust. 9, stosuje się odpowiednio w przypadku niezdolności do pracy trwającej przez
część miesiąca, jeżeli z tego tytułu ubezpieczony spełnia warunki do przyznania zasiłku.
11. Na wniosek ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 10,
podstawa wymiaru może być wyższa niż określona w ust. 4 pkt 5a i ust. 4c. Składkę
od podstawy wymiaru w części przewyższającej kwotę minimalnego wynagrodzenia
finansują duchowni, instytucje diecezjalne lub zakonne.
12. W podstawie wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe,
chorobowe oraz wypadkowe członków służby zagranicznej nie uwzględnia się
dodatku zagranicznego i innych świadczeń przysługujących członkom służby
zagranicznej wykonującym obowiązki służbowe w placówce zagranicznej.
13. (uchylony)
14. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób
przebywających na urlopie wychowawczym nie może być wyższa niż przeciętne
miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych
poprzedzających urlop wychowawczy i nie może być niższa niż 75% kwoty
minimalnego wynagrodzenia.
15. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób,
o których mowa w art. 6a ust. 1 pkt 3, nie może być wyższa niż przeciętna miesięczna
kwota stanowiąca podstawę wymiaru składek w okresie 6 miesięcy kalendarzowych
poprzedzających okres sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem i nie może być
niższa niż 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Art. 18a. 1. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe
ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, w okresie pierwszych
24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności
gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty
minimalnego wynagrodzenia.
2. Przepisy ust. 1 nie mają zastosowania do osób, które:
1) prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem
rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność;
2) wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego
przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub
w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub
spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej
działalności gospodarczej.

Art. 18aa. 1. Przedsiębiorca będący osobą fizyczną może zrezygnować
z uprawnienia, o którym mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo
przedsiębiorców, przez zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych na zasadach
określonych w art. 18a ust. 1 i art. 36. W takim przypadku okres 24 miesięcy
kalendarzowych liczy się od dnia objęcia ubezpieczeniami, a przepis
art. 13 pkt 4 stosuje się.
2. W przypadku wskazanym w ust. 1 objęcie ubezpieczeniami następuje od dnia
wskazanego we wniosku o objęcie tymi ubezpieczeniami, nie wcześniej jednak niż od
dnia, w którym wniosek został zgłoszony.
3. Przepis art. 18a ust. 1 stosuje się również do przedsiębiorców będących
osobami fizycznymi, którzy kontynuują działalność gospodarczą po upływie okresu,
o którym mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo
przedsiębiorców. W takim przypadku okres 24 miesięcy kalendarzowych liczy się od
dnia objęcia ubezpieczeniami na zasadach określonych w art. 18a ust. 1 i art. 36.

Art. 18b. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne osób,
o których mowa w art. 6b ust. 1, stanowi 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Art. 18c. 1. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe
ubezpieczonego, o którym mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, którego roczny przychód
z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku
kalendarzowym nie przekroczył kwoty 120 000 złotych, uzależniona jest od dochodu
z pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku
dochodowym od osób fizycznych, zwanego dalej „dochodem z pozarolniczej
działalności gospodarczej”, uzyskanego w poprzednim roku kalendarzowym.
2. Podstawa wymiaru składek, o której mowa w ust. 1, nie może przekroczyć
60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego w trybie
art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy i nie może być niższa niż 30% kwoty
minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu danego roku.
3. Podstawę wymiaru składek, o której mowa w ust. 1, ubezpieczony ustala na
dany rok kalendarzowy, mnożąc przeciętny miesięczny dochód z pozarolniczej
działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym, obliczony
zgodnie z ust. 4, przez współczynnik 0,5. Otrzymany wynik jest zaokrąglany do
pełnych groszy w górę, jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż 0,5 grosza, lub
w dół, jeśli jest niższa.
4. Przeciętny miesięczny dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej
uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym jest obliczany według następującego wzoru:

(wzór w załączniku)

i jest zaokrąglany do pełnych groszy w górę, jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż
0,5 grosza, lub w dół, jeśli jest niższa.
4a. Jeżeli składki na ubezpieczenia społeczne ubezpieczonego, o którym mowa
w ust. 1, oraz osób z nim współpracujących zostały zaliczone do kosztów uzyskania
przychodu, roczny dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskany
w poprzednim roku kalendarzowym, o którym mowa w ust. 4, powiększa się o kwoty
tych składek zaliczone do kosztów uzyskania przychodu.
5. (uchylony)
6. (uchylony)
7. Roczny limit przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej, o którym
mowa w ust. 1, w przypadku rozpoczęcia, zakończenia lub zawieszenia prowadzenia
działalności w ciągu poprzedniego roku kalendarzowego zmniejsza się
proporcjonalnie, dzieląc kwotę 120 000 złotych przez liczbę dni kalendarzowych w
poprzednim roku kalendarzowym i mnożąc przez liczbę dni kalendarzowych
prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w poprzednim roku
kalendarzowym. Otrzymany wynik jest zaokrąglany do pełnych groszy w górę, jeśli
końcówka jest równa lub wyższa niż 0,5 grosza, lub w dół, jeśli jest niższa.
8. Ubezpieczony, o którym mowa w ust. 1, może zadeklarować jako podstawę
wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe kwotę wyższą niż podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ustalona zgodnie
z niniejszym artykułem.
9. Ubezpieczony, o którym mowa w ust. 1, przekazuje informację
o zastosowanych formach opodatkowania obowiązujących tego ubezpieczonego
w poprzednim roku kalendarzowym, o rocznym przychodzie z pozarolniczej
działalności gospodarczej i rocznym dochodzie z tej działalności uzyskanych
w poprzednim roku kalendarzowym, w tym o przychodzie i dochodzie uzyskanych
w okresie obowiązywania danej formy opodatkowania, oraz o podstawie wymiaru
składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ustalonej na dany rok kalendarzowy w:
1) imiennym raporcie miesięcznym albo
2) w deklaracji rozliczeniowej – w przypadku, o którym mowa w art. 47 ust. 2
– składanych za styczeń danego roku kalendarzowego lub za pierwszy miesiąc
rozpoczęcia lub wznowienia prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej
w danym roku kalendarzowym.
10. Ubezpieczony, o którym mowa w ust. 1, może zrezygnować z uprawnienia
do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe
zgodnie z niniejszym artykułem. Rezygnacja oznacza, że za miesiąc, w którym
zrezygnował z uprawnienia, oraz pozostałe miesiące kalendarzowe do końca danego
roku kalendarzowego ustala podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne
i rentowe na zasadach określonych w art. 18 ust. 8.
11. Przepisy niniejszego artykułu nie mają zastosowania do osób, które lub do których:
1) w poprzednim roku kalendarzowym miały zastosowanie przepisy dotyczące
zryczałtowanego podatku dochodowego w formie karty podatkowej i które
korzystały ze zwolnienia sprzedaży od podatku od towarów i usług na
podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od
towarów i usług (Dz. U. z 2020 r. poz. 106);
2) spełniają warunki określone w art. 18a;
3) w poprzednim roku kalendarzowym prowadziły pozarolniczą działalność
gospodarczą przez mniej niż 60 dni kalendarzowych;
4) w poprzednim roku kalendarzowym także prowadziły pozarolniczą działalność,
o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 2–5;
5) wykonują pozarolniczą działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na
rzecz którego przed dniem rozpoczęcia pozarolniczej działalności gospodarczej
w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach
stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące
w zakres wykonywanej pozarolniczej działalności gospodarczej;
6) ustalały podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe
zgodnie z niniejszym artykułem przez 36 miesięcy kalendarzowych w ciągu
ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia pozarolniczej działalności
gospodarczej. Do powyższych limitów wlicza się, jako pełny miesiąc, każdy
miesiąc kalendarzowy, w którym osoba odpowiednio ustalała podstawę składek
na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zgodnie z niniejszym artykułem lub
prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą przez co najmniej jeden dzień
kalendarzowy.
12. W przypadku osób, do których w poprzednim roku kalendarzowym miały
zastosowanie przepisy dotyczące zryczałtowanego podatku dochodowego w formie:
1) karty podatkowej, i które nie korzystały ze zwolnienia sprzedaży od podatku od
towarów i usług na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy z dnia 11 marca 2004 r.
o podatku od towarów i usług, przez:
a) roczny przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskany
w poprzednim roku kalendarzowym, o którym mowa w ust. 1, należy
rozumieć wartość sprzedaży, o której mowa w art. 2 pkt 22 ustawy z dnia
11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, podlegającej
opodatkowaniu tym podatkiem, bez kwoty tego podatku,
b) roczny dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskany
w poprzednim roku kalendarzowym, o którym mowa w ust. 4, należy
rozumieć roczny przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej, w
rozumieniu lit. a, pomnożony przez współczynnik 0,5;
2) ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, przez roczny dochód
z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku
kalendarzowym, o którym mowa w ust. 4, należy rozumieć roczny przychód z
pozarolniczej działalności gospodarczej, o którym mowa w ust. 1, pomnożony
przez współczynnik 0,5.
13. Otrzymany wynik mnożenia, o którym mowa w ust. 12 pkt 1 lit. b i pkt 2,
jest zaokrąglany do pełnych groszy w górę, jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż
0,5 grosza, lub w dół, jeśli jest niższa.

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych art. 18