Wyrok SA we Wrocławiu z 29 listopada 2013 r. w sprawie o zapłatę.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 10 czerwca 2013 r. Sąd Okręgowy w Legnicy zasądził od strony pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością we W. na rzecz strony powodowej Przedsiębiorstwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. kwotę 203.771,51 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 3 marca 2011 r. do dnia zapłaty i zasądził od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 17.406 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania, nadto nakazał stronie pozwanej uiścić na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Legnicy kwotę 601,08 zł tytułem wydatków na należności świadków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa.

Wyrok ten został wydany w oparciu o następujące ustalenia i rozważania Sądu Okręgowego.

W dniu 26.08.2010 r. na podstawie przeprowadzonego postępowania przetargowego w trybie przetargu nieograniczonego strony zawarły umowę na podstawie, której (...) Sp. z o.o. we W. jako zlecający powierzyła Przedsiębiorstwu (...) Sp. z o.o. w P. jako wykonawcy do wykonania zadania pod nazwą: „Nadbudowa, przebudowa i remont budynku warsztatowo - garażowego (nr (...)), rozbiórka budynku magazynowego (nr 5 i 7) oraz rozbudowa i remont wiaty stalowej (nr (...))”. Termin wykonania robót ustalono na 30.11.2010 r. Wartość zamówienia strony ustaliły na cenę brutto w wysokości 2.037.715,13 zł. Ustalono, że wynagrodzenie odpowiada zakresowi robót przestawionych w przedmiarze robót, które były załącznikiem do specyfikacji istotnych warunków zamówienia i jest wynagrodzeniem kosztorysowym (§ 8 ust. 1 i 2 umowy). Zgodnie z §8 ust.3 pkt b w przypadku, gdy wystąpią roboty innego rodzaju niż w przedmiarach robót tzn. takie, których nie można rozliczyć zgodnie z ust. 3a) a konieczne do wykonania przedmiotu zamówienia, roboty te rozliczone będą na podstawie kosztorysów przygotowanych przez wykonawcę, a zatwierdzonych przez inspektora nadzoru zamawiającego.

Zgodnie z ust. 4 § 8 w przypadku, gdy do całkowitego wykonania przedmiotu zamówienia konieczne jest wykonania tzw. robót dodatkowych czyli robót nieprzewidzianych w ust. 2, a koniecznych do wykonania przedmiotu zamówienia, rozpoczęcie wykonania tych robót może nastąpić jedynie na podstawie protokołu konieczności, potwierdzonego przez inspektora nadzoru i Zarząd zamawiającego. Bez zatwierdzenia protokołu konieczności przez zamawiającego wykonawca nie może rozpocząć wykonywania robót dodatkowych. Bez uprzedniej zgody zamawiającego wykonywane mogą być jedynie prace niezbędne ze względu na bezpieczeństwo lub konieczność zapobieżenia awarii ( ust. 5§8). Zgodnie z § 14 ust. 1 zamawiającemu przysługuje prawo odstąpienia od umowy m.in. w przypadku, gdy opóźnienie w zakończeniu wykonania przedmiotu umowy trwa dłużej niż 1 miesiąc (pkt b), wykonawca nie rozpoczął robót bez uzasadniających przyczyn oraz nie kontynuuje ich pomimo wezwania zamawiającego złożonego na piśmie (pkt e), wykonawca przerwał realizację robót i przerwa trwa dłużej niż 1 miesiąc (pkt f).

Zgodnie z § 18 ust. 2 pkt c wykonawca zapłaci zamawiającemu karę umowną za odstąpienie od umowy przez zamawiającego wskutek okoliczności, za które odpowiada wykonawca w wysokości 10% wynagrodzenia umownego, od którego wykonania zamawiający odstąpił.

Wykonawca ustanowił do nadzorowania robót branży konstrukcyjno –budowlanej B. K., będącego reprezentantem wykonawcy na budowie.

W trakcie wykonywania robót na budynku warsztatowo- garażowym nr (...) Segment (...)okazało się, że z uwagi na zły stan konstrukcji stalowej ścian osłonowych zaszła konieczność wprowadzenia zmian w projekcie wykonawczym.

Pismem z dnia 26.11.10 r. powód zwrócił się do pozwanego o zmianę terminu realizacji umowy z 30.11.10 r. na dzień 15.01.11r. w związku z wprowadzeniem zmian projektowych segmentu (...) i budynku magazynowego (...) i (...) oraz koniecznością wykonania robót dodatkowych nieuwzględnionych w projekcie pierwotnym.

Aneksem nr (...) z 30.11.10 r. strony przedłużyły zakończenie zadania o cztery tygodnie, tj. do dnia 31.12.10r. Przedłużenie terminu nastąpiło w związku z tym, że w trakcie prowadzonych robót zaistniała konieczność wykonania robót nieprzewidzianych na etapie zawarcia umowy i polegających na wprowadzeniu zmian do dokumentacji projektowej. Zmiany te dotyczyły m.in. konstrukcji ścian osłonowych w segmencie (...) budynku garażowo – warsztatowego, wykonanie cementowej gładzi wyrównawczej na połaci dachowej oraz ocieplenie stropodachu nad łącznikiem pomiędzy budynkiem nr (...) oraz nad warsztatem elektrycznym, a także robót zamiennych związanych z przeprojektowaniem fundamentu wiaty nr (...). Ponadto wystąpiła konieczność wykonania robót dodatkowych w za– warsztatowego.

Wynagrodzenie za roboty dodatkowe o które rozszerzono zakres umowny, a które pozwany wykonał – zostało zapłacone.

W trakcie realizacji umowy pozwany przedstawiał stronie powodowej kosztorysy na roboty konieczne do wykonania, nie objęte kosztorysem ofertowym ale już po ich wykonaniu. Przed przystąpieniem do wykonania tych robót nie zostały sporządzone protokoły konieczności robót dodatkowych. Inspektor nadzoru B. K. nie zatwierdził tych kosztorysów. W kosztorysach dokonywał wykreśleń i adnotacji: brak przedmiarów i obmiarów robót, ceny materiałów zawyżone, pozycje katalogowe niezgodne z zakresem robót, do uzgodnienia, do wyjaśnienia, czego dotyczy, ujęto w ofercie. Inspektor nadzoru kwestionował roboty jako wykonane niezgodnie z projektem..

Pismem z 13.12.10 r. pełnomocnik pozwanego wezwał powoda do zatwierdzenia przedłożonych kosztorysów robót koniecznych ewentualnie przedstawienia merytorycznych zastrzeżeń i uwag, podpisania aneksu do umowy regulującego kwestię zlecenia i wykonania robót koniecznych do wykonania przedmiotu umowy oraz do odbioru prac wykonanych, w tym w szczególności objętych kosztorysem powykonawczym częściowym Segment A w terminie 5 dni pod rygorem odstąpienia od umowy. Jednocześnie wskazał, że do czasu odpowiedzi podpisania stosownego aneksu i zatwierdzenia kosztorysów robót koniecznych (ewentualnie merytorycznych zastrzeżeń i uwag),pozwany wstrzymuje się z wykonywaniem wszelkich prac, których zakres obejmuje roboty nieobjęte umową z dnia 26.08.2010r., w tym i tych których wykonanie jest konieczne dla wykonania przedmiotu umowy. Takie same stanowisko zaprezentował w kolejnym piśmie z dnia 28.12.10r.

W piśmie z dnia 31.12. 10r. skierowanym do pełnomocnika pozwanego, powód wskazał szczegółowo roboty, które na dzień 31.12.10 r. nie zostały wykonane i wezwał pozwanego do wykonania przedmiotu umowy w terminie 14 dni, wskazując, że brak wykonania w w/w terminie skutkować będzie odstąpieniem od umowy. Pismo doręczone zostało pełnomocnikowi pozwanego w dniu 4.01.11r., a pozwanemu w dniu 10.01.2011r.

Pismem z 4.01.11r. powód ponownie wezwał pozwanego do wykonania zamówienia w terminie 14 dni pod rygorem odstąpienia od umowy. Pismo doręczone zostało pozwanemu w dniu 10.01.11.r.

Pismem z dnia 9.01.2011r. pozwany oświadczył, że brak jest jakichkolwiek podstaw do odstąpienia od umowy przez zamawiającego z przyczyn leżących po stronie wykonawcy odnosząc się szczegółowo do robót wskazanych w pismach powoda z dnia 31. 12.2010r. i 5.01.11r.

W piśmie z dnia 25.02.11r. powód złożył oświadczenie o odstąpieniu od umowy wobec dalszego niewykonywania zobowiązań wynikających z umowy oraz protokołów konieczności potwierdzonych przez Inspektora Nadzoru i Zarząd zamawiającego. Jednocześnie wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 203.771,51 zł tytułem kary umownej wskazanej w § 18 ust. 2 lit. c umowy – w terminie 3 dni od daty doręczenia pisma. Pismo doręczone zostało pozwanemu w dniu 28.02.11r.

Na osobne zlecenia powoda oraz pozwanego rzeczoznawca Naczelnej Organizacji Technicznej w L. H. K. sporządził w lipcu 2011r. dwie oceny techniczno – ekonomiczne dotyczące wykonywanych robót budowlanych przez powoda.

Strony nie doszły do porozumienia w przedmiocie rozliczenia robót wykonanych przez pozwanego. Obecnie pozwany dochodzi wynagrodzenia na drodze postępowania sądowego.

Pismem z dnia 20.09.11r. pozwany wezwał powoda do zapłaty kwoty 574.345.31 zł stanowiącej równowartość robót budowlanych koniecznych i niezbędnych do prawidłowego wykonania przedmiotu umowy, które zostały wykonane przez pozwanego.

Pismem z dnia 17.10.11r. pozwany na podstawie § 14 pkt 2a umowy odstąpił od umowy z przyczyn zawinionych przez zamawiającego w szczególności z tego powodu że zamawiający w sposób uporczywy odmawia bez uzasadnionej przyczyny odbioru robót,

Pismem z 9.01.12r. pozwany dokonał kompensaty wierzytelności.

Dalej Sąd Okręgowy ustalił, że na skutek zawiadomienia pozwanego przed Okręgowym Sądem Dyscyplinarny (...) Okręgowej Izby (...) we W. toczyło się postępowania dyscyplinarnego przeciwko B. K. - pełniącemu funkcję Inspektora Nadzoru na inwestycji objętej umową, które zakończyło się umorzeniem postępowania ze względu na niską szkodliwość społeczną czynu polegającego na zaniedbaniu obowiązku dbałości o wzrost autorytetu zawodu oraz na nieznacznym utrudnianiu działalności współpracowników. W uzasadnieniu orzeczenia z dnia 21 listopada 2011r. Sąd dyscyplinarny wskazał, że obwiniony tylko w znikomym stopniu uchybił obowiązującym zasadom Kodeksu etycznego, nie ponosi wyłącznej odpowiedzialności za konfliktową sytuację na budowie, a jego stopień zawinienia jest podobny do stopnia zawinienia pozostałych uczestników procesu inwestycyjnego. Wskazał, że skrupulatność i dociekliwość obwinionego nie może być obciążająca, podobnie jak udzielanie wskazówek pracownikom dot. sposobu wykonywania robót. Nie potwierdził zarzutu, że obwiniony stwarzał sytuacje spowalniające tempo robót lub „wchodził” w kompetencje kierownika robót. Orzeczenie to wydane zostało na zgodny wniosek stron, które ostatecznie doszły do porozumienia.

W trakcie wykonywania robót zmieniło się dwóch kierowników robót zatrudnionych przez pozwanego. Brak było codziennego nadzoru kierownika budowy. Budową głównie zajmował się prezes strony pozwanej M. G. nie posiadający uprawnień budowlanych, organizował pracę, podejmował decyzje w sprawie robót, podpisywał protokoły odbioru robót. Pracownicy z budowy odchodzili, występował problem z poszukiwaniem podwykonawców.

Roboty zostały dokończone na zlecenie powoda przez innego wykonawcę.

Mając te ustalenia na uwadze Sąd Okręgowy uznał, że powództwo zasługuje na uwzględnienie.

W ocenie tego Sądu strona powodowa wykazała, że zaistniała podstawa do odstąpienia przez powoda od umowy z przyczyn leżących po stronie pozwanego.

Zgodnie z łączącą strony umową z dnia 26.08.10 r. i aneksem nr (...) (z 30.11.10r.) termin wykonania robót ustalony był na 31.12.10 r. Kwestią niesporną jest, że pozwany nie wykonał w terminie całości robót, pomimo wzywania pozwanego do zakończenia robót pismami z dnia 31.12.10r. i 4.01.11r. pod rygorem odstąpienia od umowy. Pozwany wstrzymał wykonywanie robót w miesiącu grudniu 2010r. wskazując w swoich pismach z dnia 13.12.10r i 28.12.10r. że wstrzymuje prace do czasu zajęcia przez powoda stanowiska w sprawie zlecenia robót koniecznych i zatwierdzenia kosztorysów robót koniecznych a także podpisania stosownego aneksu do umowy. W ocenie Sądu pozwany nie wykazał, że to działania strony powodowej na które się powołuje uniemożliwiły mu wykonanie umowy.

Pozwany zaprzeczył aby istniały przesłanki do odstąpienia od umowy z przyczyn leżących po stronie pozwanego i wskazywał na działania powoda utrudniające wykonanie umowy w szczególności złe przygotowanie inwestycji, działania inspektora nadzoru B. K. i odmowę sprawdzenia i zatwierdzenia kosztorysów powykonawczych i podpisania stosownych aneksów do umowy. Złe przygotowanie inwestycji pozwany upatruje w fakcie nie rozpoznania przez powoda stanu technicznego obiektu co spowodowało w trakcie wykonywania umowy konieczność wprowadzenia zmian w projekcie wykonawczym. Sąd Okręgowy wskazał, że jakkolwiek wprowadzenie tych zmian poszerzyło zakres rzeczowy umowy i wydłużyło cykl technologiczny to właśnie te przyczyny stanowiły podstawę do zawarcia aneksu nr (...) do umowy, którym wydłużono termin wykonania umowy o cztery tygodnie tj. do 31 grudnia 2010r. W kwestii odmów zatwierdzania przez inspektora nadzoru kosztorysów powykonawczych dotyczących robót koniecznych, to jak wykazało postępowanie dowodowe pozwany nie zastosował się do zapisów §8 pkt 4 umowy, zgodnie z którym gdy do całkowitego wykonania przedmiotu zamówienia konieczne jest wykonanie tzw. robót dodatkowych czyli nie przewidzianych w ust. 2 a koniecznych, rozpoczęcie wykonania tych robót mogło nastąpić jedynie na podstawie protokołu konieczności, potwierdzonego przez inspektora nadzoru i Zarząd zamawiającego. Bez zatwierdzenia protokołu konieczności wykonawca nie mógł wykonywać robót dodatkowych. Najpierw zatem należało sporządzić taki protokół wskazujący tytuł i zakres ilościowy robót dodatkowych-koniecznych, a dopiero później po wykonaniu- kosztorys na te roboty. Kwestią niesporną było, że takich protokołów konieczności nie sporządzono, a opracować go powinien kierownik budowy pozwanego. Właśnie kwestia robót dodatkowych była między stronami sporna. Bez uprzedniej zgody zamawiającego wykonywane mogły być jedynie prace niezbędne ze względu na bezpieczeństwo lub konieczność zapobieżenia awarii, ale pozwany nie wykazał, aby takie roboty wykonał. Okoliczności powyższe wskazują, że to nie strona powodowa doprowadziła do sytuacji, w której doszło do niezatwierdzania kosztorysów. Zarzut braku aneksów do umowy regulujących kwestię zlecenia robót koniecznych nie może stanowić okoliczności zwalniającej pozwanego od odpowiedzialności za niewykonanie umowy, skoro pozwany nie doprowadził do stworzenia protokołów konieczności na te roboty w trybie przewidzianym umową. Również nie zasługuje na uwzględnienie zarzut dotyczący działania inspektora nadzoru B. K. jako utrudniającego realizację umowy przez pozwanego w sposób, który doprowadził do przerwania realizacji robót przez pozwanego, zwłaszcza w kontekście orzeczenia Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego (...) Okręgowej Izby (...) i argumentów zawartych w uzasadnieniu tego orzeczenia.

Pozwany nie wykazał zatem, że niewykonanie umowy nastąpiło z przyczyn przez niego niezawinionych, zaistniała zatem podstawa do odstąpienia od umowy przez powoda na podstawie postanowień łączącej strony umowy. Powód w oświadczeniu z dnia 25.02.2011 r. o odstąpieniu od umowy jako przyczynę wskazał dalsze niewykonywanie zobowiązań wynikających z umowy nie wskazując konkretnego paragrafu umowy. W ocenie Sądu podstawa do tak sformułowanego odstąpienia od umowy znajduje oparcie zarówno w § 14 ust. 1 lit. e, tj. wykonawca nie kontynuuje robót pomimo wezwania jaki i § 14 ust. 1 lit. f, tj. wykonawca przerwał realizację robót i przerwa ta trwa dłużej niż 1 miesiąc. Przyczyna odstąpienia leżała po stronie wykonawcy i dlatego też strona powodowa zgodnie z § 18 ust. 2 lit. c umowy posiadała uprawnienie do obciążenia pozwanego karą umowną w wysokości 10% wynagrodzenia umownego, tj. kwotą 203. 771,51 zł. Zgodnie z wezwaniem do zapłaty z 25.02.2011 r. doręczonym pozwanemu w dniu 28.02.2011 r. termin do zapłaty kary umownej upłynął w dniu 2.03.2011 r. (3 dni od doręczenia wezwania), a zatem stronie powodowej przysługują odsetki ustawowe za czas opóźnienia zgodnie z art. 481 § 1 i 2 k.c. poczynając od dnia 3.03. 2011 r. Brak wystawienia noty księgowej za kary umowne nie stanowi przeszkody do dochodzenia roszczenia, albowiem obowiązek zapłaty kary umownej wynika z wezwania do zapłaty.

Z uwagi na skuteczne odstąpienie przez stronę powodową od umowy niweczące łączącą strony umowę, nie mogło wywołać skutków późniejsze oświadczenie pozwanego o odstąpieniu od umowy złożone w dniu 17.10.2011 r. w związku z czym pozwanemu nie przysługiwała kara umowna zastrzeżona na wypadek odstąpienia od umowy z przyczyn zawinionych przez zamawiającego.

Sąd oddalił wniosek pozwanego zgłoszony w sprzeciwie od nakazu zapłaty o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego uznając, że okoliczności, które miałby ustalić biegły, tj. poprawność i zakres wykonanych przez pozwanego prac nie mają istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, a nie wystąpienie okoliczności pozwalającej na odstąpienie od umowy podlegało ocenie Sądu w kontekście całego zebranego materiału dowodowego i nie wymagało wiadomości specjalnych. Nadto wskazany przez pozwanego jako biegły H. K., który miałby wykonać opinię w sprawie, wykonywał już na zlecenie obu stron prywatne ekspertyzy i zeznawał w sprawie w charakterze świadka.

Apelacje od powyższego wyroku wniósł pozwany zaskarżając ten wyrok w całości i zarzucając mu:

1) sprzeczność ustaleń sądu z treścią zebranego materiału dowodowego polegającą na ustaleniu, że niewykonanie umowy w terminie nastąpiło z przyczyn zawinionych przez pozwaną, podczas gdy nastąpiło przede wszystkim wskutek okoliczności leżących po stronie powódki polegających na nienależytym przygotowaniu inwestycji, w szczególności brakiem uwzględnienia wszystkich prac niezbędnych do jej wykonania przy pominięciu prac koniecznych i niezbędnych dla wykonania prac budowlanych zgodnie ze sztuką budowlaną;

2) ujawnienie w trakcie prac istotnej wady konstrukcyjnej, naprawy której nie uwzględniono w dokumentacji inwestorskiej sporządzonej i dostarczonej pozwanej przez powódkę, nie miało wpływu na terminowe wykonanie robót remontowych, podczas gdy z racji właśnie tejże usterki nieuniknionym stało się wstrzymanie prac na okres jednego miesiąca i przesunięcie zakończenia inwestycji na okres zimowy, co w konsekwencji doprowadziło do uzasadnionych opóźnień w wykonaniu prac remontowych;

3) brak odbioru przez powódkę prac oraz zatwierdzenia kosztorysów spowodowany był zachowaniem pozwanej, podczas gdy to właśnie powódka powołując się na nieuzasadnione podstawy odmawiała wykonania tychże czynności, opóźniając tym samym proces remontowo- budowlany;

4) pozwana bez zgody powódki wykonywała prace dodatkowe z naruszeniem procedury zawartej w umowie, podczas gdy prace te były konieczne do wykonania remontu zgodnie ze sztuką budowlaną oraz były aprobowane przez powódkę w trakcie ich wykonywania;

II. Naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:

- przepisu art. 217 § 1 w zw. z art. 227 w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. przez oddalenie wniosku o przeprowadzenie opinii biegłego na okoliczność poprawności i zakresu wykonania praca oraz wykazania, iż nie było podstaw do wypowiedzenia umowy przez zamawiającą.

Podnosząc powyższe zarzuty pozwany domagał się zmiany zaskarżonego wyroku przez oddalenie powództwa, i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych. Ponadto wnosił o: dopuszczenie w postępowaniu apelacyjnym dowodu z opinii biegłego na okoliczność poprawności i zakresu wykonania prac oraz wykazania, iż nie było podstaw do wypowiedzenia umowy przez zamawiającą.

Sąd Apelacyjny zważył:

Apelacja pozwanego podlega oddaleniu jako bezzasadna.

W sprawie Sąd Okręgowy przeprowadził postępowanie dowodowe na wszelkie istotne do rozstrzygnięcia okoliczności oraz dokonał niezbędnych ustaleń. Ustalenia te Sąd Odwoławczy uznaje za prawidłowe i przyjmuje za własne. Również ocena dowodów została dokonana przez Sąd meriti zgodnie z przepisem art. 233 § 1 kpc. Sąd Apelacyjny aprobuje też powołane przez ten Sąd argumenty oraz zaprezentowane w uzasadnieniu stanowisko prawne a mianowicie, że powód wykazał zasadność domagania się od pozwanego kar umownych, natomiast pozwany nie przeprowadził skutecznie dowodów wskazujących na zwolnienie się z odpowiedzialności za owe kary.

Przechodząc do poszczególnych zarzutów apelacji należy stwierdzić, że przywołany w niej podstawowy zarzut sprzeczności ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego należy uznać na bezzasadny.

Po pierwsze zarzut niewykonania przez pozwanego umowy z przyczyn zależnych od powoda nie znajduje żadnego potwierdzenia w materiale dowodowym. Co się tyczy ujawnionej w trakcie wykonywania prac budowlanych wady belki stropowej, to nie można czynić z tego faktu powodowi zarzutu, że nie przygotował należycie frontu robót. Wadliwość ta wyszła na jaw dopiero po dokonaniu odkrywki i na etapie planowania remontu nie można było jej przewidzieć. Nadto z uwagi na tę wadę belki stropowej strony sporządziły aneks do umowy, przedłużając termin zakończenia prac o ok. 1 miesiąc, tj. ¼ okresu na jaki była zawarta umowa. Skoro strony prowadziły w tym zakresie pertraktacje i pozwany wyraził zgodę na ten termin to obecnie, bez wykazania zupełnie nowych okoliczności mających wpływ na terminowość robót nie może skutecznie dowodzić, że bez jego winy doszło do zaprzestania wykonywania prac.

Po drugie co do odmowy zatwierdzenia przez pozwaną kosztorysów powykonawczych odnośnie prac koniecznych (dodatkowych) – na co powołuje się apelujący – upatrując w tym winę powódki to i ten zarzut jest całkowicie bezpodstawny. Bezspornie konieczność wykonania tych prac powstała dopiero w trakcie wykonywania robót remontowo - budowlanych. W tej kwestii Sąd Okręgowy wypowiedział się w sposób bardzo szczegółowy i rzeczowy stwierdzając, że powódka miała podstawy do odmowy dokonania odbioru tych robót i zatwierdzenia kosztorysów powykonawczych. Sąd ten wskazał na uregulowania umowne z których wynikało, że powód mógł rozpocząć wykonywanie tych robót na podstawie protokołu konieczności potwierdzonego przez inspektora nadzoru i Zarząd zamawiającego (§ 8 umowy). Natomiast bez zatwierdzenia takiego protokołu konieczności wykonawca mógł wykonywać jedynie prace niezbędnymi do wykonania ze względu na bezpieczeństwo i konieczność usunięcia awarii. Bezsporne było w procesie, że kosztorysy powykonawcze tego rodzaju prac nie dotyczyły oraz poza sporem pozostaje też okoliczność, że pozwany nie posiadał protokołów konieczności na prace których rozliczenia się domagał. Zatem to z przyczyn zależnych od pozwanego, który nie przestrzegał uregulowań umownych doszło do odmowy zatwierdzenia kosztorysów przez powoda. Takie działanie powoda było usprawiedliwione i miało oparcie w umowie. W tym stanie rzeczy pozwany nie może skutecznie zarzucać, że to z winy powoda doszło do odmowy zatwierdzenia kosztorysów odnoszących się do prac koniecznych a co za tym idzie, że mógł się wstrzymać z wykonaniem innych prac. Nadto pozwany nie dowodził że powódka w trakcie procesu budowlanego nie współpracowała z pozwanym (inne prace były odbierane i kosztorysy zatwierdzane).

Również postępowanie dowodowe nie potwierdziło by działania inspektora nadzoru miały wpływ na zaprzestanie prac przez pozwanego.

Po trzecie zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwalał na stwierdzenie, że organizacja pracy nie była prawidłowa. Pozwany nie zapewnił stałego nadzoru kierownika budowy, była zbyt mała ilość pracowników i występował problem z poszukiwaniem podwykonawców.

Pozwany też nie wyjaśnił w jakim zakresie złe warunki atmosferyczne uniemożliwiał mu wykonywanie robót.

Reasumując Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu meritu, że pozwany nie wykazał w toku procesu, że nie ponosi odpowiedzialności za przerwanie robót, które zgodnie z łącząca strony umową winien wykonać. Nawet gdyby zgodzić się z apelującym że prace do których odnoszą się kosztorysy, były konieczne i wykonał je zgodnie ze sztuka budowlaną to sposób ich realizacji pozostawał w sprzeczności z uregulowaniami umownymi, o czym był mowa wyżej.

W żadnym więc razie odmowa przez powoda zatwierdzenia kosztorysów powykonawczych dotyczących prac koniecznych - dodatkowych w okolicznościach które zostały w sprawie ustalone, nie mogła stanowić dla pozwanego uzasadnionej podstawy do zaprzestania wykonywania dalszych prac wynikających z umowy. Poza sporem jest, że pozwany wszystkich prac nie wykonał i powód zlecił te roboty innemu wykonawcy.

W tym stanie rzeczy stosownie do uregulowań umowy i przepisu art. 483 kc powodowi przysługiwał kary umowne. Orzekając o tych karachSąd Okręgowy nie naruszył też przepisu art. 484 § 2 k.c., dodać też należy,że pozwany nie powoływał się na to uregulowanie.

Sąd Apelacyjny staje też na stanowisku, że zasadnie Sąd Okręgowy oddalił wniosek dowodowy pozwanego o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność poprawności i zakresu wykonanych prac oraz wykazania, że nie było podstaw do wypowiedzenia umowy przez zamawiającego. Okoliczności które miałby ustalić biegły nie mają bowiem istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy (w sprawie powód domaga się kary umownej.) Natomiast ocena przyczyn odstąpienia od umowy pozostaje w gestii Sądu, który dokonuje tej oceny na podstawie całego zgromadzonego w sprawie materiału. Nadto pozwany nie wykazał, że do oceny tej niezbędne są wiadomości specjalne. Z tych samych przyczyn brak było podstaw do uwzględnienia tego wniosku dowodowego w postępowaniu odwoławczym. Zatem zarzut naruszenia 217 w zw. z art. 227 i art. 287 kpc należy uznać za bezzasadny.

Skoro wszystkie zarzuty apelacji okazały się nieuzasadnione to apelacje należało oddalić stosownie do przepisu art. 385 kpc.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono stosownie do art. 98 kpc.

bp