Wyrok SA w Białymstoku z 30 maja 2014 r. w sprawie o zapłatę.

Sygn. akt I ACa 130/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 maja 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący

:

SSA Jarosław Marek Kamiński

Sędziowie

:

SA Jadwiga Chojnowska

SO del. Bogusław Suter (spr.)

Protokolant

:

Sylwia Radek - Łuksza

po rozpoznaniu w dniu 30 maja 2014 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa J. O.

przeciwko B. Spółdzielni Mieszkaniowej w B.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku

z dnia 13 grudnia 2013 r. sygn. akt I C 45/12

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Białymstoku, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej.

UZASADNIENIE

Powód J. O. wnosił o zasądzenie od pozwanej B. Spółdzielni Mieszkaniowej w B. kwoty 250.000 złotych tytułem zwaloryzowanego wkładu mieszkaniowego uiszczonego przez J. O. na rzecz pozwanej w 1975 roku w kwocie 25.000 starych złotych.

Pozwana B. Spółdzielnia Mieszkaniowa w B. wnosiła o oddalenie powództwa i zasądzenie na jej rzecz od powoda kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 13 grudnia 2013 roku Sąd Okręgowy w Białymstoku oddalił powództwo (pkt I), zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 7.217 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego (pkt II), nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa na rzecz radcy prawnego Ł. B. kwotę 7.200 złotych powiększoną o 23% stawki podatku od towarów i usług, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (pkt III) i stwierdził, że brakujące koszty sądowe ponosi Skarb Państwa (pkt IV).

Orzeczenie to zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne:

W dniu 24 listopada 1975 roku J. O. został zarejestrowany w pozwanej B. Spółdzielni Mieszkaniowej w B. jako kandydat na członka Spółdzielni pod numerem (...). Jednocześnie J. O. założył w (...) mieszkaniową książeczkę oszczędnościową i razem z żoną gromadzili na niej środki, które miały być przeznaczone na uiszczenie na rzecz pozwanej Spółdzielni wkładu mieszkaniowego.

W dniu (...) J. O. otrzymał z Zakładowego Funduszu Mieszkaniowego pożyczkę w kwocie 25.000 starych złotych, którą przekazał na konto pozwanej Spółdzielni celem pokrycia wkładu mieszkaniowego.

W dniu 9 marca 1984 roku pozwana przyjęła J. O. w poczet członków Spółdzielni, rejestrując go pod numerem (...). W dniu 11 kwietnia 1984 roku pozwana Spółdzielnia zawarła z J. O. umowę nr (...) w sprawie określenia kolejności przydziału mieszkania spółdzielczego. W umowie tej pozwana oświadczyła, że przydzieli J. O. lokal mieszkalny w kolejności oznaczonej numerem (...), pod warunkiem, że jego wniosek będzie spełniał wymogi określone w statucie i regulaminie.

Wyrokiem zaocznym z dnia 4 sierpnia 1999 roku w sprawie I C 1040/99 Sąd Rejonowy w Białymstoku nakazał J. O. i M. O. (1), aby opróżnili i wydali B. Spółdzielni Mieszkaniowej w B. zajmowane mieszkanie i wyrok ten został utrzymany w mocy wyrokiem Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 16 sierpnia 2000 roku.

W dniu 27 lutego 2001 roku J. O. wraz z rodziną wydali mieszkanie pozwanej Spółdzielni.

W dniu 29 listopada 2004 roku J. O. złożył oświadczenie o zrzeczeniu się członkostwa w pozwanej Spółdzielni pod warunkiem jednoczesnego wyrażenia zgody na cesję posiadanego prawa z tytułu członkostwa w tej Spółdzielni na rzecz J. O. i przyjęcia go w poczet członków Spółdzielni z zaliczeniem okresu oczekiwania na mieszkanie i przeniesieniem na jego rzecz wszelkich praw z tytułu dokonywanych wpłat członkowskich, w tym wpłat do Spółdzielni i banku.

J. O. zmarł w dniu (...), a postanowieniem z dnia 28 sierpnia 2013 roku Sąd Rejonowy w Białymstoku stwierdził, że spadek po nim na mocy ustawy nabyli z dobrodziejstwem inwentarza synowie J. O., M. O. (2) i K. O., każdy z nich w 1/3 części.

W tych okolicznościach Sąd I instancji uznał, że roszczenie powoda, które opierał on na art. 358 1 § 3 k.c. nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy zaznaczył, że środki pieniężne, które J. O. wpłacił tytułem wkładu mieszkaniowego pochodziły z pożyczki udzielonej przez Zakładowy Fundusz Mieszkaniowy i dlatego niemożliwie jest dokonanie waloryzacji kwoty wkładu. Zgodnie bowiem z art. 13 ustawy z dnia 28 lipca 1990 roku o zmianie ustawy Kodeks cywilny (Dz. U. z 1990 roku, Nr 55 poz. 321 z późn. zm.) art. 358 1 § 3 k.c. nie ma zastosowania do kredytów bankowych oraz kwot zdeponowanych na rachunkach bankowych, jak również do kredytów i pożyczek o charakterze socjalnym.

W konsekwencji Sąd I instancji nie widział potrzeby odnoszenia się do zgłoszonego przez pozwaną Spółdzielnię zarzutu przedawnienia.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 roku poz. 490). Stosownie do art. 22 3 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o radcach prawnych (t.j. Dz. U. z 2010 roku, Nr 10 poz. 65 z późn. Zm.) w zw. z § 6 pkt 7 i § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu t.j. Dz. U. z 2013 roku poz. 490) Sąd Okręgowy orzekł o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu.

Powyższy wyrok w części, tj. w punktach I, II i IV wyroku zaskarżył apelacją powód zarzucając:

1) rażące naruszenie prawa materialnego, tj.:

a) art. 358 1 § 3 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie w sprawie, skutkujące stwierdzeniem, że nie zachodzą przesłanki do waloryzacji świadczenia pieniężnego, tj. wniesionego przez J. O. (ojca powoda) wkładu mieszkaniowego, które - mając na uwadze okoliczności faktyczne niniejszej sprawy - pozwana zobowiązana jest zwrócić powodowi z uwzględnieniem zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania i przy rozważeniu interesów stron oraz zasad współżycia społecznego,

b) art. 13 ustawy z dnia 28 lipca 1990 roku o zmianie ustawy Kodeks Cywilny (Dz. U. z 1990 roku, Nr 55 poz. 321 ze zm.) poprzez jego zastosowanie w sprawie, skutkujące stwierdzeniem, że art. 358 1 § 3 k.c. nie ma zastosowania do waloryzacji wniesionego przez J. O. (ojca powoda) wkładu mieszkaniowego, którego zwrot jest przedmiotem niniejszej sprawy, z uwagi na to, że wkład ten pochodził z pożyczki udzielonej przez Zakładowy Fundusz Mieszkaniowy, w sytuacji gdy przepis ten nie ma zastosowania w niniejszej sprawie, w której przedmiotem waloryzacji jest wkład mieszkaniowy i źródło z którego J. O. uzyskał środki na wniesienie wkładu mieszkaniowego nie ma znaczenia przy rozpatrywaniu zasadności waloryzacji tego wkładu,

c) art. 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie w sprawie, skutkujące brakiem stwierdzenia, że pozwana odmawiając wypłaty powodowi należnego mu zwaloryzowanego wkładu mieszkaniowego czyni ze swego prawa użytek, który jest sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa i z zasadami współżycia społecznego, zaś takie działanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony,

2) rażące naruszenie istotnych przepisów postępowania, mające wpływ na wynik sprawy, tj.:

a) art. 227 k.p.c., art. 217 § 1 k.p.c. oraz art. 224 § 1 k.p.c. w zw. z art. 236 k.p.c. poprzez zamknięcie rozprawy pomimo nierozpoznania istoty sprawy i nieprzeprowadzenia wszystkich zgłoszonych przez powoda wniosków dowodowych, w tym niedopuszczenie dowodów zawnioskowanych przez powoda w załączniku do protokołu rozprawy z dnia 15 listopada 2012 roku, a także brak wydania postanowienia w przedmiocie tego wniosku dowodowego,

b) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego i jego subiektywną ocenę, przez co nastąpiło błędne ustalenie stanu faktycznego zaistniałego w sprawie, polegające na uznaniu, iż:

- rzeczywistym przedmiotem postępowania jest pożyczka udzielona przez Zakładowy Fundusz Mieszkaniowy, a następnie spożytkowana przez ojca powoda na wniesiony wkład mieszkaniowy, podczas gdy źródło z którego J. O. uzyskał środki na wniesienie wkładu mieszkaniowego nie powinno mieć znaczenia przy rozpatrywaniu zasadności waloryzacji tego wkładu, zaś przedmiotem sporu jest tylko i wyłącznie zwrot wkładu mieszkaniowego,

- wkładem mieszkaniowym, którego waloryzacji domaga się powód w niniejszej sprawie jest tylko i wyłącznie kwota 25.000 złotych (przed denominacją) wniesiona w 1975 roku przez J. O., podczas gdy również w dniu 16 kwietnia 1998 roku tytułem „wkładu mieszkaniowego” J. O. z środków własnych wpłacił pozwanemu kwotę 2.500 złotych (po denominacji), czego potwierdzeniem jest dowód wpłaty KP nr (...),

c) art. 328 § 2 k.p.c. poprzez niewystarczające uzasadnienie przyjętych ustaleń oraz niewskazanie przyczyn, dla których Sąd odmówił wiarygodności twierdzeniom i dowodom zgłoszonym przez powoda, a także nieprzeprowadzenie oceny wszystkich dowodów złożonych przez stronę powodową (tj. dowodów zawnioskowanych przez powoda w załączniku do protokołu rozprawy z dnia 15 listopada 2012 roku oraz dowodu z dokumentu w postaci dowodu wpłaty KP nr (...) z dnia 16 kwietnia 1998 roku dotyczącego wniesienia przez J. O. na rzecz pozwanej „wkładu mieszkaniowego” w kwocie 2.500 złotych, który to dokument złożono wraz z pismem procesowym z dnia 27 listopada 2012 roku, i wskutek tego nieustalenie pełnego stanu faktycznego oraz nieodniesienie się w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku do tychże dowodów,

d) art. 316 § 1 k.p.c. poprzez nieuwzględnienie całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w toku postępowania sądowego i istniejącego w chwili wyrokowania.

Domagał się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 250.000 złotych oraz obciążenie pozwanej kosztami sądowymi za postępowanie przed Sądem I instancji ewentualnie uchylenia w całości zaskarżonego wyroku oraz przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, a także przyznania pełnomocnikowi powoda kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych oraz obciążenia pozwanej kosztami sądowymi postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie, o ile zmierza do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy nie uwzględnił żądania powoda o zwaloryzowanie kwoty 25.000 starych złotych wpłaconej przez J. O. na rzecz pozwanej B. Spółdzielni Mieszkaniowej w B. w 1975 roku tytułem wkładu mieszkaniowego jedynie z uwagi na to, że kwota ta pochodziła z pożyczki z Zakładowego Funduszu Mieszkaniowego, a w art. 13 ustawy z dnia 28 lipca 1990 roku o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1990 roku, Nr 55 poz. 321 z późn. zm.) przewidziano, iż art. 358 1 § 3 k.c. nie ma zastosowania do kredytów bankowych oraz kwot zdeponowanych na rachunkach bankowych, jak również do kredytów i pożyczek o charakterze socjalnym. Stanowisko to jest jednak błędne.

Przepis art. 13 ustawy z dnia 28 lipca 1990 roku o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1990 roku, Nr 55 poz. 321 z późn. zm.) wyłącza zastosowanie art. 358 1 § 3 k.c. jedynie w odniesieniu do kredytów bankowych oraz kwot zdeponowanych na rachunkach bankowych, jak również kredytów i pożyczek o charakterze socjalnym. Przepis ten nie dotyczy kwoty wpłaconej tytułem wkładu mieszkaniowego. Kwota uiszczona tytułem wkładu mieszkaniowego, nawet jeżeli pochodziła ona z kredytu bankowego, czy kredytu i pożyczki o charakterze socjalnym, co do zasady może być zwaloryzowana na podstawie art. 358 1 § 3 k.c. Źródło, z jakiego pochodziły środki na wkład mieszkaniowy nie ma znaczenia dla oceny możliwości zwaloryzowania kwoty wpłaconej tytułem wkładu mieszkaniowego.

Tak więc kwota uiszczona tytułem wkładu mieszkaniowego, a pochodząca z Zakładowego Funduszu Mieszkaniowego co do zasady może być zwaloryzowana na podstawie art. 358 1 § 3 k.c. Stanowisko to znajduje potwierdzenie także w judykaturze. Sąd Najwyższy w licznych orzeczeniach dopuszczał możliwość waloryzacji na podstawie art. 358 1 § 3 k.c. kwoty uiszczonej tytułem wkładu mieszkaniowego, a podstawę tych orzeczeń stanowiły stany faktyczne, w których środki na poczet wkładu mieszkaniowego zostały uzyskane właśnie z Zakładowego Funduszu Mieszkaniowego (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2005 roku, V CK 406/04, M. S.. (...); z dnia 5 lutego 2002 roku, II CKN 573/99, LEX nr 54348; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 października 1997 roku, III CZP 48/97, LEX nr 50779).

Bezpodstawne przyjęcie przez Sąd Okręgowy, że co do zasady kwota 25.000 starych złotych wpłacona przez J. O. na rzecz pozwanej Spółdzielni w 1975 roku tytułem wkładu mieszkaniowego nie podlega waloryzacji na podstawie art. 358 1 § 3 k.c. i zaniechanie zbadania przesłanek sądowej waloryzacji kwoty uiszczonej na poczet wkładu mieszkaniowego musi być ocenione jako nierozpoznanie przez Sąd I instancji istoty sprawy.

Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem Sądu Najwyższego, podzielanym także przez Sąd Apelacyjny, do nierozpoznania istoty sprawy dochodzi wówczas, gdy rozstrzygnięcie sądu pierwszej instancji nie odnosi się do tego, co było przedmiotem sprawy, gdy zaniechał on zbadania materialnej podstawy żądania albo merytorycznych zarzutów strony, bezpodstawnie przyjmując, że istnieje przesłanka materialnoprawna lub procesowa unicestwiająca roszczenie (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1998 roku, II CKN 897/97, OSNC 1999, Nr 1, poz. 22; z dnia 15 lipca 1998 roku, II CKN 838/97, Lex nr 50750; z dnia 3 lutego 1999 roku, III CKN 151/98, Lex nr 519260; wyroki Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 2002 roku, I CKN 486/00, OSP 2003 Nr 3, poz. 36; z dnia 21 października 2005 roku, III CK 161/05, Lex nr 178635.; z dnia 12 listopada 2007 roku, I PK 140/07, OSNP 2009, nr 1-2, poz. 2).

W ocenie Sądu Apelacyjnego nierozpoznanie przez Sąd I instancji istoty sprawy rodziło konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Podniesiony przez pozwaną zarzut przedawnienia roszczenia powoda był nieuzasadniony, a zbadanie przez Sąd Apelacyjny przesłanek sądowej waloryzacji kwoty 25.000 starych złotych wkładu mieszkaniowego wpłaconego przez J. O. na rzecz pozwanej Spółdzielni w 1975 roku pozbawiłoby strony jednej instancji merytorycznej.

Odnosząc się do kwestii przedawnienia roszczenia powoda trzeba wskazać, że z art. 29 § 1 ustawy z dnia 16 września 1982 roku Prawo spółdzielcze (tj. Dz. U. z 2013 roku, poz. 1443) wynika, iż roszczenia o zwrot wkładów (także w zwaloryzowanej wysokości) ulegają przedawnieniu z upływem trzech lat. Przepis ten nie ogranicza kręgu podmiotów legitymowanych do wystąpienia z roszczeniem o zwrot wkładów do członków i byłych członków spółdzielni, ma on zatem zastosowanie także do innych osób, które nabyły uprawnienie do żądania wypłaty wkładów w drodze czynności prawnej, czy też z mocy prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2006 roku, II CSK 263/06, LEX nr 445257). Stosownie do art. 120 § 1 k.c. bieg przewidzianego w art. 29 § 1 Prawa spółdzielczego terminu przedawnienia roszczenia o zwrot wkładów (także w zwaloryzowanej wysokości) rozpoczyna się z dniem wymagalności tego roszczenia.

Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 19 listopada 1997 roku (III CZP 52/97, LEX nr 32430) wskazał, że roszczenie byłego członka spółdzielni mieszkaniowej (lub osoby uprawnionej) o zwrot przez spółdzielnię sumy pieniężnej z tytułu uiszczonego wkładu mieszkaniowego powstaje dopiero z chwilą ustania członkostwa; od tej chwili dopuszczalna jest waloryzacja tej sumy na podstawie art. 358 1 § 3 k.c.; waloryzowanie za okres przed ustaniem członkostwa jest niedopuszczalne. W wyroku z dnia 24 lipca 2002 roku (I CKN 901/00, LEX nr 56894) Sąd Najwyższy stwierdził, że wkład mieszkaniowy staje się zwykłą wierzytelnością dopiero od momentu, gdy przestaje pełnić rolę przesłanki uzyskania prawa do lokalu; brak zatem podstaw do przyjęcia, że nabyte w drodze dziedziczenia roszczenie o zwrot wkładu mieszkaniowego mogło podlegać waloryzacji także w okresie oczekiwania przez członka spółdzielni na przydział prawa do lokalu. Także w wyroku z dnia 18 lutego 2010 roku (II CSK 369/09, LEX nr 570129) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że w okresie oczekiwania przez członka spółdzielni na przydział lokalu jego roszczenie do spółdzielni nie ma charakteru wierzytelności o zwrot wpłaconego wkładu i nie podlega waloryzacji; waloryzacja środków zgromadzonych tytułem wkładu mieszkaniowego, ale pozostających w dyspozycji spółdzielni mieszkaniowej, na podstawie art. 358 1 § 3 k.c. jest możliwa dopiero od chwili ustania statusu kandydata na członka spółdzielni albo dopiero od chwili wygaśnięcia stosunku członkostwa, bowiem od tego momentu przedmiotem zobowiązania spółdzielni jest, podlegająca zwrotowi byłemu kandydatowi lub byłemu członkowi, suma pieniężna w rozumieniu art. 358 1 § 3 k.c. Sąd Apelacyjny podziela to stanowisko i przyjmuje je za własne.

Z prawidłowych ustaleń Sądu I instancji wynika, że w dniu 24 listopada 1975 roku J. O. został zarejestrowany w pozwanej Spółdzielni jako kandydat na członka tej Spółdzielni, zaś w dniu 9 marca 1984 roku pozwana Spółdzielnia przyjęła go w poczet jej członków. Trafne są też ustalenia Sądu Okręgowego, że J. O. zmarł w dniu (...). Z tym też dniem ustało członkostwo J. O. w pozwanej Spółdzielni. Wcześniej, jak trafnie ustalił Sąd Okręgowy, J. O. złożył oświadczenie o zrzeczeniu się członkostwa w pozwanej Spółdzielni pod warunkiem jednoczesnego wyrażenia zgody na cesję posiadanego prawa z tytułu członkostwa w tej Spółdzielni na rzecz J. O. i przyjęcia go w poczet członków Spółdzielni z zaliczeniem okresu oczekiwania na mieszkanie i przeniesieniem na jego rzecz wszelkich praw z tytułu dokonywanych wpłat członkowskich, w tym wpłat do Spółdzielni i banku. Wystąpienie członka ze spółdzielni za wypowiedzeniem nie powoduje jednak ustania członkostwa, jeżeli dokonane zostało pod warunkiem (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 1985 roku, I CR 295/85, LEX nr 8731).

Tak więc roszczenie powoda o zwrot zwaloryzowanej kwoty 25.000 starych złotych wkładu mieszkaniowego wpłaconego przez J. O. na rzecz pozwanej Spółdzielni w 1975 roku stało się wymagalne z dniem (...). Od tego dnia do dnia wniesienia pozwu nie upłynął zaś przewidziany w art. 29 § 1 Prawa spółdzielczego termin przedawnienia roszczenia o zwrot zwaloryzowanej kwoty 25.000 starych złotych wkładu mieszkaniowego wpłaconego przez J. O. na rzecz pozwanej Spółdzielni w 1975 roku.

Kończąc tę cześć rozważań trzeba wskazać, że J. O. nie uzyskał prawa do żądania zwrotu kwoty 25.000 starych złotych wkładu mieszkaniowego wpłaconego przez niego na rzecz pozwanej Spółdzielni w 1975 roku z dniem opróżnienia przez niego i jego żonę M. O. (1) lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w B. przy ulicy (...), skoro J. O. nie przysługiwało do tego lokalu spółdzielcze prawo i po wyprowadzeniu się z tego lokalu J. O. nie zrezygnował z oczekiwania na przydział spółdzielczego prawa do lokalu.

Rozpoznając sprawę ponownie Sąd Okręgowy mając na względzie, że waloryzacja kwoty 25.000 starych złotych wkładu mieszkaniowego wpłaconego przez J. O. na rzecz pozwanej Spółdzielni w 1975 roku jest możliwa dopiero od chwili śmierci J. O., tj. od dnia (...) winien ustalić, czy od tego czasu do chwili orzekania nastąpił znaczny spadek siły nabywczej pieniądza, pozwalający na zastosowanie klauzuli waloryzacyjnej z art. 358 1 § 3 k.c.

Sąd I instancji winien też rozważyć, czy za odmową zwaloryzowania kwoty 25.000 starych złotych wkładu mieszkaniowego wpłaconego przez J. O. na rzecz pozwanej Spółdzielni w 1975 roku nie przemawiają zasady współżycia społecznego. W orzecznictwie Sądu Najwyższego prezentowany jest bowiem pogląd, że jeżeli osoba, która w celu pokrycia wkładu mieszkaniowego zaciągnęła pożyczkę z Zakładowego Funduszu Mieszkaniowego, mimo istnienia takiej możliwości, nie przeniosła wkładu z konta spółdzielni na oszczędnościową książeczkę mieszkaniową objętą systemem premii gwarancyjnych, to waloryzowanie wkładu mieszkaniowego na podstawie art. 358 1 § 3 k.c. nie byłoby zgodne z zasadami współżycia społecznego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 czerwca 2002 roku, II CKN 762/00, OSNC 2003/5/71).

Sąd Okręgowy winien też mieć na uwadze, że przy braku podstaw do zwaloryzowania na podstawie art. 358 1 § 3 k.c. kwoty 25.000 starych złotych wkładu mieszkaniowego wpłaconego przez J. O. na rzecz pozwanej Spółdzielni w 1975 roku pozwana, na której koncie nadal znajduje się ten wkład mieszkaniowy, winna zwrócić go powodowi w nominalnej kwocie, której wysokość winien ustalić Sąd I instancji przez zażądanie od pozwanej stosownej informacji. Zasądzenie świadczenia pieniężnego w sumie nominalnej w sytuacji, gdy przedmiotem żądania pozwu jest zasądzenie świadczenia w zwaloryzowanej wysokości, a nie ma przesłanek do zwaloryzowania świadczenia, nie stanowi orzeczenia co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 kwietnia 2008 roku, III CZP 23/08, OSNC 2009/6/77).

Odnosząc się do zarzutu pominięcia przez Sąd I instancji dowodów zawnioskowanych przez powoda w piśmie z dnia 20 listopada 2012 roku wskazać należy, że dowody te, poza zaświadczeniem pozwanej Spółdzielni o aktualnej kwocie wkładu mieszkaniowego wpłaconego przez J. O. na rzecz pozwanej w 1975 roku, są zbędne dla rozstrzygnięcia sprawy, skoro okoliczności uzyskania i utraty przez J. O. statusu członka pozwanej Spółdzielni wynikają z innych zgromadzonych w sprawie dowodów.

Odnosząc się zaś do zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w zakresie, w jakim skarżący wiązał go z niezasadnym uznaniem przez Sąd I instancji, że wkładem mieszkaniowym, którego waloryzacji domagał się powód jest tylko i wyłącznie kwota 25.000 złotych uiszczona przez J. O. w 1975 roku, podczas gdy w dniu 16 kwietnia 1998 roku J. O. wpłacił na rzecz pozwanej tytułem wkładu mieszkaniowego także kwotę 2.500 złotych, trzeba wskazać, że przed Sądem I instancji powód żądał zwaloryzowania jedynie kwoty 25.000 starych złotych wkładu mieszkaniowego wpłaconego przez J. O. na rzecz pozwanej Spółdzielni w 1975 roku. W postępowaniu apelacyjnym nie można zaś, oprócz nie wchodzących w sprawie w rachubę wyjątków z art. 383 k.p.c. zdanie drugie, rozszerzyć żądania ani występować z nowymi roszczeniami. Niedopuszczalne rozszerzenie żądania pozwu w postępowaniu apelacyjnym nie wpływa na zakres przedmiotu sprawy i to także nawet po uchyleniu wyroku i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji, chyba że przed tym sądem nastąpi kolejna zmiana powództwa. Określenie zakresu postępowania apelacyjnego adekwatne do przedmiotu rozpoznania i przedmiotu orzeczenia pierwszoinstancyjnego stanowi realizację zasad dyspozycyjności i zakazu orzekania ponad żądanie oraz jej dopuszczalności tylko od wyroku, a niedopuszczalności tego środka odwoławczego od braku rozstrzygnięcia w tym wyroku (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 czerwca 2013 roku, I CSK 641/12, LEX nr 1360163).

Ustosunkowywanie się do pozostałych zarzutów apelacji jest zbędne na obecnym etapie postępowania.

Dlatego na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono w myśl art. 108 § 2 k.p.c.