Art. 24. 1. Krajowy Ośrodek gospodaruje Zasobem w drodze:
1) w pierwszej kolejności wydzierżawienia albo sprzedaży nieruchomości rolnych
na powiększenie lub utworzenie gospodarstw rodzinnych, na zasadach
określonych w rozdziałach 6 lub 8, z wyłączeniem nieruchomości rolnych
o powierzchni mniejszej niż 1 ha oraz nieruchomości rolnych przeznaczonych w
miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, miejscowym planie
rewitalizacji albo miejscowym planie odbudowy na cele inne niż rolne,
a w przypadku braku miejscowego planu – na cele niezwiązane z kierunkami i zasadami kształtowania rolniczej przestrzeni produkcyjnej, określonymi w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy;
2) oddania mienia na czas oznaczony do odpłatnego korzystania osobom prawnym
lub fizycznym na zasadach określonych w rozdziale 8 i 9;
3) wniesienia mienia lub jego części do spółki prawa handlowego;
4) oddania na czas oznaczony administratorowi całości lub części mienia w celu
gospodarowania, na zasadach określonych w art. 25;
5) przekazania w zarząd;
6) zamiany nieruchomości.
1a. Krajowy Ośrodek reprezentuje Skarb Państwa w sprawach wynikających
z postępowania regulacyjnego określonego w ustawach o stosunku Państwa do
kościołów i innych związków wyznaniowych w Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Mienie, które nie zostało zagospodarowane w trybie określonym w ust. 1,
Krajowy Ośrodek zabezpiecza lub przeznacza na inne cele w trybie określonym
w statucie Krajowego Ośrodka.
3. Grunty rolne wchodzące w skład Zasobu mogą być w uzasadnionych
gospodarczo przypadkach odłogowane.
4. Na wniosek Krajowego Ośrodka, właściwy ze względu na miejsce położenia
nieruchomości starosta wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej
przekazuje nieodpłatnie, w drodze decyzji, Lasom Państwowym wydzielone
geodezyjnie grunty wchodzące w skład Zasobu, przeznaczone do zalesienia
w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo w decyzji o warunkach
zabudowy i zagospodarowania terenu. Art. 19 stosuje się odpowiednio.
4a. (uchylony)
5. Za zgodą ministra właściwego do spraw rozwoju wsi, nieruchomości
wchodzące w skład Zasobu Krajowy Ośrodek może, w drodze umowy, nieodpłatnie
przekazać na własność:
1) jednostce samorządu terytorialnego:
a) na cele związane z realizacją inwestycji w rozumieniu przepisów ustawy
z dnia 8 lipca 2010 r. o szczególnych zasadach przygotowania do realizacji
inwestycji w zakresie budowli przeciwpowodziowych (Dz. U. z 2019 r.
poz. 933),
b) w celu umożliwienia realizacji miejscowego planu odbudowy, o którym
mowa w ustawie z dnia 11 sierpnia 2001 r. o szczególnych zasadach odbudowy, remontów i rozbiórek obiektów budowlanych zniszczonych lub
uszkodzonych w wyniku działania żywiołu (Dz. U. z 2018 r. poz. 1345 oraz
z 2019 r. poz. 730),
c) na cele związane z realizacją inwestycji infrastrukturalnych służących
wykonywaniu zadań własnych w zakresie wodociągów i zaopatrzenia
w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych,
utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk
i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, ochrony zdrowia, pomocy
społecznej, edukacji publicznej, kultury i kultury fizycznej, zakładania lub
rozszerzania cmentarzy komunalnych albo, jeżeli położony jest na nich
cmentarz – pod warunkiem że jest to zgodne z ustaleniami miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego, miejscowego planu rewitalizacji,
ostateczną decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu albo
z ustaleniami studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy;
2) (uchylony)
3) osobom bezrobotnym bez prawa do zasiłku, które przez okres co najmniej 5 lat
były pracownikami państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej –
nieruchomości rolne o powierzchni do 2 hektarów – na cele związane z zalesianiem, o którym mowa w przepisach ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu
Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju
Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 (Dz. U. z 2018 r. poz. 627 oraz z 2019
r. poz. 83, 504, 1824 i 2020).
5a. W przypadku gdy nabywca, o którym mowa w ust. 5:
1) przed upływem 10 lat, licząc od dnia nabycia nieruchomości, zbył lub
przeznaczył tę nieruchomość na inne cele niż określone w umowie,
2) w okresie 10 lat od dnia nabycia nieruchomości nie wykorzystał jej na cele
określone w umowie
– Krajowy Ośrodek występuje do tego nabywcy z żądaniem zwrotu aktualnej wartości
pieniężnej tej nieruchomości, ustalonej według zasad określonych w art. 30 ust. 1,
natomiast od osób wymienionych w ust. 5 pkt 3 Krajowemu Ośrodkowi zwrot taki
przysługuje, o ile Lasy Państwowe nie skorzystają z prawa pierwokupu. W przypadku
zamiaru zbycia gruntu przez osoby wymienione w ust. 5 pkt 3 Lasom Państwowym przysługuje prawo pierwokupu tej nieruchomości, na zasadach określonych w przepisach o gospodarce nieruchomościami.
5aa. Krajowy Ośrodek może odstąpić od żądania, o którym mowa w ust. 5a,
w przypadku gdy:
1) nieruchomość zostanie wykorzystana przez jednostkę samorządu terytorialnego
na inny cel niż określony w umowie, jeżeli cel ten mieści się w zakresie
określonym w ust. 5 pkt 1 lub
2) nieruchomość zostanie przekazana na cele publiczne, o których mowa w art. 6
ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U.
z 2020 r. poz. 65) nieodpłatnie, albo za odpłatnością stanowiącą równowartość
poniesionych przez jednostkę samorządu terytorialnego udokumentowanych
nakładów na przekazaną nieruchomość, lub
3) nastąpi zwrot do Zasobu nieruchomości będącej przedmiotem nieodpłatnego
przekazania.
5b. (uchylony)
5c. Nieruchomości wchodzące w skład Zasobu, zajęte pod drogi gminne,
powiatowe i wojewódzkie, grunty faktycznie wykorzystywane jako drogi oraz grunty
przeznaczone na te cele w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego,
a w przypadku braku miejscowego planu – w studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy, Krajowy Ośrodek może, w drodze umowy,
nieodpłatnie przekazać na własność jednostce samorządu terytorialnego.
5d. Krajowy Ośrodek, za zgodą ministra właściwego do spraw rozwoju wsi,
może bez przeprowadzenia przetargu, w drodze umowy, wydzierżawić lub wynająć
nieruchomości wchodzące w skład Zasobu:
1) jednostce samorządu terytorialnego, jeżeli nieruchomość przeznaczona jest
w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku
miejscowego planu – w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy na cele związanie z realizacją i rozbudową obiektów
użyteczności publicznej, tworzeniem nowych miejsc pracy oraz rozwojem
lokalnym realizowanym przez jednostki samorządu terytorialnego, w tym
w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego;
2) państwowej osobie prawnej na cele związane z realizacją jej zadań statutowych.
6. Z zastrzeżeniem art. 44 ust. 1, urządzenia, obiekty i sieci: energetyczne,
wodnokanalizacyjne, ciepłownicze oraz telekomunikacyjne Krajowy Ośrodek może w drodze umowy przekazać, wraz z niezbędnymi gruntami, na własność jednostkom prowadzącym działalność w tym zakresie. Przekazanie na rzecz jednostek
państwowych i komunalnych może nastąpić nieodpłatnie.
7. Nieruchomości wchodzące w skład Zasobu przeznaczone na drogi krajowe
stają się nieodpłatnie, z mocy prawa, przedmiotem trwałego zarządu ustanowionego
na rzecz Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad z dniem, w którym decyzja
o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna. Ustanowienie
trwałego zarządu wojewoda stwierdza w drodze decyzji. Decyzja wojewody stanowi
podstawę wpisu do księgi wieczystej i jest podstawą wykreślenia nieruchomości
z ksiąg rachunkowych oraz przekazania tych nieruchomości przez Krajowy Ośrodek
protokołem zdawczo-odbiorczym Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad.
7a. (uchylony)
7b. Dyrektor Generalny Krajowego Ośrodka, w drodze decyzji, przekazuje
nieodpłatnie w trwały zarząd na czas nieoznaczony ministrowi właściwemu do spraw
sportu i kultury fizycznej, na jego wniosek, nieruchomości niezbędne do przygotowania i przeprowadzenia finałowego turnieju Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012. Decyzja Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka stanowi
podstawę do wyłączenia nieruchomości z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa
oraz jej protokolarnego przejęcia przez właściwy organ do zasobu nieruchomości
Skarbu Państwa i jest podstawą wpisu do księgi wieczystej.
7c. Przepisy ust. 7 stosuje się odpowiednio do nieruchomości objętej decyzją o:
1) zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego
w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 12 lutego 2009 r. o szczególnych
zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie lotnisk użytku
publicznego (Dz. U. z 2018 r. poz. 1380) wydanym na rzecz podmiotu, o którym
mowa w art. 28 ust. 1 tej ustawy;
2) pozwoleniu na realizację inwestycji w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 8
lipca 2010 r. o szczególnych zasadach przygotowania do realizacji inwestycji w
zakresie budowli przeciwpowodziowych wydaną na rzecz Państwowego
Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie lub urzędu morskiego.
8. Minister właściwy do spraw rozwoju wsi określi, w drodze rozporządzenia,
warunki i tryb dokonywania zamiany nieruchomości, o której mowa w ust. 1 pkt 6.
9. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 8, należy określić:
1) warunki i procedurę dokonywania zamiany;
2) warunki, w których zamianę uznaje się za ekwiwalentną, z tym że grunt rolny
stanowiący własność osoby podlegającej przepisom o ubezpieczeniu
społecznym rolników może być zamieniany na grunt rolny Zasobu o większej
powierzchni, nie większej jednak niż dziesięciokrotnie licząc w hektarach
przeliczeniowych;
3) warunki i tryb dokonywania rozliczeń w przypadku nieekwiwalentnej zamiany
gruntu.
10. Środki finansowe uzyskane z gospodarowania mieniem Zasobu, Krajowy
Ośrodek może przeznaczać na wsparcie przedsięwzięć mających na celu:
1) rozwój obszarów wiejskich;
2) działania związane z racjonalnym zagospodarowaniem mienia Zasobu;
3) ochronę obiektów zabytkowych Zasobu;
4) rozwój podmiotów gospodarujących z wykorzystaniem mienia Zasobu.
11. Wsparcia, o którym mowa w ust. 10, udziela się w formie pożyczek,
poręczeń, gwarancji kredytowych lub bezzwrotnej pomocy finansowej.
12. Bezzwrotna pomoc finansowa, o której mowa w ust. 11, jest udzielana na
podstawie umowy i może dotyczyć:
1) budowy, remontu oraz przebudowy budynków i lokali, obiektów infrastruktury
technicznej oraz innego majątku, przekazanych na podstawie art. 43 ust. 2 i art.
44, bez uprzedniego doprowadzenia ich do należytego stanu technicznego;
2) działalności wydawniczej, prowadzenia badań naukowych, szkoleń, konferencji,
seminariów i konkursów w zakresie zadań Krajowego Ośrodka;
3) budowy, remontu oraz przebudowy urządzeń, obiektów i sieci: energetycznych,
wodnokanalizacyjnych, ciepłowniczych oraz telekomunikacyjnych,
przekazanych na podstawie ust. 6, bez uprzedniego doprowadzenia ich do
należytego stanu technicznego;
4) przedsięwzięć edukacyjnych, kulturalnych i turystycznych realizowanych na
obszarach wiejskich.
13. Wsparcie, o którym mowa w ust. 10, udzielane podmiotom prowadzącym
działalność gospodarczą lub podmiotom prowadzącym działalność wytwórczą w
rolnictwie, ma charakter pomocy de minimis i jest udzielane zgodnie z przepisami
rozporządzenia Komisji (UE) nr 1407/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie
stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de
minimis (Dz. Urz. UE L 352 z 24.12.2013, str. 1) lub rozporządzenia Komisji (UE) nr 1408/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rolnym (Dz.
Urz. UE L 352 z 24.12.2013, str. 9), jeżeli podmiot ubiegający się o wsparcia, wraz z
wnioskiem o jego udzielenie, przedstawi:
1) oświadczenia albo zaświadczenia dotyczące pomocy de minimis lub pomocy de
minimis w rolnictwie lub rybołówstwie, o których mowa w art. 37 ust. 1 pkt 1
oraz ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach
dotyczących pomocy publicznej (Dz. U. z 2018 r. poz. 362 oraz z 2019 r. poz.
730 i 1063), oraz
2) informacje określone w przepisach wydanych na podstawie art. 37 ust. 2a ustawy
wymienionej w pkt 1.
14. Przy przeznaczaniu nieruchomości wchodzących w skład Zasobu na cele
związane z realizacją inwestycji, w szczególności w zakresie budownictwa
mieszkaniowego, Krajowy Ośrodek może prowadzić działania podnoszące walory
gospodarcze tych nieruchomości, w tym działania, których wynikiem będzie
przygotowanie nieruchomości do realizacji tych inwestycji, w szczególności przez
scalenie, wymianę lub podział nieruchomości.

Art. 24a. 1. Na wniosek organu założycielskiego lub organu nadzorującego,
zaopiniowany przez Krajowy Ośrodek, minister właściwy do spraw rozwoju wsi może
wyrazić zgodę na przekazanie przez Krajowy Ośrodek nieruchomości wchodzących
w skład Zasobu na wyposażenie lub doposażenie państwowej osoby prawnej lub
państwowej jednostki organizacyjnej.
2. W przypadku gdy nabywca, o którym mowa w ust. 1:
1) przed upływem 10 lat, licząc od dnia nabycia nieruchomości, zbył lub
przeznaczył tę nieruchomość na inne cele niż określone w umowie,
2) w okresie 10 lat nie wykorzystał jej na cele określone w umowie
– Krajowy Ośrodek występuje do tego podmiotu z żądaniem zwrotu aktualnej
wartości pieniężnej tej nieruchomości, ustalonej według zasad określonych
w przepisach o gospodarce nieruchomościami.

Art. 24b. 1. Dyrektor Generalny Krajowego Ośrodka, za zgodą ministra
właściwego do spraw rozwoju wsi, może wyodrębnić z Zasobu nieruchomości, które
wraz z innymi składnikami mienia tworzą nierozerwalną, zorganizowaną całość
gospodarczą, o powierzchni przekraczającej 50 ha, której podział byłby
nieuzasadniony ekonomicznie, zwane dalej „ośrodkami produkcji rolniczej”.
2. Krajowy Ośrodek gospodaruje ośrodkiem produkcji rolniczej w drodze
oddania na czas oznaczony do odpłatnego korzystania osobom prawnym lub
fizycznym na zasadach określonych w rozdziale 8.
3. Krajowy Ośrodek zawiera umowę dzierżawy ośrodka produkcji rolniczej po
przeprowadzeniu przetargu, w którym uczestniczyć może osoba fizyczna lub prawna,
która:
1) nie ma zaległości z tytułu zobowiązań finansowych wobec Krajowego Ośrodka,
Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego, Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych lub Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, a w szczególności nie zalega z uiszczeniem podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, z wyjątkiem przypadków, gdy uzyskała przewidziane
prawem zwolnienie, odroczenie, rozłożenie na raty zaległych płatności lub
wstrzymanie w całości wykonania decyzji właściwego organu;
2) nie została skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne określone
w rozdziale XXII lub XXXVI Kodeksu karnego albo przestępstwo umyślne
określone w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U.
z 2019 r. poz. 122 i 1123), a w przypadku osoby prawnej żaden z członków
organu zarządzającego ani nadzorczego nie został skazany prawomocnym
wyrokiem za te przestępstwa.
4. W przetargu, o którym mowa w ust. 3, nie mogą uczestniczyć osoby fizyczne
lub prawne, które władają lub władały nieruchomościami Zasobu bez tytułu prawnego
i mimo wezwania Krajowego Ośrodka nieruchomości tych nie opuściły albo
podmioty, w których są wspólnikami bądź w organach których uczestniczą osoby,
które władają lub władały nieruchomościami Zasobu bez tytułu prawnego i mimo
wezwania Krajowego Ośrodka nieruchomości tych nie opuściły.
5. Umowa, o której mowa w ust. 3, jest zawierana w formie pisemnej pod
rygorem nieważności oraz zawiera w szczególności postanowienia określające:
1) warunki prowadzenia działalności rolniczej na przedmiocie dzierżawy;
2) przypadki powodujące możliwość wypowiedzenia umowy przed upływem
okresu, na jaki została zawarta;
3) przypadki powodujące zmianę wysokości czynszu;
4) minimalną liczbę pracowników, jaką obowiązany będzie zatrudniać dzierżawca.

Ustawa o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa art. 24