Art. 21. 1. Rada gminy uchwala:
1) wieloletnie programy gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy;
2) zasady wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu
gminy, w tym zasady i kryteria wynajmowania lokali, których najem jest
związany ze stosunkiem pracy, jeżeli w mieszkaniowym zasobie gminy
wydzielono lokale przeznaczone na ten cel.
2. Wieloletni program gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy
powinien być opracowany na co najmniej pięć kolejnych lat i obejmować
w szczególności:
1) prognozę dotyczącą wielkości oraz stanu technicznego zasobu mieszkaniowego
gminy w poszczególnych latach;
2) analizę potrzeb oraz plan remontów i modernizacji wynikający ze stanu
technicznego budynków i lokali, z podziałem na kolejne lata;
3) planowaną sprzedaż lokali w kolejnych latach;
4) zasady polityki czynszowej oraz warunki obniżania czynszu;
5) sposób i zasady zarządzania lokalami i budynkami wchodzącymi w skład
mieszkaniowego zasobu gminy oraz przewidywane zmiany w zakresie
zarządzania mieszkaniowym zasobem gminy w kolejnych latach;
6) źródła finansowania gospodarki mieszkaniowej w kolejnych latach;
7) wysokość kosztów w kolejnych latach, z podziałem na koszty bieżącej
eksploatacji, koszty remontów oraz koszty modernizacji lokali i budynków
wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy, koszty zarządu nieruchomościami wspólnymi, których gmina jest jednym ze współwłaścicieli, a także
koszty inwestycyjne;
8) opis innych działań mających na celu poprawę wykorzystania i racjonalizację
gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy, a w szczególności:
a) niezbędny zakres zamian lokali związanych z remontami budynków i lokali,
b) planowaną sprzedaż lokali.
3. Zasady wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu
gminy powinny określać w szczególności:
1) wysokość dochodu gospodarstwa domowego uzasadniającą oddanie w najem lub
podnajem lokalu na czas nieoznaczony i najem socjalny lokalu oraz wysokość
dochodu gospodarstwa domowego uzasadniającą stosowanie obniżek czynszu;
2) warunki zamieszkiwania kwalifikujące wnioskodawcę do ich poprawy;
3) kryteria wyboru osób, którym przysługuje pierwszeństwo zawarcia umowy
najmu lokalu na czas nieoznaczony i umowy najmu socjalnego lokalu;
4) warunki dokonywania zamiany lokali wchodzących w skład mieszkaniowego
zasobu gminy oraz zamiany pomiędzy najemcami lokali należących do tego
zasobu a osobami zajmującymi lokale w innych zasobach;
5) tryb rozpatrywania i załatwiania wniosków o najem lokali zawierany na czas
nieoznaczony i najem socjalny lokali oraz sposób poddania tych spraw kontroli
społecznej;
6) zasady postępowania w stosunku do osób, które pozostały w lokalu
opuszczonym przez najemcę lub w lokalu, w którego najem nie wstąpiły po
śmierci najemcy;
6a) warunki, jakie musi spełniać lokal wskazywany dla osób niepełnosprawnych, z
uwzględnieniem rzeczywistych potrzeb wynikających z rodzaju
niepełnosprawności;
6b) zasady przeznaczania lokali na realizację zadań, o których mowa w art. 4 ust. 2b.
7) (uchylony)
3a. W przypadku gdy uchwalono gminny program rewitalizacji, o którym mowa
w rozdziale 4 ustawy z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (Dz. U. z 2018 r.
poz. 1398 oraz z 2019 r. poz. 730, 1696 i 2020), w uchwałach, o których mowa
w ust. 1, uwzględnia się, określone w tym programie, działania prowadzące do
zapobieżenia wykluczeniu mieszkańców obszaru rewitalizacji z możliwości
korzystania z pozytywnych efektów procesu rewitalizacji, w szczególności w zakresie
zasad ustalania wysokości czynszów.
3b. Rada gminy może w uchwale, o której mowa w ust. 1 pkt 2, określić kryteria
oddawania w najem lokali o powierzchni użytkowej przekraczającej 80 m2 odmiennie
od kryteriów wynajmowania innych lokali wchodzących w skład mieszkaniowego
zasobu gminy.
3c. Kryteria oddawania w najem lokali o powierzchni użytkowej przekraczającej
80 m² stosuje się, jeżeli lokalu nie można wynająć w celu zaspokojenia potrzeb
mieszkaniowych osób, których wniosek o najem lokalu z mieszkaniowego zasobu
gminy został przyjęty do realizacji.
4. Ustalenia zawarte w wieloletnim programie gospodarowania mieszkaniowym
zasobem gminy, o których mowa w ust. 2 pkt 8 lit. b, mogą, z zastrzeżeniem ust. 5,
stanowić podstawę do wypowiadania umów najmu z zachowaniem sześciomiesięcznego terminu wypowiedzenia pod warunkiem jednoczesnego zaoferowania
wynajęcia w tej samej miejscowości innego lokalu, spełniającego wymagania co
najmniej takie same, jakie powinien spełniać lokal zamienny. Wysokość czynszu
i opłat w lokalu zamiennym musi uwzględniać stosunek powierzchni i wyposażenia
lokalu zamiennego do lokalu zwalnianego.
4a. W przypadku gdy powierzchnia lokalu przekracza w przeliczeniu na liczbę
członków gospodarstwa domowego:
1) 50 m² – dla jednej osoby,
2) 25 m² – dla każdej kolejnej osoby
– wynajmujący może wypowiedzieć umowę najmu z zachowaniem
sześciomiesięcznego terminu wypowiedzenia na koniec miesiąca kalendarzowego,
pod warunkiem jednoczesnego przedstawienia pisemnej oferty zawarcia umowy
najmu innego lokalu, spełniającego wymagania co najmniej takie same, jakie
powinien spełniać lokal zamienny.
4b. Gmina może określić w wieloletnim programie gospodarowania
mieszkaniowym zasobem gminy termin wypowiedzenia umowy najmu dłuższy niż 6
miesięcy. Koszty przeprowadzki do zaoferowanego lokalu pokrywa gmina.
4c. W przypadku najemcy, który ukończył 75. rok życia, przepisów ust. 4a i 4b
nie stosuje się, chyba że wyrazi on zgodę na zawarcie umowy najmu innego lokalu, o
którym mowa w ust. 4a.
5. Jeżeli najemcy przysługuje pierwszeństwo w nabyciu zajmowanego lokalu
wchodzącego w skład mieszkaniowego zasobu gminy, przepis ust. 4 stosuje się pod
warunkiem, że najemcy temu zaoferowano wcześniej nabycie tego lokalu, a najemca
nie skorzystał z przysługującego mu pierwszeństwa w jego nabyciu.

Art. 21a. W przypadku przekroczenia normy powierzchni użytkowej lokalu, o
której mowa w art. 21 ust. 4a, inne jednostki samorządu terytorialnego mogą
wypowiedzieć umowę najmu z zachowaniem sześciomiesięcznego terminu wypowiedzenia, na koniec miesiąca kalendarzowego, pod warunkiem jednoczesnego
przedstawienia pisemnej oferty zawarcia umowy najmu innego lokalu, spełniającego
wymagania co najmniej takie same, jakie powinien spełniać lokal zamienny. Koszty
przeprowadzki do zaoferowanego lokalu pokrywa właściciel.

Art. 21b. 1. Osoba ubiegająca się o zawarcie umowy najmu lub podnajmu lokalu
i najmu socjalnego lokalu wchodzącego w skład mieszkaniowego zasobu gminy
składa deklarację o wysokości dochodów członków gospodarstwa domowego w
okresie 3 miesięcy poprzedzających złożenie deklaracji oraz oświadczenie o stanie
majątkowym członków gospodarstwa domowego. W deklaracji o wysokości
dochodów członków gospodarstwa domowego oraz oświadczeniu o stanie
majątkowym członków gospodarstwa domowego uwzględnia się osoby będące
członkami gospodarstwa domowego w dniu składania tych dokumentów.
2. Deklarację o wysokości dochodów członków gospodarstwa domowego składa
się zgodnie z wzorem określonym w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 9 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 2133).
3. Oświadczenie o stanie majątkowym członków gospodarstwa domowego
składa się zgodnie z wzorem określonym w przepisach wykonawczych wydanych na
podstawie art. 7 ust. 15 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach
mieszkaniowych.
4. Na żądanie gminy najemca lub osoba ubiegająca się o zawarcie umowy najmu
lub podnajmu lokalu i najmu socjalnego lokalu wchodzącego w skład mieszkaniowego
zasobu gminy jest obowiązana do złożenia oświadczenia o nieposiadaniu tytułu
prawnego do innego lokalu położonego w tej samej lub pobliskiej miejscowości.
5. Deklarację, o której mowa w ust. 1, oraz oświadczenia, o których mowa w ust.
1 i 4, składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego
oświadczenia. W deklaracji i oświadczeniach zamieszcza się klauzulę w brzmieniu:
„Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”.
Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za złożenie
fałszywego oświadczenia.
6. Gmina odmawia zawarcia umowy najmu lub podnajmu lokalu i najmu
socjalnego lokalu w przypadku niezłożenia deklaracji o wysokości dochodów
członków gospodarstwa domowego, oświadczenia o stanie majątkowym członków
gospodarstwa domowego, oświadczenia o nieposiadaniu tytułu prawnego do innego
lokalu położonego w tej samej lub pobliskiej miejscowości lub jeżeli występuje rażąca
dysproporcja między niskimi dochodami wskazanymi w złożonej deklaracji
a wykazanym w oświadczeniu stanem majątkowym członków gospodarstwa
domowego osoby ubiegającej się o zawarcie umowy najmu lub podnajmu lokalu i
najmu socjalnego lokalu.

Art. 21c. 1. Gmina, nie częściej niż co 2,5 roku, weryfikuje spełnianie przez
najemców, z wyłączeniem umów najmu socjalnego lokalu, kryterium wysokości
dochodu uzasadniającej oddanie w najem lub podnajem lokalu.
2. Na pisemne żądanie gminy najemca jest obowiązany do złożenia w terminie
miesiąca od dnia otrzymania żądania gminy deklaracji o wysokości dochodów
członków gospodarstwa domowego w okresie 3 miesięcy poprzedzających złożenie
deklaracji. W deklaracji o wysokości dochodów członków gospodarstwa domowego
uwzględnia się osoby będące członkami gospodarstwa domowego w dniu jej
składania. Deklarację składa się zgodnie z wzorem określonym w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 9 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych. W przypadku niezłożenia deklaracji gmina może
podwyższyć czynsz do kwoty 8% wartości odtworzeniowej w skali roku.
3. Deklarację, o której mowa w ust. 2, składa się pod rygorem odpowiedzialności
karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. W deklaracji zamieszcza się klauzulę w
brzmieniu: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego
oświadczenia”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za
złożenie fałszywego oświadczenia.
4. W przypadku złożenia deklaracji po upływie terminu, o którym mowa w ust.
2, przepisy ust. 5–13 stosuje się odpowiednio.
5. Jeżeli średni miesięczny dochód gospodarstwa domowego najemcy w
przeliczeniu na członka gospodarstwa domowego w okresie 3 miesięcy
poprzedzających złożenie deklaracji jest wyższy niż dochód określony na podstawie
kryteriów zawartych w uchwale rady gminy, o której mowa w art. 21 ust. 1 pkt 2,
dotyczących wysokości dochodu gospodarstwa domowego uzasadniającej oddanie w
najem lub podnajem lokalu, wysokość czynszu ustala się, wypowiadając jego
dotychczasową wysokość najpóźniej na koniec miesiąca kalendarzowego, zgodnie z
poniższym wzorem:
? = ?? + (?/? − ??? )
gdzie poszczególne symbole oznaczają:
C – nowa wysokość czynszu za najem lokalu mieszkalnego,
Ck – wysokość czynszu za najem lokalu mieszkalnego, jaka obowiązywałaby
w przypadku, gdyby dla gospodarstwa domowego o danej liczbie
członków wysokość dochodu nie przekraczała dochodu określonego na
podstawie kryteriów zawartych w uchwale rady gminy,
D – średni miesięczny dochód gospodarstwa domowego najemcy w okresie
3 miesięcy poprzedzających złożenie deklaracji,
n – liczba osób w gospodarstwie domowym najemcy, a w przypadku
jednoosobowego gospodarstwa domowego wartość 1,2,
Ldn – określona na podstawie kryteriów zawartych w uchwale rady gminy
wysokość dochodu gospodarstwa domowego o danej liczbie członków,
w przeliczeniu na członka gospodarstwa domowego, uzasadniająca
oddanie w najem lub podnajem lokalu.
6. Wysokość czynszu za najem lokalu mieszkalnego ustalona na podstawie
wzoru, o którym mowa w ust. 5, nie może być niższa niż wysokość czynszu, jaka
obowiązywałaby w przypadku, gdyby dla gospodarstwa domowego o danej liczbie
członków wysokość dochodu nie przekraczała dochodu określonego na podstawie
kryteriów zawartych w uchwale rady gminy. Wysokość czynszu nie może
jednocześnie przekroczyć w skali roku 8% wartości odtworzeniowej lokalu.
7. Termin wypowiedzenia wysokości czynszu, o którym mowa w ust. 5, wynosi
3 miesiące. Wypowiedzenia wysokości czynszu dokonuje się w formie pisemnej pod
rygorem nieważności.
8. W przypadku gdy podwyżka wysokości czynszu, o której mowa w ust. 5,
przekracza 50% dotychczasowej wysokości czynszu, najemca, przez pierwsze 6
miesięcy obowiązywania podwyżki, wnosi czynsz w wysokości odpowiadającej
150% dotychczasowej wysokości czynszu.
9. Jeżeli w okresie obowiązywania czynszu ustalonego na podstawie ust. 5
dochody najemcy ulegną obniżeniu, najemca może, nie wcześniej niż po upływie 6
miesięcy od dnia ostatniej podwyżki, wystąpić do właściciela z wnioskiem o ponowne
ustalenie wysokości czynszu stosownie do aktualnie osiąganych dochodów. Do
wniosku najemca dołącza deklarację, o której mowa w ust. 2. Do obliczenia nowej
wysokości czynszu przepisy ust. 5 i 6 stosuje się odpowiednio.
10. Obniżona wysokość czynszu, o której mowa w ust. 9, obowiązuje od
początku miesiąca następującego po dniu jej ustalenia.
11. W ciągu 2 miesięcy od dnia wypowiedzenia, o którym mowa w ust. 5,
najemca może:
1) odmówić na piśmie przyjęcia podwyżki ze skutkiem rozwiązania umowy najmu,
z upływem okresu wypowiedzenia, o którym mowa w ust. 7, albo
2) zakwestionować podwyżkę, o której mowa w ust. 5, wnosząc do sądu pozew o
ustalenie, że podwyżka jest niezasadna albo jest zasadna, lecz w innej wysokości;
udowodnienie zasadności podwyżki ciąży na właścicielu.
12. W przypadku:
1) określonym w ust. 11 pkt 1 najemca jest obowiązany uiszczać czynsz w
dotychczasowej wysokości do dnia rozwiązania umowy najmu;
2) określonym w ust. 11 pkt 2 najemca jest obowiązany uiszczać czynsz w
dotychczasowej wysokości do dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu
kończącego postępowanie w sprawie;
3) gdy najemca nie skorzysta z prawa przysługującego mu na podstawie ust. 11, od
upływu terminu wypowiedzenia jest obowiązany uiszczać czynsz w wysokości
wynikającej z wypowiedzenia, z uwzględnieniem ust. 8.
13. W przypadku uznania przez sąd podwyżki wysokości czynszu za zasadną,
choćby w innej wysokości niż wynikająca z wypowiedzenia, najemca jest obowiązany
do zapłaty kwoty odpowiadającej różnicy między podwyższonym a dotychczasowym
czynszem, za okres od upływu terminu wypowiedzenia, z uwzględnieniem ust. 8.

Ustawa o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego art. 21