Wyrok SA w Białymstoku z 28 listopada 2019 r. w sprawie o uchylenie uchwał.

Sygn. akt I ACa 468/19

WYROK

Dnia 28 listopada 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący

:

SSA Elżbieta Kuczyńska (spr.)

Sędziowie

:

SSA Elżbieta Borowska

SSA Beata Wojtasiak

Protokolant

:

Agnieszka Charkiewicz

po rozpoznaniu w dniu 28 listopada 2019 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa A. Ś. i I. Ś.

przeciwko Wspólnocie Mieszkaniowej przy ul. (...) w B.

o uchylenie uchwał

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku

z dnia 18 kwietnia 2019 r. sygn. akt I C 503/16

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od pozwanej na rzecz powodów kwotę 270 (dwieście siedemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów instancji odwoławczej.

(...)

Sygn. akt I ACa 468/19

UZASADNIENIE

Powodowie, I. Ś. i A. Ś. wnieśli o uchylenie uchwał pozwanej Wspólnoty Mieszkaniowej w B. przy ul. (...), nr:(...), podjętych w dniu 11 lutego 2016 r. Wskazali, że pierwsza z nich dotyczy przyjęcia sprawozdania finansowego za 2015 r., a druga rozłożenia na 10 rat niedopłaty w kwocie 25 662,13 zł w pozycji (...) Zarządu (...) wynikającej z rozliczenia (...) 2015 r. Podnosili, że na skutek tych uchwał środki z funduszu remontowego zostaną przeznaczone na pokrycie kosztów sądowych i obsługi prawnej w prywatnej sprawie członków zarządu pozwanej (o sygn. akt II Ns 4735/15). Z tych przyczyn, ich zdaniem, uchwały są niezgodne z przepisami ustawy o własności lokali, a nadto naruszają interes powodów i zasady prawidłowego zarządu nieruchomością wspólną.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

Wyrokiem z 18 kwietnia 2019 r. Sąd Okręgowy uchylił uchwały pozwanej nr (...) podjęte na zebraniu właścicieli w dniu 11 lutego 2016 r. (pkt I), zasądził od Wspólnoty na rzecz powodów solidarnie 2 034,55 zł tytułem kosztów procesu (pkt II) praz nakazał zwrócić im solidarnie ze Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Białymstoku – kwotę 42,45 zł zapisaną w dniu 6 marca 2018 r. pod pozycją 500028035329 księgi sum na zlecenie, tytułem nadpłaconych kosztów sądowych (pkt III).

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne:

Powodowie są właścicielami trzech lokali wchodzących w skład pozwanej Wspólnoty. W dniu 11 lutego 2016 r. jej członkowie podjęli uchwałę: nr (...) dotyczącą przyjęcia sprawozdania finansowego za 2015 r. oraz nr (...)o rozłożeniu na 10 rat niedopłaty w kwocie 25 662,12 zł w pozycji (...) Zarządu (...) wynikającą z rozliczenia (...) 2015 r. W trakcie zabrania właścicieli powodowie głosowali przeciwko podjęciu powyższych uchwał, lecz zostali przegłosowani.

W 2015 r. na pozwanej ciążyły zobowiązania z tytułu kosztów sądowych oraz obsługi prawnej w łącznej kwocie 29 407 zł. Jej zastępstwo procesowe wykonywał wówczas wyłącznie radca prawny A. O.. W 2015 r. wystawił z tego tytułu faktury VAT nr:

1)  (...) z 3 marca 2015 r. na 3 690 zł brutto, tytułem: „skarga kasacyjna od wyroku WSA w Białymstoku z dnia 24.02.2015 r. sygn. akt (...)”;

2)  (...) z 2 czerwca 2015 r. na 9 348 zł brutto, tytułem: „koszty obsługi prawnej Wspólnoty Mieszkaniowej w sprawie rozbiórki budynku gospodarczego przy ul. (...)”;

3)  (...)z 20 maja 2015 r. na 3 690 zł brutto, tytułem: „koszty zastępstwa procesowego w sprawie z powództwa I. i A. Ś. sygn. akt I C 476/15”;

4)  (...)z 8 października 2015 r. na 6 150 zł brutto, tytułem: „koszty zastępstwa procesowego w sprawie przeciwko I. i A. Ś.”;

5)  (...)z 19 listopada 2015 r. na 6 150 zł brutto, tytułem: „koszty zastępstwa procesowego w sprawie z powództwa I. i A. Ś. sygn. akt I C 1589/15”.

Pozwana wyjaśniła, że faktura VAT nr (...) z 8 października 2015 r. (ujęta pod pozycją 4), a więc jedyna w której nie sprecyzowano przedmiotu postępowania, dotyczyła sprawy toczącej się przed Sądem Rejonowym w Białymstoku pod sygn. akt II Ns 4735/15. Postępowanie to wszczęto z wniosku W. C. i A. T. (1) (członków zarządu pozwanej), zaś jego przedmiotem było rozstrzygnięcie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu rzeczy wspólnej. Wnioskodawcy byli w nim reprezentowani przez radcę prawnego A. O., który w ich imieniu sporządził i podpisał wniosek. Pozwana przystąpiła do tego postępowania w drugiej połowie 2016 r., w oparciu o postanowienie Sądu Rejonowego z 22 lipca 2016 r.

Jak wynikało z opinii biegłego z zakresu finansów i rachunkowości, w 2015 r. pozwana prowadziła jeden rachunek bieżący i pokrywała z niego wszystkie wydatki - w tym w zakresie funduszu remontowego. Księgi rachunkowe były w powyższym okresie prowadzone rzetelnie. Nie było też rozbieżności między kosztami rodzajowymi a obciążeniami właścicieli. Prawidłowo zakwalifikowano w nich przychody i koszty, w tym generowane z tytułu obsługi prawnej i na skutek postępowań sądowych. Te ostatnie wydatki spowodowały ujemny wynik finansowy. Biegła nie dokonała oceny za 2014 r., gdyż pozwana odmówiła dostarczenia dokumentów za ten okres. Zdaniem Sądu, okoliczność ta nie miała znaczenia dla rozstrzygnięcia, bowiem fakt zaliczenia kosztów pomocy prawnej w sprawie II Ns 4735/15 na poczet wydatków Wspólnoty, był wystarczający do tego, żeby uwzględnić powództwo. Nadto, pozwana złożyła wniosek o to, aby dopuścić dowód z opinii biegłego przy uwzględnieniu dokumentów obejmujących sprawozdanie finansowe z 2014 r., niemniej wcześniej odmówiła dostarczenia tej dokumentacji. Jej żądanie było w konsekwencji spóźnione i prowadziłoby do przewlekłości postępowania zainicjowanego w 2016 r.

W oparciu o poczynione ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy zważył, że powództwo było oparte o art. 25 § 1 i § 1 a ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (t.j. Dz.U. z 2015 r. , poz. 1892). Norma ta stanowi podstawę do żądania uchylenia uchwały wspólnoty mieszkaniowej. Uprawnienie do wytoczenia powództwa przysługuje każdemu jej członkowi niezależnie od tego, czy brał udział w głosowaniu nad uchwałą, oraz czy oddał głos za lub przeciwko jej przyjęciu. Legitymacja czynna jest w tym przypadku związana wyłącznie z prawem własności lokalu. Powodowie zachowali, przewidziany w powyższym przepisie, sześciotygodniowy termin do wniesienia powództwa.

Oceniając ich żądanie Sąd Okręgowy zważył, że pod pozycją II. 3. sprawozdania finansowego pozwanej za 2015 r. zapisana jest w kwota 29 407 zł, która obejmuje w szczególności koszty zastępstwa prawnego w sprawie o sygn. akt II Ns 4735/15. Obowiązek pokrycia tego zobowiązania powinien obciążać W. C. i A. T. (1). To oni bowiem ustanowili pełnomocnika do powyższego postępowania, zaś w chwili powstania długu z tytułu pomocy prawnej pozwana nie była nawet uczestnikiem wszczętej przez nich sprawy sądowej. Na skutek uchwały nr (...) (dotyczącej przyjęcia sprawozdania finansowego za 2015 r.) wierzytelność osoby trzeciej powiększyła więc ujemny wynik finansowy Wspólnoty. Również uchwała nr(...)(w przedmiocie rozłożenia na 10 rat niedopłaty w kwocie 25 662,13 zł w pozycji (...) Zarządu (...) wynikającej z rozliczenia (...) roku 2015) zezwala na rozłożenia na raty zobowiązania, które jest wyższe niż w rzeczywistości, a nadto w sposób bezzasadny przerzucała ten ciężar na wszystkich członków pozwanej. Oba te akty prawne naruszały zatem interesy powodów, a także zasady prawidłowego zarządu rzeczą wspólną. Z tych przyczyn, zdaniem Sądu pierwszej instancji, zasadne było żądanie powodów o ich uchylenie. O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie zasady odpowiedzialności za wynik sporu (art. 98 k.p.c.). Skoro więc pozwana przegrała postępowanie w całości, to powinna zwrócić powodom poniesione przez nich wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika (§ 8 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, Dz.U. z 2015 r., poz.1804) oraz koszty opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Apelację od powyższego wyroku złożyła pozwana Wspólnota. Zarzuciła naruszenie:

1.  art. 25 ust. 1 u.w.l. poprzez:

a)  uchylenie uchwał w sytuacji, gdy materiał dowodowy nie pozwala na przyjęcie, aby została spełniona którakolwiek z przesłanek uzasadniających uchylenie uchwały,

b)  uznanie, że uchwały naruszają zasady prawidłowego zarządu rzeczą wspólną z tego powodu, że w sprawozdaniu finansowym za 2015 r. ujęto należność z faktury VAT nr (...), która, zdaniem Sądu, dotyczyła wynagrodzenia za pomoc prawną świadczoną na rzecz A. T. (1) i W. C. jako „osób prywatnych", podczas gdy faktura ta dotyczyła wynagrodzenia za pomoc prawną świadczoną na rzecz pozwanej w postępowaniu pod sygn. II Ns 4735/15, mimo początkowego błędnego oznaczenia wnioskodawcy;

2.  art. 65 § 2 k.c. poprzez błędną ocenę treści stosunku prawnego - zlecenia obsługi prawnej na rzecz radcy prawnego A. O. w sprawie sądowej o zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd, co polegało na uznaniu przez Sąd, że zlecającym obsługę prawną, a zatem podmiotem zobowiązanym do zapłaty wynagrodzenia w kwocie 6.150 zł są A. T. (2) i W. C. jako „osoby prywatne", podczas gdy z okoliczności sprawy i celu umowy wynika, że zlecającym była pozwana reprezentowana przez członków jej zarządu - A. T. (1) i W. C., a w konsekwencji błędne uznanie, że należność z faktury VAT nr (...) dotyczyła wynagrodzenia za pomoc prawną świadczoną na rzecz A. T. (1) i W. C., a nie na rzecz pozwanej;

3.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną ocenę materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i uznanie, że:

a)  A. T. (1) i W. C. zlecili radcy prawnemu A. O. zastępstwo ich samych w „sprawie prywatnej", podczas gdy działali jako członkowie zarządu poznanej;

b)  postępowanie sądowe rozpoznawane pod sygn. akt II Ns 4735/15 stanowiło prywatną sprawę A. T. (1) i W. C., podczas gdy było wszczęte i prowadzone w imieniu pozwanej (pomimo początkowego błędu pełnomocnika w oznaczeniu wnioskodawcy w treści wniosku);

c)  należność z faktury VAT nr (...) dotyczyła wynagrodzenia za obsługę prawną A. T. (1) i W. C. w ich „sprawie prywatnej", podczas gdy było to wynagrodzenia za zastępstwo pozwanej;

4.  art. 217 § 2 k.p.c. poprzez pominięcie wniosku pozwanej zawartego w piśmie z dnia 21 lutego 219 r. o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłego sądowego z zakresu księgowości w oparciu o przedłożone sprawozdanie finansowe za 2014 r., jako spóźnionego, podczas gdy przeprowadzenie tego dowodu nie spowodowałoby zwłoki w rozpoznaniu sprawy, bowiem teza opinii uzupełniającej obejmowałaby wąski zakres materiału i mogłaby zostać wydana w okresie pomiędzy zgłoszeniem wniosku (21 lutego 2019 r.), a terminem wyznaczonej w sprawie rozprawy (17 kwietnia 2019 r.).

W oparciu o powyższe zarzuty wniosła o:

- zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa i zasądzenie od powodów na jej rzecz kosztów procesu, według norm przepisanych, ewentualnie

- uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania,

- zasądzenia od powodów na jej rzecz kosztów postępowania przed Sądem II instancji według norm przepisanych,

- rozpoznanie postanowienia Sądu Okręgowego z 17 kwietnia 2019 r. o pominięciu dowodu z opinii uzupełniającej biegłego sądowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Apelacja zmierzała do podważenia ocen Sądu Okręgowego wywodząc, że koszty pełnomocnika wydatkowane w sprawie II Ns 4735/15 były kosztami zarządu nieruchomością wspólną, a postępowanie w w/w sprawie nie stanowiło „prywatnej” sprawy A. T. (1) i W. C.. Wgląd w akta sprawy II Ns 4735/15 Sądu Rejonowego w Białymstoku tej wersji nie potwierdza dostarczając jedynie dodatkowych argumentów, że ocena Sądu pierwszej instancji, choć wywiedziona tylko w oparciu o dołączony do akt wniosek o wszczęcie postępowania nieprocesowego i postanowienie Sądu wydane w trybie art. 510 § 1 k.p.c., była właściwa. Z akt tych ponad wszelką wątpliwość wynika bowiem, że A. T. (1) i W. C. inicjując postępowanie nieprocesowe nie działali jako zarząd wspólnoty, ale jako współwłaściciele nieruchomości, tak we wniosku, jak w późniejszych pismach powoływali się na swoje uprawnienie wynikające z art. 199 k.c. związane z posiadaniem ponad połowy udziałów w nieruchomości wspólnej. Także dołączone do wniosku pełnomocnictwo dla radcy prawnego było udzielone przez nich w takim charakterze, tj. współwłaścicieli. Udział Wspólnoty w sprawie można rozważać najwcześniej od pisma z 21 kwietnia 2016 r. (k.332 akt II Ns 4735/15), do którego zostało dołączone pełnomocnictwo udzielone przez ww. właścicieli już, jako przez członków zarządu Wspólnoty. O tym, w jakim charakterze A. T. (1) i W. C. występowali w sprawie dowodzi też wynik sprawy i uzasadnienie postanowienia Sądu zarówno pierwszej instancji, jak i drugiej instancji.

Skoro więc, dopiero w 2016 r. w wymienionej sprawie wzięła udział Wspólnota i tenże radca prawny, jako jej pełnomocnik (który reprezentował jednocześnie A. T. (1) i W. C. jako właścicieli lokali i współwłaścicieli nieruchomości wspólnej oraz wnioskodawców w tamtej sprawie), to wydaje się oczywiste, że koszty tego umocowania (reprezentacji Wspólnoty w postępowaniu sądowym) nie mogły powstać w 2015 r. i być ujęte w sprawozdaniu zarządu za rok 2015. Nie ma bowiem dostatecznych podstaw do przyjęcia, że w 2015 r. ciążyły na pozwanej jakiekolwiek koszty sądowe czy obsługi prawnej, a w szczególności w kwocie 6 150 zł brutto, w tej konkretnej sprawie nieprocesowej. Natomiast kosztów należnych temu pełnomocnikowi od A. T. (1) i W. C. nie można było uznać za zobowiązania Wspólnoty. Jeżeli tak w istocie się stało, to rację mają powodowie, a Sąd Okręgowy prawidłowo ocenił, że zaskarżona uchwała, którą większość właścicieli zaakceptowała sprawozdanie finansowe Wspólnoty za 2015 r., oraz kolejna – o rozłożeniu na raty tzw. niedopłaty powiązanej m.in. z takim zobowiązaniem narusza zasady prawidłowego zarządu nieruchomością wspólną i przede wszystkim narusza interesy powodów, jako członków wspólnoty.

Nadto, Sąd Okręgowy oddalając wniosek z 21.02.2019 r. o przeprowadzenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego nie naruszył art. 217 § 2 k.p.c. Pomijając nawet kwestię powołania się przez Sąd na „ewidentne spóźnienie„ tego wniosku, to przede wszystkim brak jest podstaw by przyjąć, że dowód ten przyczyniłby się w jakikolwiek sposób do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, co skutkuje koniecznością uznania, że był to dowód zbędny (jakkolwiek wcześniej przez sąd dopuszczony) i służyłby jedynie do dalszego zbędnego przewleczenia postępowania.

W tym stanie rzeczy apelacja pozwanej nie mogła być uwzględniona i na mocy art. 385 k.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł, jak w sentencji.

O kosztach instancji odwoławczej rzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. Zasądzone na rzecz powodów koszty obejmują wynagrodzenie ich pełnomocnika ustalone na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. (Dz.U. 2015, poz. 1800 z późn. zm.) tj. § 8 ust. 1 pkt 1) w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2, przy uwzględnieniu, że przedmiot sprawy i zaskarżenia dotyczył dwóch uchwał, zatem koszty ustalono następująco: (360 zł × 2) × 0.75 = 540 zł. Z uwagi na brak uregulowania w rozporządzeniu stawki za prowadzenie sprawy o uchylenie uchwały Wspólnoty, w drodze analogii należało przyjąć, że sprawa o stwierdzenie nieważności lub uchylenie uchwały Wspólnoty jest rodzajowo zbliżona do sprawy o stwierdzenie nieważności lub uchylenie uchwały organu Spółdzielni (por. uchwała SN z 25.06.2009 r. III CZP 40/09 – OSNC 2010/2/26).

(...)