Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa

art. 1. więcej Art. 1. Ustawa dotyczy użycia lub pobytu poza granicami państwa związków
operacyjnych i taktycznych oraz oddziałów i pododdziałów, zwanych dalej
„jednostkami wojskowymi”.

art. 2. więcej Art. 2. W rozumieniu ustawy:
1) użycie Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa oznacza
obecność jednostek wojskowych poza granicami państwa w celu udziału w:
a) konflikcie zbrojnym lub dla wzmocnienia sił państwa albo państw sojuszniczych,
b) misji pokojowej,
c) akcji zapobieżenia aktom terroryzmu lub ich skutkom;
2) pobyt Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa oznacza
obecność jednostek wojskowych poza granicami państwa w celu udziału w:
a) szkoleniach i ćwiczeniach wojskowych,
b) akcjach ratowniczych, poszukiwawczych lub humanitarnych; przepisu tego
nie stosuje się do akcji ratowniczych regulowanych przepisami o
ratownictwie na morzu,
c) przedsięwzięciach reprezentacyjnych.

art. 3. więcej Art. 3. 1. O użyciu jednostek wojskowych poza granicami państwa postanawia
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek:
1) Rady Ministrów – w sytuacjach określonych w art. 2 pkt 1 lit. a i b;
2) Prezesa Rady Ministrów – w sytuacjach określonych w art. 2 pkt 1 lit. c.
2. O podjętym postanowieniu Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej niezwłocznie
informuje Marszałków Sejmu i Senatu.

art. 4. więcej Art. 4. 1. O pobycie jednostek wojskowych poza granicami państwa decyzje
podejmuje:
1) Rada Ministrów – w sytuacjach określonych w art. 2 pkt 2 lit. a, jeżeli środki na
udział w szkoleniach i ćwiczeniach nie zostały uwzględnione w budżetach
właściwych ministerstw;
2) minister właściwy do spraw obrony narodowej albo minister właściwy do spraw
wewnętrznych – w sytuacjach określonych w art. 2 pkt 2 w stosunku do
podległych albo podporządkowanych mu jednostek.
2. O podjęciu decyzji o pobycie jednostek wojskowych poza granicami państwa,
Prezes Rady Ministrów powiadamia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

art. 5. więcej Art. 5. 1. W postanowieniu o użyciu jednostek wojskowych poza granicami
państwa określa się:
1) jednostki wojskowe, ich nazwy, liczebność oraz czas, przez jaki będą pozostawać
poza granicami państwa;
2) cel skierowania jednostek wojskowych, zakres ich zadań oraz obszar działania;
3) system kierowania i dowodzenia jednostkami wojskowymi oraz organ
organizacji międzynarodowej, któremu jednostki zostaną podporządkowane na
czas operacji;
4) organy administracji rządowej odpowiedzialne za współpracę z kierowniczymi
organami właściwej organizacji międzynarodowej w zakresie kierowania
działalnością i zaopatrywania jednostek wojskowych wykonujących zadania
poza granicami państwa;
5) uzbrojenie i sprzęt wojskowy;
6) trasy i czas przemieszczania się jednostek wojskowych w przypadku tranzytu.
2. W przypadku konieczności przedłużenia lub skrócenia okresu użycia
jednostek wojskowych poza granicami państwa, przepisy art. 3 lub art. 4 stosuje się
odpowiednio.

art. 6. więcej Art. 6. W skład jednostek wojskowych wykonujących zadania poza granicami
państwa wchodzą żołnierze w czynnej służbie wojskowej oraz pracownicy.

Art. 6a. 1. Wymiar czasu pracy pracowników świadczących pracę w strefie
działań wojennych jest określony ich zadaniami służbowymi. Do tych pracowników nie stosuje się przepisów działu szóstego ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502).
2. Zadania służbowe pracowników są ustalane przez przełożonych w sposób
pozwalający na ich wykonywanie w ramach 40 godzin pracy w tygodniu.
Wykonywanie zadań służbowych nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w
tygodniu, w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, w okresie rozliczeniowym
wynoszącym 4 miesiące.
3. Czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji
przełożonego w miejscu pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania
pracy.
4. Pracownikowi przysługuje prawo do co najmniej:
1) 8 godzin nieprzerwanego odpoczynku w każdej dobie;
2) 24 godzin nieprzerwanego odpoczynku w okresie siedmiodniowym;
3) dnia wolnego od pracy w niedzielę raz na 4 tygodnie oraz w święta określone w
przepisach ustawy z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz. U.
Nr 4, poz. 28, z późn. zm.);
4) 60 minut odpoczynku przed rozpoczęciem pracy obejmującej wykonywanie
zadań służbowych w nocy;
5) trwającej 30 minut przerwy w pracy, jeżeli dobowy wymiar czasu pracy wynosi
co najmniej 6 godzin.
5. Przepisy ust. 2 i 4 nie mają zastosowania do pracowników realizujących
zadania wynikające z celu skierowania jednostki wojskowej, związane z
zapewnieniem bezpieczeństwa jednostki wojskowej oraz z ochroną życia i zdrowia ludzkiego.
6. Ze względu na szczególny charakter pracy świadczonej w strefie działań
wojennych rozkład czasu pracy pracownika może przewidywać pracę zmianową.
7. Okres rozliczeniowy jest liczony indywidualnie dla pracownika od pierwszego
dnia świadczenia przez niego pracy w strefie działań wojennych.

art. 7. więcej Art. 7. 1. Osoby wchodzące w skład jednostek wojskowych wykonujących
zadania poza granicami państwa podlegają na terytorium państwa obcego przepisom
dyscyplinarnym, karnym i porządkowym obowiązującym w Rzeczypospolitej
Polskiej.
2. Żołnierze i pracownicy wchodzący w skład jednostek wojskowych są
obowiązani do przestrzegania prawa państwa przyjmującego oraz wiążącego
Rzeczpospolitą Polską prawa międzynarodowego.

Art. 7a. Żołnierze pełniący służbę w jednostce wojskowej, o której mowa w art.
2 pkt 1, użytej poza granicami państwa mają prawo stosowania środków przymusu
bezpośredniego, użycia broni i innego uzbrojenia dozwolonego na mocy wiążących
Rzeczpospolitą Polską ratyfikowanych umów międzynarodowych oraz
międzynarodowego prawa zwyczajowego, w sposób oraz w granicach zasad
określonych przez organ organizacji międzynarodowej, któremu jednostka została
podporządkowana na czas operacji, z uwzględnieniem celu jej użycia poza granicami
państwa oraz zastrzeżeń zgłoszonych przez upoważniony organ państwowy.

Art. 7b. 1. Żołnierze, o których mowa w art. 7a, niezależnie od warunków
stosowania środków przymusu bezpośredniego, warunków użycia broni i innego
uzbrojenia, wynikających z zasad określonych przez organ organizacji
międzynarodowej lub z celu użycia jednostki wojskowej poza granicami państwa,
mają prawo stosowania środków przymusu bezpośredniego, użycia broni i innego uzbrojenia:
1) w celu odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub
wolność osoby oraz w celu przeciwdziałania czynnościom zmierzającym
bezpośrednio do takiego zamachu;
2) przeciwko osobie niepodporządkowującej się wezwaniu do natychmiastowego
porzucenia broni lub innego niebezpiecznego narzędzia, którego użycie może
zagrozić życiu, zdrowiu lub wolności osoby;
3) przeciwko osobie, która usiłuje bezprawnie, przemocą odebrać broń żołnierzowi
lub innej osobie uprawnionej do posiadania broni,
4) w celu odparcia gwałtownego, bezpośredniego i bezprawnego zamachu na
jednostkę wojskową polską lub sojuszniczą;
5) w celu odparcia niebezpiecznego, bezpośredniego, gwałtownego zamachu na
obiekty i urządzenia ważne dla Sił Zbrojnych;
6) w celu odparcia zamachu na mienie, stwarzającego jednocześnie bezpośrednie
zagrożenie życia, zdrowia lub wolności osoby;
7) w bezpośrednim pościgu za osobą, wobec której stosowanie środków przymusu
bezpośredniego, użycie broni i innego uzbrojenia było dopuszczalne w
przypadkach określonych w pkt 1–5;
8) w celu ujęcia osoby, o której mowa w pkt 1–3 i 6, jeżeli schroniła się w miejscu
trudno dostępnym, a z okoliczności towarzyszących wynika, że może użyć broni
lub innego niebezpiecznego narzędzia, których użycie zagrozić może życiu,
zdrowiu lub wolności osoby;
9) w celu ujęcia lub udaremnienia ucieczki osoby zatrzymanej, jeżeli:
a) istnieje uzasadnione podejrzenie, że osoba zatrzymana może użyć broni
palnej, materiałów wybuchowych lub niebezpiecznego narzędzia,
b) zatrzymanie nastąpiło w związku z uzasadnionym podejrzeniem lub
stwierdzeniem popełnienia czynów, o których mowa w pkt 1–7
– z zastrzeżeniem ust. 3.
2. Broni palnej nie używa się w przypadku określonym w ust. 1 pkt 7 w stosunku
do kobiet o widocznej ciąży, osób, których wygląd wskazuje na wiek do 13 lat,starców
oraz osób o widocznym kalectwie, chyba że okoliczności wskazują na konieczność
użycia broni w stosunku do tych osób.
3. Żołnierze, o których mowa w art. 7a, mają prawo do wyprzedzającego
stosowania środków przymusu bezpośredniego, użycia broni, innego uzbrojenia oraz
wszelkich innych dozwolonych prawem międzynarodowym środków dla zapewnienia
samoobrony, ochrony sprzętu i miejsca stacjonowania.
4. W działaniach oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych stosowanie środków
przymusu bezpośredniego, użycie broni i innego uzbrojenia może nastąpić tylko na
rozkaz dowódcy jako szczególny i ostateczny środek.
5. Użycie broni i innego uzbrojenia powinno następować w sposób i z natężeniem
proporcjonalnym do zagrożenia, wyrządzający możliwie najmniejszą szkodę i nie
narażać innych osób, a w szczególności osoby cywilne, na niebezpieczeństwo utraty
życia lub zdrowia. O ile sytuacja na to pozwala oraz nie wynika to wprost z celu
realizacji zadania, użycie broni i innego uzbrojenia przeciwko osobie nie powinno
zmierzać do pozbawienia jej życia.

Art. 7c. Minister Obrony Narodowej określa, w drodze zarządzenia
niepodlegającego ogłoszeniu, dla każdej operacji zagranicznej z udziałem Sił Zbrojnych:
1) które z zasad dotyczących użycia środków przymusu bezpośredniego, użycia
broni i innego uzbrojenia, zawartych w niniejszej ustawie oraz wynikających z
wiążących Rzeczpospolitą Polską ratyfikowanych umów międzynarodowych,
międzynarodowego prawa zwyczajowego i planu operacji opracowanego przez
organizację międzynarodową odpowiedzialną za jej prowadzenie, mają być
stosowane przez żołnierzy Polskich Kontyngentów Wojskowych, w celu
zrealizowania zadań operacji,
2) sposób, tryb dokumentowania oraz meldowania o zastosowaniu środków
przymusu bezpośredniego oraz użycia broni i innego uzbrojenia
– mając na uwadze cel użycia Sił Zbrojnych poza granicami państwa, sytuację i
warunki na terytorium, na którym jest prowadzona operacja zagraniczna, oraz
niezbędne w tych warunkach prawo do samoobrony.

art. 8. więcej Art. 8. 1. Pisemna zgoda żołnierza niezawodowego do pełnienia służby poza
granicami państwa jest wymagana tylko w przypadkach określonych w art. 2 pkt 1 lit.
b oraz w pkt 2 lit. b.
2. Pisemna zgoda, o której mowa w ust. 1, nie jest wymagana w przypadku
żołnierzy pełniących służbę wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny.

art. 9. więcej Art. 9. 1. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:
1) warunki i tryb zatrudniania pracowników w jednostkach wojskowych
wykonujących zadania poza granicami państwa, z uwzględnieniem specyfiki
związanej z wykonywaniem pracy w takich jednostkach wojskowych;
2) (uchylony);
3) szczegółowe zasady i tryb finansowania przygotowania i działania jednostek
wojskowych, z uwzględnieniem przepisów o finansach publicznych;
4) uposażenie oraz inne należności pieniężne otrzymywane przez żołnierzy
wyznaczonych do pełnienia służby poza granicami państwa, wynagrodzenie i
inne należności pieniężne oraz świadczenia otrzymywane przez pracowników
wojska zatrudnionych w jednostkach wojskowych, z uwzględnieniem w szczególności prawa do świadczeń odszkodowawczych, wynikających z
odrębnych ustaw, dodatków zagranicznego i wojennego w zależności od celu
użycia tych jednostek poza granicami państwa, oraz do bezpłatnych świadczeń
zdrowotnych, zaopatrzenia w leki i artykuły sanitarne, a także bezpłatnego
przewozu z kraju i z powrotem w związku z rozpoczęciem i zakończeniem misji
oraz w przypadkach losowych;
5) warunki otrzymywania świadczeń opieki zdrowotnej, o których mowa w art. 42
ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, z
późn. zm.), oraz sposób i tryb finansowania ponoszonych kosztów,
uwzględniając zasady wydatkowania środków publicznych.
2. Rada Ministrów zapewni środki finansowe na użycie lub pobyt jednostek
wojskowych poza granicami państwa w przypadkach określonych w art. 2, jeżeli
środki na ten cel nie zostały uwzględnione w budżecie Ministerstwa Obrony
Narodowej albo urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw wewnętrznych.
3. Minister właściwy do spraw zagranicznych, w drodze obwieszczenia, ogłasza
strefy działań wojennych oraz dzień rozpoczęcia i zakończenia w nich działań
wojennych.

Art. 9a. W przypadku śmierci pracownika podczas pobytu poza granicami
państwa albo jeżeli pracownik zmarł w następstwie wypadku lub choroby
pozostających w związku z wykonywaną pracą poza granicami państwa stosuje się
odpowiednio przepisy art. 73 ust. 2 pkt 3, art. 74 ust. 2 pkt 7, art. 84 ust. 1a, 1aa i 1ab
oraz art. 99 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy
zawodowych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1414).

Art. 9b. 1. Pracownik wykonujący poza granicami państwa zadania, o których
mowa w art. 2 pkt 1, w przypadku odniesienia ran, kontuzji, urazu psychicznego lub
schorzenia lub ze względu na jego stan psychofizyczny zgodnie ze wskazaniami
lekarza – po powrocie do kraju – może być skierowany na bezpłatny turnus leczniczo-
-profilaktyczny wraz z pełnoletnim najbliższym członkiem rodziny w rozumieniu
art. 4 pkt 12 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o weteranach działań poza granicami
państwa (Dz. U. z 2019 r. poz. 1569 i 1726).
2. Turnus leczniczo-profilaktyczny trwa 14 dni kalendarzowych i obejmuje
działania leczniczo-rehabilitacyjne i profilaktykę zdrowotną, w tym profilaktykę psychologiczną.
3. Kolejny pobyt pracownika, o którym mowa w ust. 1, na turnusie leczniczo-
-profilaktycznym po uczestnictwie w wykonywaniu tych samych zadań, o których
mowa w art. 2 pkt 1, może odbyć się pod warunkiem poddania się leczeniu
specjalistycznemu, ambulatoryjnemu lub stacjonarnemu albo konsultacji
specjalistycznej zakończonej wskazaniem uczestnictwa w turnusie leczniczo-
-profilaktycznym jako niezbędnym do kontynuacji leczenia.
4. Osoby skierowane na turnus leczniczo-profilaktyczny mogą skorzystać
z prawa do turnusu leczniczo-profilaktycznego w czasie pozostawania w stosunku
pracy w jednostkach organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej lub
przez niego nadzorowanych.
5. Pełne koszty uczestnictwa w turnusie leczniczo-profilaktycznym pracownika
oraz 50% kosztów uczestnictwa pełnoletniego najbliższego członka rodziny pokrywa
się z budżetu państwa z części pozostającej w dyspozycji Ministra Obrony Narodowej.
6. Koszty uczestnictwa w turnusie leczniczo-profilaktycznym pracownika oraz
pełnoletniego najbliższego członka rodziny są finansowane na podstawie umowy
zawartej z kierownikiem podmiotu prowadzącego turnus.
7. Umowa jest zawierana z uwzględnieniem zasad wydatkowania środków
publicznych określonych w art. 44 ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach
publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 869, 1622 i 1649) i określa w szczególności:
1) warunki i organizację turnusu leczniczo-profilaktycznego oraz liczbę uczestników;
2) okres jej obowiązywania;
3) kwotę zobowiązania i możliwość jej weryfikacji oraz zasady rozliczeń;
4) zasady zwrotu środków finansowych i stosowania kar umownych w przypadku
niewłaściwego wykonania umowy;
5) sposób i tryb kontroli wykonania umowy.
8. Skierowanie na turnus leczniczo-profilaktyczny zawiera następujące dane:
1) pracownika:
a) imię i nazwisko,
b) numer PESEL,
c) miejsce zamieszkania,
d) miejsce zatrudnienia,
e) numer telefonu kontaktowego;
2) pełnoletniego najbliższego członka rodziny:
a) imię i nazwisko,
b) datę urodzenia,
c) stopień pokrewieństwa.
9. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia:
1) tryb kierowania pracownika wraz z pełnoletnim najbliższym członkiem rodziny
na turnus leczniczo-profilaktyczny,
2) podmiot kierujący na turnus leczniczo-profilaktyczny,
3) ramowy program turnusu leczniczo-profilaktycznego,
4) podmiot prowadzący turnus leczniczo-profilaktyczny,
5) rodzaje i wzory dokumentów wystawianych w związku z kierowaniem na turnus
leczniczo-profilaktyczny
– uwzględniając potrzeby pracownika wynikające z jego aktualnego stanu zdrowia
i stanu psychofizycznego, w tym konieczność zapewnienia pełnej rekonwalescencji
oraz umożliwienie dalszego leczenia lub rehabilitacji po zakończeniu pobytu na
turnusie leczniczo-profilaktycznym.

art. 10. więcej Art. 10. 1. Przepisy ustawy stosuje się także do żołnierzy i pracowników wojska,
którzy w dniu wejścia w życie ustawy pełnią służbę lub wykonują obowiązki poza
granicami państwa na podstawie ustawy z dnia 19 lutego 1998 r. o zasadach użycia Sił
Zbrojnych poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej w 1998 r. (Dz. U. Nr 23, poz. 119).
2. W stosunku do żołnierzy pełniących służbę w jednostkach wojskowych w
sprawach nieuregulowanych w niniejszej ustawie mają zastosowanie przepisy o
służbie wojskowej żołnierzy zawodowych.

art. 11. więcej W ustawie z dnia 30 czerwca 1970 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. z 1997 r. Nr 10, poz. 55, Nr 28, poz. 153, Nr 106, poz. 678, Nr 107, poz. 688, Nr 117, poz. 753, Nr 121, poz. 770 i Nr 141, poz. 944) w art. 20a ust. 2 i 3 otrzymują brzmienie:
„2. Żołnierz zawodowy może być wyznaczony, za jego pisemną zgodą, do pełnienia służby poza granicami państwa z zastrzeżeniem ust. 3.
3. W Przypadku kierowania poza granice państwa jednostek wojskowych wydzielonych z Sił Zbrojnych w celu udziału w:
1) konflikcie zbrojnym lub dla wzmocnienia sił państwa lub państw sojuszniczych,
2) misji pokojowej,
3) akcji zapobieżenia aktom terroryzmu lub ich skutkom,
4) szkoleniach i ćwiczeniach wojskowych,
5) akcjach ratowniczych, poszukiwawczych lub humanitarnych,
6) przedsięwzięciach reprezentacyjnych
-zgoda żołnierza zawodowego nie jest wymagana.".

art. 12. więcej Art. 12. Do czasu wydania przepisów wykonawczych przewidzianych w ustawie, nie dłużej jednak niż przez 6 miesięcy, zachowują moc dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie ustawy, o której mowa w art. 10 ust. 1, o ile nie są sprzeczne z niniejszą ustawą.

art. 13. więcej Art. 13. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1999 r.