Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych

art. 1. więcej Art. 1. 1. Podatkowi podlegają:
1) następujące czynności cywilnoprawne:
a) umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
b) umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
c) (uchylona)
d) umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego
długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
e) umowy dożywocia,
f) umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części
dotyczącej spłat lub dopłat,
g) (uchylona)
h) ustanowienie hipoteki,
i) ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz
odpłatnej służebności,
j) umowy depozytu nieprawidłowego,
k) umowy spółki;
2) zmiany umów wymienionych w pkt 1, jeżeli powodują one podwyższenie
podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych,
z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 4;
3) orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują
one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2.
2. Przepisy ustawy o:
1) umowie spółki i jej zmianie – stosuje się odpowiednio do aktów założycielskich
spółek, statutów spółek i ich zmiany;
2) czynnościach cywilnoprawnych – stosuje się odpowiednio do przedmiotów
opodatkowania określonych w ust. 1 pkt 2 i 3;
3) umowie o dziale spadku oraz umowie o zniesieniu współwłasności – stosuje się
odpowiednio do:
a) nabycia własności rzeczy wspólnej lub wspólnego prawa majątkowego albo
ich części przez niektórych dotychczasowych współwłaścicieli na dalszą
współwłasność – w części spłat lub dopłat,
b) odpłatnego wyodrębnienia własności lokali na rzecz niektórych lub
wszystkich współwłaścicieli.
3. W przypadku umowy spółki za zmianę umowy uważa się:
1) przy spółce osobowej – wniesienie lub podwyższenie wkładu, którego wartość
powoduje zwiększenie majątku spółki, pożyczkę udzieloną spółce przez
wspólnika, dopłaty oraz oddanie przez wspólnika spółce rzeczy lub praw
majątkowych do nieodpłatnego używania;
2) przy spółce kapitałowej – podwyższenie kapitału zakładowego z wkładów lub ze
środków spółki oraz dopłaty;
3) przekształcenie lub łączenie spółek, jeżeli ich wynikiem jest zwiększenie
majątku spółki osobowej lub podwyższenie kapitału zakładowego spółki kapitałowej;
4) przeniesienie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z terytorium państwa
niebędącego państwem członkowskim:
a) rzeczywistego ośrodka zarządzania spółki kapitałowej, jeżeli jej siedziba nie
znajduje się na terytorium państwa członkowskiego,
b) siedziby spółki kapitałowej, jeżeli jej rzeczywisty ośrodek zarządzania nie
znajduje się na terytorium państwa członkowskiego
– także wtedy, gdy czynność ta nie powoduje podwyższenia kapitału zakładowego.
4. Czynności cywilnoprawne podlegają podatkowi, z zastrzeżeniem ust. 4a i 5,
jeżeli ich przedmiotem są:
1) rzeczy znajdujące się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub prawa
majątkowe wykonywane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
2) rzeczy znajdujące się za granicą lub prawa majątkowe wykonywane za granicą,
w przypadku gdy nabywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej i czynność cywilnoprawna została dokonana na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
4a. Umowa zamiany podlega także podatkowi, jeżeli co najmniej jedna z rzeczy
znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jedno z praw majątkowych
jest wykonywane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
5. Umowa spółki oraz jej zmiana podlega podatkowi, jeżeli w chwili dokonania
czynności na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej znajduje się:
1) w przypadku spółki osobowej – siedziba tej spółki;
2) w przypadku spółki kapitałowej:
a) rzeczywisty ośrodek zarządzania albo
b) siedziba tej spółki – jeżeli jej rzeczywisty ośrodek zarządzania nie znajduje
się na terytorium innego państwa członkowskiego.
6. (uchylony)
7. (uchylony)
8. (uchylony)

Art. 1a. Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1) spółka osobowa – spółkę: cywilną, jawną, partnerską, komandytową lub
komandytowo-akcyjną;
2) spółka kapitałowa – spółkę: z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjną lub europejską;
3) siedziba spółki – siedzibę spółki określoną w umowie spółki;
4) rzeczywisty ośrodek zarządzania – miejscowość, w której ma siedzibę organ
zarządzający spółki kapitałowej;
5) państwo członkowskie – państwo członkowskie Unii Europejskiej lub państwo
członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strona
umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym;
6) (uchylony)
7) podatek od towarów i usług – podatek od towarów i usług w rozumieniu ustawy
z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2020 r. poz. 106
i 568) lub podatek od wartości dodanej pobierany na podstawie przepisów
obowiązujących w państwach członkowskich.

art. 2. więcej Art. 2. Nie podlegają podatkowi:
1) czynności cywilnoprawne w sprawach:
a) alimentacyjnych, opieki, kurateli i przysposobienia,
b) ubezpieczenia społecznego, ubezpieczenia zdrowotnego, opieki społecznej,
ulg określonych w przepisach szczególnych dla żołnierzy niezawodowych
i osób odbywających służbę zastępczą oraz ich rodzin, a także uprawnień
dla osób niepełnosprawnych i osób objętych przepisami o szczególnych
uprawnieniach dla kombatantów,
c) wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, wyborów do Sejmu, Senatu
i organów samorządu terytorialnego oraz referendum,
d) powszechnego obowiązku obrony,
e) zatrudnienia, świadczeń socjalnych i wynagrodzeń za pracę,
f) nauki, szkolnictwa i oświaty pozaszkolnej oraz zdrowia,
g) podlegających przepisom o gospodarce nieruchomościami lub przepisom
o autostradach płatnych,
h) podlegających przepisom o szczególnych zasadach przygotowania
i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych,
i) (uchylona)
j) podlegających przepisom o szczególnych zasadach odbudowy, remontów
i rozbiórek obiektów budowlanych zniszczonych lub uszkodzonych
w wyniku działania żywiołu;
2) umowy sprzedaży nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego
zawieranej w związku z realizacją roszczeń wynikających z ograniczenia
sposobu korzystania z nieruchomości na podstawie przepisów o ochronie środowiska;
2a) (uchylony)
3) (uchylony)
4) czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany:
a) w zakresie, w jakim są opodatkowane podatkiem od towarów i usług,
b) jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona od podatku od towarów
i usług z tytułu dokonania tej czynności, z wyjątkiem:
– umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość
lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze
własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego
w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego
w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach,
– umów sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych;
5) umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy, które w rozumieniu przepisów prawa
celnego stanowią towary:
a) wprowadzone do wolnego obszaru celnego,
b) objęte procedurą składu celnego;
6) umowy spółki i ich zmiany związane z:
a) łączeniem spółek kapitałowych,
b) przekształceniem spółki kapitałowej w inną spółkę kapitałową,
c) wniesieniem do spółki kapitałowej, w zamian za jej udziały lub akcje:
– przedsiębiorstwa spółki kapitałowej lub jego zorganizowanej części,
– udziałów lub akcji innej spółki kapitałowej dających w niej większość
głosów albo kolejnych udziałów lub akcji, w przypadku gdy spółka, do
której są wnoszone te udziały lub akcje, posiada już większość głosów.

art. 3. więcej Art. 3. 1. Obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 2, powstaje:
1) z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej;
1a) z chwilą każdorazowej wypłaty środków pieniężnych, jeżeli umowa pożyczki
określa, że wypłata środków pieniężnych nastąpi niejednokrotnie i ich suma nie
jest znana w chwili zawarcia umowy;
2) z chwilą podjęcia uchwały o podwyższeniu kapitału spółki mającej osobowość prawną;
2a) z chwilą złożenia oświadczenia o ustanowieniu hipoteki lub zawarcia umowy
ustanowienia hipoteki;
3) z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu, doręczenia wyroku sądu
polubownego lub zawarcia ugody – od przedmiotów opodatkowania określonych
w art. 1 ust. 1 pkt 3;
4) z chwilą powołania się przez podatnika na fakt dokonania czynności
cywilnoprawnej – jeżeli podatnik nie złożył deklaracji w sprawie podatku od
czynności cywilnoprawnych w terminie 5 lat od końca roku, w którym upłynął
termin płatności podatku, a następnie powołuje się przed organem podatkowym
na fakt jej dokonania.
2. Jeżeli zawarcie umowy przenoszącej własność następuje w wykonaniu
zobowiązania wynikającego z uprzednio zawartej umowy zobowiązującej do
przeniesienia własności, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zawarcia umowy
przenoszącej własność.

art. 4. więcej Art. 4. Obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem art. 5, ciąży:
1) przy umowie sprzedaży – na kupującym;
2) przy umowie zamiany – na stronach czynności;
3) przy umowie darowizny – na obdarowanym;
4) przy umowie dożywocia – na nabywcy własności nieruchomości;
5) przy umowie o dział spadku lub o zniesienie współwłasności – na podmiocie
nabywającym rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku lub we współwłasności;
6) przy ustanowieniu odpłatnego użytkowania, w tym również nieprawidłowego
oraz odpłatnej służebności – na użytkowniku lub nabywającym prawo służebności;
7) przy umowie pożyczki i umowie depozytu nieprawidłowego – na biorącym
pożyczkę lub przechowawcy;
8) przy ustanowieniu hipoteki – na składającym oświadczenia woli o ustanowieniu hipoteki;
9) przy umowie spółki cywilnej – na wspólnikach, a przy pozostałych umowach
spółki – na spółce.

art. 5. więcej Art. 5. 1. Obowiązek zapłaty podatku ciąży na podatnikach tego podatku.
2. Jeżeli obowiązek podatkowy ciąży na kilku podmiotach albo na stronach
umowy zamiany, albo wspólnikach spółki cywilnej, zobowiązanymi solidarnie do
zapłaty podatku są odpowiednio te podmioty, strony umowy zamiany albo wspólnicy
spółki cywilnej.

art. 6. więcej Art. 6. 1. Podstawę opodatkowania stanowi:
1) przy umowie sprzedaży – wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego;
2) przy umowie zamiany:
a) lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub
własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego na taki lokal
lub prawo do lokalu – różnica wartości rynkowych zamienianych lokali lub praw do lokali,
b) w pozostałych przypadkach – wartość rynkowa rzeczy lub prawa
majątkowego, od którego przypada wyższy podatek;
3) przy umowie darowizny – wartość długów i ciężarów albo zobowiązań
przejętych przez obdarowanego;
4) przy umowie dożywocia – wartość rynkowa nieruchomości lub prawa
użytkowania wieczystego;
5) przy umowie o zniesienie współwłasności lub o dział spadku – wartość rynkowa
rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we
współwłasności lub spadku;
6) przy ustanowieniu odpłatnego użytkowania, w tym również nieprawidłowego
oraz odpłatnej służebności – wartość świadczeń użytkownika bądź osoby, na
rzecz której ustanowiono służebność, za okres, na jaki prawa te zostały ustanowione;
7) przy umowie pożyczki i umowie depozytu nieprawidłowego – kwota lub wartość
pożyczki albo depozytu, a w przypadku umowy określającej, że wypłata środków
pieniężnych nastąpi niejednokrotnie i ich suma nie jest znana w chwili zawarcia
umowy – kwota każdorazowej wypłaty środków pieniężnych;
8) przy umowie spółki:
a) przy zawarciu umowy – wartość wkładów do spółki osobowej albo wartość
kapitału zakładowego,
b) przy wniesieniu lub podwyższeniu wkładów do spółki osobowej albo
podwyższeniu kapitału zakładowego – wartość wkładów powiększających
majątek spółki osobowej albo wartość, o którą podwyższono kapitał
zakładowy,
c) przy dopłatach – kwota dopłat,
d) przy pożyczce udzielonej spółce przez wspólnika – kwota lub wartość
pożyczki,
e) przy oddaniu spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego
używania – roczna wartość nieodpłatnego używania, którą przyjmuje się
w wysokości 4% wartości rynkowej rzeczy lub prawa majątkowego
oddanego do nieodpłatnego używania,
f) przy przekształceniu lub łączeniu spółek – wartość wkładów do spółki
osobowej powstałej w wyniku przekształcenia albo wartość kapitału
zakładowego spółki kapitałowej powstałej w wyniku przekształcenia lub połączenia,
g) przy przeniesieniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej rzeczywistego
ośrodka zarządzania spółki kapitałowej lub jej siedziby – wartość kapitału zakładowego;
9) (uchylony)
10) przy ustanowieniu hipoteki – kwota zabezpieczonej wierzytelności.
2. Wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnych określa się na
podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju
i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz
w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej
czynności, bez odliczania długów i ciężarów.
3. Jeżeli podatnik nie określił wartości przedmiotu czynności cywilnoprawnej
lub wartość określona przez niego nie odpowiada, według oceny organu podatkowego,
wartości rynkowej, organ ten wezwie podatnika do jej określenia, podwyższenia lub
obniżenia, w terminie nie krótszym niż 14 dni od dnia doręczenia wezwania, podając
jednocześnie wartość według własnej, wstępnej oceny.
4. Jeżeli podatnik, pomimo wezwania, o którym mowa w ust. 3, nie określił
wartości lub podał wartość nieodpowiadającą wartości rynkowej, organ podatkowy
dokona jej określenia z uwzględnieniem opinii biegłego lub przedłożonej przez
podatnika wyceny rzeczoznawcy. Jeżeli organ podatkowy powoła biegłego, a wartość
określona z uwzględnieniem jego opinii różni się o więcej niż 33% od wartości
podanej przez podatnika, koszty opinii ponosi podatnik.
5. Jeżeli z treści czynności cywilnoprawnych, wymienionych w ust. 1 pkt 6,
wynika prawo żądania świadczeń, które nie mogą być oznaczone pod względem
wielkości w chwili zawierania umowy, podstawę opodatkowania ustala się w miarę
wykonywania świadczeń. Organ podatkowy może jednak, za zgodą podatnika, przyjąć
do podstawy opodatkowania prawdopodobną wartość wszystkich świadczeń za okres
trwania czynności.
6. W przypadku zawarcia umów, o których mowa w ust. 1 pkt 6, na czas
nieokreślony, podstawę opodatkowania może stanowić zgodnie z oświadczeniem podatnika:
1) wartość świadczeń za lat 10 albo
2) wartość świadczeń należnych w miarę wykonywania umowy.
7. W przypadku zawarcia umowy, o której mowa w ust. 1 pkt 8 lit. e, na czas
nieokreślony, przepis ust. 6 stosuje się odpowiednio.
8. W przypadku zmiany umów wymienionych w ust. 1 pkt 6, podstawę
opodatkowania stanowi:
1) przy przedłużeniu okresu, na jaki zawarto umowę – wartość świadczeń ustalona
według zasad przewidzianych w ust. 1 pkt 6 oraz w ust. 5 i 6;
2) przy podwyższeniu wartości świadczeń – różnica wartości świadczeń według
zasad przewidzianych w ust. 1 pkt 6 oraz w ust. 5 i 6.
9. Od podstawy opodatkowania, o której mowa w ust. 1 pkt 8, odlicza się:
1) kwotę wynagrodzenia wraz z podatkiem od towarów i usług, pobraną przez
notariusza za sporządzenie aktu notarialnego umowy spółki albo jej zmiany,
jeżeli powoduje ona zwiększenie majątku spółki albo podwyższenie kapitału zakładowego;
2) opłatę sądową związaną z wpisem spółki do rejestru przedsiębiorców lub zmianą
wpisu w tym rejestrze dotyczącą wkładu do spółki albo kapitału zakładowego;
3) opłatę za zamieszczenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym ogłoszenia
o wpisach, o których mowa w pkt 2.
4) (uchylony)
5) (uchylony)
6) (uchylony)

art. 7. więcej Art. 7. 1. Stawki podatku wynoszą:
1) od umowy sprzedaży:
a) nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego,
własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego,
spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających
z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz
prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym – 2%,
b) innych praw majątkowych – 1%;
2) od umów zamiany, dożywocia, o dział spadku, o zniesienie współwłasności oraz darowizny:
a) przy przeniesieniu własności nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa
użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu
mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego
oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym – 2%,
b) przy przeniesieniu własności innych praw majątkowych – 1%;
3) od umowy ustanowienia odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz
odpłatnej służebności – 1%, z zastrzeżeniem ust. 5;
4) od umowy pożyczki oraz depozytu nieprawidłowego – 0,5%, z zastrzeżeniem ust. 5;
5) (uchylony)
6) (uchylony)
7) od ustanowienia hipoteki:
a) na zabezpieczenie wierzytelności istniejących – od kwoty zabezpieczonej
wierzytelności – 0,1%,
b) na zabezpieczenie wierzytelności o wysokości nieustalonej – 19 zł;
8) (uchylony)
9) od umowy spółki – 0,5%.
2. (uchylony)
3. Podatek pobiera się według stawki najwyższej:
1) jeżeli podatnik dokonując czynności cywilnoprawnej, w wyniku której nastąpiło
przeniesienie własności, nie wyodrębnił wartości rzeczy lub praw majątkowych,
do których mają zastosowanie różne stawki – od łącznej wartości tych rzeczy lub
praw majątkowych;
2) jeżeli przedmiotem umowy zamiany są rzeczy lub prawa majątkowe, co do
których obowiązują różne stawki.
4. (uchylony)
5. Stawka podatku wynosi 20%, jeżeli przed organem podatkowym w toku
czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, postępowania podatkowego lub
kontroli celno-skarbowej:
1) podatnik powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki, depozytu
nieprawidłowego lub ustanowienia użytkowania nieprawidłowego albo ich
zmiany, a należny podatek od tych czynności nie został zapłacony;
2) biorący pożyczkę, o którym mowa w art. 9 pkt 10 lit. b, powołuje się na fakt
zawarcia umowy pożyczki, a nie spełnił warunku udokumentowania otrzymania
pieniędzy na rachunek bankowy, albo jego rachunek prowadzony przez
spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

art. 8. więcej Art. 8. Zwalnia się od podatku następujące strony czynności cywilnoprawnych:
1) państwa obce, ich przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i siły
zbrojne, międzynarodowe organizacje i instytucje oraz ich oddziały
i przedstawicielstwa, korzystające na podstawie ustaw, umów lub powszechnie
uznanych zwyczajów międzynarodowych z przywilejów i immunitetów, a także
członków ich personelu i inne osoby zrównane z nimi, jeżeli nie są one
obywatelami polskimi i nie mają miejsca stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – pod warunkiem wzajemności;
2) (uchylony)
2a) organizacje pożytku publicznego, jeżeli dokonają czynności cywilnoprawnych
wyłącznie w związku z nieodpłatną działalnością pożytku publicznego
w rozumieniu przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie;
3) (uchylony)
4) jednostki samorządu terytorialnego;
5) Skarb Państwa;
6) osoby nabywające na potrzeby własne sprzęt rehabilitacyjny, wózki inwalidzkie,
motorowery, motocykle lub samochody osobowe, zaliczone, w rozumieniu
przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, do grupy osób o znacznym lub umiarkowanym stopniu
niepełnosprawności bez względu na rodzaj schorzenia, oraz osoby o lekkim
stopniu niepełnosprawności w związku ze schorzeniami narządów ruchu;
7) (uchylony)
8) Agencję Rezerw Materiałowych.

art. 9. więcej Art. 9. Zwalnia się od podatku następujące czynności cywilnoprawne:
1) sprzedaż walut obcych;
1a) sprzedaż i zamianę walut wirtualnych w rozumieniu art. 2 ust. 2 pkt 26
ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz
finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2019 r. poz. 1115, z późn. zm.);
2) sprzedaż własności gruntów, stanowiących gospodarstwo rolne w rozumieniu
przepisów o podatku rolnym, wraz z będącymi ich częścią składową drzewami
i innymi roślinami, pod warunkiem że w wyniku dokonania czynności zostanie
utworzone lub powiększone gospodarstwo rolne, a powierzchnia gospodarstwa
rolnego utworzonego lub powstałego w wyniku powiększenia będzie nie
mniejsza niż 11 ha i nie większa niż 300 ha oraz gospodarstwo to będzie
prowadzone przez nabywcę przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia;
zwolnienie to stanowi pomoc de minimis w rolnictwie, o której mowa
w rozporządzeniu Komisji (UE) nr 1408/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r.
w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii
Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rolnym (Dz. Urz. UE L
352 z 24.12.2013, str. 9);
3) sprzedaż nieruchomości, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego
spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przepisów
prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu
w małym domu mieszkalnym, jeżeli nabywcą jest były właściciel (wieczysty
użytkownik):
a) nieruchomości wywłaszczonej, któremu przyznano odszkodowanie, a nie
przyznano nieruchomości zamiennej,
b) nieruchomości sprzedanej na cele publiczne określone w przepisach
o gospodarce nieruchomościami, który w razie wywłaszczenia spełniałby
warunki do przyznania nieruchomości zamiennej,
c) nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego, wykupionych na
podstawie przepisów o ochronie i kształtowaniu środowiska
– w wysokości kwoty otrzymanego odszkodowania (uzyskanej ceny), pod
warunkiem że nabycie nastąpiło w ciągu 5 lat od daty otrzymania odszkodowania
(zapłaty);
4) sprzedaż budynku mieszkalnego lub jego części, lokalu mieszkalnego
stanowiącego odrębną nieruchomość, własnościowego spółdzielczego prawa do
lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego:
prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu
mieszkalnym, jeżeli następuje ona:
a) w wykonaniu lub w związku z wielostronną umową o zamianie budynku
lub praw do lokalu,
b) w celu uzyskania w zamian spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu
albo budynku mieszkalnego lub jego części, zajmowanego przez nabywcę
na podstawie umowy najmu, określonej w przepisach o najmie lokali
mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych;
5) zamianę budynku mieszkalnego lub jego części, lokali mieszkalnych
stanowiących odrębną nieruchomość, spółdzielczych własnościowych praw do
lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: praw
do domu jednorodzinnego lub praw do lokalu w małym domu mieszkalnym, jeżeli stronami umowy są osoby zaliczone do I grupy podatkowej zgodnie z przepisami o podatku od spadków i darowizn;
6) sprzedaż rzeczy ruchomych, jeżeli podstawa opodatkowania nie przekracza 1000 zł;
7) sprzedaż bonów i obligacji skarbowych;
8) sprzedaż bonów pieniężnych Narodowego Banku Polskiego;
9) sprzedaż praw majątkowych, będących instrumentami finansowymi:
a) firmom inwestycyjnym oraz zagranicznym firmom inwestycyjnym,
b) dokonywaną za pośrednictwem firm inwestycyjnych lub zagranicznych
firm inwestycyjnych,
c) dokonywaną w ramach obrotu zorganizowanego,
d) dokonywaną poza obrotem zorganizowanym przez firmy inwestycyjne oraz
zagraniczne firmy inwestycyjne, jeżeli prawa te zostały nabyte przez te
firmy w ramach obrotu zorganizowanego
– w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie
instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2020 r. poz. 89, 284, 288 i 568);
9a) sprzedaż towarów giełdowych na giełdach towarowych;
9b) (uchylony)
10) pożyczki udzielane:
a) przez przedsiębiorców niemających na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej siedziby lub zarządu, prowadzących działalność w zakresie
kredytowania oraz udzielania pożyczek,
b) w formie pieniężnej na podstawie umowy zawartej między osobami,
o których mowa w art. 4a ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od
spadków i darowizn (Dz. U. z 2019 r. poz. 1813), w wysokości
przekraczającej kwotę, określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, pod warunkiem:
– złożenia deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych
właściwemu organowi podatkowemu w terminie 14 dni od daty
dokonania czynności, z wyłączeniem przypadku, gdy umowa została
zawarta w formie aktu notarialnego,
– udokumentowania otrzymania pieniędzy przez biorącego pożyczkę
dowodem przekazania na jego rachunek płatniczy lub na jego inny rachunek w banku lub w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, lub przekazem pocztowym,
c) na podstawie umowy zawartej między osobami zaliczonymi do I grupy
podatkowej do wysokości kwoty niepodlegającej opodatkowaniu – na
zasadach określonych w przepisach o podatku od spadków i darowizn,
d) na podstawie umowy zawartej między innymi podmiotami niż osoby, o
których mowa w lit. b i c, jeżeli kwota lub wartość pożyczki nie przekracza 1000 zł,
e) z kas lub funduszów zakładowych, funduszów związków zawodowych,
pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych, spółdzielczych kas
oszczędnościowo-kredytowych, koleżeńskich kas oszczędnościowo-
-pożyczkowych działających w wojsku oraz z zakładowego funduszu
świadczeń socjalnych,
f) z utworzonych w drodze ustawy innych funduszów celowych,
g) (uchylona)
h) (uchylona)
i) przez wspólnika (akcjonariusza) spółce kapitałowej;
11) umowy spółki i ich zmiany:
a) związane z przekształceniem lub łączeniem spółek w części wkładów do
spółki albo kapitału zakładowego, których wartość była uprzednio
opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych lub podatkiem od
wkładów kapitałowych do spółek kapitałowych na terytorium państwa
członkowskiego innego niż Rzeczpospolita Polska albo od których zgodnie
z prawem państwa członkowskiego podatek nie był naliczany,
b) związane z podwyższeniem kapitału zakładowego pokrytego
z niezwróconych wspólnikom lub akcjonariuszom dopłat albo
z niezwróconej pożyczki udzielonej spółce kapitałowej przez wspólnika lub
akcjonariusza, które były uprzednio opodatkowane podatkiem od czynności
cywilnoprawnych lub podatkiem od wkładów kapitałowych do spółek
kapitałowych na terytorium państwa członkowskiego innego niż
Rzeczpospolita Polska,
c) związane z podwyższeniem kapitału zakładowego w części dotyczącej
wartości, o którą obniżono kapitał zakładowy w następstwie strat poniesionych przez spółkę kapitałową, pod warunkiem że podwyższenie kapitału zakładowego następuje w okresie 4 lat po jego obniżeniu,
d) jeżeli przedmiotem działalności spółki kapitałowej jest świadczenie usług
użyteczności publicznej w zakresie transportu publicznego, zarządzania
portami i przystaniami morskimi, zaopatrzenia ludności w wodę, gaz,
energię elektryczną, energię cieplną lub zbiorowego odprowadzania
ścieków i w wyniku zawarcia umowy spółki Skarb Państwa lub jednostka
samorządu terytorialnego obejmuje co najmniej połowę udziałów lub akcji
w tej spółce albo w chwili zmiany umowy spółki Skarb Państwa lub
jednostka samorządu terytorialnego posiada już co najmniej połowę
udziałów lub akcji w tej spółce;
12) (uchylony)
13) ustanowienie hipoteki:
a) na morskich statkach handlowych i rybackich,
b) na zabezpieczenie dotacji lub innych form pomocy finansowej, udzielanych
organizacjom społecznym działającym w dziedzinie sportu i turystyki,
c) na zabezpieczenie wierzytelności banków z tytułu kredytów udzielanych
rolnikom indywidualnym lub zespołom rolników indywidualnych na
budownictwo inwentarskie lub składowe, wraz z urządzeniami towarzyszącymi,
d) przysługującej spółdzielniom mieszkaniowym i wierzycielom spółdzielni mieszkaniowych,
e) na zabezpieczenie pożyczek i kredytów udzielanych z funduszy celowych
utworzonych w drodze ustawy;
14) (uchylony)
15) sprzedaż nieruchomości dokonaną w ramach realizacji prawa do rekompensaty
w rozumieniu ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty
z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami
Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2017 r. poz. 2097) – do wysokości kwoty
odpowiadającej wartości zrealizowanego prawa do rekompensaty;
16) zbycia, o którym mowa w art. 8a ust. 1 ustawy z dnia 7 września 2007 r.
o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego (Dz. U. z 2019 r. poz. 1821), na
rzecz przedsiębiorstwa, o którym mowa w art. 8 ust. 1 tej ustawy.

art. 10. więcej Art. 10. 1. Podatnicy są obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć
deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego
wzoru, oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania
obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany
przez płatnika, oraz przypadków, o których mowa w ust. 1a.
1a. Podatnicy mogą złożyć za dany miesiąc zbiorczą deklarację w sprawie
podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego wzoru, oraz obliczyć i
wpłacić podatek w terminie do 7. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym
powstał obowiązek podatkowy, pod warunkiem że dokonali w danym miesiącu co
najmniej trzech czynności cywilnoprawnych obejmujących umowę pożyczki lub
umowę sprzedaży rzeczy ruchomych lub praw majątkowych, a ostatnia z tych
czynności zostanie dokonana przed upływem 14 dni od dnia dokonania pierwszej z nich.
2. Notariusze są płatnikami podatku od czynności cywilnoprawnych
dokonywanych w formie aktu notarialnego.
3. Płatnicy obowiązani są uzależnić dokonanie czynności cywilnoprawnej od
uprzedniego zapłacenia podatku.
3a. Płatnicy są obowiązani:
1) prowadzić rejestr podatku;
2) wpłacić pobrany podatek na rachunek organu podatkowego właściwego ze
względu na siedzibę płatnika, w terminie do 7 dnia miesiąca następującego po
miesiącu, w którym pobrano podatek, a także przekazać w tym terminie,
w formie elektronicznej, deklarację o wysokości pobranego i wpłaconego
podatku przez płatnika, w tym informację o kwocie podatku należnego
poszczególnym gminom;
3) przekazywać w terminie, o którym mowa w pkt 2, organowi podatkowemu
właściwemu ze względu na siedzibę płatnika sporządzoną w formie papierowej
albo w formie elektronicznej informację zawierającą treść aktów notarialnych
lub dane z tych aktów dotyczące czynności, o których mowa w ust. 2.
3b. (uchylony)
3c. Płatnicy nie odpowiadają za podatek niepobrany, jeżeli wykażą brak swojej
winy w niepobraniu tego podatku.
4. Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze
rozporządzenia:
1) sposób pobierania i zwrotu podatku, w tym czynności związane z poborem
podatku i zakres pouczeń udzielanych podatnikowi przez płatnika oraz treść
rejestru podatku,
2) zakres danych zawartych w deklaracji, o której mowa w ust. 3a pkt 2,
3) zakres informacji, o której mowa w ust. 3a pkt 3, oraz sposób jej przekazywania,
4) wzór deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych
– uwzględniając konieczność zapewnienia wnikliwości i szybkości postępowania
podatkowego oraz zmniejszenia kosztów jego prowadzenia, jak również
prawidłowego poboru podatku przez płatników i wiarygodności informacji
przekazywanych organowi podatkowemu.
5. Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze
rozporządzenia, wzór zbiorczej deklaracji w sprawie podatku od czynności
cywilnoprawnych, uwzględniając konieczność uproszczenia obowiązków związanych
ze składaniem deklaracji.

art. 11. więcej Art. 11. 1. Podatek, z zastrzeżeniem ust. 2, podlega zwrotowi, jeżeli:
1) uchylone zostały skutki prawne oświadczenia woli (nieważność względna);
2) nie spełnił się warunek zawieszający, od którego uzależniono wykonanie
czynności cywilnoprawnej;
3) (uchylony)
3a) spółka nie została zarejestrowana w rejestrze przedsiębiorców lub wysokość
kapitału zakładowego spółki kapitałowej została zarejestrowana w kwocie
niższej niż określała umowa spółki – w części stanowiącej różnicę między
podatkiem zapłaconym i podatkiem należnym;
4) podwyższenie kapitału zakładowego spółki nie zostanie zarejestrowane lub
zostanie zarejestrowane w wysokości niższej niż określona w uchwale – w części
stanowiącej różnicę między podatkiem zapłaconym i podatkiem należnym od
podwyższenia kapitału zakładowego ujawnionego w rejestrze przedsiębiorców;
5) nie dokonano wpisu hipoteki do księgi wieczystej.
2. Podatek nie podlega zwrotowi po upływie 5 lat od końca roku, w którym został
zapłacony.

art. 12. więcej Art. 12. 1. Organem podatkowym właściwym miejscowo w sprawach podatku
od czynności cywilnoprawnych od umów, których przedmiotem są rzeczy znajdujące
się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub prawa majątkowe wykonywane
w kraju, jest:
1) od przeniesienia własności nieruchomości, własnościowego spółdzielczego
prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz
wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu
jednorodzinnego i prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym, prawa do
miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub prawa użytkowania
wieczystego – naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na miejsce
położenia nieruchomości;
2) od przeniesienia własności rzeczy lub praw majątkowych, innych niż
wymienione w pkt 1, oraz od pozostałych umów – naczelnik urzędu skarbowego
właściwy ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę podatnika,
a w przypadku gdy obowiązek zapłaty ciąży solidarnie na kilku podmiotach –
naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na miejsce zamieszkania lub
siedzibę jednego z tych podmiotów;
2a) od ustanowienia hipoteki – naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu
na miejsce zamieszkania lub siedzibę składającego oświadczenie woli
o ustanowieniu tego prawa, a w przypadku gdy oświadczenie woli składane jest
przez kilka podmiotów – naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na
miejsce zamieszkania lub siedzibę jednego z tych podmiotów;
3) od umowy spółki – naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na
siedzibę spółki.
4) (uchylony)
2. Jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej organu podatkowego
w sposób, o którym mowa w ust. 1 i 3 – właściwym organem podatkowym jest
naczelnik Trzeciego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście.
3. Organem podatkowym właściwym miejscowo w sprawach podatku od
czynności cywilnoprawnych od umów zamiany:
1) których przedmiotem jest wyłącznie przeniesienie własności rzeczy lub praw
majątkowych wymienionych w ust. 1 pkt 1, jest naczelnik urzędu skarbowego
właściwy ze względu na miejsce położenia nieruchomości lub prawa, którego
wartość jest wyższa, a do określenia wartości nieruchomości lub prawa
majątkowego – naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na miejsce
położenia nieruchomości;
1a) których przedmiotem jest przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych
wymienionych w ust. 1 pkt 1 i innych rzeczy lub praw majątkowych, w tym
rzeczy położonych za granicą i praw tam wykonywanych, jest naczelnik urzędu
skarbowego właściwy ze względu na położenie nieruchomości na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej;
2) w pozostałych przypadkach jest naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze
względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę jednej ze stron.
4. (uchylony)

art. 13. więcej Art. 13. Organem podatkowym właściwym miejscowo w sprawach podatku od
czynności cywilnoprawnych od umów, których przedmiotem są rzeczy znajdujące się
za granicą lub prawa majątkowe wykonywane za granicą, jest naczelnik urzędu
skarbowego właściwy ze względu na miejsce zamieszkania (siedzibę) nabywcy.

Art. 13a. Organem podatkowym właściwym rzeczowo w sprawach podatku od
czynności cywilnoprawnych jest naczelnik urzędu skarbowego.

art. 14. więcej Art. 14. Do czynności cywilnoprawnych dokonanych przed dniem wejścia
w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy obowiązujące w chwili dokonania
czynności.

art. 15. więcej Art. 15. 1. Jeżeli obowiązujące przepisy powołują się na przepisy o opłacie
skarbowej w zakresie dotyczącym czynności cywilnoprawnych opodatkowanych
w niniejszej ustawie, rozumie się przez to przepisy o podatku od czynności cywilnoprawnych.
2. W przypadkach, o których mowa w art. 1 ust. 7 i 8 oraz w art. 7 ust. 2,
uwzględnia się również opłatę skarbową uiszczoną na podstawie ustawy z dnia
31 stycznia 1989 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. poz. 23, z późn. zm.).

art. 16. więcej Art. 16. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2001 r.