Ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych czynów zabronionych

art. 1. więcej Art. 1. Ustawa określa zasady i tryb przyznawania kompensaty oraz warunki
współpracy organów w Rzeczypospolitej Polskiej z organami innych państw
członkowskich Unii Europejskiej właściwymi w sprawach postępowania o uzyskanie tego świadczenia.

art. 2. więcej Art. 2. Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1) ofiara – osobę fizyczną, która na skutek czynu zabronionego:
a) poniosła śmierć,
b) doznała ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, naruszenia czynności narządu
ciała lub rozstroju zdrowia, trwających dłużej niż 7 dni;
2) osoba najbliższa – małżonka lub osobę pozostającą z ofiarą we wspólnym
pożyciu, wstępnego lub zstępnego ofiary oraz osobę pozostającą z ofiarą
w stosunku przysposobienia;
3) osoba uprawniona:
a) osobę najbliższą ofiary, o której mowa w pkt 1 lit. a,
b) ofiarę, o której mowa w pkt 1 lit. b;
4) kompensata – świadczenie pieniężne przyznawane osobie uprawnionej w trybie
określonym w niniejszej ustawie.

art. 3. więcej Art. 3. Kompensata może być przyznana w kwocie pokrywającej wyłącznie:
1) utracone zarobki lub inne środki utrzymania,
2) koszty związane z leczeniem i rehabilitacją,
3) koszty pogrzebu
– będące skutkiem czynu zabronionego, o którym mowa w art. 2 pkt 1.

art. 4. więcej Art. 4. Kompensatę przyznaje się, jeżeli czyn zabroniony został popełniony na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na szkodę osoby mającej miejsce stałego pobytu
na tym terytorium lub na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej.

art. 5. więcej Art. 5. Kompensatę przyznaje się jedynie wówczas i w takiej wysokości,
w jakiej osoba uprawniona nie może uzyskać pokrycia utraconych zarobków, innych
środków utrzymania lub kosztów, o których mowa w art. 3 pkt 2 i 3, od sprawcy lub
sprawców czynu zabronionego, z tytułu ubezpieczenia lub ze środków pomocy
społecznej, niezależnie od tego, czy sprawca lub sprawcy czynu zabronionego zostali ustaleni.

art. 6. więcej Art. 6. 1. Kompensata nie może przekroczyć 25 000 zł, a gdy ofiara poniosła
śmierć – kwoty 60 000 zł.
2. Jeżeli w sprawie o przyznanie kompensaty sąd uzna, że ścisłe udowodnienie
wysokości żądania jest niemożliwe lub nader utrudnione, może w ramach kwot
określonych w ust. 1 zasądzić odpowiednią sumę według swej oceny, opartej na
rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy.

art. 7. więcej Art. 7. (uchylony).

Art. 7a. 1. Kompensaty nie przyznaje się lub przyznaje w zmniejszonej
wysokości, proporcjonalnie do stopnia przyczynienia się ofiary do popełnienia czynu
zabronionego, o którym mowa w art. 2 pkt 1.
2. Kompensaty nie przyznaje się, jeżeli ofiara była współsprawcą czynu
zabronionego, z którego skutku wywodzi swoje prawo do kompensaty, lub godziła się
na ryzyko doznania skutków czynu zabronionego, o którym mowa w art. 2 pkt 1.
3. Kompensaty nie przyznaje się gdy:
1) czynu nie popełniono albo brak jest danych dostatecznie uzasadniających
podejrzenie jego popełnienia;
2) czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego.

art. 8. więcej Art. 8. 1. Organem właściwym w sprawach o przyznanie kompensaty jest sąd
rejonowy właściwy ze względu na miejsce stałego pobytu osoby uprawnionej, zwany
dalej „organem orzekającym”. W postępowaniu przed organem orzekającym
w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się przepisy ustawy z dnia
17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101,
z późn. zm.) o postępowaniu nieprocesowym. Czynności w sprawach o przyznanie
kompensaty mogą wykonywać referendarze sądowi. Na orzeczenie referendarza
przysługuje skarga do sądu.
2. Jeżeli nie można ustalić miejsca stałego pobytu osoby uprawnionej lub osoba
ta ma miejsce stałego pobytu na terytorium innego państwa członkowskiego Unii
Europejskiej, właściwy jest sąd, w którego okręgu popełniono czyn zabroniony,
o którym mowa w art. 2 pkt 1.
3. Jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej sądu w sposób określony
w ust. 1 lub 2, organem orzekającym jest sąd właściwy dla dzielnicy Śródmieście
miasta stołecznego Warszawy.
4. Kompensatę przyznaje się na wniosek osoby uprawnionej lub prokuratora.
4a. Jeżeli osobą uprawnioną jest osoba nieporadna, w szczególności ze względu
na wiek lub stan zdrowia, jej prawa może wykonywać osoba, pod której pieczą osoba
uprawniona pozostaje.
5. Wniosek o kompensatę składa się do organu orzekającego w terminie 3 lat od
dnia ujawnienia się skutków czynu zabronionego, nie później jednak niż w terminie 5 lat od dnia jego popełnienia, pod rygorem wygaśnięcia uprawnienia do żądania kompensaty.
6. Uczestnikami postępowania są wyłącznie osoba uprawniona i prokurator.

art. 9. więcej Art. 9. 1. Wniosek o kompensatę zawiera:
1) imię, nazwisko i adres miejsca stałego pobytu osoby uprawnionej,
a w przypadku gdy ofiara poniosła śmierć, także jej ostatni adres miejsca stałego
pobytu;
2) numer identyfikacyjny PESEL osoby uprawnionej oraz ofiary, która poniosła
śmierć, jeżeli go posiadają albo posiadały;
3) wskazanie daty i miejsca popełnienia czynu zabronionego stanowiącego
podstawę ubiegania się o kompensatę i jego zwięzły opis, z podaniem skutków;
4) informację o rodzaju i wysokości poniesionych kosztów oraz utraconych
zarobków lub innych środków utrzymania;
5) oświadczenie osoby uprawnionej, złożone pod rygorem odpowiedzialności
karnej, o nieuzyskaniu odszkodowania lub świadczenia ze źródeł lub tytułów,
o których mowa w art. 5;
6) uprzedzenie o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia,
o którym mowa w pkt 5 oraz w ust. 3.
2. Do wniosku o kompensatę należy dołączyć odpis zawiadomienia
o popełnieniu przestępstwa, odpisy orzeczeń wydanych w postępowaniu karnym,
odpisy zaświadczeń lekarskich lub opinii biegłych dotyczących doznania przez ofiarę
uszczerbku na zdrowiu oraz inne dokumenty potwierdzające informacje zawarte we
wniosku.
3. Jeżeli o kompensatę ubiega się osoba uprawniona, o której mowa w art. 2
pkt 3 lit. a, dołącza do wniosku dokumenty potwierdzające fakt pozostawania osobą
najbliższą ofiary, która poniosła śmierć, lub, złożone pod rygorem odpowiedzialności
karnej, oświadczenie o pozostawaniu z nią we wspólnym pożyciu.
4. Wniosek oraz dołączone do niego dokumenty nie wymagają legalizacji ani
żadnej innej równoważnej czynności.
5. Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, wzór formularza
wniosku o przyznanie kompensaty, uwzględniając potrzebę zgromadzenia
dostatecznych danych umożliwiających przyznanie kompensaty.

art. 10. więcej Art. 10. 1. Organem pomocniczym w Rzeczypospolitej Polskiej właściwym
w sprawie uzyskania kompensaty przez ofiarę czynu zabronionego popełnionego na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest prokurator prowadzący postępowanie
przygotowawcze w sprawie o czyn zabroniony, o którym mowa w art. 2 pkt 1.
2. Organem pomocniczym w Rzeczypospolitej Polskiej właściwym w sprawie
uzyskania kompensaty przez posiadającą miejsce stałego pobytu na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej ofiarę czynu zabronionego popełnionego na terytorium
innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej jest prokurator okręgowy,
w którego okręgu osoba uprawniona ma miejsce stałego pobytu.
3. Organ pomocniczy, o którym mowa w ust. 1, udziela osobie uprawnionej
niezbędnych informacji w zakresie możliwości i warunków ubiegania się
o kompensatę przyznawaną przez organ orzekający w Rzeczypospolitej Polskiej,
udostępnia wzór formularza wniosku o przyznanie kompensaty oraz udziela ogólnej
pomocy i informacji co do sposobu wypełnienia wniosku.
4. Organ pomocniczy, o którym mowa w ust. 2, udziela osobie ubiegającej się
o przyznanie kompensaty w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej
niezbędnych informacji w zakresie możliwości i warunków ubiegania się
o kompensatę przyznawaną przez organy orzekające w innych państwach
członkowskich Unii Europejskiej, gdy czyn zabroniony został popełniony na
terytorium tych państw, udostępnia odpowiedni wzór formularza wniosku oraz udziela
ogólnej pomocy i informacji co do sposobu wypełnienia wniosku.
5. Prokurator prowadzący postępowanie przygotowawcze w sprawie o czyn
zabroniony, o którym mowa w art. 2 pkt 1, załącza do akt postępowania
przygotowawczego odpis prawomocnego orzeczenia w przedmiocie kompensaty.

art. 11. więcej Art. 11. W sprawach o przyznanie kompensaty skarga kasacyjna nie przysługuje.

art. 12. więcej Art. 12. Kompensata wypłacana jest przez sąd rejonowy, który wydał orzeczenie
o przyznaniu kompensaty, w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się
orzeczenia. Wypłata następuje ze środków budżetu państwa.

art. 13. więcej Art. 13. 1. Osoba, której przyznano kompensatę z naruszeniem przepisów
ustawy, jest obowiązana ją zwrócić.
2. Niezwłocznie po ujawnieniu się okoliczności, o których mowa w ust. 1,
prokurator prowadzący postępowanie przygotowawcze w sprawie o czyn zabroniony,
o którym mowa w art. 2 pkt 1, wzywa osobę, której przyznano kompensatę, do jej
zwrotu w terminie 30 dni od dnia otrzymania wezwania.
3. Jeżeli osoba, o której mowa w ust. 1, nie zwróci kompensaty w terminie,
o którym mowa w ust. 2, Skarbowi Państwa przysługuje w stosunku do niej roszczenie
o zwrot kompensaty.
4. Powództwo dotyczące roszczenia, o którym mowa w ust. 3, wytacza
w postępowaniu cywilnym prokurator.

art. 14. więcej Art. 14. 1. W razie przyznania osobie uprawnionej kompensaty Skarb Państwa
ma roszczenie zwrotne do sprawcy lub sprawców przestępstwa, na skutek którego
ofiara poniosła śmierć albo doznała ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, naruszenia
czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia.
2. Sprawcy, o których mowa w ust. 1, ponoszą odpowiedzialność solidarną
z tytułu roszczenia zwrotnego na rzecz Skarbu Państwa.
3. Powództwo dotyczące roszczenia, o którym mowa w ust. 1, wytacza
w postępowaniu cywilnym prokurator.

art. 15. więcej Art. 15. 1. Organ pomocniczy, o którym mowa w art. 10 ust. 2, przyjmuje
i niezwłocznie przekazuje wnioski o kompensatę, wraz z niezbędną dokumentacją,
organom orzekającym w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej,
wykorzystując w tym celu formularz opracowany przez Komisję Europejską.
2. Organ pomocniczy nie dokonuje oceny zasadności wniosków.

art. 16. więcej Art. 16. Organ pomocniczy, o którym mowa w art. 10 ust. 2, na wniosek
organów orzekających w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej:
1) przekazuje tym organom, w porozumieniu z osobami, które wystąpiły
z wnioskiem o kompensatę, uzupełniające informacje, załączając listę
dodatkowych dokumentów;
2) przesłuchuje, stosując odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego,
osoby wskazane przez organy orzekające i przekazuje niezwłocznie tym
organom protokoły z przesłuchań;
3) może umożliwić organowi orzekającemu przesłuchanie osoby wskazanej przez
ten organ, przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie
tej czynności na odległość.

art. 17. więcej Art. 17. Koszty czynności, w tym tłumaczeń dokumentów przekazywanych
do organów orzekających w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej,
dokonywanych przez organy pomocnicze w Rzeczypospolitej Polskiej, obciążają
Skarb Państwa.

art. 18. więcej Art. 18. Organ orzekający w Rzeczypospolitej Polskiej po otrzymaniu wniosku
od organu pomocniczego w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej
niezwłocznie przekazuje temu organowi i osobie, która z wnioskiem wystąpiła,
potwierdzenie otrzymania wniosku, informacje o organie orzekającym właściwym do
rozpoznania wniosku i o sygnaturze akt oraz, w miarę możliwości, informację
o przybliżonym terminie zakończenia postępowania w przedmiocie kompensaty.

art. 19. więcej Art. 19. Organ orzekający w Rzeczypospolitej Polskiej może występować do
organu pomocniczego w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej o:
1) przekazanie uzupełniających informacji niezbędnych do rozpoznania wniosku;
2) przesłuchanie, zgodnie z prawem innego państwa członkowskiego Unii
Europejskiej, wskazanych osób i przekazanie protokołów przesłuchań;
3) zapewnienie niezbędnej pomocy przy przesłuchaniu osoby wskazanej przez
organ orzekający przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających
przeprowadzenie tej czynności na odległość.

art. 20. więcej Art. 20. Przesłuchanie, o którym mowa w art. 16 pkt 3 i w art. 19 pkt 3, może
zostać przeprowadzone wyłącznie za zgodą osoby przesłuchiwanej. W stosunku do
osoby przesłuchiwanej nie stosuje się środków przymusu.

art. 21. więcej Art. 21. Organ orzekający w Rzeczypospolitej Polskiej przekazuje odpis
postanowienia w przedmiocie kompensaty organowi pomocniczemu w innym
państwie członkowskim Unii Europejskiej i osobom, które wystąpiły z wnioskiem
o kompensatę, wykorzystując w tym celu właściwy formularz opracowany przez
Komisję Europejską.

art. 22. więcej Art. 22. 1. Organ pomocniczy i organ orzekający w Rzeczypospolitej Polskiej
przekazuje organowi pomocniczemu i organowi orzekającemu w innym państwie
członkowskim Unii Europejskiej korespondencję dotyczącą kompensaty w języku
urzędowym tego państwa lub w innym języku wskazanym przez to państwo,
z zastrzeżeniem ust. 3.
2. Organ pomocniczy i organ orzekający w Rzeczypospolitej Polskiej przyjmuje
od organów pomocniczych i organów orzekających w innych państwach
członkowskich Unii Europejskiej korespondencję w języku polskim i angielskim,
z zastrzeżeniem ust. 3.
3. Protokoły z przesłuchań przeprowadzonych przez organ pomocniczy oraz
orzeczenia wydane przez organy orzekające w przedmiocie kompensaty przyjmuje się
i przekazuje w języku urzędowym państwa, w którym zostały one sporządzone.

art. 23. więcej Art. 23. Przepisy ustawy mają zastosowanie do przestępstw popełnionych od
dnia 1 lipca 2005 r.

art. 24. więcej Art. 24. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia,
z wyjątkiem art. 9 ust. 4, art. 10 ust. 2 oraz art. 15–22, które wchodzą w życie z dniem
1 stycznia 2006 r.