Wyrok SA we Wrocławiu z 20 czerwca 2013 r. w sprawie o ochronę dóbr osobistych.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 12 marca 2013 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu oddalił powództwo, którym powódka domagała się zobowiązania strony pozwanej do złożenia w formie pisemnej oświadczenia następującej treści: „Skarb Państwa − Sąd Rejonowy W. II Wydział Karny − przeprasza K. H. za bez podstawy prawnej poszukiwanie listem gończym oraz spowodowanie bezprawnego pozbawienia wolności osobistej w związku z postępowaniem sądowym, które toczyło się przed Sądem Rejonowym W. II Wydział Karny sygnatura akt II K 1554/07".

Sąd ten oparł swoje rozstrzygnięcie na następującym stanie faktycznym:

Sąd Rejonowy dla Wrocławia−Ś. we W. Wydział II Karny wyrokiem zaocznym z dnia 29.10.2008 r. w sprawie II K 1554/07 uznał K. H. za winną czynów z art. 288 §1 k.k. oraz art. 160 § 1 k.k. i art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. oraz wymierzył jej karę łączną 10 miesięcy pozbawienia wolności.

Od powyższego wyroku zaocznego powódka wniosła sprzeciw połączony z wnioskiem o uzasadnienie wyroku na wypadek nieprzyjęcia lub nieuwzględnienia sprze­ciwu. Postanowieniem z dnia 20 lutego 2009 r. Sąd Rejonowy dla W. uwzględnił sprzeciw powódki oraz wyznaczył dwa terminy rozpraw − 20 lipca 2009 r. oraz 3 września 2009 r. celem ponownego rozpoznania sprawy.

Powódka pomimo prawidłowego zawiadomienia bez usprawiedliwienia nie stawiła się na żaden z wyznaczonych terminów. Na rozprawie w dniu 3 września 2009 r. Sąd nie uwzględnił jej wniosków o umorzenie i zawieszenie postępowania. Celem uprawomocnienia się postanowienia w przedmiocie nieuwzględnienia wniosku o zawieszenie postępowania rozprawa została odroczona z terminem na piśmie.

W dniu 20 września 2009 r. zarządzono wobec powódki wykonanie kary orzeczonej wyrokiem zaocznym z dnia 29 października 2008 r., który uprawomocnił się w dniu 3 września 2009 r. Wobec niestawienia się powódki w celu odbycia kary pozbawienia wolności postanowieniem z dnia 8 października 2010 r. Sąd Rejonowy dla W. orzekł o poszukiwaniu K. H. listem gończym w celu ujęcia jej i osadzenia w jednostce penitencjarnej. Po osadzeniu powódki w Zakładzie Karnym nr(...)we W. na mocy postanowienia z dnia 20 grudnia 2010 r. Sąd ten podjął postępowanie wykonawcze oraz odwołał poszukiwania skazanej K. H. listem gończym.

Powódka zwracała się do Prokuratora Generalnego oraz Rzecznika Praw Oby­watelskich o sporządzenie kasacji od wyroku zaocznego z dnia 20.10.2008 r. w sprawie II K 1554/07, jednakże nie znaleziono do tego podstaw. Wniosła także skargę do Trybunału Konstytucyjnego, kwestionując zgodność z Konstytucją m in. przepisów kodeksu postępowania karnego uniemożliwiających zaskarżanie zarządzeń prze­­wodniczącego składu poza rozprawą, których skutkiem może być uprawomocnienie się skazującego wyroku zaocznego, od którego wniesiono sprzeciw, a w konsekwencji pozbawienie wolności oskarżonego. Postanowieniem z dnia 26.07.2012 r. w sprawie Ts 221/10 Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wniesionej przez powódkę skardze konstytucyjnej.

Powódka wniosła również skargę do Ministra Sprawiedliwości, domagając się podjęcia czynności dyscyplinarnych wobec sędziów Sądu Okręgowego we Wrocławiu orzekających w sprawie wykonania wobec powódki kary orzeczonej cyt. wyrokiem. Skargi te zostały przekazane zgodnie z właściwością do Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego dla okręgu Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu, który pismem z dnia 1.03.2013 r. poinformował powódkę, że nie znalazł podstaw do podejmowania czynności dyscyplinarnych wobec tych sędziów.

Przy takich ustaleniach Sąd Okręgowy uznał, że powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Stwierdził, że w niniejszej sprawie na powódce spoczywał ciężar wykazania, że na skutek określonego zachowania pozwanego doszło do zagrożenia lub naruszenia jej dóbr osobistych, czemu nie sprostała. Zdaniem Sądu pozwany działał zgodnie z prawem, albowiem opierał się na prawomocnym wyroku zaocznym z dnia 29.10.2008 r., wydanym w sprawie II K 1554/07, skazującym powódkę na karę pozbawienia wolności. Wbrew twierdzeniom powódki, sam fakt jej niestawiennictwa na wyznaczonym terminie rozprawy w dniu 3 września 2009 roku skutkował uprawomocnieniem się wyroku zaocznego, albowiem stosownie do art. 482 § 3 k.p.k. zdanie drugie wyrok zaoczny traci moc, gdy oskarżony lub jego obrońca stawi się na rozprawę. Oznacza to, że w razie niestawiennictwa oskarżonego na rozprawę nie dochodzi do utraty mocy wyroku zaocznego, a tym samym nie ma już podstaw do merytorycznego rozpoznania sprawy. W tych okolicznościach kwestia, czy Sąd Rejonowy postąpił właściwie odraczając rozprawę z terminem na piśmie celem uprawomocnienia się postanowienia wydanego na rozprawie w dniu 3.09.2009 r., tak naprawdę nie ma znaczenia dla oceny zachowania pozwanego w kontekście postawionego przez powódkę zarzutu. Raz jeszcze bowiem należy podkreślić, że pozwany, wzywając powódkę do stawienia się do odbycia kary, a następnie − wobec jej niestawiennictwa − zarządzając poszukiwanie jej listem gończym i wprowadzając orzeczoną wobec powódki karę do wykonania − działał zgodnie z przepisami prawa, w oparciu o prawomocny wyrok zaoczny z 29.10.2008 r.

Sprawa o sygn. II K 1554/07 została prawomocnie rozstrzygnięta, była przedmiotem kontroli instancyjnej i Sąd odwoławczy nie dopatrzył się naruszenia przez Sąd I instancji przepisów proceduralnych, w tym art. 482 § 3 k.p.k. Także Prokurator Generalny i Rzecznik Praw Obywatelskich nie znaleźli podstaw do wywiedzenia w przedmiotowej sprawie kasacji do Sądu Najwyższego. Również pomimo składanych przez nią skarg i zawiadomień (w tym także do Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego dla okręgu Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu) nie dopatrzono się naruszenia przepisów prawa przez Sąd Rejonowy dla W.

W świetle powyższego uznając, że na gruncie niniejszej sprawy nie można przyjąć, by działania strony pozwanego nosiły znamiona bezprawności, a tylko takie działania stanowią przesłankę do przypisania odpowiedzialności za naruszenie dóbr osobistych, powództwo w całości należało oddalić.

Apelacja powódki od tego wyroku opierała się na zarzutach:

a) błędu w ustaleniach faktycznych, polegającego na przyjęciu że pozwany opierał się na prawomocnym wyroku zaocznym z dnia 29.10.2008 r. w sprawie II K 1554/07, Wiceprezes Sądu Rejonowego W. A. K. mógł wydać dnia 20.09.2009 r. zarządzenie wykonania wyroku i stwierdzić, że wyrok uprawomocnił się dnia 3 września 2009 r., mógł wezwać powódkę do ZK, poszukiwać listem gończym itd.;

b) naruszenia przepisów postępowania − art. 233 oraz 234 k.p.c., polegającego na dokonaniu przez Sąd dowolnej, a nie swobodnej oceny zebranego w sprawie materiału, co miało wpływ na treść wyroku, poprzez przyjęcie, że zastosowanie art. 482 § 3 k.p.k. jest obowiązujące, pomimo niezamknięcia rozprawy głównej, a ponadto jej odroczenia z terminem na piśmie;

c) naruszenia przepisu art. 23 k.c. oraz 24 k.c. przez uznanie, że pozbawienie wolności na odroczonej rozprawie nie było bezprawne;

d) błędnego uzasadnienia wyroku, tj. naruszenia art. 328 § 2 k.p.c.

Wniosła o uwzględnienie apelacji i zobowiązanie pozwanego do niezwłocznego złożenia w formie pisemnej oświadczenia jak w pozwie oraz o zasądzenie od pozwanego zwrotu kosztów postępowania za obie instancje.

Po rozpoznaniu apelacji Sąd Apelacyjny uznał ją za bezzasadną. Okoliczności sprawy zostały przez Sąd I instancji ustalone prawidłowo w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy. Stąd jego ustalenia Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne i czyni podstawą swojego rozstrzygnięcia. Trafna jest także ocena tego materiału. Bez wątpienia wskazuje on, że wyrok zaoczny wobec powódki uprawomocnił się z uwagi na jej dwukrotne niestawiennictwo na rozprawę. Sprawa była poddana kontroli instancyjnej, jak również kontroli podmiotów upoważnionych do złożenia skargi kasacyjnej oraz Trybunału Konstytucyjnego i żaden z tych organów nie znalazł podstaw do zakwestionowania prawomocności wyroku i prawidłowości opartych o ten wyrok działań.

Okolicznością, którą ponadto podnosiła powódka, było uchybienie w postaciniezamknięcia rozprawy z dnia 3 września 2009 roku, na czym opiera ona twierdzenie o braku prawomocności wyroku zaocznego. art. 438 pkt 2) kpk stanowi, że orzeczenie ulega uchyleniu lub zmianie w razie stwierdzenia obrazy przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia i tylko wtedy. Słusznie uznał Sąd Okręgowy, że samo niezamknięcie rozprawy było uchybieniem formalnym pozostającym bez wpływu na treść orzeczenia, które uprawomocniło się w momencie niestawienia się powódki na rozprawę. Stąd wszelkie jej wywody w kwestii nadal trwającego postępowania należy uznać za oczywiście bezzasadne.

Z powyższych względów na podstawie art. 385 k.p.c. należało orzec jak w sentencji.

Orzeczenie o kosztach oparto na art. 98 k.p.c.

MR-K