Wyrok SA w Białymstoku z 28 maja 2014 r. w sprawie o zapłatę.

Sygn. akt I ACa 111/14

WYROK

Dnia 28 maja 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący

:

SSA Krzysztof Chojnowski

Sędziowie

:

SA Beata Wojtasiak (spr.)

SO del. Dariusz Małkiński

Protokolant

:

Urszula Westfal

po rozpoznaniu w dniu 28 maja 2014 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z o.o. w O.

przeciwko D. S.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie

z dnia 18 grudnia 2013 r. sygn. akt V GC 145/13

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki 2.700 zł tytułem zwrotu kosztów procesu za drugą instancję.

UZASADNIENIE

Powód (...) Spółka z o. o. w O. wnosił o zasądzenie od pozwanego – Ł. S. kwoty 187 062,60 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 19 października 2009 r., tytułem zwrotu zaliczki wpłaconej pozwanemu na poczet dostawy węzła betoniarskiego.

Sąd Okręgowy w Olsztynie nakazem zapłaty z dnia 30 lipca 2013 r. uwzględnił w całości roszczenie pozwu. Pozwany w sprzeciwie od nakazu wniósł o oddalenie powództwa. Podniósł, że strony nadal są związane umową i pozwany jest gotowy w każdej chwili wydać powodowi przedmiot sprzedaży. Podniósł także zarzut przedawnienia roszczeń powoda.

Wyrokiem z dnia 18 grudnia 2013 roku Sąd Okręgowy w Olsztynie zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 187 062,60 zł (sto osiemdziesiąt siedem tysięcy sześćdziesiąt dwa złote 60/100) z odsetkami ustawowymi od dnia 19 października 2009 r. do dnia zapłaty oraz zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 12 971 zł (dwanaście tysięcy dziewięćset siedemdziesiąt jeden złotych), tytułem zwrotu kosztów procesu.

Powyższy wyrok został wydany po dokonaniu następujących ustaleń faktycznych:

Pozwany w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zawarł ze spółką jawną (...) P. umowę sprzedaży dwóch węzłów betoniarskich mobilnych typu H. P. (...).

W dniu 30 października 2007 r. powód zawarł porozumienie ze spółką jawną (...) P., na mocy którego (...) scedował realizację 1 sztuki węzła betoniarskiego na rzecz powoda. Porozumienie zostało przesłane pozwanemu - sprzedawcy (porozumienie k-9). Pozwany, jako sprzedający, obciążył powoda fakturą proforma z dnia 31 października 2007 r., za węzeł betoniarski mobilny typu H. P. (...) rok produkcji 2008, na kwotę – 1 247 084 zł brutto (faktura k-17). Następnie pozwany obciążył powoda dwoma kolejnymi fakturami z 16 listopada i 19 listopada 2007 r. – odpowiednio na kwotę 100.000 zł i 87 062,60 zł brutto, wskazując że są to faktury zaliczkowe na przedmiotowy węzeł betoniarski (faktury zaliczkowe k-18-19). Powód obie faktury opłacił. Węzeł betoniarski nie został powodowi dostarczony. Pozwany nie wzywał powoda do odbioru węzła, ani nie wystawił faktury sprzedaży za węzeł.

W marcu 2009 r. powód nie był już zainteresowany zakupem węzła. Od roku 2009 powód wielokrotnie ustalał z pozwanym zwrot wpłaconej zaliczki, ale strony nie doszły do porozumienia. Wezwaniem z dnia 7 października 2009 r. powód zażądał zwrotu wpłaconej zaliczki W odpowiedzi mailem z 20 października 2009 r. pozwany zaproponował powodowi rozliczenie zaliczki w formie zakupu innych maszyn, które posiada w ofercie sprzedaży lub też w formie zakupu używanego węzła betoniarskiego na preferencyjnych warunkach. Ewentualnie zaproponował zakup nowego węzła z 20% rabatem od ceny sprzedaży. Powód w kierowanym do pozwanego piśmie z dnia 2 listopada 2009 r. oświadczył, że nie akceptuje powyższych propozycji rozliczenia zaliczki i wnosi o jej zwrot, proponując rozłożenie spłaty na raty. W dniu 27 października 2010 r. powód złożył w Sądzie Rejonowym w Krakowie wniosek o wezwanie do próby ugodowej pozwanego w sprawie o zapłatę kwoty – 187 062,60 zł, tytułem zwrotu zaliczki na węzeł betoniarski. W postępowaniu tym strony do porozumienia nie doszły. Wezwaniem z 21 marca 2013 r. powód ponownie zażądał od pozwanego zwrotu zaliczki.

Mając na uwadze powyższe ustalenia Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że strony zgodnie rozwiązały umowę sprzedaży przez pozwanego powodowi węzła betoniarskiego(art. 77 k.c.). Sąd nie uwzględnił przy tym podniesionego przez pozwanego zarzutu przedawnienia.

Sąd podkreślił, że zaliczkę na poczet ceny zakupu węzła powód wpłacił w listopadzie 2007 r. i pozwany nawet nie twierdził, że po tej dacie w latach 2007-2009 wzywał powoda do odbioru węzła. Nadto, z odpowiedzi na wezwanie powoda do zwrotu zaliczki z 7 października 2009 r. wynika, że pozwany nie kwestionował obowiązku zwrotu zaliczki, a jedynie proponował inny sposób jej rozliczenia, którego powód nie zaakceptował. W ocenie Sądu I instancji nie znajdują żadnego potwierdzenia w materiale dowodowym sprawy twierdzenia pozwanego, że umowa stron trwa nadal, nie została rozwiązana, a pozwany niezmiennie jest gotów do wydania powodowi przedmiotu sprzedaży. Sąd zauważył sprzeczność takich twierdzeń ze stanowiskiem zajętym przez pozwanego w korespondencji z powodem, w szczególności w jego mailu z 20 października 2009 r., gdzie nie zakwestionował on obowiązku zwrotu zaliczki i nie zadeklarował gotowości wydania powodowi przedmiotu sprzedaży. Zdaniem Sądu zgodne rozwiązanie umowy sprzedaży, wobec nie zrealizowania przez pozwanego dostawy węzła przez okres 2 lat, wynikało też z zeznań świadka P. R., których pozwany nie podważył żadnym dowodem przeciwnym.

Skoro więc doszło do rozwiązania umowy sprzedaży uzasadnione jest roszczenie powoda o zwrot wpłaconej zaliczki, gdyż odpadła podstawa świadczenia. Dlatego też na podstawie art. 410 § 2 k.c. Sąd Okręgowy zasądził od pozwanego na rzecz powoda dochodzoną pozwem kwotę.

Odsetki za opóźnienie w zapłacie zasądzono, zgodnie z żądanie pozwu, od daty spełnienia roszczenia wskazanej przez powoda w wezwaniu do zapłaty z dnia 7 października 2009 r., gdy strony nie doszły do porozumienia co do innego rozliczenia zaliczki – art. 481 § 1 kc.

O kosztach orzeczono stosownie do postanowień art. 98 i 99 kpc.

Pozwany zaskarżył powyższy wyrok w całości, zarzucając mu:

1.  naruszenie prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie art. 6 k.c. polegające na tym, że obiektywne wątpliwości odnoszące się do zaistnienia faktu, z którego powód wywodzi skutki prawne – tj. faktu rozwiązania umowy na mocy porozumienia stron – rozstrzygnięto na niekorzyść pozwanego, niezwiązanego ciężarem udowodnienia tego faktu,

2.  naruszenie prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie art. 6 k.c. w związku art. 60 k.c. polegające na uznaniu za udowodniony faktu rozwiązania umowy łączącej powodową spółkę z pozwanym – wskutek pominięcia dowodu z przesłuchania storn (pozwanego), wbrew zgromadzonemu materiałowi dowodowemu oraz wskutek jego dowolnej, a także subiektywnej interpretacji, zgodnie z którą wola rozwiązania umowy została ujawniona przez pozwanego w sposób dostateczny,

3.  naruszenie prawa procesowego – art. 233 § 1 k.p.c. oraz art. 299 k.p.c. i art. 302 § 1 k.p.c. poprze dokonanie ustaleń faktycznych w sposób dowolny, zostający bez żadnego związku z przesłankami oceny dowodów, jakimi są ich „moc” i „wiarygodność”, co w szczególności polegało na oparciu rozstrzygnięcia o zeznania jednego świadka będącego właścicielem 98% udziałów powodowej spółki, z jednoczesnym oddaleniem wniosku o przesłuchanie pozwanego.

Biorąc pod uwagę powyższe naruszenia, wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i orzekanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego za II instancję.

Nadto wniósł o dopuszczenie dowodu z przesłuchania stron – D. S. na okoliczności wskazane w sprzeciwie od nakazu zapłaty.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i na ich podstawie wywiódł trafne wnioski. Sąd Apelacyjny w całości aprobuje stanowisko Sądu Okręgowego wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku i ustalenia poczynione przez Sąd Okręgowy przyjmuje za swoje.

Należało w szczególności podzielić ocenę tego Sądu, że doszło do rozwiązania umowy zawartej przez strony, bowiem do takiego wniosku prowadzi analiza ujawnionych okoliczności faktycznych.

Przedmiotowa umowa została zawarta w dniu 30 października 2007 roku (k. 9) i dotyczyła sprzedaży przez pozwanego węzła betoniarskiego. Powód wykazał, że wpłacił w formie zaliczki w dniach 4 listopada 2007 roku i 16 listopada 2007 roku łącznie kwotę 187.062,60 złotych, co wynikało wprost z wystawionych faktur (k. 18 i 19). Okolicznością bezsporną jest przy tym, że pozwany nie wystawił faktury końcowej. Nadto pozwany nie wykazał, by kiedykolwiek po przyjęciu zaliczki deklarował gotowość wykonania umowy i zaoferowania węzła betoniarskiego do odbioru, chociaż to na nim spoczywał obowiązek wydania sprzedanej rzeczy.

Dla oceny intencji obu stron zasadnicze znaczenie ma mail wystosowany przez stronę pozwaną w dniu 20.10.2009 roku, w odpowiedzi na wezwanie do zwrotu zaliczki. Pozwany zaproponował w nim zwrot zaliczki w formie zakupu innych maszyn, zakupu używanego węzła betoniarskiego, zakup nowego węzła betoniarskiego z rabatem. Takie zachowania nie jest typowe dla strony pozostającej w przeświadczeniu, że nadal obowiązuje zawarta umowa. Wbrew stanowisku pozwanego, przedstawionemu w apelacji, oferta rozliczenia wpłaconej zaliczki poprzez sprzedaż innego sprzętu nie jest próbą wyjścia naprzeciw oczekiwaniom klienta, ale przedstawieniem oferty do zawarcia innej, nowej umowy.

Poczynione ustalenia faktyczne uzasadniały przyjęcie domniemania w trybie art. 2331 k.p.c., że takie zachowanie pozwanego musiało być następstwem wcześniejszych uzgodnień stron co do rozwiązania umowy, zwłaszcza, że okolicznością bezsporną jest, iż rozmowy pomiędzy stronami miały miejsce. Uprawnione zatem było przyjęcie przez Sąd I instancji, że - wobec treści maila pozwanego, niewystawienia przez niego faktury końcowej i braku zrealizowania pierwotnej umowy, pomimo upływu okresu 2 lat od jej zawarcia - za zgodną wolą storn doszło do rozwiązania umowy.

Ocenę powyższą uzasadniają dodatkowo zeznania świadka P. R., który podał, że przedmiotem rozmów stron była jedynie forma zwrotu zaliczki, a sam obowiązek zwrotu nie był negowany. Takie zachowanie obu stron potwierdza wolę rozwiązania zawartej umowy – powód przestał być zainteresowany wykonaniem umowy, a pozwany, który tej umowy nie wykonał, chciał zwrócić zaliczkę, lecz w formie bezgotówkowej. Zeznania świadka zostały zatem przez Sąd I instancji ocenione należycie.

Odnosząc się do zarzutów apelacyjnych należy dodatkowo wskazać, że dopuszczenie dowodu z przesłuchania strony następuje jedynie wówczas, gdy po wyczerpaniu środków dowodowych lub w ich braku pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 299 k.p.c.). Dopuszczenie tego dowodu jest fakultatywne, uzależnione od oceny przez Sąd dotychczas zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. W niniejszej sprawie wobec treści zgromadzonej dokumentacji, jak też po dopuszczeniu dowodu z zeznań świadka P. R., nie było potrzeby przeprowadzenia dodatkowo dowodu z przesłuchania strony – pozwanego.

Wbrew zarzutowi apelacyjnemu, Sąd Okręgowy nie naruszył także zasady rozkładu ciężaru dowodu wynikającej z art. 6 k.c.. Powód w czasie postępowania wykazał, że zawarł umowę, wpłacił zaliczkę, następnie zaś zawarta umowa nie została przez pozwanego wykonana i strony rozwiązały tą umowę. W takim wypadku zaktualizował się obowiązek pozwanego zwrotu otrzymanej zaliczki. Po rozwiązaniu umowy stał się on bowiem bezpodstawnie wzbogacony (art. 410 § 1 k.c.).

Końcowo należy wskazać, że zgodnie z utrwalonym stanowiskiem judykatury ocena wiarygodności i mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie wyraża istotę sądzenia w części dotyczącej ustalenia faktów, tj. rozstrzygania spornych kwestii na podstawie własnego przekonania sędziego powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia się z dowodami. Powinna odpowiadać regułom logicznego myślenia wyrażającym formalne schematy powiązań między podstawami wnioskowania i wnioskami oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego będące wyznacznikiem granic dopuszczalnych wniosków i stopnia prawdopodobieństwa ich przydatności w konkretnej sytuacji. Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadził wnioski logicznie poprawne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego, to taka ocena dowodów nie narusza zasady swobodnej oceny dowodów przewidzianej w art. 233 k.p.c., choćby dowiedzione zostało, że z tego samego materiału dałoby się wysnuć równie logiczne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego wnioski odmienne.

Tylko w przypadku wykazania, że brak jest powiązania, w świetle kryteriów wyżej wzmiankowanych, przyjętych wniosków z zebranym materiałem dowodowym, możliwe jest skuteczne podważenie oceny dowodów dokonanej przez sąd; nie jest tu wystarczająca sama polemika naprowadzająca wnioski odmienne, lecz wymagane jest wskazanie, w czym wyraża się brak logiki lub uchybienie regułom doświadczenia życiowego w przyjęciu wniosków kwestionowanych (uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r. IV CKN 1316/2000 LexPolonica nr 376758).

Mając na uwadze powyższe, należało uznać, że pozwany nie wykazał, iż Sąd Okręgowy na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wywiódł błędne wnioski, a w szczególności, na czym polegał brak logiki lub uchybienie regułom doświadczenia życiowego. Stąd też zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. okazał się także nieuzasadniony.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego za II instancję orzeczono na podstawie art. 98 kpc w zw. z § 6 pkt 6 i § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002 roku, Nr 163, poz. 1349 ze zm.).