Wyrok SA w Białymstoku z 8 maja 2019 r. w sprawie o zapłatę.

Sygn. akt I ACa 833/18

WYROK

Dnia 8 maja 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący

:

SSA Jarosław Marek Kamiński

Sędziowie

:

SSA Elżbieta Bieńkowska (spr.)

SSA Bogusław Suter

Protokolant

:

Iwona Zakrzewska

po rozpoznaniu w dniu 8 maja 2019 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank S.A. w W.

przeciwko G. K.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Łomży

z dnia 2 października 2018 r. sygn. akt I C 138/18

oddala apelację.

(...)

UZASADNIENIE

Powód (...) Bank S.A. w W. wnosił o zasądzenie od pozwanego G. K., tytułem niespłaconego kredytu, kwoty 131.743,08 zł - kapitału z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kwoty 5.981,81 zł - skapitalizowanych odsetek oraz kosztów procesu.

Pozwany G. K., kwestionując roszczenie powoda, wnosił o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 2 października 2018 r. Sąd Okręgowy w Łomży oddalił powództwo.

Orzeczenie to zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i ocenę prawną.

Strona powodowa działa pod różnymi firmami, a w szczególności pod (...) Bank (...) Spółka Akcyjna i pod (...) Bank Spółka Akcyjna.

W dniu 29 czerwca 2016 r. pozwany zawarł z powodem działającym pod (...) Bank (...) Spółka Akcyjna w W. umowę nr (...) o udzielenie s. kredytu gotówkowego w kwocie 142.139,74 zł na cele konsumpcyjne niezwiązane z działalnością gospodarczą.

Na kwotę kredytu składały się kwota 120.000 zł udostępniona pozwanemu na cele konsumpcyjne, kwota 11.939,74 zł przeznaczona na sfinansowanie prowizji oraz kwota 10.200 zł przeznaczona na sfinansowanie przez pozwanego opłaty na rzecz pośrednika kredytowego.

Całkowita kwota kredytu 120.000 zł miała być udostępniona w okresie kredytowania 120 miesięcy, a umowa kredytu miała wiązać strony od dnia jej zawarcia do dnia całkowitej spłaty zobowiązań przez pozwanego.

Kredyt oprocentowany został według zmiennej stopy procentowej 8,90 % w stosunku rocznym, a wysokość zmiennej stopy procentowej ustalana jest jako suma zmiennej stopy bazowej obowiązującej w banku (...) wynoszącej 1,68 % w stosunku rocznym oraz stałej marży Banku (...) wynoszącej 7,22 %.

W przypadku braku spłaty należności w terminie jej wymagalności, w szczególności w przypadku braku spłaty raty kredytu w wymaganym terminie określonym w harmonogramie spłaty kredytu, Bank miał pobierać od kwoty zaległej odsetki według zmiennej stopy procentowej dla zadłużenia przeterminowanego, która wynosi 14 % w stosunku rocznym.

Zgodnie z pkt 5.6 umowy w przypadku gdy pozwany opóźnia się ze spłatą zobowiązania, Bank przed skorzystaniem z uprawnienia do wypowiedzenia umowy kredytu wzywa pozwanego do uregulowania zaległej płatności wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych, informując pozwanego w wezwaniu o możliwości złożenia w terminie 14 dni roboczych wniosku o restrukturyzację zadłużenia.

Zgodnie z pkt 6.2 umowy stron Bank może wypowiedzieć umowę kredytu z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia w szczególności w przypadku braku spłat kwot kredytu w terminie ich wymagalności lub niedotrzymania przez kredytobiorcę innych warunków określonych w umowie kredytu, przy czym wypowiedzenie umowy dokonywane jest w formie pisemnej pod rygorem nieważności, a w następnym dniu po upływie terminu wypowiedzenia umowy, niespłacona część kredytu wraz z odsetkami staje się zadłużeniem wymagalnym i przeterminowanym, od której Bank nalicza i pobiera odsetki od zadłużenia przeterminowanego.

Powód pismem z 14 lipca 2017 r. wezwał pozwanego do zapłaty zaległości łącznie w kwocie 1.786,16 zł w terminie 14 dni, pismem z 3 sierpnia 2017 r. do zapłaty zaległości łącznie w kwocie 3.585,22 zł w terminie 14 dni i pismem z 16 sierpnia 2017 r. do zapłaty zaległości łącznie w kwocie 3.592,98 zł w terminie 14 dni, zastrzegając, że brak niezwłocznej spłaty powyższego zadłużenia spowoduje wypowiedzenie przez Bank umowy kredytu.

Pismem z 4 września 2017 roku powód wypowiedział pozwanemu umowę kredytu nr (...) z dnia 29 czerwca 2016 r. i wezwał pozwanego do spłaty w terminie 30 dni należności w kwocie 134.910,13 zł ustalonej na dzień wypowiedzenia umowy, w tym kapitał 131.743,08 zł, odsetki umowne 3.134,47 zł i odsetki karne 32,58 zł. Pismo to zostało odebrane przez żonę pozwanego E. K. w dniu 12 września 2017 r.

Z wyciągu z ksiąg powodowego Banku (...)/ (...) z 20 listopada 2017 roku wynika, że figuruje w nich wymagalne zadłużenie pozwanego jako dłużnika z tytułu umowy o kredyt gotówkowy numer (...) (nr referencyjny (...)) z dnia 29 czerwca 2016 r., a na płatne i wymagalne zadłużenie w kwocie 137.927,02 zł składają się: kwota 131.743,08 zł z tytułu niespłaconego kredytu, kwota 4.683,52 zł z tytułu niespłaconych odsetek umownych naliczonych od 30 czerwca 2016 r. do dnia 23 października 2017 r. i kwota 1.500,42 zł z tytułu niespłaconych odsetek za zwłokę naliczonych od dnia 30 lipca 2016 r. do dnia 20 listopada 2017 r. oraz dalsze maksymalne odsetki ustawowe za opóźnienie od należności głównej, tj. od kwoty 131.743,08 zł od dnia 21 listopada 2017 r. aż do dnia całkowitego zaspokojenia wierzytelności Banku; na dzień wystawienia niniejszego wyciągu wysokość odsetek wynosi 14%.

Sąd odwołał się do twierdzeń pozwanego, który podnosił, że powód nie dopełnił obowiązku wynikającego z pkt 5.6 umowy, zgodnie z którym w przypadku opóźnienia w płatności, kredytodawca przed wypowiedzeniem umowy winien wezwać klienta do uregulowania zaległości, co uniemożliwiło mu złożenie propozycji restrukturyzacji zadłużenia oraz zawarcie ugody z kredytodawcą. Wskazał ponadto, że pozwany twierdził także, iż nie doręczone mu zostało wypowiedzenie umowy .

Wobec zarzutów pozwanego Sąd zobowiązał powoda do złożenia w terminie 7 dni dowodu doręczenia pozwanemu wezwania do zapłaty zadłużenia, o którym mowa w pkt.5.6 umowy stron, Pomimo to, powód dowodu doręczenia nie przedstawił.

Sąd zaznaczył, że strona powodowa powinna była wykazać w pierwszej kolejności skuteczność wypowiedzenia umowy łączącej strony, a następnie wysokość spornej kwoty dochodzonego roszczenia, za pomocą dowodu z opinii biegłego z zakresu rachunkowości; o przeprowadzenie takiego dowodu powód zaś nie wnosił.

W ocenie Sądu powód nie wykazał, że spełnił wszystkie wymogi niezbędne do skutecznego wypowiedzenia łączącej strony umowy oraz nie udowodnił wysokości zadłużenia pozwanego.

W tym stanie rzeczy Sąd na podstawie art. 471 i nast. k.c. oddalił powództwo.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód. Zaskarżając wyrok w całości, zarzucił naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. oraz art. 328 § 1 k.p.c. poprzez uznanie, że nie udowodnił skuteczności wypowiedzenia umowy łączącej strony, a co za tym idzie wymagalności dochodzonego roszczenia z uwagi na nieprzedłożenie w wykonaniu zobowiązania Sądu dowodu doręczenia pozwanemu wezwania do zapłaty, poprzedzającego wypowiedzenie umowy, podczas gdy z ustaleń faktycznych Sądu wynika, że wezwał on pozwanego pismami z dnia 14 lipca 2017 r., z dnia 3 sierpnia 2017 r. oraz z dnia 16 sierpnia 2017 r. do zapłaty zaległości przed wypowiedzeniem umowy, a zatem spełnił w/w obowiązek.

Podnosząc te zarzuty powód wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości. Domagał się również zasądzenia od pozwanego na jego rzecz kosztów procesu za obie instancje według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd I instancji poczynił w niniejszej sprawie prawidłowe ustalenia faktyczne. Ustalenia te Sąd Apelacyjny w całości podzielił i przyjął za własne, aprobując wyprowadzoną na podstawie tych ustaleń ocenę prawną odnośnie skuteczności wypowiedzenia.

Niezasadnie skarżący zarzucił naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów przewidzianej w treści art. 233 § 1 k.p.c. Aby bowiem omawiany zarzut mógł okazać się skuteczny, skarżący wykazać musi, że sąd uchybił podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów, tj. regułom logicznego myślenia, zasadom doświadczenia życiowego, wskazaniom wiedzy i właściwego kojarzenia faktów. Przedmiotowy zarzut musi się opierać na podważeniu podstaw oceny dokonanej przez sąd z wykazaniem, że jest ona rażąco wadliwa lub oczywiście błędna. Powinnością strony jest więc wskazanie konkretnych dowodów, których zarzut dotyczy oraz wykazanie, że sąd naruszył granice swobodnej oceny dowodów, co miało wpływ na wynik sprawy.

Skarżący zresztą w istocie zarzuca nie tyle błędną ocenę przeprowadzonych dowodów, co wytyka Sądowi, że mimo ustalenia, iż powód przed wypowiedzeniem umowy kredytu wezwał pozwanego do zapłaty zaległości pismami z 14 lipca 2017 r., z dnia 3 sierpnia 2017 r. i 16 sierpnia 2017 r., uznał, że powód nie udowodnił skuteczności wypowiedzenia umowy.

Odnosząc się do tego zarzutu, stwierdzić trzeba, że odczytując uzasadnienie zaskarżonego wyroku rzeczywiście odnieść można wrażenie, że Sąd pierwszej instancji ustalił, że powód wezwał pozwanego wymienionymi pismami do spłaty należności, czyli że wezwania te zostały doręczone. Wydaje się jednak, że jest to jedynie niezręczne sformułowanie, gdyż w innej części uzasadnienia Sąd wyraźnie wskazał, że powód nie przedstawił dowodu doręczenia znajdujących się w aktach wezwań do zapłaty, w tym wezwania z dnia 14 lipca 2017 roku, w którym zawarta jest informacja o możliwości złożenia w terminie 14 dni wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Do takiego zaś wniosku upoważniał zebrany w sprawie materiał dowodowy.

Podsumowując, Sąd Apelacyjny uznał, że strona powodowa nie podważyła prawidłowości dokonanej przez Sąd Okręgowy oceny dowodów, oraz poczynionych przez ten Sąd ustaleń faktycznych i wywiedzionego z nich wniosku, że umowa kredytu nie została przez powoda skutecznie wypowiedziana.

Przypomnienia wymaga, że zgodnie z postanowieniami umowy, wypowiedzenie mogło być dokonywane w formie pisemnej pod rygorem nieważności, przy czym okres wypowiedzenia wynosił 30 dni (pkt 6.1 i 6.2 umowy). Wypowiedzenie umowy przez bank mogło nastąpić po uprzednim wezwaniu kredytobiorcy do uregulowania zaległej płatności w terminie nie krótszym niż 14 dni od otrzymania wezwania do zapłaty, przy jednoczesnym poinformowaniu kredytobiorcy o możliwości złożenia w terminie 14 dni roboczych od otrzymania wezwanie wniosku o restrukturyzację zadłużenia (pkt 5.6 umowy). Takie sformułowanie przytoczonych regulacji implikuje jednoznaczną konstatację, że wypowiedzenie umowy przez bank wymagało podjęcia dwóch odrębnych czynności, najpierw sporządzenia wezwania do zapłaty zaległej płatności pod rygorem wypowiedzenia umowy, a następnie, gdyby wezwanie to nie przyniosło skutku, sporządzenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy. Nie powinno budzić przy tym wątpliwości, że zarówno wezwanie do zapłaty, jak i oświadczenie o wypowiedzeniu umowy winny zostać skierowane do pozwanego w taki sposób, że po ich wystosowaniu mógł się on z nimi zapoznać. Wymóg ten wynika bowiem z treści art. 61 § 1 k.c., który to przepis określa chwilę skutecznego złożenia oświadczenia woli składanego innej osobie. Następuje to, jak tylko dotrze ono do tej osoby, w taki sposób, że mogła się z nim zapoznać. Zasadniczym celem tej regulacji jest więc to, aby odbiorca faktycznie pismo otrzymał i zapoznał się z jego treścią.

Dodać trzeba, że treść punktu 5.6 umowy odpowiada regulacji ustawowej - zgodnie z art. 75 c. ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r.- Prawo bankowe, jeżeli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych (ust. 1 ). W wezwaniu bank informuje kredytobiorcę o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia (ust.2).

Bank nie może zatem swobodnie wypowiedzieć umowy kredytowej, gdy kredytobiorca popadł w opóźnienie ze spłatą kredytu. Najpierw powinien doręczyć kredytobiorcy wezwanie określone w art. 75 c ust. 1-2 .prawa bankowego oraz odczekać do upływu dodatkowego terminu na spłatę zadłużenia wyznaczonego w wezwaniu (nie krótszego niż 14 dni roboczych). Dopiero po upływie tego terminu bank może złożyć wobec kredytobiorcy oświadczenie woli w sprawie wypowiedzenia umowy kredytowej. W przypadku gdy powyższe przesłanki nie zostały spełnione, czynność prawna banku polegająca na wypowiedzeniu umowy jest nieważna (art. 58 § 1 k.c.). W szczególności nie prowadzi ona do wymagalności wierzytelności banku o spłatę tej części kredytu, co do której kredytobiorca nie pozostawał w opóźnieniu. (zob. T. Czech. Obowiązki banku w razie opóżnienia kredytobiorcy ze spłatą kredytu, M.Pr.Bank., 2016/12/66-7).

Powód nie złożył dowodu wskazującego na otrzymanie przez pozwanego pisma zawierającego wezwanie do zapłaty zadłużenia. Nie wykazał tym samym, aby faktycznie warunki wypowiedzenia umowy zostały spełnione. W konsekwencji nie sposób uznać, aby jego oświadczenie o wypowiedzeniu z dnia 4 września 2017 r. było skuteczne i doprowadziło do definitywnego rozwiązania stosunku umownego zawartego w dniu 29 czerwca 2016 r.

Słusznie Sąd Okręgowy zwrócił uwagę na bierność procesową powoda, który nie przedstawił stosownych dowodów na poparcie swych twierdzeń (nie dołączył dowodu doręczenia pozwanemu wezwania do spłaty zadłużenia, pomimo udzielenia mu przez Sąd w tym celu terminu. Co więcej, nie wziął też udziału w żadnej rozprawie, ani nie przedłożył żądanego dowodu na dalszym etapie postępowania, w tym postępowania apelacyjnego. Postawa taka musiała się zatem spotkać z negatywną oceną odnośnie do wykazania doręczenia pozwanemu wezwania odpowiadającego wymogom umowy, a w konsekwencji także z podjęciem negatywnego dla niego rozstrzygnięcia. Powództwo jest bowiem co najmniej przedwczesne.

W tym stanie rzeczy na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.

(...)