Wyrok SA w Białymstoku z 10 lutego 2017 r. w sprawie o zapłatę.

Sygn. akt I ACa 769/16

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 lutego 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący

:

SSA Bogusław Dobrowolski

Sędziowie

:

SSA Dariusz Małkiński (spr.)

SSO del. Tomasz Deptuła

Protokolant

:

Urszula Westfal

po rozpoznaniu w dniu 10 lutego 2017 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) w G.

przeciwko S. K.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku zaocznego Sądu Okręgowego w Białymstoku

z dnia 2 czerwca 2016 r. sygn. akt I C 92/16

1.  zmienia zaskarżony wyrok zaoczny w ten sposób, że:

a)  w punkcie I zasądza od pozwanego S. K. na rzecz powoda (...) w G. kwotę 145.670,60 (sto czterdzieści pięć tysięcy sześćset siedemdziesiąt 60/100) wraz z odsetkami umownymi w wysokości dwukrotności sumy stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktów procentowych w skali roku od dnia 19 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty;

b)  w punkcie II zasądza od pozwanego S. K. na rzecz powoda (...) w G. kwotę 8.217 (osiem tysięcy dwieście siedemnaście) zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

2.  zasądza od pozwanego S. K. na rzecz powoda (...) w G. kwotę 6.400 (sześć tysięcy czterysta) zł tytułem zwrotu kosztów procesu w instancji odwoławczej.

(...)

UZASADNIENIE

Powód- (...)w G. wniósł o zasądzenie od pozwanego S. K. kwoty 145.670,60 zł wraz z odsetkami umownymi oraz kosztami procesu. W uzasadnieniu wskazał, iż pozwany zawarł z (...) Bank S.A. umowę kredytu gotówkowego, jednakże nie dokonał spłaty zadłużenia w wyznaczonym terminie. Powód nabył dochodzoną wierzytelność od Banku (...) S.A., który wcześniej połączył się z (...) Bank S.A.

Pozwany nie zajął stanowiska procesowego i nie stawił się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę.

Wyrokiem zaocznym z dnia 2 czerwca 2016 r. wydanym w sprawie o sygn. akt: I C 92/16 Sąd Okręgowy w Białymstoku oddalił powództwo i ustalił, że w dniu 25 maja 2009 r. S. K. zawarł umowę kredytu nr (...) z (...) Bank S.A. w G. na kwotę 84.986,20 zł, przy czym z dniem 31 grudnia 2009 r. nastąpiło połączenie (...) Bank S.A. z Bankiem (...) S.A. w G. poprzez przeniesienie całego majątku (...) Bank S.A. na rzecz Bank (...) S.A.

W § 9 ust. 1 ww. umowy postanowiono, że Bank może wypowiedzieć umowę kredytu jeżeli Kredytobiorca nie zapłaci w terminach określonych w umowie pełnych rat kredytu za co najmniej dwa okresy płatności po uprzednim pisemnym wezwaniu Kredytobiorcy do zapłaty zaległych rat lub ich części w terminie nie krótszym niż 7 dni od otrzymania wezwania. W myśl § 9 ust. 4 zdanie pierwsze umowy Bank zawiadomić miał Kredytobiorcę o wypowiedzeniu umowy kredytu w formie pisemnej, listem poleconym.

W dniu 19 grudnia 2014 r. Bank (...) S.A. zawarł z powodem umowę sprzedaży wierzytelności i zgodnie z jej § 1 ust. 5 przeniósł na powoda wierzytelności wymienione w załącznikach nr 1a i 1b do umowy. Pismami z dnia 28 stycznia 2015 r. powód zawiadomił pozwanego o przelewie wierzytelności, poinformował o przetwarzaniu jego danych osobowych i o wysokości zadłużenia. Według wyciągu z ksiąg rachunkowych powoda na dzień 14 stycznia 2016 r. kwota wymagalnej względem pozwanego wierzytelności wynosiła 145.670,60 zł.

W ocenie Sądu Okręgowego powód nie wykazał faktycznego przejścia uprawnień Banku (...) S.A. wynikających z umowy kredytowej nr (...) na jego rzecz, co oznacza, iż nie wykazał w niniejszym procesie swojej legitymacji procesowej czynnej. Z załączonej do pozwu umowy przelewu wierzytelności nie wynika, iż jej przedmiotem jest również wierzytelność przysługująca powodowi wobec pozwanego. Umowa nie określa szczegółowo, jakie wierzytelności obejmuje, odsyłając do załączników nr 1a i 1 b stanowiących integralną jej część. Powód nie przedłożył powyższych załączników, a jedynie wydruk w formie tabelki, określający numery umowy kredytu i klienta, kapitał, odsetki, koszty, inne opłaty oraz całkowite zadłużenie. Sąd uznał, że wydruk ten nie stanowi dokumentu w rozumieniu art. 245 k.p.c., albowiem jest niepodpisany, zaś złożone do akt informacje o wierzytelnościach będących przedmiotem umowy nie identyfikują i nie indywidualizują w sposób dostateczny przedmiotu przelewu. Zwrócił uwagę, że umowa została podpisana przez osoby, których pełnomocnictwa miały stanowić załączniki nr 6 i 7 do umowy, jednakże nie zostały one przez powoda przedłożone. W konsekwencji Sąd nie miał nawet możliwości ustalić, czy przedłożoną umowę ze strony Banku podpisała osoba, która miała umocowanie do zbycia przedmiotowej wierzytelności.

Ponadto zauważył, iż powód nie przedłożył także wypowiedzenia umowy kredytu wobec pozwanego, które warunkuje natychmiastową wymagalność całej kwoty kredytu.

Konkludując uznał, że brak jest dostatecznych podstaw do przyjęcia, iż powód nabył w drodze umowy cesji wierzytelność dochodzoną niniejszym pozwem, co uzasadniało oddalenie powództwa.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód. Zaskarżył wyrok w całości i zarzucił Sądowi Okręgowemu:

1. naruszenie art. 233 k.p.c. polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów, poprzez sprzeczne z zasadami logicznego wnioskowania i doświadczenia życiowego uznanie, że wyciąg z umowy cesji wierzytelności wraz z wyciągiem z załącznika do umowy sprzedaży wierzytelności nie stanowią dowodu na przejście przedmiotowej wierzytelności na rzecz powoda, m.in. ze względu na formę wyciągu z załącznika, podczas gdy wyciąg ten zawierał najważniejsze postanowienia i dane pozwalające ustalić fakt nabycia wierzytelności oraz, że wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu nie stanowi wiarygodnego dowodu na przejście wierzytelności, podczas gdy księgi rachunkowe funduszu podlegają kontroli Komisji Nadzoru Finansowego, a więc stanowią wiarygodny dowód na poprawność zawartych w nim danych;

2. naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak uzasadnienia podstawy faktycznej rozstrzygnięcia oraz przyczyn, dla których Sąd odmówił wiarygodności i mocy dowodowej wyciągowi z ksiąg rachunkowych powoda, poza ogólnikowym stwierdzeniem, że nie stanowi on dowodu wystarczającego do uwzględnienia powództwa oraz poprzez całkowite pominięcie dowodu z umowy kredytu gotówkowego numer (...) z dnia 27.05.2009 r., zawiadomienia o przelewie, informacji o przetwarzaniu danych osobowych, wezwania do zapłaty oraz ze wskazanych przez powoda dokumentów znajdujących się w aktach postępowania przed Sądem Rejonowym w Białymstoku Wydział I Cywilny o sygn. II Co 3705/11 a także postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez komornika sądowego przy SR w Białymstoku T. Ż. - sygn. akt: I KM 1095/11, co miało istotny wpływ na wynik procesu;

3. naruszenie art. 128 § 1 k.p.c. w zw. z art. 129 § 1 i 2 k.p.c. oraz w zw. z art. 308 k.p.c. i art. 309 k.p.c. poprzez pominięcie treści art. 128 k.p.c. oraz błędną wykładnię wskazanych przepisów, a w konsekwencji błędne zakwestionowanie mocy dowodowej załącznika od umowy cesji wierzytelności, jako niepodpisanej kopii dokumentu i niedokonanie ich oceny jako innych środków dowodowych;

4. naruszenie art. 230 k.p.c. w zw. z art. 233 k.p.c. polegające na jego niezastosowaniu i uznaniu okoliczności nabycia wierzytelności, istnienia oraz wysokości zadłużenia pozwanego za nieudowodnione, podczas gdy pozwany na żadnym etapie postępowania powyższego nie zakwestionował;

5. naruszenie art. 6 k.c. w zw. z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP poprzez jego niewłaściwe zastosowanie w sprawie, tj. nazbyt formalistyczne podejście przez Sąd I instancji do zasady szybkości postępowania i doprowadzenie tym samym do zakończenia procesu ze szkodą dla rzetelnego rozpoznania sprawy;

6. naruszenie art. 230 k.p.c. w zw. z art. 339 k.p.c. polegające na jego niezastosowaniu i uznaniu twierdzeń powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie za nieprawdziwe, w szczególności co do nabycia wierzytelności, istnienia oraz wysokości zadłużenia pozwanego, podczas gdy strona pozwana na żadnym etapie postępowania powyższego nie zakwestionowała, nie stawiła się na rozprawę oraz nie brała czynnego udziału w sprawie, co w świetle zgromadzonego w sprawie materiału procesowego kwalifikowało uznanie przez Sąd w/w faktów za prawdziwe;

7. naruszenie art. 231 k.p.c. w związku z art. 233 k.p.c., polegające na zaniechaniu ustalenia faktu cesji przedmiotowej wierzytelności na rzecz powoda z innych okoliczności udowodnionych w sprawie, tj.:

a) zaksięgowania danej wierzytelności w księgach rachunkowych powoda;

b) przekazania powodowi przez poprzedniego wierzyciela całości dokumentacji w formie papierowej jak i w postaci bazy elektronicznej a także informacji dotyczących danych osobowych pozwanego, danych dotyczących wierzytelności, wysokości zadłużenia i jego składowych, prowadzonych postępowań sądowych i egzekucyjnych, pomimo iż zgodnie z zasadami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego, powyższe okoliczności nie mogą mieć innego uzasadnienia, niż przelew przedmiotowej wierzytelności na rzecz powoda;

8. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 194 Ustawy z dnia 27 maja 2004 r. O funduszach inwestycyjnych poprzez jego niezastosowanie i uznanie, że prawidłowo wystawiony wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego (powoda) nie jest dowodem w sprawie (także) na okoliczność przejścia praw (na mocy umowy przelewu wierzytelności) na rzecz powoda;

9. nierozpoznanie istoty sprawy będące konsekwencją przyjęcia przez sąd pierwszej instancji przesłanki niweczącej roszczenie, tj. braku legitymacji czynnej po stronie powoda.

W konkluzji apelacji powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie zgodnie z żądaniem pozwu oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych za I i II instancję, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji z pozostawieniem temu Sądowi orzeczenia o kosztach postępowania za obie instancje.

Ponadto wniósł o dopuszczenie dowodów z:

1. poświadczonego za zgodność z oryginałem wyciągu z załącznika do umowy cesji wierzytelności z dnia 19.12.2014 r. - na okoliczność nabycia przez powoda wierzytelności wynikającej z umowy kredytu gotówkowego numer (...) z dnia 27.05.2009 r.;

2. pełnomocnictw osób podpisujących umowę cesji wierzytelności - na okoliczność wykazania umocowania osób podpisujących umowę cesji wierzytelności z dnia 19.12.2014 r.( zawartej pomiędzy (...) z siedzibą w G., a Bankiem (...) SA;

3. rozliczenia wierzytelności - na okoliczność wysokości dochodzonego pozwem roszczenia i wszystkich jego składowych oraz dokonanych przez pozwanego wpłat.

Z ostrożności procesowej, wniósł o przeprowadzenie dowodu z dokumentów znajdujących się w aktach postępowania klauzulowego przed Sądem Rejonowym w Białymstoku Wydziałem II Cywilnym o sygn. II Co 3705/11, w szczególności z: oryginału umowy kredytu, odpisu (...), oryginału wniosku o nadanie klauzuli wykonalności Bankowemu Tytułowi Egzekucyjnemu oraz postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności Bankowemu Tytułowi Egzekucyjnemu oraz z dokumentów znajdujących się w aktach postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego T. Ż. przy Sądzie Rejonowym w Białymstoku (sygn. akt: I KM 1095/11), szczegółowo opisanych w apelacji na k. 103-104.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda jest uzasadniona.

Sąd drugiej instancji to sąd merytoryczny, czego konsekwencją jest możliwość (konieczność) rozpoznania przezeń sprawy na nowo. Jedynym ograniczeniem jego kognicji jest wskazany w apelacji zakres zaskarżenia. Sąd drugiej instancji zatem nie tylko ma prawo, ale i obowiązek dokonania własnych ustaleń faktycznych i oceny prawnej zebranego w sprawie materiału dowodowego. Jedynie w sytuacji, gdy sąd ten podziela dokonane przez sąd pierwszej instancji ustalenia faktyczne, może ograniczyć się do ich zaaprobowania i przyjęcia za własne, co czyni zadość powyższemu obowiązkowi.

W przedmiotowej sprawie ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy są chybione i nie znajdują oparcia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Zgodzić się więc należało ze skarżącym, że czyniąc te ustalenia Sąd Okręgowy pominął szereg dowodów i okoliczności, które potwierdzały zgłoszone roszczenie.

W pierwszej kolejności odnieść się należy do kwestii legitymacji czynnej powoda, który upatruje jej w zawartej z pierwotnym wierzycielem umowie cesji wierzytelności. Sąd Okręgowy uznał, że dokumenty złożone przez powoda są na tyle nieczytelne, że nie mogą dowodzić przejścia praw przysługujących wierzycielowi na rzecz powoda.

Skarżący złożył do akt sprawy umowę sprzedaży wierzytelności z dnia 19 grudnia 2014 r. zawartą z Bankiem (...) S.A. w G. w postaci prawidłowo poświadczonej za zgodność kserokopii. Umowa ta jednoznacznie wskazywała strony umowy oraz jej przedmiot, którym był przelew wierzytelności oraz przeniesienie odnośnych zabezpieczeń przez Bank na rzecz powoda na warunkach określonych w umowie. Wskazano też w niej, że Bank przenosi na kupującego wierzytelności wymienione w załącznikach nr 1a i 1b, które zostały sporządzone zarówno w formie papierowej, jak też zapisu elektronicznego utrwalonego na płycie CD zabezpieczonej hasłem ( § 1 pkt 5 umowy). Nadto do umowy został załączony wyciąg z załącznika, w którym wskazano imię i nazwisko dłużnika oraz kwoty: kapitału, odsetek oraz kosztów naliczonych przez Bank, które to dane pozwalały w dostateczny sposób na ustalenie, czy cesja dotyczyła danej umowy, osoby oraz w jakiej kwocie wierzytelność została nabyta. W tej sytuacji nie mogło budzić wątpliwości, że umowa ta obejmowała również zobowiązanie pozwanego, albowiem wskazane zostały w niej jego dane, a więc: imię, nazwisko, adres, numer umowy kredytowej oraz kwota na jaką opiewał kredyt (k. 53). Dane te są tożsame ze wskazywanymi przez powoda, a ich prawdziwość nie została zakwestionowana przez pozwanego. Sąd Okręgowy nie dość wnikliwie odniósł się do tego dokumentu, ostatecznie odmawiając mu wiarygodności z uwagi na brak na nim wymaganego podpisu. W ocenie Sądu Apelacyjnego okoliczność ta nie oznaczała, że dokument ów pozbawiony był znaczenia procesowego. Niewątpliwie bowiem kopia wyciągu z załącznika do umowy cesji wierzytelności, poświadczona za zgodność z oryginałem przez pełnomocnika powoda, stanowiła środek uprawdopodobnienia twierdzeń zawartych w pozwie i nie mogła pozostawać bez znaczenia dla mocy i wiarygodności innych dowodów zgromadzonych w sprawie.

Potwierdzeniem powyższego jest przede wszystkim złożony do akt sprawy wyciąg z ksiąg funduszu sekurytyzacyjnego, który należy ocenić jako dowód potwierdzający przejście praw na mocy umowy przelewu wierzytelności na powoda. Sąd Okręgowy pominął ten dowód, naruszając tym samym m.in. art. 194 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. O funduszach inwestycyjnych. Oceniając moc dowodową wymienionego wyciągu należy odwołać się do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2009 r. (III CZP 65/09), z uzasadnienia której wynika, że wskazanym księgom, wyciągom oraz oświadczeniom art. 194 powyższej ustawy przyznaje moc prawną dokumentów urzędowych i postanawia, że mogą one stanowić podstawę wpisów w księgach wieczystych i rejestrach publicznych.

Brzmienie takiego wyciągu co do zasady powinno odzwierciedlać treść wpisów dokonywanych w księgach funduszu. Zasady prowadzenia rachunkowości przez fundusze inwestycyjne, w tym fundusze sekurytyzacyjne, regulowane są zaś przepisami ustawy z dnia 29 września 1994 r. O rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694) oraz rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 8 października 2004 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości funduszy inwestycyjnych (Dz.U. Nr 231, poz. 2318). Zgodnie z § 6 ust. 3 rozporządzenia w zw. z art. 13 ust. 1 ustawy O rachunkowości, księgi rachunkowe funduszu obejmują m. in. dziennik, księgę główną i księgi pomocnicze. Dziennik zawiera chronologiczne ujęcie zdarzeń, jakie nastąpiły w okresie sprawozdawczym, a jego treść, zgodnie z zasadą podwójnego zapisu, powinna odpowiadać treści księgi głównej (art. 14 ust. 1 w zw. z art. 15 ustawy o rachunkowości). Uszczegółowieniem księgi głównej są księgi pomocnicze, prowadzone m.in. dla operacji zakupu (art. 17 ust. 1 ustawy O rachunkowości). Zapisów w księgach dokonuje się na podstawie dowodów księgowych, które powinny zawierać m.in. określenie stron dokonujących operacji gospodarczej, opis operacji, jej wartość i datę dokonania (art. 21 ustawy O rachunkowości). Celem prowadzenia ksiąg rachunkowych funduszu jest jedynie wykazanie dokonywanych operacji zakupu, lub sprzedaży w celach finansowych. Oznacza to, że sam fakt dokonania zapisu w księgach funduszu o istnieniu wierzytelności nie wiąże się z domniemaniem prawnym, że wierzytelność ta istnieje. Brak bowiem jakiegokolwiek sposobu kontroli prawidłowości podstaw dokonywanych wpisów, poza ich prawidłowością formalną. O ile należy przyjąć, że wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu potwierdza fakt dokonania cesji (nabycia wierzytelności), o tyle do wykazania istnienia wierzytelności, w razie zaprzeczenia przez pozwanego jej istnieniu, konieczne jest przedstawienie przez fundusz odpowiednich dowodów.

W ocenie Sądu Apelacyjnego powód takowe dokumenty przedłożył i wynika z nich, że pozwany zawarł umowę o kredyt z (...) Bank S.A. w G. na kwotę 84.986,20 zł, która to umowa została dołączona do pozwu. Powód przedstawił także wyciąg z K.R.S. potwierdzający, że (...) Bank S.A. został przejęty przez Bank (...) S.A. oraz umowę sprzedaży wierzytelności. Skarżący wykazał ponadto przejście uprawnienia kredytobiorcy na jego rzecz. W aktach znajduje się bowiem umowa sprzedaży wierzytelności zawarta przez powoda i wyciąg z jego ksiąg rachunkowych, który w dostateczny sposób potwierdził, że sprzedaż wierzytelności obejmowała również wierzytelność wynikającą z umowy kredytu zawartej przez pozwanego z (...) Bank S.A. W aktach sprawy klauzulowej o sygn. I Co 3705/11, pozyskanych na etapie postępowania apelacyjnego, zalega ponadto dokument wypowiedzenia pozwanemu przedmiotowych zadłużeń kredytowych przez Bank (...), którego istnienie kwestionowało skarżone rozstrzygnięcie.

Podkreślić przy tym należy, że pozwany nie zaprzeczył zawarciu umowy kredytu z Bankiem (...) S.A. w G. oraz temu, że nie dokonał spłaty zadłużenia, nie polemizował również z tym, że Bank, zgodnie z umową, miał prawo dokonania cesji przysługującej mu od niego wierzytelności.

W związku z powyższym, należało uznać, że powód wykazał wszystkie niezbędne przesłanki, w tym skuteczną i ważną cesję wierzytelności w rozumieniu art. 509 k.c. , a zatem jego roszczenie zasługiwało na uwzględnienie.

Z przytoczonych wyżej względów nie zachodzi potrzeba analizy pozostałych zarzutów obszernie eksponowanych w apelacji powoda.

W tych warunkach Sąd Apelacyjny na mocy art. 386 § 1 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1 sentencji.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania w obu instancjach zapadło na gruncie art. 98 i 99 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. oraz § 2 pkt. 6 ( i §10 ust.1 pkt 2 w instancji odwoławczej ) Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz.U. z 2015 roku poz. 1804).

(...)