Wyrok SA w Białymstoku z 26 listopada 2019 r. w sprawie o zapłatę.

Sygn. akt I ACa 65/18

WYROK

Dnia 26 listopada 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący

:

SSA Jarosław Marek Kamiński

Sędziowie

:

SSA Bogusław Dobrowolski

SSA Elżbieta Bieńkowska (spr.)

Protokolant

:

Łukasz Patejuk

po rozpoznaniu w dniu 15 listopada 2019 r. w Białymstoku na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Banku S.A. w W.

przeciwko W. G., J. G. przy udziale (...) (...) w Z.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych i organizacji pozarządowej(...) (...) w Z.

od wyroku Sądu Okręgowego w Ostrołęce

z dnia 30 października 2017 r. sygn. akt I C 417/17

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że powództwo oddala i zasądza od powoda na rzecz pozwanych solidarnie kwotę 5.417 (pięć tysięcy czterysta siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania;

II.  zasądza od powoda na rzecz pozwanych solidarnie kwotę 5.050 (pięć tysięcy pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów instancji odwoławczej;

III.  nakazuje ściągnąć od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Ostrołęce 5.358,22 (pięć tysięcy trzysta pięćdziesiąt osiem 22/100) złotych tytułem nieuiszczonych kosztów w instancji odwoławczej.

(...)

UZASADNIENIE

(...) Bank S.A z siedzibą w W. w pozwie złożonym w elektronicznym postępowaniu upominawczym wniósł o solidarne zasądzenie od W. G. i J. G. na jego rzecz kwoty 93.784,60 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztami procesu.

Postanowieniem z dnia 27 stycznia 2017r. Sąd Rejonowy Lublin - Zachód w Lublinie przekazał sprawę do Sądu Okręgowego w Ostrołęce wobec braku podstawy do wydania nakazu zapłaty.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym z dnia 31 marca 2017 r. Sąd Okręgowy w Ostrołęce zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę: kwotę 93.784,60 zł, na którą składały się: kwota 87.771,25 zł tytułem należności głównej; kwota 4.511,89 zł tytułem odsetek umownych za okres korzystania z kapitału w wysokości 10 % od dnia 11 kwietnia 2016 r. do 4 października 2016 r.; kwota 1.484,83 zł tytułem odsetek za opóźnienie naliczone od kwoty niespłaconego kapitału w wysokości 10 % od dnia 11 kwietnia 2016 r. do dnia 16 listopada 2016 r.;-kwota 16,63 zł tytułem opłat i prowizji oraz zasądził od pozwanych na rzecz powoda kwotę 1.172,50 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, obejmującą zwrot % opłaty sądowej od pozwu w kwocie 1.1725 zł

Od powyższego nakazu sprzeciw złożyli pozwani, zaskarżając nakaz w całości, wnieśli o oddalenie powództwa, przeprowadzenie rozprawy pod nieobecność pozwanych oraz zasądzenie na ich rzecz kosztów postępowania. Nadto wnieśli o zobowiązanie powoda do przedstawienia oryginału dokumentu określającego w jakiej wysokości i na co zostały zaliczone składki uiszczone przez stronę pozwaną na podstawie umowy kredytu, a także jaka część składek faktycznie została odprowadzona do ubezpieczyciela.

W postępowaniu przed Sądem Okręgowym pozwani nie stawili się, pomimo wezwania do osobistego stawiennictwa celem przesłuchania w charakterze strony pod rygorem pominięcia tego dowodu.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy uwzględnił powództwo w całości i orzekł o kosztach procesu i kosztach sądowych, obciążając nimi w całości pozwanych.

Rozstrzygnięcie Sąd oparł na następujących ustaleniach faktycznych i ocenie prawnej.

W dniu 7 sierpnia 2013 r. między (...) Bank S.A. z siedzibą w W., jako kredytodawcą, a J. G. i W. G. jako kredytobiorcami, doszło do zawarcia umowy kredytu konsumpcyjnego gotówkowego o nr (...). W oparciu o § 1 i 17 umowy został pozwanym udzielony kredyt w wysokości 95.724,22 zł, z czego na koszt ubezpieczenia przeznaczono kwotę -14.358.63 zł, na koszty korzystania z usług dodatkowych świadczonych przez pośrednika kredytowego - 14.358,63 zł, zaś kwotę 64.700 zł przekazano na rachunek bankowy kredytobiorców. J. G. i W. G. spłacali kredyt nieregularnie. W związku z zaległościami w spłacie rat kredytu strony podpisały w dniu 9 czerwca 2014r aneks do umowy, którego przedmiotem była zgoda powoda na karencję w spłacie rat oraz kapitalizacja rat zaległych. Pomimo zawarcia aneksu w dalszym ciągu zalegali w spłacie rat, wobec czego w dniu 24 lutego 2015.r strony zawarły drugi aneks, na mocy którego udzielono pozwanym dalszej karencji w spłacie rat i kapitalizacji zaległości. Z uwagi na zaległości w spłacie wymagalnych rat kredytu powód w dniu 23 czerwca 2016 r. skierował wezwanie do zapłaty, jednakże okazało się ono bezskuteczne. Dnia 25 lipca 2016 r. Bank wypowiedział umowę kredytu, składając stosowne oświadczenie. W dniu 16 listopada 2016 r. powód wystawił wyciąg z ksiąg bankowych, zgodnie z którym zadłużenie pozwanych wyniosło 93.784.60 zł.

Mając na uwadze powyższe Sąd uznał, że powództwo zasługuje na uwzględnienie w całości. Na wstępie podkreślił, że wprawdzie w sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwani podnieśli szereg zarzutów, niemniej jednak mimo dwukrotnego wezwania ich do osobistego stawiennictwa nie stawili się. Nie stawił się także ich profesjonalny pełnomocnik, co skutkowało niewykazaniem przez stronę prawdziwości twierdzeń o faktach istotnych dla sprawy.

W ocenie Sądu Okręgowego powód należycie wywiązał się ze swoich obowiązków i zgodnie z ogólną regułą wynikającą z treści art.6 k.c. wykazał zasadność swoich twierdzeń. Wskazał bowiem na umowę, na podstawie której udzielił pozwanym kredytu, zaś kredytobiorcy zobowiązali się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Dodatkowo umowa ta podlegała dwukrotnemu aneksowaniu ze względu na trudności w spłacie zadłużenia małżonków G.. Ponadto powód do pozwu załączył wyciąg z ksiąg rachunkowych banku, z którego wynika wysokość zadłużenia kredytobiorców. Wprawdzie pozwani powołując się na zarzut nieudowodnienia wysokości dochodzonego roszczenia zakwestionowali złożony do akt sprawy wyciąg, podnosząc, że jest to jedynie dokument prywatny, niemniej jednak nie zaprzeczyli jego prawdziwości stosownie do treści art. 253 k.p.c.

Sąd nie podzielił również argumentacji pozwanych w zakresie nieważności umowy kredytu. Wskazał, że przedmiotowa umowa jest standardową, typową umową jakie są zawierane przez różne banki i kredytobiorców będących osobami fizycznymi lub prawnymi. Wprawdzie wysoka była kwota prowizji, która wynosiła - 14.358,63 zł, jednakże była ona znana stronom po początku, zarówno co do wysokości jak i terminu zapłaty. Ponadto przedmiotowa umowa zawierała informację o łącznej kwocie wszystkich kosztów, opłat i prowizji, do których byli zobowiązani. Informacja ta została wskazana w § 1 i 2, zgodnie z którym szacunkowy całkowity koszt pożyczki wyniósł :z tytułu prowizji bankowej 2.383,53 zł, opłaty ubezpieczeniowej 14.282,06 zł, korzystania z usług (...) 14.358,63 zł, odsetek od kapitału kredytu 43.361.29 zł, a w przypadku udzielenia kredytu dodatkowego odsetek od kapitału w kwocie 20.792,19 zł. Nadto zamknięty katalog opłat i prowizji, obowiązujących w dniu zawarcia umowy, zawiera § 7 umowy stanowiący jej integralną część. Jeśli chodzi o oprocentowanie to kredyt oprocentowany jest według zmiennej stopy % i wynosi 16% w stosunku rocznym w dniu zawarcia umowy. Całkowita kwota do zapłaty kredytu wynosi 139.085,51 a kredytu dodatkowego 51.816,41 zł. Informacje te zawarte są w § 3. Natomiast informacje odnośnie zmiany oprocentowania i warunków tej zmiany określa § 6 umowy.

Sąd zwrócił również uwagę, że przed zawarciem umowy kredytowej kredytobiorca ma prawo do kompletnej i jednoznacznej informacji w sprawach mających istotne znaczenie dla zabezpieczenia jego interesu prawnego, aby móc w pełni świadomie podjąć decyzję na najbliższe lata. Skoro zaś pozwani otrzymali sumę kredytu, skorzystali z niej, to zgodnie z umową obowiązani są do jej spłaty, do czego zobowiązali się podpisując niniejszą umowę.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd uwzględnił w całości roszczenie powoda oraz obciążył pozwanych kosztami procesu i brakującą częścią opłaty od pozwu.

Wyrok ten apelacją zaskarżyli pozwani, zarzucając:

1.nieważność postępowania w świetle przepisu art. 379 pkt 5 k.p.c., polegającą na pozbawieniu(...) (...) możliwości obrony swych praw poprzez zaniechanie zawiadomień Fundacji o terminie wyznaczonej rozprawy w dniu 30 października 2017 r., na której Sąd I instancji zamknął rozprawę i wydał zaskarżony wyrok;

2.naruszenie prawa materialnego, tj. art. 6 k.c. i art. 385 1 § 1 k.c. oraz przepisów postępowania, tj. art. 232 k.p.c., art. 245 k.p.c. i art. 253 k.p.c., polegające na uznaniu, iż powód udowodnił wysokość: swojego roszczenia, podczas gdy wbrew swoim obowiązkom procesowym i zasadzie ciężaru dowodu powód nie wykazał w sposób wyczerpujący, w jakiej konkretnie kwocie przysługuje mu roszczenie wobec strony pozwanej, co czyni całe to roszczenie niemożliwym do uwzględnienia;

3.naruszenie prawa materialnego, tj. art. 6 k.c., art. 61 § 1 k.c., art. 77 k.c., art. 78 k.c. i art. 104 k.c. oraz przepisów postępowania, tj. art. 232 k.p.c., art. 245 k.p.c. i art. 253 k.p.c., polegające na uznaniu, powód udowodnił wymagalność swojego roszczenia na dzień wniesienia pozwu, podczas gdy wbrew swoim obowiązkom procesowym i zasadzie ciężaru dowodu powód nie wykazał w sposób wyczerpujący, aby bank wypełnił wszelkie wymagane umową oraz obowiązującymi przepisami prawa przesłanki do wypowiedzenia stronie pozwanej umowy kredytu.

Mając powyższe na uwadze wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od powoda na rzecz każdego z pozwanych zwrotu kosztów postępowania za obie instancje wraz z kosztami zastępstwa procesowego w wysokości czterokrotności stawki minimalnej wynikające norm przepisanych.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła również (...) (...), która zaskarżając wyrok w całości zarzuciła nieważność postępowania w świetle przepisu art. 379 pkt 5 k.p.c., polegającą na pozbawieniu Fundacji możliwości obrony swych praw, poprzez zaniechanie zawiadomienia jej o terminie wyznaczonej rozprawy w dniu 30 października 2017 r., na której Sąd I instancji zamknął rozprawę i wydał zaskarżony wyrok.

Wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od powoda na rzecz (...) (...) zwrotu kosztów postępowania w obu instancjach wraz z kosztami zastępstwa procesowego w wysokości czterokrotności stawki minimalnej wynikającej z norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

W obu apelacjach podniesiony został zarzut nieważności postepowania wymagający oceny w pierwszej kolejności, jako najdalej idący.

Nieważności postepowania obaj skarżący upatrują w zaniechaniu zawiadomienia o terminie rozprawy bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku (...) (...), pomimo wstąpienia do sprawy po stronie dłużników.

(...) (...) pismem z dnia 17 maja 2017 roku, za zgodą pozwanych ( do pisma dołączone zostały pisemne oświadczenia pozwanych) przystąpiła po ich stronie do sprawy. Pismo to wpłynęło po wniesieniu sprzeciwu pozwanych od nakazu zapłaty w postepowaniu upominawczym, przed terminem rozprawy wyznaczonej na 17 sierpnia 2017. Ani o terminie tej rozprawy, ani następnej w dniu 30 października 2017 roku, poprzedzającej bezpośrednio wydanie wyroku, Fundacja nie została zawiadomiona. Jak wynika z zarządzenia przewodniczącego z dnia 2 maja 2017 roku, przyczyną decyzji o zaniechaniu zawiadomienia o terminie rozprawy było „ograniczenie” pełnomocnictwa do etapu postepowania upominawczego, na co wskazywać miała treść pełnomocnictwa.

Decyzja ta – zdaniem Sądu Apelacyjnego – była błędna. Z treści pełnomocnictw udzielonych adwokatowi K. B. przez prezesa zarządu (...) wynika w sposób niewątpliwy, że adwokat K. B. został umocowany do przystąpienia do postępowania o zapłatę przeciwko J. G. i W. G. z powództwa (...) Bank S.A. w W., toczącego się przed Sądem Okręgowym w Ostrołęce. Wskazanie sygn.. akt nadanej w postępowaniu upominawczym nie przesądza o tym, że pełnomocnictwo udzielone zostało tylko do tego etapu postępowania, zwłaszcza że ten etap postępowania w chwili przystąpienia do sprawy przez Fundację już się zakończył.

Powyższe uchybienie nie wywołało jednak – wbrew stanowisku skarżących – nieważności postępowania.

Zgodnie z art. 62 § 2 k.p.c. do przystąpienia organizacji pozarządowych do strony w toczącym się postępowaniu stosuje się odpowiednio przepisy o interwencji ubocznej, do której nie mają odpowiedniego zastosowania przepisy o współuczestnictwie jednolitym.

Nieważność postępowania określona w art. 379 pkt 5 k.p.c. ma miejsce wtedy, gdy strona postępowania, z powodu wadliwości procesowych sądu lub strony przeciwnej, będących skutkiem naruszenia konkretnych przepisów kodeksu postępowania cywilnego, strona nie mogła brać i nie brała udziału w postępowaniu lub jego istotnej części, jeśli skutków tego uchybienia nie można było usunąć przed wydaniem orzeczenia w danej instancji, (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 15 lipca 2010 r., IV CSK 84/10, z dnia 1 kwietnia 2011 r., II PK 248/10, z dnia 27 marca 2012 r., III UK 75/11, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 2014 r., I PK 291/13)

W art. 379 pkt 5 k.p.c. chodzi o osobę, która stała się stroną procesu wskutek wytoczenia powództwa, pozwania lub wstąpienia do sprawy w charakterze strony, a więc o podmiot, który brał udział w postępowaniu jako strona i został wymieniony w wyroku. Omawiany przepis nie dotyczy natomiast podmiotu, który bądź nie uzyskał statusu strony, choćby postępowanie bezpośrednio go dotyczyło, bądź podmiotu, który - nawet w przypadku przystąpienia do sprawy - statusu strony nie ma z zasady. Innymi słowy nie zachodzi nieważność postepowania – wbrew stanowisku skarżących – polegające na pozbawieniu Fundacji obrony swych praw.

Dodać trzeba, że zaniechanie zawiadomienia o terminie rozprawy organizacji pozarządowej – w ocenie Sądu Apelacyjnego – nie pozbawiło też pozwanych możliwości obrony w rozpoznawanej sprawie, w sytuacji gdy pozwani byli reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika, który o terminach rozprawy był zawiadomiony prawidłowo, a ponadto, gdy na rozprawę bezpośrednio poprzedzającą wydanie wyroku wezwani zostali pozwani do osobistego stawiennictwa.

Bierność pozwanych nie zwalniała jednak Sądu z obowiązku poczynienia właściwych ustaleń faktycznych na podstawie zaoferowanych przez powoda dowodów, z uwzględnieniem reguły z art. 6 k.c., określającej ciężar dowodu istotnych dla rozstrzygnięcia okoliczności oraz prawa procesowego normującego zasady postępowania dowodowego.

Powód dochodzone roszczenie wywodził z zawartej z pozwanymi umowy kredytu, którą - jak twierdził –wobec zalegania powodów z zapłatą wymagalnych rat, stawiając całą należność w stan wymagalności. Nie ulega zatem wątpliwości, że na powodzie – stosownie do reguły wynikającej z art. 6 k.c. - spoczywał ciężar wykazania nie tylko zawarcia umowy kredytowej i jej treści , ale też istnienia przesłanek do wypowiedzenia umowy oraz wysokości długu.

W ocenie Sądu pierwszej instancji powód sprostał temu obowiązkowi. Sad stwierdził, że wszystkie okoliczności faktyczne doniosłe dla rozstrzygnięcia sprawy mają oparcie w dowodach znajdujących się w aktach . Gdy chodzi o wysokość długu, Sąd wskazał, ze dołączony do akt wyciąg z ksiąg bankowych stanowi dokument prywatny, którego prawdziwości, ani tego, że nie pochodzi on od osoby, która go podpisała , pozwani nie udowodnili, do czego obligował ich art. 253 k.p.c.

Wskazać w tym miejscu należy, że ostatecznie fakt zawarcia umowy, jej treść, a także i fakt zaprzestania spłaty rat były bezsporne. Pozwani nie kwestionowali ustaleń Sądu pierwszej instancji w tym zakresie w apelacji, przyznali ponadto te okoliczności słuchani w trybie art. 299 k.p.c. w toku postepowania apelacyjnego ( k. 416).

Zakwestionowali natomiast skarżący stanowisko Sądu odnośnie udowodnienia przez powoda wysokości długu, zarzucając naruszenie art. 245 k.p.c. i art. 253 k.p.c. I nie można odmówić im w tej kwestii racji .

Zgodnie z art. 245 k.p.c. dokument prywatny sporządzony w formie pisemnej albo elektronicznej stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Innymi słowy – dokument prywatny jest dowodem tego, że osoba podpisująca go złożyła oświadczenie w nim zawarte, a nie tego, że miały miejsce podane w nim fakty. Art.253 k.p.c. należy zaś interpretować w związku z art. 245 k.p.c. co oznacza , że dotyczy on obalenia domniemań związanych z dokumentem prywatnym czyli obalenia domniemania autentyczności ( prawdziwości ) dokumentu oraz tego, że zawarte w nim oświadczenie złożyła osoba, która go podpisała. Brak inicjatywy dowodowej pozwanych w tym zakresie - przy jednoczesnym zaprzeczeniu twierdzeniom powoda, że wskazane w tym dokumencie zadłużenie istnieje tak co do zasady, jak i wysokości – nie mogło więc prowadzić do wniosku, że powód udowodnił te okoliczności..

Znaczenie dowodu z wyciągu z ksiąg bankowych , jako dokumentu prywatnego ( jak słusznie zakwalifikował go Sąd pierwszej instancji), w procesie dowodzenia nie jest uprzywilejowane i podobnie jak w przypadku innych dowodów sąd ocenia, czy dowód ten ze względu na jego indywidualne cechy i okoliczności obiektywne zasługuje na wiarę, czy nie. Wynikiem tej oceny jest przyznanie lub odmówienie dowodowi z dokumentu waloru wiarygodności ze stosownymi konsekwencjami w zakresie jego znaczenia dla ustalenia podstawy faktycznej orzeczenia.

Słusznie podnoszą skarżący, że w toku postepowania przed Sądem pierwszej instancji powód nie dostarczył materiału niezbędnego do zweryfikowania wskazanego w wyciągu z ksiąg bankowych zadłużenia. Wprawdzie do odpowiedzi na sprzeciw dołączony został dokument obrazujący rozliczenie kredytu, lecz – w ocenie Sądu Apelacyjnego – ocena prawidłowości tego rozliczenia wymagała wiadomości specjalnych, przeprowadzenia zaś dowodu z opinii biegłego powód nie wnioskował.

Potrzebę przeprowadzenia takiego dowodu dostrzegł Sąd Apelacyjny, mając na uwadze stanowisko pozwanych, którzy podnosząc w sprzeciwie od nakazu zapłaty, ze roszczenie nie zostało udowodnione, nie zaprzeczyli w istocie temu, ze zawarli umowę kredytową oraz że zaprzestali spłacania rat, ( co w toku postepowania apelacyjnego potwierdzili zeznając w charakterze strony).

Dowód z opinii biegłego był zdaniem Sądu Apelacyjnego niezbędny także i z tego względu, że zasadnie skarżący zarzucili naruszenie art. 385 1§ 1 k.c.

Pozwani już w sprzeciwie podnieśli zarzut, że w umowie zamieszczone są postanowienia, które stanowią klauzule abuzywne. Sąd do tego zarzutu nie odniósł się. ( odniósł się jedynie do zarzutu nieważności umowy, zgłoszonego z ostrożności procesowej ). Tymczasem badanie postanowień umowy pod katem ich abuzywności następuje z urzędu. Prawo materialne sąd bowiem stosuje z urzędu – tak sąd pierwszej instancji dokonując subsumcji stanu faktycznego sprawy ustalonego w granicach żądania pozwu, jak i sąd drugiej instancji w toku postępowania apelacyjnego, będącego kontynuacją merytorycznego rozpoznania sprawy ( por. wyrok SN z dnia 19 kwietnia 2007 roku , sygn.. I CSK 27/07; wyrok TS z dnia 4 czerwca 2009 roku, C-243/08).

Jako niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu art. 385 1 k.c. pozwani wskazywali przede wszystkim postanowienia zawarte w § 1ust.2 pkt b i c., a dotyczące obciążenia pozwanych - jako kredytobiorców - kosztami ubezpieczenia na wypadek śmierci, całkowitej niezdolności do pracy lub hospitalizacji w wyniku nieszczęśliwego wypadku oraz korzystania z usług dodatkowych pośrednika kredytowego przy zawarciu umowy .

Przypomnieć wypada, że zgodnie z art.385 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny (§ 1). Nieuzgodnione indywidualnie są zaś te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3).

Po pierwsze wskazać więc trzeba, że niewątpliwe pozwani są konsumentami w rozumieniu art. 22 1 k.c. – są osobami fizycznymi , które dokonały czynności prawnej, która nie pozostawała w bezpośrednim związku z ich dzielnością gospodarczą, a adresatem oświadczenia woli był przedsiębiorca. Z treści umowy wynika, ze jest to umowa kredytu konsumpcyjnego gotówkowego, nie wskazano też w niej przeznaczenia kredytu.

Zakwestionowane przez skarżących postanowienia umowy są częścią umowy kredytowej i kształtują treść stosunku prawnego łączącego strony tej umowy. Podlegają zatem ocenie na podstawie art. 385 1 k.c.

Przechodząc do pierwszej z przesłanek uznania postanowienia umowy za abuzywne, tj. nieuzgodnienia indywidualnie postanowienia, wskazać na wstępie trzeba na przepis art. 385 1 § 4 k.c. , nakładający ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie na tego , kto się na to powołuje. W rozpoznawanej sprawie ciężar ten spoczywał na powodowym Banku, kwestionującym abuzywność zakwestionowanych przez pozwanych postanowień umowy.

Powód nie podjął jednak żadnej inicjatywy dowodowej w celu wykazania, że wymienione postanowienia umowy były uzgodnione indywidualnie. Podkreślenia zaś wymaga, że postanowieniem indywidualnie uzgodnionym nie jest postanowienie, którego treść konsumentowi była znana, lecz takie postanowienie, które rzeczywiście powstało wskutek indywidualnych uzgodnień. W świetle twierdzeń pozwanych, którzy przesłuchani w trybie art. 299 k.p.c. zeznali, że podpisali przedstawione im dokumenty oraz że nie rozmawiano z nimi o warunkach ubezpieczenia oraz o kosztach pośrednictwa, trudno zaś uznać, że mieli oni jakikolwiek wpływ na treść tych postanowień.

Zakwestionowane przez pozwanych postanowienia umowy nie dotyczą głównych świadczeń stron. .Jeżeli chodzi o to pojęcie , to należy uważać za nie te postanowienia, które określają podstawowe świadczenia w ramach danej umowy i które z tego względu charakteryzują tę umowę, warunki, które wykazują charakter posiłkowy względem warunków definiujących samą istotę stosunku umownego , nie są objęte pojęciem głównego świadczenia umownego stron W umowie kredytu – stosownie do art. 69 ust. 1 prawa bankowego – świadczeniem głównym banku jest udostepnienie kredytobiorcy oznaczonej kwoty pieniężnej zaś świadczeniem głównym kredytobiorcy jest zwrot otrzymanych środków pieniężnych, uiszczenie opłaty z tytułu oprocentowania i z tytułu prowizji.

Kolejnymi przesłankami uznania postanowień umowy za niedozwolone w myśl art. 385 1§ 1 k.c. jest stwierdzenie, że zakwestionowane postanowienia kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami , rażąco naruszając jego interesy.

Odwołując się do poglądów judykatury, wskazać należy, że za rażącym naruszeniem interesów konsumenta jest nieusprawiedliwiona dysproporcja praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym; z kolei klauzula dobrych obyczajów (podobnie jak zasad współżycia społecznego) nakazuje dokonać oceny postępowania kontrahenta w kontekście norm moralnych i obyczajowych, powszechnie akceptowanych albo znajdujących uznanie w określonej sferze działań, np. w stosunkach z konsumentem; za sprzeczne z dobrymi obyczajami będą kwalifikowane wszelkie postanowienia, które zmierzają do naruszenia równorzędności stron stosunku, nierównomiernie rozkładając uprawnienia i obowiązki między partnerami umowy. ( por wyrok SN z dnia 27 listopada 2015 roku, sygn.. I CSK 945/14 i przytoczone w jego uzasadnieniu orzeczenia)

Zdaniem Sądu Apelacyjnego zakwestionowane postanowienia przedmiotowej umowy przewidujące dodatkowe świadczenia pozwanego z tytułu ubezpieczenia kredytu przez okres tylko jednego roku oraz kosztów pośrednika kredytowego przekraczające łącznie 40% wartości sumy kredytu uzasadniają stanowisko o ich abuzywności.

Wprowadzenie analizowanych postanowień do umowy kredytowej naruszyło interes ekonomiczny kredytobiorców, nakładając na nich dodatkowe obciążenie w nieproporcjonalnej do uzyskanego świadczenia wysokości. Tym samym została naruszona równowaga między stronami ponieważ pozwany został zobowiązany do spełnienia dalszych jeszcze świadczeń, bezpośrednio nie związanych z umową kredytową, których zakres godził w jej sens, racjonalne uzasadnienie.

Sad Apelacyjny oczywiście miał na uwadze fakt , że jedynym zabezpieczeniem kredytu była cesja praw z ubezpieczenia, o którym mowa w § 1 ust. 2 umowy , tym niemniej o włączeniu tej klauzuli do umowy nie decydowali kredytobiorcy. Z zeznań pozwanych wynika, że nie proponowano im innej formy zabezpieczenia, Przystąpienie zatem do grupowego ubezpieczenia i poniesienie jego kosztów było warunkiem zawarcia umowy kredytowej. Nie wykazał przy tym Bank by pozwani poinformowani zostali w o sposobie skalkulowania kosztów tego ubezpieczenia. Także w toku postepowania przed Sądem powód nie przedstawił mechanizmu kalkulacji składki ubezpieczeniowej oraz rzeczywistych kosztów, jakie w związku z tym poniósł, będąc do tego zobowiązany jako ubezpieczyciel w myśl warunków grupowego ubezpieczenia ( k. 329 – 334).

Podobnie nietransparentną jest klauzula dotycząca kosztów pośrednika. Wprawdzie umowa został zawarta przez pośrednika. W umowie jednak nie wskazano w sposób przejrzysty o jakie dodatkowe - poza samym zawarciem umowy - usługi pośrednika chodzi.. Wskazane w odpowiedzi na apelacje usługi, które rzekomo mieszczą się w pojęciu kosztów korzystania z usług pośrednika , tj. kontakt z klientem , monitorowanie spłaty kredytu , gotowość udzielania informacji związanych produktem . czynny kontakt z kredytobiorcami, przedstawianie ofert związanych z głównym produktem , wyszukiwanie możliwości spłaty w związku z trudnościami kredytobiorcy, wykonywana jest przez bank w ramach jego działalności , trudne jest zatem do zaakceptowania by za te czynności bank pobierał opłatę i to relatywnie bardzo wysoką., bo stanowiącej ok 20% sumy kredyty. Taka klauzula , narzucona kredytobiorcom niewątpliwie więc godzi w równowagę kontraktową stron i i rażąco narusza interes ekonomiczny kredytobiorców.

Zgodnie z art. 385 1 § 2 k.c. jeżeli postanowienia umowy zgodnie z § 1 nie wiążą konsumenta strony są związane umowa w pozostałym zakresie. Wyeliminowanie z umowy niedozwolonych postanowień stwarzało zatem potrzebę zweryfikowania skuteczności wypowiedzenia umowy kredytu.

Nadmienić tu trzeba, że pozwani wprawdzie podnosili, że powód nie udowodnił, iż doręczone im zostały oświadczenia Banku o wypowiedzeniu umowy, tym niemniej przyjąć należy iż oświadczenia te zostały złożone i i doszły do pozwanych w taki sposób, że mogli się zapoznać z ich treścią. Pozwany celem wykazania tej okoliczności złożył do akt kserokopie dokumentów w postaci potwierdzenia odbioru, z których wynika .ze przesyłki pocztowe zawierające oświadczenia o wypowiedzeniu odebrał dorosły domownik pozwanych ( synowa). Oceniając ten dowód w kontekście zeznań pozwanych, korzy nie zaprzeczyli wyraźnie, że doręczono im wypowiedzenie umowy, przyznając jednocześnie, że doręczane im były wezwania do zapłaty, przyjąć należy za wykazany fakt wypowiedzenia ( art. 231 k.p.c.).

Przechodząc do kwestii skuteczności tych oświadczeń wobec wyeliminowania z umowy klauzul niedozwolonych wskazać trzeba, Sad Apelacyjny w oparciu o opinię biegłego z zakresu bankowości, który dokonał rozliczenia kredytu z pominięciem należności z tytułu kredytu dodatkowego, którym sfinansowano koszty ubezpieczenia oraz koszty pośrednika, ustalił, że przewidziane umową warunki wypowiedzenia zaistniały dopiero w sierpniu 2016 roku. Zgodnie z treścią umowy raty płatne były do dnia 10 każdego miesiąca. W tych okolicznościach oświadczenia o wypowiedzeniu umowy z dnia 25 lipca 2016 roku , które doszły do adresatów w dniu 4 sierpnia 2016 roku, były bezskuteczne.

W tych okolicznościach powództwo oparte na twierdzeniu, że umowa została skutecznie wypowiedziana nie mogło być uwzględnione.

Z przedstawionych względów orzeczono jak w sentencji na mocy art. 386 § 1 k.p.c. . O kosztach postepowania apelacyjnego postanowiono na podstawie art. 98 § 1i 3 k.p.c., zaliczając do niezbędnych kosztów obrony opłatę od apelacji oraz wynagrodzenie pełnomocnika., ustalone w oparciu o § 2 pkt 6 w zw. §10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Nieuiszczonymi kosztami sadowymi obciążono powoda stosownie do art. 83 § 2 w zw. z art. 113 § 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

(...)