Wyrok SA w Białymstoku z 16 grudnia 2016 r. w sprawie o zapłatę.

Sygn. akt I ACa 625/16

WYROK

Dnia 16 grudnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący

:

SSA Bogusław Suter

Sędziowie

:

SA Jadwiga Chojnowska

SA Beata Wojtasiak (spr.)

Protokolant

:

Sylwia Radek-Łuksza

po rozpoznaniu w dniu 16 grudnia 2016 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa M. W.

przeciwko (...)wD.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku

z dnia 20 maja 2016 r. sygn. akt VII GC 117/16

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda 5.400 zł tytułem zwrotu kosztów instancji odwoławczej.

(...)

UZASADNIENIE

Powód, M. W., wniósł o zasądzenie od pozwanej (...) w D. (dalej: Spółka) kwoty 86.788,10 zł z ustawowymi odsetkami od 15 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty tytułem zapłaty ceny za sprzedaną jej zrębkę tartaczną. Do pozwu załączył fakturę VAT stwierdzającą zawarcie i wykonani tej czynności prawnej.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym z dnia 17 marca 2016 r. Sąd Okręgowy uwzględnił powództwo w całości.

Sprzeciw od powyższego nakazu zapłaty złożyła pozwana. Zażądała oddalenia powództwa w całości. Zakwestionowała też autentyczność faktury VAT, na którą M. W. powołał się w pozwie. Wskazała, że została ona sporządzona w innej formule niż dokumenty rachunkowe dotychczas wymieniane między stronami. Podniosła nadto, że od oznaczonej w fakturze VAT daty sprzedaży do chwili jej wystawienia minął okres ponad pół roku, co było sprzeczne z dotychczasową praktyką gospodarczą kontrahentów.

Wyrokiem z 20 maja 2016 r. Sąd Okręgowy zasądził od pozwanej na rzecz powoda 86.788,10 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w stosunku rocznym od dnia 25 marca 2016 r. do dnia zapłaty (pkt 1), oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt 2) oraz zasądził od pozwanej na rzecz powoda 15.257 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 3).

Sąd ten ustalił, że w okresie od 23 marca 2015 r. do 7 maja 2015 r. M. W. sprzedał Spółce 1.331,31 metrów przestrzennych zrębki tartacznej. Wskazał, że towar ten został wydany pracownikom pozwanej, co znalazło odzwierciedlenie w dokumentach wydania WZ i przyjęcia PZ (wystawione odpowiednio przez sprzedawcę i kupującego), a transakcja ta została zbiorczo potwierdzona w, wystawionej przez powoda, fakturze VAT nr (...) z dnia 31 grudnia 2015 r.

Sąd uznał, że strony łączyła umowa sprzedaży. U., że pozwana nie zakwestionowała w sprzeciwie od nakazu zapłaty faktu zakupu towaru wymienionego w fakturze VAT z 31 grudnia 2015 r. oraz w dokumentach WZ, a tym samym okoliczności te uznał za przyznane. Wskazał również, że data wystawienia powyższego dokumentu rachunkowego nie miała znaczenia w sprawie, bowiem ewentualne naruszenie przepisów prawa podatkowego nie wpływało na ważność, stwierdzonego w nim, zobowiązania. Dodał też, że choć Spółka podważała fakt otrzymania faktury VAT i jej autentyczność, to jednak twierdzenia te nie zostały wykazane (istnienie podobnych faktur VAT wymienianych przez strony w okresie przed 31 grudnia 2015 r.).

Ocenił nadto, że choć w piśmie przygotowawczym z dnia 9 maja 2016 r. pozwana powołała się na okoliczność braku transakcji między stronami (brak powiązania dokumentów WZ i PZ z fakturą VAT), to jednak twierdzenie to podlegało pominięciu. Wskazał, że Spółka reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika nie podjęła, w toku postępowania, próby uzasadnienia przyczyn uzasadniających dopuszczenie powyższych spóźnionych twierdzeń i dowodów. Zauważył, że powołała się ona na brak zwłoki w rozpoznaniu sprawy, niemniej uczyniła to jedynie z uwagi na złożony wniosek o uchylenie zabezpieczenia. Dodał, że nie zaistniały też przesłanki usprawiedliwiające przeprowadzanie spóźnionych dowodów zgłoszonych w piśmie z dnia 18 maja 2016 r. (przesłuchanie świadków, dokumenty).

Sąd zważył nadto, że pozwana bezspornie otrzymała fakturę VAT z chwilą doręczenia pozwu, a więc 21 marca 2016 r. Ocenił na tej podstawie, że wymagalność, dochodzonego w sprawie świadczenia, rozpoczęła się z upływem 3 dnia od powyższego zdarzenia (zgodnie z treścią wezwania do zapłaty, którego doręczenie nie zostało wykazane).

Pozwana złożyła apelację od powyższego wyroku, zarzucając:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego, to jest art. 535 § 1 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, iż powód sprzedał pozwanej zrębkę tartaczaną w ilości 1.331,31 m.p., mimo, iż powód nie wykazał zawarcia umowy sprzedaży, to jest wydania i przeniesienia własności rzeczy oraz wysokości ceny ujawnionej na fakturze VAT z 31 grudnia 2015 r.;

2.  naruszenie przepisów postępowania, to jest:

a)  art. 207 § 7 k.p.c. w zw. z art. 207 § 6 k.p.c., art. 227 k.p.c. i art. 503 § 1 k.p.c. poprzez oddalenie wniosków dowodowych i pominięcie twierdzeń pozwanej zgłoszonych w piśmie procesowym z dnia 18 maja 2016 r., mimo zaistnienia przesłanek uzasadniających ich zgłoszenie na ówczesnym etapie procesu,

b)  art. 230 k.p.c. poprzez przyjęcie, iż pozwana przyznała w sprzeciwie od nakazu zapłaty „fakt zawarcia umów sprzedaży zawartych w okresie od 23 marca 2015 r. do 7 maja 2015 r.", mimo, iż oświadczyła ona, że wnosi o oddalenie powództwa w całości oraz, że „zaskarżony nakaz zapłaty jest w całości chybiony, a także, że w pismach procesowych z 9 maja 2016 r. i 18 maja 2016 r. oraz na rozprawie z 18 maja 2016 r. w sposób jednoznaczny i wyraźny zakwestionowała zasadność powództwa,

c)  art. 232 k.p.c. poprzez błędne uznanie, iż pozwana była zobowiązania do zgłoszenia zarzutów, mimo, iż powód nie wykazał ani wysokości, ani zasadności dochodzonego roszczenia,

d)  art. 233 § 1 k.p.c., poprzez:

1)  wyprowadzenie z materiału dowodowego wniosków z niego niewynikających, z naruszeniem podstawowych zasad logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego i przyjęcie iż:

a)  powód wykazał, iż w okresie od 23 marca 2015 r. do 7 maja 2015 r. sprzedał pozwanej zrębke tartaczaną,

b)  powód wykazał, iż powyższy towar został wydany pracownikom pozwanej spółki, co znalazło potwierdzenie w dokumentach WZ i PZ,

c)  powód wytłumaczył, dlaczego faktura VAT nr (...) została wystawiona dopiero 31 grudnia 2015 r., mimo, iż dotyczy dostaw z I połowy roku,

2)  brak wszechstronnego rozpoznania materiału dowodowego i nie wyprowadzenie z jego treści wniosków z niego wynikających, to jest, iż:

a)  faktura VAT z 31 grudnia 2015 r. jest niewiarygodna, gdyż widnieje na niej data wystawienia i sprzedaży 31 grudnia 2015 r., zaś powód powołuje się na fakt dostawy w okresie od 23 marca 2015 r. do 7 maja 2015 r.

b)  powód nie wykazał, iż dostarczył jakikolwiek towar pozwanej, gdyż wyłącznie dwa dokumenty WZ (wydanie towaru) znajdują potwierdzenie w dokumentach PZ (dot. wagi pojazdu), z których wynika wyłącznie fakt zważenia towaru, nie zaś jego wydanie i przyjęcie.

Skarżąca wskazała, że na skutek uchybień oznaczonych w pkt 1 i 2 doszło do nierozpoznania istoty sprawy, gdyż Sąd nie ustalił kiedy strony zawarły umowę sprzedaży, na jakich warunkach i czy doszło do jej wykonania.

W uzupełnieniu apelacji pozwana zarzuciła nadto naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c., poprzez uznanie za udowodnione twierdzeń powoda mimo, że faktura VAT jest nieautentyczna i nie stanowi potwierdzenia rzeczywistej transakcji handlowej, zaś dokumentów WZ nie sposób powiązać z tą fakturą.

Z uwagi na powyższe pozwana wniosła o:

- uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania ewentualnie o jego zmianę i oddalenie powództwa.

- zasądzenie od powoda kosztów procesu za obie instancje według norm przepisanych,

- rozpoznanie postanowienia Sądu z 18 maja 2016 r. w przedmiocie oddalenia wniosków dowodowych pozwanej, zgłoszonych w jej piśmie procesowym z tej samej daty,

- rozpoznanie postanowienia z 18 maja 2016 r. w przedmiocie oddalenia wniosku o zawieszenie postępowania (uzupełnienie apelacji),

- przeprowadzenie w postępowaniu apelacyjnym dowodów, których powołanie w pierwszej instancji nie było możliwe, a mianowicie wskazanych w piśmie procesowym z 18 maja 2016 r. oraz z dokumentów:

a)  pisma Urzędu Skarbowego w O. z 18 maja 2016 r.,

b)  „Imienne upoważnienie do przeprowadzenia kontroli podatkowej" złożone 8 czerwca 2016 r.

c)  pisma pozwanej z 30 października 2015 r. wraz z potwierdzeniem odbioru przez powoda.

d)  faktura (...) nr (...) z 15 grudnia 2015 r.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie od pozwanej kosztów postępowania odwoławczego według norm przepisanych.

SĄD APELACYJNY ZWAŻYŁ CO NASTĘPUJE:

Apelacja nie była zasadna.

Sąd Apelacyjny zaaprobował i uznał za własne ustalenia faktyczne Sadu I instancji co do faktu nabycia przez pozwana towaru powódki i wynikającego stąd obowiązku zapłaty za ten towar. Na aprobatę nie zasługiwał natomiast zawarty w apelacji zarzut nierozpoznania istoty sprawy, motywowany oddaleniem przez Sąd Okręgowy wniosków dowodowych oraz pominięcia twierdzeń, które pozwana zawarła w piśmie z 18 maja 2016 roku. Wskazane przez pozwaną czynności procesowe Sądu Okręgowego nie były bynajmniej wadliwe, bowiem dotyczyły spóźnionego materiału procesowego (art. 503 § 1 zd. 3 k.p.c.). Tezę tę wzmacnia fakt, że twierdzenia i dowody zawarte w piśmie z 18 maja 2016 r. były znane skarżącej już w miesiącu zajęcia przez nią pierwszego stanowiska w sprawie (kwiecień 2016 r.), a nadto odnosiły się one do argumentacji M. W., z którą Spółka zapoznała się już w chwili doręczenia jej odpisu pozwu (art. 6 § 2 k.p.c. w zw. z art. 503 § 1 zd. 2 k.p.c.).

Nie ulegało wątpliwości, że to na pozwanej spoczął ciężar uprawdopodobnienia przesłanek, które wyłączyłyby sankcję za opóźnienie w powołaniu powyższego materiału procesowego (art. 503 § 1 zd. 2 k.p.c.). Mimo to skarżąca nie podjęła żadnej aktywności celem wykazania, że zaniechanie wcześniejszego złożenia twierdzeń i dowodów, które zgłosiła w piśmie z 18 maja 2016 r. (także w piśmie z 9 maja 2016 r.), nastąpiło bez jej winy, nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy, lub występują inne wyjątkowe okoliczności. Wskazane zaniedbanie Spółki zasadnie skutkowało zatem pominięciem jej czynności procesowych (art. 503 § 1 zd. 3 k.p.c.).

Warto też podkreślić na marginesie, że nawet gdyby strona podjęła czynności obronne przewidziane w art. 503 § 1 zd. 3 k.p.c., to jej wnioski co do zeznań świadków oraz o zobowiązania powoda do dostarczenia oryginałów dokumentów (pismo z 18 maja 2016 r.), również nie podlegałyby uwzględnieniu. Pozwana zgłosiła powyższe żądania (oraz związane z nimi twierdzenia) dopiero w dniu rozprawy. Ich ewentualne zaaprobowanie wiązałoby się zatem z koniecznością odroczenia posiedzenia oraz odłożenia publikacji wyroku. Okoliczność ta skutkowałaby z kolei wydłużeniem procesu, co doprowadziłoby do zwłoki w sprawie, bowiem postępowanie, prowadzone po dopuszczeniu materiału oznaczonego w art. 503 § 1 zd. 3 k.p.c., trwałoby dłużej niż w przypadku zastosowania instytucji pominięcia (patrz: wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 27 lutego 2015 r. I ACa 909/142.).

Podkreślenia w tym miejscu wymaga, że zarówno w piśmie z 18 maja 2016 r. jak i w apelacji, skarżąca zaniechała przytoczenia tez, na które dowody te miałyby zostać przeprowadzone. Na marginesie należy zauważyć, że powód nie negował powiązania faktur VAT wystawianych przed 31 grudnia 2015 r. z oświadczeniami WZ i PZ (nie było to okolicznością istotną w sprawie), a także toczenia się postępowań co do jego osoby.

Zaznaczyć w tym miejscu należy, że pozwana zdołała przy tym przeprowadzić dowód na tą ostatnią okoliczność przedkładając w postępowaniu apelacyjnym, postanowienie Izby Skarbowej z 28 września 2016 r., w którym streszczono przebieg sprawy karnoskarbowej (obecnie znajduje się ona na etapie dochodzenia k. 443 - 445). Pismo to, jak i pozostały materiał procesowy, nie wykazało jednak, że faktura VAT z 31 grudnia 2015 r. została sfałszowana (ciężar dowodu w tym zakresie spoczywał na Spółce - art. 253 k.p.c.), a tym samym brak było podstaw do odmówienia tej ostatniej przymiotu dokumentu prywatnego, potwierdzającego, że powód złożył w nim oświadczenie co do treści umowy sprzedaży zawartej ze Spółką (art. 245 k.p.c.). O istnieniu tej czynności prawnej świadczyło stanowisko procesowe pozwanej, która nie zaprzeczyła, że jej pracownicy poświadczyli, na blankietach WZ (k. 9 - 15), odbiór towaru w ilości i rodzaju wskazanym w spornej fakturze VAT. W ocenie Sądu Apelacyjnego korelacja ta pozwoliła przyznać powyższemu dokumentowi moc dowodową również co do reszty jego treści, a zatem w zakresie m.in. wysokości świadczenia pieniężnego należnego od skarżącej. Ocena ta była tym bardziej uzasadniona, że powołana w fakturze VAT stawka 53 zł za metr przestrzenny zrębki niemal nie odbiegała od tej, którą strony stosowały w dotychczasowym wzajemnym obrocie (52 zł k. 49, 79 – 82 v).

Mając to na względzie należało uznać, że choć skarżąca w treści sprzeciwu od nakazu zapłaty (k. 41 – 44,) rzeczywiście nie potwierdziła zawarcia umowy sprzedaży objętej powództwem, to jednak zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, na który – poza wspomnianą fakturą – składały się także dokumenty wydania towaru uzasadniał uwzględnienie roszczenia powoda.

Nie było przy tym podstaw do zmiany powyższego rozstrzygnięcia, bowiem zawarte w apelacji zastrzeżenia co do istnienia bądź treści umowy, oznaczonej w fakturze VAT z 31 grudnia 2015 r., nie zostały, mimo istnienia takiej możliwości, zgłoszone przez pozwaną w sprzeciwie od nakazu zapłaty (podniesiono je nieskutecznie w późniejszych pismach procesowych, lub po raz pierwszy w środku zaskarżenia). Podlegały one zatem pominięciu w postepowaniu odwoławczym jako spóźnione (art. 381 k.p.c.), przy czym sankcja ta dotknęła twierdzenia, które dotyczyły: charakteru umowy stron (zawarcie umowy dostawy zamiast sprzedaży), praktyki wystawiania faktur VAT w oparciu o wypełnione blankiety WZ i odpowiadające im PZ, oznaczenia w fakturze VAT niewłaściwej wysokości ceny, jak też nieczytelności dokumentów WZ oraz ich nieprawidłowego wypełnienia. W tym ostatnim przypadku podkreślenia wymagało na marginesie, że wskazanie w piśmie, poświadczającym wydanie towaru, skrótowej nazwy (...), wbrew stanowisku skarżącej, nie niweczyło możliwości identyfikacji wpisanego podmiotu jako pozwanej: (...) (podobna nazwa, ta sama siedziba, ten sam przedmiot działalności). Sąd Apelacyjny miał też na uwadze, że skarżąca nie powołała się w swoim pierwszym piśmie procesowym na wskazaną w apelacji sprzeczność pomiędzy zasadami dotychczasowej współpracy stron a okolicznościami zawarcia spornej umowy. W sprzeciwie od nakazu zapłaty Spółka podniosła jedynie na istnienie różnic w wyglądzie dokumentów rachunkowych, wymienianych w przeszłości przez strony, z fakturą VAT z 31 grudnia 2015 r. oraz na zbyt późne, w stosunku do dotychczasowej praktyki, wystawienie tej ostatniej. Twierdzenia te nie zostały jednak wykazane (różnica w wyglądzie faktur VAT), bądź nie miały znaczenia w sprawie (data wystawienia faktury VAT). Skoro nadto kwestię tą prawidłowo i wyczerpująco uargumentował Sąd Okręgowy, to nie było potrzeby powtarzania jego wywodów w tym zakresie.

Na pełną aprobatę zasługiwało również, ujęte w uzasadnieniu skarżonego orzeczenia, stanowisko dotyczące daty wymagalności odsetek za opóźnienie.

Sąd Apelacyjny podzielił też stanowisko Sadu i instancji w przedmiocie odmowy zawieszenia postępowania. Wprawdzie pozwana prawidłowo wskazała, że w chwili obecnej toczy się postępowanie karnoskarbowe w przedmiocie wystawienia przez powoda nierzetelnej faktury VAT z 31 grudnia 2015 r., tym niemniej podstawą faktyczną rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie nie była kwestia prawidłowości sporządzenia powyższego dokumentu rachunkowego, lecz odmienne zagadnienie istnienia oraz wykonania zobowiązania umownego miedzy stronami. Z tych przyczyn, ewentualne ujawnienie się czynu, którego dotyczy postępowanie karnoskarbowe nie będzie miało prejudycjalnego wpływu na wynik niniejszego procesu. Brak było zatem podstaw do zastosowania art. 177 § 1 pkt 4 k.p.c.

Z tych względów powództwo zasługiwało na uwzględnienie, a apelacja jako niezasadna podlegała oddaleniu.

Z uwagi na powyższe Sąd Apelacyjny orzekł jak w pkt I sentencji na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach za instancję odwoławczą Sąd Apelacyjny orzekł w oparciu o zasadę odpowiedzialności za wynik procesu obciążając nimi pozwaną, która przegrała sprawę w całości (art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych Dz.U. z 2015 r. poz. 1804).

Z tych względów Sąd Apelacyjny orzekł jak w pkt II sentencji na podstawie art. 108 § 1 k.p.c.

(...)