Wyrok SO w Zielonej Górze z 18 października 2018 r. w sprawie o wysokość emerytury.

Sygn. akt IV U 407/18

WYROK

Dnia 18 października 2018 r.

Sąd Okręgowy w Zielonej Górze, IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Bogusław Łój

Protokolant: sekretarz sądowy Joanna Dejewska vel Dej

po rozpoznaniu w dniu 04 października 2018 r. w Zielonej Górze

sprawy z odwołania E. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 23.01.2018 r. znak (...)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o wysokość emerytury

oddala odwołanie

sygn. akt IV U 407/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23.01.2018 r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił wnioskodawczyni E. B. prawa do przeliczenia emerytury, podając, że wnioskodawczyni do wniosku o przeliczenie emerytury nie dołączyła żadnych dokumentów mających wpływ na zmianę wysokości świadczenia.

W odwołaniu od powyższej decyzji wnioskodawczyni E. B. zaskarżyła tę decyzję w całości, zarzucając:

1. milczenie organu rentowego polegające na niewydaniu decyzji w przedmiocie żądania wnioskodawczyni zawartego we wniosku z dnia 08.12.2017 r. (doręczonego ZUS w dniu 11.12.2017 r.) w przedmiocie przeliczenia emerytury wnioskodawczyni obowiązującej w roku 2006, tj. w roku przejścia na emeryturę;

2. obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 15 ust. 4 pkt 4 w zw. z art. 110 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu przez organ rentowy, że kwota bazowa, o której mowa w przepisie, jest ustalana według stanu na dzień złożenia wniosku, nawet jeżeli pracownik po przyznaniu prawa do emerytury kontynuuje zatrudnienie nie pobierając świadczenia, podczas gdy prawidłowe zastosowanie tego przepisu wymagało przyjęcia kwoty bazowej ustalanej na dzień zakończenia przez ubezpieczonego zatrudnienia i rzeczywistego przejścia na emeryturę, co w przedmiotowej sprawie nastąpiło dnia 26.04.2006 r., w konsekwencji prawidłowe zastosowanie przepisu wymagało przyjęcia kwoty bazowej z 2006 r.

Wobec powyższego, odwołująca wniosła o:

1. zobowiązanie organu rentowego do wydania decyzji w przedmiocie ustalenia wysokości emerytury z uwzględnieniem kwoty bazowej w roku 2006;

2. ustalenie, że milczenie organu rentowego stanowiło rażące naruszenie prawa,

względnie, na wypadek uznania przez Sąd, że zachodzą przesłanki do merytorycznego rozpoznania sprawy,

3. ustalenie, że wysokość emerytury wnioskodawczyni powinna być ustalana z uwzględnieniem kwoty bazowej obowiązującej w roku 2006.

Jednocześnie (pkt 4) odwołująca wniosła o zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołującej kosztów postępowania wg przedłożonego w terminie późniejszym spisu kosztów, a w przypadku braku takiego spisu – wg norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz kwoty 17 zł z tytułu uiszczonej opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu znalazło się rozwinięcie powyższych zarzutów.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji. Pozwany stwierdził ponadto, że zgodnie z art. 15 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, do obliczenia podstawy wymiaru emerytury z art. 53 ustawy emerytalnej przyjmuje się kwotę bazową obowiązującą na dzień ustalenia prawa do świadczenia. W związku z tym, że odwołująca złożyła wniosek o emeryturę w dniu 25.02.2004 r., organ rentowy przyjął do ustalenia wysokości świadczenia kwotę bazową obowiązującą w okresie od dnia 01.03.2003 r. do dnia 28.02.2004 r. w wysokości 1862,62 zł.

W toku sprawy wnioskodawczyni (k. 17v) podnosiła, że wniosek z dnia 25.02.2004 r. złożyła w celu zorientowania się, jaką uzyska wysokość emerytury. Był to wyłącznie wniosek o wstępne wyliczenie emerytury.

Pozwany (k. 21-21v akt sąd.) podtrzymał swoje stanowisko, stwierdzając, że wnioskiem z dnia 25.02.2004 r. odwołująca ubiegała się o emeryturę. Zaznaczył też, że w przypadku, gdyby wnioskodawczyni domagała się ustalenia wysokości emerytury w oparciu o kwotę bazową inną niż w decyzji o przyznaniu emerytury z dnia 04.03.2004 r., powinna skorzystać z takiej możliwości w oparciu o przepisy art. 110 i 110a ustawy emerytalnej.

Wnioskodawczyni (k. 23-23v) wskazała, że w swoim wniosku o przeliczenie emerytury podała jako podstawę prawną art. 109 ustawy emerytalnej, który odsyła do art. 110 i 110a.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Wnioskodawczyni E. B., urodzona (...), z zawodu inspektor kontroli skarbowej, w dniu 25.02.2004 r. złożyła organowi rentowemu wniosek o emeryturę, pozostając w pełnowymiarowym zatrudnieniu w Urzędzie Kontroli Skarbowej w Z. na stanowisku inspektora kontroli skarbowej.

dowód: akta organu rentowego, w tym wniosek, s. 1-6, zaświadczenie,

s. 31

Decyzją z dnia 04.03.2004 r., znak: (...), pozwany przyznał wnioskodawczyni emeryturę od dnia 01.02.2004 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

Wypłata emerytury podlegała zawieszeniu, gdyż wnioskodawczyni kontynuowała zatrudnienie bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywała je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury.

Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto wynagrodzenie, które stanowiło podstawę wymiaru składek z 10 lat kalendarzowych, tj. od 01.1992 r. do 12.2001 r.

Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 273,22%. Został ograniczony do 250%, ponieważ nie mógł przekraczać tej wysokości.

Podstawa wymiaru obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 250% przez 1862,62 zł, tj. kwotę bazową, wyniosła 4656,55 zł.

Podstawa wymiaru od 01.03.2004 r. wyniosła 4740,37 zł.

Do ustalenia emerytury Zakład uwzględnił 30 lat i 6 miesięcy okresów składkowych, tj. 366 miesięcy, oraz 6 miesięcy okresów nieskładkowych.

Świadczenie wyniosło 2351,22 zł.

dowód: akta organu rentowego, w tym decyzja, s. 46-47

Stosunek pracy wnioskodawczyni w Urzędzie Kontroli Skarbowej trwał do 26.04.2006 r.

Tego samego dnia wnioskodawczyni przedłożyła organowi rentowemu nową dokumentację pracowniczą, w tym świadectwo pracy z Urzędu, wobec czego decyzją z dnia 08.05.2006 r., znak: (...), pozwany przeliczył emeryturę wnioskodawczyni od 01.04.2006 r. oraz podjął wypłatę świadczenia.

Podstawa wymiaru od 01.03.2006 r. wyniosła 5034,27 zł.

Do ustalenia emerytury Zakład uwzględnił 38 lat i 4 miesiące okresów składkowych, tj. 460 miesięcy, oraz 7 miesięcy okresów nieskładkowych.

Świadczenie wyniosło 3012,51 zł.

dowód: akta organu rentowego, w tym świadectwo pracy, s. 50-51, decyzja,

s. 62-63

Wskutek odwołania wniesionego przez wnioskodawczynię od powyższej decyzji, wyrokiem z dnia 12.12.2006 r., sygn. akt IX U 1391/06, Sąd Okręgowy w Zielonej Górze zmienił tę decyzję w ten sposób, że zobowiązał pozwanego do uwzględnienia w ustaleniu wysokości emerytury wnioskodawczyni okresu zatrudnienia w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej (...) w G. od dnia 01.06.1983 r. do dnia 30.06.1986 r.

Wykonując ten wyrok, organ rentowy decyzją z dnia 31.01.2007 r., znak: (...), przeliczył emeryturę od 01.04.2006 r., doliczając do stażu pracy okres zatrudnienia od 01.06.1983 r. do 30.06.1986 r.

Do ustalenia emerytury Zakład uwzględnił 41 lat i 5 miesięcy okresów składkowych, tj. 497 miesięcy, oraz 7 miesięcy okresów nieskładkowych.

Świadczenie wyniosło 3214,39 zł.

dowód: akta organu rentowego, w tym wyrok, s. 71, decyzja, s. 80-81

Emerytura była waloryzowana decyzjami z dnia 07.03.2008 r., 09.03.2009 r., 08.03.2010 r. i 07.03.2011 r.

dowód: akta organu rentowego, w tym decyzje, s. 84-89, 94-95

W dniu 27.11.2014 r. wnioskodawczyni złożyła organowi rentowemu wniosek o ponowne przeliczenie jej emerytury, z uwagi na fakt, iż w dniu 26.04.2006 r. przeszła na wcześniejszą emeryturę, po przepracowaniu 42 lat pracy. Wnioskodawczyni wskazała, że wiek emerytalny osiągnęła – tj. ukończyła 60 lat – dopiero w dniu 22.08.2006 r.

Po rozpatrzeniu powyższego wniosku, organ rentowy decyzją z dnia 16.11.2015 r., znak: (...), przyznał wnioskodawczyni emeryturę od 01.11.2014 r., tj. od miesiąca, w którym złożyła wniosek.

Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto dotychczasową podstawę wymiaru świadczenia.

Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 273,22%, po ograniczeniu – 250%.

Podstawa wymiaru obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 250% przez 1862,62 zł, tj. kwotę bazową, wyniosła 4656,55 zł.

Do ustalenia wysokości emerytury Zakład uwzględnił okresy składkowe w wymiarze 41 lat, 5 miesięcy i 5 dni, tj. 497 miesięcy, oraz nieskładkowe w wymiarze 7 miesięcy i 1 dnia, tj. 7 miesięcy.

Emerytura wyniosła 4214,68 zł, do wypłaty – 3449,36 zł.

Z dniem podjęcia wypłaty emerytury (...), wstrzymana została dalsza wypłata emerytury (...).

dowód: akta organu rentowego, w tym wniosek, s. 96, decyzja, s. 108-111

Wnioskiem z dnia 21.04.2017 r. odwołująca ubiegała się o ponowne przelicznie wysokości emerytury (...) poprzez zastosowanie nowej kwoty bazowej (w wysokości 1997,20 zł od marca 2006 r.), która obowiązywała w dniu powstania prawa do emerytury (tj. 26.04.2006 r.), a nie w terminie wcześniejszym, jakim było złożenie wniosku o wstępne ustalenie emerytury, w którym to roku 2003 kwota bazowa wynosiła 1862,62 zł.

Wnioskodawczyni podała, że wniosek ten został złożony w 2003 r., dla orientacyjnego wstępnego ustalenie wysokości emerytury, która nie była przez wnioskodawczynię pobierana, ponieważ w dalszym ciągu wnioskodawczyni była zatrudniona do 26.04.2006 r. i pobierała wynagrodzenie w (...) w Z..

Do wniosku odwołująca załączyła zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu za lata 2004-2006.

Po rozpatrzeniu tego wniosku organ rentowy decyzją z dnia 31.05.2017 r., znak: (...), przeliczył emeryturę od 01.04.2017 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o przeliczenie podstawy wymiaru.

Organ rentowy, na podstawie dokumentacji znajdującej się w aktach wnioskodawczyni oraz z uwzględnieniem wynagrodzenia minimalnego za okresy, w których wnioskodawczyni nie udokumentowała zarobków i zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu wystawionego przez Izbę Administracji Państwowej w Z., dokonał przeliczenia, gdy najkorzystniejszy wskaźnik wyniósł 273,52%. Wysokość emerytury obliczono w oparciu o kwotę bazową obowiązującą w dacie przyznania emerytury, tj. 01.02.2004 r., wynoszącą 1862,62 zł, natomiast od 01.04.2006 r. została podjęta wypłata emerytury.

Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynoszący 273,52%, po ograniczeniu – 250%. Wysokość nie uległa zmianie.

Podstawa wymiaru obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 250% przez kwotę bazową 1862,62 zł wyniosła 4656,55 zł.

Do ustalenia wysokości emerytury Zakład uwzględnił okresy składkowe w wymiarze 41 lat, 5 miesięcy i 5 dni, tj. 497 miesięcy, oraz nieskładkowe w wymiarze 7 miesięcy i 1 dnia, tj. 7 miesięcy.

Świadczenie na czerwiec wyniosło 4279,63 zł, wysokość świadczenia do wypłaty wyniosła 3502,46 zł.

dowód: akta organu rentowego, w tym wniosek, s. 115, zaświadczenie,

s. 116-117, decyzja, s. 119-120

Wnioskiem złożonym pozwanemu w dniu 11.12.2017 r. wnioskodawczyni ubiegała się o dokonanie przeliczenia przysługującej jej emerytury na podstawie udokumentowanego stażu pracy, zgodnie z materiałem dowodowym znajdującym się w dyspozycji organu rentowego oraz o przyjęcie kwoty bazowej określonej dla roku 2006, to jest roku, w którym wnioskodawczyni nabyła prawo do emerytury.

Wniosek ten skutkował wydaniem przez pozwanego zaskarżonej decyzji.

dowód: akta organu rentowego, w tym wniosek, s. 123-124, decyzja, s. 125

Sąd zważył, co następuje.

Odwołanie okazało się niezasadne.

Na wstępie należy wskazać, że wbrew treści zarzutu zawartego w punkcie 1 odwołania, organ rentowy wydał merytoryczne rozstrzygnięcie w sprawie, rozpatrując zarówno wniosek odwołującej z dnia 21.04.2017 r. (poprzez wydanie decyzji z dnia 31.05.2017 r., znak: (...)), jak i z dnia 11.12.2017 r. (poprzez wydanie zaskarżonej decyzji) – tyle że w sposób negatywny. Nie doszło więc do bezczynności organu.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie była prawidłowość zaskarżonej decyzji z dnia 23.01.2018 r., którą pozwany odmówił wnioskodawczyni prawa do ponownego przeliczenia świadczenia zgodnie z wnioskiem z dnia 11.12.2017 r. – tj. poprzez przyjęcie kwoty bazowej określonej dla roku 2006 jako roku, w którym wnioskodawczyni nabyła prawo do emerytury.

W pozostałym zakresie wnioskodawczyni nie kwestionowała sposobu wyliczenia świadczenia na chwilę obecną przez organ rentowy.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 1270 ze zm.), podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176 .

Zgodnie z ust. 4 tego artykułu, w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1) oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3, w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych;

2) oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu;

3) oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty, oraz

4) mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19 .

W myśl art. 53 ust. 1, emerytura wynosi:

1) 24% kwoty bazowej, o której mowa w art. 19 , z zastrzeżeniem ust. 3 i 4, oraz

2) po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych,

3) po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych

- z uwzględnieniem art. 55 .

Kolejne ustępy przewidują, że:

2. przy obliczaniu emerytury okresy, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, ustala się z uwzględnieniem pełnych miesięcy;

3. emeryturę, której podstawę wymiaru stanowi podstawa wymiaru świadczenia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 1 i ust. 2, oblicza się od tej samej kwoty bazowej, którą ostatnio przyjęto do ustalenia podstawy wymiaru, a następnie emeryturę podwyższa się w ramach waloryzacji przypadających do dnia nabycia uprawnień do emerytury;

4. przepisu ust. 3 nie stosuje się, jeżeli zainteresowany po nabyciu uprawnień do świadczenia, którego podstawę wymiaru wskazał za podstawę wymiaru emerytury, podlegał co najmniej przez 30 miesięcy ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym;

5. przepisy ust. 3 i 4 stosuje się odpowiednio, jeżeli podstawę wymiaru emerytury stanowi podstawa wymiaru emerytury przyjętej do obliczenia świadczenia przedemerytalnego.

Jak stanowi art. 19 , kwota bazowa wynosi 100% przeciętnego wynagrodzenia pomniejszonego o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia społeczne, określone w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, w poprzednim roku kalendarzowym. W przepisie art. 19 a dodano, że kwota bazowa jest ustalana corocznie na podstawie art. 19 i obowiązuje od dnia 1 marca każdego roku kalendarzowego do końca lutego następnego roku kalendarzowego.

Mając więc na względzie datę złożenia w niniejszej sprawie wniosku o emeryturę z dnia 25.02.2004 r., organ rentowy prawidłowo przyjął kwotę bazową obowiązującą w okresie od 01.03.2003 r. do 28.02.2004 r.

W swoim odwołaniu wnioskodawczyni podała, że wobec odwieszenia prawa do emerytury, wnioskodawczyni nabyła „w pełni” prawo do emerytury dopiero w dniu 27.04.2006 r.

Tymczasem przepisy dotyczące ubezpieczeń społecznych nie przewidują instytucji niepełnego nabycia prawa. W niniejszej sprawie decyzją z dnia 04.03.2004 r., znak: (...), pozwany przyznał wnioskodawczyni emeryturę od dnia 01.02.2004 r. – zatem od tego dnia wnioskodawczyni nabyła prawo do emerytury. Nie zmienia tego fakt, że emerytura została zawieszona.

Przyznanie prawa do emerytury nie jest bowiem równoznaczne z wypłatą tego świadczenia, gdy zajdzie przesłanka zawieszenia wypłaty. Taką przesłanką było w przypadku wnioskodawczyni kontynuowanie stosunku pracy. To, że wnioskodawczyni nie otrzymywała wypłaty emerytury, nie oznacza jednak, że nie miała nabytego prawa do tej emerytury. Prawo do emerytury trwa nawet wtedy, gdy sama wypłata jest zawieszona.

Czym innym jest bowiem przyznanie prawa, a czym innym rzeczywista wypłata środków. Prawo ubezpieczeń społecznych wyraźnie odróżnia te dwie sytuacje. Prawo do świadczeń powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa (art. 100 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS). Ale wypłatę świadczeń wstrzymuje się, jeżeli powstaną okoliczności uzasadniające zawieszenie prawa do świadczeń (art. 134 ust. 1 pkt 1).

Wnioskodawczyni od 01.02.2004 r. nabyła prawo do emerytury i nie zmienia tego fakt, że nie otrzymywała faktycznej wypłaty tego świadczenia. Przesłanką zawieszenia wypłaty środków było trwanie stosunku pracy z woli wnioskodawczyni. Wnioskodawczyni w każdej chwili mogła stosunek pracy rozwiązać – wtedy mogłaby skutecznie zażądać wypłaty świadczenia.

Odnosząc się do twierdzeń wnioskodawczyni podnoszonych w toku postępowania (k. 17v akt sąd.), tzn. że wnioskodawczyni złożyła swój wniosek jedynie w celu uzyskania wstępnego wyliczenia emerytury, Sąd stwierdza, że nie są one wiarygodne. Wniosek z dnia 25.02.2004 r. zatytułowany jest: „wniosek o emeryturę”. W informacji zamieszczono wyraźne pouczenie, że „wniosek niniejszy stanowi podstawę do wszczęcia postępowania o emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, rozpatrzenia uprawnień do tych świadczeń i wydania decyzji”. Wnioskodawczyni wypełniła rubrykę zawierającą numer konta, na który należy przekazywać emeryturę. Treść wniosku nie budzi zatem wątpliwości. Wnioskodawczyni, z zawodu inspektor kontroli skarbowej, z pewnością rozumiała treść wypełnianego przez siebie pisma.

Ponadto z treści wniosku z dnia 11.12.2017 r. – zarówno biorąc pod uwagę oba punkty zawarte w petitum, jak i uzasadnienie – nie wynika, aby żądania wnioskodawczyni dotyczyły zastosowania wobec niej art. 110 ustawy emerytalnej.

Mając powyższe na względzie, na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c., orzeczono jak w sentencji.