Wyrok SA we Wrocławiu z 15 listopada 2012 r. w sprawie o emeryturę.

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W. decyzją z 25 października 2011 r. odmówił J. M. prawa do emerytury, bowiem nie udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych oraz nie rozwiązał stosunku pracy.

W następstwie odwołania sprawę rozpoznał Sąd Okręgowy we Wrocławiu, który wyrokiem z 21 maja 2012 r. zmienił decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury począwszy od 12 października 2011 r.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd I instancji wydał w oparciu o następująco ustalony stan faktyczny:

J. M., ur. (...), 12 października 2011 r. wniósł o ustalenie mu prawa do emerytury z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych. Wnioskodawca udokumentował staż pracy w wymiarze 31 lat 1 miesiąc i 9 dni okresów składkowych i nieskładkowych. W okresie od 23 lipca 1975 r. do 30 listopada 1991 r. zatrudniony był w pełnym wymiarze czasu pracy w Państwowym Ośrodku (...) w K. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o masie powyżej 3,5 ton.

Sąd I instancji, ustalając na podstawie dokumentów osobowych wnioskodawcy, zeznań świadków i przesłuchania wnioskodawcy, że wykazał on ponad 15-letni staż w warunkach szczególnych, stwierdził, że J. M. nabył prawo do wcześniejszej emerytury na podstawie art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS oraz na podstawie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Z wyrokiem nie zgodził się organ rentowy, wywodząc apelację. Zakład zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego w całości, zarzucając orzeczeniu naruszenie prawa materialnego, tj. art. 184 ust. 1 i 2 oraz art. 114 ust. 1 ustawy emerytalno-rentowej w zw. z 2 ust. 1 oraz 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przez przyznanie wnioskodawcy prawa do wcześniejszej emerytury, pomimo że na dzień 1 stycznia 1999 r. nie udokumentował 15 lat pracy w warunkach szczególnych oraz nie rozwiązał stosunku pracy.

Zakład wniósł o zmianę wyroku przez oddalenie odwołania.

W uzasadnieniu apelacji Zakład wskazał, że kwestionuje zarówno uznany przez Sąd I instancji okres zatrudnienia wnioskodawcy w warunkach szczególnych w Państwowym Ośrodku (...) w K. oraz podnosi, że wnioskodawca nie rozwiązał stosunku pracy. Organ rentowy podał, że J. M. jest zatrudniony do chwili obecnej w przedsiębiorstwie (...) prowadzonym przez A. Ż. w S. od 1 lutego 2011 r. do dnia wyroku Sądu I instancji wnioskodawca nie rozwiązał stosunku pracy.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawca wskazał, że wszystkie zarzuty organu rentowego są niezasadne i wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Apelacyjny ustalił, że wnioskodawca jest zatrudniony od 1 lutego 2011 r. do chwili obecnej na 1/2 etatu w przedsiębiorstwie transportowym prowadzonym przez A. Ż. w S. przy ul. (...) w gminie K..

Dowód: oświadczenie wnioskodawcy we wniosku z 12 października 2011 r., k. 3 akt emerytalnych, wydruk ZUS-u dotyczący okresów ubezpieczenia, k. 7 a.e.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy pominął, mający zastosowanie w sprawie, przepis art. 184 ustawy o emeryturach i rentach i błędnie uznał, że wnioskodawca nabył prawo do emerytury.

Nie było sporu między stronami co do faktu, że wnioskodawca ukończył 60 rok życia oraz, że na dzień 1 stycznia 1999 r. legitymuje się ponad 30-letnim stażem pracy. Organ rentowy kwestionował w apelacji zarówno uznany przez Sąd I instancji okres zatrudnienia wnioskodawcy w warunkach szczególnych w wymiarze ponad 15 lat oraz podnosił, że wnioskodawca w momencie składania wniosku o emeryturę i do chwili obecnej pozostaje w zatrudnieniu począwszy od 1 lutego 2011 r.

Przepis art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227 jednolity tekst) pozwala mężczyznom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. nabyć, po osiągnięciu wieku przewidzianego m.in. w art. 32 , prawo do emerytury, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym 65 lat oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 , tj. 25 lat.

Emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2 omawianego art. 184 ustawy).

Wiek emerytalny pracowników wykonujących pracę w warunkach szczególnych określa wydane na podstawie art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U.83.8.4). Przepis § 4 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Z wyżej przedstawionej regulacji prawnej wynika, że warunkiem nabycia prawa do emerytury według art. 184 jest spełnienie przesłanki stażu ubezpieczeniowego przed dniem 1 stycznia 1999 r., tj. dniem wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Ubezpieczeni, którzy w chwili wejścia w życie ustawy emerytalno-rentowej posiadali wymagany okres ubezpieczenia (także w warunkach szczególnych), mogą nabyć prawo do emerytury po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego dla mężczyzn 60 lat (art. 32 ustawy). Wiek emerytalny mogą jednak osiągnąć po 1 stycznia 1999 r. Powyższa interpretacja tego przepisu znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego: wyrok Sądu Najwyższego z 18 lipca 2007 r., I UK 62/07, OSNP 2008/17-18/269, uchwała Sądu Najwyższego z 8 lutego 2007 r., II UZP 14/06, OSNP 2007/13-14/199.

Kolejnymi warunkami nabycia emerytury na podstawie art. 184 w/w ustawy są: nieprzystąpienie do OFE (względnie złożenie wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w funduszu, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa) i rozwiązanie stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonych będących pracownikami. Wnioskodawca nie spełnił tej ostatniej przesłanki, albowiem od 1996 r. do chwili obecnej pozostaje w zatrudnieniu. Fakt ten potwierdził na rozprawie apelacyjnej w dniu 20 maja 2010 r. Tymczasem prawo do emerytury powstaje z dniem spełnienia wszystkich wymaganych warunków do nabycia tego prawa (art. 100 ust. 1 omawianej ustawy).

Emerytura uregulowana w art. 184 jest prawem odrębnym, przyznawanym na innych zasadach niż emerytura z art. 46 i 32 ustawy. Przepis art. 46 ust. 1 pkt 2 wymaga bowiem od ubezpieczonych, by wszystkie warunki do uzyskania emerytury, m.in. z przepisu art. 32 ustawy, spełnili do 31 grudnia 2008 r. Wnioskodawca nie mógł więc nabyć prawa do świadczenia na podstawie przepisu art. 46 , gdyż wiek 60 lat osiągnął dopiero 3 lutego 2010 r. Przepis art. 32 obejmuje natomiast ubezpieczonych urodzonych przed 1 stycznia 1949 r. i również nie ma zastosowania do wnioskodawcy.

Nierozwiązanie stosunku pracy przez J. M., powoduje niemożność nabycia uprawnień emerytalnych. Odmowna decyzja organu rentowego była zatem prawidłowa. Sąd Apelacyjny odstąpił od rozpoznawania zarzutu apelacji w zakresie ustalania okresów pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych. Po pierwsze nie miałoby to znaczenia, albowiem J. M. nie rozwiązał stosunku pracy, a niespełnienie choćby jednego z warunków do emerytury, powoduje niemożność nabycia prawa do świadczenia. Po drugie niedopuszczalne jest w wyroku ustalającym prawo do świadczenia z ubezpieczeń społecznych, ustalanie poszczególnych okresów zatrudnienia warunkujących nabycie tego prawa. Spór dotyczył samego tylko prawa do emerytury, przy ustalaniu którego wszystkie przesłanki muszą być spełnione łącznie najpóźniej do dnia wydania decyzji organu rentowego.

W tej sytuacji Sąd Apelacyjny, niepodzielając stanowiska Sądu Okręgowego, zmienił zaskarżony wyrok i odwołanie oddalił na podstawie art. 386 § 1 kpc.

Sąd Apelacyjny odstąpił od obciążania wnioskodawcy kosztami zastępstwa procesowego strony przeciwnej na zasadzie art. 102 kpc.