Data orzeczenia | 4 marca 2014 |
---|---|
Data uprawomocnienia | 4 marca 2014 |
Sąd | Sąd Apelacyjny w Poznaniu I Wydział Cywilny i Własności Intelektualnej |
Przewodniczący | Jacek Nowicki |
Tagi | Nieruchomości |
Podstawa Prawna | 68gospodarka-nieruchomosciami 31krio 68gospodarka-nieruchomosciami 1xxx 67gospodarka-nieruchomosciami 4gospodarka-nieruchomosciami 37kro 14gospodarka-nieruchomosciami 98kpc 31kro 46kro 160kc 385kpc 99kpc 391kpc |
1. oddala apelację;
2. zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 2 700 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.
Powódka Gmina M. S. wniosła zasądzenie od pozwanego A. W. (1) kwoty 77.417,01 zł z odsetkami ustawowymi od 2 listopada 2012 r. tytułem zwrotu bonifikaty udzielonej przy sprzedaży mieszkania.
Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z 3 stycznia 2013 r. Sąd zobowiązał pozwanego do zapłaty dochodzonej kwoty.
Pozwany A. W. (1) wniósł sprzeciw od nakazu zapłaty domagając się oddalenia powództwa.
Wyrokiem z dnia 24 czerwca 2013 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie oddalił powództwo oraz zasądził od powódki na rzecz pozwanego kwotę 3.617 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.
Podstawą orzeczenia były następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu I instancji.
Pozwany A. W. (1) oraz A. W. (2) zawarli związek małżeński w dniu 14 sierpnia 1997 r. Nie zawierali umów majątkowych.
Pozwany stał się najemcą lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w S. w dniu 22 kwietnia 1996 r., a jego małżonka A. W. (2) w dniu 15 sierpnia 1997 r. Wcześniej zamieszkiwali ten lokal dziadkowie pozwanego.
Powyższy lokal z chwilą oddania go pozwanemu w najem znajdował się w złym stanie technicznym i wymagał gruntownego remontu. Pozwany jako jego najemca, po śmierci babci, w latach 1996 - 1997 r. m.in. dokonał wymiany wewnętrznej instalacji gazowej, w tym Junkersa do podgrzewania wody i kuchenki gazowej, a także wewnętrznej instalacji grzewczej, instalacji wodno-kanalizacyjnej, przeprowadził remont instalacji elektrycznej, a także remont łazienki obejmujący położenie glazury, wymianę wc, wanny, umywalki. Pozwany wyremontował również ściany mieszkania co obejmowało naprawę tynków, położenie gładzi tynkowej, pomalowanie ścian, tapetowanie, ułożenie glazury, a nadto wymienił on podłogi, odnowił i częściowo wymienił drzwi w mieszkaniu.
Pozwany wraz z żoną, a wcześniej jego babcia, kilka razy kierowali do Gminy M. S. wnioski o sprzedaż na ich rzecz ww. lokalu. Pierwszy wniosek został złożony w 1993 r., pozostałe dwa w 1996 r. i 2000 r. Pozwanemu odmawiano zgody na wykup, powołując się na brak możliwości sprzedaży mieszkania z uwagi na to, że budynek przy ul. (...) nie był zgodny z ustaleniami planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta S.. Podkreślano, że lokale znajdujące się w tej kamienicy postały oficjalnie wyłączone ze sprzedaży. Ponadto pozwanego informowano, że w związku z planami rozbudowy skrzyżowania ul. (...) z ul. (...) ww. budynek może zostać poddany w każdej chwili rozbiórce.
Informacje o planowej rozbiórce budynku skłoniła pozwanego i jego żonę do podjęcia starań o nabycie innego mieszkania dla ich rodziny. Pozwani zdecydowali się na wzięcie kredytu na dom, a część pieniędzy na zakup działki pod budowę pożyczyli od rodziców. Działkę pod budowę domu przy ul. (...) w S. małżonkowi W. zakupili w drodze przetargu od miasta w 2002 r. W kwietniu 2003 r. rozpoczęli budowę domu.
Wiadomość o możliwości wykupu lokalu przy ul. (...) powzięli, gdy prace budowlane na działce przy ul. (...) były już zaawansowane.
W dniu 18 grudnia 2003 r. powódka Gmina M. S. zawarła z małżonkami A. W. (1) i A. W. (2) umowę wieczystego użytkowania i sprzedaży. Powódka ustanowiła odrębną własność lokalu mieszkalnego przy ul. (...) i sprzedała ten lokal wraz z udziałem w częściach wspólnych budynku oraz użytkowania wieczystego działki za kwotę 16.307,20 zł.
Zawarcie umowy poprzedziły rokowania. W dniu 8 grudnia 2003 r. powódka oraz małżonkowie A. W. (1) i A. W. (2) podpisali Protokół z rokowań, w którym stwierdzili że cena ww. lokalu wynosi 93.184,00 zł. Przy uwzględnieniu 75 % bonifikaty do zapłaty pozostaje kwota 23.296,00 zł, a po uwzględnieniu 30 % ulgi na zakup lokalu poprzez dokonanie jednorazowej wpłaty do zapłaty pozostaje kwota 16.307,20 zł. Protokół zawierał pouczenie o obowiązku zwrotu bonifikaty po waloryzacji w razie zbycia lokalu przed upływem 5 lat, co nie dotyczy zbycia na rzecz osoby bliskiej.
W dniu 13 lutego 2004 r. małżonkowie A. W. (1) i A. W. (2) sprzedali ww. lokal rodzicom A. W. (2) za kwotę 100.000 zł. Pieniądze uzyskane ze sprzedaży lokalu nr (...) przy ul. (...) pozwany i jego żona przeznaczyli w całości na cele mieszkaniowe tj. na budowę i wykończenie ich domu przy ul. (...) w S.. Pieniądze w kwocie 40.000,00 zł przeznaczyli także na częściową spłatę kredytu mieszkaniowego.
W ocenie Sądu Okręgowego w świetle dokonanych ustaleń faktycznych żądanie powódki nie zasługiwało na uwzględnienie.
Nabycie przez małżonków A. W. (1) i A. W. (2) od Gminy M. S. lokalu przy ul. (...) miało miejsce w dniu 18 grudnia 2003 r., a zbycie na rzecz rodziców żony pozwanego w dniu 13 lutego 2004 r. Do oceny żądania będzie miało zatem znaczenie brzmienie 68 ust. 1 pkt 7 w zw. z ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jednolity: Dz.U. nr. 102, poz. 651 z 2010 r.) (dalej: u.g.n.) w brzmieniu nadanym przez
Zgodnie z powyższym przepisem, właściwy organ może udzielić bonifikaty od ceny ustalonej zgodnie z
Zgodnie z
W ocenie Sądu w sytuacji, gdy zbywany lokal wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków, rodzice jednego z nich są osobami bliskimi w rozumieniu
Zbycie lokalu nastąpiło na rzecz wstępnych żony pozwanego, którzy są dla niej osobami bliskimi w rozumieniu art. 68 ust. 2 w zw. z art. 4 ust. 13 u.g.n. Literalne brzmienie
Powyższe przepisy przyznają Gminie prawo żądania zwrotu bonifikaty w sytuacji zbycia lokalu na rzecz osoby nie będącej dla zbywcy zstępnym, wstępnym, rodzeństwem, dzieckiem rodzeństwa, małżonkiem, osobą przysposabiającą i przysposobioną oraz osobą, która pozostaje ze zbywcą faktycznie we wspólnym pożyciu.
Pojęcie osoby bliskiej należy zatem rozumieć bardzo szeroko - obejmuje ono zarówno osoby, które ze zbywcą łączy więź o charakterze obiektywnym (np. pokrewieństwo, związek małżeński, stosunek przysposobienia) jak i subiektywnym tj. wspólne pożycie. Poza ostatnim przypadkiem, więź łącząca strony umowy może mieć wymiar wyłącznie formalny tj. niezależny od tego, czy stosunek bliskości faktycznie istnieje. Pojęcie bliskości w rozumieniu ww. przepisów obejmuje zatem bardzo szeroki zakres relacji - od czysto formalnych do rzeczywistej bliskości w potocznym rozumieniu tego słowa.
Dosłowne brzmienie powyższych przepisów prowadzi jednak do wniosku, że oboje małżonkowie nie mogą zbyć lokalu wchodzącego w skład majątku wspólnego na rzecz wstępnych bez narażania się na obowiązek zwrotu bonifikaty.
Takiego zbycia mógłby natomiast dokonać tylko jeden z małżonków - ten którego wstępni są nabywcami (co było możliwe także zgodnie z
W pierwszym jak i drugim przypadku następuje przeniesienie składnika majątku wspólnego obojga małżonków na nabywcę. Trudno zatem uzasadnić, dlaczego obowiązek zwrotu bonifikaty miałby powstać tylko w razie zbycia lokalu przez oboje małżonków, a nie przez jednego z nich.
W związku z powyższym, mając na uwadze szerokie rozumienie pojęcia osoby bliskiej Sąd uznał, że brak jest argumentów przemawiających za wyłączeniem z tego kręgu rodziców jednego z małżonków zbywających lokal wchodzący w skład ich majątku wspólnego. Prawidłowa interpretacja
O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie
Apelację od wyroku złożyła powódka zaskarżyła go w całości. Powódka zarzucała orzeczeniu naruszenie prawa materialnego, poprzez błędną wykładnię
Pozwany wniósł o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.
Apelacja jest bezzasadna.
Ustalenia faktyczne sądu I instancji nie budzą wątpliwości i nie są podważane w apelacji.
Stąd Sąd Apelacyjny przyjmuje je za podstawę własnego rozstrzygnięcia.
W sytuacji, gdy Sąd Okręgowy nie poczynił własnych rozważań co do pozostałych zarzutów pozwanego, ocenie sądu II instancji podlega przede wszystkim prawidłowość wykładni i zastosowania w stanie faktycznym sprawy przepisu
Podzielić należy zarzut apelacji co do naruszenia przez sad orzekający przepisów prawa materialnego.
Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku należy bowiem wnioskować, że sąd orzekający uznał powoda za osobę bliską, w rozumieniu w/w przepisów, w stosunku do nabywców lokalu, a to z uwagi łączący ich stosunek powinowactwa.
Tymczasem wykładnia taka pozostaje w ewidentnej sprzeczności z wyraźnym brzmieniem przepisu art. 4 pkt. 13) u.g.n., w którym sam ustawodawca dokonał definicji pojęcia osoby bliskiej dla potrzeb stosowania tej ustawy. Przy tym sposób sformułowania wymienionej normy wskazuje, że zawarte tam wyliczenie ma charakter zamknięty a nie przykładowy.
W tej sytuacji rozszerzanie katalogu „osób bliskich” na inne, niż wymienione tam podmioty mogłoby nastąpić jedynie w drodze wykładni contra legem.
Co prawda, tego rodzaju wykładnia nie jest całkowicie zakazana, jednak, z uwagi na jej sprzeczność z co najmniej dorozumianą wolą ustawodawcy, może być stosowana jedynie w sytuacjach wyjątkowych, gdy np. treść interpretowanego przepisu nie da się pogodzić z preferowanym przez państwo systemem wartości, jego stosowanie godziłoby w spójność systemu prawnego itp.
W rozpatrywanym przypadku taki, wyjątkowy, przypadek nie zachodził.
Niemniej zaskarżony wyrok odpowiada prawu, a apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.
Oddalenie roszczeń powództwa nie wymagało bowiem dokonywania rozszerzającej wykładni pojęcia „osoby bliskiej”.
Zgodzić należy się z pozwanym, że istotne było natomiast przeprowadzenie, na gruncie ustalonego stanu faktycznego, interpretacji określenia „zbycie na rzecz osoby bliskiej”, a mianowicie rozstrzygnięcie, czy obejmuje ono sytuację zbycia przez małżonków lokalu mieszkalnego (nieruchomości), wchodzącego w skład majątku wspólnego na rzecz rodziców jednego z nich.
Wykładnia w tym zakresie musi uwzględniać specyfikę ustroju wspólności ustawowej małżeńskiej, wynikającą z przepisów art. 31 -46 k.r. i op. (w realiach sprawy - w brzmieniu obowiązującym do dnia 20 stycznia 2005r).
Z jego istoty wynika, po pierwsze, że każdy z małżonków ma prawo do niepodzielnej własności całego majątku wspólnego.
Z drugiej strony czynności prawne związane z zarządem (przysparzające i rozporządzające) tym majątkiem dotyczą zawsze praw i obowiązków obojga małżonków.
Wykładnia innych przepisów prawa musi zmierzać, w sytuacjach wątpliwych, do zapewnienia tych podstawowych reguł funkcjonowania ustawowej wspólności majątkowej.
Z tego wypływa logiczny wniosek, że jeżeli powstanie skutków czynności prawnej, związanej z zarządem majątkiem wspólnym, uzależnione zostało w ustawie od posiadania określonych przymiotów osobistych, wystarczające jest, aby cechy takie posiadał tylko jeden z małżonków.
Niedopuszczalne byłoby bowiem w takich przypadkach rozszczepianie czynności prawnej w ten sposób, że wywoływałaby ona skutki w sferze praw i obowiązków wyłącznie jednego małżonka.
Słusznie także sąd I instancji odwołał się do treści przepisu art. 37 k.r. i op. Nie było bowiem przeszkód, aby skutecznie umowę sprzedaży lokalu zawarła jedynie żona pozwanego, która, co nie ulega wątpliwości, jest wobec nabywców osobą bliską w rozumieniu art. 4 pkt. 13) u.g.n., a następnie pozwany czynność taką by potwierdził.
Sprzedaż taka z jednej strony byłaby skuteczna i ważna, a drugiej strony pozwany nie byłby uważany za stronę takiej umowy (por. uchwała pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 28 września 1979r w spr. III CZP 15/79, OSNCP, z. 4 z 1980r, poz. 63, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 1994r w spr. II CKN 490/98, Lex nr 527175).
Nie byłoby w takim razie wątpliwości, że doszłoby w ten sposób do zbycia lokalu, jako czynności spełniającej wymogi z art. 68 ust. 2 zd. 2 u.g.n. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 22 września 2004r), skoro wszystkie jej strony byłyby wobec siebie osobami bliskimi.
Nie do przyjęcia jednak, na gruncie wykładni językowej, byłaby sytuacja, w której jedynie od formy (sposobu) zbycia nieruchomości zależałoby powstanie skutku w postaci obowiązku zwrotu udzielonej bonifikaty ( lege non distinguente nec nostrum est distinguere).
Oznacza to, że jeżeli małżonkowie nabyli do majątku wspólnego lokal mieszkalny od gminy lub Skarbu Państwa wraz z bonifikatą
W takim zatem przypadku obowiązek zwrotu bonifikaty i odpowiadające mu po stronie gminy lub Skarbu Państwa roszczenie nie powstają.
Uzupełniająco należy dodać, że analogiczna wykładnia funkcjonuje od dawna na tle stosowania np. przepisów o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, nabywania nieruchomości rolnych (zob. dawny
Z tych przyczyn na podstawie
O należnych stronie pozwanej kosztach zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym orzeczono (punkt 2 wyroku) na podstawie przepisów art. 98 § 1 i 3 kpc i
/-/ B. Wysocki /-/ J. Nowicki /-/ M. Mazurkiewicz-Talaga
Wyszukiwarka
- Kodeks Karny dostęp do ustawy
- 22 Kodeks Karny konkretny artykuł ustawy
- Sąd Okręgowy w Ełku informacje o sądzie
- Pełnomocnictwo ogólne dostęp do wzorców