Akt notarialny
Akt notarialny – dokument urzędowy potwierdzający dokonanie określonej czynności prawnej, a zarazem jedna z jej szczególnych form. Akt notarialny zostaje sporządzony, jeżeli wymagają tego przepisy prawa lub wynika to z woli stron.
Niedochowanie formy aktu notarialnego w sytuacji, gdy wymaga tego prawo albo gdy została zastrzeżona przez strony umowy, powoduje bezskuteczność czynności prawnej (np. sprzedaży nieruchomości) i jej nieważność (nieruchomość nie przejdzie na nabywcę)
Do sporządzania aktów notarialnych uprawniony jest notariusz oraz – pod warunkiem uzyskania od Ministra Sprawiedliwości pisemnego upoważnienia wydanego na wniosek Ministra Spraw Zagranicznych – polski konsul
Akt notarialny wymagany jest m.in dla:
- umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości i umowa przenosząca własność, która zostaje zawarta w celu wykonania istniejącego uprzednio zobowiązania do przeniesienia własności nieruchomości (art. 158 KC)
- umowa o przedłużenie wieczystego użytkowania (art. 236 § 3 kc)
- umowa zobowiązująca do przeniesienia prawa wieczystego użytkowania i umowa przenosząca to prawo (art. 237 w zw. z art. 158 kc)
- oświadczenie darczyńcy przy umowie darowizny (art. 890 § 1 kc)
- umowa o dział spadku, w skład którego wchodzi nieruchomość (art. 1037 § 2 kc)
- zrzeczenie się dziedziczenia przez przyszłego spadkobiercę ustawowego i uchylenie tego zrzeczenia (art. 1048 i 1050 kc)
- umowa spółki komandytowej (art. 106 Kodeksu spółek handlowych), statut spółki komandytowo-akcyjnej (art. 131 ksh), umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (art. 157 § 2 ksh), statut spółki akcyjnej (art. 301 § 2 ksh)
- umowa zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu
Formy aktu notarialnego wymagało także złożenie oświadczenia woli na piśmie przez osobę niemogącą czytać (
art. 80 kc) – przepis ten został zniesiony ze względu na utrudnianie sporządzania umów przez osoby niewidome; przepis ten często bywał nadużywany i interpretowany opacznie, w związku z czym Związek Niewidomych wystąpił o jego nowelizację.
W formie aktu notarialnego może, ale nie musi, być sporządzony testament (
art. 950 kc).
Jeżeli ustawa albo umowa zastrzega dla czynności prawnej formę aktu notarialnego, czynność dokonana bez zachowania tej formy jest nieważna (
art. 73 § 2 i
76 kc).