Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach

art. 1. więcej Art. 1. Ustawa określa:
1) rodzaje wypadków powstałych w szczególnych okolicznościach,
uzasadniających przyznanie świadczeń;
2) rodzaje świadczeń z tytułu wypadków i chorób zawodowych powstałych
w szczególnych okolicznościach;
3) zasady przyznawania świadczeń, ustalania ich wysokości oraz zasady wypłaty
świadczeń;
4) zasady finansowania świadczeń.

art. 2. więcej Art. 2. 1. Za wypadek uzasadniający przyznanie świadczeń uważa się nagłe
zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które
nastąpiło:
1) przy ratowaniu innych osób od grożącego ich życiu niebezpieczeństwa;
2) przy chronieniu własności publicznej przed grożącą jej szkodą;
3) przy udzielaniu przedstawicielowi organu państwowego lub organu
samorządu terytorialnego pomocy przy spełnianiu czynności urzędowych;
3a) przy wykonywaniu prac związanych ze spisami powszechnymi;
4) przy ściganiu lub ujęciu osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa lub
przy chronieniu innych osób przed napaścią;
5) przy wykonywaniu funkcji radnego lub członka komisji rady wszystkich
jednostek samorządu terytorialnego albo przy wykonywaniu przez sołtysa
czynności związanych z tym stanowiskiem;
6) przy wykonywaniu funkcji ławnika w sądzie;
7) w czasie zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych
realizowanych przez jednostki organizacyjne systemu oświaty, zajęć w szkole
wyższej lub zajęć na studiach doktoranckich albo w czasie odbywania
praktyki przewidzianej organizacją studiów lub nauki;
8) przy pracy w Ochotniczych Hufcach Pracy na innej podstawie niż umowa
o pracę;
9) przy pracy wykonywanej w ramach terapii zajęciowej w jednostkach
organizacyjnych pomocy społecznej oraz podmiotach leczniczych
niebędących przedsiębiorcami, o których mowa w przepisach o działalności
leczniczej;
10) przy wykonywaniu bezpośredniej ochrony przed klęskami żywiołowymi;
11) przy wykonywaniu funkcji członka komisji powołanej przez organ
państwowy lub organ samorządu terytorialnego do przeprowadzenia
wyborów lub referendum;
12) przy wykonywaniu świadczeń przez wolontariusza, o którym mowa w art.
2 pkt 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego
i o wolontariacie (Dz. U. z 2019 r. poz. 688, 1570 i 2020 oraz z 2020 r. poz. 284);
13) w trakcie uczestnictwa w centrum integracji społecznej;
14) przy wykonywaniu przez bezrobotnego prac społecznie użytecznych,
o których mowa w art. 73a ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji
zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2019 r. poz. 1482, 1622,
1818 i 2473 oraz z 2020 r. poz. 278);
15) przy odbywaniu praktyki absolwenckiej w rozumieniu ustawy z dnia 17 lipca
2009 r. o praktykach absolwenckich (Dz. U. z 2018 r. poz. 1244);
16) przy odbywaniu stażu uczniowskiego, o którym mowa w art. 121a ustawy z
dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 910).
2. Za chorobę zawodową uprawniającą do świadczeń przewidzianych
w ustawie uważa się chorobę określoną w art. 235¹ Kodeksu pracy, powstałą przy
wykonywaniu zajęć lub pracy, o których mowa w ust. 1 pkt 7 i 8.

art. 3. więcej Art. 3. 1. Osobom, które stały się niezdolne do pracy wskutek wypadku
w szczególnych okolicznościach, o których mowa w art. 2 ust. 1, przysługuje:
1) renta z tytułu niezdolności do pracy;
2) jednorazowe odszkodowanie;
3) świadczenia opieki zdrowotnej określone w przepisach o świadczeniach
opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, w zakresie
niezbędnym do leczenia następstw wypadku lub choroby zawodowej, pod
warunkiem że osoby te nie są objęte ubezpieczeniem zdrowotnym.
2. Osobie, która poniosła koszty pogrzebu osoby poszkodowanej wskutek
wypadku lub choroby zawodowej albo osoby pobierającej rentę na podstawie
ustawy, przysługuje zasiłek pogrzebowy.
3. Świadczenia określone w ust. 1 przysługują również osobie, która stała się
niezdolna do pracy wskutek choroby zawodowej powstałej w związku
z wykonywaniem zajęć lub pracy, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 7 i 8.
4. Członkom rodziny osób, które zmarły wskutek wypadków, o których mowa
w art. 2 ust. 1, oraz członkom rodziny osób, które zmarły wskutek choroby
zawodowej, przysługuje renta rodzinna i jednorazowe odszkodowanie.
5. Członkami rodziny są małżonek, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka,
dzieci przysposobione, przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem
pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny
zastępczej, rodzice, osoby przysposabiające, ojczym i macocha, jeżeli spełniają
warunki do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów ustawy z dnia 17 grudnia
1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U.
z 2020 r. poz. 53, 252 i 568) zwanej dalej „ustawą o emeryturach i rentach z FUS”.
6. Prawo do jednorazowego odszkodowania przysługuje członkom rodziny
spełniającym warunki do uzyskania renty rodzinnej w dniu śmierci osoby, która
uległa wypadkowi lub zachorowała na chorobę zawodową.

art. 4. więcej Art. 4. 1. Osobie, która stała się niezdolna do pracy całkowicie lub częściowo
wskutek wypadku w szczególnych okolicznościach, o których mowa w art. 2 ust.
1, przysługuje renta z tytułu niezdolności do pracy: na stałe – jeżeli niezdolność do
pracy jest trwała, lub na okres wskazany w decyzji organu rentowego – jeżeli
niezdolność do pracy jest okresowa.
2. Osobie, która doznała stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu
spowodowanego wypadkiem w szczególnych okolicznościach, o których mowa
w art. 2 ust. 1, przysługuje jednorazowe odszkodowanie z tytułu tego uszczerbku,
jeżeli osoba ta wskutek wypadku stała się całkowicie niezdolna do pracy.
3. Renta i jednorazowe odszkodowanie, na warunkach, o których mowa
w ust. 1 i 2, przysługuje również osobie, która zachorowała na chorobę zawodową
w związku z wykonywaniem zajęć lub pracy, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 7 i 8.
4. W sprawach nieuregulowanych w ustawie do jednorazowego
odszkodowania przysługującego osobie, która uległa wypadkowi w szczególnych
okolicznościach lub zachorowała na chorobę zawodową, albo członkom rodziny
pozostałym po osobie, która zmarła wskutek wypadku lub choroby zawodowej,
stosuje się przepisy ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu
społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2019 r.
poz. 1205).

art. 5. więcej Art. 5. 1. Zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie, która poniosła koszty pogrzebu:
1) osoby, która zmarła wskutek wypadku lub choroby zawodowej;
2) osoby pobierającej rentę na podstawie ustawy lub członka jej rodziny.
2. Od członków rodziny, o których mowa w ust. 1 pkt 2, nie wymaga się
spełnienia warunków do uzyskania renty rodzinnej.
3. W razie zbiegu prawa do zasiłku pogrzebowego na podstawie ustawy
z prawem do zasiłku pogrzebowego lub do świadczenia w wysokości zasiłku
pogrzebowego na podstawie odrębnych przepisów – zasiłek pogrzebowy lub
świadczenie pieniężne przysługuje na podstawie przepisów odrębnych.
4. W sprawach nieuregulowanych w ustawie do zasiłku pogrzebowego
stosuje się ustawę o emeryturach i rentach z FUS.

art. 6. więcej Art. 6. 1. Świadczenia, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 1 i 2, nie
przysługują osobie poszkodowanej wskutek wypadku, który nastąpił z winy
umyślnej lub rażącego niedbalstwa tej osoby.
2. Świadczenia, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 1 i 2, nie przysługują
również osobie poszkodowanej, która będąc w stanie nietrzeźwości lub pod
wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych przyczyniła się
w znacznym stopniu do spowodowania wypadku, o ile powyższy stan został
udokumentowany w aktach sprawy przez odpowiednie organy policji lub
prokuratury.

art. 7. więcej Art. 7. Renta z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem
w szczególnych okolicznościach, o których mowa w art. 2 ust. 1, lub chorobą
zawodową, o której mowa w art. 2 ust. 2, oraz renta rodzinna wynosi 120% kwoty
najniższej odpowiedniej renty ustalonej i podwyższonej zgodnie z ustawą
o emeryturach i rentach z FUS.

art. 8. więcej Art. 8. 1. W razie zbiegu prawa do rent określonych w ustawie wypłaca się
jedną rentę – wyższą lub wybraną przez osobę uprawnioną.
2. W razie zbiegu prawa do renty określonej w ustawie z prawem do
emerytury lub renty przysługującej na podstawie odrębnych przepisów wypłaca się
jedno świadczenie – wyższe lub wybrane przez osobę uprawnioną.
3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do osób pobierających uposażenie
w stanie spoczynku przyznane ze względu na wiek, z powodu choroby lub utraty
sił albo uposażenie rodzinne.

art. 9. więcej Art. 9. W sprawach rent z tytułu niezdolności do pracy oraz rent rodzinnych
nieuregulowanych ustawą stosuje się odpowiednio przepisy o emeryturach
i rentach z FUS dotyczące:
1) postępowania w sprawach rent i wypłaty rent;
2) orzekania o niezdolności do pracy;
3) powstania i ustania prawa do rent;
4) zmian w prawie do rent;
5) egzekucji, potrąceń ze świadczeń oraz zwrotu nienależnie pobranych rent;
6) zawieszania lub zmniejszania rent;
7) (uchylony)
8) podziału renty rodzinnej oraz przywrócenia prawa do renty rodzinnej, jeżeli
prawo do tej renty uzależnione jest od stwierdzenia niezdolności do pracy.

art. 10. więcej Art. 10. Niezdolność do pracy oraz jej związek z wypadkiem w szczególnych
okolicznościach, o których mowa w art. 2 ust. 1, lub chorobą zawodową, o której
mowa w art. 2 ust. 2, związek śmierci z takim wypadkiem lub chorobą ustala lekarz
orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub komisja lekarska Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych. Lekarz orzecznik lub komisja lekarska Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ustala również stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu oraz jego związek z takim wypadkiem lub chorobą zawodową w trybie określonym w przepisach o emeryturach i rentach z FUS.

art. 11. więcej Art. 11. 1. Osoba ubiegająca się o świadczenia z tytułu wypadku
w szczególnych okolicznościach, o których mowa w art. 2 ust. 1, zobowiązana jest
dołączyć do wniosku dokumentację wypadku, a osoba ubiegająca się o świadczenie
z tytułu choroby zawodowej – decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej.
2. W sprawach zgłaszania i stwierdzania chorób zawodowych w stosunku do
osób, które zachorowały na chorobę zawodową w związku z wykonywaniem zajęć
lub pracy, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 7 i 8, stosuje się przepisy Kodeksu
pracy oraz przepisy wydane na podstawie art. 237 § 1 pkt 3–6 Kodeksu pracy.
3. Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokonuje oceny okoliczności i przyczyn
wypadku w szczególnych okolicznościach oraz wydaje decyzję w sprawie
świadczeń przewidzianych w ustawie.
4. Przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio do wniosku o przyznanie świadczeń
z tytułu choroby zawodowej.

art. 12. więcej Art. 12. 1. Świadczenia określone w ustawie są finansowane ze środków
budżetu państwa.
2. Świadczenia, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 1 i 2, w ust. 4 oraz w art.
5, przyznaje i wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych na wniosek osoby
uprawnionej do tych świadczeń.
3. Wniosek w imieniu uprawnionego może zgłosić również jego
pełnomocnik.
4. Od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przysługuje odwołanie do
właściwego sądu w terminie i według zasad określonych w przepisach Kodeksu
postępowania cywilnego.
5. Świadczenia, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 3, są finansowane ze
środków pozostających w dyspozycji ministra właściwego do spraw zdrowia.

art. 13. więcej Art. 13. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2003 r.