Ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej

art. 1. więcej Art. 1. Ustawa określa zasady udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej,
świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, a także zasady realizacji
zadań z zakresu edukacji prawnej.

art. 2. więcej Art. 2. 1. Niniejsza ustawa nie zwalnia organów administracji publicznej od
wykonywania określonych w ustawach zadań w zakresie poradnictwa prawnego,
poradnictwa obywatelskiego oraz edukacji prawnej.
2. Niniejsza ustawa nie ogranicza działalności w zakresie nieodpłatnego
poradnictwa prawnego, poradnictwa obywatelskiego oraz edukacji prawnej.

art. 3. więcej Art. 3. 1. Nieodpłatna pomoc prawna obejmuje:
1) poinformowanie osoby fizycznej, zwanej dalej „osobą uprawnioną”, o
obowiązującym stanie prawnym oraz przysługujących jej uprawnieniach lub
spoczywających na niej obowiązkach, w tym w związku z toczącym się
postępowaniem przygotowawczym, administracyjnym, sądowym lub
sądowoadministracyjnym lub
2) wskazanie osobie uprawnionej sposobu rozwiązania jej problemu prawnego, lub
3) sporządzenie projektu pisma w sprawach, o których mowa w pkt 1 i 2, z
wyłączeniem pism procesowych w toczącym się postępowaniu przygotowawczym lub sądowym i pism w toczącym się postępowaniu
sądowoadministracyjnym, lub
3a) nieodpłatną mediację, lub
4) sporządzenie projektu pisma o zwolnienie od kosztów sądowych lub
ustanowienie pełnomocnika z urzędu w postępowaniu sądowym lub
ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika
patentowego w postępowaniu sądowoadministracyjnym oraz poinformowanie o
kosztach postępowania i ryzyku finansowym związanym ze skierowaniem
sprawy na drogę sądową.
2. (uchylony)

Art. 3a. 1. Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmuje działania
dostosowane do indywidualnej sytuacji osoby uprawnionej, zmierzające do
podniesienia świadomości tej osoby o przysługujących jej uprawnieniach lub
spoczywających na niej obowiązkach oraz wsparcia w samodzielnym rozwiązywaniu
problemu, w tym, w razie potrzeby, sporządzenie wspólnie z osobą uprawnioną planu
działania i pomoc w jego realizacji. Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmuje
w szczególności porady dla osób zadłużonych i porady z zakresu spraw
mieszkaniowych oraz zabezpieczenia społecznego.
2. Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmuje również nieodpłatną
mediację.

Art. 3b. 1. Edukacja prawna obejmuje działania edukacyjne zmierzające do
zwiększenia świadomości prawnej społeczeństwa, dotyczące w szczególności
upowszechniania wiedzy o:
1) prawach i obowiązkach obywatelskich;
2) działalności krajowych i międzynarodowych organów ochrony prawnej;
3) mediacji oraz sposobach polubownego rozwiązywania sporów;
4) możliwościach udziału obywateli w konsultacjach publicznych oraz procesie
stanowienia prawa;
5) dostępie do nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa
obywatelskiego.
2. Zadania, o których mowa w ust. 1, mogą być realizowane w formach, które w
szczególności polegają na opracowaniu informatorów i poradników, prowadzeniu
otwartych wykładów i warsztatów oraz rozpowszechnianiu informacji za pośrednictwem środków masowego przekazu i innych zwyczajowo przyjętych form komunikacji, w tym prowadzeniu kampanii społecznych.

art. 4. więcej Art. 4. 1. Nieodpłatna pomoc prawna i nieodpłatne poradnictwo obywatelskie
przysługują osobie uprawnionej, która nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej
pomocy prawnej, w tym osobie fizycznej prowadzącej jednoosobową działalność
gospodarczą niezatrudniającą innych osób w ciągu ostatniego roku.
2. Osoba uprawniona, przed uzyskaniem nieodpłatnej pomocy prawnej lub
nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, składa pisemne oświadczenie, że nie jest
w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej. Osoba korzystająca
z nieodpłatnej pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego
w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej dodatkowo składa oświadczenie
o niezatrudnianiu innych osób w ciągu ostatniego roku. Oświadczenie składa się
osobie udzielającej nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczącej nieodpłatne
poradnictwo obywatelskie.
3. Oświadczenie, o którym mowa w ust. 2, przechowuje się w warunkach
uniemożliwiających dostęp do niego osób trzecich.
4. Administratorem danych osobowych zawartych w oświadczeniu, o którym
mowa w ust. 2, jest starosta.
5. W celu umożliwienia kontroli prawidłowości udzielania nieodpłatnej pomocy
prawnej i świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego starosta
przechowuje oświadczenie, o którym mowa w ust. 2, przez trzy lata od końca roku
kalendarzowego, w którym oświadczenie zostało sporządzone.
6. Wzór oświadczenia, o którym mowa w ust. 2, określa załącznik nr 1 do ustawy.

Art. 4a. 1. Nieodpłatna mediacja obejmuje:
1) poinformowanie osoby uprawnionej o możliwościach skorzystania z
polubownych metod rozwiązywania sporów, w szczególności mediacji oraz
korzyściach z tego wynikających;
2) przygotowanie projektu umowy o mediację lub wniosku o przeprowadzenie
mediacji;
3) przygotowanie projektu wniosku o przeprowadzenie postępowania
mediacyjnego w sprawie karnej;
4) przeprowadzenie mediacji;
5) udzielenie pomocy w sporządzeniu do sądu wniosku o zatwierdzenie ugody
zawartej przed mediatorem.
2. Nieodpłatna mediacja nie obejmuje spraw, w których:
1) sąd lub inny organ wydały postanowienie o skierowaniu sprawy do mediacji lub
postępowania mediacyjnego;
2) zachodzi uzasadnione podejrzenie, że w relacji stron występuje przemoc.
3. W sprawach nieuregulowanych niniejszą ustawą do nieodpłatnej mediacji
stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks
postępowania cywilnego (Dz. U. z 2018 r. poz. 1360, z późn. zm.) o mediacji.
4. Nieodpłatna mediacja może być prowadzona pomiędzy stronami dążącymi do
polubownego rozwiązania sporu. Stroną inicjującą przeprowadzenie nieodpłatnej
mediacji może być wyłącznie osoba uprawniona.
5. Nieodpłatną mediację prowadzi mediator.
6. Mediatorem może być osoba wpisana na listę stałych mediatorów prowadzoną
przez prezesa sądu okręgowego, o której mowa w ustawie z dnia 27 lipca 2001 r. –
Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 52, 55 i 60), lub wpisana
na listę mediatorów prowadzoną przez organizację pozarządową w zakresie swoich
zadań statutowych lub uczelnię, o której mowa w ustawie z dnia 17 listopada 1964 r.
– Kodeks postępowania cywilnego, o której informacje przekazano prezesowi sądu
okręgowego.
7. Nieodpłatnej mediacji, w zakresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 4, nie może
prowadzić osoba, która w sprawie którejkolwiek ze stron uprzednio świadczyła pomoc
prawną lub poradnictwo obywatelskie, była świadkiem, wydawała opinię, sporządzała
wywiad środowiskowy lub prowadziła terapię, a także osoba, co do której zachodzi
okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jej
bezstronności, z wyłączeniem udzielania pomocy, w zakresie, o którym mowa w ust.
1 pkt 1. W takim przypadku mediator odmawia przeprowadzenia nieodpłatnej
mediacji, informując osobę uprawnioną o możliwości skorzystania z nieodpłatnej
mediacji prowadzonej przez innego mediatora w tym samym punkcie lub innych
punktach, w których udzielana jest nieodpłatna pomoc prawna lub świadczone nieodpłatne poradnictwo obywatelskie, zwanych dalej „punktami”.
8. Nieodpłatną mediację, w zakresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1–3 i 5, a w
zakresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 4, z uwzględnieniem ust. 6 i 7, może również prowadzić osoba udzielająca nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadcząca
nieodpłatne poradnictwo obywatelskie.

art. 5. więcej Art. 5. 1. Nieodpłatnej pomocy prawnej udziela osobiście adwokat lub radca
prawny, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach z ich upoważnienia aplikant
adwokacki lub aplikant radcowski.
2. Przed udzieleniem nieodpłatnej pomocy prawnej można zażądać od osoby
uprawnionej okazania dokumentu stwierdzającego tożsamość.
3. Adwokat lub radca prawny może z ważnych powodów odmówić udzielenia
nieodpłatnej pomocy prawnej, informując osobę uprawnioną o innych punktach, w
których udzielana jest nieodpłatna pomoc prawna, na obszarze powiatu.
4. W przypadku stwierdzenia, że przedstawiony przez osobę uprawnioną
problem nie może być rozwiązany w całości albo części poprzez udzielenie
nieodpłatnej pomocy prawnej, w szczególności stwierdzenia, że problem nie ma
wyłącznie charakteru prawnego, adwokat lub radca prawny informują osobę
uprawnioną o możliwościach uzyskania innej stosownej pomocy w jednostkach
nieodpłatnego poradnictwa, wskazanych na liście sporządzanej przez starostę, o której
mowa w art. 8a ust. 1.
5. Udzielenie informacji, o której mowa w ust. 4, może polegać również na
przekazaniu oferty jednostki nieodpłatnego poradnictwa, w formie karty
informacyjnej poradnictwa.

art. 6. więcej Art. 6. 1. Adwokat lub radca prawny udziela nieodpłatnej pomocy prawnej na
podstawie umowy zawartej z powiatem.
2. Umowa zawiera w szczególności:
1) wskazanie miejsca i czasu udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej;
1a) informację o możliwości wydłużenia, na żądanie starosty, czasu trwania dyżuru
do co najmniej 5 godzin dziennie, w przypadku, o którym mowa w art. 8 ust. 6,
w ramach wynagrodzenia, o którym mowa w pkt 2;
2) określenie wynagrodzenia za udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej;
3) określenie sposobu korzystania z lokalu, w którym będzie usytuowany punkt;
4) wskazanie niezbędnych urządzeń technicznych, w tym zapewniających dostęp
do bazy aktów prawnych umożliwiający udzielanie nieodpłatnej pomocy
prawnej;
5) zasady zapewniania dostępu do bazy aktów prawnych umożliwiającego
udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej;
6) zasady zapewniania przez adwokata lub radcę prawnego zastępstwa
w przypadku, gdy nie będzie on w stanie osobiście udzielać nieodpłatnej pomocy
prawnej;
6a) sposób organizowania w punkcie spotkania z mediatorem, o którym mowa w art.
8 ust. 12 pkt 1;
6b) w przypadku określenia specjalizacji, o której mowa w art. 8 ust. 9, wskazanie
specjalizacji nieodpłatnej pomocy prawnej udzielanej podczas poszczególnych
dyżurów;
7) zasady jej rozwiązania.
3. Suma wynagrodzeń wynikających z umów, o których mowa w ust. 1, nie może
przekroczyć kwoty dotacji, o której mowa w art. 20 ust. 1, w części przypadającej na
wynagrodzenia w punkcie. Wynagrodzenie mediatora, o którym mowa w art. 4a ust.
6, oblicza się proporcjonalnie do czasu przeznaczonego na prowadzenie przez niego
nieodpłatnej mediacji.

art. 7. więcej Art. 7. 1. Każdy przypadek udzielenia nieodpłatnej pomocy prawnej lub
świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego dokumentuje się w karcie
nieodpłatnej pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, zwanej
dalej „kartą pomocy”, przez podanie w szczególności informacji dotyczących
zgłoszonej sprawy i udzielonej pomocy, dziedziny prawa, której dotyczyła ta pomoc,
kategorii sprawy, formy udzielonej pomocy, czasu poświęconego na jej udzielenie
i liczby wizyt osoby uprawnionej w tej samej sprawie, ogólnych informacji o osobie
uprawnionej dotyczących w szczególności wieku, płci, wykształcenia, dochodu,
gospodarstwa domowego i miejsca zamieszkania oraz danych dotyczących punktu,
osoby udzielającej pomocy i daty jej udzielenia. Karta pomocy zawiera część
obejmującą opinię osoby uprawnionej o udzielonej pomocy. Wypełnienie przez osobę
uprawnioną tej części karty pomocy, w tym podanie numeru telefonu w celu
zasięgnięcia dalszej opinii, jest uzależnione od zgody osoby uprawnionej. W karcie
pomocy nie podaje się danych osobowych osoby uprawnionej, które mogą
bezsprzecznie identyfikować osobę.
1a. Karta pomocy jest dokumentowana drogą elektroniczną za pośrednictwem
systemu teleinformatycznego. Karta pomocy zawierająca część obejmującą opinię
osoby uprawnionej o udzielonej pomocy może być przekazywana przez osoby
uprawnione poprzez wypełnienie ankiety w miejscu świadczenia pomocy lub
przekazywana drogą elektroniczną bezpośrednio do urzędu starostwa powiatowego.
2. W przypadku, o którym mowa w art. 4a ust. 1 pkt 4, kartę pomocy wypełnia
się tylko raz, po zakończeniu mediacji, wskazując dodatkowo liczbę i łączny czas
trwania posiedzeń mediacyjnych oraz wynik mediacji.
3. Adwokat lub radca prawny do dziesiątego dnia następnego miesiąca
kalendarzowego:
1) dokumentuje w systemie teleinformatycznym kartę pomocy, z wyjątkiem części
obejmującej opinię osoby uprawnionej o udzielonej pomocy;
2) przekazuje oświadczenie, o którym mowa w art. 4 ust. 2, w sposób
uniemożliwiający powiązanie go z kartą pomocy, w szczególności po usunięciu
oznaczenia dnia złożenia oświadczenia.
4. Dokumentacja sprawy, niezbędna do udzielenia pomocy, może być
przechowywana w punkcie na czas udzielania pomocy. Dokumentacja sprawy
przedłożona przez osobę uprawnioną oraz dokumentacja dotycząca udzielonej
pomocy, może być po usunięciu z jej treści danych osobowych dołączona do karty
pomocy.
5. Starosta analizuje opinie osób uprawnionych o udzielonej pomocy, mając na
względzie potrzebę wprowadzenia usprawnień oraz podniesienia jakości nieodpłatnej
pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego.

Art. 7a. 1. Minister Sprawiedliwości prowadzi centralny system
teleinformatyczny do obsługi nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego
poradnictwa obywatelskiego oraz edukacji prawnej.
2. W systemie teleinformatycznym, o którym mowa w ust. 1, przetwarzane są
dane osób zgłaszających się na wizytę, osób udzielających nieodpłatnej pomocy
prawnej lub świadczących nieodpłatne poradnictwo obywatelskie, osób
reprezentujących organizacje pozarządowe, okręgowe rady adwokackie lub rady
okręgowe izb radców prawnych, pracowników urzędów starostw powiatowych
i urzędów wojewódzkich, doradców wykonujących recenzje, o których mowa
w art. 11d ust. 11, a także osób, które ukończyły szkolenie, o którym mowa w art. 11a
ust. 1, oraz kurs doszkalający, o którym mowa w art. 11a ust. 2, i otrzymały stosowne
zaświadczenia.
3. Administratorami danych osobowych przetwarzanych w systemie są: Minister
Sprawiedliwości, starostowie oraz wojewodowie, w zakresie realizowanych zadań
wynikających z ustawy. Dane są przetwarzane przez okres 5 lat od końca roku
kalendarzowego, w którym zakończono realizację zadań wynikających z ustawy, z wyjątkiem danych osobowych osób zgłaszających się na wizytę, które przetwarzane
są przez okres roku od zakończenia roku kalendarzowego, w którym udzielono
nieodpłatnej porady prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego.

art. 8. więcej Art. 8. 1. Zadania polegające na udzielaniu nieodpłatnej pomocy prawnej,
świadczeniu nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz edukacji prawnej, o
których mowa w art. 11 ust. 7 zdanie drugie, są zadaniami zleconymi z zakresu
administracji rządowej realizowanymi przez powiat w porozumieniu z gminami albo
samodzielnie.
2. Na każdy powiat przypada liczba punktów odpowiadająca mnożnikowi, o
którym mowa w art. 20 ust. 4.
3. Udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczenie nieodpłatnego
poradnictwa obywatelskiego odbywa się w punkcie w przeciętnym wymiarze 5 dni w
tygodniu podczas dyżuru trwającego co najmniej 4 godziny dziennie, z wyłączeniem
dni, o których mowa w art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych
od pracy (Dz. U. z 2015 r. poz. 90).
4. Udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczenie nieodpłatnego
poradnictwa obywatelskiego odbywa się według kolejności zgłoszeń po umówieniu
terminu wizyty. Z ważnych powodów dopuszcza się ustalenie innej kolejności
udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczenia nieodpłatnego poradnictwa
obywatelskiego. Kobiecie, która jest w ciąży, udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej
lub świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego odbywa się poza
kolejnością. Prowadząc rejestrację zgłoszeń, dąży się do równomiernej rejestracji
zgłoszeń osób uprawnionych odpowiednio do dyżurów w punktach nieodpłatnej
pomocy prawnej lub w punktach nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w danym
powiecie.
5. Zgłoszeń dokonuje się telefonicznie pod numerem telefonu wskazanym przez
starostę. Starosta oprócz dokonywania zgłoszeń telefonicznych może również
umożliwić dokonywanie zgłoszeń za pośrednictwem środków komunikacji
elektronicznej.
6. W przypadku, gdy liczba osób uprawnionych, którym ma zostać udzielona
nieodpłatna pomoc prawna lub świadczone nieodpłatne poradnictwo obywatelskie,
uniemożliwia sprawne umawianie terminów wizyt w punktach na obszarze danego
powiatu, czas trwania dyżuru może ulec wydłużeniu do co najmniej 5 godzin dziennie
we wszystkich punktach na obszarze tego powiatu. Wydłużenie czasu trwania dyżuru następuje na żądanie starosty. Możliwość wydłużenia czasu trwania dyżuru w trakcie
roku określa się jako jeden z warunków otwartego konkursu ofert, o którym mowa
w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o
wolontariacie (Dz. U. z 2018 r. poz. 450, 650, 723 i 1365 oraz z 2019 r. poz. 37).
7. Wydłużenie czasu trwania dyżuru, o którym mowa w ust. 6, nie powoduje
zwiększenia środków przeznaczonych na realizację zadania w danym roku.
8. Osobom ze znaczną niepełnosprawnością ruchową, które nie mogą stawić się
w punkcie osobiście, oraz osobom doświadczającym trudności w komunikowaniu się,
o których mowa w ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r. o języku migowym i innych
środkach komunikowania się (Dz. U. z 2017 r. poz. 1824), może być udzielana
nieodpłatna pomoc prawna lub świadczone nieodpłatne poradnictwo obywatelskie,
także poza punktem albo za pośrednictwem środków porozumiewania się na
odległość.
9. Wszystkie lub wybrane dyżury w punkcie mogą posiadać określoną
specjalizację. Specjalizację dyżuru określa się w szczególności poprzez wskazanie
dziedziny prawa lub problematyki nieodpłatnej pomocy prawnej udzielanej podczas
dyżuru lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego świadczonego podczas dyżuru,
albo poprzez wskazanie grupy osób uprawnionych, do której w szczególności adresuje
się nieodpłatną pomoc prawną udzielaną podczas dyżuru lub nieodpłatne poradnictwo
obywatelskie świadczone podczas dyżuru.
10. Punkt może być usytuowany w jednym albo większej liczbie lokali, do
którego tytuł prawny posiada powiat lub gmina, w ramach posiadanych zasobów. W
jednym lokalu może być usytuowany więcej niż jeden punkt. Lokale powinny być
usytuowane z uwzględnieniem konieczności zapewnienia dogodnego dostępu do nich
osób uprawnionych, w tym w zakresie połączeń komunikacyjnych na terenie powiatu.
Jeżeli specjalizacja dyżuru jest powiązana tematycznie z usługami z zakresu pomocy
społecznej, lokale, w których odbywają się te dyżury, powinny być usytuowane, w
miarę możliwości, w pobliżu miejsca świadczenia tych usług.
11. W ramach dyżurów nie określa się z góry przedziału czasu na prowadzenie
nieodpłatnej mediacji w zakresie, o którym mowa w art. 4a ust. 1 pkt 4, z wyjątkiem
przypadku, o którym mowa w ust. 13.
12. W zależności od bieżącego zapotrzebowania na nieodpłatną mediację,
zgłaszanego przez osoby uprawnione, w punkcie:
1) organizuje się spotkanie z mediatorem poświęcone nieodpłatnej mediacji w
zakresie, o którym mowa w art. 4a ust. 1 pkt 4, z tym że czas trwania jednego
spotkania z mediatorem podczas dyżuru nie może przekroczyć połowy czasu
trwania dyżuru lub
2) kieruje się osobę uprawnioną na dyżur, którego specjalizację określono jako
nieodpłatna mediacja, odbywający się w innym punkcie, pod warunkiem, że na
terenie danego powiatu taki dyżur został zorganizowany.
13. W przypadku określenia specjalizacji jako nieodpłatna mediacja, wszystkie
lub wybrane dyżury w danym punkcie mogą być poświęcone jedynie nieodpłatnej
mediacji.

Art. 8a. 1. Starosta sporządza i aktualizuje listę jednostek nieodpłatnego
poradnictwa, dostępnego dla mieszkańców powiatu, które obejmuje w szczególności:
1) poradnictwo rodzinne, psychologiczne, pedagogiczne, z zakresu pomocy
społecznej, w sprawie rozwiązywania problemów alkoholowych i innych
uzależnień, w sprawie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w ramach
interwencji kryzysowej, dla bezrobotnych, dla osób pokrzywdzonych
przestępstwem, a także z zakresu praw konsumentów, praw dziecka, praw
pacjenta, ubezpieczeń społecznych, prawa pracy, prawa podatkowego, dla osób
w sporze z podmiotami rynku finansowego i inne;
2) nieodpłatną pomoc prawną i nieodpłatne poradnictwo obywatelskie ze
wskazaniem punktów i dyżurów, o których mowa w art. 8, wraz z ich
specjalizacją, o ile została określona.
2. Lista, o której mowa w ust. 1, zawiera dane jednostek nieodpłatnego
poradnictwa uporządkowane według tematyki poradnictwa, w tym jednostek
publicznych, jednostek niepublicznych działających na zlecenie oraz jednostek
prowadzących działalność pożytku publicznego działających na zlecenie, którym
powierzono zadania z zakresu poradnictwa specjalistycznego na podstawie odrębnych
przepisów, obejmujące informacje o nazwie jednostek, zakresie poradnictwa, adresach
i danych kontaktowych, w tym o stronach internetowych i numerach telefonicznych,
dniach i godzinach działalności oraz kryteriach dostępu do usługi.
3. Lista, o której mowa w ust. 1, zawiera informacje o sposobie dokonywania
zgłoszeń, o których mowa w art. 8 ust. 4, w tym informację o numerze telefonu, o
którym mowa w art. 8 ust. 5, oraz w miarę możliwości informacje umożliwiające
dokonywanie zgłoszeń za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej.
4. Listę, o której mowa w ust. 1, starosta udostępnia w Biuletynie Informacji
Publicznej. Ponadto informacje te udostępnia się w szczególności:
1) na stronach internetowych urzędu starostwa powiatowego i urzędów gmin na
obszarze tego powiatu;
2) co najmniej raz w roku w lokalnych środkach masowego przekazu;
3) w sposób zwyczajowo przyjęty na terenie powiatu.

art. 9. więcej Art. 9. 1. Powiat, realizując zadania, o których mowa w art. 8 ust. 1, może
zawierać porozumienia z gminami na obszarze tego powiatu, określające w
szczególności:
1) wykaz planowanych dyżurów na terenie gminy zawierający:
a) dni oraz, jeżeli to możliwe, godziny, w których planuje się dyżury,
b) informację, czy dyżur przeznaczony będzie na udzielanie nieodpłatnej
pomocy prawnej czy świadczenie nieodpłatnego poradnictwa
obywatelskiego,
c) informację o rodzaju podmiotu udzielającego nieodpłatnej pomocy prawnej
lub świadczącego nieodpłatne poradnictwo obywatelskie podczas dyżurów,
d) preferowaną specjalizację dyżurów, o ile stwierdzono potrzebę określenia
specjalizacji,
e) adresy lokali, w których planuje się dyżury;
2) zasady współpracy w zakresie zapewnienia warunków lokalowych i urządzeń
technicznych podmiotom udzielającym nieodpłatnej pomocy prawnej lub
świadczącym nieodpłatne poradnictwo obywatelskie.
2. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) corocznie, nie później niż do dnia 30
września, może złożyć do starosty wniosek dotyczący potrzeb wspólnoty
samorządowej w zakresie nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa
obywatelskiego na kolejny rok kalendarzowy, zawierający preferowany sposób
wykonywania tych zadań na terenie gminy w szczególności poprzez wskazanie
informacji, o których mowa w ust. 1 pkt 1.
3. W przypadku niezawarcia porozumienia, o którym mowa w ust. 1, starosta
przygotowuje wykaz planowanych dyżurów na terenie powiatu, zawierający
informacje, o których mowa w ust. 1 pkt 1.
4. Starosta odpowiada za upowszechnianie wiedzy o działalności systemu
nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego wśród
mieszkańców powiatu.
5. W celu koordynacji realizacji zadań wynikających z ustawy starosta może
powołać pełnomocnika.

art. 10. więcej Art. 10. 1. Powiat corocznie zawiera z okręgową radą adwokacką i radą
okręgowej izby radców prawnych właściwymi dla siedziby władz powiatu
porozumienia w sprawie udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej na obszarze tego
powiatu, określające w szczególności:
1) liczbę adwokatów i radców prawnych, którzy będą udzielać nieodpłatnej pomocy
prawnej na obszarze powiatu, z uwzględnieniem potrzeby zapewnienia
równomiernego udziału adwokatów i radców prawnych w wykonywaniu tego
zadania, w tym z zakresu nieodpłatnej mediacji;
2) zobowiązanie okręgowej rady adwokackiej lub rady okręgowej izby radców
prawnych do imiennego wskazywania adwokatów lub radców prawnych oraz ich
zastępców, którymi są adwokaci lub radcowie prawni, wyznaczonych do
udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej zgodnie z wykazem planowanych
dyżurów, o którym mowa w art. 9 ust. 1 pkt 1 i ust. 3, uwzględniające dni oraz,
jeśli to możliwe, godziny, w których planuje się dyżury, a także specjalizację
dyżurów;
3) zasady wynagradzania adwokatów i radców prawnych udzielających
nieodpłatnej pomocy prawnej;
4) zasady wykorzystania urządzeń technicznych w punkcie.
2. W przypadku niezawarcia porozumienia do dnia 30 listopada roku
poprzedzającego rok, którego dotyczyłoby to porozumienie, starosta przekazuje
dziekanom informacje w zakresie określonym w art. 9 ust. 1 pkt 1 lit. a, d oraz e albo
ust. 3. Na podstawie tych informacji dziekan okręgowej rady adwokackiej lub dziekan
rady okręgowej izby radców prawnych wskazuje odpowiednio adwokatów lub radców
prawnych, wyznaczonych do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej.
3. O każdym zawartym porozumieniu albo wskazaniu adwokatów lub radców
prawnych, wyznaczonych do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej w trybie,
o którym mowa w ust. 2, powiat niezwłocznie zawiadamia właściwego wojewodę.

art. 11. więcej Art. 11. 1. Powiat powierza połowę punktów do prowadzenia adwokatom i
radcom prawnym z przeznaczeniem na udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej, a
połowę organizacji pozarządowej prowadzącej działalność pożytku publicznego,
zwanej dalej „organizacją pozarządową”, z przeznaczeniem na udzielanie nieodpłatnej
pomocy prawnej lub świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. Jeżeli iloraz liczby punktów i liczby dwa stanowi liczbę niecałkowitą, zaokrągla się ją w górę do liczby całkowitej.
1a. Jeżeli na powiat przypadają dwa punkty, adwokatom lub radcom prawnym
powierza się prowadzenie jednego punktu, a prowadzenie drugiego powierza się
organizacji pozarządowej, która udziela nieodpłatnej pomocy prawnej i świadczy
nieodpłatne poradnictwo obywatelskie w tym punkcie w zakresie czasowym
wskazanym w umowie.
1b. Jeżeli na powiat przypadają trzy punkty organizacji pozarządowej, powierza
się prowadzenie dwóch punktów, przy czym jeden przeznacza się na udzielanie
nieodpłatnej pomocy prawnej, a drugi na świadczenie nieodpłatnego poradnictwa
obywatelskiego.
1c. Połowę punktów przeznaczonych do prowadzenia przez organizację
pozarządową przeznacza się na świadczenie nieodpłatnego poradnictwa
obywatelskiego. Jeżeli liczba punktów przeznaczonych do prowadzenia przez
organizację pozarządową stanowi liczbę nieparzystą, większą o jeden liczbę punktów
przeznacza się na świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, mniejszą
liczbę punktów – na udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej.
1d. W razie potrzeb wspólnoty samorządowej, starosta może, po uzyskaniu
akceptacji wojewody, w ramach liczby punktów przeznaczonych do prowadzenia
przez organizację pozarządową, przeznaczyć większą liczbę punktów na świadczenie
nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, niż to wynika z ust. 1b i 1c.
2. Organizację pozarządową wyłania się corocznie w otwartym konkursie ofert,
o którym mowa w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku
publicznego i o wolontariacie, przeprowadzanym jednocześnie na powierzenie
prowadzenia punktów przeznaczonych na udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej
lub świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. W skład komisji
konkursowej, o której mowa w tej ustawie, może wchodzić dodatkowo przedstawiciel
wojewody.
2a. W otwartym konkursie ofert, o którym mowa w ust. 2, mogą być składane
oferty na powierzenie prowadzenia punktu przeznaczonego na:
1) udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczenie nieodpłatnego
poradnictwa obywatelskiego albo
2) udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej oraz świadczenie nieodpłatnego
poradnictwa obywatelskiego.
2b. W przypadku gdy w otwartym konkursie ofert, o którym mowa w ust. 2, nie
wpłynęła żadna oferta na powierzenie prowadzenia punktu przeznaczonego na
świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego albo żadna ze złożonych ofert
nie spełnia wymogów konkursu w części dotyczącej świadczenia w punkcie
nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, organizacji pozarządowej powierza się
prowadzenie wszystkich punktów z przeznaczeniem na udzielanie nieodpłatnej
pomocy prawnej.
3. Nieodpłatnej pomocy prawnej w punktach powierzonych do prowadzenia
organizacji pozarządowej może udzielać także:
1) doradca podatkowy – w zakresie prawa podatkowego, z wyłączeniem spraw
podatkowych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej;
2) osoba, która:
a) ukończyła wyższe studia prawnicze i uzyskała tytuł magistra lub
zagraniczne studia prawnicze uznane w Rzeczypospolitej Polskiej,
b) posiada co najmniej trzyletnie doświadczenie w wykonywaniu
wymagających wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związanych ze
świadczeniem pomocy prawnej,
c) korzysta z pełni praw publicznych oraz ma pełną zdolność do czynności
prawnych,
d) nie była karana za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego
lub przestępstwo skarbowe;
3) mediator w zakresie nieodpłatnej mediacji.
3a. Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie może świadczyć osoba, która:
1) posiada wykształcenie wyższe,
2) ukończyła z oceną pozytywną szkolenie z zakresu świadczenia poradnictwa
obywatelskiego, zwane dalej „szkoleniem”, albo posiada doświadczenie w
świadczeniu poradnictwa obywatelskiego i uzyskała zaświadczenie
potwierdzające posiadanie wiedzy i umiejętności w tym zakresie wydane przez
podmiot uprawniony do prowadzenia szkolenia oraz kursu doszkalającego, o
którym mowa w art. 11a ust. 2,
3) spełnia wymogi, o których mowa w ust. 3 pkt 2 lit. c i d
– zwana dalej „doradcą”.
4. W przypadku, o którym mowa w ust. 3 pkt 2, osoba uprawniona, przed
uzyskaniem nieodpłatnej pomocy prawnej składa pisemne oświadczenie, że jest świadoma uzyskania nieodpłatnej pomocy prawnej od osoby niebędącej adwokatem, radcą prawnym albo doradcą podatkowym.
5. Do oświadczenia, o którym mowa w ust. 4, przepisy art. 4 ust. 3–5 oraz art. 7
ust. 3 stosuje się odpowiednio.
6. O powierzenie prowadzenia punktu na obszarze danego województwa może
ubiegać się organizacja pozarządowa, w zakresie, o którym mowa w art. 4 ust. 1 pkt
1b lub 22a ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o
wolontariacie, wpisana na listę, o której mowa w art. 11d ust. 1, prowadzoną przez
właściwego wojewodę, w zakresie udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej lub
świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego.
6a. W przypadku, o którym mowa w art. 8 ust. 13, jeżeli wszystkie dyżury w
danym punkcie poświęcone będą jedynie nieodpłatnej mediacji, o powierzenie
prowadzenia takiego punktu może ubiegać się również organizacja pozarządowa, w
zakresie, o którym mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1b lub 22a ustawy z dnia 24 kwietnia 2003
r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, wpisana na listę, o której
mowa w art. 11d ust. 1, w zakresie prowadzenia nieodpłatnej mediacji.
6b. Organizacja pozarządowa w ramach oferty może przedstawić dodatkowo
porozumienia o wolontariacie zawarte z osobami, które będą wykonywały
świadczenia w ramach prowadzonego punktu, w tym służyły asystą osobom
uprawnionym mającym trudności w samodzielnej realizacji porady, w szczególności
z powodu niepełnosprawności, podeszłego wieku albo innych okoliczności
życiowych.
7. Organizacja pozarządowa zapewnia udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej
lub świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na podstawie umowy
zawartej z powiatem, do której stosuje się odpowiednio przepisy art. 6 ust. 2 pkt 1, 1a
i 3–6b. W ramach umowy, organizacji pozarządowej powierza się jednocześnie
zadania z zakresu edukacji prawnej, realizowane w związku z problemami
zgłaszanymi w trakcie udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczenia
nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, w wymiarze co najmniej jednego zadania
na rok na każdy punkt, w szczególności w formach, o których mowa w art. 3b ust. 2.
W umowie starosta może określić preferowane formy realizacji zadań z zakresu
edukacji prawnej.
8. Starosta kontroluje wykonywanie umowy przez organizację pozarządową na
zasadach określonych w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku
publicznego i o wolontariacie.
8a. W ramach kontroli, o której mowa w ust. 8, starosta dokonuje również
sprawdzenia, czy organizacja pozarządowa udziela nieodpłatnej pomocy prawnej lub
świadczy nieodpłatne poradnictwo obywatelskie zgodnie z warunkami, o których
mowa w art. 11d ust. 2 pkt 3 lub 4, ust. 3 pkt 3 lub 4 lub ust. 4 pkt 3 lub 4.
9. W przypadku zaprzestania spełniania warunku, o którym mowa w art. 11d:
1) ust. 2 pkt 2 lub ust. 3 pkt 2, lub ust. 4 pkt 2 – starosta nie zawiera umowy z
organizacją pozarządową albo rozwiązuje ją ze skutkiem natychmiastowym;
2) ust. 2 pkt 3 lub ust. 3 pkt 3, lub ust. 4 pkt 3 – starosta nie zawiera umowy z
organizacją pozarządową albo rozwiązuje ją za dwutygodniowym
wypowiedzeniem.
9a. O każdym przypadku niezawarcia lub rozwiązania umowy z organizacją
pozarządową powiat niezwłocznie zawiadamia właściwego wojewodę.
10. Organizacja pozarządowa zapewnia udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej
lub świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na zasadach określonych
w art. 5 ust. 2–5, art. 7 oraz art. 8 ust. 2–13.
11. (uchylony)
12. W przypadku gdy:
1) do dnia 30 listopada roku poprzedzającego rok, którego dotyczyłoby powierzenie
prowadzenia punktu nie zostanie wyłoniona organizacja pozarządowa do jego
prowadzenia,
2) starosta nie zawrze umowy z organizacją pozarządową albo rozwiąże umowę
– stosuje się art. 10 ust. 2.
13. Wzór oświadczenia, o którym mowa w ust. 4, określa załącznik nr 2 do
ustawy.

Art. 11a. 1. Minimalny zakres szkolenia obejmuje 70 godzin zajęć z zakresu
poradnictwa obywatelskiego, z których co najmniej 15 godzin przeznacza się na
zajęcia z zakresu metodyki pracy doradcy oraz co najmniej 20 godzin na zajęcia z
zakresu poradnictwa dla osób zadłużonych. Szkolenie kończy się oceną wiedzy i
umiejętności z zakresu świadczenia poradnictwa obywatelskiego. Po zakończeniu
szkolenia podmiot prowadzący szkolenie wydaje zaświadczenie potwierdzające
ukończenie szkolenia osobom, które ukończyły je z oceną pozytywną.
2. Doradca jest obowiązany do uczestnictwa w kursie doszkalającym co najmniej
raz w roku, począwszy od roku następnego po roku, w którym ukończył szkolenie albo
uzyskał zaświadczenie, o którym mowa w art. 11 ust. 3a pkt 2. Kurs doszkalający
obejmuje co najmniej 8 godzin zajęć z zakresu praktycznych aspektów związanych ze
świadczeniem poradnictwa obywatelskiego, w tym dotyczących poszczególnych jego
dziedzin. Po zakończeniu kursu doszkalającego podmiot prowadzący kurs wydaje
zaświadczenie potwierdzające uczestnictwo w kursie doszkalającym.
3. Część zajęć szkolenia oraz kursu doszkalającego, o którym mowa w ust. 2,
może być prowadzona z wykorzystaniem środków porozumiewania się na odległość,
z wyłączeniem zajęć z zakresu metodyki pracy doradcy.
4. Wojewoda może wspierać organizację szkoleń oraz kursów doszkalających, o
których mowa w ust. 2, w szczególności poprzez przekazywanie powiatom informacji
o nich, udostępnianie tych informacji na stronie internetowej urzędu wojewódzkiego
lub udostępnianie sal wykładowych, pod warunkiem zapewnienia możliwości
nieodpłatnego udziału w szkoleniach i kursach doszkalających pracowników urzędu
wojewódzkiego lub starostwa powiatowego, których obowiązki służbowe wiążą się z
wykonywaniem przez wojewodę lub starostę zadań wynikających z ustawy.

Art. 11b. 1. Szkolenie oraz kurs doszkalający, o którym mowa w art. 11a ust. 2,
może prowadzić podmiot uprawniony do prowadzenia szkolenia oraz kursu
doszkalającego.
2. Za podmiot uprawniony do prowadzenia szkolenia oraz kursu doszkalającego,
o którym mowa w art. 11a ust. 2, może zostać uznany związek, o którym mowa w art.
22 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2017 r. poz.
210 oraz z 2018 r. poz. 723), który zrzesza co najmniej siedem organizacji
pozarządowych świadczących poradnictwo obywatelskie nieprzerwanie w okresie co
najmniej siedmiu lat bezpośrednio poprzedzających złożenie wniosku o uznanie za
podmiot uprawniony do prowadzenia szkolenia oraz kursu doszkalającego, o którym
mowa w art. 11a ust. 2.
3. Minister Sprawiedliwości, na wniosek związku, o którym mowa w ust. 2,
wydaje decyzję w przedmiocie uznania tego związku, za podmiot uprawniony do
prowadzenia szkolenia oraz kursu doszkalającego, o którym mowa w art. 11a ust. 2.
Do wniosku dołącza się dokumenty potwierdzające spełnianie warunku, o którym
mowa w ust. 2.
4. Odmowa uznania związku, o którym mowa w ust. 2, za podmiot uprawniony
do prowadzenia szkolenia oraz kursu doszkalającego, o którym mowa w art. 11a ust.
2, następuje w drodze decyzji.
5. Członkami związku, o którym mowa w ust. 2, uznanego za podmiot
uprawniony do prowadzenia szkolenia oraz kursu doszkalającego, o którym mowa w
art. 11a ust. 2, od dnia wydania decyzji, o której mowa w ust. 3, powinno być
nieprzerwanie co najmniej siedem organizacji pozarządowych świadczących
poradnictwo obywatelskie nieprzerwanie w okresie co najmniej siedmiu lat
bezpośrednio poprzedzających rozpoczęcie szkolenia lub kursu doszkalającego, o
którym mowa w art. 11a ust. 2.
6. Związek, o którym mowa w ust. 2, uznany za podmiot uprawniony do
prowadzenia szkolenia oraz kursu doszkalającego, o którym mowa w art. 11a ust. 2,
na żądanie Ministra Sprawiedliwości, jest obowiązany przedłożyć dokumenty
potwierdzające spełnianie warunku, o którym mowa w ust. 5. Niespełnianie warunku,
o którym mowa w ust. 5, lub nieprzedłożenie dokumentów w terminie wskazanym
przez Ministra Sprawiedliwości stanowi podstawę do uchylenia decyzji, o której
mowa w ust. 3.
7. Informację o podmiotach uprawnionych do prowadzenia szkolenia oraz kursu
doszkalającego, o którym mowa w art. 11a ust. 2, zamieszcza się na stronie
internetowej urzędu obsługującego Ministra Sprawiedliwości.

Art. 11c. Program kursu doszkalającego, o którym mowa w art. 11a ust. 2,
uwzględnia w szczególności ostatnie zamieszczone wnioski, o których mowa w art.
12 ust. 2.

Art. 11d. 1. Wojewoda prowadzi listę organizacji pozarządowych,
uprawnionych do prowadzenia punktów na obszarze województwa.
2. O wpis na listę, o której mowa w ust. 1, w zakresie udzielania nieodpłatnej
pomocy prawnej, może ubiegać się organizacja pozarządowa, która łącznie spełnia
następujące warunki:
1) posiada co najmniej dwuletnie doświadczenie w wykonywaniu zadań wiążących
się z udzielaniem porad prawnych, informacji prawnych lub świadczeniem
poradnictwa obywatelskiego;
2) posiada umowę zawartą z adwokatem, radcą prawnym, doradcą podatkowym lub
osobą, o której mowa w art. 11 ust. 3 pkt 2, oraz mediatorem, o którym mowa w
art. 4a ust. 6;
3) daje gwarancję należytego wykonania zadania, w szczególności w zakresie
zapewnienia:
a) poufności w związku z udzielaniem nieodpłatnej pomocy prawnej i jej
dokumentowaniem,
b) profesjonalnego i rzetelnego udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej,
c) przestrzegania zasad etyki przy udzielaniu nieodpłatnej pomocy prawnej, w
szczególności w sytuacji, gdy zachodzi konflikt interesów;
4) opracowała i stosuje standardy obsługi i wewnętrzny system kontroli jakości
udzielanej nieodpłatnej pomocy prawnej.
3. O wpis na listę, o której mowa w ust. 1, w zakresie świadczenia nieodpłatnego
poradnictwa obywatelskiego, może ubiegać się organizacja pozarządowa, która
łącznie spełnia następujące warunki:
1) posiada co najmniej dwuletnie doświadczenie w wykonywaniu zadań wiążących
się ze świadczeniem poradnictwa obywatelskiego, nabyte w okresie pięciu lat
bezpośrednio poprzedzających złożenie wniosku, lub co najmniej dwuletnie
doświadczenie w wykonywaniu zadań wiążących się z udzielaniem porad
prawnych, informacji prawnych lub świadczeniem nieodpłatnego poradnictwa;
2) posiada umowę zawartą z doradcą oraz mediatorem, o którym mowa w art. 4a
ust. 6;
3) daje gwarancję należytego wykonania zadania, w szczególności w zakresie
zapewnienia:
a) poufności w związku ze świadczeniem nieodpłatnego poradnictwa
obywatelskiego i jego dokumentowaniem,
b) profesjonalnego i rzetelnego świadczenia nieodpłatnego poradnictwa
obywatelskiego,
c) przestrzegania zasad etyki przy świadczeniu nieodpłatnego poradnictwa
obywatelskiego, w szczególności w sytuacji, gdy zachodzi konflikt
interesów;
4) opracowała i stosuje standardy obsługi i wewnętrzny system kontroli jakości
świadczonego nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego.
4. O wpis na listę, o której mowa w ust. 1, w zakresie prowadzenia nieodpłatnej
mediacji, może ubiegać się organizacja pozarządowa, która łącznie spełnia
następujące warunki:
1) posiada co najmniej dwuletnie doświadczenie w wykonywaniu zadań wiążących
się z prowadzeniem mediacji;
2) posiada umowy zawarte z co najmniej trzema mediatorami, o których mowa w
art. 4a ust. 6;
3) daje gwarancję należytego wykonania zadania, w szczególności w zakresie
zapewnienia:
a) poufności w związku z prowadzeniem nieodpłatnej mediacji i jej
dokumentowaniem,
b) profesjonalnego i rzetelnego prowadzenia nieodpłatnej mediacji,
c) przestrzegania zasad etyki przy prowadzeniu nieodpłatnej mediacji, w
szczególności w sytuacji, gdy zachodzi konflikt interesów;
4) opracowała i stosuje standardy obsługi i wewnętrzny system kontroli jakości
prowadzonej nieodpłatnej mediacji.
5. O wpis na listę, o której mowa w ust. 1, nie mogą ubiegać się organizacja
pozarządowa, która w okresie dwóch lat poprzedzających złożenie wniosku, o którym
mowa w ust. 6, nie rozliczyła się z dotacji przyznanej na wykonanie zadania
publicznego lub wykorzystała dotację niezgodnie z celem jej przyznania, jak również
ta organizacja pozarządowa, z którą starosta rozwiązał umowę. Termin dwóch lat
biegnie od dnia rozliczenia się z dotacji i zwrotu nienależnych środków wraz z
odsetkami albo rozwiązania umowy.
6. Wojewoda wydaje decyzję w przedmiocie wpisu organizacji pozarządowej na
listę, o której mowa w ust. 1, na jej wniosek.
7. Odmowa wpisu na listę, o której mowa w ust. 1, organizacji pozarządowej,
która nie spełnia warunków określonych w ust. 2–5, następuje w drodze decyzji.
8. Organizacja pozarządowa dołącza do wniosku odpowiednio:
1) dokumenty potwierdzające spełnianie warunku, o którym mowa w ust. 2 pkt 1
lub ust. 3 pkt 1, lub ust. 4 pkt 1, w tym na żądanie wojewody, informację o
sposobie i okresie, w którym wykonywała zadania wiążące się z udzielaniem
porad prawnych, informacji prawnych, świadczeniem poradnictwa
obywatelskiego lub nieodpłatnego poradnictwa lub prowadzeniem mediacji;
2) listę adwokatów, radców prawnych, doradców podatkowych, osób, o których
mowa w art. 11 ust. 3 pkt 2, lub doradców oraz mediatorów, o których mowa w
art. 4a ust. 6, z którymi zawarła umowy o udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej, świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego lub prowadzenie nieodpłatnej mediacji;
3) pisemne zobowiązanie do zapewnienia realizacji zadania w sposób, o którym
mowa w ust. 2 pkt 3 lub ust. 3 pkt 3, lub ust. 4 pkt 3;
4) dokument opisujący standardy obsługi i wewnętrzny system kontroli jakości, o
których mowa w ust. 2 pkt 4 lub ust. 3 pkt 4, lub ust. 4 pkt 4.
9. Organizacja pozarządowa, ubiegająca się o wpis na listę, o której mowa w ust.
1, w zakresie świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, dołącza do
wniosku poza dokumentami, o których mowa w ust. 8, także zaświadczenie, o którym
mowa w art. 11 ust. 3a pkt 2, albo zaświadczenie potwierdzające ukończenie szkolenia,
o którym mowa w art. 11a ust. 1, z oceną pozytywną, przez doradców, o których mowa
w ust. 8 pkt 2.
10. Organizacja pozarządowa wpisana na listę, o której mowa w ust. 1, corocznie,
do dnia 30 września, przekazuje wojewodzie aktualną listę osób, o której mowa w ust.
8 pkt 2. Organizacja pozarządowa wpisana na listę, o której mowa w ust. 1, w zakresie
świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, przekazuje, poza listą, o
której mowa w zdaniu pierwszym, zaświadczenia, o których mowa w ust. 9, oraz
zaświadczenia potwierdzające uczestnictwo w kursie doszkalającym, o którym mowa
w art. 11a ust. 2, przez doradców, o których mowa w ust. 8 pkt 2, w okresie roku
poprzedzającego przekazanie aktualnej listy osób, o której mowa w ust. 8 pkt 2.
11. W celu weryfikacji spełniania przez organizację pozarządową wpisaną na
listę, o której mowa w ust. 1, warunku, o którym mowa w ust. 3 pkt 3 lit. b, wojewoda
dokonuje oceny wybranych porad udzielonych w ramach świadczenia nieodpłatnego
poradnictwa obywatelskiego w punkcie. Ocena porady jest dokonywana w sposób
gwarantujący jej bezstronność, na podstawie wniosków zawartych w recenzji doradcy
posiadającego rekomendację podmiotu, o którym mowa w art. 11b ust. 1. Ocenę
wojewoda przekazuje właściwemu staroście. Porada, ocena i recenzja mogą zostać
przekazane drogą elektroniczną.
12. Wojewoda wydaje decyzję o wykreśleniu organizacji pozarządowej z listy, o
której mowa w ust. 1, w zakresie udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej,
świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego lub prowadzenia nieodpłatnej
mediacji, w przypadku gdy organizacja ta odpowiednio:
1) zaprzestała prowadzenia działalności w zakresie udzielania nieodpłatnej pomocy
prawnej, świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego lub prowadzenia nieodpłatnej mediacji na skutek zmian w statucie lub innym akcie wewnętrznym określającym zakres prowadzonej działalności;
2) przestała spełniać warunki, o których mowa w ust. 2 pkt 2 lub 3, ust. 3 pkt 2 lub
3, lub ust. 4 pkt 2 lub 3;
3) nie rozliczyła się z dotacji przyznanej na wykonanie zadania publicznego lub
wykorzystała dotację niezgodnie z celem jej przyznania;
4) nie przekazała listy lub zaświadczeń, o których mowa w ust. 10.
13. Wykreślenie organizacji pozarządowej z listy, o której mowa w ust. 1,
następuje z dniem, w którym decyzja, o której mowa w ust. 12, stała się ostateczna.
14. W przypadku, o którym mowa w ust. 12 pkt 3, ponowny wpis na listę, o której
mowa w ust. 1, może nastąpić nie wcześniej niż po upływie dwóch lat od dnia
rozliczenia się z dotacji i zwrotu nienależnych środków wraz z odsetkami.
15. Listę, o której mowa w ust. 1, wojewoda udostępnia w Biuletynie Informacji
Publicznej. Wraz z listą udostępnia się informacje o organizacjach pozarządowych
wykreślonych z listy i dacie oraz przyczynach ich wykreślenia.

art. 12. więcej Art. 12. 1. Starosta przekazuje co kwartał, za pośrednictwem właściwego
wojewody, Ministrowi Sprawiedliwości, zbiorczą informację o wykonaniu zadań,
o których mowa w art. 8 ust. 1, na obszarze powiatu w terminie do końca miesiąca
następującego po zakończeniu kwartału. Dopuszcza się przekazanie informacji
pochodzących z 3% kart pomocy, o których mowa w art. 7 ust. 1, w informacji
zbiorczej za kolejny kwartał.
2. Starosta może upoważnić wicestarostę, poszczególnych członków zarządu
powiatu lub pracowników starostwa do przekazania w jego imieniu zbiorczej
informacji, o której mowa w ust. 1.
3. Potwierdzenie przez starostę lub osobę, o której mowa w ust. 2, za
pośrednictwem systemu teleinformatycznego, o którym mowa w art. 7a ust. 1,
gotowości sporządzonej zbiorczej informacji, o której mowa w ust. 1, jest
równoznaczne z oświadczeniem starosty o kompletności i prawidłowości danych
zawartych w zbiorczej informacji z udzielonej nieodpłatnej pomocy prawnej lub
nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim na terenie powiatu.
4. Przepisy ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio do sporządzenia i przekazywania
Ministrowi Sprawiedliwości zliczenia zbiorczych informacji przez właściwego
wojewodę.
5. Wnioski z analizy informacji, o której mowa w ust. 1, za dany rok, dotyczące
problemów zgłaszanych w toku udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej
i świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, wskazujące
w szczególności na bieżące lub prognozowane potrzeby w zakresie nieodpłatnej
pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, zamieszcza się na
stronie internetowej urzędu obsługującego Ministra Sprawiedliwości, w terminie do
dnia 30 czerwca roku następnego.

art. 13. więcej Art. 13. Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia:
1) sposób udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej i świadczenia nieodpłatnego
poradnictwa obywatelskiego, w tym wymogi dotyczące lokalu, w którym będzie
usytuowany punkt,
2) wzór karty informacyjnej poradnictwa, o której mowa w art. 5 ust. 5,
3) wzór karty pomocy,
4) sposób gromadzenia i przekazywania opinii osób uprawnionych o udzielonej
pomocy,
5) sposób dokonywania oceny, o której mowa w art. 11d ust. 11,
6) zakres i sposób przekazywania informacji, o której mowa w art. 12 ust. 1
– uwzględniając konieczność zapewnienia łatwego dostępu osób uprawnionych, w
tym osób niepełnosprawnych, do nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego
poradnictwa obywatelskiego, szerokiej informacji o dostępnych formach poradnictwa,
konieczność zachowania poufności przy udzielaniu nieodpłatnej pomocy prawnej i
świadczeniu nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, konieczność zapewnienia
kompletności informacji o wykonaniu zadania oraz możliwość wykazania problemów
prawnych i społecznych, których dotyczą udzielana nieodpłatna pomoc prawna i
świadczone nieodpłatne poradnictwo obywatelskie, konieczność zapewnienia
odpowiednich standardów obsługi osób uprawnionych oraz odpowiednich standardów
jakości, a także potrzebę sformułowania wniosków dotyczących efektywności i
usprawniania systemu nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa
obywatelskiego.

art. 14. więcej Art. 14. Organy administracji publicznej, realizując pozostające w ich
właściwości zadania z zakresu edukacji prawnej, podejmują działania, o których mowa
w art. 3b.

art. 15. więcej Art. 15. 1. Zadania z zakresu edukacji prawnej mogą być realizowane również
przez podmioty wymienione w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r.
o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, a także uczelnie prowadzące
studia wyższe na kierunku prawo oraz samorządy zawodowe adwokatów, radców
prawnych, notariuszy, komorników sądowych oraz doradców podatkowych.
2. Do zlecania zadań publicznych w zakresie edukacji prawnej stosuje się
przepisy art. 13–19a ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku
publicznego i o wolontariacie.

art. 16. więcej Art. 16. 1. Minister Sprawiedliwości dokonuje oceny wykonywania zadań z
zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego
oraz edukacji prawnej za dany rok w terminie do dnia 30 czerwca roku następnego.
2. O wynikach dokonanej oceny Minister Sprawiedliwości informuje Komisję
Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego.

art. 17. więcej Art. 17. 1. Minister Sprawiedliwości może powołać Radę Nieodpłatnej Pomocy
Prawnej, Nieodpłatnego Poradnictwa Obywatelskiego oraz Edukacji Prawnej, zwaną
dalej „Radą”.
2. Rada jest organem opiniodawczo-doradczym Ministra Sprawiedliwości.
3. Do zakresu działania Rady należy:
1) analiza wykonywania zadań z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej,
nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz edukacji prawnej;
2) zgłaszanie propozycji w zakresie usprawnienia organizacji udzielania
nieodpłatnej pomocy prawnej, świadczenia nieodpłatnego poradnictwa
obywatelskiego oraz edukacji prawnej;
3) opiniowanie projektów aktów prawnych w zakresie nieodpłatnej pomocy
prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz edukacji prawnej;
4) wyrażanie opinii w innych sprawach z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej,
nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz edukacji prawnej.

art. 18. więcej Art. 18. 1. Rada składa się z piętnastu członków. W skład Rady wchodzą:
1) przedstawiciel Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej;
2) dwaj przedstawiciele wybrani spośród kandydatów wskazanych przez stronę
samorządową Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego;
3) dwaj przedstawiciele wybrani spośród kandydatów wskazanych przez
organizacje pozarządowe działające na rzecz dostępu obywateli do nieodpłatnej
pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz edukacji
prawnej;
4) po jednym przedstawicielu wskazanym przez Naczelną Radę Adwokacką i
Krajową Radę Radców Prawnych;
5) po jednym przedstawicielu ministra właściwego do spraw zabezpieczenia
społecznego, ministra właściwego do spraw administracji publicznej i ministra
właściwego do spraw finansów publicznych;
6) pięciu przedstawicieli Ministra Sprawiedliwości.
2. Minister Sprawiedliwości powołuje i odwołuje członków Rady. Członka
Rady, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, Minister Sprawiedliwości powołuje i odwołuje
na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
3. Członkostwo w Radzie wygasa z powodu:
1) rezygnacji członka Rady złożonej na piśmie przewodniczącemu Rady;
2) odwołania członka Rady;
3) śmierci członka Rady;
4) niemożności sprawowania funkcji członka Rady z powodu długotrwałej choroby
stwierdzonej zaświadczeniem lekarskim.
4. Minister Sprawiedliwości jest administratorem danych osobowych osób
rekomendowanych oraz osób wchodzących w skład Rady.
5. Minister Sprawiedliwości wskazuje przewodniczącego Rady spośród jej
członków. Przewodniczący kieruje pracami Rady i reprezentuje ją na zewnątrz.
6. Za udział w pracach Rady wynagrodzenie nie przysługuje. Na wniosek
członków Rady, zamieszkałych poza miejscem obrad Rady, przyznaje się zwrot
kosztów podróży i zakwaterowania na zasadach określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 77⁵ § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2018 r. poz. 917, z późn. zm.2).
7. Obsługę organizacyjno-techniczną Rady zapewnia urząd obsługujący Ministra
Sprawiedliwości.
8. Minister Sprawiedliwości nadaje regulamin określający tryb pracy Rady.

art. 19. więcej Art. 19. 1. Zadania, o których mowa w art. 8 ust. 1, są finansowane z budżetu
państwa z części będącej w dyspozycji wojewodów przez udzielanie dotacji celowej
powiatom.
2. Wysokość dotacji, o której mowa w ust. 1, jest ustalana corocznie przez
Ministra Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw budżetu
w trybie i terminach określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 138
ust. 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2017 r. poz.
2077, z późn. zm.) dotyczących prac nad projektem ustawy budżetowej.

art. 20. więcej Art. 20. 1. Dotacja, o której mowa w art. 19 ust. 1, jest przeznaczana w 91% na
wynagrodzenia z tytułu umów, o których mowa w art. 6, natomiast w przypadku
powierzenia prowadzenia punktu organizacji pozarządowej – na rzecz wyłonionej
organizacji pozarządowej, w 6% – na pokrycie kosztów obsługi organizacyjnotechnicznej zadań, a w 3% – na zadania z zakresu edukacji prawnej powierzone
organizacji pozarządowej w trybie art. 11 ust. 7 zdanie drugie.
2. Podstawę ustalenia wysokości dotacji stanowi kwota bazowa.
3. Kwota dotacji stanowi dwunastokrotność iloczynu kwoty bazowej i mnożnika.
4. Mnożnik oblicza się w ten sposób, że liczbę mieszkańców powiatu, przyjętą
według stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedzającego rok budżetowy o dwa lata,
ustaloną przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, dzieli się przez 25 000,
z tym że nie może on być mniejszy niż 2 i większy niż 35. Mnożnik wyrażony liczbą
niecałkowitą zaokrągla się do liczby całkowitej w górę, jeżeli pierwsza cyfra po przecinku jest równa lub wyższa niż 5, albo w dół – jeżeli pierwsza cyfra po przecinku jest niższa niż 5.
5. Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw
budżetu corocznie określa, w drodze rozporządzenia, wysokość kwoty bazowej, mając
na względzie limity wydatków, o których mowa w art. 28, oraz potrzebę zapewnienia
właściwej organizacji systemu nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego
poradnictwa obywatelskiego i edukacji prawnej.

art. 21. więcej Art. 21. W ustawie z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2015 r. poz. 615, 1064 i 1224) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 3 w ust. 1 po pkt 5 dodaje się pkt 5a w brzmieniu:
„5a) współdziałanie z jednostkami samorządu terytorialnego w zapewnianiu udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej, o której mowa w ustawie z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej
(Dz. U. poz. 1255);”;
2) w art. 58 w pkt 12 w lit. k średnik zastępuje się przecinkiem i dodaje się lit. l i m w brzmieniu:
„l) zasad wyznaczania adwokatów do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej, o której mowa w ustawie z dnia
5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej i dokumentowania udzielonej nieodpłatnej pomocy prawnej,
m) dopełnienia obowiązku zawodowego adwokatów w zakresie doskonalenia zawodowego i uprawnień organów
samorządu służących zapewnieniu przestrzegania tego obowiązku przez adwokatów;”.

art. 22. więcej Art. 22. W ustawie z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 507, 1064 i 1224) wprowadza
się następujące zmiany:
1) w art. 41 po pkt 5 dodaje się pkt 5a w brzmieniu:
„5a) współdziałanie z jednostkami samorządu terytorialnego w zapewnianiu udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej, o której mowa w ustawie z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej
(Dz. U. poz. 1255);”;
2) w art. 60 w pkt 8 w lit. f średnik zastępuje się przecinkiem i dodaje się lit. g i h w brzmieniu:
„g) dotyczących zasad wyznaczania radców prawnych do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej, o której mowa
w ustawie z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej i dokumentowania
udzielonej nieodpłatnej pomocy prawnej,
h) dotyczących dopełnienia obowiązku zawodowego radców prawnych w zakresie doskonalenia zawodowego
i uprawnień organów samorządu służących zapewnieniu przestrzegania tego obowiązku przez radców prawnych;”.

art. 23. więcej Art. 23. W ustawie z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz. U. z 2015 r. poz. 812) w art. 24
w ust. 1 w pkt 4 kropkę zastępuje się średnikiem i dodaje się pkt 5 w brzmieniu:
„5) nieodpłatnej pomocy prawnej, o której mowa w ustawie z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej (Dz. U. poz. 1255).”.

art. 24. więcej Art. 24. W ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2014 r.
poz. 1118, 1138 i 1146) w art. 4 w ust. 1 po pkt 1a dodaje się pkt 1b w brzmieniu:
„1b) udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej oraz zwiększania świadomości prawnej społeczeństwa;”.

art. 25. więcej Art. 25. Zorganizowanie nieodpłatnej pomocy prawnej należy do zakresu
działania Ministra Sprawiedliwości oraz do innych organów administracji publicznej
zgodnie z ich właściwością.

art. 26. więcej Art. 26. 1. Porozumienia, o których mowa w art. 9, są zawierane do dnia
15 października 2015 r.
2. Porozumienia, o których mowa w art. 10, są zawierane do dnia
31 października 2015 r.
3. Okręgowa rada adwokacka lub rada okręgowej izby radców prawnych wskaże
staroście odpowiednio adwokatów lub radców prawnych wyznaczonych do udzielania
nieodpłatnej pomocy prawnej do dnia 15 listopada 2015 r.
4. Wybór organizacji pozarządowych, o których mowa w art. 11 ust. 1, nastąpi
do dnia 15 grudnia 2015 r.
5. Umowy, o których mowa w art. 6, są zawierane do dnia 31 grudnia 2015 r.

art. 27. więcej Art. 27. Wysokość kwoty bazowej w 2016 r. wynosi 5150 zł.

art. 28. więcej Art. 28. W latach 2016–2025 maksymalny limit wydatków budżetu państwa
będący skutkiem finansowym wejścia w życie niniejszej ustawy wynosi
1 047 706 318 zł, z tym że w poszczególnych latach wyniesie odpowiednio:
1) w 2016 r. – 94 183 200 zł;
2) w 2017 r. – 96 161 047 zł;
3) w 2018 r. – 98 565 074 zł;
4) w 2019 r. – 100 930 635 zł;
5) w 2020 r. – 103 352 971 zł;
6) w 2021 r. – 105 833 441 zł;
7) w 2022 r. – 108 373 444 zł;
8) w 2023 r. – 110 866 034 zł;
9) w 2024 r. – 113 415 953 zł;
10) w 2025 r. – 116 024 519 zł.

Art. 28a. W przypadku obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego, stanu
epidemii albo wprowadzenia stanu nadzwyczajnego udzielanie nieodpłatnej pomocy
prawnej lub świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego może odbywać
się za pośrednictwem środków porozumiewania się na odległość oraz poza lokalem
punktu. Do świadczenia pomocy stosuje się odpowiednio przepisy mające
zastosowanie do osób, o których mowa w art. 8 ust. 8 ustawy. Przepisu art. 4 ust. 2 nie
stosuje się.

art. 29. więcej Art. 29. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2016 r., z wyjątkiem art. 6,
art. 8–11, art. 17, art. 18 i art. 20–28, które wchodzą w życie z dniem 31 sierpnia
2015 r.