Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o języku migowym i innych środkach komunikowania się

art. 1. więcej Art. 1. Ustawa określa zasady:
1) korzystania przez osoby uprawnione z pomocy osoby przybranej w kontaktach
z organami administracji publicznej, jednostkami systemu, podmiotami
leczniczymi, jednostkami Policji, Państwowej Straży Pożarnej i straży gminnych
oraz jednostkami ochotniczymi działającymi w tych obszarach;
2) obsługi osób uprawnionych w kontaktach z organami administracji publicznej;
3) dofinansowania kosztów kształcenia osób uprawnionych, członków ich rodzin
oraz innych osób mających stały lub bezpośredni kontakt z osobami
uprawnionymi w zakresie polskiego języka migowego, systemu językowo-
-migowego i sposobów komunikowania się osób głuchoniewidomych na
różnych poziomach;
4) monitorowania rozwiązań wspierających komunikowanie się i dostępu do nich.

art. 2. więcej Art. 2. 1. Ustawa dotyczy:
1) osób doświadczających trwale lub okresowo trudności w komunikowaniu się,
zwanych dalej „osobami uprawnionymi”;
2) członków rodzin osób uprawnionych, w tym współmałżonka, dzieci własnych
i przysposobionych, dzieci obcych przyjętych na wychowanie, pasierbów,
rodziców, rodziców współmałżonka, rodzeństwa, ojczyma, macochy, zięciów
i synowych, zwanych dalej „członkami rodzin”;
3) osób mających stały lub bezpośredni kontakt z osobami uprawnionymi.
2. W odniesieniu do jednostek objętych systemem oświaty uprawnienia,
o których mowa w ustawie, przysługują rodzicom i opiekunom prawnym uczniów,
słuchaczy i wychowanków.

art. 3. więcej Art. 3. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) osobie przybranej – należy przez to rozumieć osobę, która ukończyła 16 lat
i została wybrana przez osobę uprawnioną w celu ułatwienia porozumienia
z osobą uprawnioną i udzielenia jej pomocy w załatwieniu spraw w organach
administracji publicznej, jednostkach systemu, podmiotach leczniczych,
jednostkach Policji, Państwowej Straży Pożarnej i straży gminnych oraz
jednostkach ochotniczych działających w tych obszarach;
2) polskim języku migowym (PJM) – należy przez to rozumieć naturalny wizualno-
-przestrzenny język komunikowania się osób uprawnionych;
3) systemie językowo-migowym (SJM) – należy przez to rozumieć podstawowy
środek komunikowania się osób uprawnionych, w którym znaki migowe
wspierają wypowiedź dźwiękowo-artykulacyjną;
4) sposobach komunikowania się osób głuchoniewidomych (SKOGN) – należy
przez to rozumieć podstawowy środek komunikowania się osób uprawnionych,
w którym sposób przekazu komunikatu jest dostosowany do potrzeb
wynikających z łącznego występowania dysfunkcji narządu wzroku i słuchu;
5) środkach wspierających komunikowanie się – należy przez to rozumieć
rozwiązania lub usługi umożliwiające kontakt, w szczególności poprzez:
a) korzystanie z poczty elektronicznej,
b) przesyłanie wiadomości tekstowych, w tym z wykorzystaniem wiadomości
SMS, MMS lub komunikatorów internetowych,
c) komunikację audiowizualną, w tym z wykorzystaniem komunikatorów
internetowych,
d) przesyłanie faksów,
e) strony internetowe spełniające standardy dostępności dla osób
niepełnosprawnych;
6) organach administracji publicznej – należy przez to rozumieć organy określone
w art. 5 § 2 pkt 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania
administracyjnego (Dz. U. z 2017 r. poz. 1257);
7) jednostkach systemu – należy przez to rozumieć jednostki systemu Państwowe
Ratownictwo Medyczne, o których mowa w art. 32 ust. 1 ustawy z dnia
8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. z 2016 r.
poz. 1868 i 2020 oraz z 2017 r. poz. 60);
8) podmiotach leczniczych – należy przez to rozumieć podmioty lecznicze,
o których mowa w art. 4 ust.1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności
leczniczej (Dz. U. z 2016 r. poz. 1638, 1948 i 2260).

art. 4. więcej Art. 4. 1. Osoba uprawniona ma prawo do swobodnego korzystania z wybranej
przez siebie formy komunikowania się.
2. Osoba uprawniona, która nie posiada pełnej zdolności do czynności prawnych,
ma prawo współdecydowania wraz z rodzicami lub opiekunami prawnymi o wybranej
formie komunikowania się.

art. 5. więcej Art. 5. Osoby uprawnione mają prawo do:
1) usług, o których mowa w art. 9 ust. 1 i 2;
2) świadczeń, o których mowa w art. 11 ust. 1;
3) dofinansowania, o którym mowa w art. 18.

art. 6. więcej Art. 6. Przepisy ustawy są realizowane przez:
1) organy administracji publicznej,
2) jednostki systemu,
3) podmioty lecznicze,
4) jednostki Policji, Państwowej Straży Pożarnej i straże gminne oraz jednostki
ochotnicze działające w tych obszarach
– zwane dalej „podmiotami zobowiązanymi”.

art. 7. więcej Art. 7. 1. Osoba uprawniona ma prawo do skorzystania z pomocy osoby
przybranej w kontaktach z podmiotami zobowiązanymi.
2. Prawo, o którym mowa w ust. 1, może być ograniczone wyłącznie ze względu
na zasady określone w przepisach ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie
informacji niejawnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1167 i 1948 oraz z 2017 r. poz. 935).
3. W przypadku skorzystania przez osoby uprawnione z prawa, o którym mowa
w ust. 1, podmioty zobowiązane nie mogą wymagać przedstawienia dokumentów
potwierdzających znajomość PJM, SJM lub SKOGN przez osoby przybrane.

art. 8. więcej Art. 8. Przetwarzanie informacji i danych w czasie korzystania przez osobę
uprawnioną z pomocy osoby przybranej odbywa się w celu zapewnienia jej
możliwości komunikowania się w kontaktach z podmiotami zobowiązanymi.

art. 9. więcej Art. 9. 1. Organ administracji publicznej jest zobowiązany do udostępnienia
usługi pozwalającej na komunikowanie się.
2. Za usługę, o której mowa w ust. 1, należy rozumieć w szczególności
wykorzystanie środków wspierających komunikowanie się.
3. Organ administracji publicznej jest zobowiązany do upowszechnienia
informacji o usłudze, o której mowa w ust. 2.
4. Obowiązek, o którym mowa w ust. 3, jest realizowany w sposób powszechnie
przyjęty, w szczególności w Biuletynie Informacji Publicznej, na stronach
internetowych organu administracji publicznej i w miejscach publicznie dostępnych
w tym organie.

art. 10. więcej Art. 10. 1. Podmiot zobowiązany zapewnia możliwość korzystania przez osoby
uprawnione z pomocy wybranego tłumacza języka migowego lub tłumacza-
-przewodnika. Przepisy art. 7 i art. 8 stosuje się odpowiednio.
2. Przepis, o którym mowa w ust. 1, nie wyklucza możliwości korzystania
z innych uprawnień.

art. 11. więcej Art. 11. 1. Organ administracji publicznej zapewnia, na zasadach określonych
w art. 12, dostęp do świadczenia usług tłumacza PJM, SJM i SKOGN, zwanych dalej
„świadczeniem”.
2. Świadczenie może być realizowane również przez pracownika organu
administracji publicznej posługującego się PJM lub SJM lub z wykorzystaniem
środków wspierających komunikowanie się.
3. Świadczenie jest bezpłatne dla osoby uprawnionej, będącej osobą
niepełnosprawną w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2016 r.
poz. 2046 i 1948 oraz z 2017 r. poz. 777, 935 i 1428).
4. Do świadczenia stosuje się odpowiednio art. 8.

art. 12. więcej Art. 12. 1. Osoba uprawniona, o której mowa w art. 11 ust. 3, jest zobowiązana
zgłosić chęć skorzystania ze świadczenia ze wskazaniem wybranej metody
komunikowania się, do właściwego ze względu na właściwość sprawy organu
administracji publicznej, co najmniej na 3 dni robocze przed tym zdarzeniem,
z wyłączeniem sytuacji nagłych.
2. Zgłoszenie, o którym mowa w ust. 1, powinno być dokonane w formie
określonej przez organ administracji publicznej, w sposób dostępny dla osób
uprawnionych.
3. Po dokonaniu zgłoszenia, o którym mowa w ust. 1, organ administracji
publicznej jest zobowiązany do zapewnienia obsługi osoby uprawnionej, w terminie
przez nią wyznaczonym lub z nią uzgodnionym, na zasadach określonych w ustawie.
4. Organ administracji publicznej, w przypadku braku możliwości realizacji
świadczenia zawiadamia wraz z uzasadnieniem osobę uprawnioną, wyznaczając
możliwy termin realizacji świadczenia lub wskazując na inną formę realizacji
uprawnień określonych w niniejszej ustawie.

art. 13. więcej Art. 13. 1. Osoba realizująca świadczenie jest obowiązana zachować
w tajemnicy informacje związane z osobą uprawnioną.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się w przypadku gdy:
1) zachowanie tajemnicy może stanowić niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia
osoby uprawnionej lub innych osób;
2) osoba uprawniona lub jej przedstawiciel ustawowy wyraża zgodę na ujawnienie
tajemnicy.

art. 14. więcej Art. 14. 1. Organ administracji publicznej udostępnia dokumenty niezbędne do
załatwienia sprawy, w formie dostępnej dla osób uprawnionych, na ich wniosek.
2. Organ administracji publicznej zamieszcza wszystkie niezbędne informacje
o organie i sposobach realizacji ustawy, w miejscach dostępnych dla osób
uprawnionych.

art. 15. więcej Art. 15. 1. Tworzy się rejestr tłumaczy PJM, SJM i SKOGN, zwany dalej
„rejestrem”.
2. Rejestr prowadzi wojewoda.
3. Rejestr jest prowadzony wyłącznie w formie elektronicznej.
4. Wpis do rejestru i korzystanie z rejestru są bezpłatne.

art. 16. więcej Art. 16. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi,
w drodze rozporządzenia, zakres oraz zasady funkcjonowania rejestru, o którym
mowa w art. 15, a w szczególności:
1) wzór rejestru,
2) wzór wniosku o wpis do rejestru,
3) wzór wniosku o zmianę danych podlegających wpisowi do rejestru,
4) wzór zawiadomienia o wpisie do rejestru,
5) wzór zawiadomienia o wykreśleniu z rejestru,
6) wzór oświadczenia potwierdzającego znajomość PJM, SJM i SKOGN,
7) zasady wpisu do rejestru, zmiany danych i skreślenia na liście,
8) tryb udostępniania informacji, ich zakres, a także tryb udostępniania wniosków
oraz ich składania,
9) zakres danych publikowanych w rejestrze
– mając na uwadze potrzebę zapewnienia sprawnego funkcjonowania rejestru.

art. 17. więcej Art. 17. 1. Koszt wynagrodzenia tłumacza PJM, SJM i SKOGN wpisanego do
rejestru, w ramach świadczenia, nie może być wyższy niż 2% przeciętnego
wynagrodzenia w poprzednim kwartale, począwszy od pierwszego dnia następnego
miesiąca po ogłoszeniu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku
Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” na podstawie art. 20 pkt
2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1383 i 1386) za godzinę świadczenia.
2. Tłumaczowi przysługuje wynagrodzenie za świadczenie wyłącznie
w przypadku wybrania go do świadczenia i jego realizowania.
3. Wynagrodzenie, o którym mowa w ust. 2, jest wypłacane przez organ
administracji publicznej, na zasadach określonych w odrębnych przepisach.

art. 18. więcej Art. 18. 1. Osoby, o których mowa w art. 2 ust. 1, mogą korzystać z wybranej
przez siebie formy szkolenia PJM, SJM, SKOGN lub tłumacza-przewodnika.
2. Koszt szkolenia, o którym mowa w ust. 1, może zostać dofinansowany ze
środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych na wniosek
osób, o których mowa w ust. 1.
3. Wysokość dofinansowania, o którym mowa w ust. 2, nie może być wyższa niż
20% przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 17 ust. 1.
4. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi w drodze
rozporządzenia:
1) tryb składania i rozpatrywania wniosków o dofinansowanie kosztów szkolenia,
o którym mowa w ust. 1, wysokość oraz sposób przyznawania i przekazywania
środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych na ten
cel,
2) zakres oraz formę dodatkowych informacji i dokumentów składanych wraz
z wnioskiem, o którym mowa w pkt 1,
3) wzory wniosków, o których mowa w pkt 1
– mając na uwadze prawidłowe funkcjonowanie mechanizmu dofinansowania
kosztów szkolenia PJM, SJM, SKOGN i tłumacza-przewodnika oraz uwzględnienie
potrzeb osób korzystających z tych szkoleń, a także uwzględniając różnice w grupach
uprawnionych do dofinansowania.

art. 19. więcej Art. 19. 1. Tworzy się Polską Radę Języka Migowego, zwaną dalej „Radą”.
2. Rada jest organem doradczym ministra właściwego do spraw zabezpieczenia
społecznego.
3. Do zakresu działania Rady należy:
1) ustalanie rekomendacji w celu prawidłowego stosowania komunikacji migowej;
2) upowszechnianie i promowanie wiedzy o języku migowym poprzez wspieranie
inicjatyw promujących rozwiązania na rzecz osób uprawnionych
i upowszechniających rozwiązania wspierające komunikowanie się;
3) sporządzanie opinii o funkcjonowaniu przepisów ustawy, opiniowanie projektów
dokumentów rządowych w zakresie dotyczącym funkcjonowania osób
uprawnionych;
4) wskazywanie propozycji rozwiązań wpływających na funkcjonowanie osób
uprawnionych, w tym związanych ze stosowaniem PJM, SJM i SKOGN.

art. 20. więcej Art. 20. 1. Rada składa się z 17 członków, w tym z Pełnomocnika Rządu do
spraw Osób Niepełnosprawnych.
2. Członkiem Rady może zostać osoba znająca PJM, SJM lub SKOGN lub
zajmująca się zawodowo tą problematyką.
3. W skład Rady powołuje się:
1) po jednym przedstawicielu ministra właściwego do spraw: oświaty
i wychowania, nauki i szkolnictwa wyższego, kultury i ochrony dziedzictwa
narodowego, wewnętrznych oraz informatyzacji;
2) przedstawiciela:
a) Ministra Sprawiedliwości,
b) Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.
Przepisu ust. 2 nie stosuje się.
4. Członków Rady powołuje i odwołuje minister właściwy do spraw
zabezpieczenia społecznego.
5. Kandydatów na członków Rady zgłaszają zainteresowane środowiska,
organizacje, stowarzyszenia lub instytucje oraz organy, o których mowa w ust. 3.

art. 21. więcej Art. 21. 1. Rada dokonuje wyboru przewodniczącego spośród członków.
2. Przewodniczącym Rady może być wyłącznie osoba uprawniona, znająca PJM
i język polski.
3. Wiceprzewodniczącym Rady jest Pełnomocnik Rządu do spraw Osób
Niepełnosprawnych.
4. Wiceprzewodniczącemu Rady przysługują kompetencje Przewodniczącego
w razie niedokonania wyboru Przewodniczącego, do czasu jego wyboru.

art. 22. więcej Art. 22. 1. Posiedzenia Rady są zwoływane przez Przewodniczącego Rady lub
przez Pełnomocnika Rządu do spraw Osób Niepełnosprawnych.
2. Posiedzenia Rady odbywają się co najmniej raz na pół roku.

art. 23. więcej Art. 23. 1. Kadencja Rady trwa 4 lata.
2. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego może odwołać
członka Rady przed upływem jej kadencji:
1) na jego wniosek;
2) na wniosek reprezentowanego przez niego podmiotu, o którym mowa w art.
20 ust. 5;
3) na wniosek Pełnomocnika Rządu do spraw Osób Niepełnosprawnych, po
zasięgnięciu opinii Rady oraz podmiotu, o którym mowa w art. 20 ust. 5, który
członek Rady reprezentuje.
3. Wygaśnięcie kadencji członka Rady następuje z chwilą zakończenia kadencji
Rady lub z chwilą jego śmierci.

art. 24. więcej Art. 24. W przypadku odwołania członka Rady lub wygaśnięcia jego kadencji,
minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, powołuje nowego członka
Rady na zasadach określonych w art. 20.

art. 25. więcej Art. 25. 1. Wydatki związane z obsługą Rady są finansowane ze środków urzędu
obsługującego ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.
2. Pracodawca jest obowiązany zwolnić pracownika od pracy, aby umożliwić mu
wzięcie udziału w posiedzeniach Rady. Za czas zwolnienia pracownik zachowuje
prawo do wynagrodzenia, ustalonego według zasad obowiązujących przy obliczaniu
ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy.
3. Członkom Rady oraz ich tłumaczom-przewodnikom przysługuje zwrot
kosztów podróży w związku z realizacją zadań Rady, na zasadach określonych
w przepisach dotyczących wysokości oraz warunków ustalenia należności
przysługujących pracownikom zatrudnionym w państwowej lub samorządowej
jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju.
4. Zwrot kosztów podróży, o którym mowa w ust. 3, będzie przysługiwał tylko
w przypadku obecności członka Rady na posiedzeniu.
5. Przepis ust. 4 stosuje się odpowiednio do tłumaczy-przewodników członków
Rady, pod warunkiem świadczenia usługi na posiedzeniu Rady.
6. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
zarządzenia, sposób i tryb działania Rady, w tym jej organizację, mając na względzie
zapewnienie sprawnego funkcjonowania Rady.

art. 26. więcej Art. 26. W ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721 i Nr 171, poz. 1016) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 35a w ust. 1 w pkt 7 w lit. e średnik zastępuje się przecinkiem i dodaje się
lit. f w brzmieniu:
„f) usług tłumacza języka migowego lub tłumacza-przewodnika;”;
2) w art. 47 w ust. 1 w pkt 4 w lit. b kropkę zastępuje się przecinkiem i dodaje się
lit. c w brzmieniu:
„c) szkolenia, o których mowa w art. 18, ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o języku migowym i innych środkach komunikowania się (Dz. U. Nr 209, poz.
1243).”.

art. 27. więcej Art. 27. 1. Rada Ministrów przedstawia, w ramach informacji Rządu
Rzeczypospolitej Polskiej o działaniach podejmowanych w danym roku na rzecz
realizacji postanowień uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 sierpnia
1997 r. – Karta Praw Osób Niepełnosprawnych (M.P. Nr 50, poz. 475), informację
o funkcjonowaniu ustawy w roku poprzednim.
2. Pierwsza informacja, o której mowa w ust. 1, zostanie przedstawiona za rok
następujący po dniu wejścia w życie ustawy.

art. 28. więcej Art. 28. W sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio
przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego.

art. 29. więcej Art. 29. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 kwietnia 2012 r., z wyjątkiem art. 7
i art. 8, które wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.