Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania

art. 1. więcej Art. 1. 1. Rzeczpospolita Polska zapewnia każdemu obywatelowi wolność
sumienia i wyznania.
2. Wolność sumienia i wyznania obejmuje swobodę wyboru religii lub przekonań
oraz wyrażania ich indywidualnie i zbiorowo, prywatnie i publicznie.
3. Obywatele wierzący wszystkich wyznań oraz niewierzący mają równe prawa
w życiu państwowym, politycznym, gospodarczym, społecznym i kulturalnym.

art. 2. więcej Art. 2. Korzystając z wolności sumienia i wyznania obywatele mogą w
szczególności:
1) tworzyć wspólnoty religijne, zwane dalej „kościołami i innymi związkami
wyznaniowymi”, zakładane w celu wyznawania i szerzenia wiary religijnej,
posiadające własny ustrój, doktrynę i obrzędy kultowe;
2) zgodnie z zasadami swojego wyznania uczestniczyć w czynnościach i obrzędach
religijnych oraz wypełniać obowiązki religijne i obchodzić święta religijne;
2a) należeć lub nie należeć do kościołów i innych związków wyznaniowych;
3) głosić swoją religię lub przekonania;
4) wychowywać dzieci zgodnie ze swoimi przekonaniami w sprawach religii;
5) zachowywać milczenie w sprawach swojej religii lub przekonań;
6) utrzymywać kontakty ze współwyznawcami, w tym uczestniczyć w pracach
organizacji religijnych o zasięgu międzynarodowym;
7) korzystać ze źródeł informacji na temat religii;
8) wytwarzać i nabywać przedmioty potrzebne do celów kultu i praktyk religijnych
oraz korzystać z nich;
9) wytwarzać, nabywać i posiadać artykuły potrzebne do przestrzegania reguł
religijnych;
10) wybrać stan duchowny lub zakonny;
11) zrzeszać się w organizacjach świeckich w celu realizacji zadań wynikających z
wyznawanej religii bądź przekonań w sprawach religii;
12) otrzymać pochówek zgodny z wyznawanymi zasadami religijnymi lub z
przekonaniami w sprawach religii.

art. 3. więcej Art. 3. 1. Uzewnętrznianie indywidualnie lub zbiorowo swojej religii lub
przekonań może podlegać jedynie ograniczeniom ustawowym koniecznym do
ochrony bezpieczeństwa publicznego, porządku, zdrowia lub moralności publicznej
albo podstawowych praw i wolności innych osób.
2. Korzystanie z wolności sumienia i wyznania nie może prowadzić do uchylania
się od wykonywania obowiązków publicznych nałożonych przez ustawy.
3. Ze względu na przekonania religijne lub wyznawane zasady moralne
obywatele mogą występować o przeznaczenie do służby zastępczej na zasadach i w
trybie określonych w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o służbie zastępczej (Dz. U.
z 2016 r. poz. 1811 oraz z 2017 r. poz. 60).

art. 4. więcej Art. 4. 1. Prawo określone w art. 2 pkt 2 oraz prawo do posiadania i korzystania
z przedmiotów potrzebnych do uprawiania kultu i praktyk religijnych przysługują
również osobom:
1) pełniącym służbę wojskową lub zasadniczą służbę w obronie cywilnej;
2) przebywającym w zakładach służby zdrowia i opieki społecznej oraz dzieciom
i młodzieży na krajowych koloniach i obozach organizowanych przez instytucje
państwowe;
3) przebywającym w zakładach karnych, poprawczych i wychowawczych oraz
aresztach śledczych, ośrodkach przystosowania społecznego oraz schroniskach
dla nieletnich.
2. Sposób realizacji uprawnień określonych w ust. 1 regulują odrębne ustawy
oraz przepisy wydane na ich podstawie.

art. 5. więcej Art. 5. Obywatele mają prawo do swobodnego świadczenia na rzecz kościołów
i innych związków wyznaniowych oraz instytucji charytatywno-opiekuńczych.

art. 6. więcej Art. 6. 1. Nikt nie może być dyskryminowany bądź uprzywilejowany z powodu
religii lub przekonań w sprawach religii.
2. Nie wolno zmuszać obywateli do niebrania udziału w czynnościach lub
obrzędach religijnych ani do udziału w nich.

art. 7. więcej Art. 7. 1. Cudzoziemcy przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
korzystają z wolności sumienia i wyznania na równi z obywatelami polskimi.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do bezpaństwowców.

art. 8. więcej Art. 8. Kościoły i inne związki wyznaniowe w Polsce działają w
konstytucyjnych ramach ustrojowych Rzeczypospolitej Polskiej; ich sytuację prawną
i majątkową regulują przepisy rangi ustawowej.

art. 9. więcej Art. 9. 1. W Rzeczypospolitej Polskiej stosunek państwa do wszystkich
kościołów i innych związków wyznaniowych opiera się na poszanowaniu wolności
sumienia i wyznania.
2. Gwarancjami wolności sumienia i wyznania w stosunkach państwa z
kościołami i innymi związkami wyznaniowymi są:
1) oddzielenie kościołów i innych związków wyznaniowych od państwa;
2) swoboda wypełniania przez kościoły i inne związki wyznaniowe funkcji
religijnych;
3) równouprawnienie wszystkich kościołów i innych związków wyznaniowych, bez
względu na formę uregulowania ich sytuacji prawnej.

art. 10. więcej Art. 10. 1. Rzeczpospolita Polska jest państwem świeckim, neutralnym w
sprawach religii i przekonań.
2. Państwo i państwowe jednostki organizacyjne nie dotują i nie subwencjonują
kościołów i innych związków wyznaniowych. Wyjątki od tej zasady regulują ustawy
lub przepisy wydane na ich podstawie.

art. 11. więcej Art. 11. 1. Kościoły i inne związki wyznaniowe są niezależne od państwa przy
wykonywaniu swoich funkcji religijnych.
2. Kościoły i inne związki wyznaniowe oraz ich działalność podlegają ochronie
prawnej, w granicach określonych w ustawach.
3. Kościoły i inne związki wyznaniowe mogą składać wnioski do Trybunału
Konstytucyjnego na zasadach i w trybie określonych w przepisach o Trybunale
Konstytucyjnym.

art. 12. więcej Art. 12. 1. Duchowni oraz osoby zakonne kościołów i innych związków
wyznaniowych, ustanowione według przepisów prawa wewnętrznego kościoła lub
innego związku wyznaniowego, korzystają z praw i podlegają obowiązkom na równi
z innymi obywatelami we wszystkich dziedzinach życia państwowego, politycznego,
gospodarczego, społecznego i kulturalnego. Są oni w ramach obowiązujących
przepisów ustaw zwolnieni z obowiązków niemożliwych do pogodzenia z pełnieniem
funkcji duchownego lub osoby zakonnej.
2. Osoby, o których mowa w ust. 1, mają prawo do noszenia stroju duchownego.
3. Uprawnienia i obowiązki osób duchownych w myśl prawa państwowego
określają odrębne ustawy.

art. 13. więcej Art. 13. 1. Majątek i przychody kościołów i innych związków wyznaniowych
podlegają ogólnie obowiązującym przepisom podatkowym, z wyjątkami określonymi
w odrębnych ustawach.
2. Osoby prawne kościołów i innych związków wyznaniowych są zwolnione od
opodatkowania z tytułu przychodów ze swojej działalności niegospodarczej. W tym
zakresie osoby te nie mają obowiązku prowadzenia dokumentacji wymaganej przez
przepisy podatkowe.
3. (uchylony)
4. (uchylony)
5. Dochody z działalności gospodarczej osób prawnych kościołów i innych
związków wyznaniowych oraz spółek, których udziałowcami są wyłącznie te osoby,
są zwolnione od opodatkowania w części, w jakiej zostały przeznaczone w roku
podatkowym lub w roku po nim następującym na cele kultowe, oświatowowychowawcze, naukowe, kulturalne, działalność charytatywno-opiekuńczą, punkty
katechetyczne, konserwację zabytków oraz na inwestycje sakralne i inwestycje
kościelne, których przedmiotem są punkty katechetyczne i zakłady charytatywnoopiekuńcze, jak również remonty tych obiektów.
6. Osoby prawne kościołów i innych związków wyznaniowych są zwolnione od
opodatkowania i od świadczeń na fundusz gminny i fundusz miejski, od
nieruchomości lub ich części, stanowiących własność tych osób lub używanych przez
nie na podstawie innego tytułu prawnego na cele niemieszkalne, z wyjątkiem części
zajmowanej na wykonywanie działalności gospodarczej.
7. Zwalnia się z należności celnych przywozowych towary przeznaczone na cele
charytatywno-opiekuńcze i oświatowo-wychowawcze oraz towary o charakterze
kulturalnym przeznaczone na cele kultu, przywożone dla osób prawnych kościołów i
innych związków wyznaniowych, w granicach i na warunkach określonych w
rozporządzeniu Rady (WE) nr 1186/2009 z dnia 16 listopada 2009 r. ustanawiającym
wspólnotowy system zwolnień celnych (Dz. Urz. UE L 342 z 10.12.2009, str. 23).

art. 14. więcej Art. 14. 1. Jeżeli odrębna ustawa lub ratyfikowana umowa międzynarodowa nie
stanowią inaczej, kościół lub inny związek wyznaniowy powiadamia ministra
właściwego do spraw wyznań religijnych i wojewodę właściwego ze względu na
siedzibę jednostki organizacyjnej kościoła lub innego związku wyznaniowego o
utworzeniu, zmianie nazwy, siedziby, granic lub połączeniu, podziale i zniesieniu
diecezji (okręgów i porównywalnych jednostek organizacyjnych) oraz parafii
(zborów, gmin i porównywalnych jednostek organizacyjnych).
2. Jeżeli odrębna ustawa lub ratyfikowana umowa międzynarodowa nie stanowią
inaczej, kościół lub inny związek wyznaniowy powiadamia w terminie 30 dni ministra
właściwego do spraw wyznań religijnych i wojewodę właściwego ze względu na
siedzibę kościoła lub innego związku wyznaniowego o zmianie siedziby oraz o
zmianie osób wchodzących do kierowniczych organów wykonawczych, podając ich
imiona i nazwiska, obywatelstwo i miejsce zamieszkania.
3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do jednostek organizacyjnych, o których
mowa w ust. 1.
4. Jeżeli odrębna ustawa lub ratyfikowana umowa międzynarodowa nie stanowią
inaczej, przed objęciem stanowisk, o których mowa w ust. 2 i 3, przez cudzoziemca,
władze kościoła lub innego związku wyznaniowego powinny się upewnić, czy
minister właściwy do spraw wyznań religijnych nie wyraża wobec tego zastrzeżeń.
Niezgłoszenie zastrzeżeń w terminie 60 dni od daty powiadomienia uważa się za
wyrażenie zgody.

art. 15. więcej Art. 15. (uchylony).

art. 16. więcej Art. 16. 1. Państwo współdziała z kościołami i innymi związkami
wyznaniowymi w zachowaniu pokoju, kształtowaniu warunków rozwoju kraju oraz
zwalczaniu patologii społecznych.
2. W celach, o których mowa w ust. 1, oraz do rozpatrywania problemów
związanych z rozwojem stosunków między państwem a poszczególnymi kościołami i
innymi związkami wyznaniowymi mogą być, na zasadach wzajemnego uzgodnienia,
tworzone różne, w tym stałe formy współdziałania. Przepis ten nie narusza
właściwości organów państwowych oraz organów kościołów i innych związków
wyznaniowych.

Art. 16a. 1. Dla określenia szczegółowych zasad stosunków, o których mowa w
art. 16, mogą być zawierane umowy między właściwymi rzeczowo centralnymi
organami administracji rządowej a władzami poszczególnych kościołów i innych
związków wyznaniowych.
2. Przepisy umowy nie mogą naruszać przepisów ogólnie obowiązującego
prawa, a w szczególności zasady równouprawnienia wszystkich kościołów i innych
związków wyznaniowych.
3. Podpisana umowa zostaje opublikowana w dzienniku urzędowym właściwego
ministerstwa.

art. 17. więcej Art. 17. Państwo współdziała z kościołami i innymi związkami wyznaniowymi
w ochronie, konserwacji, udostępnianiu i upowszechnianiu zabytków architektury,
sztuki i literatury religijnej, które stanowią integralną część dziedzictwa kultury.

art. 18. więcej Art. 18. 1. Przepisy rozdziału 2 i działu III regulują stosunek państwa tylko do
tych kościołów i innych związków wyznaniowych, których sytuacja prawna i
majątkowa nie jest uregulowana odrębnymi ustawami.
2. Przepisy rozdziału 2 określające uprawnienia kościołów i innych związków
wyznaniowych mają jednakże zastosowanie do kościołów i innych związków
wyznaniowych o ustawowo uregulowanej sytuacji wówczas, gdy odrębne ustawy
określone w ust. 1 nie przewidują takich uprawnień.

art. 19. więcej Art. 19. 1. Kościoły i inne związki wyznaniowe korzystają na zasadach
równouprawnienia ze swobody pełnienia funkcji religijnych.
2. Wypełniając funkcje religijne kościoły i inne związki wyznaniowe mogą w
szczególności:
1) określać doktrynę religijną, dogmaty i zasady wiary oraz liturgię;
2) organizować i publicznie sprawować kult;
3) udzielać posług religijnych, w tym osobom, o których mowa w art. 4, oraz
organizować obrzędy i zgromadzenia religijne;
4) rządzić się w swoich sprawach własnym prawem, swobodnie wykonywać władzę
duchowną oraz zarządzać swoimi sprawami;
5) ustanawiać, kształcić i zatrudniać duchownych;
6) realizować inwestycje sakralne i inne inwestycje kościelne;
7) nabywać, posiadać i zbywać majątek ruchomy i nieruchomy oraz zarządzać nim;
8) zbierać składki i otrzymywać darowizny, spadki i inne świadczenia od osób
fizycznych i prawnych;
9) wytwarzać i nabywać przedmioty i artykuły potrzebne do celów kultu i praktyk
religijnych oraz korzystać z nich;
10) nauczać religii i głosić ją, w tym za pomocą prasy, książek i innych druków oraz
filmów i środków audiowizualnych;
11) korzystać ze środków masowego przekazywania;
12) prowadzić działalność oświatowo-wychowawczą;
13) tworzyć i prowadzić zakony oraz diakonaty;
14) tworzyć organizacje mające na celu działalność na rzecz formacji religijnej, kultu
publicznego oraz przeciwdziałania patologiom społecznym i ich skutkom;
15) prowadzić działalność charytatywno-opiekuńczą;
16) (uchylony)
17) powoływać krajowe organizacje międzykościelne;
18) należeć do międzynarodowych organizacji wyznaniowych i
międzywyznaniowych oraz utrzymywać kontakty zagraniczne w sprawach
związanych z realizacją swoich funkcji.
3. Za wypełnianie funkcji religijnych, o których mowa w ust. 1, nie uznaje się
oddziaływania poprzez badania i eksperymenty psychologiczne.

Art. 19a. 1. Kościoły i inne związki wyznaniowe mają prawo posiadania,
zarządzania oraz zakładania i poszerzania cmentarzy grzebalnych.
2. Przepis ust. 1 nie narusza przepisów dotyczących cmentarzy i chowania
zmarłych.

art. 20. więcej Art. 20. 1. Kościoły i inne związki wyznaniowe mogą nauczać religii oraz
wychowywać religijnie dzieci i młodzież, zgodnie z wyborem dokonanym przez ich
rodziców lub opiekunów prawnych.
2. Nauczanie religii dzieci i młodzieży jest wewnętrzną sprawą kościołów i
innych związków wyznaniowych. Jest ono organizowane, zgodnie z programem
ustalonym przez władze kościoła lub innego związku wyznaniowego, w punktach
katechetycznych znajdujących się w kościołach, domach modlitw i innych
pomieszczeniach udostępnionych na ten cel przez osobę uprawnioną do dysponowania
nimi.
3. Nauczanie religii uczniów szkół publicznych i wychowanków przedszkoli
publicznych może odbywać się również w szkołach i przedszkolach na zasadach
określonych w odrębnej ustawie.

art. 21. więcej Art. 21. 1. Kościoły i inne związki wyznaniowe mają prawo zakładać i
prowadzić szkoły i przedszkola oraz inne placówki oświatowo-wychowawcze i
opiekuńczo-wychowawcze na zasadach określonych w ustawach.
2. Szkoły, przedszkola oraz inne placówki, o których mowa w ust. 1, będą
dotowane przez państwo lub organy samorządu terytorialnego w przypadkach i na
zasadach określonych w odrębnych ustawach.

Art. 21a. Działalność służąca celom humanitarnym, charytatywnoopiekuńczym, naukowym i oświatowo-wychowawczym, podejmowana przez osoby prawne kościołów i innych związków wyznaniowych, jest zrównana pod względem prawnym z działalnością służącą analogicznym celom i prowadzoną przez instytucje państwowe.

art. 22. więcej Art. 22. 1. Kościoły i inne związki wyznaniowe mają prawo zakładać i
prowadzić, według samodzielnie ustalonych programów, szkoły duchowne i seminaria
duchowne.
2. W zakresie realizacji programu szkół ogólnokształcących i uzyskiwania
świadectw dojrzałości szkoły duchowne wymienione w ust. 1 podlegają nadzorowi
ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.
3. Tworzenie i prowadzenie przez kościoły i inne związki wyznaniowe szkół
wyższych, zasady udzielania im przez państwo pomocy finansowej oraz tryb i zakres
uznawania stopni i tytułów naukowych nadawanych w tych szkołach regulują, na
wniosek władz kościołów lub innych związków wyznaniowych, odrębne ustawy.
4. Kościoły i inne związki wyznaniowe mają prawo zakładać religijne instytuty
naukowe i naukowo-dydaktyczne.
5. Status prawny wydziałów teologicznych na uniwersytetach państwowych
regulują odrębne umowy pomiędzy ministrem właściwym do spraw szkolnictwa
wyższego a władzami kościołów lub innych związków wyznaniowych.

art. 23. więcej Art. 23. (uchylony).

art. 24. więcej Art. 24. 1. W celu realizacji działalności charytatywno-opiekuńczej kościoły i
inne związki wyznaniowe mają prawo zakładać i prowadzić, na zasadach określonych
w ustawach, odpowiednie instytucje, w tym zakłady dla osób potrzebujących opieki,
szpitale i inne zakłady lecznicze podmiotów leczniczych w rozumieniu przepisów o
działalności leczniczej, żłobki i schroniska dla dzieci.
2. Środki na realizację działalności charytatywno-opiekuńczej pochodzą w
szczególności z:
1) ofiar pieniężnych i w naturze;
2) spadków, zapisów i darowizn krajowych i zagranicznych;
3) dochodów z imprez i zbiórek publicznych;
4) subwencji, dotacji i ofiar pochodzących od krajowych instytucji i
przedsiębiorstw państwowych, społecznych, wyznaniowych i prywatnych;
5) odpłatności za usługi świadczone przez instytucje charytatywno-opiekuńcze
kościołów i innych związków wyznaniowych;
6) dochodów instytucji kościołów i innych związków wyznaniowych.

art. 25. więcej Art. 25. 1. W celu realizacji swoich funkcji kościoły i inne związki wyznaniowe
mają prawo wydawania prasy, książek, druków oraz zakładania i posiadania
wydawnictw oraz zakładów poligraficznych, z zachowaniem obowiązujących w tym
zakresie przepisów prawa.
2. Kościoły i inne związki wyznaniowe mogą organizować własny kolportaż
prasy lub korzystać z pośrednictwa innej sieci kolportażu.
3. Dla realizacji postanowień ust. 1 kościoły i inne związki wyznaniowe mogą
otrzymywać jako darowizny z zagranicy maszyny, urządzenia, materiały poligraficzne
i papier.
4. Kościoły i inne związki wyznaniowe mają prawo do emitowania w radiu i
telewizji programów religijno--moralnych, społecznych i kulturalnych w sposób
określony w porozumieniach między władzami danego kościoła lub innego związku
wyznaniowego a jednostkami publicznej radiofonii i telewizji.

art. 26. więcej Art. 26. 1. Kościoły i inne związki wyznaniowe mają prawo organizowania i
prowadzenia związanej z wypełnianiem swoich funkcji działalności kulturalnej i
artystycznej.
2. Dla realizacji prawa, o którym mowa w ust. 1, kościoły i inne związki
wyznaniowe mogą zakładać i prowadzić odpowiednie instytucje oraz dystrybucję i
rozpowszechnianie filmów.
3. Korzystanie z praw, o których mowa w ust. 1 i 2, następuje bez obowiązku
uzyskiwania zezwoleń i upoważnień, jeżeli działalność ta prowadzona jest na potrzeby
realizacji zadań religijno-moralnych w sferze kultury. O podjęciu i prowadzeniu tej
działalności władze kościoła lub innego związku wyznaniowego powiadamiają
państwowy organ, właściwy do udzielania takich zezwoleń i upoważnień.
4. Dla realizacji postanowień ust. 1 i 2 kościoły i inne związki wyznaniowe mogą
otrzymywać jako darowizny z zagranicy urządzenia i materiały.

art. 27. więcej Art. 27. 1. Działalność kościołów i innych związków wyznaniowych nie może
naruszać przepisów ogólnie obowiązujących ustaw chroniących bezpieczeństwo
publiczne, porządek, zdrowie lub moralność publiczną, władzę rodzicielską albo
podstawowe prawa i wolności innych osób.
2. Korzystanie przez kościoły i inne związki wyznaniowe ze swobody działania
odbywa się zgodnie z ogólnie obowiązującymi przepisami, chyba że ustawy stanowią
inaczej.

art. 28. więcej Art. 28. 1. W sprawach majątkowych kościoły i inne związki wyznaniowe
działają poprzez swoje osoby prawne.
2. Osoby prawne kościołów i innych związków wyznaniowych, ich organy,
zakres kompetencji i sposób powoływania oraz reprezentacji określają statuty (prawo
wewnętrzne, zwane dalej „statutami”).

art. 29. więcej Art. 29. 1. W stosunku do organizacji tworzonych na podstawie art. 19 pkt 14,
jeżeli nie mają osobowości prawnej, nie stosuje się Prawa o stowarzyszeniach.
Natomiast przepisy ustawy o zgromadzeniach stosuje się do nich jedynie w zakresie
dotyczącym zebrań na drogach i placach publicznych oraz w pomieszczeniach
użyteczności publicznej.
2. Organizacje, o których mowa w ust. 1, działają w ramach osób prawnych
kościołów i innych związków wyznaniowych, w których zostały powołane.
3. Władze kościołów i innych związków wyznaniowych czuwają nad zgodnością
działania tych organizacji z ich celami religijnymi i moralnymi.

art. 30. więcej Art. 30. Prawo wpisu do rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych,
zwanego dalej „rejestrem”, prowadzonego przez ministra właściwego do spraw
wyznań religijnych, jest realizowane przez złożenie temu ministrowi, zwanemu dalej
„organem rejestrowym”, deklaracji o utworzeniu kościoła lub innego związku
wyznaniowego i wniosku o wpis do rejestru.

art. 31. więcej Art. 31. 1. Prawo wniesienia wniosku, o którym mowa w art. 30, przysługuje co
najmniej 100 obywatelom polskim posiadającym pełną zdolność do czynności
prawnych, zwanych dalej „wnioskodawcami”.
2. Wnioskodawcy składają listę zawierającą ich notarialnie poświadczone
podpisy potwierdzające treść wniosku, o którym mowa w ust. 1, i deklaracji o
utworzeniu kościoła lub innego związku wyznaniowego, imię i nazwisko, datę urodzenia, miejsce zamieszkania oraz rodzaj, serię i numer dokumentu tożsamości oraz numer PESEL każdego z wnioskodawców.
3. Wnioskodawcy mogą wybrać spośród siebie co najmniej pięcioosobowy
komitet założycielski reprezentujący ich w postępowaniu w sprawie wpisu do rejestru.

art. 32. więcej Art. 32. 1. Wniosek, o którym mowa w art. 30, powinien zawierać:
1) listę, o której mowa w art. 31 ust. 2;
2) informację o dotychczasowych formach życia religijnego i metodach działania
kościoła lub innego związku wyznaniowego na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej;
3) informację o podstawowych celach, źródłach i zasadach doktrynalnych,
obrzędach religijnych;
4) adres siedziby kościoła lub innego związku wyznaniowego oraz dane osób
wchodzących do kierowniczych organów wykonawczych:
a) imiona i nazwisko,
b) datę urodzenia,
c) adres zamieszkania,
d) nazwę, serię i numer dokumentu tożsamości,
e) nr PESEL;
5) statut.
1a. W przypadku wybrania komitetu założycielskiego, o którym mowa w art. 31
ust. 3, wniosek o wpis do rejestru powinien zawierać także podpisany przez
wnioskodawców protokół z wyboru tego komitetu określający datę i miejsce wyborów
oraz następujące dane osób wchodzących w jego skład:
1) imiona i nazwisko;
2) datę urodzenia;
3) adres zamieszkania;
4) rodzaj, serię i numer dokumentu tożsamości;
5) nr PESEL.
2. Statut powinien określać w szczególności:
1) nazwę kościoła lub innego związku wyznaniowego różną od nazw innych
organizacji;
2) teren działania i siedzibę władz;
3) cele działalności oraz formy i zasady ich realizacji;
4) organy, sposób ich powoływania i odwoływania, zakres kompetencji oraz tryb
podejmowania decyzji;
5) źródła finansowania;
6) tryb dokonywania zmian statutu;
7) sposób reprezentowania na zewnątrz oraz zaciągania zobowiązań majątkowych;
8) sposób nabywania i utraty członkostwa oraz prawa i obowiązki członków;
9) sposób powoływania, odwoływania oraz kompetencje osób duchownych, o
których mowa w art. 12 ust. 3, o ile kościół lub inny związek wyznaniowy
przewiduje tworzenie takich stanowisk;
10) sposób rozwiązania kościoła lub innego związku wyznaniowego i przeznaczenie
pozostałego majątku.
3. Jeżeli kościół lub inny związek wyznaniowy przewiduje tworzenie jednostek
organizacyjnych mających osobowość prawną, statut powinien określać ich nazwy,
teren działania, siedziby, zakres uprawnień, zasady tworzenia, znoszenia
i przekształcania tych jednostek, ich organy, zakres kompetencji, tryb podejmowania
decyzji, sposób powoływania i odwoływania tych organów, sposób reprezentowania
na zewnątrz oraz zaciągania zobowiązań majątkowych, a także przeznaczenie majątku
pozostałego po zakończeniu likwidacji osoby prawnej kościoła lub innego związku
wyznaniowego.
4. Jeżeli kościół lub inny związek wyznaniowy stanowi część organizacji o
zasięgu międzynarodowym, w statucie powinny być określone zakres i formy
wzajemnych stosunków.
5. Jeżeli kościół lub inny związek wyznaniowy przewiduje tworzenie jednostek
organizacyjnych bez osobowości prawnej, w statucie powinny być określone nazwy,
zasady tworzenia, znoszenia i przekształcania tych jednostek.

art. 33. więcej Art. 33. 1. W trakcie postępowania w sprawie wpisu do rejestru organ rejestrowy
może żądać od wnioskodawców wyjaśnień treści wniosku w zakresie określonym w
art. 32, a także zwracać się do odpowiednich organów państwowych o sprawdzanie
prawdziwości zawartych we wniosku danych.
2. Jeżeli organ rejestrowy w trakcie postępowania w sprawie wpisu do rejestru
stwierdzi braki lub uchybienia w treści wniosku, w zakresie określonym w art. 32,
wyznacza dwumiesięczny termin ich uzupełnienia, a po upływie tego terminu wydaje
decyzję o odmowie wpisu do rejestru.
3. Jeżeli wniosek zawiera postanowienia pozostające w sprzeczności z
przepisami ustaw chroniącymi bezpieczeństwo i porządek publiczny, zdrowie,
moralność publiczną, władzę rodzicielską albo podstawowe prawa i wolności innych
osób, organ rejestrowy wydaje decyzję o odmowie wpisu do rejestru.
4. Decyzje, o których mowa w ust. 2 i 3, powinny być wydane w terminie 3
miesięcy od daty wszczęcia postępowania o wpis do rejestru. Na decyzje te może być
wniesiona skarga do sądu administracyjnego.

art. 34. więcej Art. 34. 1. Jeżeli nie zachodzą okoliczności wskazane w art. 33 ust. 2 i 3, organ
rejestrowy wydaje, w terminie 3 miesięcy od zgłoszenia deklaracji, decyzję o wpisie
do rejestru.
2. Z chwilą wpisu do rejestru kościół lub inny związek wyznaniowy uzyskuje,
jako całość, osobowość prawną oraz korzysta ze wszystkich uprawnień i podlega
obowiązkom określonym w ustawach.
3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do jednostek organizacyjnych, zakonów
i diakonatów, o których mowa w art. 32 ust. 3.
4. Do kościołów i innych związków wyznaniowych wpisanych do rejestru
stosuje się odpowiednio art. 14.

art. 35. więcej Art. 35. 1. Zmiany statutu kościoła lub innego związku wyznaniowego
wpisanego do rejestru dokonuje się w trybie obowiązującym przy ich rejestrowaniu.
2. Organ rejestrowy może domagać się aktualizacji danych warunkujących wpis
do rejestru, określonych w art. 32 ust. 1 pkt 2–5.

art. 36. więcej Art. 36. 1. Wykreśleniu z rejestru podlega:
1) kościół lub inny związek wyznaniowy, którego sytuacja prawna i majątkowa
została uregulowana w odrębnej ustawie;
2) kościół lub inny związek wyznaniowy, który zawiadomił organ rejestrowy o
zaprzestaniu swojej działalności;
3) kościół lub inny związek wyznaniowy, który utracił cechy warunkujące
uzyskanie wpisu do rejestru; dotyczy to w szczególności kościoła lub innego
związku wyznaniowego, który w ciągu 3 lat nie odpowiedział na żądanie organu
rejestrowego i nie zaktualizował wpisów do rejestru w zakresie określonym w
art. 32 ust. 1 pkt 4.
2. Wykreślenie z rejestru następuje na podstawie decyzji organu rejestrowego.
3. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3 oraz art. 36a ust. 2,
wykreślenie z rejestru następuje po przeprowadzeniu likwidacji.
4. W przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, likwidatorami są członkowie
organu kościoła lub innego związku wyznaniowego uprawnionego do
reprezentowania na zewnątrz i zaciągania zobowiązań majątkowych, jeżeli statut lub,
w razie braku odpowiednich postanowień statutu, decyzja właściwego organu kościoła
lub innego związku wyznaniowego nie stanowi inaczej.
5. Organ rejestrowy, w drodze decyzji, zarządza likwidację i wyznacza
likwidatora:
1) w przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 3 i art. 36a ust. 2;
2) w razie braku możliwości ustalenia likwidatora, o którym mowa w ust. 4.
6. Przed zniesieniem osoby prawnej, o której mowa w art. 32 ust. 3, kościół lub
inny związek wyznaniowy zarządza jej likwidację i wyznacza likwidatora informując
o tym organ rejestrowy oraz określa przeznaczenie majątku pozostałego po
zakończeniu likwidacji.
7. Do obowiązków likwidatora stosuje się odpowiednio art. 37 ustawy z dnia 7
kwietnia 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2017 r. poz. 210).
8. Jeżeli statut kościoła lub innego związku wyznaniowego nie stanowi inaczej,
majątek pozostały po zakończeniu postępowania likwidacyjnego kościoła lub innego
związku wyznaniowego albo osób prawnych, o których mowa w art. 32 ust. 3, może
być przeznaczony wyłącznie na cele charytatywno-opiekuńcze w drodze decyzji
organu rejestrowego.

Art. 36a. 1. Organ rejestrowy lub prokurator może wystąpić do sądu
okręgowego o stwierdzenie niezgodności działania kościoła lub innego związku
wyznaniowego z przepisami prawa, o których mowa w art. 27 ust. 1, lub ze statutem,
o którym mowa w art. 32.
2. W razie stwierdzenia prawomocnym wyrokiem sądu, że działalność kościoła
lub innego związku wyznaniowego rażąco narusza prawo lub postanowienia statutu,
organ rejestrowy wykreśli z rejestru ten kościół lub inny związek wyznaniowy.

art. 37. więcej Art. 37. Minister właściwy do spraw wyznań religijnych określa, w drodze
rozporządzenia, zasady i sposób prowadzenia rejestru, dane i informacje podlegające
wpisowi, sposób, formę i termin aktualizacji wpisów do rejestru, warunki udostępniania rejestru, wydawania wyciągów z rejestru oraz sposób wykreślania kościoła lub innego związku wyznaniowego z rejestru.

art. 38. więcej Art. 38. Przepisy niniejszego działu stosuje się odpowiednio do krajowych
organizacji międzykościelnych, jeżeli mają one mieć osobowość prawną. Do
utworzenia takiej organizacji jest wymagana deklaracja podpisana przez władze co
najmniej dwóch działających w Rzeczypospolitej Polskiej kościołów i innych
związków wyznaniowych.

Art. 38a. 1. Tworzy się Międzykościelną Komisję Regulacyjną, zwaną dalej
„Komisją”, w celu ostatecznego uregulowania spraw majątkowych między Państwem
a kościołami i ich osobami prawnymi, które zgłosiły roszczenia w trybie i na zasadach
określonych w:
1) art. 24–26 ustawy z dnia 13 maja 1994 r. o stosunku Państwa do Kościoła
Ewangelicko-Reformowanego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2015 r.
poz. 483);
2) art. 37 ustawy z dnia 30 czerwca 1995 r. o stosunku Państwa do Kościoła
Ewangelicko-Metodystycznego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2014 r.
poz. 1712);
3) art. 40–42 ustawy z dnia 30 czerwca 1995 r. o stosunku Państwa do Kościoła
Chrześcijan Baptystów w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2015 r. poz. 169);
4) art. 35 ustawy z dnia 30 czerwca 1995 r. o stosunku Państwa do Kościoła
Adwentystów Dnia Siódmego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2014 r. poz.
1889).
2. Roszczenia majątkowe wobec Państwa mogą również zgłaszać do Komisji w
terminie do dnia 31 grudnia 1998 r. kościoły i inne związki wyznaniowe,
niewymienione w ust. 1, a także krajowe organizacje międzykościelne, jeżeli wskażą
we wniosku, że na rzecz Skarbu Państwa przejęto własność nieruchomości lub ich
części będących uprzednio własnością tych kościołów i związków wyznaniowych oraz
krajowych organizacji międzykościelnych.
3. Do oceny dopuszczalności postępowania regulacyjnego w sprawach, o
których mowa w ust. 2, mają odpowiednie zastosowanie przepisy ustaw wskazanych
w ust. 1 pkt 1–4.
4. Jeżeli przywrócenie kościelnej osobie prawnej własności nieruchomości nie
jest możliwe z uwagi na trudne do przezwyciężenia przeszkody, przyznaje się jej
nieruchomość zamienną, a jeżeli nie jest to możliwe, osobie tej przyznaje się
odszkodowanie ustalone według przepisów o wywłaszczeniu nieruchomości.
5. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, z mienia których
państwowych jednostek organizacyjnych lub gmin może być wyłączona
nieruchomość zamienna lub na którą państwową jednostkę organizacyjną może być
nałożony obowiązek zapłaty odszkodowania.

Art. 38b. 1. Przedmiotem postępowania regulacyjnego może być również
nieodpłatne przekazanie na własność nieruchomości lub ich części, które były
własnością kościelnych osób prawnych działających do 1945 r. na Ziemiach
Zachodnich i Północnych, w celu przywrócenia w nich sprawowania kultu religijnego,
działalności oświatowo-wychowawczej, charytatywno-opiekuńczej i opiekuńczowychowawczej.
2. W razie niemożności dokonania regulacji, o której mowa w ust. 1,
postępowanie ulega umorzeniu.

Art. 38c. Majątek nieruchomy, przekazany na własność gminie w trybie ustawy
z dnia 10 maja 1990 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym
i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz. U. poz. 191, z późn. zm.), podlega
postępowaniu, o którym mowa w art. 38a i 38b.

Art. 38d. 1. Minister właściwy do spraw wyznań religijnych po zasięgnięciu
opinii władz kościołów, o których mowa w art. 38a ust. 1 pkt 1–4, określi, w drodze
rozporządzenia, liczebność Komisji, szczegółowy tryb postępowania regulacyjnego
oraz wynagrodzenie dla członków Komisji i personelu pomocniczego, uwzględniając w szczególności organizację pracy Komisji, zadania współprzewodniczących zespołów orzekających, oraz sposób prowadzenia i protokołowania rozpraw,
orzekania i nadawania klauzul wykonalności orzeczeniom i ugodom.
2. Komisja rozpatruje sprawy w zespołach orzekających, w skład których
wchodzi po dwóch członków wyznaczonych przez ministra właściwego do spraw
wyznań religijnych6)
i władze kościoła lub związku wyznaniowego, którego wniosek
dotyczy.
3. Postępowanie regulacyjne wszczyna się z chwilą złożenia wniosku w
Komisji. Zespół orzekający po otrzymaniu wniosku o wszczęcie postępowania
regulacyjnego bada, czy jest ono dopuszczalne, a wniosek niedopuszczalny odrzuca.
4. Postępowania sądowe lub administracyjne dotyczące nieruchomości, w
stosunku do których wszczęto postępowanie regulacyjne, ulegają zawieszeniu, a sądy
i organy prowadzące postępowania administracyjne przekazują ich akta do Komisji.
5. Uczestnikami postępowania regulacyjnego są, oprócz wnioskodawcy,
wszystkie zainteresowane jednostki państwowe, samorządowe i kościelne.
6. Uczestnicy postępowania regulacyjnego mogą zawrzeć ugodę przed zespołem
orzekającym. Jeżeli ugoda nie zostanie zawarta, zespół orzekający wydaje orzeczenie.
7. Regulacja nie może naruszać praw nabytych przez niepaństwowe osoby
trzecie, a w szczególności przez inne kościoły i związki wyznaniowe oraz rolników
indywidualnych.
8. Ugody zawarte przed zespołem orzekającym, jak i orzeczenia uwzględniające
wniosek, powinny określać:
1) stan prawny nieruchomości;
2) związane z tym stanem obowiązki uczestników postępowania, a w szczególności
obowiązek wydania nieruchomości w wyznaczonym terminie, jeżeli nie znajduje
się ona we władaniu wnioskodawcy;
3) w razie przyznania odszkodowania, obowiązek i termin zapłaty należnej z tego
tytułu kwoty.
9. Od orzeczenia zespołu orzekającego nie przysługuje odwołanie.

Art. 38e. 1. Ugody i orzeczenia mają moc sądowych tytułów egzekucyjnych.
2. Ugody i orzeczenia stanowią podstawę do dokonywania wpisów w księgach
wieczystych i w ewidencji gruntów.

Art. 38f. 1. Postępowanie regulacyjne jest wolne od opłat.
2. Nabycie własności nieruchomości lub ich części na podstawie ugody lub
orzeczenia jest wolne od podatków i opłat z tym związanych.

Art. 38g. 1. Jeżeli zespół orzekający nie uzgodni orzeczenia, zawiadamia o tym
pisemnie uczestników postępowania regulacyjnego.
2. Uczestnicy postępowania regulacyjnego mogą, w terminie sześciu miesięcy od
otrzymania zawiadomienia, wystąpić o podjęcie zawieszonego postępowania
sądowego lub administracyjnego, a jeżeli nie było ono wszczęte – wystąpić na drogę
sądową pod rygorem wygaśnięcia roszczenia. Przy rozpoznawaniu sprawy sąd stosuje
zasady określone w art. 38a i 38b.

art. 39. więcej Art. 39. 1. Zachowują moc przepisy statutów kościołów i innych związków wyznaniowych, o ile nie pozostają w sprzeczności z przepisami niniejszej ustawy.
2. Do czasu wydania przepisów wykonawczych do ustawy pozostają w mocy przepisy dotychczasowe.

art. 40. więcej Art. 40. Stosunki Państwa z kościołami i innymi związkami wyznaniowymi
działającymi na podstawie wpisu do rejestru mogą być regulowane w drodze odrębnej
ustawy.

art. 41. więcej Art. 41. Kościoły i inne związki wyznaniowe działające w dniu wejścia w życie
ustawy jako stowarzyszenia zwykłe mogą nabyć osobowość prawną, jeżeli spełnią
wymagania określone w art. 30–32.

art. 42. więcej Art. 42. 1. Osoby należące do kościołów i innych związków wyznaniowych,
których święta religijne nie są dniami ustawowo wolnymi od pracy, mogą na własną
prośbę uzyskać zwolnienie od pracy lub nauki na czas niezbędny do obchodzenia tych
świąt, zgodnie z wymogami wyznawanej przez siebie religii.
2. Osoby niepełnoletnie mogą korzystać z prawa określonego w ust. 1 na wniosek
swych rodziców bądź opiekunów prawnych.
3. Zwolnienie od pracy, o którym mowa w ust. 1 i 2, może być udzielone pod
warunkiem odpracowania czasu zwolnienia, bez prawa do dodatkowego
wynagrodzenia za pracę w dni ustawowo wolne od pracy lub pracę w godzinach
nadliczbowych.
4. Minister właściwy do spraw pracy oraz minister właściwy do spraw oświaty i
wychowania, minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wyznań religijnych, w drodze rozporządzenia,
określają szczegółowe zasady udzielania zwolnień, o których mowa w ust. 1 i 2.

art. 43. więcej Art. 43. W ustawie z dnia 15 lipca 1961 r. o rozwoju systemu oświaty i wychowania (Dz. U. Nr 32, poz. 160, z 1971 r. Nr 12, poz. 115, z 1972 r. Nr 16, poz. 114, z 1975 r. Nr 45, poz. 234 i z 1984 r. Nr 49, poz. 253) w art. 1 akapity drugi i trzeci otrzymują brzmienie:
„Zmierza ono do tego, aby uczniom i wychowankom zapewnić wiedzę o przyrodzie i życiu społecznym, o dziejach oraz kulturze narodu i ludzkości, aby zapewnić kwalifikacje do pracy zawodowej. Szkoły i inne placówki oświatowo-wychowawcze wychowują w duchu zasad współżycia społecznego, w duchu umiłowania Ojczyzny, pokoju, wolności, sprawiedliwości społecznej i braterstwa z ludźmi wszystkich krajów, uczą zamiłowania i szacunku dla skutecznej pracy, poszanowania mienia narodowego, przygotowują do czynnego udziału w rozwoju kraju, jego gospodarki i kultury.”

art. 44. więcej Art. 44. W ustawie z dnia 19 kwietnia 1968 r. o bibliotekach (Dz. U. Nr 12, poz. 63 i z 1984 r. Nr 26, poz. 129) w art. 34 po ust. 2 dodaje się ust. 2a w brzmieniu:
„2a. Obowiązkom określonym w ust. 1 i 2 nie podlegają biblioteki i zbiory materiałów bibliotecznych należące do kościołów i innych związków wyznaniowych oraz ich osób prawnych, które o podjęciu publicznego udostępnienia zbiorów powiadamiają organ określony w ust. 1.”.

art. 45. więcej Art. 45. Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.