Art. 28. 1. Aktywa i pasywa wycenia się nie rzadziej niż na dzień bilansowy
w sposób następujący:
1) środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne – według cen nabycia lub
kosztów wytworzenia, lub wartości przeszacowanej (po aktualizacji wyceny
środków trwałych), pomniejszonych o odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe,
a także o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości;
1a) nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne zaliczane do inwestycji –
według zasad, stosowanych do środków trwałych oraz wartości niematerialnych
i prawnych, określonych w pkt 1 oraz w art. 31, art. 32 ust. 1–5 i art. 33 ust. 1 lub
według ceny rynkowej bądź inaczej określonej wartości godziwej;
2) środki trwałe w budowie – w wysokości ogółu kosztów pozostających
w bezpośrednim związku z ich nabyciem lub wytworzeniem, pomniejszonych
o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości;
3) udziały w innych jednostkach oraz inne niż wymienione w pkt 1a inwestycje
zaliczone do aktywów trwałych – według ceny nabycia pomniejszonej o odpisy
z tytułu trwałej utraty wartości lub według wartości godziwej albo skorygowanej
ceny nabycia – jeżeli dla danego składnika aktywów został określony termin
wymagalności; wartość w cenie nabycia można przeszacować do wartości
w cenie rynkowej, a różnicę z przeszacowania rozliczyć zgodnie z art. 35 ust. 4;
4) udziały w jednostkach podporządkowanych zaliczone do aktywów trwałych –
według zasad określonych w pkt 3 lub metodą praw własności, pod warunkiem,
że będzie ona stosowana jednolicie wobec wszystkich jednostek podporządkowanych;
5) inwestycje krótkoterminowe – według ceny (wartości) rynkowej albo według
ceny nabycia lub ceny (wartości) rynkowej, zależnie od tego, która z nich jest
niższa albo według skorygowanej ceny nabycia – jeżeli dla danego składnika
aktywów został określony termin wymagalności, a krótkoterminowe inwestycje,
dla których nie istnieje aktywny rynek, w inny sposób określonej wartości godziwej;
6) rzeczowe składniki aktywów obrotowych – według cen nabycia lub kosztów
wytworzenia nie wyższych od cen ich sprzedaży netto na dzień bilansowy;
7) należności i udzielone pożyczki – w kwocie wymaganej zapłaty, z zachowaniem
zasady ostrożności, z zastrzeżeniem pkt 7a;
7a) należności i udzielone pożyczki zaliczone do aktywów finansowych, mogą być
wyceniane według skorygowanej ceny nabycia, a jeżeli jednostka przeznacza je
do sprzedaży w okresie do 3 miesięcy, to według wartości rynkowej lub inaczej
określonej wartości godziwej;
8) zobowiązania – w kwocie wymagającej zapłaty, z zastrzeżeniem pkt 8a;
8a) zobowiązania finansowe mogą być wyceniane według skorygowanej ceny
nabycia, a jeżeli jednostka przeznacza je do sprzedaży w okresie do 3 miesięcy,
to według wartości rynkowej lub inaczej określonej wartości godziwej;
9) rezerwy – w uzasadnionej, wiarygodnie oszacowanej wartości;
9a) udziały (akcje) własne – według cen nabycia;
10) kapitały (fundusze) własne, z wyjątkiem udziałów (akcji) własnych, oraz
pozostałe aktywa i pasywa – w wartości nominalnej.
2. Cena nabycia, o której mowa w ust. 1, to cena zakupu składnika aktywów,
obejmująca kwotę należną sprzedającemu, bez podlegających odliczeniu podatku od
towarów i usług oraz podatku akcyzowego, a w przypadku importu powiększona
o obciążenia o charakterze publicznoprawnym oraz powiększona o koszty
bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika aktywów do stanu
zdatnego do używania lub wprowadzenia do obrotu, łącznie z kosztami transportu, jak
też załadunku, wyładunku, składowania lub wprowadzenia do obrotu, a obniżona
o rabaty, opusty, inne podobne zmniejszenia i odzyski. Jeżeli nie jest możliwe
ustalenie ceny nabycia składnika aktywów, a w szczególności przyjętego nieodpłatnie,
w tym w drodze darowizny – jego wyceny dokonuje się według ceny sprzedaży
takiego samego lub podobnego przedmiotu.
2a. W przypadkach nabycia udziałów (akcji) własnych w drodze egzekucji za
cenę nabycia uważa się cenę nabycia ustaloną w postępowaniu egzekucyjnym,
powiększoną o koszty poniesione w toku postępowania egzekucyjnego, które nie
zostały spółce zwrócone. W przypadku nieodpłatnego nabycia udziałów (akcji) własnych cena nabycia obejmuje wszystkie koszty ponoszone przez spółkę na ich nabycie.
3. Koszt wytworzenia produktu obejmuje koszty pozostające w bezpośrednim
związku z danym produktem oraz uzasadnioną część kosztów pośrednio związanych
z wytworzeniem tego produktu. Koszty bezpośrednie obejmują wartość zużytych
materiałów bezpośrednich, koszty pozyskania i przetworzenia związane bezpośrednio
z produkcją i inne koszty poniesione w związku z doprowadzeniem produktu do
postaci i miejsca, w jakich się znajduje w dniu wyceny. Do uzasadnionej,
odpowiedniej do okresu wytwarzania produktu, części kosztów pośrednich zalicza się
zmienne pośrednie koszty produkcji oraz tę część stałych, pośrednich kosztów
produkcji, które odpowiadają poziomowi tych kosztów przy normalnym
wykorzystaniu zdolności produkcyjnych. Za normalny poziom wykorzystania
zdolności produkcyjnych uznaje się przeciętną, zgodną z oczekiwaniami w typowych
warunkach, wielkość produkcji za daną liczbę okresów lub sezonów, przy
uwzględnieniu planowych remontów. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie kosztu
wytworzenia produktu, jego wyceny dokonuje się według ceny sprzedaży netto
takiego samego lub podobnego produktu, pomniejszonej o przeciętnie osiągany przy
sprzedaży produktów zysk brutto ze sprzedaży, a w przypadku produktu w toku –
także z uwzględnieniem stopnia jego przetworzenia.
Do kosztów wytworzenia produktu nie zalicza się kosztów:
1) będących konsekwencją niewykorzystanych zdolności produkcyjnych i strat produkcyjnych;
2) ogólnego zarządu, które nie są związane z doprowadzaniem produktu do postaci
i miejsca, w jakich się znajduje na dzień wyceny;
3) magazynowania wyrobów gotowych i półproduktów, chyba że poniesienie tych
kosztów jest niezbędne w procesie produkcji;
4) kosztów sprzedaży produktów.
Koszty te wpływają na wynik finansowy okresu sprawozdawczego, w którym zostały poniesione.
4. W przypadkach uzasadnionych niezbędnym, długotrwałym przygotowaniem
towaru lub produktu do sprzedaży bądź długim okresem wytwarzania produktu, cenę
nabycia lub koszt wytworzenia można zwiększyć o koszty obsługi zobowiązań
zaciągniętych w celu finansowania zapasu towarów lub produktów w okresie ich
przygotowania do sprzedaży bądź wytworzenia i związanych z nimi różnic
kursowych, pomniejszone o przychody z tego tytułu.
4a. Jednostki, z wyjątkiem jednostek, o których mowa w art. 3 ust. 1e pkt 1–6,
które za poprzedni rok obrotowy nie przekroczyły co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:
1) 25 500 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
2) 51 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i
produktów za rok obrotowy,
3) 50 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty
– mogą przy obliczaniu kosztu wytworzenia produktu zgodnie z ust. 3 do kosztów
bezpośrednich doliczyć koszty pośrednie związane z wytworzeniem tego produktu,
niezależnie od poziomu wykorzystania zdolności produkcyjnych. Ustalony w ten
sposób koszt wytworzenia nie może być wyższy od możliwej do uzyskania ceny
sprzedaży netto.
5. Za cenę (wartość) sprzedaży netto składnika aktywów przyjmuje się możliwą
do uzyskania na dzień bilansowy cenę jego sprzedaży, bez podatku od towarów i usług
i podatku akcyzowego, pomniejszoną o rabaty, opusty i inne podobne zmniejszenia
oraz koszty związane z przystosowaniem składnika aktywów do sprzedaży
i dokonaniem tej sprzedaży, a powiększoną o należną dotację przedmiotową. Jeżeli
nie jest możliwe ustalenie ceny sprzedaży netto danego składnika aktywów, należy
w inny sposób określić jego wartość godziwą na dzień bilansowy.
6. Za wartość godziwą przyjmuje się kwotę, za jaką dany składnik aktywów
mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane na warunkach transakcji
rynkowej, pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi
ze sobą stronami. Wartość godziwą instrumentów finansowych znajdujących się
w obrocie na aktywnym rynku stanowi cena rynkowa pomniejszona o koszty związane
z przeprowadzeniem transakcji, gdyby ich wysokość była znacząca. Cenę rynkową
aktywów finansowych posiadanych przez jednostkę oraz zobowiązań finansowych,
które jednostka zamierza zaciągnąć, stanowi zgłoszona na rynku bieżąca oferta kupna,
natomiast cenę rynkową aktywów finansowych, które jednostka zamierza nabyć, oraz
zaciągniętych zobowiązań finansowych stanowi zgłoszona na rynek bieżąca oferta sprzedaży.
7. Trwała utrata wartości zachodzi wtedy, gdy istnieje duże
prawdopodobieństwo, że kontrolowany przez jednostkę składnik aktywów nie
przyniesie w przyszłości w znaczącej części lub w całości przewidywanych korzyści
ekonomicznych. Uzasadnia to dokonanie odpisu aktualizującego doprowadzającego wartość składnika aktywów wynikającą z ksiąg rachunkowych do ceny sprzedaży
netto, a w przypadku jej braku – do ustalonej w inny sposób wartości godziwej.
8. Cena nabycia i koszt wytworzenia środków trwałych w budowie, środków
trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych obejmuje ogół ich kosztów
poniesionych przez jednostkę za okres budowy, montażu, przystosowania
i ulepszenia, do dnia bilansowego lub przyjęcia do używania, w tym również:
1) niepodlegający odliczeniu podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy;
2) koszt obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu ich finansowania i związane
z nimi różnice kursowe, pomniejszony o przychody z tego tytułu.
8a. Skorygowana cena nabycia aktywów finansowych i zobowiązań
finansowych to cena nabycia (wartość), w jakiej składnik aktywów finansowych lub
zobowiązań finansowych został po raz pierwszy wprowadzony do ksiąg
rachunkowych, pomniejszona o spłaty wartości nominalnej, odpowiednio
skorygowana o skumulowaną kwotę zdyskontowanej różnicy między wartością
początkową składnika i jego wartością w terminie wymagalności, wyliczoną za
pomocą efektywnej stopy procentowej, a także pomniejszona o odpisy aktualizujące wartość.
9. Lokaty, których ryzyko ponosi ubezpieczający, są wyceniane przez zakład
ubezpieczeń na życie według wartości godziwych ustalonych na dzień bilansowy.
Różnice między wartością godziwą a wartością według cen nabycia albo kosztu
wytworzenia tych lokat odpowiednio zwiększają lub zmniejszają rezerwy technicznoubezpieczeniowe na życie, których ryzyko lokaty ponosi ubezpieczający. Wartość
godziwą nieruchomości określa rzeczoznawca majątkowy co najmniej raz na 5 lat.
Wartość godziwą nieruchomości położonych za granicą ustala się według zasad
obowiązujących w kraju ich położenia, a zagranicznych instrumentów finansowych –
według zasad obowiązujących w kraju ich pochodzenia. Jeżeli nie jest możliwe
ustalenie wartości godziwej innych lokat niż nieruchomości, to ich wycena następuje
po cenach nabycia albo kosztach wytworzenia z uwzględnieniem odpisów z tytułu
trwałej utraty wartości, z wyjątkiem instrumentów finansowych, dla których ustalony
jest termin wymagalności i których wycena następuje według skorygowanej ceny
nabycia z uwzględnieniem odpisów z tytułu trwałej utraty wartości.
10. W ubezpieczeniach majątkowych i osobowych dopuszcza się stosowanie
dyskonta lub odpisów wyłącznie przy ustalaniu rezerw na skapitalizowaną wartość
rent, rezerw ubezpieczeń na życie, rezerw ubezpieczeń na życie, gdy ryzyko lokaty
(inwestycyjne) ponosi ubezpieczający, oraz rezerw na premie i rabaty (bonifikaty) dla ubezpieczonych w związku z osiąganymi dochodami z lokat stanowiących pokrycie tych rezerw.
11. Na dzień nabycia lub powstania ujmuje się w księgach rachunkowych nabyte lub powstałe:
1) zapasy rzeczowych składników aktywów obrotowych – według cen nabycia lub kosztów wytworzenia;
2) należności i zobowiązania, w tym również z tytułu pożyczek – według wartości nominalnej.
12. Przepis ust. 11 pkt 2 nie dotyczy banków.

Art. 28a. Jednostka mikro nie wycenia aktywów i pasywów według wartości
godziwej i skorygowanej ceny nabycia.

Art. 28b. 1. Jednostki, które za poprzedni rok obrotowy nie przekroczyły co
najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:
1) 25 500 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
2) 51 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i
produktów za rok obrotowy,
3) 50 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty
– mogą nie stosować przepisów wydanych na podstawie art. 81 ust. 2 pkt 4.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do jednostek, o których mowa w art. 3 ust. 1e
pkt 1–6, oraz jednostek mikro.

Ustawa o rachunkowości art. 28

DODAJ