Art. 126. W ustawie z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr
43, poz. 296, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany:
1) art. 9 otrzymuje brzmienie:
„Art. 9. Rozpoznawanie spraw odbywa się jawnie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Strony i uczestnicy postępowania mają prawo przeglądać akta sprawy i otrzymywać odpisy, kopie lub wyciągi
z tych akt.”;
2) po art. 23¹ dodaje się art. 23² w brzmieniu:
„Art. 23². W sprawach o wydanie nieruchomości posiadanej bez tytułu prawnego lub na podstawie tytułu innego niż najem lub dzierżawa, wartość przedmiotu sporu oblicza się przyjmując, stosownie do rodzaju
nieruchomości i sposobu korzystania z niej, podaną przez powoda
sumę odpowiadającą trzymiesięcznemu czynszowi najmu lub
dzierżawy należnemu od danego rodzaju nieruchomości.”;
3) w art. 98 po § 3 dodaje się § 4 w brzmieniu:
„§ 4. Wysokość kosztów sądowych, zasady zwrotu utraconego zarobku lub
dochodu oraz kosztów stawiennictwa strony w sądzie, a także wynagrodzenie adwokata regulują odrębne przepisy.”;
4) w art. 108 § 1 otrzymuje brzmienie:
„§1. Sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w
instancji. Sąd może jednak rozstrzygnąć jedynie o zasadach poniesienia
przez strony kosztów procesu, pozostawiając szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu; w tej sytuacji, po uprawomocnieniu się
orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie, referendarz sądowy w
sądzie pierwszej instancji wydaje postanowienie, w którym dokonuje
szczegółowego wyliczenia kosztów obciążających strony.”;
5) po art. 108 dodaje się art. 108¹ w brzmieniu:
„Art. 108¹. Jeżeli w toku postępowania sąd nie orzekł o obowiązku poniesienia
kosztów sądowych lub orzeczeniem nie objął całej kwoty należnej
z tego tytułu, postanowienie w tym przedmiocie wydaje na posiedzeniu niejawnym sąd, przed którym sprawa toczyła się w pierwszej instancji, lub referendarz sądowy.”;
6) w art. 109 dotychczasową treść oznacza się jako § 1 i dodaje się § 2 w brzmieniu:
„§2. Orzekając o wysokości przyznanych stronie kosztów procesu, sąd bierze pod uwagę celowość poniesionych kosztów oraz niezbędność ich
poniesienia z uwagi na charakter sprawy. Przy ustalaniu wysokości
kosztów poniesionych przez stronę reprezentowaną przez pełnomocnika będącego adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym,
sąd bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy pełnomocnika oraz czynności podjęte przez niego w sprawie, a także charakter sprawy i wkład
pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia.”;
7) tytuł działu II tytułu V księgi pierwszej części pierwszej otrzymuje brzmienie:
„Pomoc prawna z urzędu”;
8) uchyla się art. 111-116;
9) art. 117, 119-124 otrzymują brzmienie:
„Art. 117. § 1. Strona zwolniona przez sąd od kosztów sądowych w całości lub
części ma prawo zgłosić na piśmie lub ustnie do protokołu,
wniosek o ustanowienie dla niej adwokata lub radcy prawnego.
§ 2. Wniosek, o którym mowa w § 1, strona zgłasza w sądzie, w którym sprawa ma być wytoczona lub już się toczy. Strona, która
nie ma miejsca zamieszkania w siedzibie tego sądu, może zgłosić wniosek w sądzie rejonowym właściwym ze względu na
miejsce swego zamieszkania, który niezwłocznie przesyła ten
wniosek sądowi właściwemu.
§ 3. Wniosek o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego, zgłoszony po raz pierwszy w postępowaniu apelacyjnym lub kasacyjnym, sąd może przekazać do rozpoznania sądowi pierwszej instancji.
§ 4. Sąd uwzględni wniosek, jeżeli udział adwokata lub radcy prawnego w sprawie uzna za potrzebny.
§ 5. O wyznaczenie adwokata lub radcy prawnego sąd zwraca się do
właściwej okręgowej rady adwokackiej lub rady okręgowej izby
radców prawnych. Jeżeli adwokat lub radca prawny ustanowiony w ten sposób ma podjąć czynności poza siedzibą sądu orzekającego, właściwa okręgowa rada adwokacka lub rada okręgowej izby radców prawnych, na wniosek ustanowionego adwokata lub radcy prawnego, wyznaczy w razie potrzeby adwokata lub radcę prawnego z innej miejscowości.
§ 6. Strona korzystająca z ustawowego zwolnienia od kosztów sądowych może zgłosić w trybie określonym w § 1-5, wniosek o
ustanowienie dla niej adwokata lub radcy prawnego, jeżeli na
podstawie oświadczenia, zawartego we wniosku, obejmującego
szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i
źródłach utrzymania, wykaże, że nie może, bez uszczerbku
utrzymania swojego i rodziny, ponieść kosztów wynagrodzenia
adwokata lub radcy prawnego.
§ 7. Od sądu zależy uznanie oświadczenia, o którym mowa w § 6, za
dostateczne do ustanowienia adwokata lub radcy prawnego.
Art. 119. § 1. Ustanowienie adwokata lub radcy prawnego wygasa ze śmiercią strony, która je uzyskała. Jednakże na zasadzie tego ustanowienia adwokat lub radca prawny strony podejmuje czynności procesowe niecierpiące zwłoki.
§ 2. Adwokat lub radca prawny może z ważnych przyczyn wnosić o
zwolnienie go od obowiązku zastępowania strony w procesie.
Okręgowa rada adwokacka lub rada okręgowej izby radców
prawnych, zwalniając adwokata lub radcę prawnego, wyznaczy
jednocześnie innego adwokata lub radcę prawnego.
Art. 120. § 1. Sąd cofnie ustanowienie adwokata lub radcy prawnego, jeżeli
okaże się, że okoliczności, na których podstawie je przyznano,
nie istniały lub przestały istnieć.
§ 2. W wypadkach, o których mowa w § 1, strona obowiązana jest
uiścić wynagrodzenie adwokata lub radcy prawnego dla niej
ustanowionego.
§ 3. Ponadto, w wypadku gdy okoliczności na podstawie których
przyznano ustanowienie adwokata lub radcy prawnego przestały
istnieć, sąd może obciążyć stronę tym obowiązkiem tylko częściowo, stosownie do zmiany, jaka nastąpiła w jej stosunkach.
§ 4. Stronę, która uzyskała ustanowienie adwokata lub radcy prawnego na podstawie podania świadomie nieprawdziwych okoliczności, sąd skaże na grzywnę, niezależnie od jej obowiązku uiszczenia wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego.
Art. 121. Ustanowienie adwokata lub radcy prawnego nie zwalnia strony od
obowiązku zwrotu kosztów przeciwnikowi.
Art. 122. § 1. Adwokat lub radca prawny ustanowiony zgodnie z przepisami
niniejszego działu ma prawo - z wyłączeniem strony - ściągnąć
sumę należną mu tytułem wynagrodzenia i zwrotu wydatków z
kosztów zasądzonych na rzecz tej strony od przeciwnika. Przeciwnik nie może czynić żadnych potrąceń, z wyjątkiem kosztów nawzajem mu przyznanych od strony zwolnionej od kosztów sądowych.
§ 2. Na kosztach, przypadających od przeciwnika strony zwolnionej
od kosztów sądowych, należności adwokata lub radcy prawnego
ustanowionego według przepisów poprzedzających przysługuje
pierwszeństwo przed roszczeniami osób trzecich.
Art. 123. Postanowienie o ustanowieniu i cofnięciu ustanowienia adwokata
lub radcy prawnego oraz o skazaniu na grzywnę i nałożeniu na
stronę obowiązku uiszczenia ich wynagrodzenia sąd może wydać
na posiedzeniu niejawnym.
Art. 124. Zgłoszenie wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego,
jak również wniesienie środka odwoławczego od odmowy ich
ustanowienia nie wstrzymuje biegu toczącego się postępowania,
chyba że chodzi o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego dla
powoda na skutek wniosku zgłoszonego w pozwie lub przed wytoczeniem powództwa. Sąd może jednak wstrzymać rozpoznanie
sprawy aż do prawomocnego rozstrzygnięcia wniosku i w związku
z tym nie wyznaczać rozprawy, a wyznaczoną rozprawę odwołać
lub odroczyć.”;
10) po art. 126 dodaje się art. 126¹ i art. 126² w brzmieniu:
„Art. 126¹. § 1. W każdym piśmie należy podać wartość przedmiotu sporu lub
wartość przedmiotu zaskarżenia, jeżeli od tej wartości zależy
właściwość rzeczowa sądu, wysokość opłaty lub dopuszczalność środka odwoławczego, a przedmiotem sprawy nie jest
oznaczona kwota pieniężna.
§ 2. Pisma dotyczące części przedmiotu sporu lub zaskarżenia podlegają opłacie tylko w stosunku do wartości tej części.
§ 3. Wartości przedmiotu sporu lub zaskarżenia podaje się w złotych, zaokrąglając w górę do pełnego złotego.
Art. 126². § 1. Sąd nie podejmie żadnej czynności na skutek pisma, od którego
nie została uiszczona należna opłata.
§ 2. Nie żąda się opłaty od pisma, jeżeli już z jego treści wynika, że
podlega ono odrzuceniu.”;
11) w art. 130:
a) § 1 otrzymuje brzmienie:
„§ 1. Jeżeli pismo procesowe nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych lub jeżeli od pisma nie
uiszczono należnej opłaty, przewodniczący wzywa stronę, pod rygorem zwrócenia pisma, do poprawienia, uzupełnienia lub opłacenia go
w terminie tygodniowym. Mylne oznaczenie pisma procesowego lub
inne oczywiste niedokładności nie stanowią przeszkody do nadania
pismu biegu i rozpoznania go w trybie właściwym.”,
b) po § 1 dodaje się § 1¹ w brzmieniu:
„§ 1¹. Jeżeli pismo wniosła osoba zamieszkała lub mająca siedzibę za granicą, która nie ma w kraju przedstawiciela, przewodniczący wyznacza
termin do poprawienia lub uzupełnienia pisma albo uiszczenia opłaty
nie krótszy niż miesiąc.”;
12) po art. 1301 dodaje się art. 130²-130⁴ w brzmieniu:
„Art. 130². § 1. Pismo wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego, które nie zostało należycie opłacone, przewodniczący zwraca bez wezwania o uiszczenie opłaty, jeżeli
pismo podlega opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej obliczonej od wskazanej przez stronę wartości przedmiotu sporu.
§ 2. W terminie tygodniowym od dnia doręczenia zarządzenia o
zwrocie pisma z przyczyn określonych w § 1 strona może
uiścić brakującą opłatę. Jeżeli opłata została wniesiona we
właściwej wysokości, pismo wywołuje skutek od daty pierwotnego wniesienia. Skutek taki nie następuje w razie kolejnego zwrotu pisma z tej samej przyczyny.
§ 3. Sąd odrzuca bez wezwania o uiszczenie opłaty pismo wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego
środki odwoławcze lub środki zaskarżenia (apelację, zażalenie,
skargę kasacyjną, skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, sprzeciw od wyroku zaocznego, zarzuty od nakazu zapłaty, skargę na orzeczenie referendarza sądowego) podlegające opłacie w wysokości stałej lub
stosunkowej obliczonej od wskazanej przez stronę wartości
przedmiotu zaskarżenia.
§ 4. Przepisy § 1-§ 3 stosuje się do pisma wniesionego w postępowaniu w sprawach gospodarczych także wówczas, gdy przedsiębiorcy nie reprezentuje adwokat lub radca prawny. Zarządzenie o zwrocie pisma powinno zawierać określenie wysokości należnej opłaty stosunkowej, jeżeli opłata została uiszczona w niewłaściwej wysokości, oraz wskazanie skutków ponownego wniesienia pisma.
§ 5. Przepisów § 1 i § 3 nie stosuje się, gdy obowiązek uiszczenia
opłaty stosunkowej powstał na skutek sprawdzenia przez sąd
wskazanej przez stronę wartości przedmiotu sporu lub zaskarżenia.
Art. 130³. § 1. Przepisy art. 126¹, art. 126², art. 130 § 1 i § 1¹, art. 130²
stosuje się odpowiednio, gdy przed wysłaniem odpisu pisma innym
stronom, a w braku takich stron - przed wysłaniem zawiadomienia o terminie posiedzenia, powstał obowiązek uiszczenia
lub uzupełnienia opłaty na skutek ustalenia przez sąd wyższej
wartości przedmiotu sporu, cofnięcia zwolnienia od kosztów
sądowych albo uchylenia kurateli.
§ 2. Jeżeli obowiązek uiszczenia lub uzupełnienia opłaty powstał
na skutek rozszerzenia lub innej zmiany żądania, z innych
przyczyn niż wymienione w § 1, albo po wysłaniu odpisu pisma innym stronom, a w braku takich stron - po wysłaniu zawiadomienia o terminie posiedzenia, przewodniczący wzywa
zobowiązanego do uiszczenia należnej opłaty w terminie tygodnia, a jeżeli mieszka on lub ma siedzibę za granicą i nie ma w
kraju przedstawiciela - w terminie nie krótszym od miesiąca.
W razie bezskutecznego upływu terminu, sąd prowadzi sprawę
bez wstrzymywania biegu postępowania, a o obowiązku uiszczenia opłaty orzeka w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji, stosując odpowiednio zasady obowiązujące przy zwrocie kosztów procesu.
Art. 130⁴. § 1. Strona, która wnosi o podjęcie czynności połączonej z wydatkami, obowiązana jest uiścić zaliczkę na ich pokrycie w wysokości i terminie oznaczonym przez sąd. Jeżeli więcej niż jedna
strona wnosi o podjęcie czynności, sąd zobowiązuje, każdą
stronę, która z czynności wywodzi skutki prawne, do uiszczenia zaliczki w równych częściach lub w innym stosunku według swego uznania.
§ 2. Przewodniczący wzywa stronę zobowiązaną do wniesienia zaliczki, aby w wyznaczonym terminie nie dłuższym niż dwa tygodnie zapłaciła oznaczoną kwotę. Jeżeli strona mieszka lub
ma siedzibę za granicą, wyznaczony termin nie może być krótszy niż miesiąc.
§ 3. Jeżeli okazuje się, że przewidywane lub rzeczywiste wydatki
są większe od wniesionej zaliczki, przewodniczący wzywa o
jej uzupełnienie w trybie określonym w § 2.
§ 4. Sąd podejmie czynność połączoną z wydatkami, jeżeli zaliczka
zostanie uiszczona w oznaczonej wysokości.
§ 5. W razie nieuiszczenia zaliczki, sąd pominie czynność połączoną z wydatkami.”;
13) w art. 193 po § 3 dodaje się § 4 w brzmieniu:
„§ 4. W razie zmiany powództwa art. 126¹ i art. 130²
stosuje się odpowiednio.”;
14) w art. 344 § 3 otrzymuje brzmienie:
„§ 3. Sprzeciw złożony po terminie oraz sprzeciw, którego braków strona
w wyznaczonym terminie nie uzupełniła, a także sprzeciw nieopłacony, sąd odrzuca na posiedzeniu niejawnym.”;
15) po art. 362 dodaje się art. 362¹ w brzmieniu:
„Art. 362¹. Do postanowień referendarza sądowego stosuje się odpowiednio
przepisy o postanowieniach sądu.”;
16) w art. 367 po § 3 dodaje się § 4 w brzmieniu:
„§ 4. Postanowienie o przyznaniu i cofnięciu zwolnienia od kosztów sądowych, o odmowie zwolnienia, o odrzuceniu wniosku o zwolnienie
oraz o nałożeniu na stronę obowiązku uiszczenia kosztów i skazaniu na grzywnę sąd może wydać na posiedzeniu niejawnym w składzie
jednego sędziego.”;
17) art. 370 otrzymuje brzmienie:
„Art. 370. Sąd pierwszej instancji odrzuci na posiedzeniu niejawnym apelację
wniesioną po upływie przepisanego terminu, nieopłaconą lub z innych przyczyn niedopuszczalną, jak również apelację, której braków strona nie uzupełniła w wyznaczonym terminie.”;
18) w art. 394 w § 1:
a) pkt 9 otrzymuje brzmienie:
„9) określenie zasad ponoszenia przez strony kosztów procesu, wymiar
opłaty, zwrot opłaty lub zaliczki, obciążenie kosztami sądowymi, jeżeli
strona nie składa środka zaskarżenia co do istoty sprawy, koszty przyznane w nakazie zapłaty oraz wynagrodzenie biegłego,”,
b) po pkt 11 dodaje się pkt 12 w brzmieniu:
„12) odrzucenie skargi na orzeczenie referendarza sądowego.”;
19) w art. 397 w § 2 dodaje się zdanie drugie w brzmieniu:
„Rozpoznanie zażalenia na postanowienie w przedmiocie odmowy zwolnienia
od kosztów sądowych lub cofnięcia takiego zwolnienia, odrzucenia wniosku o
zwolnienie oraz nałożenia na stronę obowiązku uiszczenia kosztów i skazania
na grzywnę następuje w składzie jednego sędziego.”;
20) w art. 398⁶ § 2 otrzymuje brzmienie:
„§ 2. Sąd drugiej instancji odrzuca na posiedzeniu niejawnym skargę kasacyjną
wniesioną po upływie terminu, skargę niespełniającą wymagań określonych
w art. 398⁴ § 1, nieopłaconą oraz skargę, której braków nie usunięto w terminie lub z innych przyczyn niedopuszczalną.”;
21) w części pierwszej, księdze pierwszej, tytule VI, po dziale Va dodaje się dział
Vb w brzmieniu:
„Dział Vb
Skarga na orzeczenie referendarza sądowego
Art. 39822. § 1. Na orzeczenie referendarza sądowego, co do istoty sprawy,
orzeczenie kończące postępowanie a także orzeczenia o których
mowa w art. 394 § 1 pkt 1, 2, 5, 6, 7, 8 i 9 przysługuje skarga,
chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę rozpoznaje
sąd, w którym wydano zaskarżone orzeczenie.
§ 2. W razie wniesienia skargi orzeczenie referendarza sądowego traci moc.
§ 3. Sąd rozpoznaje sprawę jako sąd pierwszej instancji, chyba że
przepis szczególny stanowi inaczej.
§ 4. Skargę wnosi się do sądu w terminie tygodniowym od dnia doręczenia stronie postanowienia referendarza sądowego, chyba że
przepis szczególny stanowi inaczej.
§ 5. Skargę wniesioną po upływie terminu lub nieopłaconą sąd odrzuca.
Art. 398²³. § 1. Wniesienie skargi na postanowienie referendarza w przedmiocie
kosztów sądowych lub kosztów procesu wstrzymuje jego wykonalność. Rozpoznając skargę sąd wydaje postanowienie, w którym zaskarżone postanowienie referendarza sądowego utrzymuje
w mocy albo je zmienia.
§ 2. W sprawach, o których mowa w § 1, sąd orzeka jako sąd drugiej
instancji, stosując odpowiednio przepisy o zażaleniu.”;
22) w art. 424⁶ § 3 otrzymuje brzmienie:
„§ 3. Skargę nieopłaconą oraz skargę, której braków strona nie uzupełniła
w terminie, sąd odrzuca na posiedzeniu niejawnym.”;
23) art. 434¹ uchyla się;
24) uchyla się art. 463;
25) w art. 494 § 1 otrzymuje brzmienie:
„§ 1. Sąd odrzuca zarzuty wniesione po upływie terminu, nieopłacone lub z
innych przyczyn niedopuszczalne, jak również zarzuty, których braków pozwany nie usunął w terminie.”;
26) w art. 5057 dodaje się zdanie drugie i trzecie w brzmieniu:
„W takim wypadku nie pobiera się uzupełniającej opłaty od pozwu. Przepisu
art. 130³ § 2 nie stosuje się.”;
27) po art. 511 dodaje się art. 511¹ w brzmieniu:
„Art. 511¹. § 1. W postępowaniu wieczystoksięgowym oraz w postępowaniach rejestrowych wniosek podlegający opłacie stałej, który nie został należycie opłacony, przewodniczący zwraca bez wezwania
o uiszczenie tej opłaty. W zarządzeniu o zwrocie pisma należy
wskazać wysokość należnej opłaty stałej.
§ 2. Przepis art. 1302 § 2 stosuje się odpowiednio.”;
28) w art. 518¹:
a) uchyla się § 1 i § 2,
b) uchyla się § 5 i § 6;
29) w art. 777 w § 1 po pkt 1 dodaje się pkt 1¹ w brzmieniu:
„1¹) orzeczenie referendarza sądowego prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu,”;
30) w art. 781 po § 3 dodaje się § 3¹ w brzmieniu:
„§ 3¹. Innemu niż wymieniony w § 3 tytułowi egzekucyjnemu pochodzącemu od referendarza sądowego klauzule wykonalności nadaje referendarz sądowy.”;
31) art. 1064 otrzymuje brzmienie:
„Art. 1064. Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, sposób prowadzenia egzekucji grzywien i kar pieniężnych orzeczonych w postępowaniu cywilnym, a także opłat sądowych i innych
kosztów postępowania w sprawach cywilnych, przysługujących
Skarbowi Państwa, mając na uwadze sprawność i skuteczność postępowania egzekucyjnego.”.

Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych art. 126

DODAJ