Wyrok SA we Wrocławiu z 31 maja 2016 r. w sprawie o rozbój.

UZASADNIENIE

J. M. (1) został oskarżony o to, że:

w dniu 4 stycznia 2013 r. w P., województwa (...), w sklepie spożywczym przy ul. (...), posługując się niebezpiecznym przedmiotem w postaci noża i używając groźby pozbawienia życia wobec D. L. – pracownicy wyżej wymienionego sklepu zażądał od niej wydania pieniędzy, a następnie zabrał w celu przywłaszczenia pieniądze w kwocie 100 złotych, czym działał na szkodę D. L. i J. K. – właścicielki tegoż sklepu, przy czym zarzucanego mu czynu dopuścił się mając z przyczyny zakłócenia czynności psychicznych spowodowanego zażyciem substancji psychoaktywnych ograniczoną w stopniu znacznym zdolności rozpoznania znaczenia czynu i pokierowania swoim postępowaniem;

tj. o czyn z art. 280 § 2 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k.

Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze wyrokiem z dnia 19 lutego 2016 r., sygn.. akt: III K 135/15 uznał oskarżonego J. M. (1) za winnego popełnienia zrzuconego mu czynu opisanego w części wstępnej wyroku, tj. czynu z 280 § 2 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k. i za to na podstawie art. 280 § 2 k.k. wymierzył mu kare 3 lat pozbawienia wolności.

Na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzekł wobec oskarżonego J. M. (1) obowiązek naprawienia szkody w całości poprzez zapłacenie na rzecz J. K. kwoty 100 złotych.

Na podstawie art. 63 § 1 k.k. zaliczył oskarżonemu J. M. (1) na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności okres zatrzymania w dniu 2.11.2015 r.

Zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. J. M. (2) koszty nieopłaconej obrony udzielonej oskarżonemu z urzędu w kwocie 900 zł i dalsze 207 zł podatku od towarów i usług.

Zwolnił oskarżonego J. M. (1) od ponoszenia na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych, w tym od opłaty.

Powyższy wyrok zaskarżył imieniem oskarżonego J. M. (1) jego obrońca.

Na podstawie art. 438 pkt 4 k.p.k. wyrokowi zarzucił: rażącą niewspółmierność kary orzeczonej w pkt I skarżonego wyroku, a to poprzez wymierzenie oskarżonemu J. M. (1) na podstawie art. 280 § 2 k.k. kary trzech lat pozbawienia wolności bez jej nadzwyczajnego złagodzenia w sytuacji gdy wymierzenie oskarżonemu na podstawie art. 280 § 2 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k. i 60 § 1 i 6 pkt 2 k.k. nadzwyczajnie złagodzonej kary jednego roku pozbawienia wolności, biorąc pod uwagę ograniczoną w stopniu znacznym poczytalność oskarżonego w chwili czynu, postawę sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste, fakt pojednania się z pokrzywdzoną, zachowanie oskarżonego po popełnieniu przestępstwa, jest wystarczające dla osiągnięcia wobec niego celów kary.

Stawiając powyższy zarzut wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt I poprzez wymierzenie oskarżonemu J. M. (1) kary jednego roku pozbawienia wolności.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Zarzut rażącej niewspółmierności kary – jako zarzut z kategorii ocen – można zasadnie podnosić tylko wówczas, gdy kara jakkolwiek mieści się w granicach ustawowego zagrożenia, nie uwzględnia w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnienia przestępstwa, jak i osobowości sprawcy – innymi słowy, gdy w społecznym odczuciu jest karą niesprawiedliwą.

Na tle art. 438 pkt 4 k.p.k. nie chodzi o każdą ewentualną różnicę w ocenach co do wymiaru kary, ale o różnice ocen tak znacznej natury, że karę dotychczas wymierzoną przez Sąd I instancji można byłoby nazwać – również w potocznym tego słowa znaczeniu słowo „rażąco” niewspółmierną, tj. niewspółmierną w stopniu nie dającym się wręcz zaakceptować (zob. np. wyrok Sądu Najwyższego III KR 254/73, OSNPG 1975; wyrok Sądu Najwyższego II KRN 198/94, OSNPK 1995, z. 6, poz. 18; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 30 kwietnia 2014 r., II AKa 90/14, Lex nr 1477372).

In concreto skarżący zarzut rażącej niewspółmierności kary wywiódł z faktu niezastosowania wobec oskarżonego J. M. (1) nadzwyczajnego złagodzenia kary z art. 31 § 2 k.k. w zw. z art. 60 § 1 k.k., w sytuacji, gdy sprawca działał w warunkach ograniczonej w stopniu znacznym zdolności rozpoznania znaczenia czynu i pokierowania swoim postępowaniem (art. 31 § 2 k.k.).

Odnosząc się do tego zarzutu stwierdzić należy, że z treści art. 31 § 2 k.k. nie wynika obowiązek zastosowania wobec sprawcy nadzwyczajnego złagodzenia kary. Instytucja ta ma charakter wyjątkowy. Takie też okoliczności muszą wystąpić po stronie oskarżonego, ale zawsze z uwzględnieniem ogólnych dyrektyw kary zawartych w art. 53 k.k., w tym celów kary w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Sąd Okręgowy z całą dokładnością rozważał okoliczności mające wpływ na wymiar kary, w tym badał czy istnieją przesłanki do zastosowania wobec oskarżonego nadzwyczajnego złagodzenia kary. Podejmując w tym względzie decyzję negatywną postąpił słusznie w świetle ujawnionych w sprawie okoliczności.

Jak wynika z opinii biegłych lekarzy psychiatrów oskarżony J. M. (1) miał ograniczoną w stopniu znacznym zdolność rozpoznania znaczenia czynu i pokierowania swoim postępowaniem z powodu zakłócenia czynności psychicznych spowodowanego zażyciem substancji psychoaktywnych. Zakłócenie czynności psychicznych nie mieściło się w górnych granicach zbliżających stan oskarżonego do niepoczytalności.

Nota bene w orzecznictwie występują poglądy, że sam fakt działania sprawcy w stanie ograniczonej w stopniu znacznym poczytalności nawet w skrajnych wypadkach, gdy zbliża się on do niepoczytalności, nie przesądza o zasadności zastosowania wobec niego nadzwyczajnego złagodzenia kary, albowiem rozstrzygnięcie w tym zakresie musi uwzględniać także pozostałe dyrektywy wymiaru kary zawarte w art. 53 k.k., w tym przede wszystkim także występujące w sprawie okoliczności obciążające (np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 29 maja 2014 r., II AKa 134/14, Lex nr 1477096).

Słusznie Sąd Okręgowy kształtując orzeczenie o karze, w rozważaniach o możliwości zastosowania nadzwyczajnego jej złagodzenia zwrócił uwagę na okoliczności czynu i wysoki stopień jego społecznej szkodliwości. Jak ustalił Sąd meriti podjęte przez oskarżonego działania zmierzające do zaboru pieniędzy z kasy sklepu, przybrały drastyczną formę i były bardzo dotkliwe dla pokrzywdzonych. Oskarżony popychał pokrzywdzone, groził użyciem noża o długości ostrza 30 cm. Nóź nie tylko okazywał. Przyłożył ostrze do boku i do szyi pokrzywdzonej D. L.. Przy determinacji oskarżonego uzyskania pieniędzy, zagrożenie spowodowania obrażeń ciała, trzymanym w ręce nożem było wysoce realne. Twierdzenie obrony, że oskarżony pojednał się z pokrzywdzoną nie przekonuje, bo są to puste słowa. Jak wynika z zeznań D. L., która nie została skaleczona, ani zraniona, do tej pory boi się chodzić wieczorami, nadal boi się oskarżonego (k. 24 verte). Druga ekspedientka J. K. miała parę siniaków na skutek pchnięcia jej przez oskarżonego na regał. Istotne jest to, że pokrzywdzona po zdarzeniu była u neurologa, leczy się tam nadal (k. 25). Trauma jakiej doznały pokrzywdzone, sprawia, że wysokość szkody ma znaczenie drugorzędne. Zabór jedynie 100 złotych dowodzi li tylko dużej determinacji oskarżonego w dążeniu do zaboru jakiejkolwiek kwoty pieniędzy, by zaspokoić swoje potrzeby. Oskarżony powiedział do ekspedientki: „ wiem, że mnie znasz, pójdę siedzieć, ale jestem naćpany” (k. 24).

Tego rodzaju czyny są groźne społecznie, winny się spotykać z właściwa reakcją wymiaru sprawiedliwości. Słuszne jest zatem stanowisko Sądu Okręgowego, które znajduje potwierdzenie w judykaturze, że rozstrzygnięcie w przedmiocie zastosowania nadzwyczajnego złagodzenia kary wynikające z art. 31 § 2 k.k. musi uwzględniać dyrektywy sądowego wymiaru kary określone w art. 53 k.k., czyli również jej cele w zakresie społecznego oddziaływania.

W przedmiotowej sprawie warunki do zastosowania dobrodziejstwa wynikającego z art. 31 § 2 k.k. nie zaistniały. Przekonujące w tej mierze uzasadnienie Sądu I instancji wynika z treści zebranych dowodów, zasługuje na pełną akceptację. Ocena Sądu Okręgowego jest tym bardziej zasadna, że ograniczona poczytalność sprawcy, jako okoliczność wpływającą na stopień winy sprawcy, uwzględniona została przy wymiarze kary według granic ustawowych, co przejawiło się w orzeczeniu kary 3 lat pozbawienia wolności, tj. w granicach ustawowego minimum.

Argumenty zaś przytoczone w apelacji nie zyskały uznania Sądu odwoławczego. To skutkowało utrzymaniem w mocy zaskarżonego wyroku.

Trudna sytuacja materialna oskarżonego zdecydowała o zwolnieniu go od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze (art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. w zw. z art. 17 ustawy o opłatach w sprawach karnych).

O kosztach nieopłaconej obrony z urzędu w postępowaniu odwoławczym orzeczono na podstawie art. 29 – ustawy Prawo o adwokaturze.

SSA Zdzisław Pachowicz SSA Barbara Krameris SSO( del.do SA)Edyta Gajgał