Postanowienie SA we Wrocławiu z 13 września 2013 r. w sprawie o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika.

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy prawomocnemu nakazowi zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 9.11.2005 r. wydanemu przez Sąd Okręgowy w Opolu Sąd Gospodarczy w sprawie o sygn. akt VI GNc 292/05 nadał klauzulę wykonalności w zakresie kwoty 87.833,11 zł, stanowiącej zaległe odsetki wynikające z tego nakazu zapłaty także przeciwko małżonkowi dłużniczki R. N. z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością ustawową (pkt 1), zasądził od dłużnika na rzecz wierzyciela kwotę 127 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania (pkt 2) oraz oddalił wniosek o pozostałym zakresie (pkt 3).

W ocenie Sądu I instancji wniosek wierzyciela zasługiwał na uwzględnienie w zakresie, w jakim dotyczy zaległych odsetek wynikających z nakazu zapłaty i która zgodnie z wyliczeniem wierzyciela wynosi 87.833,11 zł. W pozostałym zakresie, wobec spełnienia przez dłużnika należności głównej i części odsetek w kwocie 49.000 zł, wniosek nie zasługiwał na uwzględnienie.

Kierując się treścią art. 787 k.p.c., Sąd zważył, iż wierzyciel wykazał załączonymi do wniosku dokumentami − aktem notarialnym z 6.12.2004 r. oraz porozumieniem w sprawie spłaty zadłużenia zawierającym zgodę małżonka dłużniczki na jego zawarcie.

W zażaleniu na powyższe postanowienie małżonek dłużniczki zarzucił, iż wierzyciel nie wykazał swego żądania co do wysokości, brak wyciągów, z których wynikałaby kwota pozostała do zapłaty, a zdaniem skarżącego wielkość zadłużenia jest inna aniżeli wskazywana przez wierzyciela. Nadto podniósł, iż z porozumienia w sprawie spłaty zadłużenia nie wynika, by przystąpił do długu, a jedynie występował w imieniu żony jako jej pełnomocnik.

W odpowiedzi na zażalenie wnioskodawca wniósł o jego odrzucenie, ewentualnie oddalenie i zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania zażaleniowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie małżonka dłużniczki nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie wskazać należy, że zakres kognicji sądu w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika choć jest szerszy niż w przypadku zwykłego postępowania klauzulowego, albowiem stosownie do treści art. 787 k.p.c. obejmuje on badanie takich przesłanek, jak: pozostawanie przez dłużnika w chwili orzekania przez sąd w związku małżeńskim, istnienie w chwili orzekania ustroju małżeńskiej wspólności majątkowej oraz powstanie wierzytelności w czasie trwania wspólności majątkowej, to jednak postępowanie to pozostaje postępowaniem klauzulowym, podczas którego sąd nie bada ani istnienia, ani wymagalności, ani wreszcie rozmiaru zobowiązania wynikającego z tytułu, a jedynie to czy tytuł ten nadaje się do wykonania. Ocena czy zobowiązanie zostało wykonane w całości czy w znacznej części może być prowadzona wyłącznie w postępowaniu przeciwegzekucyjnym. W tym stanie rzeczy jako niewłaściwe należy ocenić stanowisko Sądu I instancji, zgodnie z którym ograniczenie odpowiedzialności małżonka dłużniczki R. N. wynikało z faktu, iż w świetle załączonych do wniosku dokumentów do spłaty z opisywanego tytułu pozostało wyłącznie roszczenie o odsetki w kwocie 87.833 zł i tylko w takim rozmiarze małżonek dłużnika może nadal ponosić odpowiedzialność wobec wierzyciela. Pomimo powyższych uwag zaskarżone postanowienie odpowiada prawu.

Nadto skoro rozmiar zobowiązania wynikający z tytułu, któremu ma zostać nadana klauzula wykonalności także przeciwko małżonkowi dłużnika, nie podlega ocenie sądu w tym postępowaniu, to poodnoszone w zażaleniu argumenty kwestionujące wielkość zadłużenia oraz brak udowodnienia przez wierzyciela dokonanych przez dłużnika spłat, pozostają prawnie irrelewantne dla zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Dalej wskazać należy, że z uwagi na treść tytułu egzekucyjnego, obejmującego wierzytelności powstałe zarówno sprzed, jak i po nowelizacji art. 787 k.p.c., która weszła w życie 20.01.2005 r., ocena wniosku wierzyciela wymagała rozważenia przez Sąd I instancji spełnienia przesłanek warunkujących nadanie klauzuli wykonalności w świetle przepisu w brzmieniu dotychczasowym i obecnym. Sąd Okręgowy zaniechał takiej oceny w zakresie zobowiązań powstałych przed dniem 20.01.2005 r. Wskazać przy tym należy, że art. 787 k.p.c. w poprzednim brzmieniu przewidywał obowiązek wysłuchania małżonki dłużnika przed nadaniem klauzuli wykonalności. Wysłuchanie oznaczało zarówno wysłuchanie na posiedzeniu jawnym, na które małżonek dłużnika był wzywany, jak i wysłuchanie przez złożenie pisma procesowego zawierającego zarzuty i twierdzenia. Podkreślić bowiem należy, że wymóg wysłuchania polegał w istocie na umożliwieniu uczestnikowi postępowania ustosunkowania się do żądań wniosku, nie było natomiast niezbędne, by małżonek rzeczywiście podniósł zarzuty jakie mu przysługują w świetle art. 787 k.p.c. W świetle powyższego uznać należy, iż Sąd I instancji uchybił przepisom postępowania, jednakże z uwagi na brak zarzutów małżonka dłużniczki przysługujących mu w świetle art. 787 § 2 k.p.c. w poprzednim brzmieniu (a więc dotyczących ograniczenia lub wyłączenia możliwości zaspokojenia się wierzyciela z majątku wspólnego gdy z uwagi na charakter wierzytelności lub stopień przyczynienia się dłużnika do powstania majątku wspólnego, byłoby to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego), brak tej oceny ostatecznie nie ma wpływu na trafność zaskarżonego rozstrzygnięcia.

W wyniku znowelizowania przepisu art. 787 k.p.c. ustawą z dnia 17.06.2004 r. o zmianie ustawy − Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie 20.01.2005 r., zakres kognicji sądu w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika obejmuje badanie następujących przesłanek: po pierwsze, czy przedłożony dokument stwierdzający obowiązek świadczenia przez dłużnika spełnia kryteria stawiane tytułowi egzekucyjnemu, po drugie, czy wierzyciel udokumentował, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała z czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonka dłużnika, a wreszcie czy osobę wskazaną we wniosku łączył związek małżeński z dłużnikiem w chwili wydania tytułu egzekucyjnego, a nadto − czy pozostaje ona w tym związku w czasie postępowania klauzulowego.

Analiza załączonych do wniosku wierzyciela dokumentów skutkować musi uznaniem, iż małżonkę dłużniczki wyraził zgodę na zaciągnięcie przez nią zobowiązania jedynie w zakresie zobowiązania do zapłaty odsetek w kwocie 87.833,11 zł, a zatem tylko w tym zakresie wniosek wierzyciela zasługiwał na uwzględnienie. Wbrew stanowisku wierzyciela akt notarialny z dnia 6.12.2004 r., którym małżonkowie M. i R. N. złożyli oświadczenie o ustanowieniu na rzecz wierzyciela hipoteki kaucyjnej do kwoty 380.000 zł w celu zabezpieczenia wierzytelności i roszczeń wnioskodawcy stosownie do zawartej w dniu 20.02.1998 r. umowy ramowej sprzedaży, nie stanowi wymaganej w świetle art. 787 k.p.c. w nowym brzmieniu zgody małżonka dłużnika na zaciągniecie zobowiązania. Wskazać bowiem należy, że aktualnie w judykaturze przyjmuje się, iż w sprawie o nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika nie jest dopuszczalne stosowanie domniemania faktycznego przy ustalaniu, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała za zgodą małżonka dłużnika (vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18.03.2011 r., III CZP 117/10, OSNC 2011/11/120). W konsekwencji nie można wywodzić, jak chce tego wierzyciel, iż uczestnik postępowania R. N. wyraził także zgodę na zaciągnięcie przez żonę zobowiązania do kwoty 380.000 zł.

Wierzyciel do wniosku dołączył również porozumienie w sprawie spłaty zadłużenia z dnia 10.02.2011 r., zawarte pomiędzy nim a dłużnikiem. Z treści porozumienia wynika, że z tytułu egzekucyjnego za zapłaty pozostały wyłącznie odsetki w łącznej kwocie 136.833,11 zł (§ 3 porozumienia). Małżonek dłużnika R. N. wyraził zgodę na zawarcie przez żonę takiego porozumienia, co potwierdził własnoręcznym podpisem (k. 41). Wprawdzie w zażaleniu skarżący wskazywał, że porozumienie to podpisał w imieniu zony, jako jej pełnomocnik, jednakże twierdzenie to zupełnie pomija złożone przezeń oświadczenie i żadnym razie nie jest w stanie obalić wniosków z niego płynących. Tymczasem w świetle tego oświadczenia nie może budzić wątpliwości, iż wierzyciel wykazał istnienie zgody małżonka dłużniczki na powstanie zobowiązania wyłącznie w zakresie tej kwoty. W konsekwencji w ocenie Sądu Apelacyjnego wierzyciel w należyty sposób wykazał przesłanki nadania klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika, o jakich mowa w art. 787 k.p.c. w zakresie zobowiązania odsetkowego. Jakkolwiek Sąd Okręgowy ograniczył odpowiedzialność małżonka dłużniczki o dalszą kwotę, kierując się treścią wniosku egzekucyjnego, to jednak, wobec braku zaskarżenia postanowienia przez wierzyciela Sąd Apelacyjny nie był uprawniony do korekty w powyższym zakresie z uwagi na zakaz wynikający z treści art. 384 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.

Skoro zarzuty skarżącego dotyczące aktualnego rozmiaru zadłużenia wynikającego z tytułu egzekucyjnego oraz braku zgody małżonka na zaciągnięcie zobowiązania okazały się bezzasadne, to wniesione przez niego zażalenie jako bezzasadne należało oddalić w oparciu o art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. O kosztach postępowania zażaleniowego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. Wysokość należnych wierzycielowi kosztów tego postępowania ustalono na podstawie § 10 ust. 1 pkt 13 w zw. z § 12 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

MR-K