Wyrok SA w Białymstoku z 14 grudnia 2017 r. w sprawie o zapłatę.

Sygn. akt I ACa 597/17

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 grudnia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący

:

SSA Bogusław Suter

Sędziowie

:

SSA Elżbieta Borowska

SSA Elżbieta Bieńkowska (spr.)

Protokolant

:

Łukasz Patejuk

po rozpoznaniu w dniu 14 grudnia 2017 r. w Białymstoku na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Banku S.A. w W.

przeciwko P. S.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku

z dnia 11 kwietnia 2017 r. sygn. akt VII GC 392/16

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I i III o tyle, że w miejsce kwoty 108.014,02 (sto osiem tysięcy czternaście 2/100) złotych zasądza kwotę 111.802,47 (sto jedenaście tysięcy osiemset dwa 47/100) złotych oraz zastępuje kwotę 89.112,30 (osiemdziesiąt dziewięć tysięcy sto dwanaście 30/100) złotych kwotą 92.988,75 (dziewięćdziesiąt dwa tysiące dziewięćset osiemdziesiąt osiem 75/100) złotych;

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 865 złotych tytułem zwrotu kosztów instancji odwoławczej.

(...)

Sygn. akt I ACa 597/17

UZASADNIENIE

Powód (...) z siedzibą w W. w pozwie przeciwko P. S. domagał się zasądzenia 111.802,47 zł wraz z odsetkami umownymi od dnia wniesienia pozwu tj. 31 maja 2016 r. do dnia zapłaty, naliczanymi od kwoty 92.900,75 zł według stopy procentowej dla kredytów przeterminowanych wynoszącej czterokrotność oprocentowania kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego z uwzględnieniem ograniczenia wynikającego z przepisu art. 481 § 2 ( 1 )k.c. Powód domagał się również zasądzenia od pozwanego kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że podstawą dochodzonego roszczenia jest odpowiedzialność pozwanego jako poręczyciela wynikająca z zawartej w dniu 17 marca 2014 r. Umowy (...) nr (...), zgodnie z którą zobowiązał się względem banku wykonać wszelkie zobowiązania za dłużnika wynikające z umowy kredytu w przypadku, gdy dłużnik nie wykona ciążących na nim zobowiązań w terminie i na warunkach określonych w umowie.

Sąd Okręgowy w Białymstoku nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym z 21 listopada 2016 r. uwzględni żądanie powoda w całości.

Pozwany P. S. w sprzeciwie od nakazu zapłaty wnosił o oddalenie powództwa i o zasądzenie od powoda kosztów procesu. W uzasadnieniu sprzeciwu powoływał się na ogłoszoną upadłość z możliwością zawarcia układu dłużniczki E. S., jego żony. W ramach tego postepowania zawarto układ z wierzycielami, mocą którego powód miał otrzymywać objęte układem spłaty. W konsekwencji zasądzenie całego roszczenia – zdaniem pozwanego doprowadziłoby do bezpodstawnego wzbogacenia powoda, gdyż część jego wierzytelności dochodzonej niniejszym pozwem została już zaspokojona.

Powód pismem procesowym z 13 marca 2017 r. cofnął powództwo w zakresie otrzymanej w 11 lipca 2016 r. kwoty 12 zł. Strona pozwana wyraziła zgodę na cofnięcie pozwu.

Wyrokiem z 11 kwietnia 2017 r. Sąd Okręgowy w Białymstoku: zasądził od pozwanego P. S. na rzecz powoda (...)w W. kwotę 108.014,02 zł z odsetkami umownymi od kwoty 89.124,30 zł w wysokości czterokrotności oprocentowania kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego od 31 maja 2016 r. do 10 lipca 2016 r. i z odsetkami umownymi od kwoty 89.112,30 zł. w wysokości czterokrotności oprocentowania kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego od dnia 11 lipca 2016 r. do dnia zapłaty, jednak nie wyższej niż maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie; umorzył postępowanie w zakresie kwoty 12 zł; oddalił powództwo w pozostałym zakresie i rozstrzygnął o kosztach procesu.

Sąd Okręgowy ustalił, że 17 marca 2014 r. E. S., prowadząca działalność gospodarczą pod firmą (...)w I. zawarła z (...) Bank S.A. w W. umowę kredytu „Kredyt Obrotowy - operacyjny ratalny” o numerze(...) na łączną kwotę 106.950 zł na okres 36 miesięcy. Kredyt został przeznaczony na cel operacyjny w kwocie 100.000 zł oraz ubezpieczenie na życie w (...) S.A. w kwocie 6.950 zł. Termin ostatecznej spłaty kredytu wynosił 36 miesięcy od dnia spłaty pierwszej raty zgodnie z harmonogramem spłat. Oprocentowanie kredytu było zmienne i stanowiło sumę marży kredytowej i stawki referencyjnej 12M WIBOR. Zgodnie z § 5 ust. 10 części szczególnej umowy kredytu „W przypadku nie spłacenia przez Kredytobiorcę w terminie wierzytelności banku z tytułu umowy kredytu po upływie okresu wypowiedzenia umowy, niespłacona kwota staje się zadłużeniem przeterminowanym, w tym kwota kapitału jako kapitał przeterminowany. Od zadłużenia przeterminowanego bank nalicza odsetki w wysokości czterokrotności oprocentowania kredytu lombardowego NBP.”

Jednocześnie w celu zabezpieczenia spłaty wierzytelności z tytułu przedmiotowej umowy kredytu, pomiędzy (...) a P. S. (poręczycielem) została zawarta w dniu 17 marca 2014 r. umowa poręczenia nr (...) zgodnie z którą poręczyciel nieodwołalnie i bezwarunkowo zobowiązał się względem banku wykonać wszelkie zobowiązania za dłużnika wynikające z umowy kredytu w przypadku, gdy dłużnik nie wykona ciążących na nim zobowiązań w terminie i na warunkach określonych w umowie. Poręczyciel poręczył za zobowiązania bezterminowo i całym swoim majątkiem.

Bank przekazał pieniądze dłużnikowi głównemu 20 marca 2014 r. Dłużnik główny oraz pozwany poręczyciel wpłacali raty kredytu w różnych wysokościach i terminach odbiegających od przyjętego przez strony harmonogramu spłaty.

Powód wysłał 29 września 2014 r. do dłużnika głównego oraz poręczyciela ostateczne wezwanie do zapłaty. Ci jednak zaprzestali wpłat. Powód uzyskał ponadto informacje, że dłużnik główny złożył wniosek o ogłoszenie upadłości. W konsekwencji pismem z 19 listopada 2014 r. wypowiedział umowę kredytu.

Pismem z 19 stycznia 2016 r. powód ponownie wezwał pozwanego, kierując ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty. Wezwanie nie odniosło oczekiwanego skutku.

Sąd I instancji wskazał, że z dokumentacji załączonej przez powoda wynikało, że na zadłużenie na dzień wniesienia pozwu składały się:

1.  zaległość z tytułu kapitału niespłaconego kredytu - w kwocie 92.900,75 zł,

2.  odsetki w kwocie 18.801,72 zł w tym:

a.  umowne kapitałowe w kwocie 3 692,56 zł,

2.  koszty w kwocie 100,00 zł, obejmujące należności za czynności windykacyjne.

W dniu 13 maja 2016 r. została dokonana na rachunek powoda ostatnia wpłata w wysokości 3 776,45 zł.

Sąd I instancji następnie ustalił, że Sąd Rejonowy w Białymstoku postanowieniem z dnia 19 listopada 2014 r. ogłosił upadłość z możliwością zawarcia układu dłużnika E. S.. Postanowieniem z dnia 9 listopada 2015 r. zatwierdzono przyjęty na zgromadzeniu wierzycieli w dniu 27 października 2015 r. układ. Postanowieniem z dnia 7 stycznia 2016 r. w związku z uprawomocnieniem się postanowienia z dnia 9 listopada 2015 r. o zatwierdzeniu układu Sąd Rejonowy stwierdził zakończenie postępowania upadłościowego oraz umorzenie postępowań egzekucyjnych i zabezpieczających prowadzonych przeciwko upadłemu w celu zaspokojenia należności objętych układem, oraz utratę wykonalności sądowych tytułów wykonawczych i egzekucyjnych dotyczących wierzytelności objętych układem, a wydanych przeciwko dłużnikowi.

W tym stanie faktycznym Sąd I instancji przedstawił przesłanki odpowiedzialności poręczyciela względem wierzyciela (art. 881 k.c.). Następnie Sąd wskazał, że strony w zawartej umowie poręczenia nie zastrzegły żadnego innego sposobu odpowiedzialności poręczyciela. W konsekwencji Sąd uznał, że odpowiedzialność pozwanego jest solidarna, co czyni roszczenie powoda zasadnym. Odnosząc się natomiast do kwestii ogłoszenia upadłości dłużnika zauważył, że samo jej ogłoszenie nie powoduje wygaśnięcia zobowiązania wobec wierzyciela, a zmienia tylko sposób, w jaki wierzyciel poszukuje zaspokojenia. Sprawa niniejsza jest właśnie sposobem powoda na zaspokojenie przysługującej bankowi wierzytelności.

Sąd zauważył ponadto, że powodowy bank nie zgłosił wierzytelności w postępowaniu upadłościowym. Pozwany natomiast błędnie twierdził, że wierzytelność jest objęta układem. Nie był on jednak w stanie określić jaka wierzytelność powodowego Banku uczestniczyła w postępowaniu układowym i jaka wierzytelność jest objęta 40 % redukcją. Nie dołączył też dowodów wpłat rat objętych układem. W konsekwencji Sąd Okręgowy uznał, z uwagi na rozkład ciężaru dowodu, że pozwany nie udowodnił, iż pozwany uzyskał zaspokojenie ponad kwotę 12 zł i 3.776,45 zł. Tym samym powództwo w znacznej części zostało uwzględnione.

Sąd Okręgowy umorzył postępowania w zakresie kwoty 12 zł w oparciu o art. 355 § 1 k.p.c. w zw. z art. 203 § 1 i 4 k.p.c.

Sąd I instancji oddalił powództwo w zakresie kwoty 3.776,45 zł, ponieważ kwota ta została zapłacona na rachunek powoda w dniu 13 maja 2016 r., co wykazał pozwany. Zdaniem tego Sądu powód nie wykazał w sposób niebudzący wątpliwości że uwzględnił tę wpłatę dokonując pomniejszenia przysługującej mu względem pozwanego wierzytelności. Sąd stwierdził ponadto, że wpłaty dokonane przez E. S. w dniu 11.07.2016 r. w kwocie 12 zł. i w dniu 13.05.2016 r. w kwocie 3.776,45 zł. wpłynęły na roszczenie odsetkowe powoda.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł na mocy art. 100 zdanie drugie k.p.c. mając na uwadze, że powód uległ tylko nieznacznej części swego żądania.

Apelację od wyroku wywiódł powód. Zaskarżył go w części oddalającej roszczenie. Zarzucił naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przyjęcie, że wpłata dokonana w dniu 13 maja 2016 r. w kwocie 3.776,45 złotych wpłynęła na roszczenie odsetkowe powoda w sytuacji, gdy wpłata została przez powoda zaksięgowana na poczet wymagalnego kapitału wierzytelności, zaś kwota dochodzonego roszczenia w pozwie uwzględniała już przedmiotową wpłatę.

W oparciu o powyższy zarzut powód wniósł o zmianę rozstrzygnięcia i orzeczenie zgodnie z żądaniem pozwu oraz zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Apelacyjny jako sąd merytoryczny w granicach wniesionej apelacji, co wynika z dyspozycji art. 378 § 1 k.p.c. rozważa na nowo zebrany w sprawie materiał dowodowy, w tym dokonuje jego samodzielnej oceny prawnej. Sąd Apelacyjny co do zasady podziela ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Okręgowy i przyjmuje je za własne, za wyjątkiem tych, które dotyczą dochodzonej przez powoda kwoty 3.776,45 zł, tj. kwoty w jakiej powództwo zostało oddalone.

Sąd Okręgowy uznał bowiem, że strona powodowa nie wykazała w sposób niebudzący wątpliwości, że uwzględniła wpłatę o tej wysokości i w konsekwencji pomniejszyła przysługującą względem pozwanego wierzytelności. Zauważyć jednak należy, że do pozwu zostały dołączone dokumenty świadczące o tym, że kwota ta została uwzględniona przed wytoczeniem powództwa, a zatem roszczenie dochodzone zostało o nią pomniejszone. W wydruku historii rachunku kredytowego (k. 53-61) znajduje się pozycja spłaty raty umowy na kwotę 3776,45 zł z 13 maja 2013 r. (k. 60). Również kwota ta została ujęta w pozostałych dokumentach takich jak historia odsetek (k. 62-63), raport - zestawienia należności i spłat kredytu (k. 73-74). Sam powód podkreślał, że dochodzona przez niego kwota została ustalona na dzień 31 maja 2016 r. Jak wynika z zaprezentowanych wyliczeń, na dzień 12 maja 2016 r. zaległości z tytułu kapitału niespłaconego kredytu wynosiły 96.677,20 zł. Następnie w wyniku wpłaty z 13 maja 2016 r. wysokość niespłaconego kapitału uległa obniżeniu do dochodzonej pierwotnie kwoty 92.900,75 zł. Zatem dochodzenie tej kwoty, na dzień wniesienia pozwu, okazało się w pełni uzasadnione.

W konsekwencji uznać należy, że Sąd Okręgowy niezasadnie odmówił wiarygodności dowodom przedstawionym przez powoda, czym też dokonał naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika bowiem, że cała dochodzona kwota zasługiwała na uwzględnienie (w tym kwota kapitału niespłaconego kredytu w wysokości 92.888,75 zł po pomniejszeniu o umorzone 12 zł.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny uwzględnił apelację na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w ten sposób, że powiększył zasądzone roszczenie o 3.776,45 zł. Odpowiedniej zmianie uległa również kwota, od której zostały naliczone odsetki.

O kosztach procesu w postępowaniu odwoławczym orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. art. 108 § 1 k.p.c. mając na względzie wynik tego postępowania.

(...)