Wyrok SA w Białymstoku z 30 stycznia 2019 r. w sprawie o ochronę dóbr osobistych i zapłatę.

Sygn. akt I ACa 680/18

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 stycznia 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący

:

SSA Krzysztof Chojnowski

Sędziowie

:

SA Beata Wojtasiak

SA Elżbieta Kuczyńska (spr.)

Protokolant

:

Anna Bogusławska

po rozpoznaniu w dniu 16 stycznia 2019 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa K. J.

przeciwko Skarbowi Państwa –(...)w B., obecnie (...) w B.

o ochronę dóbr osobistych i zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku

z dnia 18 kwietnia 2018 r. sygn. akt I C 1759/16

1. oddala apelację;

2. zasądza od powoda na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kwotę 1890 złotych tytułem zwrotu kosztów instancji odwoławczej.

(...)

Sygn. akt I ACa 680/18

UZASADNIENIE

Powód K. J. w pozwie skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa –(...)w B. domagał się zobowiązania pozwanego do:

1) złożenia pisemnego przeproszenia go o treści: „Niniejszym wyrażam ubolewanie, iż w pisemnym uzasadnieniu postanowienia(...) z dnia 16 grudnia 2015 r. o nr (...) skierowanym do (...) sp. z o.o. zostało użyte sformułowanie: „ustalono, iż(...)była podmiotem uczestniczącym w łańcuchu rzekomych dostaw, w ramach których występowali znikający podatnicy, źródła pochodzenia ewentualnych dostaw nie ustalono”. Za to bezpodstawne stwierdzenie pragnę Pana K. J. przeprosić”;

2) złożenia pisemnego oświadczenia skierowanego do (...) Sp. z o.o. (ul. (...) (...)-(...) O.) o treści: „Niniejszym oświadczam, iż w pisemnym uzasadnieniu postanowienia (...) z dnia 16 grudnia 2015 r. o nr(...) doszło do bezpodstawnego stwierdzenia, iż K. J. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą (...) brał udział w łańcuchu rzekomych dostaw o nieustalonym pochodzeniu, w ramach których występowali znikający podatnicy”;

3) zaniechania dokonywania w przyszłości naruszeń na jego szkodę.

Ponadto wnosił o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kwoty 10 000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę spowodowaną naruszeniem dobra osobistego w postaci dobrego imienia, godności oraz czci.

Pozwany Skarb Państwa –(...) w B. (obecnie (...) w B.) wnosił o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów postępowania, w tym na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy w Białymstoku wyrokiem z dnia 18 kwietnia 2018 r. oddalił powództwo, zasądzając od powoda na rzecz Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej kwotę 3 480 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Rozstrzygnięcie to zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i ocenę prawną.

K. J. do marca 2017 roku prowadził jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą (...) K. J. w zakresie handlu hurtowego sprzętem elektronicznym. Miesięczne obroty wynosiły około miliona – dwóch milionów euro. Do kontrahentów K. J. należała m.in. spółka (...) Sp. z o.o., z transakcji z którą obroty sięgały pół miliona złotych.

W dniu 16 grudnia 2015 r. (...)w B. wydał postanowienie o sygn. (...) w którym odmówił zrealizowania wniosku dowodowego z zeznań zawnioskowanych świadków oraz pracowników (...) K. J. na okoliczność czynności wykonywanych w zakresie odbioru dostaw do (...) Sp. z o.o. W treści uzasadnienia postanowienia znalazło się sformułowanie: „Ponadto ustalono, że (...) była podmiotem uczestniczącym w łańcuchu rzekomych dostaw, w ramach których występowali znikający podatnicy, a źródła pochodzenia ewentualnych dostaw nie ustalono”.

(...)udostępniła K. J. odpis powyższego pisma i jednocześnie poinformowała go, iż z uwagi na podejrzenie o uczestnictwo firmy powoda w nielegalnym procederze jest zmuszona do zakończenia współpracy trwającej od kilku lat.

Pismem z dnia 15 lutego 2016 r. powód wezwał (...) do usunięcia i zaniechania naruszeń dóbr osobistych. W odpowiedzi na to wezwanie (...) w B. wyjaśnił, że pismo nie nosi cech bezprawności ani też w treści swojej nie zawiera żadnych sformułowań, które mogłyby stanowić o naruszeniu dóbr osobistych.

Stanowisko (...)zostało podtrzymane w decyzji (...) w W. z dnia 23 czerwca 2016 r. nr (...)wydanej po rozpatrzeniu odwołania od decyzji (...)w B. z dnia 10 marca 2016 r. nr (...)określającej spółce (...) Sp. z o.o. zobowiązanie podatkowe za wrzesień 2013 r.

Wyrokiem z dnia 22 września 2017 r. (...) w W. po rozpoznaniu skargi (...) Sp. z o.o. z siedzibą w O. na decyzję (...) w W. z dnia 23 czerwca 2016 r. nr (...) w przedmiocie podatku od towarów i usług za wrzesień 2013 r. uchylił zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu powyższego wyroku WSA w Warszawie zgłosił zastrzeżenia w związku z niepełnymi lub dowolnymi w sensie oceny zgromadzonych materiałów dowodowych ustaleniami w stosunku do firmy (...).

Sąd Okręgowy odwołując się do art. 23 k.c. i art. 24 § 1 k.c. ocenił, że powództwo o ochronę dóbr osobistych nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zdaniem Sądu, stwierdzenie, że „K. J. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą (...)brał udział w łańcuchu rzekomych dostaw o nieustalonym pochodzeniu, w ramach których występowali znikający podatnicy” doprowadziło do naruszenia dóbr osobistych powoda.

W ocenie Sądu nie ulega wątpliwości, że podniesienie takiego zarzutu wobec powoda poddało w wątpliwość jego uczciwość w prowadzeniu działalności gospodarczej i w efekcie doprowadziło do utraty co najmniej jednego kontrahenta. Powyższe wynika wprost z zeznań świadka D. W., prezesa (...) Sp. z o.o., która zeznała, że w świetle sformułowania zawartego w postanowieniu z dnia 16 grudnia 2015 roku dalsza współpraca z powodem byłaby obarczona ryzykiem dla jej spółki. W takich bowiem okolicznościach organy kontroli skarbowej przyjęłyby, że (...) Sp. z o.o. świadomie bierze udział w procederze wyłudzenia zwrotu podatku VAT. Z tego też względu spółka, w której świadek jest prezesem zakończyła współpracę z powodem.

W świetle powyższych zeznań brak jest podstaw by kwestionować zeznania powoda, iż w związku z zarzuceniem mu udziału w „karuzeli podatkowej” także inni kontrahenci zrezygnowali ze współpracy z (...), co w efekcie pozbawiło firmę dochodów.

Materiał dowodowy zgromadzony w niniejszej sprawie, w szczególności zaś dokumenty postępowania administracyjnego, zdaniem Sądu Okręgowego, prowadzą do konkluzji, że sformułowanie użyte w postanowieniu z dnia 16 grudnia 2015 r. odnoszące się do powoda było nieuprawnione, a co najmniej przedwczesne. Tym niemniej do powstania przesłanek udzielenia powodowi ochrony jego dóbr osobistych niezbędne było ponadto stwierdzenie, że działanie Skarbu Państwa było bezprawne. Zachowanie niezgodne z prawem to zachowanie sprzeczne z porządkiem prawnym, polegające na sprzeczności między zakresem kompetencji organu, sposobem jego postępowania i treścią rozstrzygnięcia wynikającymi z wzorca ustawowego, a jego działaniem rzeczywistym.

Zdaniem Sądu, bezsporna w niniejszej sprawie okoliczność uchylenia decyzji (...) w W. z dnia 23 czerwca 2016 roku nr(...)w przedmiocie podatku od towarów i usług za wrzesień 2013 r., nie oznacza automatycznie, że działania Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej nosiły cechy bezprawności. Sformułowanie zawarte w postanowieniu z dnia 16 grudnia 2015 r. było nieuprawnione, tym niemniej było wynikiem oceny dowodów zebranych w postępowaniu skarbowym. Niewłaściwa ocena materiału dowodowego nie oznacza jej bezprawności, bowiem nie naruszała żadnych przepisów prawa. Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej działał w ramach obowiązków nałożonych przez odpowiednie przepisy proceduralne, a zatem jego działanie nie może być uznane za naruszenie dóbr osobistych powoda. W konsekwencji wykluczenie istnienia tej przesłanki przesądzało o konieczności oddalenia żądań powoda udzielenia mu ochrony dóbr osobistych.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia Sąd podał art. 23 k.c., art. 24 k.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

W apelacji od powyższego wyroku powód, zaskarżając go w całości, zarzucał naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie przepisu art. 24 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że w stanie faktycznym sprawy, pomimo naruszenia dobra osobistego w postaci jego dobrego imienia poprzez przypisanie mu roli „podmiotu uczestniczącego w łańcuchu rzekomych dostaw” nie było ono bezprawne.

W oparciu o ten zarzut wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości, przy czym sprecyzował, że domaga się zobowiązania pozwanego do zaniechania w przyszłości w stosunku do jakichkolwiek podmiotów gospodarczych bezprawnego działania polegającego na używaniu sformułowań wskazujących na jakąkolwiek nieudowodnioną nierzetelność działalności prowadzonej przez K. J. pod firmą (...) sugerującą działanie przestępcze. Wnosił również o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów procesu za postępowanie przed sądami obu instancji wg norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie jest zasadna.

Na wstępie należy wskazać, że w toku rozpoznawania przedmiotowej sprawy doszło z dniem 1 marca 2017 r. do zmiany stanu prawnego w zakresie organizacji zadań wykonywanych przez organy Państwa z zakresu realizacji dochodów z tytułu podatków, należności celnych, opłat oraz niepodatkowych należności budżetowych (wejście w życie ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej - t.j. Dz.U. 2018, poz. 508), która uzasadnia dostosowanie do aktualnego stanu prawnego określenia właściwej statio fisci pozwanego Skarbu Państwa. Zgodnie z art. 279 wymienionej ustawy weszła ona w życie w terminach i na zasadach określonych w ustawie z 16 listopada 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz.U. 2016 poz. 1948 ze zm.). Z art. 160 ust. 1 pkt 5 ostatnio wymienionej ustawy wynika, że zostali zniesieni dyrektorzy urzędów kontroli skarbowej, a z dalszych jej przepisów, że ich zadania w zakresie postępowań kontrolnych oraz kontrolno podatkowych przejął nowo utworzony organ tj. naczelnik urzędu celno-skarbowego (art. 202 ust. 1 i 4). Nadto, z art. 206 ust. 5 ustawy wprowadzającej wynika wprost, że w postępowaniach sądowych, w których stroną jest lub mógłby być na podstawie przepisów dotychczasowych odpowiednio dyrektor urzędu kontroli skarbowej, inspektor kontroli skarbowej albo naczelnik urzędu celnego, prawa i obowiązki strony przejmuje właściwy naczelnik urzędu celno – skarbowego, jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej.

Przechodząc do apelacji należy wskazać, że niewątpliwie do dóbr osobistych, które wymienia przepis art. 23 k.c. należy cześć, jako wartość właściwa każdemu człowiekowi. Dotyczy ona wszystkich dziedzin jego życia osobistego, zawodowego i społecznego. Cześć człowieka obejmuje dwa aspekty: cześć zewnętrzną i cześć wewnętrzną. Cześć wewnętrzna definiowana jest jako godność osobista, stanowiąca wyobrażenie jednostki o własnej wartości, z czym łączy się oczekiwanie szacunku ze strony innych ludzi. Cześć zewnętrzna rozumiana jako dobre imię, dobra sława, honor, reputacja, opinia, to inaczej wyobrażenie i obraz jednostki w oczach innych.

Przyjmując za prawidłową ocenę Sądu Okręgowego, że cześć powoda została naruszona poprzez użycie w uzasadnieniu postanowienia(...)w B. określonego sformułowania trzeba jednocześnie podkreślić, że trafne jest stanowisko Sądu Okręgowego, iż konieczną przesłanką dla udzielenia ochrony przewidzianej w art. 24 § 1 k.c. jest przesłanka bezprawności. Na gruncie tego przepisu za bezprawne uważa się natomiast działanie naruszające dobro osobiste, które jest sprzeczne z normami prawnymi, a w szerokim ujęciu także z porządkiem prawnym i zasadami współżycia społecznego. W orzecznictwie, którego reprezentatywnym przykładem jest wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 października 1989 r. II CR 419/89 (Lex nr 8996), utrwalonym jest pogląd, który Sąd Apelacyjny podziela, że za bezprawne uważa się każde działanie naruszające dobro osobiste, jeżeli nie zachodzi jedna ze szczególnych okoliczności usprawiedliwiających je oraz, że do okoliczności wyłączających bezprawność naruszenia dóbr osobistych zalicza się: działanie w ramach porządku prawnego, tj. działanie dozwolone przez obowiązujące przepisy prawa, wykonywanie prawa podmiotowego, zgodę pokrzywdzonego oraz działania w ochronie uzasadnionego interesu. Zatem, bezprawność naruszenia dóbr osobistych wyłącza działanie w ramach porządku prawnego tj. dozwolone przez obowiązujące przepisy prawa. W tej sprawie pozwany powoływał się na taką właśnie okoliczność wyłączającą bezprawność naruszenia dóbr osobistych.

Niewątpliwe jest, że wydając postanowienie z dnia 16 grudnia 2015 r. o nr (...) pozwany działał w ramach swoich kompetencji, w ramach prowadzonego postępowania kontrolnego, a zakres i sposób działania jego organu w ramach prowadzonego postępowania wyznaczały przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. 2018, poz. 800). Jednym z tych przepisów jest przepis art. 191 Ordynacji, który stanowi, że organ podatkowy ocenia na podstawie całego zebranego materiału dowodowego, czy dana okoliczność została udowodniona. Ustanawia tym samym zasadę swobodnej oceny dowodów i daje organowi prawo do oceny zebranych w postępowaniu dowodów i wyrażenia wniosków wynikających z tej oceny. Nadto, z art. 187 i 188 Ordynacji wynika, że organ podatkowy może w każdym stadium postępowania zmienić, uzupełnić lub uchylić swoje postanowienie dotyczące przeprowadzenia dowodu nadto, że żądanie strony dotyczące przeprowadzenia dowodu powinien uwzględnić, jeżeli przedmiotem dowodu są okoliczności mające znaczenie dla sprawy, chyba że okoliczności te stwierdzone są wystarczająco innym dowodem. Wykładnia literalna przepisu art. 188 prowadzi do wniosku, że nie należy uwzględniać żądania strony przeprowadzenia wnioskowanego dowodu, jeśli okoliczności mające znaczenie dla sprawy stwierdzone są wystarczająco innym dowodem, a dopiero dorobek orzecznictwa sądów administracyjnych powyższą wykładnię koryguje wyrażając pogląd (który został też zawarty w dołączonym wyroku WSA w Warszawie z dnia 22 września 2017 r.), zgodnie z którym jeżeli strona zgłasza dowód, to organ podatkowy może nie uwzględnić wniosku, gdy żądanie dotyczy tezy dowodowej już stwierdzonej na korzyść strony.

Trzeba w tym miejscu przypomnieć, że postanowienie, co do którego powód ma zastrzeżenia, zostało wydane w sprawie dotyczącej innego podmiotu, w którym powód pojawia się jako kontrahent tego podmiotu. Istota postępowania które prowadził organ pozwanego, a które do tej pory nie zostało jeszcze zakończone, sprowadza się do wyjaśnienia rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości obliczania i wpłacania podatku VAT, wyjaśnienia czy kontrolowany podmiot faktycznie dokonywał sprzedaży telefonów udokumentowanych fakturami na rzecz wskazanego w fakturach podmiotu i obcokrajowców, czy też wystawiał tzw. puste faktury i ewentualnie uczestniczył w tzw. karuzeli podatkowej lub innym oszustwie podatkowym. Wątek powoda i jego firmy pojawił się, gdyż powód był – według faktur – jednym z dostawców telefonów do kontrolowanego podmiotu. Jak wskazano, postępowanie to jest nadal w toku, na etapie skargi kasacyjnej od wyroku (...) w W., który – co trzeba zaznaczyć – nie ma dla tej sprawy prejudycjalnego charakteru. Podkreślenia nadto wymaga to, że proces o ochronę dóbr osobistych w tej sprawie nie może przerodzić się w dodatkową instancję kontrolną, poza przewidzianymi w normalnym toku instancji.

Specyfika czynności kontrolnych organu skarbowego w toku postępowania oraz sporządzania motywów konkretnych decyzji i postanowień może prowadzić do naruszenia dóbr osobistych nie tylko stron, ale również innych podmiotów powiązanych ze stronami i przedmiotem postępowania. W toku postępowania dochodzi bowiem do ujawnienia informacji dotyczących strony i innych podmiotów, które poza tym postępowaniem chronione są prawem jako objęte dobrami osobistymi każdej osoby. W tych okolicznościach przesłanka bezprawności musi być więc rozumiana w sposób właściwy dla prawa cywilnego, ale musi również uwzględniać specyfikę działania organu kontroli skarbowej. Za bezprawne w rozumieniu art. 24 k.c., zdaniem Sądu Apelacyjnego, można uznać takie działanie organu podatkowego, które wykazuje sprzeczności pomiędzy zakresem kompetencji organu a jego rzeczywistym działaniem, stanowi o rażącym naruszeniu prawa. Oznacza to, że bezprawność, a więc niezgodność z prawem czynności organu kontroli skarbowej w toku postępowania musi wynikać z jego oczywistych, rażących błędów w zakresie stosowania przepisów ordynacji lub stanowić działanie wykraczające w sposób oczywisty i niewątpliwy poza te przepisy.

Jak wyżej wskazano, zakres i sposób działania organu kontroli skarbowej, a więc także granice dopuszczalnego wkroczenia przez ten organ w sferę dóbr osobistych strony postępowania ale i innych podmiotów, wyznaczają przepisy ordynacji podatkowej oraz konkretne sytuacje powstające w toku tego postępowania. W tym wypadku, do organu podatkowego, który przeprowadzał postępowanie dowodowe i oceniał zgromadzone dowody, należało dokonanie ustaleń faktycznych i ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego, według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego ich rozważenia. W odniesieniu do tego rodzaju decyzji, a także użytych w ich uzasadnieniu treści, trzeba mieć na względzie, że są one z istoty swej obarczone ryzykiem błędu, nietrafnej oceny zebranych dowodów podobnie jak dokonywanie wykładni przepisów i ocena możliwości ich zastosowania. Dlatego, ustawodawca przewidział środki procesowe, którymi można doprowadzić do usunięcia wadliwości decyzji wydawanych przez organ kontroli, a jeżeli wskutek działania organu została wyrządzona szkoda majątkowa, także roszczenia odszkodowawcze, przy czym w judykaturze przyjmuje się, że odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkodę majątkową spowodowaną wydaniem przez organ władzy publicznej niezgodnej z prawem decyzji (art. 417 § 1 k.c.) nie wymaga kwalifikowanej bezprawności (rażącego naruszenia prawa), choć dotyczy jedynie takiego naruszenia, które stanowiło warunek konieczny do powstania szkody i którego normalnym następstwem w danych okolicznościach jest powstanie szkody (por. wyrok Sądu Najwyższego z 19 kwietnia 2012 r. IV CSK 406/11, Lex nr 1169347, uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2006 r., III CZP 125/05, OSNC 2006/12/194; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 2008 r. II CSK 558/07, LEX nr 494148; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2009 r., II CSK 68/09, LEX nr 529680; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2010 r., V CSK 422/09, Lex nr 602741). Przyjęcie tak szeroko rozumianej bezprawności także na użytek odpowiedzialności organu za naruszenie dóbr osobistych nie jest jednak uzasadnione, zważywszy na cele organów kontroli podatkowej. W istocie prowadziłoby do obciążenia ich obawą przed podejmowaniem czynności kontrolnych wobec perspektywy odpowiedzialności cywilnoprawnej w oparciu o art. 23 – 24 k.c., oznaczałoby pozbawienie swobody działania, w tym swobody oceny zebranego w postępowaniu materiału dowodowego. Podkreślenia wymaga, że ocena bezprawności działania organu musi być dokonana z uwzględnieniem konkretnych okoliczności, w jakich doszło do naruszenia dobra osobistego oraz z uwzględnieniem przedstawionej wykładni. W tym wypadku, zważyć trzeba, że Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w kolejnej decyzji z 10.03.2016 r. (kończącej postępowanie przed tym organem) szczegółowo wskazał na okoliczności, które w jego ocenie uzasadniały wniosek o tym, że kontrolowany podmiot wystawiał faktury, które w rzeczywistości stwierdzały czynności których nie było (sprzedaż towarów) w tym wskazał, że świadkowie tego podmiotu składali sprzeczne zeznania na temat współpracy z powodem, a wspólnicy i prezes zarządu nie dysponowali żadną wiedzą na temat dostaw od powoda oraz jego firmy, siedziby, posiadanych magazynów. Wskazał również szczegółowo okoliczności, które skłoniły go do przyjęcia, że firma powoda uczestniczyła w „łańcuchu rzekomych dostaw”. Nie można więc uznać – pomimo, że taka ocena dowodów i wyciągnięte z niej wnioski nie spotkały się z aprobatą (...) w W. (choć wcześniej podzielił ją (...)w W. w decyzji z dnia 23 czerwca 2016 r. nr (...)– że ta ocena była zupełnie dowolna a wnioski gołosłowne. (...) w W. definitywnie tej oceny nie zdewaluował, natomiast wskazał, że nie wszystkie – w jego ocenie istotne okoliczności – zostały ustalone. Wskazać trzeba, że Wojewódzki Sąd Administracyjny w uzasadnieniu swojego wyroku nie zakwestionował definitywnie tej części ustaleń, z których wynika, że przynajmniej część kontrahentów (...) K. J. nie prowadziła żadnej działalności gospodarczej, a jedynie wprowadzała do obrotu fikcyjne faktury sprzedaży; jedynie wskazał, że ze stroną skarżącą nie wiązały ich jakiekolwiek relacje. Wskazując, że pomocnym dla wyjaśnienia sprawy mogłoby być przesłuchanie przedstawiciela firmy (...) ocenił, że niewłaściwe było oddalenie wniosków dowodowych (gdyż okoliczności, których dotyczył wniosek dowodowy nie były stwierdzone innymi dowodami w kierunku zgodnym z wnioskiem dowodowym). Wojewódzki Sąd Administracyjny w uzasadnieniu swego wyroku nie wykluczył możliwości, że faktury były fikcyjne, tylko wskazał na potrzebę uzupełnienia postępowania dowodowego (por. k. 477 ostatni akapit).

W tych okolicznościach, obciążenie pozwanego odpowiedzialnością cywilnoprawną za naruszenie dóbr osobistych w związku ze stwierdzeniami zawartymi w uzasadnieniu wydanej w dniu 16 grudnia 2015 r. decyzji, nie było uzasadnione, a jedynie oznaczałoby zakwestionowanie niezależności i swobody orzekania organu podatkowego zagwarantowanej w art. 191 Ordynacji podatkowej jeszcze przed ostatecznym zakończeniem tego postępowania. Dlatego nawet nietrafność decyzji uzasadnianej zakwestionowanymi przez powoda sformułowaniami, jej wzruszenie w toku instancji, nie oznacza bezprawności działania organu skarbowego. U podstaw jej wzruszenia nie legło rażące i oczywiste naruszenie prawa – Ordynacji podatkowej czy działanie organu poza kompetencjami. Jak wyżej wskazywano, istotą działania organu kontroli podatkowej jest wykładnia i stosowanie prawa, prowadzenie postępowań dowodowych i ocena materiału dowodowego, co ze swej natury obciążone jest ryzykiem błędu. Organ ten, podobnie jak prokurator w swojej działalności dochodzeniowo – śledczej, czy sędzia w działalności jurysdykcyjnej wielokrotnie musi stawać przed potrzebą oceny zebranych dowodów, niejednokrotnie prowadzących do różnych, sprzecznych z innymi dowodami wniosków i wybrać jedno z wielu rozwiązań działając pod ryzykiem błędnego wyboru. Na tym założeniu opierają się wszystkie systemy zaskarżania decyzji i orzeczeń. Dlatego słusznym, w ocenie Sądu Apelacyjnego, jest uznanie, że nawet, gdy została wzruszona decyzja organu, to aby można było przyjąć bezprawność jego działania musi nastąpić naruszenie przepisu, którego treść jest oczywiście jednoznaczna, a pomimo to zastosowano go w sposób odmienny od właściwego rozumienia, albo nie zastosowano go w ogóle.

W ocenie Sądu odwoławczego, na gruncie przepisów dotyczących ochrony dóbr osobistych, o tym czy działanie organu było bezprawne decyduje więc charakter dokonanego naruszenia. Za działanie bezprawne, rodzące odpowiedzialność z art. 24 k.c. i 448 k.c. może być uznane tylko wydanie decyzji rażąco naruszającej prawo, w sposób oczywisty wadliwej. W ocenie Sądu, z samego faktu zakwestionowania decyzji organu w następstwie wywiedzionych środków zaskarżenia, nie można jeszcze wnioskować, że kwestionowane w pozwie sformułowanie w decyzji dowodowej oparte było na rażąco naruszającej prawo ocenie stanu faktycznego.

W konsekwencji, Sąd Apelacyjny podziela ocenę Sądu Okręgowego, że zawarte w uzasadnieniu rozstrzygnięcia organu skarbowego będącego postanowieniem dowodowym, a zakwestionowane przez powoda sformułowanie, nie nosiło znamion bezprawności w rozumieniu 24 k.c.

Nie wynika z akt postępowania, aby organ podatkowy podejmował nie przewidziane prawem działania, wykraczał poza swoje obowiązki ustawowe. Działał w ramach przyznanych mu kompetencji. Dodać trzeba, że z ustaleń faktycznych stanowiących podstawę zaskarżonego wyroku wynika, że powód powziął o nim wiedzę od kontrolowanego podmiotu. Brak jest ustaleń wskazujących, że postanowienie zawierające zakwestionowane przez powoda treści było udostępnione osobom nieuprawnionym, rozpowszechnione. Zgodnie z art. 129 Ordynacji podatkowej postępowanie podatkowe jest jawne tylko dla stron.

Konkludując trzeba stwierdzić, że czynności podejmowane przez organ skarbowy, polegające na wydaniu postanowienia z dnia 16 grudnia 2015 r. z uzasadnieniem były dozwolone przez obowiązujące przepisy prawa; innymi słowy, były działaniem w ramach porządku prawnego. Podniesiony przez skarżącego zarzut naruszenia art. 24 § 1 k.c. nie jest więc uzasadniony.

W tych okolicznościach bezprzedmiotowe jest szersze odnoszenie się do poruszonej w odpowiedzi na apelację pozwanego kwestii zmiany we wniosku apelacji żądania dochodzonego w pozwie (wbrew zakazowi wynikającemu z art. 383 k.p.c.), w szczególności w zakresie żądania zawartego w pkt 1 lit. b) i c).

Z tych przyczyn, na mocy art. 385 k.p.c. orzeczono, jak w sentencji wyroku.

O kosztach instancji odwoławczej orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i art. 108 § 1 k.p.c. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika pozwanego ustalono w oparciu o § 2 pkt 4) i § 8 ust.1 pkt 2) w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. 2015, poz. 1800 ze zm.).

(...)