Wyrok SA we Wrocławiu z 14 listopada 2013 r. w sprawie o posługiwanie się cudzym dokumentem.

UZASADNIENIE

D. P. oraz T. J. (1) zostali oskarżeni o to, że:

I. w nocy z 2/3.08.2012r. w L. działając wspólnie i w porozumieniu oraz nieustaloną osobą, wobec której wyłączono materiały do odrębnego prowadzenia, dokonali rozboju na osobie K. S., w ten sposób, że po uprzednim użyciu siły fizycznej w postaci uderzenia rękoma oraz nogami po całym ciele, spowodowali u ww. obrażenia ciała w postaci stłuczenia głowy i nosa, powodujące rozstrój zdrowia poniżej dni 7 i doprowadzeniu go w ten sposób do stanu bezbronności, zabrali w celu przywłaszczenia plecak z dokumentami, w tym prawo jazdy oraz papierosy i pieniądze w kwocie około 200 zł, powodując tym samym straty o łącznej wartości nie mniejszej niż 350 zł, czym działali na szkodę ww.,

przy czym czynu tego T. J. (1) dopuścił się będąc uprzednio skazanym wyrokiem Sądu Okręgowego w Legnicy z dnia 30.09.1999r. – sygn. akt. III K 80/99 za czyn z art. 148 § 1 k.k. na karę 12 lat pozbawienia wolności, podwyższonej wyrokiem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 16.03.2000r. – sygn. akt: II A Ka 47/00 na karę 15 lat pozbawienia wolności, którą odbył w okresie od 27.10.1999r. do 26.08.2010r.

tj. o przestępstwo z art. 280 § 1 k.k. i art. 275 § 1 k.k. i art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

a wobec T. J. (1) o przestępstwo z art. 280 § 1 k.k. i art. 275 § 1 k.k. i art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

nadto D. P. został oskarżony o to, że :

II. w dniu 25.07.2012r. w L. dokonał rozboju na osobie E. M., w ten sposób, że po uprzednim użyciu siły fizycznej w postaci bicia rękoma po całym ciele oraz posługując się nożem, spowodował u ww. obrażenia ciała w postaci ogólnego potłuczenia ciała głównie głowy, przedramienia prawego i kciuka prawego, ran ciętych twarzy, kciuka i dłoni lewej, co naruszyło czynność narządów ciała na okres poniżej dni 7 i po doprowadzeniu jej w ten sposób do stanu bezbronności, zabrał w celu przywłaszczenia pieniądze w kwocie 680 zł, kolczyki wartości 250 zł oraz obrączkę wartości około 300 zł, powodując tym samym straty o łącznej wartości nie mniejszej niż 1.230, 00 zł, czym działał na szkodę ww.,

tj. o przestępstwo z art. 280 § 2 k.k. i art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

Sąd Okręgowy w Legnicy wyrokiem z dnia 24 lipca 2013 r., sygn. akt: III K 129/12 orzekł:

I.  oskarżonych D. P. i T. J. (1) uznał za winnych popełnienia czynu opisanego w punkcie I części wstępnej wyroku i za czyn ten na mocy art. 280 §1 kk w zw. z art. 11 §3 kk, a w stosunku do T. J. (1) ponadto w zw. z art. 64 §1 kk wymierzył im kary po 2 lata pozbawienia wolności,

II.  oskarżonego D. P. uznał za winnego popełnienia czynu opisanego w punkcie II części wstępnej wyroku, z tym że z jego opisu wyeliminował zabór pieniędzy w kwocie 680 za i za czyn ten na mocy art. 280 §2 kk w zw. z art. 11 §3 kk wymierzył mu karę 3 lat pozbawienia wolności,

III.  na podstawie art. 85 kk i art. 86 §1 kk połączył oskarżonemu D. P. orzeczone wobec niego kary pozbawienia wolności i wymierzył mu karę łączną 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności,

IV.  na mocy art. 63 §1 kk zaliczył oskarżonym na poczet orzeczonych kar pozbawienia wolności okres ich rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie:

- T. J. (1) od dnia 3 sierpnia 2012 r. do dnia 7 sierpnia 2012 r.

- D. P. od dnia 3 sierpnia 2012 r. do dnia 24 lipca 2013 r.,

V.  na mocy art. 624 §1 kpk zwolnił obu oskarżonych w całości od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych, w tym nie wymierzył im opłaty,

VI.  zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. C. i adw. P. B. (1) kwoty po 1560 zł plus 23 % podatku VAT tytułem nieopłaconej obrony udzielonej oskarżonym z urzędu, a nadto na rzecz adw. M. J. kwotę 360 zł plus 23 % podatku VAT tytułem obrony D. P. w postępowaniu przygotowawczym.

Apelację od tego wyroku wnieśli obrońcy oskarżonych.

Obrońca oskarżonego D. P. zaskarżył powyższy wyrok w całości, zarzucając:

1. obrazę przepisów postępowania mogącą mieć wpływ na treść wyroku, a to art. 4 , 5, 7, 410 k.p.k. poprzez dokonanie niewłaściwej oceny dowodów z naruszeniem reguł prawidłowego rozumowania i z pominięciem dowodów świadczących na korzyść oskarżonego, prowadzącą do:

2. błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, a polegającego na przyjęciu mylnego poglądu, iż zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy pozwala na uznanie, że oskarżony D. P. dopuścił się popełnienia zarzucanych mu czynów zabronionych, a w szczególności zbrodni określonej w przepisie art. 280 § 2 k.k. oraz występku określonego w przepisie art. 280 § 1 k.k., podczas gdy prawidłowo ocenione i rozważone okoliczności, zwłaszcza wynikające z zeznań pokrzywdzonej E. M. i pokrzywdzonego K. S. oraz pozostałych świadków w połączeniu z analizą wyjaśnień oskarżonego prowadzą do wnioskowania, iż nie ma podstaw do przyjęcia, aby D. P. popełnił wyżej wskazane przestępstwa, a w oparciu o zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy oskarżonemu temu można by jedynie przypisać realizację znamion występków opisanych w art. 158 § 1 k.k. w zw. z art. 157 § 2 k.k. oraz 281 k.k. w zw. z art. 157 § 2 k.k. i w tym tylko w zakresie tych dwóch ostatnich czynów zachodzi możliwość przypisania winy D. P..

Podnosząc powyższe zarzuty, apelujący wniósł o: zmianę zaskarżonego wyroku uznając oskarżonego za winnego popełnienia czynów opisanych w art. 158 k.k. w zw. z art. 157 § 2 k.k. i art. 281 k.k. w zw. z art. 157 § 2 k.k. i wymierzenie mu kary łącznej pozbawienia wolności w wymiarze 1 roku. Ponadto przy uwzględnieniu dotychczasowego zachowania oskarżonego oraz jego warunków i właściwości osobistych wniósł o zastosowanie wobec niego instytucji warunkowego zawieszenia wykonania kary zawartej w przepisie art. 69 k.k. w zw. z art. 70 k.k., albowiem także i w ten sposób zostaną osiągnięte cele kary, w szczególności zapobieżenie powrotności do przestępstwa.

Obrońca oskarżonego T. J. (1) zaskarżył powyższy wyrok w całości, zarzucając na mocy art. 438 pkt 1-3 k.p.k.:

1. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na treść orzeczenia, a polegający na przyjęciu, iż oskarżony D. P. zabrał pokrzywdzonemu K. S. plecak z dokumentami oraz 200 złotymi.

2. obrazę przepisów prawa procesowego, tj. art. 5 § 2 k.p.k. i art. 7 k.p.k., co miało wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia przez rozstrzygnięcie nieusuwalnych wątpliwości na niekorzyść oskarżonego oraz dowolną ocenę dowodów.

3. obrazę przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 280 § 1 k.k. i art. 275 § 1 k.k. i art. 157 § 2 k.k. poprzez ich zastosowanie.

W oparciu o powyższe zarzuty, apelujący wniósł o :

1. zmianę opisu czynu z pkt I części wstępnej wyroku w ten sposób, że: „w nocy z 2/3.08.2012 r. w L., działając wspólnie i w porozumieniu z nieustaloną osobą, wobec której wyłączono materiały do odrębnego prowadzenia, dokonali pobicia K. S., na skutek którego doznał on obrażeń ciała w postaci stłuczenia głowy i nosa, które to obrażenia naruszyły czynności narządów jego ciała na okres poniżej 7 dni, przy czym czynu tego T. J. (1) dopuścił się będąc uprzednio skazanym wyrokiem Sadu Okręgowego w Legnicy z dnia 30.09.1999 r. – sygn. akt: III K 80/99 za czyn z art. 148 § 1 k.k. na karę 12 lat pozbawienia wolności, podwyższonej wyrokiem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 16.03.2000 r. – sygn. akt: II AKa 47/00 na karę 15 lat pozbawienia wolności, którą odbył w okresie od 27.10.1999 r. do 26.08.2010 r.” orz o zakwalifikowanie tego czynu jako występku z art. 158 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

2. wymierzenie oskarżonemu T. J. (1) za czyn opisany w pkt 1, kary 6 miesięcy pozbawienia wolności;

ewentualnie :

3. uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Apelacje oskarżonych doprowadziły wprawdzie do korekty zaskarżonego wyroku, ale podniesione w nich zarzuty co do zasady nie były trafne.

Sąd Okręgowy przeprowadził prawidłowe postępowanie dowodowe i poczynił trafne ustalenia faktyczne.

Chybiony okazał się podnoszony przez obrońcę T. J. (1) zarzut błędu w ustaleniu faktycznym, polegający na przyjęciu, że oskarżeni zabrali pokrzywdzonemu K. S. plecak z dokumentami oraz 200 zł. Skarżący kwestionuje ocenę wiarygodności zeznań K. S. podnosząc, że Sąd Okręgowy nie uwzględnił należycie faktu, iż pokrzywdzony w czasie zdarzenia był nietrzeźwy. W tej kwestii odwołuje się do zeznań B. Ł.. Zdaniem apelującego zebrane dowody nie potwierdzają relacji K. S., że w czasie zdarzenia był w posiadaniu plecaka. Sąd Apelacyjny nie podziela przytoczonych zastrzeżeń. Ocena zeznań K. S. jawi się jako prawidłowa. Pracownice stacji benzynowej, tj. B. Ł. i M. K. nie wskazywali na taki stan nietrzeźwości pokrzywdzonego, który poddawałby w wątpliwość jego zdolność postrzegania i zapamiętywania. Relacja K. S. jest zborna, logiczna i konsekwentna. Podnieść przy tym należy rzecz nader istotną, a mianowicie to, iż sam D. P. przyznał w swoich wyjaśnieniach (karta 254), że pokrzywdzony miał plecak w czasie spotkania z oskarżonymi. Świadkowie M. K. (karta 160) i B. Ł. zostały bardzo pobieżnie przesłuchane, i trudno z ich relacji wyprowadzać takie wnioski co do posiadania przez pokrzywdzonego plecaka jakie formułują skarżący. Świadkowie potwierdzili wszak, że pokrzywdzony przybywszy na stację paliw był zakrwawiony i posiadał obrażenia, co koresponduje z opinią lekarską (karta 141). Mając to wszystko na uwadze, nie można uznać za dowolną ocenę zeznań pokrzywdzonego twierdzącego, że został pobity i okradziony.

Nie dopuścił się Sąd Okręgowy obrazy przepisów postępowania i błędów w ustaleniach faktycznych zarzucanych w apelacji obrońcy oskarżonego D. P.. Nie podważa ustaleń Sadu Okręgowego o zaborze pokrzywdzonemu plecaka twierdzenie, że w trakcie zatrzymania T. J. (2) i D. P. nie znaleziono przy nich tego przedmiotu. Logicznie tłumaczy to w pisemnych motywach Sąd Okręgowy wskazując na dostateczny upływ czasu między napaścią na pokrzywdzonego a zatrzymaniem sprawców, umożliwiający ukrycie zabranych przedmiotów.

Prawidłowe są ustalenia Sądu Okręgowego odnoszące się do rozboju na osobie E. M.. Sąd Okręgowy w tej materii skonfrontował zeznania pokrzywdzonej z zeznaniami P. B. (2), D. T. i J. T.. Nie uszło jego uwadze, że zeznania wymienionych świadków cechują pewne różnice, jest to jednak naturalne, gdy zważyć na spożywanie przez pokrzywdzoną alkoholu. Wersje owych świadków są jednak spójne co do tego, że oskarżony stosując przemoc wobec pokrzywdzonej dopuścił się zaboru jej obrączki i kolczyków. Zważywszy, że świadkowie nie potwierdzili relacji E. M. co do zaboru pieniędzy w kwocie 680 zł, w tym zakresie Sąd Okręgowy wiary pokrzywdzonej nie dał. Brak zgodności omawianych zeznań w tej kwestii jeszcze w większym stopniu przemawia za wiarygodnością przekazu P. B. (2), D. T. i J. T..

W konfrontacji z przywołanymi zeznaniami świadków, wyjaśnienia oskarżonego raziły brakiem logiki. Nie bez znaczenia dla zanegowania wiarygodności tych wyjaśnień w zakresie użycia noża i zaboru rzeczy było i to, że relacja D. P. nie była od początku konsekwentna. Akcentowana przez skarżącego nietrzeźwość pokrzywdzonej nie może mieć większego znaczenia dla prawidłowości oceny zgromadzonych dowodów skoro podstawą ustaleń faktycznych są także zeznania świadków, którzy nie byli w inkryminowanym czasie nietrzeźwi. Przeciwne do ustaleń faktycznych twierdzenia skarżącego zawarte w apelacji mają zatem charakter wyłącznie polemiczny.

Kary wymierzone oskarżonym nie rażą surowością, jeśli zważyć, że odpowiadają dolnej granicy ustawowego zagrożenia. Kara łączna wymierzona D. P. została zaś orzeczona na zasadzie daleko idącej absorpcji.

Zaskarżony wyrok nie był jednak prawidłowy w zakresie kwalifikacji prawnej i opisu czynów przypisanych oskarżonym.

Czyn przypisany skazanym w punkcie I wyroku został zakwalifikowany kumulatywnie także z art. 275 § 1 kk k.k. dlatego, że zabrali oni pokrzywdzonemu w celu przywłaszczenia m.in. dokument w postaci prawa jazdy. Sąd orzekający nie dostrzegły jednak, iż przepis art. 275 § 1 uznaje za występek kradzież nie każdego dokumentu, ale jedynie takiego, który stwierdza tożsamość innej osoby albo jej prawa majątkowe. Z pewnością nie jest takim dokumentem prawo jazdy, które pozwala ustalić tożsamość osoby, ale - co wynika z art. 88 ust. 1 ustawy dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 1137) - jego istotą jest stwierdzenie uprawnienia do kierowania pojazdem silnikowym (zob. A. Wąsek, R. Zawłocki, Komentarz, k.k. - Część 6 szczególna, t. II, Warszawa 2010, art. 274 , nb. 18, s. 832). Kradzież prawa jazdy powinna być zatem rozpatrywana na gruncie art. 126 k.w., przewidującego odpowiedzialność m.in. za kradzież cudzej rzeczy przedstawiającej wartość niemajątkową. Z kolei art. 276 k.k. uznaje za występek nie kradzież dokumentu, ale jego niszczenie, uszkodzenie, czynienie bezużytecznym, ukrycie lub usunięcie i to wtedy, gdy sprawca nie ma prawa wyłącznie rozporządzać dokumentem. Zapewne, zasadne będzie przypisanie sprawcy kradzieży dokumentu innego niż określony w art. 275 k.k., występku z art. 276 k.k., o ile z kradzieżą będzie łączyła się któraś z czynności czasownikowych określonych w art. 276 k.k., np. ukrycie przez sprawcę dokumentu. Zaistnienie tej okoliczności, stanowiącej znamię czynu zabronionego, powinno być jednak stwierdzone w opisie czynu przypisanego, co nie miało miejsca w rozpatrywanej sprawie. Kierunek apelacji uniemożliwiał także ustalenie na podstawie zeznań K. S., że oskarżeni zabrali mu dowód osobisty, co ewentualnie mogło by uzasadnić powołanie w podstawie skazania art. 275 § 1 kk.

Zrealizowanie znamion rozboju polega na dokonaniu kradzieży przy użyciu przemocy, groźby jej natychmiastowego użycia, albo doprowadzeniu człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności. Z opisu czynów przypisanych oskarżonym wynika, że do zaboru doszło po doprowadzeniu pokrzywdzonych do stanu bezbronności, jednakże jest oczywiste, iż bezbronność pokrzywdzonych była konsekwencją zastosowanej wobec nich przemocy. Zawarcie zatem w opisie czynu znamienia takiej przemocy wykluczało w realiach sprawy ustalenie o doprowadzeniu do stanu bezbronności.

Orzeczenie o kosztach sądowych za postępowanie odwoławcze znajduje oparcie w art. 624 § 1 kpk.