Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania karnego (k.p.k.), osoba, która ma prawo do udziału w rozprawie, powinna stawić się na wezwanie sądu prowadzącego sprawę karną. Jeżeli jednak taka osoba nie stawi się na rozprawie, a nie ma dowodu, że została o niej powiadomiona, oraz gdy istnieje uzasadnione przypuszczenie, że niestawiennictwo wynikło z powodu przeszkód żywiołowych lub innych wyjątkowych przyczyn, lub gdy osoba ta usprawiedliwiła należycie niestawiennictwo i wnosi o nieprzeprowadzanie czynności bez jej obecności, czynności pod jej nieobecność nie przeprowadza się (chyba, że ustawa stanowi inaczej). To jest generalna reguła zawarta w art. 117 § 2 k.p.k.

Istotne jest, że zgodnie z art. 117 § 2a k.p.k., usprawiedliwienie niestawiennictwa (także na rozprawę) z powodu choroby wymaga przedstawienia zaświadczenia potwierdzającego niemożność stawienia się na wezwanie lub zawiadomienie organu prowadzącego postępowanie, wystawionego przez lekarza sądowego. Jest to reguła wprowadzona, aby uniknąć celowego przewlekanie procesu.

Jeśli chodzi o usprawiedliwienie niestawiennictwa, jest to usprawiedliwienie, które wskazuje na okoliczności rzeczywiście uniemożliwiające stronie stawienie się na rozprawę, udokumentowane w sposób niebudzący wątpliwości co do zaistnienia tych okoliczności.

Jednakże, jeśli przewodniczący składu orzekającego decyduje się na pouczenie, że Sąd uzna nieobecność spowodowaną stanem zdrowia tylko wówczas, gdy zostanie mu przedłożone zaświadczenie o niezdolności wystawione przez lekarza sądowego, takie pouczenie nie uchyla regulacji ustawowych. Stosuje się wówczas art. 117 § 2a k.p.k., który wymaga zaświadczenia od lekarza sądowego.