Ustawa z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej

art. 1. więcej Art. 1. 1. Ustawa określa zasady i formy gospodarki komunalnej jednostek
samorządu terytorialnego, polegające na wykonywaniu przez te jednostki zadań
własnych, w celu zaspokojenia zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej.
2. Gospodarka komunalna obejmuje w szczególności zadania o charakterze
użyteczności publicznej, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie
zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych.

Art. 1a. Ilekroć w ustawie jest mowa o jednostkach samorządu terytorialnego –
należy przez to rozumieć:
a) gminę w znaczeniu ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym
(Dz. U. z 2019 r. poz. 506) lub
b) powiat w znaczeniu ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym
(Dz. U. z 2019 r. poz. 511) lub
c) województwo w znaczeniu ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie
województwa (Dz. U. z 2019 r. poz. 512).

art. 2. więcej Art. 2. Gospodarka komunalna może być prowadzona przez jednostki
samorządu terytorialnego w szczególności w formach samorządowego zakładu
budżetowego lub spółek prawa handlowego.

art. 3. więcej Art. 3. 1. Jednostki samorządu terytorialnego w drodze umowy mogą powierzać
wykonywanie zadań z zakresu gospodarki komunalnej osobom fizycznym, osobom
prawnym lub jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej
z uwzględnieniem przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1510, z późn. zm.) oraz przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach
publicznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 2077, z późn. zm.) na zasadach ogólnych albo
w trybie przepisów:
1) ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (Dz. U.
z 2017 r. poz. 1834 oraz z 2018 r. poz. 1693);
2) ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U.
poz. 2019);
3) ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego
i o wolontariacie (Dz. U. z 2018 r. poz. 450, 650, 723 i 1365 oraz z 2019 r. poz.
37);
4) ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U.
z 2018 r. poz. 2016 i 2435);
5) ustawy z dnia 21 października 2016 r. o umowie koncesji na roboty budowlane
lub usługi (Dz. U. poz. 1920 oraz z 2018 r. poz. 1669 i 1693).
2. Jeżeli do prowadzenia danego rodzaju działalności na podstawie innych ustaw
jest wymagane uzyskanie zezwolenia, jednostki samorządu terytorialnego mogą
powierzyć wykonywanie zadań wyłącznie podmiotowi posiadającemu wymagane
zezwolenie.

art. 4. więcej Art. 4. 1. Jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, organy stanowiące
jednostek samorządu terytorialnego postanawiają o:
1) wyborze sposobu prowadzenia i form gospodarki komunalnej;
2) wysokości cen i opłat albo o sposobie ustalania cen i opłat za usługi komunalne
o charakterze użyteczności publicznej oraz za korzystanie z obiektów i urządzeń
użyteczności publicznej jednostek samorządu terytorialnego.
2. Uprawnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 2, organy stanowiące jednostek
samorządu terytorialnego mogą powierzyć organom wykonawczym tych jednostek.

art. 5. więcej Art. 5. Przepisy ustawy stosuje się odpowiednio do wykonywania zadań,
o których mowa w art. 1, przez związki międzygminne, związki powiatów, związki
powiatowo-gminne (związki komunalne), przez związki metropolitalne, przez miasto
stołeczne Warszawę oraz w ramach porozumień komunalnych.

art. 6. więcej Art. 6. 1. Organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego mogą tworzyć,
łączyć, przekształcać w inną formę organizacyjno-prawną i likwidować samorządowe
zakłady budżetowe zgodnie z przepisami ustawy oraz przepisami ustawy z dnia
27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.
2. Samorządowe zakłady budżetowe prowadzą gospodarkę finansową na
zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach
publicznych.

art. 7. więcej Art. 7. Działalność wykraczająca poza zadania o charakterze użyteczności
publicznej nie może być prowadzona w formie samorządowego zakładu budżetowego.

art. 8. więcej Art. 8. Do pracowników samorządowych zakładów budżetowych stosuje się
przepisy o pracownikach samorządowych, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią
inaczej.

art. 9. więcej Art. 9. 1. Jednostki samorządu terytorialnego mogą tworzyć spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjne, a także mogą przystępować do
takich spółek.
2. (uchylony)

art. 10. więcej Art. 10. 1. Poza sferą użyteczności publicznej gmina może tworzyć spółki prawa
handlowego i przystępować do nich, jeżeli łącznie zostaną spełnione następujące
warunki:
1) istnieją niezaspokojone potrzeby wspólnoty samorządowej na rynku lokalnym;
2) występujące w gminie bezrobocie w znacznym stopniu wpływa ujemnie na
poziom życia wspólnoty samorządowej, a zastosowanie innych działań i wynikających z obowiązujących przepisów środków prawnych nie doprowadziło do aktywizacji gospodarczej, a w szczególności do znacznego
ożywienia rynku lokalnego lub trwałego ograniczenia bezrobocia.
2. Poza sferą użyteczności publicznej gmina może tworzyć spółki prawa
handlowego i przystępować do nich również wówczas, jeżeli zbycie składnika mienia
komunalnego mogącego stanowić wkład niepieniężny gminy do spółki albo też
rozporządzenie nim w inny sposób spowoduje dla gminy poważną stratę majątkową.
3. Ograniczenia dotyczące tworzenia spółek prawa handlowego i przystępowania
przez gminę do nich, o których mowa w ust. 1 i 2, nie mają zastosowania do posiadania
przez gminę akcji lub udziałów spółek zajmujących się czynnościami bankowymi,
ubezpieczeniowymi oraz działalnością doradczą, promocyjną, edukacyjną i
wydawniczą na rzecz samorządu terytorialnego, a także innych spółek ważnych dla
rozwoju gminy, w tym prowadzących działalność w zakresie budownictwa
mieszkaniowego na wynajem, w tym również związany z uprawnieniem do nabycia
przez najemcę własności lokalu w przyszłości, oraz klubów sportowych działających
w formie spółki kapitałowej.
4. Poza sferą użyteczności publicznej województwo może tworzyć spółki prawa
handlowego na zasadach i w formach określonych w ustawie o samorządzie
województwa.
5. Tworzenie i przystępowanie do spółek prawa handlowego przez gminę w
przypadkach, o których mowa w ust. 1–3, lub województwo zgodnie z ust. 4, odbywa
się na zasadach gwarantujących zachowanie uczciwej i wolnej konkurencji oraz
przestrzeganie zasad równego traktowania, przejrzystości i proporcjonalności.
6. W celu utworzenia lub przystąpienia do spółki prawa handlowego przez gminę
w przypadkach, o których mowa w ust. 1–3, lub województwo zgodnie z ust. 4, gmina
lub województwo mogą zawrzeć porozumienie określające zasady utworzenia lub
przystąpienia do tej spółki.

Art. 10a. 1. W spółkach z udziałem jednostek samorządu terytorialnego działa
rada nadzorcza.
2. Do rad nadzorczych w spółkach z udziałem jednostek samorządu
terytorialnego stosuje się przepisy Kodeksu spółek handlowych, z zastrzeżeniem
przepisów niniejszej ustawy.
3. Kadencja członka rady nadzorczej w spółkach z większościowym udziałem
jednostek samorządu terytorialnego trwa 3 lata.
4. (uchylony)
5. Podmiot reprezentujący jednostkę samorządu terytorialnego lub komunalna
osoba prawna, w zakresie wykonywania praw z udziałów i akcji przysługujących tym
podmiotom, jako kandydata na członka organu nadzorczego wskazuje osobę, która
spełnia wymogi, o których mowa w art. 19 ust. 1–3 i 5 ustawy z dnia 16 grudnia 2016
r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym (Dz. U. z 2018 r. poz. 1182, z późn.
zm.), z wyłączeniem wymogu posiadania pozytywnej opinii Rady do spraw spółek z
udziałem Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych. Do członków organu
nadzorczego wskazanych przez podmiot reprezentujący jednostkę samorządu
terytorialnego lub komunalną osobę prawną stosuje się odpowiednio przepis art. 19
ust. 6 ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym.
6. Członków zarządu spółek z udziałem jednostek samorządu terytorialnego
powołuje i odwołuje rada nadzorcza.
7. Podmiot reprezentujący jednostkę samorządu terytorialnego lub komunalna
osoba prawna, w zakresie wykonywania praw z udziałów i akcji przysługujących tym
podmiotom, są obowiązane podejmować działania mające na celu określenie, w
drodze uchwały walnego zgromadzenia lub zgromadzenia wspólników, w statucie
spółki, lub umowie spółki, wymogów, jakie musi spełniać kandydat na członka organu
zarządzającego, określonych w art. 22 ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach
zarządzania mieniem państwowym.

Art. 10b. Przepis art. 10a stosuje się także do spółek zależnych od spółek
określonych w tym przepisie, w rozumieniu art. 4 § 1 pkt 4 Kodeksu spółek
handlowych, z tym że do członków rady nadzorczej spółki zależnej, reprezentujących
w tej spółce spółkę z udziałem jednostki samorządu terytorialnego stosuje się
odpowiednio przepis art. 19 ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania
mieniem państwowym, z wyłączeniem posiadania pozytywnej opinii Rady do spraw
spółek z udziałem Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych.

Art. 10c. 1. Jedna osoba może być członkiem rady nadzorczej tylko w jednej
spośród spółek, w których:
1) udział Skarbu Państwa przekracza 50% kapitału zakładowego lub 50% liczby
udziałów albo akcji;
2) udział jednostek samorządu terytorialnego przekracza 50% kapitału
zakładowego lub 50% liczby udziałów albo akcji;
3) udział państwowej osoby prawnej przekracza 50% kapitału zakładowego lub
50% liczby udziałów albo akcji;
4) udział komunalnej osoby prawnej przekracza 50% kapitału zakładowego lub
50% liczby udziałów albo akcji;
5) łączny udział podmiotów lub spółek, o których mowa w pkt 1–4, przekracza 50%
kapitału zakładowego lub 50% liczby udziałów albo akcji.
2. Ograniczenia, o których mowa w ust. 1, dotyczą także pełnomocnika
wspólnika, o którym mowa w art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o
komercjalizacji i niektórych uprawnieniach pracowników (Dz. U. z 2018 r. poz. 2170
oraz z 2019 r. poz. 492).
3. Ograniczenia, o których mowa w ust. 1, nie dotyczą osób określonych w art. 6
ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności
gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (Dz. U. z 2017 r. poz. 1393 oraz
z 2019 r. poz. 371 i 492) na zasadach wskazanych w tym przepisie.

art. 11. więcej Art. 11. (uchylony).

art. 12. więcej Art. 12. 1. Do wnoszenia wkładów oraz obejmowania udziałów i akcji stosuje
się przepisy Kodeksu spółek handlowych oraz przepisy Kodeksu cywilnego, z
zastrzeżeniem przepisów ustaw: o samorządzie gminnym, o samorządzie
powiatowym, o samorządzie województwa, o partnerstwie publiczno-prywatnym oraz
o komercjalizacji i niektórych uprawnieniach pracowników.
2. Do zbycia akcji i udziałów w spółkach, o których mowa w art. 9, stosuje się
odpowiednio przepisy art. 11–16 ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach
zarządzania mieniem państwowym.
3. Akcje i udziały w spółkach, o których mowa w art. 9, zbywa przewodniczący
zarządu jednostki samorządu terytorialnego, a w przypadku gminy wójt (burmistrz, prezydent miasta), przy czym zgodę na zbycie akcji należących do jednostki samorządu terytorialnego wyraża organ stanowiący tej jednostki.
4. W jednoosobowych spółkach jednostek samorządu terytorialnego funkcję
zgromadzenia wspólników (walnego zgromadzenia) pełnią organy wykonawcze tych
jednostek samorządu terytorialnego.

art. 13. więcej Art. 13. 1. Spółka określa w regulaminie zasady korzystania z usług publicznych
świadczonych przez spółkę, a także obowiązki spółki wobec odbiorców usług.
2. Regulamin, o którym mowa w ust. 1, oraz jego zmiany obowiązują na
obszarze jednostek samorządu terytorialnego po zatwierdzeniu przez organy
wykonawcze tych jednostek.

art. 14. więcej Art. 14. 1. Przedsiębiorstwa komunalne, w stosunku do których rada gminy do
dnia 30 czerwca 1997 r. nie postanowiła o wyborze organizacyjno-prawnej formy lub
o ich prywatyzacji, ulegają z dniem 1 lipca 1997 r. przekształceniu w jednoosobową
spółkę gminy, z mocy prawa.
2. Jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej, spółka ta wstępuje we wszystkie
stosunki prawne, których podmiotem było przedsiębiorstwo komunalne, bez względu
na charakter prawny tych stosunków.

art. 15. więcej Art. 15. 1. Przed upływem terminów, o których mowa w art. 14 ust. 1, wójt
(burmistrz, prezydent miasta) decyduje o rodzaju spółki, ustala jej statut (akt
założycielski) i niezwłocznie składa wniosek o wpisanie spółki do rejestru
handlowego.
2. Wykreślenie przedsiębiorstwa komunalnego z rejestru przedsiębiorstw
państwowych następuje z urzędu, po dokonaniu wpisu spółki do rejestru handlowego,
z dniem 1 lipca 1997 r.

art. 16. więcej Art. 16. 1. Do spółki powstałej w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa
komunalnego stosuje się przepisy Kodeksu handlowego, jeżeli ustawa nie stanowi
inaczej.
2. Do spółki powstałej w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa komunalnego
nie stosuje się art. 312 i 313 Kodeksu handlowego.

art. 17. więcej Art. 17. 1. Gminę w spółce, o której mowa w art. 14, reprezentuje wójt
(burmistrz, prezydent miasta).
2. Pierwszy zarząd spółki jest powoływany przez wójta (burmistrza, prezydenta
miasta), z tym że do pełnienia funkcji prezesa pierwszego zarządu spółki wójt
(burmistrz, prezydent miasta) powołuje z dniem 1 lipca 1997 r. dyrektora
przekształconego przedsiębiorstwa komunalnego, chyba że nie wyrazi on zgody na
pełnienie tej funkcji.
3. W przypadku niewyrażenia zgody przez dyrektora przekształconego
przedsiębiorstwa komunalnego, o której mowa w ust. 2, wójt (burmistrz, prezydent
miasta) powołuje zarząd spółki w pełnym składzie, wraz z jej prezesem.

art. 18. więcej Art. 18. 1. W spółce powstałej w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa
komunalnego działa rada nadzorcza.
2. Liczbę członków rady nadzorczej określa statut.
3. Pracownicy spółki zachowują prawo wyboru:
1) dwóch członków rady nadzorczej w radzie liczącej do sześciu członków;
2) trzech członków rady nadzorczej w radzie liczącej od siedmiu do dziesięciu
członków;
3) czterech członków rady nadzorczej w radzie liczącej jedenastu lub więcej
członków.
4. (uchylony)
5. Członkowie rad nadzorczych, o których mowa w ust. 3, wybierani są
w głosowaniu bezpośrednim i tajnym, przy zachowaniu zasady powszechności.
Wynik wyborów jest wiążący dla walnego zgromadzenia.
5a. Tryb wyboru członków rady nadzorczej przez pracowników spółki może
określać jej statut albo regulamin uchwalony w sposób określony w tym statucie.
6. Pracownikowi spółki, będącemu członkiem jej rady nadzorczej, spółka nie
może, w okresie trwania kadencji rady ani w okresie roku po zakończeniu kadencji,
wypowiedzieć stosunku pracy, z wyjątkiem przypadków określonych
w art. 52 Kodeksu pracy. W tym czasie spółka nie może również zmienić na
niekorzyść pracownika warunków pracy lub płacy.

art. 19. więcej Art. 19. 1. Pracownicy przekształconego w spółkę przedsiębiorstwa
komunalnego stają się z mocy prawa pracownikami spółki.
2. Za zobowiązania wynikające ze stosunku pracy powstałe przed
przekształceniem przedsiębiorstwa odpowiada spółka.
3. Stosunek pracy dyrektora przedsiębiorstwa oraz pracowników zatrudnionych
na podstawie powołania wygasa, z mocy prawa, z dniem wykreślenia
przedsiębiorstwa komunalnego z rejestru przedsiębiorstw państwowych.
4. Pracownikom, o których mowa w ust. 3, przysługuje odprawa w wysokości
trzymiesięcznego wynagrodzenia, liczonego jak ekwiwalent pieniężny za urlop
wypoczynkowy. Odprawa ta nie przysługuje w przypadku zatrudnienia w spółce na
stanowisku równorzędnym lub wyższym.

art. 20. więcej Art. 20. (uchylony).

art. 21. więcej Art. 21. W sprawach przekształcenia przedsiębiorstwa komunalnego w spółkę
nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji
i niektórych uprawnieniach pracowników, chyba że ustawa stanowi inaczej.

art. 22. więcej Art. 22. 1. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może,
w drodze uchwały, zdecydować o likwidacji samorządowego zakładu budżetowego
w celu zawiązania spółki akcyjnej albo spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
przez wniesienie na pokrycie kapitału spółki wkładu w postaci mienia samorządowego
zakładu budżetowego pozostałego po jego likwidacji.
2. Mienie pozostałe po likwidacji samorządowego zakładu budżetowego może
być także wniesione do spółki, o której mowa w art. 14 ust. 1 albo 1a ustawy z dnia
19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym.
3. Czynności związane z likwidacją samorządowego zakładu budżetowego
w celu, o którym mowa w ust. 1, wykonuje organ wykonawczy jednostki samorządu
terytorialnego.

art. 23. więcej Art. 23. 1. Składniki mienia samorządowego zakładu budżetowego
przekształconego w spółkę stają się majątkiem spółki.
2. Prawo zarządu gruntem samorządowego zakładu budżetowego
przekształconego w spółkę staje się prawem użytkowania wieczystego spółki.
3. Spółka powstała w wyniku przekształcenia wstępuje we wszystkie prawa
i obowiązki związane z działalnością samorządowego zakładu budżetowego.

art. 24. więcej Art. 24. W ustawie z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym (Dz. U. z 1996 r. Nr 13, poz. 74, Nr 58, poz. 261, Nr 106, poz. 496 i Nr 132, poz. 622) w art. 9:
1) w ust. 1 skreśla się wyrazy „, w tym przedsiębiorstwa,”;
2) ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. Gmina oraz inna komunalna osoba prawna może prowadzić działalność gospodarczą wykraczającą poza zadania o charakterze użyteczności publicznej wyłącznie w przypadkach określonych w odrębnej ustawie.”;
3) dodaje się ust. 3 i 4 w brzmieniu:
„3. Formy prowadzenia gospodarki komunalnej, w tym wykonywania przez gminę zadań o charakterze użyteczności publicznej, określa odrębna ustawa. 4. Zadaniami użyteczności publicznej, w rozumieniu ustawy, są zadania własne gminy, określone w art. 7 ust. 1, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych.”

art. 25. więcej Art. 25. W ustawie z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 21, poz. 124 i Nr 43, poz. 253 oraz z 1994 r. Nr 98, poz. 471) w art. 1 po wyrazach „jednostkach administracyjnych gminy” dodaje się wyrazy „oraz komunalnych zakładach budżetowych”.

art. 26. więcej Art. 26. W ustawie z dnia 10 maja 1990 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 32, poz. 191, Nr 43, poz. 253 i Nr 92, poz. 541, z 1991 r. Nr 34, poz. 151, z 1992 r. Nr 6, poz. 20, z 1993 r. Nr 40, poz. 180, z 1994 r. Nr 1, poz. 3 i Nr 65, poz. 285 oraz z 1996 r. Nr 23, poz. 102 i Nr 106, poz. 496) w art. 8 skreśla się ust. 2.

art. 27. więcej Art. 27. Zarząd gminy w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy dostosuje statuty spółek powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy do przepisów ustawy.

art. 28. więcej Art. 28. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z tym
że przepis art. 11 wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.