Postanowienie SA we Wrocławiu z 28 września 2012 r. w sprawie o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika.

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy w Wrocławiu nadał klauzulę wykonalności tytułowi egzekucyjnemu w postaci nakazu zapłaty tego Sądu z dnia 15.12.2011 r. (sygn. akt I Nc 801/11) także przeciwko małżonce dłużnika M. Z. z ograniczeniem jej odpowiedzialności do majątku wspólnego Z. i M. Z. oraz orzekł o kosztach postępowania.

W zażaleniu na powyższe postanowienie małżonka dłużnika M. Z. wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia zarzucając, że w dniu 21.09.2011 r. na skutek zawarcia umowy małżeńska wspólność majątkowa z dłużnikiem Z. Z. ustał, podniosła też że nie wyrażała zgody na zaciągnięcie przez dłużnika Z. Z. zobowiązań wobec wierzyciela (...) Spółki z o.o. we W..

Wniosła ponadto o przeprowadzenie dowodu z zeznań dłużnika Z. Z. oraz o przesłuchanie skarżącej na okoliczność terminu wyrażenia zgody na zaciąganie zobowiązań wobec wierzyciela oraz tego, jakich zobowiązań ta zgoda dotyczyła, a nadto, jakich zabezpieczeń na rzecz wierzyciela udzielił dłużnik Z. Z..

W odpowiedzi na zażalenie wierzyciel (...) Spółka z o.o. we W. wniósł o oddalenie zażalenia.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie okazało się uzasadnione, choć nie wszystkie podniesione przez skarżącą zarzuty były trafne.

Nie można było podzielić zarzutu, iż skutkiem zawarcia małżeńskiej umowy majątkowej jest brak możliwości nadania klauzuli wykonalności przeciwko małżonce dłużnika. Zgodnie z art. 787 ² k.p.c. zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej nie stanowi przeszkody do nadania klauzuli wykonalności według przepisów art. 787 k.p.c. oraz do prowadzenia na podstawie tak powstałego tytułu wykonawczego egzekucji do tych składników, które należałyby do majątku wspólnego, gdyby umowy majątkowej nie zawarto. Przepis niniejszy nie wyłącza obrony małżonków w drodze powództw przeciwegzekucyjnych, jeżeli umowa majątkowa małżeńska była skuteczna wobec wierzyciela. Treść powołanego przepisu przesądza, że możliwość powoływania się na zawarcie umowy majątkowej w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności na podstawie art. 787 k.p.c. została wyłączona, tym samym zarzuty skarżącej odwołujące się do powyższej kwestii nie mogły zostać uwzględnione.

Natomiast pozostałe zarzuty podniesione w zażaleniu małżonki dłużnika, w których kwestionuje ona przedłożony przez wierzyciela dokument prywatny, twierdząc, że dotyczy on innych zobowiązań dłużnika, niż te objęte tytułem egzekucyjnym okazały się uzasadnione.

Zgodnie z art. 787 k.p.c. tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim sąd nada klauzulę wykonalności także przeciwko jej małżonkowi z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową, jeżeli wierzyciel wykaże dokumentem urzędowym lub prywatnym, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała na skutek czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonka dłużnika. Z treści powołanego przepisu wynika, że ustawodawca nałożył na wierzyciela wymaganie wykazania zgody małżonka dłużnika określonym zarówno, co do treści jak i formy dokumentem, przy czym zgoda małżonka powinna wynikać wprost z treści dokumentu. Oznacza to, że w ramach postępowania klauzulowego z uwagi na jego ściśle formalny charakter. (zob. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 19 marca 2009 r., III CZP 5/09), sąd bada jedynie treść (osnowę) dołączonych do wniosku dokumentów urzędowych lub prywatnych. Badanie takie zmierza do stwierdzenia, czy na podstawie treści dokumentu można przyjąć, że małżonek dłużnika wyraził zgodę na zaciągnięcie zobowiązań wobec określonego wierzyciela. Badanie to ma charakter jedynie formalny, wyłączona jest natomiast kontrola merytoryczna złożonego oświadczenia, która zmierzałaby do określenia czy złożone oświadczenie wywarło skutek z punktu widzenia przepisów prawa materialnego.

Wynikający z art. 787 k.p.c. nakaz wykazania zgody małżonka dłużnika dokumentem wyłącza możliwość dowodzenia wyrażenia zgody takimi środkami dowodowymi jak zeznania świadków czy przesłuchanie stron oraz posługiwania się domniemaniami faktycznymi (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2011 r., III CZP 117/10). Z tego względu nie mogły zostać uwzględnione wnioski dowodowe o przesłuchanie wskazanych osób, składane zarówno przez skarżącą jak i przez wierzyciela (w odpowiedzi na zażalenie). To czy zachodzą podstawy do nadania klauzuli wykonalności przeciwko małżonce dłużnika podlegało zatem ocenie, jedynie w oparciu o przedłożony przez wierzyciela dokument.

Ocena tego dokumentu prowadzi do wniosku, że stanowiska Sądu Okręgowego, który uznał, że jest on wystarczający w świetle przesłanek z art. 787 k.p.c., nie można podzielić.

Jeżeli chodzi o zakres udzielonej zgody małżonki dłużnika, to przedłożony dokument mówi jedynie ogólnie o zgodzie na zaciąganie zobowiązań przez dłużnika wobec określonego wierzyciela. Nie ulega natomiast wątpliwości, że zgoda małżonka na zaciągnięcie zobowiązania przez drugiego małżonka może być jedynie zgodą dotyczącą określonego zobowiązania. Zgoda ta nie może mieć charakteru zgody generalnej (zob. T. Smyczyński, (w:) System Prawa Prywatnego, t. 11, s. 485). Także na podstawie art. 41 § 1 k.r.o. małżonek nie może wyrazić zgody np. na zaciąganie przez drugiego małżonka zobowiązań określonego rodzaju. Stwierdzić zatem trzeba, że skoro przedłożony przez wierzyciela dokument nie określa, jakiego zobowiązania dotyczy i ma charakter ogólnej zgody na wszelkie zobowiązania, jakie dłużnik może zaciągnąć wobec określonego wierzyciela, nie może być uznany za dokument, o jakim mowa w art. 787 k.p.c.

Postępowanie klauzulowe oparte na art. 787 k.p.c. stanowi uproszczoną formę uzyskania tytułu wykonawczego przeciwko małżonkowi dłużnika i pozwala uniknąć konieczności pozywania równocześnie dłużnika i jego małżonka, wobec czego rygorystyczne wymagania dowodowe są w pełni usprawiedliwione (tak Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 18 marca 2011 r., III CZP 117/10).

Natomiast podnoszona przez skarżącą okoliczność braku daty na przedstawionym dokumencie nie ma znaczenia, bowiem podzielić należy pogląd, zgodnie z którym zgoda może być wyrażona ex post (zob. I. Koper, Zmiany małżeńskiego prawa majątkowego (uwagi na tle ustawy zmieniającej Kodeks rodzinny i opiekuńczy z 17 czerwca 2004 r.) (w:) Ars Et Usus. Księga pamiątkowa ku czci sędziego Stanisława Rudnickiego, Warszawa 2005, s. 176, T. Smyczyński (w:) System Prawa Prywatnego, t. 11, s. 499). Odwołać się w tym zakresie należy do art. 63 § 1 k.c., który przewiduje możliwość wyrażenia zgody także po powstaniu czynności prawnej. Oczywiście niepodzielenie tego zarzutu nie zmienia wyżej wyrażonej oceny, iż przedłożony dokument nie jest wystarczający do uwzględnienia wniosku wierzyciela wobec niespełnienia wymogów przewidzianych w art. 787 k.p.c.

Wobec powyższego należało na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c. zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że wniosek wierzyciela oddalić.

Orzeczenie w przedmiocie kosztów postępowania zażaleniowego wydano stosownie do wyniku sporu w oparciu o art. 98 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c.

MW