UZASADNIENIE
D. P. (1) oskarżony został o to, że :
w dniu 30 marca 2008 r. w P., działając wspólnie i w porozumieniu z D. K. (1), W. P., Ł. T., R. T., D. K. (2), D. S., D. N., S. G., M. K., M. B., Ł. S., K. S., Ł. K. oraz z innymi nieustalonymi osobami, publicznie i bez powodu, dopuszczając się umyślnego zamachu na zdrowie, okazując przez to rażące lekceważenie porządku prawnego brał udział w bójce z użyciem niebezpiecznych narzędzi w postaci trzonków od siekiery oraz noża, podczas której zadawano sobie nawzajem uderzenia i kopnięcia czym naraził jej uczestników na bezpośrednie niebezpieczeństwo spowodowania utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub skutków określonych w art. 157 § 1 k.k., w wyniku czego D. N. doznał obrażeń ciała w postaci urazu głowy, wstrząśnienia mózgu, rany kłutej okolicy lędźwiowej lewej, rany tłuczonej okolicy czołowej, naruszających czynności narządów ciała na okres poniżej dni 7; D. K. (2) doznał obrażeń ciała w postaci powierzchniowej rany tłuczonej głowy, naruszającej czynności narządów ciała na okres poniżej dni 7; Ł. T. doznał obrażeń ciała w postaci rany ciętej okolicy skroniowo-ciemieniowej, rany ciętej uda prawego, naruszających czynności narządów ciała na okres poniżej dni 7; a D. K. (1) doznał obrażeń ciała w postaci licznych ran kłutych w następstwie czego nastąpił jego zgon;
tj. o przestępstwo z art. 159 k.k. i art. 158 § 3 k.k. w zw. z art. 57 a § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.
Sąd Okręgowy w Legnicy wyrokiem z dnia 13 kwietnia 2016 roku – sygn.. akt: III K 109/13 uznał oskarżonego D. P. (1) za winnego popełnienia zarzucanego czynu z tym, że ustalił, iż oskarżony działał wspólnie i w porozumieniu z osobami objętymi odrębnym postępowaniem oraz innymi nieustalonymi osobami i za czyn ten, na podstawie art. 158 § 3 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. w zw. z art. 57 a § 1 k.k. wymierzył oskarżonemu D. P. (1) karę 3 lat pozbawienia wolności, zaś na podstawie art. 57 a § 2 k.k. ponadto orzekł nawiązkę 1.000 zł na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.
Sąd Okręgowy zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe oraz wymierzył oskarżonemu 400 zł opłaty.
Apelację o powyższego wyroku wniósł oskarżony D. P. (1), który za pośrednictwem ustanowionego obrońcy, na podstawie art. 427 § 1 i § 2 k.p.k. oraz art. 438 pkt 1 i 2 k.p.k. zarzucił:
I. obrazę przepisów postępowania, a to:
1. art. 7 w zw. z art. 410 k.p.k. oraz art. 424 § 1 k.p.k. polegająca na przekroczeniu granic swobodnej oceny zgromadzonych w sprawie dowodów, w szczególności zaś wyjaśnień oskarżonego, a także zeznań świadków M. K., R. T., D. N. i W. P., co doprowadziło do dowolnego, a zatem naruszającego art. 7 k.p.k. przyjęcia, że oskarżony, będąc obecny 30 marca 2008 r. w P., brał czynny udział w bójce, w wyniku której D. K. (1) doznał obrażeń ciała w postaci licznych ran kłutych, w następstwie czego doszło do jego zgonu, podczas gdy prawidłowo oceniony materiał dowodowy nie umożliwiał dokonania tego rodzaju ustaleń faktycznych.
2. art. 167 w zw. z art. 366 § 1 k.p.k. poprzez zaniechanie podjęcia z urzędu czynności polegających na wyjaśnieniu okoliczności sprawy w postaci podjętych względem pokrzywdzonego działań medycznych, co prowadzić mogło do ustalenia, czy śmierci D. K. (1) – wpływającej na przyjęcie kwalifikacji prawnej z art. 158 § 3 k.k. – można było uniknąć.
I. obrazę prawa materialnego, a mianowicie:
1. art. 159 k.k. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie wyrażające się w skazaniu oskarżonego za przestępstwo stypizowane w tym przepisie mimo braku ujęcia w sentencji wyroku (opisie przypisanego oskarżonemu czynu) zachowania objętego jego znamionami, a zatem używania w trakcie bójki broni palnej, noża lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu przez D. P. (2).
2. art. 158 § 3 w zw. z art. 57 a § 1 k.k. poprzez niezasadne – niezgodne z dokonanymi, a niekwestionowanymi dla potrzeb sformułowania tego zarzutu ustaleniami faktycznymi – przyjęcie, że oskarżony w zakresie zarzucanego mu czynu działał bez powodu, w związku z czym przypisany mu czyn stanowi występek o charakterze chuligańskim, a w konsekwencji wymierzenie kary pozbawienia wolności w wymiarze powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego za ten czyn zwiększonej o połowę, mimo wyraźnego wskazania w uzasadnieniu powodu, dla którego oskarżony miał się dopuścić zarzucanego mu przestępstwa, co tym samym uniemożliwia przyjęcie przepisu art. 57 a § 1 k.k. jako podstawy wymiaru kary;
w n o s z ą c:
o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzucanego czynu; ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.
Prokurator wniósł o nieuwzględnienie apelacji i utrzymanie w mocy zaskarżonego wyroku.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
apelacja obrońcy oskarżonego D. P. (1) jest częściowo zasadna, wobec czego podlegała ona częściowemu uwzględnieniu.
Odnośnie zarzutów opisanych w pkt I ppkt 1 i 2 apelacji:
zarzuty okazały się niezasadne. Wbrew wywodom apelującego, Sąd I instancji dokonując ustaleń faktycznych dokonał szerokiej oceny dowodów w postaci zarówno wyjaśnień oskarżonego oraz zeznań świadków wymienionych w pkt I ppkt 1 apelacji. Przedstawiona ocena wymienionych dowodów, nie naruszała reguł wyrażonych w przepisie art. 7 k.p.k. Sąd I instancji zasadnie przyjął, że wyjaśnienia oskarżonego D. P. (1) – zaprzeczającemu udziałowi w bójce – nie są wiarygodne. Zważyć bowiem należy, że niekwestionowany udział oskarżonego D. P. (1), m.inn. wraz z M. B. w najściu na mieszkanie D. K. (1), w wyniku którego pokrzywdzona została A. S., (konkubina D. K. (1)), stanowił początek dalszych wydarzeń zaistniałych w tym samym dniu. Wobec tego, że w mieszkaniu nie zastano D. K. (1), wszczęto za nim poszukiwania na terenie P.. On zaś uzyskał w tym czasie informacje, że jest poszukiwany, zorganizował wsparcie kolegów. Dalszym dowodem na udział oskarżonego D. P. (1) w bójce, która wkrótce zaistniała, był fakt, iż do P. przyjechał tenże oskarżony D. P. (1), kierując samochodem, którego na co dzień używał, należącym do jego brata. Obrońca wskazał na osoby, które nie przyznawały się do wzięcia udziału w bójce, uważając że zostały napadnięte przez grupę mężczyzn z L.. Są to wskazani w zarzucie apelacji R. T., D. N. i W. P., którzy należeli do grupy „ (...)”, kierowanej przez S. G.. Zeznania tych osób, występujących w charakterze podejrzanych w innej sprawie dotyczącej tego samego zdarzenia, z oczywistych względów nie były korzystne dla oskarżonego D. P. (1), skoro zaprzeczali oni swojemu udziałowi w bójce, podawali, że nie znali wcześniej oskarżonego D. P. (1). Jedynie W. P. przyznał się do udziału w bójce, ale nie był w tanie wskazać, czy oskarżony D. P. (1) brał w niej udział (t. II, k. 2911-2913, 2974, t. V, k. 859 verte). Sąd I instancji odniósł ocenę powyższych dowodów do istotnego dowodu w postaci zeznań i wyjaśnień M. K., których wiarygodność zakwestionował obrońca oskarżonego D. P. (1), zarzucając ich ocenę dokonaną przez sąd z obrazą art. 7 k.p.k. Sąd Okręgowy na str. 6-7 pisemnego uzasadnienia zaskarżonego wyroku przedstawił ocenę zeznań M. K., uznając powyższy dowód za wiarygodny, stwierdzając, że przedstawione przez M. K. okoliczności zaistniałe w dniu 30 marca 2008 roku zgodne są z rzeczywistym ich przebiegiem. Sąd dostrzegł zbieżność powyższej relacji z częściowymi wyjaśnieniami oskarżonego D. P. (1) oraz z zeznaniami świadków A. S., K. S., W. P., D. S. i R. T.. Przedstawiony przebieg i okoliczności związane z przedmiotowa bójką, nie pozwalają na zakwestionowanie udziału oskarżonego D. P. (1) w powyższym zajściu. W szczególności istotne są zeznania M. K. (t. III, k. 596, t. IV, k. 602-602 odwrót, t. V, k. 675 odwrót), opisującego czynny udział w bójce oskarżonego D. P. (1). Apelujący nie przedstawił argumentów, które podważyłyby wiarygodność tychże zeznań, a uwzględniając wcześniejszą znajomość M. K. z oskarżonym D. P. (1) i ich wzajemne pozytywne relacje, należy wykluczyć brak bezstronności zeznań świadka oraz jakikolwiek interes w tym aby złożyć pomawiające oskarżonego zeznania. Także należy wykluczyć pomyłkę świadka co do wskazania oskarżonego D. P. (1) jako osobę biorąca udział w bójce.
Odnosząc się natomiast do zarzutu opisanego w pkt II ppkt 1 apelacji dotyczącego obrazy prawa materialnego, tj. art. 159 k.k. – uznać należało, tenże zarzut za zasadny.
Sąd Okręgowy na str. 3 pisemnego uzasadnienia wyroku (k. 880) stwierdził, że … „oskarżony D. P. (1) w trakcie zajścia trzymanym w ręce nożem ugodził w okolicę biodra jednego z mężczyzn z przeciwnej grupy …”. Sąd Okręgowy w pisemnym uzasadnieniu wyroku nie wskazał dowodu, na podstawie którego poczynił powyższe ustalenie. Na str. 4 pisemnego uzasadnienia wyroku zbiorczo wskazał jedynie duża listę dowodów, co nie jest właściwa praktyką sporządzania uzasadnień wyroków. Analizując jednak poszczególne dowody oraz odnosząc je do wskazanych tamże kart, Sąd Apelacyjny wnosi, że cytowane wyżej ustalenie może wywodzić się z wyjaśnień M. K. z dnia 22 lipca 2010 roku, składanych przed funkcjonariuszem CBŚ (t. II, k. 238c-238d). Wówczas M. K. wyjaśnił, że oskarżony D. P. (1) w czasie bójki trzymał w ręce nóż, którym „dziabnął” jednego z uczestników bójki w okolicę biodra, nie wskazując osoby pokrzywdzonej. Podczas kolejnych przesłuchań (cyt. wyżej karty z tomów akt: III, IV i V), świadek M. K. nie potwierdził wersji dotyczącej użycia noża przez oskarżonego D. P. (1). Brak jest innych dowodów, które wskazywałyby na to, że oskarżony D. P. (1) używał noża lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu.
Z tych względów Sąd Apelacyjny uznał, że powstały istotne wątpliwości, co do powyższej kwestii, wobec czego zmienił zaskarżony wyrok Sądu I instancji i wyeliminował użycie noża lub podobnie niebezpiecznego przedmiotu przez oskarżonego D. P. (1).
Konsekwencją powyższej zmiany ustaleń faktycznych była zmiana zaskarżonego wyroku co do kwalifikacji prawnej czynu oskarżonego poprzez wyeliminowanie przepisu art. 159 k.k. i przyjęcie za podstawę skazania i wymiaru kary przepisu art. 158 § 3 k.k. Nie kwestionując użycia noży i innych niebezpiecznych przedmiotów podczas zdarzenia przez innych uczestników (ustalenia w sprawie SO w Legnicy – sygn. III K 48/12 – wyrok nieprawomocny z 27.06.2016 r., k. 907-938), należy wyrazić stanowisko (poparte orzecznictwem SN i SA – por. wyrok S.A. we Wrocławiu, II AKa 208/12), że do skazania z art. 159 k.k. nie wystarcza ustalenie, że tylko jeden lub kilku uczestników pobicia używało niebezpiecznego narzędzia. Na podstawie art. 159 k.k. może zostać skazany tylko ten uczestnik pobicia, który danego przedmiotu niebezpiecznego faktycznie używał. Pozostali odpowiadają na podstawie art. 158 § 1, § 2 lub § 3 k.k.
Sąd Apelacyjny podzielił zasadność przyjęcia przez Sąd I instancji kwalifikacji czynu o charakterze chuligańskim z art. 57 a § 1 k.k., gdyż oskarżony działał publicznie, bez powodu, okazując przez to rażące lekceważenie porządku prawnego. Zatarg pomiędzy pokrzywdzonym D. K. (1), a M. B. nie dotyczył oskarżonego D. P. (1), a zatem nie miał on powodu do agresji wobec pokrzywdzonego.
Zarzut zawarty w pkt I ppkt 2 apelacji okazał się oczywiście niezasadny. Brak jest jakichkolwiek podstaw aby kwestionować przyczynę zgonu D. K. (1) i dostrzegać przy tym zawinienia po stronie personelu medycznego.
Przyjmując podstawę wymiaru kary z art. 158 § 3 k.k. w zw. z art. 57 a § 1 k.k. (powyższego przepisu Sąd Apelacyjny nie wyeliminował), orzeczono karę 2 lat pozbawienia wolności, w pełni aprobując przytoczone na str. 8 pisemnego uzasadnienia wyroku, okoliczności obciążające i łagodzące. Obniżenie wymierzonej kary pozbawienia wolności było konsekwencją korzystnych ustaleń dla oskarżonego poprzez wyeliminowanie użycia noża oraz zmianę kwalifikacji prawnej przypisanego czynu.
Orzeczenie o kosztach postępowania odwoławczego znajduje uzasadnienie w art. 635 k.p.k.
SSA Witold Franckiewicz
SSA Andrzej Kot
SSA Robert Wróblewski