Postanowienie SR w Kędzierzynie Koźlu z 11 stycznia 2013 r. w sprawie o podział majątku wspólnego.

sygn. akt I Ns 358/11

POSTANOWIENIE

Kędzierzyn - Koźle dnia 11 stycznia 2013 r.

Sąd Rejonowy w Kędzierzynie-Koźlu – Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodnicząca : SSR Irena Minkisiewicz

Protokolant: straszy sekretarz sądowy Żaklina Skrzypczak

po rozpoznaniu w dniu 28 grudnia 2012 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku A. S.

z udziałem L. S.

o podział majątku wspólnego

postanawia:

1.oddalić wniosek,

2. zasądzić od uczestniczka postępowania L. S. na rzecz wnioskodawczyni A. S. kwotę 500,00 zł tytułem zwrotu połowy opłaty sądowej od wniosku,

3. ustala wynagrodzenie pełnomocnika z urzędu adw. M. S. na kwotę 1.200,00 zł wraz z podatkiem VAT 23 % w kwocie 276,00 zł , łącznie kwotę 1.476 zł, którą nakazuje wypłacić z sum budżetowych Skarbu Państwa (kasa Sądu Rejonowego w Kędzierzynie – Koźlu ).

.

Sygn. akt I Ns 358/11

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni A. S. wniosła w dniu 12.05.2011 r. do tut. Sądu wniosek o dokonanie podziału majątku wspólnego z udziałem uczestniczka postępowania L. S.. W petitum wniosku A. S. wniosła o ustalenie, że prawo najmu lokalu mieszkalnego położonego w K. przy ul. (...) przysługuje wyłącznie jej. W uzasadnieniu wniosku wskazała, że jej małżeństwo z L. S. zostało rozwiązane przez rozwód wyrokiem z dnia 09.10.2007 r. przez Sąd Okręgowy w Opolu w sprawie o sygn. akt I RC 2208/06. Po rozwodzie nie został dokonany podział majątku wspólnego, w którego skład wchodzi prawo najmu do lokalu mieszkalnego opisanego wyżej. Uczestnik postępowania w przedmiotowym mieszkaniu nie zamieszkuje od lutego 2007 r., gdyż zamieszkał w budynku przy ul. (...) położonym w K.. Uczestnik po wyprowadzeniu się z przedmiotowego lokalu nie interesuje się opłatami za lokal, które są wysokie. W lokalu tym zamieszkuje wnioskodawczyni z dwiema córkami stron. Wobec powyższego prawo najmu do przedmiotowego lokalu zdaniem wnioskodawczyni, winno przypaść jej.

W piśmie przygotowawczym z dnia 16.06.2011 r. wnioskodawczyni sprecyzowała, że w skład majątku wspólnego wchodzi jedynie prawo najmu do lokalu mieszkalnego opisanego wyżej.

W odpowiedzi na stanowisko wnioskodawczyni uczestnik postępowania w piśmie z dnia 05.09.2011 r. wniósł o przyznanie przedmiotowego prawa najmu jemu, z obowiązkiem spłaty na rzecz wnioskodawczyni, w wysokości połowy jego wartości pomniejszonej o wartość kosztów, jakie wiązałyby się z wykupem mieszkania. Uczestnik postępowania wskazał, że lokal mieszkalny, którego najemcami są strony podlegać będzie wykupowi na warunkach preferencyjnych. W związku z tym, że wnioskodawczyni nie pracuje, nie będzie miała możliwości, by spłacić uczestnika postępowania. Nadto uczestnik postępowania wniósł o rozliczenie nakładów jakie poniósł z majątku osobistego na majątek wspólny po dacie ustania wspólności majątkowej tj. od dnia 20.01.2005 r. do stycznia 2009 r. włącznie, na czynsz i inne opłaty dot. utrzymania mieszkania w kwocie ok. 40.000 zł.

Uczestnik postępowania wniósł również o podział wspólnego majątku ruchomego tj. wyposażenia 4 pokoi, łazienki, kuchni i jadalni w.w. lokalu.

Na rozprawie z dnia 06.09.2011 r. wnioskodawczyni przyznała, że prawo najmu przedmiotowego lokalu mieszkalnego zostało wypowiedziane przed wniesieniem wniosku w niniejszej sprawie, zaś w piśmie przygotowawczym z dnia 20.09.2011r. wnioskodawczyni wskazała skład wyposażenia tego mieszkania. Ustanowiony dla wnioskodawczyni pełnomocnik z urzędu pismem z dnia 23.07.2012 r. cofnął wniosek w niniejszej sprawie, wnosząc o oddalenie wniosku uczestnika postępowania w zakresie rozliczenia nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny. Pełnomocnik wnioskodawczyni podniósł, że wobec faktu, że stronom nie przysługuje już prawo najmu do lokalu mieszkalnego, gdyż zostało wypowiedziane, wniosek o podział majątku wspólnego stał się bezprzedmiotowy. Natomiast, jeśli chodzi o żądanie uczestnika postępowania w zakresie rozliczenia nakładów, to od 20.01.2005 r. między stronami zaistniał ustrój rozdzielności majątkowej, zaś zgodnie z treścią art.45 k.r.i o., rozliczyć można wydatki i nakłady poczynione w czasie trwania wspólności ustawowej oraz długi zaspokojone w tym czasie. Nadto częściowe regulowanie przez uczestnika postępowania należności za mieszkanie wynikało z obciążającej go, w tym zakresie umowy najmu, czyniło zadość warunkom wzajemnych uzgodnień ówczesnych małżonków, wychowujących małoletnie dzieci, było jednym z elementów alimentowania dzieci przez uczestnika postępowania.

Na rozprawie z dnia 24.07.2012 r. uczestnik postępowania nie wyraził zgody na cofnięcie wniosku, zaś jego pełnomocnik wskazał, że składnikiem majątku wspólnego jest ekspektatywa prawa najmu do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w K. i wniósł o rozliczenie zgłoszonych przez uczestnika nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny.

W piśmie przygotowawczym z dnia 07.08.2012 r. pełnomocnik uczestnika postępowania sprecyzował swoje stanowisko w sprawie, wnosząc o dokonanie podziału majątku wspólnego, poprzez przyznanie na rzecz uczestnika postępowania ekspektatywy prawa najmu do lokalu mieszkalnego przy ul. (...)w K.stanowiącego własność Gminy K. oraz o zasądzenie od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika postępowania kwoty 28.959,25zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 23.07.2012 r. W uzasadnieniu pisma pełnomocnik przyznał, że przedmiotowa umowa najmu została wypowiedziana w związku ze znacznymi zaległościami w opłatach, jednakże przepis § 23 ust.1 uchwały nr XIII 156/11 Rady Miasta K.z dnia 28 września 2011 r. w sprawie wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy K., daje podstawę do ponownego nawiązania umowy najmu na przedmiotowe mieszkanie, w przypadku spłaty obciążającego je zadłużenia. Pełnomocnik podtrzymał roszczenie o rozlicznie nakładów uczestnika postępowania z majątku osobistego na majątek wspólny, w zakresie ponoszonych przez L. S.opłat i czynszu za przedmiotowe mieszkanie, w wysokości ½ tych kwot, gdyż działanie uczestnika zmierzało do zachowania wspólnego prawa.

W toku postępowania na rozprawie z dnia 30.10.2012. strony zgodnie oświadczyły, że odstępują od podziału wspólnych ruchomości, mając na uwadze ich wiek i zużycie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

A. S. i L. S. zawarli związek małżeński w dniu 23.04.1988 r. Małżeństwo to zostało rozwiązane przez rozwód w dniu 09.10.2007 r. wyrokiem Sądu Okręgowego w Opolu w sprawie o sygn. akt I RC 2208/06. Strony mają dwie dorosłe córki.

Umową z dnia 20.01.2005 r. zawartą przed notariuszem R. P. w Kancelarii Notarialnej w O., A. S. i L. S. wyłączyli obowiązującą ich majątkową wspólność ustawową. Stron do daty rozwodu nie wróciły do ustroju wspólność ustawowej.

Dowód:- wyrok rozwodowy k.5 akt

- majątkowa umowa notarialna nr repr. (...) k. 44

- zeznania stron 124-125 akt

W trakcie trwania małżeństwa L. S. w dniu 11.12.2000 r. zawarł z Gminą K. umowę najmu lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w K. przy ul. (...) złożonego z czterech pokoi, kuchni, przedpokoju i łazienki o pow. 70,10 m kw wraz z przynależną piwnicą nr 4. Do zamieszkiwania w przedmiotowym mieszkaniu uprawniona była jego żona A. S. oraz córki D. S. i S. S. (1).

Dowód: - umowa najmu z dn. 11.12. 2000 r. k.6-7 akt

- pismo (...) Sp. z o.o. k.106 akt

Uczestnik postępowania z lokalu mieszkalnego przy ul. (...) wyprowadził się w lutym 2007 r.

W związku z zaległościami z tytułu opłat umowa najmu w.w. lokalu została wypowiedziana najemcom pismem (...)w K.z dnia 25.01.2011 r., z dniem 28.02.2011 r.

Wyrokiem z dnia 29.03.2012 r. wydanym w sprawie o sygn. akt IC 364/11 tut. Sąd nakazał eksmisję A. S., S. S.i D. S.z przedmiotowego lokalu mieszkalnego, oddalając powództwo wobec L. S.. A. S., S. S.i D. S.otrzymały uprawnienie do lokalu socjalnego. Aktualnie w przedmiotowym lokalu zamieszkują A. S., S. S. i D. S..

Dowód: pismo (...)dot. wypowiedzenia umowy najmu oraz wyrok eksmisyjny w sprawie I C 364/11 Sądu Rejonowego w K. - k.16 i k. 58 akt I C 364/11

- zeznania stron k. 124-125 akt

Zgodnie z treścią § 23 ust.1 uchwały nr XIII 156/11 Rady Miasta K. z dnia 28 września 2011 r. w sprawie wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy K. na wniosek osoby, z którą umowa najmu lokalu na czas nieoznaczony została rozwiązana na skutek wypowiedzenia dokonanego przez jednostkę administrującą z powodu zalegania z zapłatą czynszu i innych opłat za używanie lokalu, może zostać ponownie nawiązana umowa najmu tego lokalu, jeżeli wnioskodawca uregulował powyższe zaległości oraz koszty procesu o eksmisję przed wykonaniem wyroku orzekającego o jego eksmisji z lokalu.

Dowód: uchwała nr XIII 156/11 Rady Miasta K. k. 129-135

W dniu 03.08.2004 r. przed notariuszem W. M. w Kancelarii Notarialnej w O. została zawarta umowa podziału majątku spółki cywilnej pomiędzy wspólnikami L. S. i W. C. mocą, której L. S. przejął majątek rozwiązanej spółki cywilnej obejmujący nieruchomość ( użytkowanie wieczyste działki nr (...) m.5 oraz współwłasność budynku, budowli i innych urządzeń na tej działce ) położoną w K., objętą KW nr (...). Prawo do przedmiotowej nieruchomości L. S. nabył do majątku osobistego.

W dniu 20.01.2005 r. przed notariuszem W. M. w Kancelarii Notarialnej w O., L. S. zawarł umowę sprzedaży, na podstawie której zbył na rzecz (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. prawo użytkowania wieczystego działki nr (...) m.5 oraz prawo własności budynku, budowli i innych urządzeń na tej działce położonych.

Dowód: -umowa notarialna z dn. 03.08.2004 r. nr repr. (...) k.138-141

-notarialna umowa sprzedaży z dn. 20.01.2005 r. nr repr. (...)

k.142-146

Uczestnik postępowania w latach 2005 -2009 r. ponosił odpłatność z tytułu czynszu i opłata za lokal mieszkalny przy ul. (...) na łączną kwotę 57.918,50 zł.

Zaległości z tytułu czynszu i opłat na rzecz Gminy K. za przedmiotowe mieszkanie za okres od stycznia 2009 r. do sierpnia 2011 r. wynosiły łącznie 23.264,41 zł.

Dowód: wydruki poleceń bankowych k. 101 akt

- kartoteka finansowa k. 183 akt

- kartoteka finansowa za okres 01.01.2009 r. do 31.08.2011 r. k. 38-39 akt

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Z chwilą zawarcia związku małżeńskiego powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jego trwania przez oboje małżonków lub przez jedno z nich. Do majątku wspólnego należą w szczególności:

pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków, środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków ( art. 31 § 1i § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ).

Ustawowa wspólność majątkowa ustaje najczęściej na skutek prawomocnie orzeczonego rozwodu, ale jeszcze w trakcie małżeństwa, małżonkowie mogą modyfikować w drodze umowy notarialnej łączce je stosunki majątkowe. Zgodnie z treścią art. 47 § 1 1k.r.io. małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków.

Po ustaniu wspólności majątkowej, każdemu z małżonków przysługuje uprawnie na podstawie art. 567 § 1 k.p.c. do wystąpienia do sądu z żądaniem podziału majątku, a także z żądaniem ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym oraz o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego lub odwrotnie podlegają zwrotowi.

Zatem przedmiot postępowania o podział majątku wspólnego obejmuje:

1) ustalenie składu i wartości majątku wspólnego (art. 684 k.p.c. ) oraz jego podział między małżonków, byłych małżonków lub ich następców prawnych;

2) ustalenie roszczeń pomiędzy małżonkami podlegających rozliczeniu przy podziale majątku wspólnego powstałych w czasie trwania wspólności (art. 45 k.r.o. i art. 567 § 1 in fine k.p.c.) oraz po jej ustaniu;

3) ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym (art. 43 § 2 k.r.o., art. 567 § 2 k.p.c.).

W niniejszej sprawie mając na uwadze powyższy stan faktyczny Sąd ustalił, że ustawowa wspólność majątkowa ustała z dniem zawarcia przez małżonków S. umowy majątkowej z dnia 20 stycznia 2005 r.. Jak wykazało przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe, na datę ustania wspólności majątkowej, małżonkom S. przysługiwało wspólne prawo obligacyjne w postaci umowy najmu lokalu mieszkalnego położonego w K. przy ul. (...) w zasobach Gminy K.. Jednakże na datę złożenia wniosku w niniejszej sprawie strony nie dysponowały tym prawem, utraciły je, gdyż umowa najmu została rozwiązana z dniem 28 lutego 2011 r. na skutek jej wypowiedzenia przez Gminę K.-K.. Przyczyną wypowiedzenia umowy były znaczne zaległości z tytułu opłat za przedmiotowe mieszkanie. Okoliczność ta była bezsporna między stronami.

O ile wnioskodawczyni, przy takim stanie faktycznym, zważywszy na brak majątku wspólnego, złożyła oświadczenie o cofnięciu wniosku w niniejszej sprawie, o tyle zdaniem uczestnika postępowania, majątek taki istniał, zaś jego jedynym składnikiem jest ekspektatywa prawa najmu dotyczącego lokalu mieszkalnego położonego w K. przy ul. (...) ( vide: stanowisko pełnomocnika uczestnika postępowania k. 149 verte).

Poglądu tego nie podzielił Sąd orzekający w niniejszej sprawie, który ze względu na brak majątku wspólnego, oddalił wniosek o jego podział. Sąd nie podzielił stanowiska uczestnika postępowania, że składnikiem majątku wspólnego jest ekspektatywa prawa najmu.

Z ekspektatywą jako „oczekiwanie prawnym” (wierzytelnością przyszłą), mamy do czynienie w sytuacji, w której niektóre wymogi prawne dotyczące powstania wierzytelności lub innego uprawnienia zostały już częściowo spełnione. Jest tak np. w przypadku roszczenia o ustanowienie przez spółdzielnię odrębnej własności lokalu na rzecz osoby, z którą spółdzielnia zawarła umowę o budowę lokalu Roszczenie to powstaje z chwilą zawarcia umowy o budowę lokalu. Ekspektatywa prawa jest instytucją prawa cywilnego, polegającą na tym, iż do powstania pełnego prawa podmiotowego brakuje spełnienia niektórych tylko przesłanek, przy czym żadna ze stron stosunku prawnego nie ma wpływu na ich wystąpienie.

W przedmiotowej sprawie wnioskodawczynię i uczestników postępowania, jako byłych najemców , na datę orzekania w niniejszej sprawie, nie łączyła z Gminą K., żadna wieź prawna.

Uprawnienie o charakterze ekspektatywy nie wynika również z zapisu ust. 1 przepisu § 23 uchwały nr XIII 156/11 Rady Miasta K. z dnia 28 września 2011 r. w sprawie wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy K., zgodnie z którym to przepisem, Gmina może ( ale nie jest zobowiązana ) ponownie nawiązać umowę najmu z byłym najemcą, o ile ten ureguluje zaległości z tytułu oplata za lokal oraz koszty procesu o eksmisję.

Mając na uwadze powyższe oraz zgodne stanowiska stron, które wnosiły o pominięcie w niniejszym postępowaniu dorobkowych ruchomości ze względu na ich wiek i zużycie, Sąd ustalił, że brak jest majątku wspólnego na datę orzekania. W postępowaniu o podział majątku wspólnego rozliczeniu podlega całość stosunków majątkowych między małżonkami według stanu na dzień ustania wspólności ustawowej, natomiast podziałowi podlega stan czynny masy majątkowej w chwili dokonywania podziału (uzasadnienie uchwały SN z dnia 19 maja 1989 r., III CZP 52/89 OSNC 1990, nr 4-5, poz. 60). W przedmiotowej sprawie na datę orzekania majątku wspólnego nie było.

Strony w toku postępowania nie wskazywały na inne składniki majątku wspólnego, a przy takich oświadczeniach stron, Sąd nie był uprawniony do prowadzenia z urzędu dochodzeń, czy i jaki istnieje inny wspólny majątek (postanowienie SN z dnia 18 stycznia r., III CR 97/67, OSNCP 1968, nr 10, poz. 169).

Nie zasługiwało na uwzględnienie roszczenie uczestnika postępowania o rozlicznie jego nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny, w zakresie ponoszonych przez niego opłat i czynszu za przedmiotowe mieszkanie, w wysokości ½ tych kwot.

Zgodnie z treścią art. 45 § 1 k.r. i o. każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności.

W przedmiotowej sprawie uczestnik postępowania już pod dacie ustania wspólności majątkowej tj. od stycznia 2005 r. do stycznia 2009 r. pokrywał opłaty za przedmiotowe mieszkanie, ale miał obowiązek to czynić w związku z tym, że zobowiązywała go do tego jako najemcę umowa najmu, która została rozwiązana dopiero z dniem 28.02.2011 r. Uczestnik korzystał z przedmiotowego lokalu mieszkalnego do lutego 2007 r.. Obowiązek ponoszenia opłat na rzecz Gminy z tytułu umowy najmu obciążał solidarnie oboje najemców. Uczestnikowi postępowania w zakresie spłaconego zadłużenia za przedmiotowe mieszkanie przysługuje regres w stosunku do wnioskodawczyni, ale żądanie takie nie może być przedmiotem niniejszego postępowania, gdyż nie mieści się ono w dyspozycji przepisu 45 § 1 k.r. i o.

Orzeczenie w zakresie kosztów sądowych, Sąd wydał w oparciu o przepis art. 520 § 1 k.p.c. Wobec faktu, że wnioskodawczyni pokryła w całości opłatę sądową od wniosku, Sąd zasądził na jej rzecz od uczestnika postępowania zwrot jej połowy tj. kwotę 500 zł. Obie strony były zastępowane przez profesjonalnych pełnomocników, toteż we własnym zakresie każda z nich winna ponieść koszt ustanowienia pełnomocnika, z tym że dla wnioskodawczyni został ustanowiony pełnomocnik z urzędu. Wnioskodawczyni inicjując postępowanie wskazała, że wartość przedmiotu sprawy wynosi 12.000 zł, wobec tego Sąd w oparciu o treść § 2 w zw. z § 6 pkt. 3 i § 7 ust.1 pkt 10 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.08.2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.2002.163.1348) przyznał pełnomocnikowi wynagrodzenie w kwocie 600 zł podwyższając ją o stawkę podatku od towarów i usług przewidzianą dla tego rodzaju czynności w przepisach o podatku od towarów i usług, obowiązującą w dniu orzekania o tej opłacie.

Mając powyższe na uwadze Sąd Rejonowy orzekł jak w sentencji.