Wyrok SO w Zielonej Górze z 21 lutego 2014 r. w sprawie o przyznanie wcześniejszej emerytury.

WYROK

Dnia 21 lutego 2014r.

Sąd Okręgowy w Zielonej Górze IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie :

Przewodniczący SSO Robert Macholak

Protokolant: st. sek. sądowy Grażyna Kluj

po rozpoznaniu w dniu 10 lutego 2014r. w Zielonej Górze

odwołania K. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 27 maja 2013r. znak (...)

w sprawie K. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o przyznanie wcześniejszej emerytury

oddala odwołanie

sygn. akt IVU 2682/13

UZASADNIENIE

Wnioskodawca K. M. wniósł odwołanie od decyzji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. z dnia 27.05.2013r. znak: ENMS/1/051022796, którą odmówiono mu prawa do emerytury przy obniżonym wieku emerytalnym z uwagi na niewykazanie przez wnioskodawcę 15 letniego okresu pracy w warunkach szczególnych.

W odwołaniu domagał się zmiany zaskarżonej decyzji i przyznania prawa do emerytury poprzez uznanie jako pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w Kombinacie Państwowych Gospodarstw Rolnych w Ż. Zakład Budowlano - (...) w Ż. z siedzibą w M., w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w I. i Zakładzie (...) w I. na stanowisku stolarza.

Pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. w odpowiedzi na odwołanie oraz w toku postępowania domagał się oddalenia odwołania. Wskazał, iż wnioskodawca nie przedłożył żadnego dokumentu potwierdzającego zatrudnienie w warunkach szczególnych. Ze świadectw pracy wynika, że wnioskodawca zajmował stanowiska: pomocnik murarza, stolarz, stolarz - robotnik budowlany, robotnik budowlany. W żadnym z przedłożonych przez wnioskodawcę dokumencie nie zostało zaznaczone, że wykonywał on prace w szczególnych warunkach bądź w szczególnym charakterze. Nie każde natomiast zatrudnienie w narażaniu na niekorzystne dla zdrowia czynniki, takie jak hałas przekraczający dozwolone normy zapylenie, opary chemiczne, wysokie temperatury lub zmienne warunki atmosferyczne stanowi pracę w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 184 ustawy emerytalnej.

Sąd Okręgowy w Zielonej Górze ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca K. M., urodzony (...), we wniosku złożonym w organie rentowym w dniu 30.04.2013r., domagał się ustalenia prawa do emerytury przewidzianej przepisem art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227).

W przedmiotowej sprawie na dzień 01.01.1999r. organ rentowy uznał za udowodniony okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 30 lat, 5 miesięcy i 5 dni, w tym żadnego okresu pracy w warunkach szczególnych.

Wiek emerytalny wnioskodawca osiągnął w dniu 01.05.2013 r., do dnia 30.06.2013r. pracował w (...) w I. na stanowisku stolarz – robotnik budowlany. Aktualnie wnioskodawca pobiera rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy w zw. z chorobą zawodową od 01.02.2000r. na stałe, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

dowód: - świadectwo pracy k. 24 akt sąd.,

- akta emerytalne wnioskodawcy

W okresie od 20.07.1970r. do 31.03.1979r. wnioskodawca był zatrudniony w Kombinacie Państwowych Gospodarstw Rolnych w Ż. – Zakład (...) w Ż. z siedzibą w M., a następnie na mocy porozumienia między zakładami, w okresie od 01.04.1979r. do 30.04.1991r. był zatrudniony w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w I. na stanowisku stolarz.

Wnioskodawca na początku został skierowany do grupy murarzy, gdzie do 31.12.1970r. pracował jako pomocnik murarza. Robił instalację kanalizacyjną, składał rury. Następnie przeniesiono go do stolarni w PGR I.. Zakład obejmował 3 duże gospodarstw rolne (...) w K., B. i L.. Wnioskodawca pracował w charakterze stolarza na stolarni oraz w terenie, jak były prace w poszczególnych gospodarstwach rolnych. Wnioskodawca montował drzwi, okna, wrota oraz wykonywał prace związane z drewnianymi stropami, legary. Krył dachy eternitem, zajmował się ocieplaniem watą szklaną. W oborach robił przegrody, boksy, posadzki drewniane.

(...) była osobnym pomieszczeniem z parkiem maszynowym jak: grubościówki, frezarka, wyrówniarka i inne. Były to maszyny poniemieckie o dużych rozmiarach. Pomieszczenie nie było duże, stąd warunki pracy były trudne. Nie było wyciągów, trociny zbierało się do skrzyń. Był hałas. Później adoptowano inne pomieszczenie, gdzie warunki były nieco lepsze. Porobiono wyciągi, ale nadal był hałas, zapylenie. Robiono tam wszystko tj. elementy konstrukcji, pokrycia dachowe budynków mieszkalnych, elementy do obór, boksy, przegrody, okna, drzwi. Wnioskodawca pracował w kontakcie ze środkami do konserwacji drewna, w oborach miał kontakt z azotem, robił kominy drewniane obijane azbestem.

dowód: - zeznania świadka W. K. k. 21v-22v akt sąd.,

- zeznania świadka E. Ż. k. 22v akt sąd.,

- zeznania wnioskodawcy K. M. k. 40v-41 akt sąd.,

- świadectwa pracy. k. 6 akt sąd.

- dokumentacja osobowa świadka E. Ż., w załączeniu

- akta osobowe oraz akta emerytalne wnioskodawcy, w załączeniu

W okresie od 02.12.1991r. do 30.06.2013r. wnioskodawca był zatrudniony w Zakładzie (...) w I.. Był to wydział Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej. Był to zakład budżetowy i podlegał pod Gminę I.. Przełożonym był Burmistrz Miasta I..

Wnioskodawca był pracownikiem fizycznym i pracował na stanowisku stolarza. Pracował w stolarni oraz wykonywał prace na zewnątrz stolarni. Prace w stolarni polegały na naprawie i wykonywaniu nowych okien, drzwi, podłóg do mieszkań, częściowych konstrukcji drewnianych dachów. Poza stolarnią wnioskodawca montował okna, drzwi, podłogi drewniane, naprawiał dachy pomieszczeń gospodarczych, które były pokryte papą i eternitem. Wnioskodawca wykonywał również prace ciesielskie tj. gdy chodziło o przygotowanie odpowiednich belek, połączeń. Na pomieszczeniach gospodarskich były prowadzone w razie konieczności prace polegające na naprawie poszycia dachowego, wykonanego z papy lub eternitu.

Zasób mieszkaniowy obejmował około 50 budynków i 50 budynków gospodarczych. Do stolarni przyjęto bazę maszynową, były tam stare i nowe maszyny, większość z lat 50 – 60, jedna maszyna była przedwojenna.

Na wyposażeniu stolarni był system odpylający, ale nie był on skuteczny. Po skończeniu pracy należało jeszcze rury odprowadzić na zewnątrz, opróżnić je z pozostałości drewna. Podczas pracy maszyn powstawały odpady, które po skończonej czynności należało przemieścić na zewnątrz. Wnioskodawca w swojej pracy używał materiałów konserwujących drewno i farb olejnych. Pracował także przy naprawie dachów na wysokościach.

(...) została zlikwidowana na początku lat 2000-nych, po zaleceniach sanepidu. Od tego czasu wnioskodawca zajmował się naprawami w budynkach, remontem w domach, na strychach. Były to prace ogólnobudowlane, stolarskie, malarskie i murarskie.

dowód: - zeznania świadka A. M. k. 33v-34 akt sąd.,

- zeznania świadka J. K. k. 40v akt sąd.,

- zeznania wnioskodawcy K. M. k. 40v-41 akt sąd.,

- akta emerytalne wnioskodawcy, w szczególności świadectwo pracy

Decyzją Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Ż. z dnia 10.01.2000r. stwierdzono, że wnioskodawca zatrudniony w Zakładzie (...) w I. na stanowisku stolarz jest chory na zawodowe uszkodzenie słuchu.

dowód: kwestionariusz, orzeczenie lekarskie, decyzja Powiatowego Inspektora Sanitarnego z 10.01.2000r. k. 6 akt sąd.

Sąd Okręgowy w Zielonej Górze zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawcy jest nieuzasadnione.

Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadzała się do rozstrzygnięcia czy odwołujący K. M. spełnia przesłanki warunkujące przyznanie mu emerytury w niższym wieku emerytalnym z uwagi na pracę w warunkach szczególnych.

Zgodnie z treścią art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U z 2013r., poz. 1440 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31.12.1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 , 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 .

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej ubezpieczonym urodzonym przed dniem 01.01.1949r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1.

Zgodnie z art. 32 ust. 2 cyt. ustawy dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.

Stosownie do treści § 4 ust 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z treścią § 2 ust. 1 tegoż rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

§ 3 stanowi zaś, iż za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudnienia”, uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia.

Przewidzianym przez ustawodawcę sposobem dokumentowania okresów zatrudnienia w warunkach szczególnych jest - za § 2 pkt 2 cytowanego rozporządzenia - świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach wystawione według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 1 rozporządzenia lub świadectwo pracy. Świadectwa takie wydaje zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji.

W rozpoznawanej sprawie wnioskodawca nie przedstawił dowodów potwierdzających, że stale i pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W związku z tym wymaga podkreślenia, że dla oceny czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r.

Główną linią rozważań w sprawie była zatem kwestia, czy wnioskodawca będąc zatrudnionym od dnia 20.07.1970r. do 31.03.1979r. w Kombinacie Państwowych Gospodarstw Rolnych w Ż. – Zakład (...) w Ż. z siedzibą w M., w okresie od 01.04.1979r. do 30.04.1991r. w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w I. oraz w okresie od 02.12.1991r. do 30.06.2013r. w Zakładzie (...) w I. pracował w warunkach szczególnych, zgodnie z załącznikiem A do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Jedynie taka kwalifikacja zatrudnienia powoduje spełnienie przesłanki warunkującej przyznanie prawa do emerytury, na mocy w/w przepisów. W w/w okresach pracy wnioskodawca zatrudniony był na stanowiskach pomocnik murarza, stolarz (od 20.07.1970r. do 31.03.1979r.), stolarz (od 01.04.1979r. do 30.04.1991r.), stolarz, robotnik budowlany (od 02.12.1991r. do 30.06.2013r.), co potwierdzały bezsprzecznie przedłożone w sprawie świadectwa pracy oraz akta osobowe wnioskodawcy.

Stanowiska te nie są jednak wymienione w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

Świadkowie A. M. i J. K., którzy z wnioskodawcą pracowali w (...) Przedsiębiorstwie (...) w I. wskazali, że stanowiska pracy były mu zmieniane z uwagi na wykonywaną również przez niego pracę poza stolarnią. Faktem bowiem było, że jakkolwiek wnioskodawca przez większość czasu pracował jako stolarz w stolarni, o tyle ponadto wykonywał prace na zewnątrz stolarni przy montażu stolarki drewnianej oraz naprawie podłóg poza stolarnią.

Nie można jednak ani pracy stolarza ani robotnika budowlanego zakwalifikować do przedmiotowej regulacji. Wnioskodawca także potwierdził, że pracował w stolarni, a ponadto zajmował się układaniem podłóg, montażem drzwi, okien, wrót itp. poza stolarnią, na PGR-ach. Pracował na dachach, oborach.

Co do okresu zatrudnienia wnioskodawcy w Kombinacie Państwowych Gospodarstw Rolnych w Ż. – Zakład (...) w Ż. z siedzibą w M. od 20.07.1970r. do 31.03.1979r. oraz w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w I. w okresie od 01.04.1979r. do 30.04.1991r. na stanowisku stolarz, to wnioskodawca również oprócz pracy w stolarni wykonywał pracę na różnych obiektach należących do PGR. Świadek W. K. zeznał, że: „Wnioskodawca i pozostali byli stolarzami wszechstronnymi. Wykonywali elementy drewniane, usuwali awarie na dachach i układali eternit, przecinali go piłami tarczowymi (...) budował też fermy na każdym PGR (...) wykonywali prace ciesielskie, dekarskie (...)”.

Z uwagi na powyższe brak jest podstaw, aby uwzględnić do stażu pracy w warunkach szczególnych zatrudnienia wnioskodawcy na ww. stanowiskach w Zakładzie (...) w I. oraz w Kombinacie Państwowych Gospodarstw Rolnych w Ż. – Zakład (...) w Ż. z siedzibą w M. i w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w I., gdyż praca ta nie odpowiadała stanowiskom wymienionym w wykazie A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

Należy podkreślić, że Sąd Najwyższy wielokrotnie wskazywał, że z przywileju przejścia na emeryturę w niższym wieku emerytalnym, przysługującego pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, mogą korzystać wyłącznie pracownicy, którzy byli rzeczywiście zatrudnieni stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szkodliwych warunkach pracy (art. 32 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z § 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnych charakterze (wyrok SN z dnia 4.06.2008 r., IIUK 306/07). Prawo do emerytury w wieku niższym od powszechnego z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest ściśle związane z szybszą utratą zdolności do zarobkowania z uwagi na szczególne warunki lub szczególny charakter pracy. Praca taka, świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też wykonująca ją osoba ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Prawo to stanowi przywilej i odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 27 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a zatem regulujące je przepisy należy wykładać w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo (wyroki SN: z dnia 08.06.2011 r., I UK 393/10, LEX nr: 950426; z dnia 22.02.2007r., I UK 258/06, OSNP 2008 Nr 5-6, poz. 81; z dnia 17.09.2007r., III UK 51/07, OSNP 2008 Nr 21-22, poz. 328; z dnia 06.12.2007 r., III UK 62/07, Lex Nr 375653; z dnia 06.12.2007 r., III UK 66/07, Lex Nr 483283).

Sąd Okręgowy nie kwestionuje, że wnioskodawca pracował w dość trudnych warunkach. Był narażony na hałas, kurz, zagrożenia związane z pracami przy urządzeniach tnących, w kontakcie ze szkodliwymi substancjami. Niemniej jednak do przyznania świadczenia, o które skarżący się ubiega, wykonywana przez niego przez co najmniej 15 lat praca musi być zakwalifikowana zgodnie z właściwymi przepisami. Wnioskodawca tego warunku nie spełnia.

Wśród prac, z którymi wiąże się prawo do emerytury w obniżonym wieku nie ma zawodu stolarza.

Mając wprawdzie na uwadze fakt, iż dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy - rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych (zob. np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 05.12.2013r. III AUa 657/13 LEX nr 1409030) o tyle jednak, ustalony na podstawie zeznań świadków oraz wnioskodawcy rodzaj czynności wykonywanych przez wnioskodawcę nie odpowiada tym wymienionym w rozporządzeniu.

W ocenie Sądu wnioskodawca nie wykazał aby stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (8 godzin) wykonywał prace w szczególnych warunkach oznaczoną w załączniku do rozporządzenia w wykazach A i B w powołanym rozporządzeniu i załączniku do tego rozporządzenia

Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy oznacza, że pracownik nie ma powierzonych innych obowiązków jak tylko te, które dotyczą pracy w szczególnych warunkach (por. wyrok SN z dnia 24.03.2009r. (...) 194/08 (LEX nr 528152).

Mając powyższe na względzie Sąd na podstawie art. 477 14 § 1 kpc orzekł jak w wyroku.